Ondernemersmagazine van Friesland
Studenten
het nieuwe goud voor kantoren hoofdstad Leeuwarden
REVOLUTIONAIRE BETONBLOKKEN VOOR AFSLUITDIJK UIT HARLINGEN
Het nieuwe werken wordt de norm bij zorgverzekeraar De Friesland.
De bouw bruist
Bouwcampus in Dokkum als broedplaats voor innovatie
Losse nummers € 3,95
ZV_80_omslag.indd 1
No. 80, juli 2018
03-07-18 09:02
It skûtsjesilen Omrop Fryslân sit der boppe-op
Omrop Fryslân
ZV_80_omslag.indd 2
Omropfryslan.nl
03-07-18 09:02
DE KRACHT VAN SAMENWERKING
vdlp.nl
Sterk in marketing en webdevelopment Ambitieuze ondernemers en organisaties succesvol maken: dat is onze missie. Bij het SKS doen we dat door de ontwikkeling van een internationale responsive website, een iPhone en Android App en de uitgave van het glossy magazine Skรปtsje Journaal.
Even sparren? Bel 0513 654 445 Van der Let 210x297 201807.indd 1 ZV_80_binnenwerk.indd 1
02-07-18 03-07-18 16:12 09:11
TT TT L EEO LL F O N CIIO ZakenVisie is het ondernemersmagazine van Friesland. Uitgave VDLP Publishing Herenwal 137 8441 BE Heerenveen Postbus 496 8440 AL Heerenveen Tel.: 0513 - 654 445 Fax: 0513 - 654 761 E-mail: info@vdlppublishing.nl Internet: www.vdlppublishing.nl Hoofdredactie Simon van der Let Redactie Bert de Jong, Simon van der Let en Hiltsje de Vries E-mail: mail@zakenvisie.nl Advertentieverkoop Pieter Balstra Tel.: 0513 - 654 445 Vormgeving Van der Let & Partners Marketing / Webdevelopment Met medewerking van Jeroen van Wijk, Kees Jelsma, Wytze Anema, Marco Simmers, Pieter van Oord, Michèle Blom en Geert Schaaij
DEZE EDITIE
5
11
Fotografie Van der Let & Partners, Fotopersbureau FPH e.a. Druk Drukkerij Van der Eems Heerenveen
De bouw bruist
Verspreiding Meren Post BV Sneek
Op de vleugels van agrarische naam en faam
Op de inhoud van dit magazine rust copyright. Niets mag op enigerlei wijze worden vermenigvuldigd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Aan de inhoud van deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. De uitgever is
17
22
niet verantwoordelijk voor de inhoud van de columns. Het magazine verschijnt 4x per jaar in een oplage van 4.000 exemplaren. Daarnaast komt ZakenVisie via controlled circulation terecht bij alle bedrijven met meer dan 7 werknemers in de zuidelijke helft van Friesland en alle bedrijven met meer dan 10 werknemers in de noordelijke helft van Friesland. ZakenVisie wordt tevens toegezonden aan overheidsinstanties en diverse open-
Kantoren hoofdstad Leeuwarden
bare instellingen.
Betonblokken uit Harlingen maken Afsluitdijk robuust
2
ZV_80_binnenwerk.indd 2
03-07-18 09:11
Veel te bouwen
H
et gaat beter in de bouwsector. De omzet stijgt, al jaren achtereen. In 2017 bedraagt de stijging 5,7 procent. Bijna is het niveau van de goede jaren van voor de in 2008 uitgebroken crisis weer bereikt. Een ieder is blij dat de gevolgen amper meer voelbaar zijn. De bedrijven krijgen met een beter rendement weer wat vet op de botten. Toch piept en kraakt het alweer. Arbeidskrapte in de bouw zet al het goede nieuws wat in de schaduw. Het aantal vacatures van 14.000 aan het eind van 2017 plaatst veel ondernemers voor hoofdbrekens. Het aantal is in een jaar tijd verdubbeld. Bij sommige bedrijven is het belemmerend voor de voortgang in het werk.
5
De bouw bruist Bouwcampus in Dokkum als broedplaats voor innovatie
11
Op de vleugels van agrarische naam en faam Friese economie
17
Kantoren hoofdstad Leeuwarden Actueel
20
Werk op kantoor of toch liever ideale werkplek thuis Onderneming in het nieuws
22
Betonblokken uit Harlingen maken Afsluitdijk robuust Onderneming in het nieuws
24
Productenvisie
27
Autonieuws
30
Column Geert Schaaij
33
Zakennieuws
39
Culturele tips
De schreeuw om werkers is groot. De bouwsector probeert op vele manieren jongeren te interesseren. Het gaat niet alleen om de handige handjes op de bouwplaats, het gaat in toenemende mate om de techneuten. Een huis wordt niet meer ter plaatse gemetseld en gespijkerd, het gebeurt op het beeldscherm en in de fabriek. Industrieel bouwen is de toekomst. Het zijn hoogopgeleide slimmeriken die de huizen op hun computer tot op de millimeter nauwkeurig ontwerpen en voorbereiden. Daarna worden ze in de fabriek als Lego-elementen geproduceerd. Korte tijd later staat in hooguit enkele dagen een compleet huis met alles erop en eraan in een woonwijk. Er ligt een grote opdracht. Nederland heeft meer dan 200.000 woningen extra nodig om de vraag te stillen en de overspannen huizenmarkt te temperen. Bovendien moeten er miljoenen huizen energiezuinig worden gemaakt, of beter: van het gas af. Dit kan alleen door anders te bouwen. In Noordoost-Fryslân pakken ze op een geheel eigen wijze de handschoen op. Eind dit jaar heeft Dokkum een Bouwcampus, waar onder andere bouwbedrijven en het onderwijs samen werken aan innovatie. Zo maken ze een broedplaats voor de toekomst. Deze regio ziet nieuwe kansen en bouwt aan het eigen perspectief. De bouwsector beleeft een ontwrichtende innovatie. Alleen dat al maakt het voor menigeen razend interessant. Voor nieuwe vakkrachten ligt de loper klaar. In korte tijd is het beeld van de 60.000 door de economische crisis werkloos geraakte en uit de sector verdwenen bouwvakkers vergeten. Op scholen wordt de bouw weer sexy gemaakt. De wereld kan verscheurd raken door handelsoorlogen, de effectenbeurzen in mineur drukken en de economische barometer in het rood zetten, maar dat brengt de bouwsector niet opnieuw in een crisis. In Nederland wordt hard gebouwd om de woningnood weg te krijgen en om de huizen duurzaam te maken. Tot 2050 is er heel veel werk te doen. De redactie
3
ZV_80_binnenwerk.indd 3
03-07-18 09:11
DEF-Raadsma-210-260-ZakenVisie 2016 07.pdf
1
22-06-16
14:51
KENNIS IS KUNNEN ECOstyle in Oosterwolde heeft voor hun nieuwbouw gebruik gemaakt van Raadsma ToegangsBeheer (RTB). Raadsma biedt alle mogelijke deurtechnieken en elektronische toepassingen. RTB maakt het mogelijk de toegangsrechten van personen vooraf en op afstand te regelen ten behoeve van veiligheid, beveiliging en comfort. In onze moderne RTB showroom in Leeuwarden ontvangen onze adviseurs u graag om u te laten zien wat er allemaal mogelijk is.
RAADSMA IJZERSTERK
Dokkum . Heerenveen . Leeuwarden . Groningen . t. (0519) 29 23 25 . www.raadsma.nl ZV_80_binnenwerk.indd 4
03-07-18 09:11
N
SLIM BOUWEN
Bouwcampus in Dokkum als broedplaats voor innovatie
De bouw bruist HET ZIJN TURBULENTE TIJDEN IN DE BOUW. ZES JAREN CRISIS ZIJN AMPER VOORBIJ OF ER ZIJN VAKLIEDEN TE WEINIG OM HET VELE WERK TE DOEN. EN ER IS EEN GROTE VRAAG NAAR INNOVATIE. WANT DE HUIZEN MOETEN VAN HET GAS AF.
5
ZV_80_binnenwerk.indd 5
03-07-18 09:11
SLIM BOUWEN
Daar waar de ‘boumantsjes’ van Fryslân zitten, komt een broedplaats voor de bouw. Een nieuwe Bouwcampus in Dokkum geeft de regio Noordoost-Fryslân een voorsprong met innovaties en experimenten. Eind dit jaar gaat de Bouwcampus van start in de voormalige klimhal in de Bonifatiusstad. Bouwbedrijf Dijkstra Draisma in Dokkum is een van de grote gangmakers voor de Bouwcampus. De betekenis is groot voor de andere deelnemende bedrijven uit de regio. “Er zijn veel ondernemers met ideeën. Door samen op te trekken kom je tot betere oplossingen”, licht projectleider Jeroen van Wijk van de Innovatiecluster Bouw toe. Ook het onderwijsveld denkt mee, met partijen als Friese Poort, Friesland College, Nordwin College en NHL. De Bouwcampus zal steeds voor zo’n tien tot vijftien studenten gastvrijheid verschaffen om mee te denken en mee te bouwen aan oplossingen. De Bouwcampus vraagt een investering van opgeteld 1,5 miljoen euro voor de komende drie jaar. Er is 450.000 euro steun toegezegd vanuit Europese subsidiefondsen voor regionale ontwikkeling. NoordoostFryslân is aangemerkt als zogeheten ‘proeftuin’ om experimenten mogelijk te maken.
Componenten Grote Friese bouwconcerns als Dijkstra Draisma en Van Wijnen richten zich in hoog tempo op industrieel bouwen. Door gebruik te maken van gestandaardiseerde, fabrieksmatig geproduceerde bouwcomponenten kan de bouwtijd aanzienlijk worden bekort. Het proces vraagt ook minder handen op de bouwplaats. Dit wordt als antwoord gezien op de ontstane personeelskrapte. De bouwgroepen Dijkstra Draisma en Van Wijnen hebben beide in respectievelijk Dokkum en Gorredijk al een fabriek waar aan de lopende band op industriële wijze bouwelementen worden geproduceerd. Ze zien het als mogelijkheid om in de provincie Fryslân de woningvoorraad van 290.000 huizen duurzaam te maken. Nu het menens is met duurzame doelstellingen voor de woningbouw, is de behoefte aan nieuwe technologie omvangrijk. Huizen zonder een gasmeter, maar met een perfecte isolatie, ze vragen andere oplossingen. Bovendien is de vraag groot naar geschoold personeel die hierin de weg wijzen.
Het energiezuinig maken van de huizen wordt nog een klus van jewelste. Het is daarom van het grootste belang om kennis te delen, vindt Van Wijk. De Bouwcampus in Dokkum wordt zo kenniscentrum voor het hele Noorden. Het is ook niet exclusief voor de bouwers, ook bijvoorbeeld installatiebedrijven kunnen experimenteren met industrieel en circulair bouwen.
