JEANNEAU PRESTIGE 38 MET AXIUS EN SKYHOOK

JEANNEAU PRESTIGE 38 MET AXIUS EN SKYHOOK

Manoeuvreren zonder zweethanden Boten die wij voor u gaan proefvaren, rieken gewoonlijk nog naar de tekentafel, zo nieuw zijn ze. Voor de Jeanneau Prestige 38, die we gaan testvaren, geldt dat niet zozeer, want dit model is al wel een jaartje op de markt, u kon er zelfs al een beknopt verslag over lezen in uw lijfblad. Toch heeft het Franse merk de wereldpers opgetrommeld om deze boot opnieuw uitgebreid te testen, want wĂŠl gloednieuw is de aandrijving. Het Axiussysteem van Cummins, waar de hele motorbotenmeute met ongeduld zat op te wachten. U krijgt deze keer dus niet alleen een boottest van ons, maar ook een primeur: Axius aan het werk. En nog veel straffer: Skyhook!

Deze 38-voeter is een ontwerp van de Italiaanse groep Vittorio Garroni designers, en dat merk je er aan. De gelijkenissen met de grotere zussen van de Prestige-reeks zijn opvallend. Een slank, pijlvormig silhouet, een subtiel spel van warme kleuren, kortom: Italiaanse elegantie. Het rompontwerp is van de Amerikaan Peters, die ook al de onderkant van de Prestige 42 tekende. Als we onder een weldoende Spaanse zon aan boord stappen, valt meteen op hoe ruim de kuip is. "Kuip" is voor deze riante woongelegenheid dan ook een belediging.

Zelfs "cockpit" voldoet niet meer, want het openluchtgedeelte dat deze 38-voeter biedt, bestaat uit niet minder dan twee salons: een voorste met daarin de

dubbele stuurpositie en een zithoek die ook als sofa kan dienen, en daarachter nog een tweede salon, die tot zonnekloppersbed kan worden omgebouwd.

CAD-tovenarij Een zee van ruimte dus, buiten. Op de twee niveaus, telkens met eigen salon, is er plaats voor pakweg 12 opvarenden, en dan moeten ze nog niet eens tegen mekaar aanschurken. Een massa zitplaats, en Garroni en zijn team zijn erin geslaagd ook de doorgang tussen al dat zitgerief nog ruim en open te houden.

De buitenzijden van de achterste salon zijn met het oog op die toegankelijkheid afgeschuind. In één vloeiende beweging kan je zo, zonder hinder, van de zwemtrap naar de ingang van de binnensalon. De CAD-ontwerpers hebben echter nog meer uit hun computer getoverd hier achteraan: onder de achterste salon zit een immense garage voor de bijboot, met afmetingen van 2,20 op 1,65 m. Van die breedte moet wel zo'n 35 cm worden afgetrokken zodat ook het reddingsvlot er kan gestouwd worden, maar dan blijft er nog ruimte over voor een bijboot van meer dan 2 m lang en 1,30 m breed. De garage opent elektrisch - de hele achterste salon gaat dan de hoogte in - en biedt zo ook toegang tot het motorruim.

Dat motorruim herbergt in deze nieuwe uitvoering twee Cummins QSD 4.2-320 motoren met hekaandrijving. En wàt voor een hekaandrijving: de grote primeur op deze boot, namelijk het Axius-systeem, compleet met joystickbesturing en Skyhook-systeem. Hoe spectaculair die twee zijn, leest u in het kaderstuk. Het motorruim is aan de voor- en zijkanten heel ordelijk ingericht, met duidelijk gelabelde elektronica, stevige batterijbanken, twee roestvrijstalen brandstoftanks, en de nodige filters en blusapparatuur. Achteraan, vlak bij de aandrijving, oogt het ruim echter rommelig, met veel zwevende kabels en leidingen die door de vrije ruimte lopen. Het Axius-systeem is duidelijk veel ingewikkelder dan gewone Z-drives en allicht moet er nog een ordening voor al die slangen en snoeren worden gevonden die er wat overzichtelijker uitziet. Dit is dan ook de eerste boot die met het systeem wordt uitgerust, we bedekken die wanorde dus nog even met de mantel der liefde. Er is overigens nog veel plaats over in dit motorruim, zeker aan de voorkant. Plaats voor nog grotere machines?

Voor het dagelijks onderhoud van de motoren hoeft de garage niet open: er is ook een beperkte toegang via een luik in de cockpitvloer.

