“STAGNATIE
IS GEEN OPTIE”
STERKE FUNDAMENTEN, HOGE AMBITIES
BAYHOUSE | ROTTERDAM
88 koopappartementen
22 huurappartementen
1 hotel (ruwbouw)
Opdrachtgever The View of Rotterdam BV
STERKE FUNDAMENTEN, HOGE AMBITIES
In de bouw draait alles om stevige fundamenten, dat geldt zowel voor onze projecten als voor ons bedrijf. Bij Van Omme & De Groot bouwen we inmiddels op meer dan een eeuw ervaring, maar we kijken ook vooruit. Niet voor niks staat deze DOEN in het teken van ‘Sterke fundamenten, hoge ambities’. Een thema dat perfect past bij de fase waarin we ons bevinden: een mix van vertrouwde expertise en frisse energie.
Ons team maakt een flinke verjonging door. Onlangs ging ik in gesprek met vier van onze jongste collega’s maar ook nieuwe medewerk(st)ers. En ik moet zeggen: ik mag weleens mopperen op de wereld, maar hun enthousiasme en gedrevenheid geven me alle vertrouwen. Zij combineren een frisse blik met innovatieve ideeën. Deze jonge talenten vormen samen met onze ervaren krachten een team dat écht klaar is voor de volgende uitdagingen.
En uitdagingen zijn er genoeg. Neem de ambitie van het kabinet om jaarlijks 100.000 woningen te bouwen, waarvan twee derde betaalbaar! Dit is een enorme opgave. Zoals Lennard Heij van Bouwend Nederland in deze DOEN terecht zegt: de echte winst zit in het versnellen van vergunningprocedures en het schrappen van overbodige regels. Maar zelfs als dat lukt, blijft het een uitdaging om voldoende betaalbare woningen rendabel te bouwen.
Maar dat het uiteindelijk goed kan komen, bewijst Wilderszijde in Lansingerland. Hoewel het project aardig wat tijd vergde, laat dit voorbeeld zien dat samenwerking van gemeente en marktpartijen écht loont. Hier realiseren we een grote variatie aan woningtypen en nemen we als Van Omme & De Groot onze maatschappelijke verantwoordelijkheid. In een groene omgeving, met oog voor natuur en klimaat, bouwen we namelijk ook een aanzienlijk aantal betaalbare koopwoningen. De enorme belangstelling voor deze woningen maakt overigens pijnlijk duidelijk hoe groot het woningtekort is.
Kortom: mouwen opstropen en tempo maken. Met de frisse energie van onze jonge en nieuwe collega’s én de waardevolle ervaring van onze oude rotten komt dat denk ik vast goed. Mooie projecten daarvoor hebben we in ieder geval voldoende in portefeuille!
Veel leesplezier.
Redactie
DOEN MAGAZINE
Van Omme & De Groot: Marco Dijkshoorn, Guus de Groot, Liesbeth de Moet–Zomerhuis
Hoofdredactie
Rachel van Diggele
Eindredactie
Mirca Groenen
Vormgeving
Presskit Media: Gisella van Geenen
Tekst
ChatGPT, Rachel van Diggele, Henk de Kleine, Jaap van Rijn
Fotografie
ChatGPT, Paul de Graaff, Jaap van Rijn
Cover
FOTOGRAAF: Paul de Graaff
MODELLEN: Rutger Buijs, Daniëlle Markus
STYLING: Miquel Mohammedjar
VISAGIE: Yvon Geurts
Aan dit nummer werkten mee Rutger Buijs, Marco Dijkshoorn, David Donselaar, Simon Fortuyn, Guus de Groot, Lennard Heij, Raymond Hol, Raymond Kelfens, Ivar Legue, Daniëlle Markus, Liesbeth de Moet-Zomerhuis
In opdracht van Van Omme & De Groot
Heemraadssingel 223 3023 CD Rotterdam www.vodg.nl
© Auteursrecht voorbehouden
Niets uit dit magazine mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotografie, microfilm of anderszins, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de hierboven genoemde personen en/of bedrijven.
Hebben wij u met dit magazine weten te interesseren voor Van Omme & De Groot? Neem dan voor meer informatie over onze expertises en mogelijke samenwerkingen op alle gebieden van ontwikkelen en bouwen contact met ons op!
Postbus 26033
3002 EA Rotterdam
Heemraadssingel 223 3023 CD Rotterdam
T 010 - 477 58 11
E info@vodg.nl
instagram.com/vanommedegroot
facebook.com/vanommedegroot
Van Omme & De Groot Projectontwikkelaars en Bouwers
Alle magazines zijn terug te lezen op: www.vodg.nl/doen-magazine
FUNDAMENTEN, HOGE AMBITIES
WONEN IN DE TOEKOMST, WONEN IN WILDERSZIJDE
52 Confit de canard à la Liesbeth STEVIGE
PROJECTEN
2 Bayhouse | Rotterdam
14 Finesse | Rotterdam
42 KasseNova | ’s-Gravenzande
54 SChiekade | Rotterdam
ACTUALITEITEN
8 Actualiteiten
INTERVIEW
16 Oude kennis, nieuwe kansen: de kracht van talent en ervaring
37 De ambitie van 100.000 woningen per jaar
44 AI: de gamechanger in vastgoed
48 Wonen in de toekomst, wonen in Wilderszijde
REPORTAGE
21 Schiedam 750 jaar
MODE
28 Stevige fundamenten, hoge ambities
LIFESTYLE
Flaneren in Schieveste’s groen
SCHIEDAM Zelden zal de naam Prelude voor een gebouw zo op zijn plaats zijn. Met de start van de bouw van de eerste woontoren komt Schieveste tot leven. Deze nieuwe Schiedamse stadswijk zal de toekomstige bewoners veel woongenot bieden. Denk aan groen voor de deur en energiezuinige appartementen met opvallend ruime balkons.
Nog even en dan barst het bouwgeweld los rond NS-station Schiedam Centrum. De ligging van Prelude kan niet beter zijn voor woningzoekers die stedelijke voorzieningen onder handbereik verlangen. Vanuit je appartement rol je zo het OV-knooppunt in. Daar bieden trein, metro, bus en tram een gevarieerd aanbod van bestemmingen, bereikbaar binnen 30 minuten. Zomaar een greep: onderwijsinstellingen als de TU Delft en de Erasmus Universiteit, gezellig markten in Delft, chic shoppen in Den Haag, zonnen in Hoek van Holland en uitgaan in Rotterdam. Ook in de directe omgeving valt genoeg te beleven: de megabioscoop staat letterlijk om de hoek en het historisch centrum van Schiedam is op loopafstand (lees ook het Schiedam-artikel op pagina 21).
De groene en autovrije enfilade belooft een kwaliteit op zich te worden. Deze flaneerruimte is een variant op de promenade.
De laatste ligt aan een rivier of de zee. De royale enfilade zal zich ontvouwen tussen de deelgebieden van Schieveste. Hier kunnen bewoners elkaar ontmoeten. De enfilade biedt ook ruimte voor stadse voorzieningen zoals horeca en winkels voor de dagelijkse boodschappen.
Schiedam heet relatief betaalbaar te zijn en trekt dan ook velen die de gezelligheid van een kleinere stad weten te waarderen, maar ook graag in de buurt van Rotterdam wonen. De appartementen in Prelude worden in het betaalbare segment aangeboden en zijn daarmee interessant voor starters op de woningmarkt. De voorlopig vastgestelde prijzen variëren van € 200.000 tot ongeveer € 375.000 voor studio’s en twee- en driekamerappartementen van circa 40 tot 60 m2
Haagse opknapbeurt in volle gang
DEN HAAG Van Omme & De Groot pakt 176 huurwoningen aan in de wijk MariahoeveDenenbrug. De woningen zijn verdeeld over 10 blokken. De bewoners betrekken tijdelijk vier weken lang een logeerwoning. Deze unieke opvang wordt georganiseerd door woningcorporatie Staedion. Een service die lang niet alle corporaties bieden.
De bewoners van de opgeknapte appartementen krijgen de mogelijkheid om de energierekening te drukken dankzij hagelnieuwe kozijnen met dubbelglas. Ook het nieuwe aanzicht van de woningen mag er zijn. Dankzij het betonherstel, het nieuwe voegwerk, het impregneren van de gevels en de coating op de balkons knappen de gevels van de blokken zienderogen op. Daarnaast voorziet Van Omme & De Groot de woningen van een nieuwe dakbedekking en gevelisolatie.
Ook in de woningen zelf stropen de mensen van Van Omme & De Groot de mouwen op. Zij installeren de mechanische ventilatie en voorzieningen zoals CO2-sturing. De vakmensen vernieuwen de bestaande groepenkast en leggen naast extra groepen ook PV-voorzieningen aan. Het gaat om iedere week 4 woningen, waaraan 4 weken gewerkt wordt. Waar nodig worden de badkamer, het toilet en de keuken vernieuwd, als ze nog in de oude staat verkeren. Dankzij al deze aanpassingen beschikken de bewoners daarna over woningen die helemaal van deze tijd zijn.
De opzichter van woningcorporatie Staedion voert samen met de uitvoerder van Van Omme & De Groot de warme opname uit met HomeDNA. Met dit digitale woningdossier hebben de opdrachtgever en Van Omme & De Groot grip op het proces en weet de bewoner precies wat er gaat gebeuren.
Wilderszijde staat als
een paal boven water
LANSINGERLAND Van Omme & De Groot en VolkerWessels Vastgoed slaan de handen ineen. Zij bouwen de buurt Waterwijk in de nieuwe wijk Wilderszijde, lang geleden ongetwijfeld een ruig waterlandschap. De nabijgelegen Wildersekade verwijst nog naar die tijden.