Kurk Voor het noordoosten van Fryslân is al sinds jaar en dag de bouwsector een van de kurken waar de economie op drijft. De kwetsbaarheid is groot. Nog maar zo kort geleden raakten veel gezinnen in de bouwcrisis hun
Krimp Het initiatief komt van het Kennisen Innovatiehuis Noordoost-Fryslân in Buitenpost dat als doel heeft om de economische ontwikkeling in de regio te stimuleren. Achterliggend idee is om hier werkgelegenheid te behouden, zodat er ook voor de toekomst perspectief is in een gebied dat officieel als krimpregio te boek staat. Ook de Bouwcampus moet helpen. Onder andere met experimenten met industrieel bouwen, waarbij het bouwproces efficiënter wordt gemaakt. Industrialisering en robotisering in de bouw staat echter allemaal nog in de kinderschoenen.
6
ZV_80_binnenwerk.indd 6
03-07-18 09:11
Helft van werk in bouw door zzp’ers Flexibel werk is in de bouw in korte tijd zeer populair geworden. De helft van het werk op bouwplaatsen wordt inmiddels verricht door zelfstandigen. De zzp’ers worden door aannemers ingeschakeld voor onder andere het metselen en het stukadoren. Nu er sprake is van arbeidsschaarste ontstaat er een ander probleem. Opdrachtgevers moeten de zzp’ers meer betalen anders krijgen ze het werk niet gedaan. De flexibilisering is tijdens en na de economische crisis stormachtig toegenomen, blijkt uit een rapportage van het Economisch Instituut voor de Bouw. De crisis joeg veel bouwondernemers de schrik in de benen, omdat ze de sterke conjunctuurgevoeligheid ervoeren. Ondernemers namen bouwopdrachten onder de kostprijs aan om werknemers maar aan het werk te houden. De behoefte aan flexibel in te zetten werkers blijft in de bouw bestaan, zo is de verwachting. Slechts door het voorkomen van grote vraagschommelingen kan er sprake zijn van een ommekeer. Als de aannemers in de bouw zich de komende decennia bijvoorbeeld kunnen richten op het verduurzamen van de woningvoorraad, is ze de zekerheid van voldoende vakkrachten in vaste dienst ook wat waard.
7
ZV_80_binnenwerk.indd 7
03-07-18 09:11
SLIM BOUWEN
vaste bron van inkomsten kwijt en nu zijn het de bouwondernemers die oplossingen zoeken om met voldoende gekwalificeerd personeel aan de slag te kunnen. Ruim 1500 bouwbedrijven zijn er goed voor ongeveer 10 procent van zowel de regionale werkgelegenheid als de regionale economische productie. Het is bijna twee keer zoveel als het Friese en nationale gemiddelde, zo heeft de Fryske Akademy beschreven in de vitaliteitsscan voor Noordoost-Fryslân.
Innovatiecluster Bouw NoordoostFryslân. Onder het motto ‘samen staan we sterker’ hebben Bouwbedrijf Van der Meer (Oenkerk), Bouwbedrijf Van Dijk (Surhuisterveen), Bouwgroep Dijkstra Draisma (Dokkum), VDM Woningen (Drogeham), Koninklijke Damstra Installatietechniek (Driezum), Bouma Technisch Installatiebedrijf (Sumar), Cadix (Drachten), Fritech (Buitenpost) en het Kennis- en Innovatiehuis (Buitenpost) de handen ineengeslagen.
Het zijn overigens niet alleen de grote jongens die voor het werk zorgen. Van de 1500 bouwbedrijven is driekwart ingeschreven als kleine zelfstandige. Het aantal banen in de bouwsector bedraagt in de regio tussen Dokkum, Burgum en Surhuisterveen volgens de telling uit 2017 zo’n 3800. Het cijfer ligt een duizend lager dan in 2008.
Het tekort aan vakkrachten wordt door deze bedrijven gevoeld als het belangrijkste knelpunt. Gebrek aan geschikt personeel staat groei van bedrijven in de weg, en zo in het bijzonder de ontwikkeling van het economisch ondermaats presterende noordoosten van Fryslân. Het Innovatiecluster Bouw richt zich onder andere op dit personeelsvraagstuk.
Samen sterker
Initiatieven
Om de bouwsector in NoordoostFryslân een impuls te geven, hebben negen bedrijven uit die regio zich eerder verenigd in het
De oplossing ligt niet alleen in extra handen, legt projectleider Jeroen van Wijk van het Innovatiecluster Bouw uit. “Het gaat ons ook om het ontwik-
kelen van nieuwe initiatieven. Met innovaties kunnen we de hele regio vooruithelpen.” Het vraagt ook anders denken over productiemethoden. Met een slimme organisatie van het werk, het benutten van arbeidsbesparende technieken en processen en het ‘boeien en binden’ van personeel. Voor veel bouwbedrijven ligt de focus op slimme organisatie van het werk, het benutten van arbeidsbesparende technieken en processen en het sterker inzetten op opleiden en vasthouden van personeel. De overheid kan helpen door voor meer continuïteit in de vraag te zorgen. Hierdoor kunnen grote schommelingen worden vermeden en zijn bouwopleidingen minder gevoelig voor de grillen van de conjunctuur.
Focus Van Wijk beklemtoont de noodzaak om focus te leggen op enkele hoofdzaken die de vitaliteit van de economische regio in het noordoosten van Fryslân ten goede komen. “Er is al zo ontzettend veel”, zegt hij. “We hebben in regionaal verband alle
8
ZV_80_binnenwerk.indd 8
03-07-18 09:11
initiatieven in kaart gebracht. Het is een grote waslijst. Voor het bedrijfsleven is het zelfs onoverzichtelijk.” Het Innovatiecluster Bouw richt zich nadrukkelijk niet op zaken die al lopen, zoals de metselscholen in Buitenpost, Sneek en Drachten. Hier worden jonge metselaars opgeleid om uiteindelijk de nieuwe aanwas in de sector te zijn. “Het enige wat van belang kan zijn is om met wat coördinatie in verschillende gemeenten een grotere vuist te maken.” Het onderwijs wordt betrokken in de opzet van de Bouwcampus om zowel leerlingen van vmbo, mbo als hbo te interesseren voor de bouw. Er is een zorgpunt, merkt Van Wijk op, want de laatste jaren blijft met name de instroom van jeugd naar bouwopleidingen op vmbo-niveau flink achter.
Banen De bouwsector is een belangrijke motor voor de Friese economie. De ruim 16.000 vaklieden uit Fryslân worden ook elders in het land graag benut. Door de toename van de bouw-
productie is de urgentie voor extra mankracht of andere oplossingen voelbaar. “Wy sitte te springen om minsken”, zegt voorzitter Kees Jelsma van de Friese afdeling van Bouwend Nederland. In de jaren van de laatste economische crisis zijn er in het hele land 60.000 banen in de bouw verloren gegaan. Veel bouwvakkers stopten om later ook niet weer terug te keren in de sector. Of ze zijn met pensioen, of ze hebben werk in een andere richting gevonden. Wat zich nu wreekt is dat de instroom van jonge vaklieden zo fors kleiner is. Veel jongeren zagen jarenlang geen perspectief in de wereld van de bouw. Bij vakopleidingen is het aantal aanmeldingen gereduceerd. In korte tijd is de situatie gans anders. De werkloosheid in de bouwsector is na zes jaren van crisis omgeslagen in personeelskrapte.
zegt Jelsma, die veertig jaar geleden begon als timmerman en vorig jaar eindigde als directeur bij bouwbedrijf Lont in Sint Annaparochie. Met campagnes als ‘Bouwen aan de bouw’ wordt geprobeerd nieuwe instroom te krijgen. Het zijn de timmerlieden en de wegenbouwers, maar ook veel technische mensen die de ingenieuze werken uitdenken en begeleiden. “De grutte slach sit yn de tarieding.” Voor de komende jaren tot 2022 zijn er ruim 22.000 extra vaklieden nodig bovenop de 35.000 als vervanging voor natuurlijke uitstroom vanwege bijvoorbeeld pensioen. Zo snel kunnen de vakopleidingscentra het gat echter niet dichten. De spanning op de arbeidsmarkt zal verder oplopen. Of misschien komt uit Dokkum eerder een veelheid aan oplossingen. n TEKST: BERT DE JONG
“Der wurdt no allemachtich oan de dyk timmere om jongeren nei de bou te lûken. It is in fantastysk fak”, 9
ZV_80_binnenwerk.indd 9
03-07-18 09:11
Friesland
93.2
FM
wwww.waterstadfm.nl
Bentaceren betekent keuzes maken, dus meer tijd voor de zaak.
Ronald Zuiderveld Eigenaar, McDonald’s Joure & Lemmer
Bentaceren betekent dat je zaken goed voor elkaar hebt, dat er grip is binnen je organisatie en dat er tijd gevonden en gemaakt wordt voor andere dingen, zoals ontspanning, plezier en voor dat waar de ondernemer goed in is: ondernemen! Omdat iedere ondernemer uniek is, bieden we dienstverlening op maat en staan we altijd voor je klaar. Dat is Bentacera.
www.bentacera.nl
ZV_80_binnenwerk.indd 10
03-07-18 09:11
FRIESE ECONOMIE
Friese landbouwwerktuigfabrikanten profiteren met grote export
Op de vleugels van agrarische naam en faam DE NEDERLANDSE AGRARISCHE SECTOR GENIET INTERNATIONAAL GROOT AANZIEN. FRIESE BEDRIJVEN PROFITEREN DOOR KENNIS EN MACHINES TE VERKOPEN. EXPORT IS HUN TOEKOMST.
Wytze Anema - Directeur WIFO
11
ZV_80_binnenwerk.indd 11
03-07-18 09:11
FRIESE ECONOMIE
12
ZV_80_binnenwerk.indd 12
03-07-18 09:12
N
ederland is al vele jaren een belangrijke wereldspeler in de agribusiness. Na de Verenigde Staten is ons land de tweede landbouwexporteur van de wereld. Het is niet alleen zuivel en vlees, bloemen en groenten. Een groot aandeel komt uit export van innovatie, kennis en machines. De internationale belangstelling voor de Nederlandse agrarische sector is groot. Ons land is wereldwijd toonaangevend als het gaat om bijvoorbeeld de melkveehouderij en de aardappelteelt. Daar wil men graag van leren en de benodigde kennis en machines kopen. De agrarische export is in het jaar 2017 voor het eerst boven de 100 miljard euro uitgekomen. Daarin zit ook de steeds belangrijker wordende categorie van landbouwmachines en agrarische kennis. Deze bedraagt al 9,1 miljard euro, zelfs meer dan wat er aan zuivel over de grens gaat. Voor het grootste deel zijn het landbouwwerktuigen voor op het land (25 procent) en installaties voor de voedingsmiddelenindustrie (18 procent). De groei van de eerste categorie is onstuimig: 16 procent. Friese bedrijven halen profijt uit de internationale belangstelling voor de agrarische sector. Het is de industrie die landbouwmachines maakt, maar ook belangrijk is de metaalindustrie die installaties maakt voor bijvoorbeeld de zuivelindustrie. Heel wat kaasproductielijnen en tanks zijn onderhand uit Fryslân naar andere landen gegaan.