Film zonder klank We klauteren terug omhoog uit de knusse warmte van het motorruim naar de cockpit. Beide salons hier zijn van een tafel voorzien, de ene met verstelbare voet, de andere niet. Dat komt omdat alleen de achterste salon tot ligbed kan worden omgetoverd. Als het tussen de schipper en zijn eega dus even "film zonder klank" is, dan kan ieder in zijn - of haar - salon gaan mokken. Maar wie wil er nu mokken als je zo'n prachtige boot hebt? Even de ereplaats innemen: de driver's seat. Het dashboard oogt sportief, zonder macho te zijn, met lichtgrijze tinten. De gelcoat van de hele boot is trouwens ook geen wit, maar lichtbeige en die basiskleur harmoniseert perfect met de andere pasteltinten die hier overal zijn gebruikt. Naast de gebruikelijke instrumenten en meters zien we op de stuurpositie ook compleet nieuwe elementen: een grote joystick aan de rechterkant en een extra lcd-display - naast die van de plotter - links. Meer daarover in het kaderstuk. Omdat er rechts, naast de grote joystick ook nog een

kleinere staat samen met de bediening van de trimtabs, oogt het daar wat overbezet.

Maar dat is muggenziften, want in zijn geheel is dit een overzichtelijke en praktische stuurstand. Het stuur is zelfs in de hoogte verstelbaar. Tegen de achterkant van de bestuurderzetel aangebouwd is er natuurlijk ook nog een buitenkeukentje, compleet met grill, ijskast en spoelbak. Dit is volgens de folders van Jeanneau dan ook een "sportop"-boot, een ongelukkige koeterterm die verwijst naar het groot, elektrisch openschuivend dak boven de voorste salon en de stuurstand. Als het dak helemaal geopend is, zit je op een sportieve open boot, maar toch met een hardtop. "Sportop", dus. Koeterengels. Enfin, je moet het maar doen: twee complete salons, een stuurpositie voor twee en een keuken. Salons, die ook 's avonds mogen gezien worden, want led-lampjes hullen het gangpad ertussen in wit of blauw licht, naar keuze.

Zee van licht Eens kijken of de ruimtetovenaars binnen even goed op dreef zijn geweest. Bij het afdalen van de zeer fraaie kajuittrap met zijn zwevende treden op één centrale roestvrijstalen steun valt het groot "plat licht" op dat de hele breedte van de boot beslaat, vlak achter de voorruit. Dat grote raamvlak zorgt, samen met de glazen schuifdeur die in het dak doorloopt, voor een zee van licht in de salon. Dat is maar goed ook, want de patrijspoortjes boven de zithoek en in de keuken zijn aan de kleine kant en duidelijk meer als verluchting dan als verlichting bedoeld. De indeling is hier verder vrij klassiek: ruime zit- en eethoek aan stuurboord, keuken aan bakboord. De ijskast is groot met haar 80 l, maar het vriesvakje is aan de kleine kant. Niet te veel Bailey's on the rocks offreren, gastvrouw! Onder de ijskast zit op onze testboot een bar - zeer on-Frans gevuld met plat water -, maar allicht kan daar ook wel een diepvries komen, met wat goede wil van de werf?

De keuken heet in de Jeanneau-reclame "spacious", maar daar zijn we het niet helemaal mee eens: het is een kleinere keuken in L-vorm, met eerder beperkte werkruimte en slechts een enkele spoelbak. Maar er bestaan natuurlijk geen wonderen: als je ziet wat deze boot voor de rest aan ruimte te bieden heeft, dan moeten er ergens compromissen gesloten worden. In dit geval hebben de adepten van SOS Pietje aan het kortste eindje getrokken. De keukenprinses van dienst heeft in haar compacte domein wél alle gerief: microgolfoven, driepitsgasvuur van Eno, ingebouwde grote afvalemmer en nog voldoende kastjes en schuiven. Klein foutje: bij het opentrekken van twee schuiven, ging de bovenste op de onderste rusten. Misschien langere geleiders gebruiken de volgende keer? Voor het overige is de afwerking van de betimmering zoals we ze van Jeanneau gewoon zijn: hoogglanzend en tot in de puntjes verzorgd. De houtkleur is voor deze reeks noch licht, noch donker: een goudkleurige, warme tint die voor gezelligheid zorgt.