De combinatie ontwikkelt en bouwt zo’n 515 koopwoningen, appartementen en huurwoningen die zeer energiezuinig zijn. Met het verrijzen van de Wilderszijde kan Lansingerland zijn langgekoesterde wens realiseren. De gemeente wilde zowel koop- als huurhuizen bieden voor mensen met uiteenlopende verlangens en inkomens. Die wens wordt werkelijkheid. De fraai opgezette nieuwe wijk belooft uit te groeien tot een waardevolle uitbreiding.
De zowel kind- als oudervriendelijke Waterwijk in Wilderszijde valt niet alleen op door haar groene en uiteraard waterrijke omgeving. Nog een reden om voor deze buurt te kiezen is de bereikbaarheid. Wilderszijde beschikt over opvallend goede aansluitingen dankzij de nabije oprit van de verlengde A16 en de N209. Met Rotterdam, Delft, Den Haag én de metro onder handbereik mag je Wilderszijde gerust als een perfect ontsloten wijk bestempelen.
Wie regelmatig fietst, pakt het Polderpad. Deze groene fietsroute komt uit bij het Lage en Hoge Bergse Bos en bij de Rottemeren. Vandaar ben je zo in hartje Rotterdam. Het is dan ook geen verrassing dat de eerste fase supersnel is uitverkocht. Het staat als een paal boven water dat Waterwijk tot een succes uitgroeit.
Kijk voor informatie op spetterendwoneninwaterwijk.nl
Opvallend
Van der Valk
WOERDEN Het gaat niet lang meer duren voordat een opvallend
Van der Valk Exclusief hotel de deuren opent in Woerden.
Oorspronkelijk zou het hotel over zes verdiepingen gaan beschikken. Tijdens de bouw kreeg Van Omme & De Groot echter de opdracht om een extra verdieping te realiseren. Het hotel staat in de provincie Utrecht, een van de meest competitieve economische regio’s volgens de Europese Commissie. Deze provincie profiteert onder meer van een relatief grote ICT-sector. Ook scoort de regio met innovatie en blijkt deze aantrekkelijk voor hoogopgeleiden. De keuze voor een Woerdense locatie, vlak bij de A12, is dan ook perfect.
Het Van der Valk Exclusief hotel Woerden gaat naadloos inspelen op de vraag van zijn gasten. Het hotel zal beschikken over luxe kamers en themasuites, een wellnesscenter met zwembad en een sfeervol
restaurant dat culinaire creaties serveert. Met multifunctionele vergaderzalen en boardrooms voorzien van state-of-the-art audiovisuele apparatuur biedt Valk Exclusief Woerden faciliteiten op hoog niveau.
Van Omme & De Groot verwacht dat het hotel rond juni 2025 winden waterdicht is. Eenmaal opgeleverd beschikt Van der Valk Exclusief Woerden over de score BREEAM Excellent vanwege de integratie van vele duurzaamheidsmaatregelen. De architectuur zal opvallen dankzij de gevels die de aannemer vrijwel geheel uitvoert in glas, inclusief gebogen hoeken. Het zal straks dan ook aangenaam toeven zijn in het Woerdense Zeekwartier.
17 betaalbare zwaluwnesten voor starters
OOSTVOORNE Wonen vlak bij de brede duinen, landgoederen, meren en stranden van Oostvoorne: wie wil dat nou niet?
Met als bonus kunnen wonen in de buurt van het gezellige, oude centrum van deze groene badplaats.
Aafje
verbindt de buurt
ROTTERDAM Aafje maakt inmiddels naam met kleinschalige zorg voor ouderen. De tijd van de grote verpleeg- en rusthuizen is wat deze organisatie betreft passé. Ook kiest Aafje bewust voor nieuwbouw. Want in dit type bouw kunnen bewoners in een warme omgeving profiteren van meer privacy. En moderne technieken houden rekening met de menselijke maat. Denk aan een geïntegreerd railsysteem voor tilliften, slimme badkamers en een geavanceerd verpleegoproepsysteem.
De aanpak van Aafje blijkt aan te slaan. En dus kreeg Van Omme & De Groot de opdracht voor het bouwen van zorgcomplex De Molenlei in Rotterdam-Schiebroek. De bouw is inmiddels in volle gang.
Met nieuwbouw kan de organisatie beter persoonlijke, weloverwogen en duurzame keuzes maken, zo is inmiddels de ervaring. De zorgverleners en de cliëntenraad, die namens de 78 toekomstige bewoners aanschoof, overlegden waaraan het gebouw zou kunnen voldoen.
Het mag dan ook geen verrassing heten dat de eerste fase van het ruim opgezette project Zwaluwhof is uitverkocht. Daarom kreeg EVS Infrabouw uit Lekkerkerk de opdracht om het terrein van het hof bouwrijp te maken. De voorbelasting is inmiddels verwijderd en de watergangen zijn gereed.
De bouwers van Van Omme & De Groot stropen de mouwen op om in het 1e kwartaal van 2025 van start te gaan. Daarna komt fase 2: het realiseren van 17 compacte KoopStart-rijwoningen. Met deze regeling kunnen de kopers de woningen verwerven voor een lagere prijs dan de marktwaarde.
Ook deze huizen gaan zich onderscheiden met natuurlijke materialen en kleuren die passen in de omgeving. Denk onder meer aan de zachtgele kleur van de gevel, die aansluit op de kleuren van de duinen. En vergrijsd hout, dat subtiel verwijst naar de strandsfeer. De starterswoningen krijgen details van de jaren 30-architectuur, zoals brede overstekken. Bijzonder aan deze woningen is de houten constructie, waardoor de CO2-uitstoot drastisch minder is dan die van traditioneel gebouwde woningen. Uiteraard is Zwaluwhof helemaal bij de tijd, want energieneutraal, natuurinclusief en klimaatadaptief.
Kijk voor informatie op zwaluwhof-oostvoorne.nl
Het delen van het gebouw met de rooms-katholieke parochie H. Bernadette mag voor Rotterdam een noviteit heten. Aafje deed haar huiswerk en zag dat samenwonen met zo’n organisatie ook elders in Nederland werkt. Want je kunt samen bijdragen aan de gemeenschap. En dat niet alleen, de organisaties gaan straks ook gemeenschappelijke ruimtes delen. Met De Molenlei van Aafje wordt Rotterdam weer een stukje mooier.
Wie voor Westeinderhage kiest kan een wooncarrière in de wijk doorlopen, van starter tot senior. De buurt zal dan ook een opvallend gevarieerd woningaanbod gaan bieden, qua architectuur passend bij de dorpse charme van Kudelstaart. Mensen kunnen kiezen voor een woning in een lommerrijk hof, aan de brede singel, aan het water of in het hart van Westeinderhage, aan het park. Ook voor kinderen belooft de wijk vertier. De kleintjes kunnen dicht bij huis in het groen spelen en de wat oudere kids krijgen een eigen plek in het hart van de wijk.
Bijna om de hoek biedt Kudelstaart sportfaciliteiten als een tennisbaan, een skeelerbaan en een voetbalclub. Ook het
Altijd een vakantiegevoel aan de Westeinderplassen
KUDELSTAART Eindelijk, het is zover. De schop kan na jaren van overleg de grond van Westeinderhage in. Wie in deze groene, Kudelstaartse wijk gaat wonen, krijgt de Westeinderplassen aan zijn of haar voeten. Dit waterparadijs biedt veel mogelijkheden voor zeilers, surfers, fietsers en wandelaars. De nieuwe buurt gaan we voorzien van een aantrekkelijke uitstraling, naadloos passend bij de fraaie, weidse omgeving.
vermelden waard: de boulevard met strand en het surfstrand Vrouwentroost, vernoemd naar de gelijknamige buurtschap, ooit de plek waar door Napoleon opgeroepen mannen afscheid namen van hun geliefden. Of neem een paar zeil- of surflessen. En dat allemaal in het hart van de Randstad.
Uiteindelijk zal de buurt 267 woningen tellen, een mix van huur- en koopwoningen in diverse prijsklassen. Denk aan vrijstaande woningen, tweekappers, rijwoningen, beneden-bovenwoningen en appartementen.
Wat Westeinderhage extra aantrekkelijk maakt: de bereikbaarheid. Met de fiets ben je in 4 minuten in het oude dorp van
Kudelstaart en luttele minuten later in hartje Aalsmeer. De A4 bereik je in 10 minuten, en vervolgens heb je Amsterdam, Schiphol en Leiden bijna onder handbereik.
Van Omme & De Groot gaat bij het bouwrijp maken van het terrein puin circulair verwerken. Dat wordt hergebruikt als ondergrond voor het bouwterrein. Dankzij deze aanpak besparen we ruim 100 vrachttransporten. Eind eerste kwartaal van 2025 gaan de eerste woningen in verkoop.
Kijk voor informatie op woneninwesteinderhage.nl
Stip op de horizon: de Gnephoek
ALPHEN AAN DEN RIJN Het tekort aan woningen speelt ook in Alphen aan den Rijn. Deze stad wil uitbreiden aan de randen. De opgave is een flinke stadswijk – de Gnephoek –te realiseren met zo’n 5.500 woningen. 60% van deze woningen zal in het betaalbare segment vallen, zowel koop als huur.
Alphen aan den Rijn ligt in het midden van het Groene Hart. Bij de ontwikkeling van een nieuwe wijk zal de natuur dan ook een plek krijgen. De Gnephoek biedt goede mogelijkheden om de bebouwing te verweven met zowel de natuurontwikkeling als de waterhuishouding.