Buitenland In Fryslân zitten van oudsher veel landbouwwerktuigfabrieken en deze profiteren nu volop van de exportmogelijkheden. Sterker nog, het grootste deel van hun omzet wordt in het buitenland behaald. “Als je wat wil, dan moet je exporteren”, zegt directeur/eigenaar Wytze Anema van landbouwwerktuigenfabriek WIFO in Ferwert. De machines van WIFO gaan de wereld over, precies zoals oprichter Wijtse Anema het bij het begin in 1961 bedoeld had en zoals ook hijzelf deed. Het bedrijf is groot in specials in de akkerbouwsector, vooral voor de aardappel- en uienteelt. Bij het bedrijf werken 38 mensen. In de voetsporen van vader en grootvader verkent de huidige generatie andere landen. Export is voor de landbouwwerktui-
genfabriek onderhand 55 procent van de omzet. De machines gaan vooral naar de landen van de Europese Unie, in het bijzonder Duitsland, België en Groot-Brittannië. Maar ook op landbouwbedrijven in landen als Rusland en Afghanistan zijn machines van WIFO te vinden. “Er is haast geen land waar we niet zijn”, merkt Anema op.
Aardappelland In eigen land liggen ook niet de mogelijkheden voor omzetgroei, stelt Anema vast. “Dat is redelijk stabiel. Verklaarbaar ook, want het aantal landbouwbedrijven daalt. De kansen liggen in het buitenland. Onze kwaliteit en kennis heeft voor andere landen een meerwaarde. Zo profiteren wij van de goede reputatie als aardappelland.” De roem van Friese aardappelen wereldwijd helpt ook WIFO. Anema kijkt niet meer op van export van WIFO-werktuigen naar China of Chili. De internationale waardering en belangstelling op de grootste internationale landbouwvakbeurs Agritechnica in Hannover sterkt hem in de overtuiging voor WIFO de goede koers te hebben. “Uit alle landen komen ze daar bij ons.”
Hoge status Maar liefst 70 procent van de productie van de landbouwwerktuigenfabriek Miedema in Winsum is bestemd voor het buitenland. Onder de vleugels van het Belgische moederconcern Dewulf is de omzet verdubbeld tot boven de 25 miljoen euro, vooral door buitenlandse afzet in bijna vijftig landen. De meeste machines voor de aardappelteelt gaan naar Duitsland, België, Frankrijk en Groot-Brittannië. Nederland is gidsland in de aardappelteelt en in dat spoor profiteert ook de in 1940 door Lykele Miedema opgerichte landbouwwerktuigenfabriek. Wat begon met behendige landbouwwagens zijn nu immense poot- en rooimachines, waaraan 110 mensen werken. “Op landbouwgebied heeft Nederland een hoge status”, verklaart marketing-directeur Guido Mangnus. “Dat helpt in het buitenland.”
Productielijn In Joure is Jochem Zonderland in 2013 een nieuwe landbouwmachinefabriek begonnen. In een gestructureerde productielijn worden machines geautomatiseerd geproduceerd. Zo is Zonderland verzekerd van landbouwwerktuigen van hoge kwaliteit tegen een concurrerende prijs. Het gaat om
13
ZV_80_binnenwerk.indd 13
03-07-18 09:12
Aannemingsbedrijf Weg- en Waterbouw
Stienstra & Van der Wal-IJlst VCA ISO en
Ook kunt u bij ons terecht voor: • Remmings- en geleidewerken • Stalen damwanden • Haven aanleg en steigerwerk • Houtleverantie • Diverse typen walbeschoeiingen • Houten bruggen
S&W
Voor informatie en/of een vrijblijvende offerte kunt u altijd contact met ons opnemen.
it kwalite heid & n ig il e v a Waar amenga nauw s
ceerd
gecertifi
Aannemingsbedrijf Weg- en Waterbouw Stienstra & Van der Wal Rogmolewei 6, 8651 EP IJlst Tel. 0515-533243, Fax 0515-531362 info@stienstra-vanderwal.nl www.stienstra-vanderwal.nl
KIES VOOR EEN BETROUWBARE HYPOTHEEKADVISEUR Een huis koop je niet elke dag! Lastig dus om vooraf te bedenken wat er allemaal bij komt kijken. Zeker als het de eerste keer is. GeldXpert weet dat wel en neemt je alles uit handen.
*
Rente 20 jaar vast vanaf
2,29%! *vraag naar de voorwaarden
GeldXpert Heerenveen, Breedpad 13, 8442 AA Heerenveen Bel of mail voor een afspraak: heerenveen@geldxpert.nl
ZV_80_binnenwerk.indd 14
(0513) 610 006
www.geldxpert.nl
03-07-18 09:12
FRIESE ECONOMIE
werktuigen voor melkveehouderij en akkerbouw, zoals weideslepen, kippers, veeg- en zaaimachines. Het bedrijf is snel gegroeid, vooral door benutting van de mogelijkheden in het buitenland. Voor extra productie wordt een nieuwe bedrijfshal bijgebouwd. Per jaar komen er duizenden werktuigen uit de fabriek van Zocon, waar bijna twintig mensen werken. Ook voor Zonderland is export van groot belang. Ruim de helft van de machines is bestemd voor andere landen, van Duitsland en Frankrijk tot Australië en Nieuw-Zeeland. Het maakt het nodig om uit voorraad te kunnen leveren. “Zo verover je nieuwe markten.” Zonderland kent het klappen van de zweep met internationaal zakenverkeer. Het begon in 2006 met Zonderland Machinehandel. Met import van landbouwmachines uit onder andere Spanje, Italië, Polen en China bouwde hij een bloeiende handel op in de Benelux.
Eigen makelij
Kracht
Het zijn de producten van Nederlandse makelij die voor de economie van het grootste belang zijn. Driekwart komt uit eigen land, de rest is doorvoer van bijvoorbeeld graan via de Rotterdamse haven. Aan een euro export van ‘eigen’ producten verdient de Nederlandse economie ruim vijf keer meer dan aan een euro wederuitvoer. Van elke euro wordt zo 57 cent binnengehaald, heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek berekend. Onder aan de streep levert landbouwexport ons land in 2017 48 miljard euro op.
Dat Friese bedrijven aarzelen om te exporteren, Wytze Anema begrijpt er niets van. “Het is echt niet ingewikkeld. Of een machine nou naar Duitsland moet of naar Hongarije, we zetten hem op een pallet en klaar.” Het verbaast hem dat voor veel Friese bedrijven de drempel zo hoog blijkt te zijn dat er provinciale stimulansen nodig zijn. “Ik snap niet waarom er zo ingewikkeld over wordt gedaan.” Het aandeel Friese bedrijven dat exporteert blijft met 7 procent achter bij het landelijk gemiddelde van 10 procent.
Voor de Friese bedrijven is kwaliteit een groot goed. Om dat te kunnen garanderen kiezen ze steevast voor productie in eigen huis. In de loop der tijd is het proces vele malen efficiënter gemaakt. Met de komst van bijvoorbeeld lasrobots zijn de productiemethoden goedkoper geworden. Het grote voordeel is dat een belangrijke maakindustrie in Fryslân behouden blijft. De klinkende euro’s uit het buitenland zijn zo een welkome bijdrage aan de economische groei.
Juist de export van kwalitatief hoogstaande en duurzame producten, kennis, innovatie en technologie zullen voor de toekomst Nederland een sterke internationale positie in de landbouw blijven geven. De verwachting van landbouwminister Carola Schouten is dat hier nog grote mogelijkheden liggen: “De exportgroei bevestigt de kracht van de Nederlandse land- en tuinbouwsector. Minstens zo belangrijk is de sterke kennis en innovatiekracht van ons land.” n TEKST: BERT DE JONG
15
ZV_80_binnenwerk.indd 15
03-07-18 09:12
A L LA U LR LEAULRLEU R E ALLURE LIKE ONS OP FACEBOOK:)
Openingstijden: maandag 09.00 - 18.00 uur | dinsdag 09.00 - 18.00 uur woensdag 09.00 - 22.00 uur | donderdag 09.00 - 22.00 uur | vrijdag 09.00 - 22.00 uur zaterdag 09.00 - 22.00 uur | zondag 11.00 - 22.00 uur
La Fontaine | Gemeenteplein 59, 8442 MB Heerenveen | 0513 683950 | info@lafontaineheerenveen.nl
LA FONTAINE TRAKTEERT! 15% korting op uw diner* bij inlevering van deze bon
M I D S T R A A T 1 | 8 5 0 1 A C J O U R E | 0 5 1 3 4 1 4 0 0 5 | 0 6 4 8 0 7 3 7 1 2 | W AT Z E V A N D E R W A L . N L
M I D S T R A A T 1 | 8 5 0 1 A C J O U R E | 0 5 1 3 4 1 4 0 0 5 | 0 6 4 8 0 7 3 7 1 2 | W AT Z E V A N D E R W A
M I D2018 S T R A AT 1 | 8 5 0 1 A C J M OU 0A 5 1T3 1 4|1 84500 10 5A C| 0 *geldig tot en met 31 december I DRSET |R A J O6U4R8E 0| 703571 31 24 1| 4W 0 AT 0 5Z E | V 0A 6 N4D8 E0R7W3A 7 L1.2N |L W A T Z E V A N D E R W31-07-17 AL.N L WvdW_Adv_225x297_Def.indd 1 19:29 WvdW_Adv_225x297_Def.indd 1 WvdW_Adv_225x297_Def.indd 1
WvdW_Adv_225x297_Def.indd 1
31-07-17 19:29
31-07-17 19:29
OOK OP ZATERDAG OPEN VAN 7.00 TOT 12.30 UUR
ZV_80_binnenwerk.indd 16
03-07-18 09:12
ACTUEEL
Studenten het nieuwe goud voor
kantoren hoofdstad Leeuwarden PRONTE KANTOREN IN LEEUWARDEN KRIJGEN EEN NIEUWE BESTEMMING. WAAR OOIT TWEEDUIZEND WERKNEMERS VAN AEGON AAN DE SLAG WAREN, WONEN VOLGEND JAAR STUDENTEN.
17
ZV_80_binnenwerk.indd 17
03-07-18 09:12
Omdat geen pensioen gelijk is…
Omdat geen pensioen gelijk is, adviseren wij op maat Breedpad 21, 8442 AA Heerenveen | Postbus 116, 8440 AC Heerenveen T (0513) 61 44 44 | F (0513) 62 37 42 | E info@kuiperverzekeringen.nl | I www.kuiperverzekeringen.nl
VOOR ONDERNEMERS DIE ERUIT HALEN WAT ERIN ZIT.