Sterren zien Recht tegenover de keuken bevindt zich de U-vormige salon, die met zijn 2,40 m lengte plaats biedt aan 5 personen. Die kunnen gezellig zitten rond een mooi afgewerkte tafel met gebogen randen. Het tafelblad kan naar beneden en dan wordt de salon een dubbele slaapplaats. Een heel gezellige zelfs, want je kunt de sterren zien door het groot plat licht boven je hoofd en als er geen sterren aan

het firmament zijn, dan zijn er zonder twijfel wel te vinden op de flatscreen tv die aan de korte wand van de salon is opgehangen. Onder de banken van de salon is nog een zee aan bergruimte en de kastjes aan de wand boven de zetels hebben gebogen deurtjes, waarmee ze een perfecte overgang naar de zoldering vormen. Een ontwerptruc van Garroni en zijn team, die voor extra knusheid zorgt. De wanden en de zoldering zijn gedeeltelijk bekleed met een soort Alcantara-stof, zodat de zichtbare stukken gelcoat zeer beperkt blijven. Ook een kwestie van gezelligheid. Achter de wand schuilt het elektrapaneel, dat overzichtelijk gehouden is.

Maar het wordt nog gezelliger, want we duiken de grote slaapkamer in. Met een Deense collega-journalist, wat dubbel zonde is, want in deze luxueuze suite zou ik ander gezelschap verkiezen… Dat deze "master bedroom" er zo chique uitziet, heeft alles met de gekozen kleurschakeringen te maken. Alle mogelijke tinten van beige, bruin en oker vloeien hier samen in een uitnodigend, rustgevend geheel. De met leder beklede wanden rondom het brede bed zorgen voor een extra luxueus accent. En het wordt nog beter: dit is de eerste boot van deze afmetingen waarop we, uitgevend op de slaapkamer, een heuse inloopdressing aantreffen, mét stahoogte en een eigen patrijspoortje voor de verluchting nota bene. En natuurlijk is er de tegenwoordig obligate grote schuif onder het bed en voldoende kastruimte. Ook hier slechts kleine patrijspoortjes - logisch, want ze zitten in de romp en om veiligheidsredenen kunnen die maar beter niet te groot zijn - en een vluchtluik in de zoldering met vliegenhor en zonneblinden. 's Nachts komt het licht onder andere van gezellige leeslampjes.

Open douche De badkamer die bij deze suite hoort, is zowel toegankelijk vanuit de salon als vanuit de slaapkamer. Het is meteen ook de enige badkamer aan boord, wat betekent dat de gasten uit de tweede slaapkamer er eveneens gebruik van moeten maken. Maar dat kunnen ze dus doen zonder de schipper en zijn gezelschap in hun slaap te storen. Het is, net als de keuken, geen bepaald grote badkamer maar wel één met alles erop en eraan: wasbak, douchekraan, kast met spiegeldeurtje, toilet met afdekplaat om op te zitten, en nog een kastje onder de lavabo. Douchen gebeurt hier achter een eenvoudig gordijn, dus als je niet oppast, is het kuisen geblazen na een beurt. Maar nogmaals: wonderen schudden de ontwerpers al uit hun mouw, mirakels voorlopig nog niet. Rest ons hier binnen alleen nog de gastenslaapkamer te inspecteren. Die is centraal gelegen, over de hele breedte van de boot.

Het koppel in de gastenkamer kan ruziën of liefhebben: de twee losse bedden kunnen tegen mekaar worden geschoven zodat er één groot bed ontstaat. Ook twee koters van de familie kunnen hier dus terecht. Als de bedden tegen mekaar worden geschoven, is er nog stahoogte aan de kop van het grote bed dat zo ontstaat, en dat is uniek op een boot van dit formaat. Die stahoogte levert wel een extra afstapje op in deze kamer, oppassen dus. Even uniek is de open ruimte die er nog overblijft tussen het bed en de wand recht ertegenover. Er was zelfs nog plaats om aan die wand een gezellige zitbank te voorzien. Niet lang genoeg om languit op te liggen, maar met wat extra ruggensteun een heerlijke leesplaats. Met een boekje in een hoekje. Onder de bank nog bergruimte, net als in de schuiven en de kast ernaast. Ook onder de twee bedden kan nog van alles worden opgeborgen. In deze kamer bevindt zich ook het luikje waarachter de zekeringkast zit, en daarin is alles heel ordelijk bekabeld en gelabeld. Opvallend: deze slaapkamer heeft geen vluchtluik.