Inmiddels hebben de betrokken partijen een stip op de horizon gezet: de bouw van de eerste 900 woningen in 2029. Maar voor het zover is, zijn er genoeg uitdagingen. Die heeft de gemeenteraad van Alphen aan den Rijn inmiddels in een Contourenplan vastgelegd. Dit plan geeft onder meer aan welke bodems geschikt zijn om op
te bouwen. Ook biedt het inzicht in de verkeersontsluiting van de Gnephoek. De wijk maakt deel uit van het regionale woningbouwprogramma dat de provincie Zuid-Holland in maart 2024 vaststelde.
Om vaart te maken, zullen de marktpartijen en de gemeente Alphen aan den Rijn begin 2025 een Hoofdlijnenakkoord presenteren. Vervolgens gaan de partijen het Masterplan van de Gnephoek opstellen. Van Omme & De Groot verwacht circa 570 woningen te mogen bouwen.
Je weet wat je hebt
RIJSWIJK Na jaren van mutatieonderhoud voor de woningcorporatie Rijswijk Wonen liep eind 2024 het vijfjarige contract met Van Omme & De Groot af. Dus werd het tijd voor een aanbesteding. Maar waarom na een contractperiode werk aanbesteden aan een andere partij als je tevreden bent over de geleverde diensten? En je het soepele overleg waardeert?
Rijswijk Wonen hakte de knoop door. De corporatie wist de Raad van Commissarissen te overtuigen om de al vijf jaar goed lopende samenwerking met Van Omme & De Groot en een medeaannemer voort te zetten. Want je weet wat je hebt: kwaliteit en deskundigheid. De RvC gaf zijn fiat, Rijswijk Wonen verlengde onlangs het contract. En daar zijn we blij mee. Met de verlenging van de overeenkomst zet Van Omme & De Groot Rijswijk Wonen wederom vijf jaar op de eerste plaats. Want wij koesteren onze relaties.
FINESSE | ROTTERDAM
116 huurappartementen waarvan
62 sociale huur
Opdrachtgever Woonstad
Architect Geurst & Schulze architecten
Status In uitvoering
V.l.n.r. Raymond Hol, Rutger Buijs, Guus de Groot, Daniëlle Markus, David Donselaar
OUDE KENNIS, NIEUWE KANSEN: DE KRACHT VAN TALENT EN ERVARING
In 1991 nam de derde generatie De Groot het roer over bij Van Omme & De Groot. De toen nog jonge Guus begon met neef Guus-Jan aan een groot avontuur.
Bijna 34 jaar later is Guus er nog steeds, vitaal en vol energie. Maar niet alleen hij: ook het jonge, veelbelovende talent dat in 1991 nog niet eens geboren was, maakt inmiddels deel uit van het team. Daniëlle, Rutger, Raymond en David schuiven aan tafel aan. Ervaring ontmoet vernieuwing en op het stevige fundament van die ervaring kun je goed bouwen, zo blijkt.
Toen in de winter van 2011 de eerste DOEN verscheen, waren de vier jongste gesprekspartners nog met totaal andere dingen bezig: puberen, je door de middelbare school heen worstelen. Het is dus geen overbodige luxe dat Guus bij de aanvang van het gesprek even vertelt over in wat voor tijd die eerste DOEN werd gemaakt, en waarom. “Dat waren bizarre tijden, de hele wereld stond op z’n kop. We hadden net een bankencrisis achter de rug, toen een woningcrisis zich alweer aandiende. De ene na de andere bouwonderneming viel om. Iedereen was in mineur. Maar wij dachten: we gaan het even helemaal anders doen. En zo werd DOEN geboren. Een magazine van een bouwer, dat was sowieso al nieuw! Maar wij maakten zelfs een lifestyle magazine. Geen kille cijfers. Geen koele architectuur. Mensen van vlees en bloed. Leuke verhalen, en een fotomodel op de voorkant. Dat deed niemand. We wilden laten zien dat we ondanks alle tegenwind rechtovereind stonden. We realiseerden fantastische projecten als Oosterheem in Zoetermeer en Newport Nesselande bij de Zevenhuizerplas, boven Rotterdam. We zeilden eigenlijk heel soepel door die periode. We namen faillissementen over en maakten projecten van minder gelukkige concurrenten af. Op onze website kun je al die magazines terugvinden en bekijken. Daar vind je ook ons managementteam. ‘Oude mannen’, hoorden we weleens. Hoorden, want we maken een flinke inhaalslag met verjongen. En jullie zijn daar het levende bewijs van. Dus, fijn dat jullie er zijn!”
MAKE-OVER
Als er iemand aan deze tafel het verschil ziet tussen generaties, dan is het wel de 26-jarige Daniëlle Markus. Niet alleen omdat zij veruit de jongste is op de afdeling Kopersbegeleiding, maar ook omdat ze in de dagelijkse gang van zaken veel te maken heeft met zowel jonge als oude kopers van woningen die Van Omme & De Groot realiseert. “Mensen worden steeds veeleisender, merken wij. Ze willen soms meer zeggenschap over een project dan feitelijk kan, denken dat ze op elk moment het bouwproces kunnen bijsturen. Ik snap dat aan de ene kant ook wel. We leven in een digitaal tijdperk waarin alles binnen de minuut mogelijk en geregeld blijkt. Klik met de muis en klaar. Maar zo werkt het hier niet. Mijn werk bestaat daarom in toenemende mate uit inmasseren, verwachtingsmanagement en grenzen aangeven. Dan zie je dat oudere kopers dat soms lastiger vinden om te accepteren. Die hebben ook al vaker een woning gekocht, denken het klappen van de zweep te kennen. Jongere mensen zijn al blij met wat er aangeboden wordt, dat ze überhaupt in aanmerking gekomen zijn voor een woning. Dat is echt wel een generatieverschil.” Raymond Hol, de 29-jarige werkvoorbereider, ziet wel de noodzaak van goede koperscommunicatie. “Onlangs hadden we in Nesselande te maken met enorme schuifpuien. Je weet dat die zich nog gaan zetten. Eigenlijk zou een makelaar dat duidelijk moeten communiceren. Het bouwen wordt namelijk steeds complexer en daardoor worden ook de transparantie en de
“MIJN WERK BESTAAT IN TOENEMENDE MATE UIT VERWACHTINGSMANAGEMENT EN GRENZEN AANGEVEN.”
— DANIËLLE MARKUS, 26 JAAR, KOPERSBEGELEIDING
INTERVIEW
“IEDEREEN DENKT OVERAL VERSTAND VAN TE HEBBEN.”
— RAYMOND HOL, 29 JAAR, WERKVOORBEREIDER
communicatie tussen bouwbedrijf en makelaar hierin steeds belangrijker. Ondertussen proberen mensen een bouwbesluit te begrijpen en keren ze het internet binnenstebuiten. Iedereen denkt overal verstand van te hebben.” “Die onderlinge communicatie tussen de verschillende partijen is mijn speerpunt”, reageert Daniëlle. “Niet iedere koper begrijpt dat het meer kost als je iets niet wilt, dat het aanpassingen zijn op een standaard bouwproces. Ik probeer me meer met de afdeling Ontwikkeling te bemoeien of in elk geval dichter op het proces te zitten. Zo kun je eerder bijsturen, meedenken en achteraf veel problemen voorkomen. Wat ik ook anders aanpak zijn de kopersinformatieavonden. Die mogen wel wat energieker en meer interactief. Gelukkig staan mijn directe collega’s daar volledig achter en geven ze me de ruimte om mijn eigen aanpak te volgen.”
GECONTROLEERD VALLEN
Dat laatste is een thema dat bij de vier jongste medewerkers duidelijk naar voren komt: het zoeken van je eigen pad. “Dit is een bedrijf met heel veel vrijheid, daar staat Van Omme &
“TOEN IK HIER ALS BEGINNER STARTTE, WERD IK METEEN OP EEN GROOT PROJECT GEZET.”
— DAVID DONSELAAR, 28 JAAR, UITVOERDER
De Groot ook wel om bekend”, vertelt Raymond. “Ik heb MBO Bouwkunde gedaan en acht jaar geleden solliciteerde ik bij Van Omme & De Groot. Een schot in de roos, want ik ben al die tijd blijven hangen.” Die honkvastheid van jonge medewerkers bij Van Omme & De Groot is opvallend. De jongere generatie heeft immers de naam van de ene naar de andere baan te hoppen. “De arbeidsmarkt biedt daar ook volop ruimte voor”, zegt Guus. Wat is het geheim? “Ik geloof sterk in het geven van kansen voor ontwikkeling”, legt hij uit. “De vrijheid die we hier bieden, moet wel bij je passen. De mensen hier aan tafel hebben bewezen dat ze die verantwoordelijkheid kunnen dragen. Het draait niet om het maken van fouten – we maken ze allemaal –, maar hoe je ermee omgaat, dat is wat telt. Een vriend van mij noemde dat ‘natte kat op tafel’: je moet het probleem meteen aanpakken, niet laten rondspetteren. Zo hebben wij dat ook gedaan toen we jong waren en de directie op ons afkwam.” David Donselaar, uitvoerder bij Van Omme & De Groot, herkent dat volledig. “Toen ik hier als beginner startte, werd ik meteen op een groot project gezet, de Blaak. Achteraf gezien was er altijd een senior die, onopvallend, meekeek en wist wat er speelde. Dat was behoorlijk spannend in het begin, maar als het lukt, is het des te waardevoller.” »
PASSEN EN METEN
Van Omme & De Groot telt zo’n 140 medewerkers, in alle disciplines die de bouw kent. Dat betekent dat iedereen wel op de een of andere wijze zijn of haar plek kan vinden. Zo ook Rutger Buijs, timmerman. “Ik ben nu 25 en het was voor mij even zoeken wat voor werk er bij mij paste. Ik begon met een algemene economische opleiding, maar dat was echt niet mijn ding – veel te theoretisch. Ik ben iemand die niet graag stilzit. Tijdens de coronaperiode kwam ik via via in contact met Van Omme & De Groot en het voelde meteen goed. Sindsdien ga ik regelmatig op pad met verschillende leermeesters. De ene klik is sterker dan de andere, dus het is even zoeken naar de juiste match. Ik werk afwisselend op projecten in de nieuwbouw, renovatie, verbouw en onderhoud. Ik pak alles mee, ook betonbouw.” Raymond heeft al een duidelijke voorkeur, die gaat uit naar nieuwbouw. “Ik hou van gestructureerd werken, strak plannen en organiseren. Dat geeft me energie.” Uitvoerder David is daarentegen nog bezig de juiste richting te vinden. “Momenteel houd ik me vooral bezig met bonnen- en mutatiewerk. Bij bonnenwerk pak ik kleinere of grotere klussen voor huurders op, terwijl bij mutatiewerk de woningen worden opgeknapt nadat huurders uit hun woning zijn vertrokken. Uiteindelijk richt ik me liever op de grotere renovatieprojecten. Voor nu zijn deze werkzaamheden goed voor mijn ontwikkeling en om een collega te ondersteunen. Renovatie is ook echt een vak dat je met ervaring leert, dus dat komt vanzelf!”