WYTZE PEENSTRA EN SAKE RINSMA, DE HEEREN VAN RINSMA GORREDIJK
Uw ambities voor de volle 100% waarmaken. Door 24/7 met u mee te denken op het gebied van accountancy en fiscaal advies. Meer dan 100 betrokken topprofessionals die nooit concessies zullen doen aan uw doelen en uw plannen om ze te bereiken. In voor- en tegenspoed. Uw zaken raken ons immers net zo goed.
www.kromhout.com 18540093_VdVK_Adv_Kader_1-2de_190x130mm.indd 3
ZV_80_binnenwerk.indd 18
29-03-18 17:04
03-07-18 09:12
ACTUEEL
Voor bouwgroep Friso is de renovatie van het Aegon-kantoor een groot project. Met zo’n 250 mensen wordt er gewerkt aan het gebouw dat een oppervlakte heeft van 30.000 vierkante meter. Op de verdiepingen komen de studentenstudio’s, de begane grond krijgt een invulling met winkels en horeca. De binnenplaats van het U-vormige gebouw wordt omgetoverd tot binnentuin.
Avérotoren
Luchtfoto markt 058
D
e snelle digitalisering in de samenleving heeft ook grote gevolgen voor de oorspronkelijke ambities van Leeuwarden als ‘kantorenhoofdstad’. Eind vorige eeuw droomden de bestuurders van de Friese hoofdstad van een lang lint aan kantoren dat duizenden mensen werk zou verschaffen. Het is heel anders gelopen. De kantoortorens van de verzekeraars Aegon, FBTO, Avéro, Achmea en van bank ING hebben heel veel ruimte over. Waar voorheen duizenden mensen bezig waren met administratieve handelingen, zijn het nu digitale systemen die het werk uit handen hebben genomen.
Afstoten De banken en verzekeraars stoten hun kantoorpanden af. Aegon heeft enkele decennia te pronk gezeten in hartje stad in een prachtig pand vlakbij het treinstation op het oude Veemarktterrein. Voor tweeduizend werknemers was er plaats in wat jaren het grootste kantoor van Fryslân was. In 2017 hebben de laatste duizend hun boeltje opgepakt en zijn verhuisd naar de pronte Achmeatoren aan de Lange Marktstraat. In het met bijna 115 meter hoogste gebouw van het Noorden zijn nog voor het jaar 2020 de meeste Leeuwarder verzekeraars bijeengebracht. In 2015 verlieten de Avéromedewerkers hun eigen toren van 77 meter hoogte om domicilie te nemen bij de buurman. Ook FBTO heeft er onderdak en in de zomer van 2019 komen de zorgverzekeraars De Friesland en Zilveren Kruis met bijna duizend medewerkers.
Studenten Het voormalige Aegon-kantoor is in 2019 het domicilie van studenten. Het in 1988 voltooide bouwwerk wordt geschikt gemaakt voor 476 studentenappartementen. Bouwbedrijf Friso uit Sneek transformeert het pand in een jaar tijd tot ‘Markt 058’. In het voorjaar kunnen de eerste studenten wonen in hun luxe appartement met keuken, wc en badkamer. Het door Aegon gehuurde pand is in 2017 voor 12 miljoen euro verkocht aan vastgoedontwikkelaar Leyten. Directeur Folkert Leyten is inmiddels bekend in Leeuwarden, onder andere als eigenaar van het voetbalstadion van Cambuur. Leyten heeft in overleg met de gemeente Leeuwarden gekozen voor een heel andere invulling van het Aegon-pand. De leegstand van kantoren is in de stad immers fors. Belangrijk voor Leeuwarden is een forse uitbreiding van studentenhuisvesting, vooral nu Campus Fryslân op stoom begint te komen. De Friese faculteit van de Rijksuniversiteit Groningen neemt volgend jaar intrek in het monumentale gebouw van De Beurs, waar naar verwachting over vijf jaar zo’n duizend studenten aan de slag zullen zijn. Daarnaast trekt het hoger onderwijs in Leeuwarden duizenden studenten. Leeuwarden heeft met de Campus Fryslân een flinke opsteker binnen. Deze draagt bij aan de economische ontwikkeling van de stad. Alleen al door een groei aan bestedingen door studenten en staf van Campus Fryslân wordt er een extra impuls van 12,5 miljoen euro verwacht.
Verzekeringsconcern Achmea zoekt ook een alternatieve bestemming voor de Avérotoren nu deze leeg staat. Gedacht is aan verbouw tot luxe woonappartementen., maar daar is het gemeentebestuur nog niet voor te porren. Deze hecht waarde aan de kantorenallee zoals Leeuwarden die kent aan de Lange Marktstraat. Verderop in de Tesselschadestraat is het pand van de Dienst Landelijk Gebied al wel verbouwd tot luxe woonappartementen. Achmea moet ook op zoek naar een nieuwe invulling voor het huidige kantorencomplex van De Friesland aan de Harlingertrekweg. Het is nu al een veel te ruime jas voor de zorgverzekeraar. Een deel staat leeg. Na de verhuizing van De Friesland naar de Achmeatoren in de zomer van 2019 komt het markante kantoorpand beschikbaar. Voor verzekeraar Achmea blijft Leeuwarden nog steeds ‘kantorenhoofdstad’. Het is een van de vijf kernlocaties voor het concern, naast Apeldoorn, Tilburg, Zeist en Leiden. De vestigingen in Zwolle, De Meern en Leusden zijn eind 2020 dicht. Door automatisering zijn er minder mensen nodig. Er verdwijnen drieduizend banen. Zo realiseert Achmea een forse kostenbesparing. Maar de gemeente Leeuwarden heeft zijn ambities inmiddels fors bijgesteld. Recent is bepaald dat het plan om tot het jaar 2030 nog 425.000 vierkante meter kantoorruimte bij te bouwen naar het land der fabelen kan. Onder regie van het provinciebestuur is vastgesteld dat het met 135.000 vierkante meter wel toe kan. Voorlopig worden er geen nieuwe plannen meer ontwikkeld. Zo groot is de vraag niet. De schatting is dat tot 2020 er in Leeuwarden behoefte is aan 40.000 vierkante meter. Er staan nog veel grote kantoorcomplexen leeg. n
TEKST: BERT DE JONG
19
ZV_80_binnenwerk.indd 19
03-07-18 09:12
ONDERNEMING IN HET NIEUWS
Flexibel werken zorgverzekeraar De Friesland: 1000 banen maar 600 bureaus
Werk op kantoor of toch liever ideale werkplek thuis
20
ZV_80_binnenwerk.indd 20
03-07-18 09:12
HET NIEUWE WERKEN WORDT BIJ ZORGVERZEKERAAR DE FRIESLAND DE NORM. WAT JAREN OP KANTOOR WERD GEDAAN, KAN OOK THUIS. NA DE VERHUIZING NAAR DE ACHMEATOREN IN LEEUWARDEN IS ER NIET MEER VOOR IEDERE WERKNEMER EEN BUREAU.
D
e digitaliseringslag maakt het gemakkelijk voor allerhande flexibele werkvormen. Soms is de beste werkplek gewoon thuis. Even inloggen op het computersysteem van de werkgever en alle werkzaamheden kunnen worden gedaan. Er is geen verloren reistijd, het kan op andere tijden en het is soms veel handiger plannen met kinderen in en uit school. Bij zorgverzekeraar De Friesland houden ze er al rekening mee bij de indeling van de werkruimtes in de te betrekken Achmeatoren in Leeuwarden. Het huidige, inmiddels veel te ruime en al verouderde complex aan de Harlingertrekweg wordt in het najaar van 2019 ingeruild voor het complex aan de Lange Marktstraat. De activiteiten van De Friesland en Zilveren Kruis, de zorgverzekeraars van moederconcern Achmea, worden er geïntegreerd.
Thuis De kolos moet onderdak bieden aan duizend werknemers van zowel De Friesland als Zilveren Kruis. In de praktijk pakt het anders uit en zijn er zo’n zeshonderd werkplekken nodig. Het vloeit voort uit andere manieren van werken, legt woordvoerder Marco Simmers uit. Menigeen heeft thuis de ideale werkplek. “Veel mensen werken nu al een aantal dagen per week buiten kantoor”, zegt Simmers. “Die ontwikkelingen blijven doorgaan. Het hoort bij het flexibel werken.” Een of twee dagen op de werkvloer verschijnen is dan nog nuttig en nodig voor overlegmomenten en voor contact met collega’s. Gemiddeld is 60 procent van de werktijd nog op de burelen van De Friesland zelf. De rest vult het personeel in door thuis de werkzaamheden op te pakken. Wat voorheen een groot belcentrum was, volgepakt met mensen met telefoonsetjes op
hun hoofd, wordt nu door mensen thuis gedaan. Niemand van de klanten die het merkt.
Pioniers Het andere werken is voor het Achmea-concern niet nieuw. Aan het eind van de vorige eeuw is verzekeraar Interpolis in Tilburg ermee begonnen. Interpolis is een van de pioniers van het ‘nieuwe werken’. In dit werkconcept krijgen medewerkers veel ruimte en vrijheid. Ze kunnen hun werk inrichten naar hun persoonlijke wensen. Het kantoor van Interpolis is ook anders dan anders. Het is eigenlijk een ‘kantoor op maat’ met open ruimtes om te werken en ook plaatsen waar mensen kunnen overleggen of ontspannen en eten. De verzekeraar noemt het ‘een stad waarin medewerkers werken en leven’.
Renovatie Het betekent voor de Achmeatoren het komende jaar eerst een forse renovatie van de voor de zorgdivisie bestemde verdiepingen. “Ze worden aangepast naar de nieuwste inzichten”, zegt concernwoordvoerder Marco Simmers. Er volgen onder andere verbouwing en opknappen van de ruimtes en vervanging van technische installaties als airco. In de zomer van 2019 kunnen de zorgdivisies naar de Achmeatoren. De 26 verdiepingen van de in 2002 voltooide kantoorkolos van bijna 115 meter hoog zijn daarna grotendeels gevuld door personeel van de verzekeraars FBTO, Avéro en Achmea. Verzekeraar Aegon is er ook ‘thuis’. Deze heeft in 2017 duizend medewerkers uit het naastgelegen onderkomen naar de Achmeatoren verhuisd.