Asymmetrische gangboorden Genoeg binnen rondgestruind, we gaan losgooien voor een tocht op de spiegelgladde zee. Bij het naar voren gaan valt op dat de twee gangboorden niet even breed zijn; aan stuurboord is het iets breder dan aan bakboord en dat is net breed genoeg om gewoon stappend naar de voorplecht te geraken. Die asymmetrische indeling is weer een handige manier om binnen plaats te winnen.

Vooraan is nog een tweede enorm zonnebed en bevindt zich ook de elektrische ankerlier. De reling is niet te ver naar buiten gebogen, zoals dat bij sommige boten in deze klasse soms het geval is. Je moet dan vér voorover hangen om in sluizen of havens aan de wal te geraken, en dat is niet bepaald veilig. Een extra voordeel voor deze Prestige 38 dus.

De boot heeft een romp met diepe V-vorm en een sterk welvende voorkant. Dat zorgt voor snedig vaargedrag, ook door wat hogere golven. Vandaag is het echter kalm weer en dus kunnen we het onderste uit de Cummins-kan halen.

Eerst even het optrekvermogen testen: vanuit stilliggende positie gaat het gashendel tot tegen de aanslag en we klokken af als de gps een snelheid van 30 knopen aangeeft. Om aan die respectabele snelheid te geraken, hebben we juist 25 seconden nodig gehad. De topsnelheid ligt nog net iets hoger: 34,2 knopen, de motoren met hun 320 paarden ieder draaien dan op 3.850 toeren. Als kruissnelheid verkiezen wij echter ca. 19 knopen, bij 2.500 toeren. Het verbruik bedraagt dan een nog zeer aanvaardbare 26 l en ook het geluidsniveau blijft dan binnen zeer redelijke perken: 79 dB in de salon.

Echt stil is deze boot nochtans niet, vooral achteraan is hij wat rumoerig, maar dat is typisch voor Z-drives. Zo meten we bij 3.000 tpm 80, 81 en 84 dB, respectievelijk in de voorste slaapkamer, de salon en de achterste slaapkamer.

Bij 2.000 toeren worden dat resp. 75, 76 en 78 dB. Tijdens onze vorige test maten we veel hogere waarden, omdat er toen een woest zeetje stond en het gebeuk op de golven soms de motoren overstemde. Bij die 2.000 toeren loopt de Prestige 38 tien knopen en is het verbruik 18 l. Het stuur luistert heel direct en in bochten "graaft" de romp zich zoals het hoort mooi in het water, zodat uitbreken er niet bij is. Toch is de draaicirkel nog vrij wijd, maar dat is een veiligheidsfactor, die de boot ook geschikt maakt voor minder ervaren schippers.

Hij heeft dan ook geen roeping als racejacht, maar wel één als comfortabel en ontspannend luxeverblijf op zee. Aan die roeping beantwoordt deze telg uit de Prestige-reeks perfect. Tel daarbij de zegeningen van het Axius-systeem en de verkoopkansen zien er voor Jeanneau met deze sterke troef uitstekend uit.

Tekst: Frank Maes Foto's: Concertpix

Technische gegevens -

LOA: 11,92 m Breedte: 3,90 m Diepgang: 0,70 m Gewicht: 7.500 kg Brandstoftank: 920 l Watertank: 320 l Motoren: Cummins 320 pk met hekaandrijving

- Basisprijs: 240.700 EUR excl. btw met Axius en Skyhook, 224.000 EUR excl. btw zonder Axius en Skyhook Info: Marina Yachting Center, Dokter E. Moreauxlaan 3, 8400 Oostende, tel.

059/32.00.28, fax 059/32.55.33, www.marinayachtingcenter.be , www.jeanneau.fr .

Axius en Skyhook in actie Axiusis het antwoord van Cummins-MerCruiser op het revolutionaire IPS-systeem van Volvo Penta. Dat laatste bestaat nu al enige tijd en zowel vakpers als schippers zijn het erover eens: het is een wonderlijke uitvinding. In de reclame voor IPS beweert Volvo dat je een boot die met het systeem is uitgerust, gemakkelijker "parkeert" dan een auto, en het strafste is dat dat nog klopt ook.

Een complete leek kan de joystick van IPS beetnemen en de boot centimeterprecies in een nauw plaatsje schuiven, parallel bewegend als een krab.

Ook om de as draaien, een beetje voor- en achteruitmanoeuvreren, het gaat allemaal even vlot met de twee draaiende pods die het hart van IPS uitmaken.