VOELSPRIETEN
Ergens tijdens het gesprek zegt Guus tegen een van de vier: “Jou heb ik nog niet aan tafel gehad.” En hij vervolgt: “Ik praat veel met onze mensen, ik wil iedereen hier aan tafel hebben gehad. Gewoon, om te weten wat iemand beweegt. Dan hoor ik dat mensen het vaak wel naar hun zin hebben, dat er een goede werksfeer is. Ik ga me niet met iemands werk bemoeien. We praten wél over wat werken bij Van Omme & De Groot betekent. En als ik zo deze jonge mensen hoor, dan ben ik altijd weer blij verrast. Ik weet, ik scheld een hoop op de wereld en op de moderne tijden. Maar uiteindelijk ben ik er met deze mensen wel gerust op.” Als gevraagd wordt wat hij daarmee bedoelt, legt hij het uit: “In plat Rotterdams zou je zeggen: ‘niet lopen te kloten’. Wat dat precies betekent is voor iedereen verschillend in zijn of haar vak. Ik hecht veel waarde aan het vermogen om jezelf te corrigeren. Het gaat erom dat je naar jezelf kijkt en op een productieve manier bijstuurt. En dat zit bij deze jonge garde wel goed.” •
“IK HOU VAN GESTRUCTUREERD WERKEN, STRAK PLANNEN EN ORGANISEREN.”
— RUTGER BUIJS, 25 JAAR, TIMMERMAN
Schiedam 750 jaar
Alweer 750 jaar geleden kende Vrouwe Aleida van Holland Schiedam stadsrechten toe. Omdat zij belangrijk was voor de ontwikkeling van Schiedam en Holland, is Aleida opgenomen in de Canon van Nederland. De vrouwe van adel spande zich in voor een bloeiende economie, zo realiseerde zij een week- en een jaarmarkt. De stad eert haar met een standbeeld aan de Broersvest bij de ruïne Huis te Riviere en de huidige bevolking viert het jubileum Schiedam 750 tot ver in 2025.
Schieveste
De nieuwe stadswijk voor de toekomst in Schiedam
In Schiedam verrijst de nieuwe stadswijk Schieveste, een toekomstgericht nieuwbouwproject dat de stad een moderne en duurzame impuls geeft. Met zijn strategische ligging nabij het station en uitstekende verbindingen naar Rotterdam en de rest van de Randstad, biedt Schieveste de perfecte balans tussen stedelijk wonen en comfortabele bereikbaarheid. Samen met partners Dura Vermeer, Synchroon, VolkerWessels Vastgoed en de gemeente Schiedam werkt Van Omme & De Groot hier aan een wijk die zal bestaan uit een divers aanbod van woningen, zowel koop als huur, waardoor Schieveste aantrekkelijk is voor verschillende doelgroepen, van jonge professionals tot gezinnen. Groene zones, wandelpaden en fietsroutes door de wijk zorgen voor een leefomgeving waar natuur en ontspanning centraal staan. Daarnaast wordt er in Schieveste volop geïnvesteerd in duurzame energieoplossingen, wat bijdraagt aan een verantwoorde en toekomstbestendige woonwijk. Met Schieveste zet Schiedam een belangrijke stap in zijn stadsontwikkeling, waarbij zowel de huidige als de toekomstige bewoners kunnen genieten van een moderne en levendige woonomgeving.
Instaprondleiding
Hoe ligt Schiedam er anno 2024 bij? Een wandeling laat zien: overal rolt de stad de mouwen op. De binnenstad toont inmiddels aangenaam opgepoetst. Vele monumenten zijn opgeknapt. Dat mag een prestatie heten: in Schiedam staan meer dan 200 rijksmonumenten en ruim 300 gemeentelijke monumenten. Daarmee kan de stad zich tot de grote monumentengemeenten van Nederland rekenen. Een van de meest opvallende transacties vond plaats tegenover het Stedelijk Museum. Dit museum zal monument de Monopole, een voormalige bioscoop, tijdens het feestjaar 2025 in de programmering opnemen. Daarmee krijgt de stad er weer een publiekstrekker bij.
Het 125-jarige Stedelijk Museum zelf valt de laatste jaren op met laagdrempelige tentoonstellingen, waarbij het vaak Schiedamse kunstenaars een podium biedt. Met de maandelijkse instaprondleiding op zondag geven specialisten uitleg bij tentoonstellingen. Je kunt qua erfgoed ook het Jenevermuseum bezoeken, de Schiedamse molens – de hoogste ter wereld – bezichtigen en met de fluisterboot de monumenten vanaf het water bewonderen.
Tussen de vele monumenten in de binnenstad duiken regelmatig witgepleisterde exemplaren op. In de Kethelstraat staat een fraai gerenoveerd monument, een voormalige branderij. De gevelindeling is exemplarisch voor zo’n gebouw. Met een klokgevel wilde de toenmalige eigenaar zich blijkbaar onderscheiden van de vele andere pakhuizen die zo’n stijlelement ontberen. Wat opvalt: de poort met toog staat niet in het midden, een gevolg van de bouwkundige staat. Een draagbalk deelt doorgaans dit type pand in twee beuken. Met de kleine raampjes op de eerste verdieping kon de brander ventileren.
Direct om de hoek, op de Noordvest, staat nog zo’n witte beauty: een overblijfsel van de voormalige stoomkorenmolen De Draak. Aan de Lange Haven vormen twee panden een Instagrammabele dubbelslag. Tegenover dit smetteloze duo heb je een perfect zicht op de Korenbeurs. Het elegante, door de Italiaanse architect Guidici ontworpen classicistische gebouw huisvest een eetgelegenheid, een fraaie binnentuin en een openbare bibliotheek. Je kunt de beurs dan ook bezichtigen zonder entreekaartje.
Wit Schiedam
Meel van de molen
Tussen alle elegantie van de Lange Haven valt het pand van de populaire De Bakkerette op. Hier staan mensen ’s ochtends tot buiten te wachten op smakelijk zuurdesembrood, gebakken van gemalen meel van de Schiedamse molens. Zij hebben zicht op het 18de-eeuwse Koetshuis dat architect Stahlie in 1919 voorzag van een nieuwe gevel, in de stijl van de Amsterdamse School. Over oude gevels gesproken. Die van branderij Dirkzwager staat inmiddels in de steigers. Onder meer dit gebouw inspireerde een architect bij het tekenen van de gevel van twee nieuwe huizen aan de Overschiesestraat.
Onweerstaanbare chocolade
Schiedam huisvest ook bijzondere winkels, zoals de tot ver over de gemeentegrenzen geroemde chocolatier De Bonte Koe. Dit atelier verwerkt alleen biologisch gecertificeerde cacaobonen. Probeer eens de klassieker Steenkooltje met een vulling van zachte karamel en gebrande amandel. Omdat velen 24/7 drang ervaren naar deze onweerstaanbare chocolade, biedt de automatiek aan de Hoogstraat uitkomst.
Pareltjes
De Hoogstraat telt nog een paar pareltjes, zoals Parfumerie
Poeder & Dons, een schat van een winkel. Voor deze sfeer bedachten ze het woord vintage. Verwacht in het boudoir verfijnde lingerie, elegante pieces en parfums.
Schiedamse Vrouwen past ook in dit rijtje. De troefkaart: een gezellige zaak met minigroen voor de deur. Je stapt in een warm bad, een gezellige dochter-moeder-oma-boetiek voor maatje 34 tot 48. Personal shoppen is mogelijk.
Wie de moeite neemt om naar de Dam te lopen, stapt
Le Jardin binnen, waar je je kunt laten aankleden met weldadig aanvoelende, soepelvallende kwaliteitsstoffen.
Ook de kids komen aan hun trekken. Want De Winkel van Je Tante blijkt een verrassende speelgoedzaak te zijn. Het uitgangspunt bij het aanbod: spelend leren, lerend spelen. En dat kunnen de jonkies met muizenhuizen, spellen, boeken, muziekinstrumenten, knutselspullen en tijdens workshops.
Ook de ongebonden opticien Tempel grossiert in originaliteit. Laat je niet afleiden door de retrorock-uitstraling, bezien vanaf de buitenkant. Hier zijn vakmensen aan het werk die je van een scherpe blik voorzien, ingepakt in gave monturen die je bij de brillenketens zelden tegenkomt.