Verhuizing Zorgverzekeraar De Friesland slankt het personeelsbestand eerst af met 120, nu er minder werk is door
automatisering. Voor de zeshonderd overgebleven werknemers van De Friesland betekent het een kleine verhuizing. Voor de 340 werknemers van Zilveren Kruis uit Zwolle is de stap ingrijpender. De afstand van Zwolle naar Leeuwarden kan bezwaarlijk zijn. “Niet iedereen zal besluiten om mee te verhuizen”, zegt Marco Simmers. Hij baseert zijn verwachting op ervaringen uit het verleden. “Voor sommigen is de duur van de reistijd te veel. Dan kiezen ze toch voor een baan bij een andere werkgever.” Bij eerdere reorganisaties bij het concern besloot een groot deel niet mee te gaan. Anderzijds, het nieuwe flexibele werken kan de bezwaren ook weer deels wegnemen. Achmea concentreert voor de verzekeraars een groot part van het klantencontactcentrum in Leeuwarden. “Juist dat werk kan tegenwoordig heel goed thuis worden gedaan. De mogelijkheden daarin zijn groot geworden”, zegt Simmers.
Meevaller De komst van de 340 banen van Zilveren Kruis uit Zwolle is een meevaller voor de stad Leeuwarden na alle verlies van werkgelegenheid in de financiële dienstverlening. Het is ook meer dan minimaal de 600 die eerst zijn toegezegd bij de afkondiging van de fusie tussen de zorgverzekeraars De Friesland en Zilveren Kruis in 2017. Er zullen door de integratie banen vervallen in de ondersteunende diensten als ict. Voor de Friese werkgelegenheid ontstaan er meer kansen, beklemtoont Simmers. “Het gaat om de verhuizing van banen, niet om mensen.” Voor wie niet meegaat naar Leeuwarden komt een vacature. Deze biedt mogelijkheden voor Friezen die willen aanschuiven in de hoogste kantoortoren van het Noorden. n TEKST: BERT DE JONG
21
ZV_80_binnenwerk.indd 21
03-07-18 09:12
ONDERNEMING IN HET NIEUWS
Nieuwe fabriek maakt vier jaar lang
Betonblokken uit H Afsluitdijk ro
DE REVOLUTIONAIRE BETONBLOKKEN VOOR DE NIEUWE AFSLUITDIJK WORDEN IN HARLINGEN GEMAAKT. HET IS EEN STERK STAALTJE VAN NEDERLANDSE DIJKENBOUWERS. DEZE INNOVATIE MOET DE WERELD VEROVEREN.
De Nieuwe Afsluitdijk houdt de komende jaren honderden mensen aan het werk. Tot 2023 is het op en rond de dijk als bij een mierennest. De nijvere werkers voltooien allerhande projecten als renovatie van de dam, energiewinning uit water en natuur. Ook Harlingen merkt er alles van. Hier worden de 75.000 revolutionaire betonnen blokken geproduceerd die de Afsluitdijk de komende decennia sterk zullen houden. Bijzonder aan de 550 miljoen euro kostende renovatie van de Afsluitdijk zijn deze zogeheten Levvel-blocs. Het zijn speciaal ontworpen bouwblokken van elk 6000 kilogram zwaar die in de toekomst de beukende golven zullen trotseren. Doordat ze veelvormig zijn en op een ingenieuze wijze in elkaar grijpen,
zijn ze door de zee niet van hun plaats te krijgen. Het water wordt ‘gesmoord’ door de gaten in de blokken, waardoor de kracht wegvloeit.
Betonfabriek In Harlingen komt een speciale betonfabriek waar de Levvel-blocs in een geautomatiseerd proces worden geproduceerd. Iedere dag worden er honderd gemaakt. Twee betoncentrales zullen dag en nacht draaien, totdat in de loop van 2022 de hele Afsluitdijk is belegd. In principe wordt de fabriek daarna ontmanteld, tenzij er nieuwe waterbouwprojecten komen waar deze betonnen elementen voor nodig zijn. Voor Harlingen is het project van de Afsluitdijk een welkome meevaller. In de zeehaven wordt maar liefst 10 hec-
tare grond benut voor het maken van de blokken. Het terrein herbergt volgend jaar de betoncentrale en de opslag van zand en cement, maar een groot deel is bestemd voor het optassen van duizenden elementen die zo geruime tijd kunnen uitharden voordat ze naar de Afsluitdijk worden vervoerd. Harlingen verdient aan de Nieuwe Afsluitdijk. Het verpachten van de 10 hectare aan Levvel levert jaarlijks drie ton op. De gemeente is daarvan een ton kwijt aan rente voor een lening voor de aankoop van de grond van de cvbv Westergo. Het gemeentebestuur bekijkt of ook de resterende 5 hectare grond in de zeehaven kan worden gekocht. Port of Harlingen, het verzelfstandigde havenbedrijf, kan er dan mee de boer op om nieuwe bedrijven naar Harlingen te lokken. De grond in de
22
ZV_80_binnenwerk.indd 22
03-07-18 09:12
jaar lang 75.000 innovatieve stenen
it Harlingen maken k robuust
zeehaven krijgt eindelijk de zo lang verwachte benutting.
Werk Veel werkgelegenheid levert de lap grond niet op voor Harlingen. Het zal in de praktijk zo zijn dat er een tiental mensen bezig is met aansturing en verwerking. Het echte werk vindt plaats op de Afsluitdijk zelf, waar honderden mensen aan projecten zullen werken. Op de dijk zelf zullen op hoogtijdagen zo’n 500 mensen aan het werk zijn met allerhande projecten. Daarnaast is er een kantoordorp bij Den Oever waar 250 mensen bezig zijn met de voorbereiding en begeleiding van de werken. Tot 2023 zijn de dijkbouwers bezig met de plaatsing van de blokken vanaf een kraanschip aan de Waddenzeekant. De betonnen blokken hebben een conisch gat waardoor de kraan ze gemakkelijk kan grijpen en in elke positie kan manoeuvreren. Het beulswerk van honderden steenzetters met zware basaltstenen is zo verleden tijd.
Stormen De in 1932 gerealiseerde Afsluitdijk kan niet meer de zwaarste stormen aan. De zeespiegelrijzing door klimaatveranderingen is voor de toekomst een probleem. Daarom wordt de dam verhoogd en verstevigd. Van 2019 tot 2023 wordt er hard gewerkt door de voor dit project opgerichte bouwcombinatie Levvel met daarin de bouwers Van Oord en BAM. Behalve het verstevigen en verhogen van de Afsluitdijk met de revolutionaire Levvel-betonblokken bestaat het werk ook uit de bouw van nieuwe gemalen bij Den Oever en extra spuisluizen om IJsselmeerwater in de Waddenzee te laten stromen. Ook de renovatie van het sluizencomplex bij Kornwerderzand staat nog in de planning.
‘Grote eer’ Bouwer Pieter van Oord vindt het “een grote eer te mogen bijdragen aan dit unieke project dat al sinds 1932 grote delen van Nederland tegen overstroming beschermt”. Michèle Blom, directeur-generaal van Rijkswaterstaat, verheugt zich op de samenwerking.
“Levvel heeft een slim en robuust ontwerp gemaakt dat het erfgoed van Cornelis Lely eer aandoet'. De ingenieurs van nu bouwen op eigentijdse wijze voort op wat Lely bijna een eeuw geleden heeft ontworpen: de Afsluitdijk gaat de 21ste eeuw in als vernieuwd toonbeeld voor de Nederlandse waterbouw. De bouwconcerns zien volop kansen de Nederlandse expertise internationaal in de etalage te zetten. Van Oord en BAM willen zeker met de Levvel-blocs naar het buitenland. Ze zijn voor dijkenbouw een veel goedkopere variant dan de bestaande technieken. Per stuk kosten de innovatieve golfbrekers een paar honderd euro. Dat biedt de bedrijven een voorsprong bij het binnenhalen van nieuwe opdrachten. Wat in Harlingen kan worden gemaakt, kan bij projecten elders in de wereld ook. n TEKST: BERT DE JONG
23
ZV_80_binnenwerk.indd 23
03-07-18 09:12
PRODUCTVISIE
Kikkerland Clip-On smartphone-lenzen
T
egenwoordig maken onze smartphones prachtige foto’s. Om deze kwaliteit nog iets meer op te schroeven, kunt u ervoor kiezen om speciale smartphone lenzen aan te schaffen. Deze maakt u met behulp van een clip gemakkelijk vast aan uw smartphone. Er zijn drie soorten lenzen verkrijgbaar: macrolenzen, breedhoeklenzen en fisheye lenzen. U ontvangt bij uw bestelling een handige opberghoes en lenzenkapjes. n www.fonq.nl
Kikkerland Cactus auto-oplader
S
peciaal voor mensen die carpoolen, is dit een ultieme gadget. Dankzij het unieke design tovert u deze cactus zo uit uw dashboardkastje. Hij heeft de capaciteit om drie smartphones tegelijk op te laden. U kunt er ook voor kiezen om een tablet op te laden. Dit vergt echter meer energie en dus kunt u daarnaast nog één smartphone opladen. n www.fonq.nl
Flamingo toiletborstel
A
ls u moet, dan moet u. Omdat er vaak een taboe op rust, kunt u het kleinste kamertje wat opleuken, óók op kantoor. Met deze chique, doch gezellige flamingo, vrolijkt u het toilet in een mum van tijd op. Bovendien verdient ieder kantoortoilet een vrolijke touch! n www.megagadgets.nl
24
ZV_80_binnenwerk.indd 24
03-07-18 09:12
Le Studio golf mok – met balpen
E
ven rekken en strekken op kantoor, maar niet de mogelijkheid tot een complete zumba-sessie? Neem even pauze. Zet een goede kop koffie of thee en geniet van een ontspannen potje golf. Deze bijzondere mok wordt namelijk geleverd met kleine balletjes die precies in de hole passen. De sticks zijn multifunctioneel: gebruik ze later tijdens het werk als pen. Optioneel: maak de afstand tussen u en de mok telkens groter, daag uzelf uit. Succes! n www.gadgethouse.nl
Multifunctionele Laptop Standaard Deluxe
S
ommige bedrijven hebben het reeds geĂŻnitieerd, anderen zijn misschien nog wat sceptisch: staand werken. Wat uw overtuiging ook is, hier vindt u de Multifunctionele Laptop Standaard Deluxe. Deze standaard is volledig in te stellen naar hoe u dat wilt. In de tafel vindt u luchtdoorlatende gaatjes, zodat uw laptop niet oververhit raakt. Daarnaast vindt u aan de zijkant een bijgeleverd tafeltje, handig voor een muis of een glas drinken. Dit tafeltje is gemakkelijk vast te klikken aan een grotere tafel. n www.gadgethouse.nl
Luckies memo olifant met stift
E
en geheugen als een olifant, dat willen we allemaal wel. Afspraken die door elkaar lopen, die ene klant die we nog moeten bellen, die meeting om twee uur, of was het nou drie uur? Deze olifant helpt u uit de brand! Door zijn strak witte keramieken gelaat, nodigt het uit om erop te schrijven. Korte notities kunt u hierop kwijt. De olifant heeft een stift in zijn slurf en onder zijn staartje vindt u een doekje waarmee alles gewist kan worden. Een elegant model voor op het bureau. n www.ditverzinjeniet.nl
25
ZV_80_binnenwerk.indd 25
03-07-18 09:12
GOED VOORBEREID OP
VAKANTIE! ECK VAN H C Y T E F A /S IE T N A K A V MET DE ITON S N E IA N IJ W & A M S L E G OPEL DEINUM, EN
DOE DE CONDITIETEST VOOR DE ZOMERVAKANTIE! Sommigen doen aan fitness, anderen nemen de trap in plaats van de lift en nog anderen zie je op zondag enthousiast start-to-runnen met Evi. Uw Opel houdt ook van een conditietest voor de zomer. We kijken na of uw auto goed in conditie is voor de zomervakantie. Van de remmen tot de ruiten, van de banden tot de accu, van het oliepeil tot de koelvloeistof: we checken uw auto op dé belangrijkste punten. Wilt u maximale zekerheid over de conditie van uw Opel? Maak snel een afspraak voor deze Vakantie/Safety Check bij één van de Fryske Opeldealers.