Enig nadeel: het is een dure installatie die daardoor alleen maar verantwoord is op echt grote schepen.

Axius van concurrent Cummins-MerCruiser is onder andere ontwikkeld om daar verandering in te brengen, want het is een pak goedkoper, met een prijs die zelfs onder de 17.000 euro blijft. Het is dan ook een eenvoudiger systeem, gebaseerd op Z-drives die niet op pods gemonteerd zijn, maar op de gebruikelijke manier draaien. Door ze volledig onafhankelijk van mekaar en computergestuurd te laten draaien, kan de boot alle richtingen uit. Letterlijk. Daarbij is ook belangrijk dat de toerentallen per Z-drive traploos kunnen verschillen. Op die manier zijn alle bewegingen mogelijk. Het zijdelings "krabben" wordt bijvoorbeeld gerealiseerd door één Z-drive schuin achteruit te laten malen, in een van de romp weggerichte hoek en de andere achteruit in een naar binnen gerichte hoek.

De resultante van die twee schuine vectoren is een haakse beweging naar stuurof bakboord. Benieuwd of deze mooie theorie ook in de praktijk werkt.

Ervaring naar prullenmand We proberen het in de haven, op een krappe plaats tussen de steigers. Op de stuurpositie neemt onze fotografe plaats, die nog nooit met een motorboot gemanoeuvreerd heeft. Kwestie van eens te zien of de reclame wel klopt. De specialist van Cummins staat er naast; je weet maar nooit. Maar hij heeft er alle vertrouwen in. Dat blijkt gerechtvaardigd, want onze neofiete slaagt er in nauwelijks vijf minuten in de twintig jaar manoeuvreerervaring van uw dienaar naar de prullenmand te verwijzen. Met een uiterste nauwkeurigheid voert ze alle manoeuvres uit, tot en met het inpassen van de boot in zijn nauwe ligplaats, met een aflandige wind. Ze heeft de wijze raad gekregen haar hand op het dashboard te laten rusten en de joystick alleen met haar vingertoppen te beroeren. Te bruuske bewegingen worden zo vermeden en dat is belangrijk, want enig "Fingerspitzengefühl" is hier essentieel, letterlijk dan. Draaien aan de stick is de neus naar links of rechts bewegen. Vooruit duwen is vooruit varen en omgekeerd voor achteruit. Pal opzij duwen is krabben naar stuur- of bakboord. Zelfs combinaties, zoals krabbend vooruit draaien (een doordenker!), zijn mogelijk. Je voert dan een combinatie van de draaiende en duwende handeling met de stick

uit.

Tsjak Het is duidelijk dat het Cummins-systeem in de praktijk hetzelfde kan presteren als het IPS van Volvo. Het enige verschil is dat er bij dit systeem opvallend meer lawaai wordt geproduceerd, omdat er meer met mekaar tegenwerkende vectoren wordt gewerkt en in sommige gevallen levert dat toerentallen op die vrij hoog zijn. Ook verschillend is dat er zeer frequent wordt geschakeld door één of allebei de drives van voor- naar achteruit, met telkens het bekende "tsjak"-geluid en het bijhorende schokje tot gevolg. Dat zijn nadelen die bij het IPS van Volvo nagenoeg onbestaand zijn, maar dat kost dan ook een veelvoud van dit Axiussysteem. Ik vraag me alleen af of het veelvuldig schakelen - het gaat zelfs bij eenvoudige manoeuvres om tientallen keren - niet voor snellere slijtage van onderdelen in de Z-drive koppelingen zal zorgen. Allicht wel. Maar dat zal de schipper van een boot die met dit systeem is uitgerust zorg wezen, zeker als het een "absolute beginner" is: de kans dat hij zonder het systeem wat brokken aan zijn boot maakt, is namelijk groot, en dan kost het een veelvoud van een onderhoud van de drives.