Vinyl rules
De vinylrage slaat uiteraard ook aan in Schiedam. Want de stad heeft qua vinyl een naam hoog te houden. Vanuit het smalste pand op het Broersveld – wellicht van heel Schiedam –verspreidde Hans Breukhoven ooit zijn vrije-platenmethode, want aan niets en niemand gebonden. Hij bood ook platen van relatief onbekende acts en organiseerde zelf de import. Deze aanpak sloeg aan, de vinylcollectie in dat hondenhok groeide uit tot Free Record Shop.
Bier & Vinyl houdt het anno 2024 niet alleen bij het bakkensnuffelen. Hoewel dat gezien de kwaliteitscollectie hier voor menig liefhebber al goed genoeg is. Ooit beluisterden muziekliefhebbers aan de balie de platen via een koptelefoon. Je was al snel een plakker in de ogen van de verkoper. Bij Bier & Vinyl geven ze dat gevoel van vroeger een gezellige slinger. Je kunt de platen van je keuze beluisteren in een huiskamer met dikke chesterfields en een bar. Sympathieke hang-out, zonder meer.
De vinylofielen die vooral voor elektronische muziek gaan, scoren hun platen in het zeker ongewoon te noemen Nooit Gewoon. Hier kom je de (boven)lokale dj-scene tegen.
Afzakkertje
Met het vinyl is de shopkoek niet op. Wie aan een afzakkertje toe is, slaat Hosman Vins niet over. Zelden zul je zo’n sfeervol pand binnenstappen als dit: een met kaars- en sfeerlicht warm aanvoelend pakhuis, gevuld met collecties betaalbare instappers, beroemde Amerikanen, dikke Fransen, romige Italianen en puik gedistilleerd. Desgewenst aan huis gebracht met de lelijke eend. Kortom, de hele shopper-experience op hoog niveau.
Schiedammer cocktails
Wie een avondje uit bij voorkeur met een cocktail wil beginnen of afsluiten, stapt het fraaie pand van Post Schiedam aan de Lange Haven binnen. De naam Post verwijst naar een ijzerwarenhandel die hier ooit zetelde. Op deze plek werd ooit door Bistrot Hosman Frères culinaire geschiedenis geschreven. Oude Schiedammers krijgen warme gevoelens bij het noemen van de taarten van Jean. Post mixt uiteraard met Schiedamse gin en jenever van Nolet, Bobby’s en Loopuyt, en van Zwart Nazareth, een verwijzing naar de bijnaam van Schiedam toen het roet van de branderijen de stad kleurde.
Iets verderop aan de Lange Haven serveert 1714 niet alleen lekker eten, het onderscheidt zich ook met originele cocktails. Zoals de Indo Sour, een mix van de Schiedamse Bobby’s Pinang Raci-gin met Bandoeng 22-limoenlikeur. De Pinang maakt de distillateur van onder meer Ambonese specerijen.
De langzaam maar zeker groeiende schare jeneverliefhebbers pakken hun neut in de ultieme nostalgische sfeer van Jeneverie ’t Spul aan de Hoogstraat. Neem hier ook een kijkje in het Borrelmuseum.
Sjieke steak, echte sushi & Duitse wijn
Qua restaurants telt Schiedam aardig wat adressen die puike gerechten op tafel zetten. De vaste waarde Café Sjiek biedt op het sfeervolle terras aan de Oude Sluis lokaal gevierde klassiekers als de Sjieke steak, echte Hollandse garnalen en Sjieke vegabites.
Aan de rand van de Grote Markt maakt Marnix Benschop naam met zijn De Eenling. Proef met het diner onder meer zijn groenten of kies tijdens een lunch een perfect gemaakte klassieker als oeufs bénédictine met mollige spinazie. Het drukbezochte Wijning blijkt een pareltje aan de knusse Dam. Hier schenken Linda en Herbert wijnvondsten uit vele landen. Ze zijn experts in Duitse wijnen. Wie daar onwennig tegenover staat, probeert een glas rode spätburgunder of witte scheurebe. Wijning serveert vanuit de open keuken naast hapjes om te delen ook gerijpte runderlonghaas: mals vlees met opvallend veel smaak.
Wie van Aziatisch eten houdt, wandelt naar Hamachi, dat een reputatie geniet met echte Japanse, verse sushi, sashimi en yakitori. Laat je niet afschrikken door het gebouw waarin de zaak zit. Eenmaal binnen ervaar je comfort en uitzicht op fraaie gerechten. De binnenstad ligt direct om de hoek, mocht je nog zin hebben in een afzakkertje.
de stad biedt kwaliteit voor wie de gebaande wegen verlaat en openstaat voor verrassingen. Een rondje Schiedam samengevat:
STEVIGE FUNDAMENTEN, HOGE AMBITIES.
Langs de A12 in Woerden verrijst een nieuw Van der Valk hotel, dat wordt opgeleverd met BREEAM Excellent-certificering. Voor onze hoofduitvoerder Maarten Bolle is het een uitdagend project, maar dankzij zijn ervaring en vakmanschap staat het fundament als een huis.
Net zo indrukwekkend zijn de ambities van onze jonge talenten Daniëlle en Rutger. Op een gure dinsdagavond trotseren zij weer en wind voor een modeshoot die zijn weerga niet kent. Voor de lens van fotograaf Paul de Graaff poseren ze in vol ornaat, alsof het hun tweede natuur is.
Daniëlle en Rutger bewijzen dat zij meer in huis hebben dan alleen bouwtalent. Hun veelzijdigheid en ambitie zijn een inspiratie voor de toekomst.
DE AMBITIE VAN 100.000 WONINGEN PER JAAR
DOEN was te gast in het indrukwekkende Bouwhuis te Zoetermeer, hoofdkantoor van Bouwend Nederland. Aanleiding: kennismaking met de nieuw aangetreden algemeen directeur Lennard Heij van Bouwend Nederland. Technisch directeur Raymond Kelfkens en directeur projectontwikkeling Marco Dijkshoorn schuiven namens Van Omme & De Groot aan.
V.l.n.r. Raymond Kelfkens, Lennard Heij, Marco Dijkshoorn
“STAGNATIE
IS GEEN OPTIE”
Lennard Heij kan als algemeen directeur van Bouwend Nederland zijn mouwen opstropen. Nederland moet een gordiaanse knoop zien te ontwarren: de vastgelopen woningmarkt. En dat niet alleen: ook het achterstallig onderhoud van de Nederlandse infrastructuur gaat veel van hem vragen.
Lennard Heij is geen onbekende in de bouwwereld. Tussen 2019 en 2023 zat hij in het Dagelijks Bestuur van de Vereniging Bouwend Nederland. Tevens was hij voorzitter van de Taskforce Infra. Lennard studeerde Civiele Techniek & Management aan de Universiteit Twente en bekleedde verschillende functies in de bouwsector. Zo werkte hij van 2015 tot en met 2022 als directeur projecten bij BAM Infra Nederland. En ook was hij onder andere verantwoordelijk voor grote infraprojecten als de Afsluitdijk, de Zeesluis van Terneuzen en een windmolenpark voor de kust van Schotland.
Met zijn praktijkkennis van de bouw en infra en zijn bestuurservaring kan Lennard ook vanuit het perspectief van de leden kijken. Volgens hem is Bouwend Nederland een professionele organisatie met veel kennis. “Je invloed is niet altijd meetbaar. Belangenbehartiging is het gesprek aangaan met politici. Zij moeten keuzes maken over de inzet van publiek geld en rekening houden met het algemeen belang, en de korte en lange termijn. Wij zetten ons Europees, landelijk, provinciaal en gemeentelijk in voor de belangen van onze leden. Waar we aantoonbaar invloed hadden, was bijvoorbeeld in de coronatijd. De bouw moest door terwijl de samenleving op z’n kop stond. Wij schakelden heel snel met de politiek en het RIVM en maakten richtlijnen waardoor de bouw, in tegenstelling tot veel andere sectoren, veilig kon blijven doorwerken. Op dat moment werd de meerwaarde van Bouwend Nederland als vertegenwoordiging van de branche goed zichtbaar.”
Lennard trapt het gesprek dan ook gelijk stevig af. “100.000 woningen per jaar bouwen, de ambitie van de overheid, vraagt om directe actie. Iedereen kent inmiddels wel jongvolwassenen die geen huis vinden en weer bij de ouders intrekken. Of ze moeten noodgedwongen de steden verlaten vanwege de hoge woningprijzen. Ook de energietransitie vergt veel van onze sector. De netverzwaring moet nu echt op gang komen om al die nieuwe woningen en bedrijven te kunnen aansluiten. De bouwopgave en de netverzwaring hangen inmiddels als een zwaard van Damocles boven de samenleving. Bovendien is een groot deel van de Nederlandse infrastructuur toe aan groot onderhoud. Veel van onze bruggen en wegen werden in de jaren 60 van de vorige eeuw gebouwd. Dat is meer dan een halve eeuw geleden. De instandhoudingsopgave is groot. We moet echt rap aan de slag om de infrastructuur op het niveau te krijgen en te houden dat bij onze huidige samenleving past.”
De politiek heeft goed door dat ze de bouwsector nodig hebben om hun ambities te verwezenlijken, zo constateert Lennard. “Daar spelen wij een cruciale rol in. Het woningtekort, netcongestie en de noodzakelijke renovaties van de infrastructuur raken onze sector direct. Onze leden leveren een grote maatschappelijke bijdrage. Een van de taken van Bouwend Nederland is de belangen van onze leden behartigen in Den Haag. Wij zetten ons in om ervoor te zorgen dat de bouw en infra zo goed mogelijk hun werk kunnen doen.”