Edisonstraat 1 Sneek Edisonstraat 1 Franeker Tel. (0517) 39 56 65 Tel. (0515) 42 20 55 deinumopel.nl
220x300_safetyzomer.indd 1
ZV_80_binnenwerk.indd 26
Leo Twijnstrastr. 2 Leeuwarden Tel. (058) 266 62 55 engelsmawijnia.nl
De Knobben 25 Drachten Kattebos 162 Heerenveen Tel. (0513) 62 21 00 Tel. (0512) 51 44 55 opel.siton.nl
18-06-18 10:29
03-07-18 09:12
AUTONIEUWS
Ford EcoSport
H
ij is ruim én wendbaar en daarmee de perfecte SUV voor in de stad en daarbuiten. Met zijn B&O PLAY-audiosysteem met tien luidsprekers geniet u altijd van uw favoriete muziek. Uw telefoon, apps en navigatie bedient u simpel met uw stem. En u maakt uw EcoSport echt persoonlijk door te kiezen voor een ander kleur dak ten opzichte van de carrosseriekleur. De kleur is niet het enige dat gepersonaliseerd kan worden, ook het stuur kan volledig naar wens versteld worden. Ditzelfde geldt voor de stoelverwarming. U voelt zich zekerder achter het stuur wanneer u weet dat aan de veiligheid is gedacht. Zo beschikt de Ford
EcoSport over de nieuwste veiligheidssystemen en -technologieën die u, maar ook de auto kunnen beschermen. Niet voor niets heeft hij een 4-sterren Euro NCAP-classificatie gekregen. Hij beschikt over een uitgebreide set airbags voor en achter, maar de auto heeft bijvoorbeeld ook een slim antiblokkeersysteem en de controlesystemen voor stabiliteit en overbrenging. De consumentenadviesprijs van de Ford EcoSport is € 21.855. De private lease prijs is vanaf € 329,- per maand. Meer informatie vindt u op de website van Ford. www.ford.nl n
een
27
6-18 10:29
ZV_80_binnenwerk.indd 27
03-07-18 09:12
Voorkom de belastingverhoging bij ABD
Kies nu nog de Renault per maand Captur vanaf €169 Bij ABD Renault volop voorraad met hoge korting!
Kom snel langs, voorkom de BPM prijsverhoging en profiteer!
1 nu
Ik lease privé met ABD
€319
2 nu
ABD Flex Choice
1
MEEST GEKOZEN
€169
2
3
Of koop de Captur tijdelijk van €19.450
nu
€16.990
3
Prijs na 1-9-2018: nog onbekend
Drachten Jade 1, (0512) 515 615 Dokkum Brêge 6, (0519) 82 00 20 Heerenveen Skrynmakker 26, (0513) 65 02 22 Sneek Kolenbranderstraat 7, (0515) 41 32 91 Leeuwarden Hortensiastraat 2, (058) 266 35 55 1. ikleaseprivebijabd.nl wordt onder het Keurmerk Private Lease aangeboden van Friesland Lease. Private Lease bedrag is gebaseerd op: 60 maanden tot 10.000 km p/jr en 8 of meer schadevrije jaren. De genoemde vanafprijs is een consumentenadviesprijs en is inclusief onvermijdbare kosten, nodig voor aflevering van de auto aan de consument. Optionele pakketten en/of uitrusting zijn altijd de keuze van de consument en kunnen desgewenst tegen meerprijs geleverd worden. 2. De gecommuniceerde maandbedragen zijn o.b.v. de consumentenadviesprijs minus voordeel, €6000 aanbetaling (evt. uit inruilwaarde), €3800 slottermijn en 60 maanden looptijd tegen 1,9% rente. Het aflopend krediet is geldig op nieuwe particuliere Renault personenauto orders Looptijd 12 tot 60 maanden, geen maximaal te financieren bedrag, slottermijn mogelijk. De maximale slottermijn hangt af van de looptijd van de financiering en berekend o.b.v. waarde van de auto (40% bij 36 maanden, 30% bij 48 mnd en 20% bij 60 mnd financiering). Op de financiering en services zijn algemene voorwaarden van toepassing, 3. De genoemde vanafprijs is een consumentenadviesprijs en is inclusief €1.000 Easy Life voordeel, onvermijdbare kosten, nodig voor aflevering van de auto aan de consument. De rijklaarprijs is gebasseerd op een basisuitvoering. In advertentie gebruikte foto kan afwijken en leverbaar zijn met meerprijs. Optionele pakketten en/of uitrusting zijn altijd de keuze van de consument en kunnen desgewenst tegen meerprijs geleverd worden. Bedragen zijn afgerond op hele euro’s. Rentewijzigingen, type- en drukfouten voorbehouden.
ZV_80_binnenwerk.indd 28
03-07-18 09:12
uto g).
AUTONIEUWS
Volvo XC40
H
et jaar is nog niet voorbij, maar de Volvo XC40 mag de naam ‘Auto van het Jaar 2018’ al dragen, volgens de Europese jury. De XC40 verlegt de grenzen van de gebruiksvriendelijkheid. Hij is bovendien op en top veilig, ruim en hij rijdt verrassend comfortabel. Dit alles maakt hem tot een voorbeeldige gezinsauto. Het interieur is zeer consitent afgewerkt met mooie materialen en gevoel voor design. Het grote touchscreen werkt fijn, maar houd in gedachten dat het klimaatsysteem zich alleen daarmee of met spraakbediening laat regelen en niet met fysieke knoppen. De veiligheidsuitrusting is overigens
omvangrijk en bevat enkele systemen die alleen Volvo biedt. Omdat de Volvo XC40 tot in de puntjes gepersonaliseerd kan worden, is er een relatief lange lijst aan mogelijkheden en dus zijn er verschillende prijzen. Deze gloednieuwe Volvo kan al aangeschaft worden vanaf een prijs van € 39.975. Meer informatie vindt u op de website van Volvo. www.volvo.nl n
en
29
ZV_80_binnenwerk.indd 29
03-07-18 09:12
COLUMN GEERT SCHAAIJ
Laaghangende fruit is geplukt DE EFFECTENBEURS IS EEN AFSPIEGELING VAN DE NORMALE ECONOMIE. ALS ONDERNEMER KUNT U AAN DE BEWEGINGEN OP DE BEURS ZIEN WAT VOOR WEERSVERWACHTING DE ECONOMIE HEEFT. UITEINDELIJK SPIEGELT DIT ZICH OP DE TOONBANK BIJ DE BAKKER OP DE HOEK OM MAAR EEN ONDERNEMER TE NOEMEN. AANDELEN BLIJVEN ÉÉN VAN DE BESTE ALTERNATIEVEN VOOR SPAARGELD, MAAR EEN ONDERDEEL VAN HET SUCCES IS DE TIMING. HOEWEL HET NIET HET BELANGRIJKSTE ONDERDEEL IS, WILLEN WE ONZE AANDELEN WEL ALLEMAAL HET LIEFST ZO VOORDELIG MOGELIJK INKOPEN. DE MARKTEN ZIJN ZEER BEWEEGLIJK EN ZE OVERTUIGEN NIET.
E
igenlijk zou elke ondernemer aandelen moeten kopen, en het liefst van de concurrent, dat geeft extra inzicht. Dat even gezegd hebbende wil ik allereerst Amerika tegen het licht houden. De schattingen van FactSet waren dat de winsten van de bedrijven in de Standard&Poor's 500-index over het eerste kwartaal van 2018 met 21% konden toenemen. Dat cijfer is duidelijk en klopt. Ook voor de komende drie kwartalen wordt een hoge groei verwacht van respectievelijk 19%, 22% en 17% op jaarbasis. De Europese cijfers verbleken daarbij. Voor het eerste kwartaal wordt er voor de Stoxx 600-bedrijven een gemiddelde winstgroei verwacht van 7%. Voor het tweede kwartaal pakt dat met -2% een stuk ongunstiger uit, maar gelukkig worden er voor het derde en vierde kwartaal percentages
genoemd van respectievelijk 15% en 2%. Onze bedrijven missen de impuls van een belastingverlaging zoals Trump die in de Verenigde Staten heeft doorgevoerd! U hoeft voor de Europese aandelen echter niet in paniek te raken, want op een gemiddeld groeicijfer van 9,5% voor heel 2018 mogen we best trots zijn. Het ultrasoepele, monetaire beleid loopt op zijn laatste benen en de impact van het macroniveau op de individuele aandelenprestaties neemt dus duidelijk af. Het is opnieuw zaak de juiste aandelenkeuzes te maken, want de impact op individuele aandelen is groot. Vooral bij teleurstellingen zie je een koers in elkaar gestampt worden. De afgelopen negen jaar waren goed, maar het laaghangende fruit is geplukt. Waar beleggers eerst de focus hadden op hoge koersen die zouden kunnen dalen, ligt de focus nu
op lage koersen die kunnen stijgen. Voor ons is dat niets nieuws, want dat deden we altijd al. Dat gaat vaak goed, maar het kan ook weleens anders gaan dan wij denken. De Deutsche Bank is daar een goed voorbeeld van. De stimulerende belastingverlagende maatregelen van Trump werken averechts voor de compensabele verliezen van de Deutsche Bank. Het is nu vooral zaak te kijken naar aandelen die de komende jaren voor flink wat waardecreatie voor de aandeelhouders kunnen zorgen. Ondernemingen die hun mooie marges weten te behouden, of zelfs nog kunnen verbeteren in deze competitieve wereld. U kunt dan denken aan bedrijven die profiteren van de hoge olieprijs. Dat waren de zwarte schaapjes van de afgelopen jaren en die kunnen nu gaan profiteren. Denk daarbij aan Fugro, waarvoor het beste nog
30
ZV_80_binnenwerk.indd 30
03-07-18 09:12
moet komen. Maar ook bedrijven die duidelijk hun mannetje staan, de zogenaamde marktleiders. Denk dan bijvoorbeeld aan AB Inbev, ik kan de koop van dit aandeel alleen maar onderstrepen met feiten, feiten en nog eens feiten. Natuurlijk kunnen feiten veranderen, dat laten de populistische, politieke partijen wel zien. Dat kan beleggers onrustig maken. Het is niet goed en niet leuk dit soort politieke heisa, maar de Brexit heeft geleerd dat de show daarna gewoon doorgaat. Houd dat voor ogen. Actieve beleggers kunnen scherper op de bal spelen, maar buy-and-hold beleggers koesteren hun dividend en weten dat achter de wolken de zon schijnt! Als ondernemer moet u zich afvragen of renteverhogingen die midden 2019 door de beleggers worden verwacht, invloed hebben op uw resultaten. De handelsoorlog, gaat die aan uw neus voorbij? Als men producten in de VS
niet meer kwijt kan, is hier dan dumping gevaar? Alles wat u wilt weten kunt u herleiden op de beurs. Wat grote bedrijven treft, kan ook uw bedrijven raken. Door tijdig in te spelen op de veranderingen, ligt u 1-0 voor. Ondernemers, het laaghangende fruit is geplukt, maar van mijn grootvader heb ik geleerd dat de dikste bramen zich onder in de braamstruik bevinden en die blijven we plukken.