Idiot-proof Daarmee is natuurlijk ook een zwak punt van het hele principe blootgelegd: dit systeem - en ook het IPS - is zo "idiot-proof" dat letterlijk iedere idioot met een grote boot kan manoeuvreren. Dat is niet beledigend bedoeld voor onze fotografe, maar zij is vandaag toevallig het levend bewijs van die stelling. Mocht ze een boot met dit systeem aanschaffen, dan is iedere noodzaak om ooit écht te leren manoeuvreren met de gashendels, het stuur en de boegschroef, op het eerste gezicht onbestaande. Niet nodig, de joystick doet alles. Maar wat als het systeem het ooit laat afweten? Het blijft een technisch staaltje van vernuft, maar ook techniek, en zeker ingewikkelde techniek, kan falen. Dan is de paniek niet te overzien, zeker als er een nijdig windje in de haven staat… Het is een probleem dat te vergelijken is met het varen op de GPS-plotter: ook wie dat veel doet, verleert op de duur wat écht navigeren is. In geval van nood kan dat zuur opbreken. Ons advies is dus: hoe simpel het met IPS en Axius ook gaat, neem toch de tijd en de moeite om zonder die fantastische hulpmiddelen met de boot te leren omgaan.

Haak in de lucht Dat geldt in nog veel grotere mate voor een extraatje dat met het Axius-systeem mee komt: Skyhook. Axius en IPS mogen dan spectaculair zijn, Skyhook is in staat om de mond van iedere door de wol geverfde schipper wijd te laten openvallen. Het gebruikt de geautomatiseerde stuurcapaciteiten van het Axiussysteem om de boot perfect op één plaats te houden, als ware hij vastgehaakt aan een punt in de lucht erboven: Skyhook. Om dat te realiseren, krijgt de Axius-computer gegevens van een uiterst precieze, aparte gps en van een dito elektronisch kompas. De positie van de boot en de voorligging worden zo nauwkeurig in het geheugen opgeslagen en de twee Z-drives krijgen alle bevelen die nodig zijn om "pas op de plaats" te doen. En dat is verbluffend als je het aan het werk ziet: met kleine, uiterst nauwkeurige bewegingen voor- en achteruit, en zijdelings, blijft de boot perfect op de plaats waar de Skyhook-knop werd geactiveerd. Wachten voor een sluis op stromend water? Aanschuiven aan de tanksteiger bij 6 Beaufort zijwind? In de havengeul een schip met voorrang laten

voorgaan? Het vereist geen enkele moeite en ook geen enkele kennis of ervaring. Zelfs een complete leek kan nu met één druk op een knop "surplacen", iets waar ervaren schippers soms nog zweethanden van krijgen.

Paniek Wie dus zijn medeschippers een zenuwinzinking wil bezorgen, manoeuvreert met Axius in een nauw wachtplaatsje aan de sluis, vlak tussen andere boten die krampachtig proberen positie te houden, en drukt op de Skyhook-knop. Verdwijn dan onderdeks en trek een fris biertje open. Opwinding rondom gegarandeerd.

Dit voorbeeld illustreert echter ook dat voor Skyhook nog geldt in de overtreffende trap: als het systeem het laat afweten, is de paniek niet ver weg.

En dan niet alleen op de àndere boten. Toch is het systeem fantastisch, natuurlijk. Voor een korte periode kan het zelfs een alternatief zijn voor ankeren.

Een risico daarbij is dat de schroeven permanent in werking zijn: er wordt immers constant bijgestuurd en dan kunnen de toerentallen flink oplopen. Een reëel gevaar dus voor zwemmers in de buurt van de boot. Die ligt schijnbaar stil en het lijkt dus ongevaarlijk om er rond te zwemmen, maar niets is minder waar: totaal onverwacht kan er een koerscorrectie worden uitgevoerd, die de argeloze zwemmer in de schroef doet belanden. Op onze testboot waren dan ook verschillende waarschuwingen in die zin aangebracht.

Herverkoopwaarde Het Axius-systeem is een enorme aanwinst. Het brengt de enorme voordelen van de joystickbesturing binnen het bereik van minder kapitaalkrachtig bootbezitters en het is daardoor ook interessant om op kleinere boten te installeren. Het werkt even goed als het IPS van Volvo, alleen maakt het meer lawaai en schokt de boot wat meer. Toch raden we aan niet alleen op dit systeem te betrouwen, maar ook écht met de boot te leren manoeuvreren, zonder op de computer te rekenen. Het gebruiksgemak en het wegvallen van de manoeuvreerstress zijn echter zo overweldigend, dat allicht alle motorboten vanaf een bepaalde maat binnen niet al te lange tijd met dit of een vergelijkbaar systeem zullen zijn uitgerust. En dan komt meteen een nieuw nadeel om de hoek kijken: een boot die géén joystickbesturing heeft, zal moeilijk verkoopbaar worden op de tweedehandsmarkt. Maar dat zijn zorgen voor morgen.

Verschenen in Varen mei 2009