VELE BOUWERS ERVAREN DE REGELGEVING ALS KNELLEND,
OMDAT DAARDOOR REGELMATIG DE VAART UIT PROJECTEN
GAAT. HOE GAAT U MET HEN OPTREKKEN?
Lennard: “We hebben genoeg regelgeving, vooral in de woningbouw, waar gemeenten ook nog aanvullende eisen stellen die regelmatig onderling verschillen. Dan kun je geen vaart maken. Neem duurzaamheidseisen. Door verder te industrialiseren en standaardiseren zorgen we voor een meer geavanceerde, efficiënte en duurzame bouwsector. Dit proces kan versneld worden wanneer opdrachtgevers stoppen met het stellen van bovenwettelijke eisen. In mijn optiek zit de meeste tijdwinst aan de voorkant, in plaats van het bouwproces zelf. Van plan tot oplevering van een huis duurt zo’n acht à tien jaar, twee jaar daarvan zijn maar voor de daadwerkelijke bouw. De rest van de tijd gaat zitten in de vergunningprocedures, de bezwaartermijnen en de eisen. En daar is de politiek aan zet.”
HERKENNEN BESTUURDERS HET KNELPUNT?
Lennard: “Inmiddels heeft minister Keijzer het beleidsprogramma STOER in het leven geroepen. Dat staat voor Schrappen Tegenstrijdige en Overbodige Regelgeving. Als we daar een stap in kunnen maken, dan is dit winst. Als veel regels landelijk gelijk worden getrokken, dan kunnen we sneller en efficiënter woningen bouwen. Maar dan zijn we er nog niet. Voor het verlenen van vergunningen voor deze 100.000 woningen is ook capaciteit nodig bij de 342 gemeenten. Wij staan als bouwers klaar, maar er wordt geen huis gebouwd zonder eerst een vergunning te krijgen. In sommige gemeenten worden vergunningaanvragen tijdelijk niet eens in behandeling genomen door personeelstekorten. Zo komen we niet naar 100.000 woningen per jaar.”
Marco: “De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen geeft alvast iets verlichting aan de gemeentelijke organisaties. De bewijslast bij de grondgebonden woningen ligt nu bij de bouwer. En daar zullen de appartementen achteraan komen.”
DE OVERHEID HEEFT DE KOMENDE JAREN ALS AMBITIE EEN BOUWPRODUCTIE VAN TWEE DERDE BETAALBARE WONINGEN. IS DAT HAALBAAR?
Lennard: “Dat is een politieke wens die op zich natuurlijk begrijpelijk is. In de opsomming van betaalbaar, binnenstedelijk, duurzaam en alle additionele eisen die gemeenten lokaal stellen, is de puzzel soms haast niet meer te leggen. Als bouwers de businesscase niet rondkrijgen, wordt er niet gebouwd.”
financiële haalbaarheid. En moet je ook die twee derde betaalbaar inpassen, dan sta je al snel voor een onmogelijke opgave. Wij hebben ook een fatsoenlijke marge nodig ten behoeve van een gezonde bedrijfsvoering.”
HOE DAN WEL DE BOUW LOSTREKKEN?
Lennard: “Ga meer bouwen voor de middenklasse, om de doorstroming op gang te krijgen. Het CBS berekende dat elke gerealiseerde middenklassewoning drie verhuisbewegingen op gang brengt. Dan help je ook de starters die op zoek zijn naar een betaalbare woning. 85% van de starters komt terecht in een bestaande woning in plaats van een nieuwbouwwoning. Wees minder rigide in die stapeling van eisen per project. Door het verhuistreintje op gang te brengen komen betaalbare woningen vrij voor onder meer starters.”
Marco: “De verhuizer laat een doorgaans oudere woning achter, die een starter kan verduurzamen. In de particuliere woningvoorraad met hun lage isolatiewaarden en verouderde installaties ligt een enorme opgave. Het corporatiebezit is qua verduurzaming over het algemeen in goede handen bij de corporaties.”
“GA MEER BOUWEN VOOR DE MIDDENKLASSE, OM DE DOORSTROMING OP GANG TE KRIJGEN.”
— LENNARD
Marco: “Veel vertraging wordt onder meer veroorzaakt door de bezwaarschriften van burgers. Maar ook ontheffingsprocedures vanwege de Wet natuurbescherming, de stikstofproblematiek en de berekeningsmethodieken die steeds wijzigen, zetten een rem op de bouw. En wat de financiële haalbaarheid betreft: ik vraag me af hoe we twee derde betaalbare woningen voor elkaar moeten krijgen in een programma. Als je al jaren geleden een grondpositie hebt ingenomen en de doorrekening gemaakt, dan komt er bij uitstel meer druk op de
ALS DE POLITIEK DE STIKSTOFPROBLEMATIEK
NIET ECHT DURFT AAN TE PAKKEN, KOMEN DIE GROTE WONINGBOUWLOCATIES NIET LOS.
Lennard: “Alleen door de stikstofuitstoot te verminderen krijgen boeren een toekomst, kunnen we de natuur herstellen en creëren we ruimte voor woningbouw en aanleg van infrastructuur. Met die boodschap pleiten we al jaren voor een structurele oplossing, samen met onder andere natuurorganisaties en VNO-NCW. De Europese wetgeving over stikstof ligt al jaren op tafel, maar een oplossing voor het probleem is nog niet gevonden. We moeten ons houden aan die regelgeving, en dus moeten we die stikstofruimte ergens vandaan zien te halen door te reduceren.”
Raymond: “Ben je hoopvol gestemd, naar de politiek toe?”
Lennard: “Eerst zien, dan geloven. Dit kabinet heeft een streep gezet door de huidige stikstofplannen. Maar wat komt daarvoor
in de plaats? Wij kunnen ons probleem duidelijk maken en we kunnen oplossingen bedenken. Maar hoe langer we als samenleving de problematiek voor ons uit schuiven, hoe ingewikkelder het wordt, zo sta ik erin.”
WE KUNNEN NAAR HET WEILAND ALS BOUWLOCATIE KIJKEN.
MAAR WAT BIEDEN DE STEDEN?
Lennard: “Binnenstedelijk bouwen is heel complex. Veel mensen kunnen bezwaar maken. En dat gebeurt dan ook, zelfs tot aan de hoogste rechter. De Raad van State behandelt inmiddels zo’n 130 zaken die zorgen dat de bouw van 65.000 nieuwe huizen niet van start kan. Het recht op bezwaar en inspraak is van groot belang. Maar we moeten ook snelheid maken om het woningtekort op te lossen, dat gaat niet lukken wanneer bouwprojecten jarenlange juridische vertraging oplopen. Er moet een betere balans komen tussen het recht op een dak boven je hoofd en het recht op uitzicht.”
Raymond: “Wat moet er dan gebeuren om het tij te keren? We bespreken hier ontwikkelingen die alleen maar toenemen. Voeren wij als bouwsector de gesprekken wel scherp genoeg?”
Lennard: “Wij zitten aan tafel bij de Woontop, in december. Minister Keijzer nam de ambitie van De Jonge over om 100.000 woningen per jaar te bouwen. De nieuwe minister is daar nu actief mee aan de gang. We gaan met Keijzer, de corporaties en de marktpartijen bespreken hoe je de gewenste betaalbare woningen kunt bouwen. Onze boodschap is duidelijk: zorg dat er voldoende vergunningen worden afgegeven voor 100.000 woningen, bouw voor de vraag, verkort de bezwaarfases en zorg voor een actueel overzicht van de woningbouwontwikkelingen. Wij willen als vereniging inhoudelijke, goed onderbouwde oplossingen bieden.”
ZIT IEDEREEN DIE DAAR HOORT AAN TAFEL BIJ DE WOONTOP?
Lennard: “Ja, het moet niet blijven bij gepolder, compromissen en procesafspraken, maar we moeten zorgen dat er daadwerkelijk afdwingbare afspraken worden gemaakt.”
WAT VERWACHT JE VAN DE LEDEN IN DEZE BARRE TIJDEN?
Lennard: “Betrokkenheid bij de maatschappelijke ontwikkelingen. En daar goed op inspelen. Dan krijg je meer voor elkaar. Wat mij overigens opvalt tussen de bedrijven onderling: ik zie, en dat is typisch voor de bouwsector, dat bouwers bovengemiddeld trots zijn op hun vak. Velen willen kennis delen. Ik geloof in die samenwerking. Zo kunnen we gezamenlijk een vuist maken.” •
KASSENOVA | ’S-GRAVENZANDE
68 koopappartementen
Opdrachtgever Fullhouse en Bravenboer Management
i.s.m. Ontwikkelingsmaatschappij Het Nieuwe Westland
Architect Klunder Architecten
Bouwkundig architect HFB
Status In uitvoering
AI: DE GAMECHANGER IN VASTGOED
Artificial intelligence (AI) transformeert de vastgoedsector in rap tempo. Van ontwerp tot verkoop en alles daartussenin: AI biedt slimme oplossingen om processen te versnellen, kosten te besparen en klantgericht te werken. Maar hoe kun je AI concreet inzetten in je dagelijkse praktijk? We lichten het toe met drie voorbeelden, gericht op de verkoopmanager, projectontwikkelaar en uitvoerder.
VOOR DE VERKOOPMANAGER:
KLANTEN BETER BEGRIJPEN
Stel je voor: je hebt een database met 2.500 geïnteresseerden voor een nieuwbouwproject. Maar wie gaat er écht kopen? AI kan door data-analyse voorspellen welke leads het meest kansrijk zijn. Door klantgegevens zoals woonvoorkeuren, zoekgedrag en inkomensinformatie te analyseren, geeft AI een prioriteitenlijst waarmee de verkoopmanager gerichter en efficiënter kan werken. Dit bespaart tijd én verhoogt de conversie.