Geert Schaaij www.beursgenoten.nl
31
ZV_80_binnenwerk.indd 31
03-07-18 09:12
Heerlijk Heerlijk dagj e op dagj e op of Vlieland Vlieland of
Terschelling Terschelling
slechts
29,29,-
slechtspp pp
Boek een fietsdagarrangement (geldig van 2 april t/m 31 oktober 2018) incl. bootretour en comfortabele huurfiets of busdagkaart. Boek een fietsdagarrangement (geldig vanhapje 2 april 31 oktober Ook ontvang je 10% korting op een lekker ent/m drankje aan 2018) incl. bootretour en comfortabele huurfiets of busdagkaart. boord en doet het VVV er nog een leuke attentie bij. Ook ontvang je 10% korting op een lekker hapje en drankje aan boord en doet het VVV er nog een leuke attentie bij. Boek via rederij-doeksen.nl of bel 088 - 9000 888 (lokaal tarief) Boek via rederij-doeksen.nl of bel 088 - 9000 888 (lokaal tarief)
Het buitenassortiment
Duurzaam
Professionele kwaliteit
Milieuvriendelijk
P.K. Koopmans Lakfabrieken B.V. www.koopmansverf.nl
ZV_80_binnenwerk.indd 32
03-07-18 09:12
ZAKENNIEUWS
Steven Hofenk nieuwe baas bij De Friesland
S
teven Hofenk volgt Bert van der Hoek op als directeur van De Friesland Zorgverzekeraar, Van der Hoek vertrekt officieel per 1 oktober. Hij heeft slechts twee jaar leiding gegeven aan De Friesland, als opvolger van Diana Monissen. Binnen het directieteam van Zilveren Kruis wordt Hofenk verantwoordelijk voor de merkspecifieke activiteiten van De Friesland en moet hij zorgen voor het behoud van de eigenheid van de zorgverzekeraar. Achmea, het moederbedrijf, heeft besloten tot integratie van beide zorgverzekeraars. Hofenk is sinds 2012 actief als directeur financiën en als medebestuurder. Daarvoor werkte hij acht jaar bij OZF en Zilveren Kruis. Zijn benoeming is het directe gevolg van de integratie van De Friesland met Zilveren Kruis, die per april zijn beslag heeft gekregen. n
Staalgroothandels samen in Drachten
D
e staalgroothandels Hacquebord in Twijzelerheide en Friesland Non-Ferro Metaal (FNF) in Leeuwarden krijgen samen een nieuw onderkomen in Drachten. Moederbedrijf Schouten Groep vestigt een nieuw complex op industrieterrein De Haven. Er is grond gekocht van Kijlstra Beton. Bij Hacquebord werken 25 mensen, bij FNF 12. Hacquebord concentreert zich op de handel in stalen buizen en platen, FNF op een bonte keur aan producten van aluminium, koper, messing en zink. Bundeling van de activiteiten op het nieuwe complex van 20.000 vierkante meter oppervlakte maakt het werken efficiënter en bovendien verschaft het de mogelijkheden om in de toekomst te groeien. Eigenaar Henk Schouten uit Burdaard (Birdaard) verwacht voor de komende jaren nog een flinke omzettoename. In Drachten is de mogelijkheid om nog eens 10.000 vierkante meter bij te bouwen. Nu opvolging is geregeld met de zonen Tom en Peter, is besloten tot de miljoeneninvestering. De oorsprong van de bedrijven ligt bij de bekende Dokkumer familie van industrielen Hacquebord. In 1865 begon Louwrens Hacquebord in de Bonifatiusstad zijn handel in ijzerwaren en boerengerief. Latere generaties bouwden het bedrijf uit. Naast de Noord-Nederlandse Draadindustrie besloot kleinzoon Folkert in de jaren dertig tot de handel in stalen buizen, balken en platen. n
Landgoed Lauswolt naar FB Oranjewoud
H
et vijfsterrenhotel Landgoed Lauswolt is weer in Friese handen. De Stichting FB Oranjewoud heeft het complex bij Beetsterzwaag overgenomen van Queens Bilderberg. Het hotel telt 65 hotelkamers, 6 vergaderruimtes, het met een Michelin-ster onderscheiden restaurant de Heeren van Harinxma en bistro Nijeholt. Het complex ligt direct naast de golfbaan Lauswolt. De verkoop van Landgoed Lauswolt is voor Bilderberg de eerste stap in de nieuwe strategie om meer te focussen op hotels in grote steden. Ook wil de keten investeren in specifieke conferentie- en leisurehotels. Landgoed Lauswolt past daar niet in. FB Oranjewoud vindt Landgoed Lauswolt waardevol voor Fryslân. De overnamesom bedraagt 6,8 miljoen euro. FB Oranjewoud investeert oud vermogen van de Friesland Bank in projecten en bedrijven om een bijdrage te leveren aan de werkgelegenheid in het Noorden. Bij Landgoed Lauswolt werken zo’n honderd mensen. De zakelijke leiding blijft in handen van Marc van Gulick. Hij is blij met de overname: “De cirkel is rond, 64 jaar geleden is Lauswolt als Fries hotel begonnen.” n
33
ZV_80_binnenwerk.indd 33
03-07-18 09:12
Vlinders in je buik zodra je de boot afstapt. Groeiende liefde bij elk nieuw paadje dat je ontdekt, bij elke schelp die je vindt en elke keer dat je tot je enkels in het slik staat. De tijd lijkt te verdwijnen… Wil je dit gevoel voor altijd vasthouden?
Ga dan vandaag nog naar ikbenopdewadden.nl en zeg ‘Ja, ik wil!’ tegen de Wadden!
ZV_80_binnenwerk.indd 34
03-07-18 09:12
ZAKENNIEUWS
Koning Willem I Prijs voor Dijkstra Draisma
D
e prestigieuze Koning Willem I Prijs voor het midden- en kleinbedrijf is dit jaar gewonnen door Bouwgroep Dijkstra Draisma BV in Bolsward en Dokkum. Een opgetogen directeur Biense Dijkstra heeft de prijs gekregen uit handen van staatssecretaris Mona Keijzer van Economische Zaken en president Klaas Knot van De Nederlandsche Bank tijdens een plechtige bijeenkomst in Nijmegen. Een trotse Dijkstra stak er zijn ambitie niet onder stoelen of banken: hard aan de slag om in 2030 voor 50 procent klimaatneutraal te zijn.
de Waddeneilanden), Noord-Holland en de Noordoostpolder. Dijkstra Draisma onderscheidt zich met duurzame oplossingen voor nieuwbouw, renovatie, zorg en leefbaarheid. Onder andere dankzij deze duurzame aanpak heeft het bedrijf eerder de Duurzaam Bouwen Award 2016 en FD Gazelle Award in ontvangst mogen nemen. De Koning Willem I Prijs is de ultieme bekroning op het werk. n
Stalinrichter Spinder verhuist naar Drachten
S
B
ij zijn afscheid is directielid Kor Visscher van Philips Drachten benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Naast zijn loopbaan bij de scheerapparatenfabriek was Visscher ook een onverzettelijk aanjager van de economische initiatieven in het Noorden. Visscher was onder andere voorzitter van het Innovatiecluster in Drachten, waarbij achttien bedrijven samenwerken voor vernieuwingen en opleiding. Lange tijd was hij bestuurslid van de werkgeversvereniging VNO/NCW in Fryslân.
Bouwgroep Dijkstra Draisma staat garant voor meer dan 110 jaar bouwervaring. Vanuit twee vestigingen Bolsward en Dokkum - richt de onderneming zich met name op projecten in de drie noordelijke provincies (inclusief
talinrichter Spinder Dairy Housing Concepts verhuist van Harkema naar Drachten. Op het industrieterrein Azeven-Noord wordt een nieuw pand gebouwd door Bouwgroep Noord uit Drachten. De plannen uit 2016 worden nu alsnog gerealiseerd. Destijds gooide de zuivelcrisis roet in het eten. “Wy bouwe om te groeien”, zegt commercieel directeur Jehannes Bottema. Het bedrijf, met een omzet van 10 miljoen euro, wil de export vergroten naar de helft van het totaal.
Kor Visscher van Philips geridderd
tare wordt in Drachten een complex van 18.000 vierkante meter gebouwd dat ruimte biedt aan productieruimte, kantoren, opslag en expeditie. Voor de verhuizing is bijna een jaar uitgetrokken. In de zomer van 2020 zal het laatste deel van de productie naar Drachten zijn overgeheveld.