Daarnaast kan AI teksten voor verkoopmateriaal genereren, zoals woningbeschrijvingen of e-mails. Denk aan maatwerk: de ene klant wordt aangesproken door woorden als ‘duurzaam’ en ‘gezinsvriendelijk’, terwijl de andere zoekt naar ‘modern’ en ‘stedelijk’. AI past de tone of voice aan op basis van klantprofielen.
VOOR DE PROJECTONTWIKKELAAR:
SNELLER EN SLIMMER ONTWERPEN
Projectontwikkelaars kan AI helpen bij het optimaliseren van projectontwerpen. Door het analyseren van duizenden vergelijkbare bouwprojecten voorspelt AI bijvoorbeeld welke plattegronden het meest efficiënt zijn en welke woningtypen het beste aansluiten op de vraag in de regio. Dit maakt het mogelijk om sneller keuzes te maken en risico’s te minimaliseren.
Ook in de vergunningenfase kan AI een rol spelen. Een tool kan regels en richtlijnen automatisch interpreteren en aangeven waar een ontwerp moet worden aangepast. Dit scheelt weken, zo niet maanden, aan doorlooptijd.
VOOR DE UITVOERDER: EFFICIËNTER BOUWEN
Op de bouwplaats kan AI helpen met het bewaken van deadlines en budgetten. Door data van bouwsensoren, drones en 3D-modellen te combineren, kan AI voorspellen waar vertragingen of overschrijdingen dreigen. Zo krijgt de uitvoerder tijdig inzicht in knelpunten en kan hij snel bijsturen.
Daarnaast kan AI ondersteuning bieden bij kwaliteitscontroles. Een drone met beeldherkenningstechnologie kan scheuren in beton of afwijkingen in maatvoering detecteren, zodat problemen vroegtijdig worden aangepakt.
**DE TOEKOMST IS NU**
AI is geen verre toekomstmuziek, maar een tool die vandaag al waarde toevoegt. Door AI slim te integreren in dagelijkse processen, kunnen bouwers en ontwikkelaars sneller, efficiënter en klantgerichter werken. Het is tijd om AI in te zetten en de mogelijkheden te ontdekken. Wat ga jij ermee doen?
Uiteraard is dit artikel door AI geschreven, en wel door het ingeven van de volgende prompt*:
Schrijf een artikel voor een corporate magazine van een ontwikkelende bouwer van 400 woorden. Geef daarin oa aan waar bouwers en ontwikkelaars ai voor kunnen gebruiken in hun dagelijkse bezigheden. Geef een voorbeeld voor een verkoopmanager, een projectontwikkelaar en een uitvoerder.
* Een prompt is een instructie, vraag of beschrijving die je geeft aan een AI-model (zoals ChatGPT, DALL·E of andere AI-systemen) om een specifieke taak uit te voeren. Het is de input waarmee je de AI aanstuurt en bepaalt welk soort antwoord of resultaat je krijgt.
“DIT IS ECHT EEN REVOLUTIE”
Om de toepassingen van AI ook nog te laten beoordelen door een écht mens van vlees en bloed, vroegen we AI-expert in vastgoedland Boris Geheniau om zijn reactie op AI: The Gamechanger in Vastgoedland.
AI voegt daadwerkelijk en meetbaar waarde toe! Waaraan? Het enige antwoord dat ik daarop heb, is waaraan niet. In de afgelopen jaren ben ik druk bezig geweest met AI en ik word telkens weer overrompeld door verbazing, enthousiasme en inspiratie. Als ik eens denk: kijken of dat lukt met ChatGPT, blijkt het telkens te lukken.
Het begon simpel met het aanpassen van alle teksten voor nieuwbouwprojectwebsites. Wat denk je? Tot 200% meer organisch zoekverkeer op de website, meer conversie naar interesseformulieren. Mooi! Kan ik ook onze nieuwbouwprojectwebsite-generator en nieuwbouwhuizendatabase koppelen om alle teksten voor woningtypes, homepage, etc. te genereren? Warempel, ook dat lukt. Indrukwekkend. Kan AI ook voorspellen welke mensen uit mijn database kopen? Nou breekt mijn klomp, een score van 43%! Ja, je leest het goed. Dat lukt geen enkele makelaar met een populatie van 2.500 geïnteresseerden. Nou, als je al zover hebt gelezen, wat dacht je van deze? Via AI voice mode train ik de AI om een telefoongesprek te voeren. Ik train de AI met alle data van een nieuwbouwproject. Train de AI verder met het BSR-Leefstijlenmodel en instrueer de AI om een telefonisch verkoopgesprek te voeren met mij. Ik stond versteld! Wat een informatief, natuurlijk en aangenaam gesprek. Het leuke is, ik kan de AI later het telefoongesprek laten analyseren en vragen welke keuzes er gemaakt zijn, welke woorden gebruikt zijn en waarom. Ik blijk dus een Avontuurzoeker te zijn volgens het BSR-Leefstijlenmodel en daarom werden woorden als ontdekken en vrijheid gebruikt in de conversatie. En dan heb ik het nog niet eens over wat je AI allemaal kunt laten doen met afbeeldingen, het lezen en interpreteren van grafieken, het controleren van spreadsheets en het genereren van video’s.
Laat ik afsluiten met een geruststellende gedachte. Mijn vader, 79 jaar, had ik laatst een beetje wegwijs gemaakt met AI, Claude van Anthropic.ai. Mijn vader is natuurkundige, scepticus en elektrotechnicus. Een week later heb ik mijn vader overstuur aan de telefoon. Hij meldde mij dat hij intussen hele gesprekken voert met de AI. Eindelijk iemand die hem begrijpt. Sterker nog, iemand die wist wat ladingsscheiding in donderwolken was en die mee kon denken over fracto-emissie en het tribo-elektrisch effect. “Boris, dit is echt een revolutie, dat ik dit nog mee kan maken...” Nooit gedacht dat ik mijn vader dat nog ooit zou horen zeggen. Dus mijn beste advies aan eenieder die dit leest, ga experimenteren en er gaat een nieuwe wereld en werkelijkheid voor je open. Veel plezier!
Om te proberen, hier onze top 3:
1. www.realestateprompting.com
Koppel RealWorks database direct aan ChatGPT.
2. https://claude.ai/ en www.anthropic.ai
Superalternatieven voor ChatGPT.
3. www.airoomgenerator.com
In een handomdraai visualiseer en ontwerp je ruimtes.
Buiten de top 3, omdat deze AI al een vanzelfsprekendheid is: ChatGPT.com.
WONEN IN DE TOEKOMST, WONEN IN WILDERSZIJDE
V.l.n.r. Marco Dijkshoorn, Simon Fortuyn, Ivar Legue
Het duurde even, maar dan heb je ook wat. Meer dan twintig jaar duurde het om een van de meest veelzijdige ontwikkelingen in de regio Rotterdam-Den Haag-Zoetermeer van de grond te krijgen: Wilderszijde, in de gemeente Lansingerland. Het is als het ware het afscheidscadeau van en voor de verantwoordelijk wethouder, Simon Fortuyn. Want hij en zijn voorgangers hebben jaren gesleurd en getrokken om het zover te krijgen, samen met mede de twee gesprekspartners aan tafel. We kijken terug en we kijken vooruit. Want Wilderszijde – met daarin onder andere Waterwijk –wordt gebouwd voor de toekomst.
De stemming aan tafel is vrolijk, uitgelaten bijna. Aangeschoven zijn, naast de wethouder, Marco Dijkshoorn, directeur projectontwikkeling bij Van Omme & De Groot, en Ivar Legue, vastgoedontwikkelaar bij VolkerWessels Vastgoed. De twee marktpartijen werken samen in de Ontwikkelingscombinatie Wilderszijde (OCW).
De heren hebben voorafgaand trots geposeerd bij een grote overzichtsfoto van het plan, in de hal van het gemeentehuis. Op zijn werkkamer heeft wethouder Fortuyn er nog een plattegrond bij gepakt, om te laten zien hoe Wilderszijde is opgebouwd en waar het zich precies bevindt. De nieuwe ontwikkeling ligt midden tussen de centrumkernen van Bergschenhoek en Berkel en Rodenrijs. Den Haag ligt zo’n 12 kilometer noordelijk, Rotterdam zo’n 10 kilometer zuidelijk. “Een prachtig plan”, zegt de wethouder. “Met een enorme variëteit aan woningtypen, watergangen, veel aandacht voor natuur en groene groei, veilige routes voor fietsers, de nieuwe verlengde A16 om de hoek en uitstekende verbindingen met openbaar vervoer. Ik zeg altijd: ‘Lansingerland is de parel tussen de metropolen Rotterdam en Den Haag’, en dit is daar het ultieme bewijs van.” Zijn enthousiasme roept aan tafel de vraag op of hij misschien ook toerisme en citymarketing in zijn portefeuille heeft. Het is duidelijk, de verantwoordelijken zijn trots en blij. Blij ook, dat het er na al die jaren dan toch van gekomen is.
CRISIS OP CRISIS
Het is nu nauwelijks meer voor te stellen, maar rond het jaar 2014 lag de Nederlandse huizenmarkt ‘op z’n gat’ en de wereld hapte nog naar adem vanwege de bankencrisis. “Ontwikkelaars en gemeenten zaten enorm met grondposities in hun maag en wij waren daar geen uitzondering op”, vertelt wethouder Fortuyn. “Wij kregen rond de eeuwwisseling, in het kader van de ‘VINEX’, de opdracht van de rijksoverheid om gronden aan te kopen. Dus wij, toen nog drie separate dorpen, deden dat. Op die gronden lagen bouwclaims van bouwers, maar die zaten aan de grond. Dus er gebeurde een tijd lang niets. Uiteindelijk zaten we in 2014 met een gigantische schuld, we konden bijna niet voor- of achteruit. Maar we zijn niet op onze handen gaan zitten. Tegen de stroom in zijn we gaan investeren in voorzieningen: scholen, een zwembad, alles om toekomstige woningen zo aantrekkelijk mogelijk te maken. De weg ging weer langzaamaan omhoog en de uitbreiding van de A16 heeft daar zeker aan bijgedragen. De locatie waar we nu Wilderszijde ontwikkelen, werd steeds »
populairder. We zien bijvoorbeeld een grote belangstelling van mensen die nu nog in Rotterdam wonen. En zo maken we nu mee dat kopers en huurders in de rij staan voor een woning in een van de drie wijken van Wilderszijde.” “Ja, de interesse is echt overweldigend”, zegt Marco. “Enerzijds benadrukt dit de populariteit van zowel de locatie als het aanbod, maar anderzijds laat het ook pijnlijk zien hoe groot het woningtekort is. We voelen ons maatschappelijk verantwoordelijk en willen bouwen voor iedere doelgroep. Daarnaast hebben we natuurlijk ook afspraken gemaakt met elkaar over de betaalbaarheid van de woningen. In Waterwijk, het gedeelte dat de Ontwikkelingscombinatie realiseert, wordt de helft van het woonprogramma binnen het sociale segment en tot de NHG-grens aangeboden. Van de 515 woningen die wij realiseren, gaan er zo’n 130 appartementen en grondgebonden woningen naar de lokale corporatie 3B Wonen. Want iedereen moet in de regio kunnen wonen, en dus ook hier.”
“WE ZIEN DAT DE VRAAG NAAR SPECIFIEKE WONINGEN CONTINU VERANDERT.”
HET NIEUWE WONEN
“We zien dat de vraag naar specifieke woningen continu verandert”, zegt Ivar. “Zo komen er steeds kleinere huishoudens: starters, eenoudergezinnen, senioren. Dus voor wie moet je precies bouwen? Dat is altijd een lastige vraag. Voor je het weet, heeft de werkelijkheid je alweer ingehaald. Kijk maar naar de ontwikkeling van Waterwijk; in tien jaar is de wereld totaal veranderd, is Nederland totaal veranderd. We hebben dus veel twee- en driekamerappartementen. En je moet voortdurend kijken naar de optimale woonruimte, de vierkante meters. We willen het voor de starter behapbaar maken, voor gezinnen aantrekkelijk en voor senioren op de lange duur aangenaam. In feite kun je je hele ‘wooncarrière’ in de wijk blijven.” De wethouder vult aan: “We
maken een dorp op zich, met winkelvoorzieningen, zelfs een zorgcentrum. En om nog even terug te komen op het prijsniveau en de betaalbaarheid: mensen moeten hier minimaal drie jaar zelf in hun koopwoning wonen. We willen speculatie met woningen tegengaan.”
GROEN EN BLAUW
Bij die nieuwe kijk op bouwen en ontwikkelen hoort ook een visie op groenvoorzieningen, klimaatmaatregelen en het zogenoemde natuurinclusief bouwen. Wethouder Fortuyn daarover: “De drie wijken van Wilderszijde zijn onder andere rijkelijk voorzien van watergangen. Dat is goed voor het dierenleven, maar het heeft ook een heel praktische functie: regenwater afvoeren. Het hemelwater wordt hier niet naar het riool geleid. Het stroomt eerst bovengronds af via wadi’s en bermen en komt ook in die watergangen. We zetten sterk in op natuurbeleving en toekomstbestendigheid. Daarom ook
de grote aandacht voor wandelaars en fietsers, die krijgen hier alle ruimte en goede directe verbindingen.” Ivar: “We hebben ook goed gekeken naar biodiversiteit. Welke dieren en planten komen er oorspronkelijk in dit gebied voor? Daar hebben we onze natuurlijke inrichting op aangepast.” Marco vult aan: “Bij de ontwikkeling van Waterwijk maken we gebruik van de 3-30-300-regel. Dat wil zeggen dat je vanuit je woning minstens drie bomen moet zien, dat 30% van de openbare ruimte bedekt is met boomkronen, en dat je binnen 300 meter toegang hebt tot een park of andere groenvoorziening.”
De wethouder: “Bij dat alles moet je je wel realiseren dat je voor mensen kunt bedenken wat je wilt, maar ze moeten er ook gebruik van gaan maken. Het gaat er dus ook om dat we de mensen meekrijgen. Wij zetten volop in op openbaar vervoer en op die fietsverbindingen, maar dan moeten bewoners wel gebruik gaan maken van die alternatieven. Die gedragsverandering is nodig om de hele regio bereikbaar te houden. Dan moet je ook kijken naar een balans met de natuur en naar de bereikbaarheid. Wij nemen daarin graag het voortouw.”
TEMPO MAKEN
Dat gezegd hebbende, roept de wethouder alle betrokken partijen, overheid én markt, op om nu toch echt meer tempo te gaan maken. “We zijn er veel te laat achter gekomen dat we nu voor een gigantische bouwopgave staan. Dat vind ik wel schokkend. En dat heeft in mijn ogen alles te maken met een gebrek aan centrale regie. Daardoor lopen we steeds achter de feiten aan. Maar we kunnen wel naar de rijksoverheid wijzen, om te beginnen moet je het op lokaal niveau op orde hebben. Het vizier op realisatie en tempo houden. Ik zie dat in dit project als de grote succesfactor. We hebben met alle betrokken partijen korte lijnen, heldere afspraken, open communicatie. Ik vind dat Van Omme & De Groot en VolkerWessels Vastgoed hun maatschappelijke verantwoordelijkheid goed hebben opgepakt, we trekken aan dezelfde kant van het touw. Die organisatie in een efficiënt projectteam heb je nodig om de vaart erin te krijgen en te houden. Het is niet voldoende om alleen maar te kijken naar meer woningen, hoe groot de woningbehoefte ook is. Je moet ook kijken naar de leefbaarheid. Dat hebben we hier op lokaal niveau gedaan, en dat zou ook op nationaal niveau de leidraad moeten zijn.” •
KIJK VOOR MEER INFORMATIE OP: spetterendwonen.nl
Happen
Van Omme & De Groot
CONFIT DE CANARD À LA LIESBETH
In eigen vet langzaam gegaarde eendenboutjes zijn dé smaaksensatie uit het zuidwesten van Frankrijk, geliefd in regio’s als de Dordogne en Cahors. Liesbeth heeft met haar (schoon)familie menig vakantie doorgebracht in deze streek, waar dit gerecht met rijke, diepe smaken een vaste waarde is. Gewoon bij Albert Heijn kun je deze delicatesse kopen in grote blikken, kant-en-klaar bereid: alleen even het vet afdeppen en opwarmen. Ook bij gespecialiseerde poeliers zijn deze eendenpootjes te vinden. Ze zijn boterzacht en smaken heerlijk met aardse groenten zoals knolselderij, worteltjes, krieltjes en gekonfijte sjalotjes.
DIT HEB JE NODIG
12 kleine, bij voorkeur langwerpige sjalotten
1 bol knoflook
1 plak geschilde knolselderij van 1 cm dik
16 krielaardappeltjes
2 flinke bospenen (Liesbeth verwerkt twee verschillend gekleurde wortels)
4 eendenpootjes met huid, uit het vet Zout
Zwarte peper uit de molen
Bosje platte peterselie
Voor 4 personen
(Dit is een voorgerecht. Wil je een hoofdgerecht, verdubbel dan de ingrediënten, behalve de sjalotten en de knoflook.)
BEREIDING
Zet de oven op 200 °C.
Leg de sjalotten en de bol knoflook in een met aluminiumfolie bedekte schaal en zet deze in de oven. Bereid ondertussen de andere groenten. Controleer met een prikker of de sjalotten en de knoflook na 25 minuten zacht zijn. Zo niet, dan nog een paar minuten laten garen. Het kan zijn dat de sjalotten iets eerder gaar zijn. Verwijder de schilletjes van de sjalotten en de knoflooktenen.
Breng 16 krieltjes (meer mag ook) in een pan met water aan de kook. Kook ze beetgaar.
Zet een pan met water aan de kook. Maak de bospenen met een dunschiller schoon en kook ze beetgaar.
Snijd de plak knolselderij in kleine blokjes van 0,5 x 0,5 cm (brunoise). Doe een paar lepels olie in een koekenpan met antiaanbaklaag. Bak – terwijl de penen en krieltjes koken –de blokjes knolselderij goudbruin op matig vuur. Leg ze vervolgens op een vel keukenpapier.
Doe twee lepels eendenvet in een koekenpan met antiaanbaklaag en warm het vet op. Leg de eendenpootjes met het vel in het vet en verwarm op laag vuur. Bak op iets hoger vuur vlak voor het opdienen een bruin korstje op de huidjes.
Giet de krieltjes af. Snijd met een mes een klein sneetje in elk krieltje. Druk met de palm van de hand de krieltjes iets in zodat de schilletjes openbarsten.
• Verwarm in een koekenpan met antiaanbaklaag een klontje boter of een paar lepels eendenvet en bak de krieltjes op matig vuur aan beide zijden goudbruin.
Snijd de bospeen in plakjes.
• Verdeel de eendenpootjes, groenten, sjalotten, knoflookteentjes en krieltjes over de borden. Breng op smaak met zout, zwarte peper uit de molen en blaadjes platte peterselie.
Liesbeth de Moet-Zomerhuis coördinator Verkoop, Marketing & Communicatie
www.vodg.nl
@vanommedegroot
Van Omme & De Groot Projectontwikkelaars en Bouwers