In 1973 is Tjip Spinder onder de naam Spinder Stalinrichting begonnen met de productie en verkoop van ligboxen en voerhekken. Wat begon als een bankwerkerij met een paar man groeide Spinder heeft in Harkema amper uitbrei- uiteindelijk uit tot een toonaangevend, dingsmogelijkheden. Nu de agrarische geavanceerd productiebedrijf met een sector weer volop investeert, is er nood- modern assortiment voor de hedenzaak om ook bij Spinder de vleugels uit daagse melkveehouderij. Bij het bedrijf te slaan. Op een lap grond van 6 hecwerken 47 mensen. n
Ook was Visscher actief bij Rijksuniversiteit Groningen en betrokken bij het International Welcome Cente North. Deze instantie bemiddelt bij het inzetten van kenniswerkers uit het buitenland voor bedrijven in het Noorden. Daarnaast was hij actief voor de vrijwillige brandweer van Philips en de kerkelijke gemeenschap in zijn woonplaats Haren. n
Bedrijven Makkum als Hofleverancier
D
e Makkumer bedrijven Hoeksema Kapper en Rinia Fietsen zijn beide benoemd tot Hofleverancier. Het is een eretitel voor bedrijven die al meer dan honderd jaar oud zijn en een goede reputatie kennen. Timen Rinia is de vierde generatie die in Makkum de winkel bestiert. Hetzelfde geldt voor Durkje Hoeksema. Beide bedrijven bestaan 125 jaar. Fryslân telt nu 21 ondernemingen met het predicaat Hofleverancier. In het hele land zijn er ruim 450. Het gaat om kleine bedrijven als boterdrabbelkoekenfabriek De Friese Sjees in Sneek, bakkerijen Boonstra in Drachten en Andringa in Grou en de slagerijen Brolsma in Stiens, Terpstra in Franeker en Biesma in Opeinde. Maar ook om grotere als distilleerderij Boomsma in Leeuwarden, textielbedrijf Lampe in Sneek, drukkerij Douma in Dokkum en Spanninga Metaal in Joure. n
35
ZV_80_binnenwerk.indd 35
03-07-18 09:12
Daar maak je het!
We zijn een hecht team met vakbekwame, talentvolle gedreven mensen, die u graag van dienst willen zijn!
Kantooronderhoud
Glasbewassing
Reinigen zonnepanelen
Vloeronderhoud
Platte daken en dakgoten
Hoge- of lagedruk gevelonderhoud
Bel 0513-840674 of mail info@schoon.frl voor de mogelijkheden. WWW.SCHOON.FRL
Geelgietersstraat 1-11 8501 CA Joure www.museumjoure.nl
edukaasje, natuer en ferdivedaasje yn de Skylger bosk
Lis mar oan by MeM! livingroom of languages
EN CREA T
TI
VE
VE CURSU
KURS
IE
U
SS
EN KRE
A IN
G BES
IN N N U
ER
EN LÂ
N
G BEZI
H A P N AT
IES
FR
U KURS
VE
SK
TI
FR F RY
SS
EN KRE
A IN
S
18-05-17 11:18
N
IN
G BEZI
N
EN LAND
J ONG
N K I ND
E
03-07-18 09:12 EN
R
EN LÂ
EI
N E N J ON
U
ER
R
RE
E
N
N
IN
G BESI
G BES
IN
N
IE
N
I P N AT U
SC
U
SC S
YSK F R
VE CURSU
H A P N AT
ZV_80_binnenwerk.indd 36
FRIE
N
FCN_2017W20_AD_90x130_001.indd 1 SK
Y
FR
IE G BEZI
IN
Er even tussenuit? Je bent ook van harte welkom voor een korte of langere vakantie!
EN LAND
EN CREA T
IN
N
I P N AT U
Folkshegeskoalle.frl
N
SS
SK
R
Je bent hier van harte welkom voor een scala aan cursussen en activiteiten en voor een heerlijk verzorgd verblijf. Ontspannend, leerzaam of creatief.
Foar ynformaasje Voor informatie S K
SS
N
U
Der efkes út? Lekker mei fakânsje kin by ús ek!
G BEZI
N
alle dagen iepen • kofje, lunsj, buorrel • optredens fergees Lit dy ferrasse troch taal yn allerhanne ferskiningsfoarmen!
IN
G BESI
Prinsentuin Ljouwert, 30 maart – 28 oktober 2018
N
IN
Do bist dêr fan herte wolkom foar in ferskaat oan kursussen en aktiviteiten en foar in hearlik fersoarge ferbliuw. Ûntspannend, learsum of kreatyf.
Op een prachtige locatie in het bos van Terschelling, op een steenworp afstand van het Noordzeestrand, vind je de Folkshegeskoalle Schylgeralân.
N
Op in prachtige lokaasje yn de bosk fan Skylge, deunby it Noardseestrân, fynst de Folkshegeskoalle Schylgeralân.
ZAKENNIEUWS
IJB Groep Lemmer bouwt heipalenfabriek
IJ
B Groep in Lemmer voert in snel tempo de productie van heipalen en andere betonnen funderingselementen op. De capaciteit wordt met bijna een derde uitgebreid in Lelystad. Daar is de betoncentrale van Cementbouw overgenomen. Op het naastliggende terrein aan de Betonstraat moet eind dit jaar de heipalenfabriek gereed zijn. Er kunnen dan 25 mensen aan de slag. In Lemmer kunnen ze de schreeuwende vraag naar heipalen amper bijbenen. “De bouw is bezig met een forse inhaalslag”, zegt algemeen directeur John Engelsman van de IJB Groep. “Dat leidt al tot schaarste van bouwmaterialen.” Het Lemster bedrijf heeft zich met de specialisatie op de woningbouw en prefab-funderingselementen tot marktleider ontwikkeld Vorig jaar heeft IJB Groep in Kampen extra productiecapaciteit verworven voor de productie van prefab betonvloeren en betonnen putten. Daardoor kwam in Lemmer ruimte vrij om de productie van heipalen op te schroeven. IJB Groep heeft voorts een betoncentrale in Emmeloord. Alles samen werken er 340 mensen. n
Friesland hoort tot toeristische parels
F
riesland is in eigen land wereldberoemd, maar voor het internationale toerisme vooral een onontdekte plek. De gerenommeerde reisgids Lonely Planet heeft daar verandering in gebracht: Friesland staat op een derde plaats van de in 2018 te bezoeken ‘verborgen parels’ in Europa. Het is de hoogste notering ooit voor een Nederlandse regio of stad. De hoge klassering is een opsteker bij alle inspanningen om meer buitenlandse toeristen naar de Friese provincie te krijgen. Tot nu toe zijn het jaarlijks slechts 325.000. Het totaal komt naar verwachting op 1,8 miljoen toeristen, de oorspronkelijke ambitie was in 2018 4 miljoen te trekken.
Al die “verborgen pareltjes” in de provincie verdienen het om bezocht te worden, vindt de jury die uit honderden Europese bestemmingen heeft gekozen. Op de lijst van beste bestemmingen in Europa van Lonely Planet staat het Italiaanse EmiliaRomagna op de eerste plaats en het Spaanse Cantabrië als tweede. Friesland staat boven de Franse Provence, het Schotse Dundee en de Griekse Cycladen. Dat Leeuwarden dit jaar de Culturele Hoofdstad van Europa is, heeft voor de onafhankelijke jury zwaar meegewogen. n
Drie nominaties markante horeca
D
rie Friese horecaondernemers zijn uitgekozen voor de finale van Meeste Markante Horecaondernemer van Fryslân. De drie finalisten zijn Siep de Vries van hotel-restaurant De Stripe in Wijnjewoude, Ido Pranger en Sander Wijnstra van De Artisante in Dokkum en Erik Houter van Gestrand in Oost-Vlieland. De selectie is gemaakt uit elf horecaondernemers. Zij zijn beoordeeld op onder meer originaliteit en vernieuwing. Op basis van het oordeel van de jury die de bedrijven in september bezoekt en een publieke stemming zal de winnaar bepaald. Op 15 oktober wordt deze geëerd tijdens het Markant Gala op Landgoed Lauswolt. Geert Bosman van Het Gerecht en Het Postkantoor in Heerenveen was de vorige winnaar. n
37
ZV_80_binnenwerk.indd 37
03-07-18 09:12
LEEUWARDEN-FRYSLAN 2018
AFVALLEN Samen de wereld mooier en schoner maken! Zonder afval. Thuis en bij evenementen. Hoe? Check OMRIN.NL/LF2018
Ontdek en ervaar • • • • • •
Motorjachten Staalbouw Openboten, sloepen, tenders Recreatie/funpaviljoen Klassieke schepen Accessoires
8 t/m 13 februari 2019 WTC Expo Leeuwarden www.boot-holland.nl
Heliconweg 52 - Leeuwarden (Ingang West - Slauerhoffweg) - Tel. 058 2941 500 - info@wtcexpo.nl
ZV_80_binnenwerk.indd 38
03-07-18 09:12
CULTURELE TIPS
Fountaintour vanuit Lemmer Het is inmiddels 21 jaar geleden dat er voor het laatst een Elfstedentocht is geweest, maar Friezen knopen op creatieve wijze toch nog deze Elf Steden aan elkaar. Ditmaal door bijzondere fonteinen. Deze zijn gemaakt door internationale topkunstenaars uit elf verschillende landen. Deze tour richt zich onder andere op Sloten.
Waar: Lemmer Wanneer: 23 en 30 juli, 20 augustus Aanvang: 10.00 tot 16.00 uur Prijs: volwassenen € 25,- kinderen € 12,50,inclusief koffie/thee en appeltaart Meer informatie: www.rondvaart-vandijk.nl Foto: Team Horsthuis
The Tall Ships Races
Een nacht in de Sint Janskerk
The Tall Ships Races ©
Na twee spannende races finishen tachtig zeilschepen in Harlingen, waar ze vier dagen lang verblijven en het decor vormen van dit nautische spektakel. U kunt een kijkje nemen op The Tall Ships en genieten van de vele gratis optredens die op verschillende plekken in de stad worden gegeven.
Een nacht in de Sint Janskerk is een wervelende muziektheatervoorstelling. Theater Compagnie Barrevoet geeft samen met talentvolle jongeren, kinderen en volwassenen uit de Terschellinger gemeenschap een beeld van de rijke geschiedenis van de Sint Janskerk en de legendes die eraan verbonden zijn.
Waar: Harlingen
Waar: Hoorn, Terschelling
Wanneer: 3 t/m 6 augustus 2018
Wanneer: 13, 14, 17, 19, 21, 24, 26, 28, 29, 30 augustus
Aanvang: 11.00 tot 23.30 uur
Aanvang: 19.15 tot 20.45 uur
Prijs: Gratis
Prijs: volwassenen € 15,- kinderen tot 12 jaar € 10,50,-
Meer informatie: www.thetallshipsracesharlingen2018.nl
Meer informatie: www.barrevoet.nl
The Giants of Royal de Luxe De Reuzen torenen hoog boven huizen uit en lopen verschillende routes, terwijl ze een uniek verhaal uitbeelden dat geïnspireerd is op Fryslân. Tijdens de lunchpauze nemen de Reuzen een powernap en overnachten gewoon in het openbaar. Loop overdag met ze mee, bezoek ze ’s nachts, luister naar hun diepe ademhaling en schuif gerust aan bij hun ontbijt.
Waar: Leeuwarden Wanneer: 17, 18 en 19 augustus Aanvang: wordt 10 augustus bekendgemaakt Prijs: Gratis Meer informatie: www.royal-de-luxe.com The Giants of Royal © de Luxe Serge Koutchinsky
39
ZV_80_binnenwerk.indd 39
03-07-18 09:12
TC T IIUTTLEETLLU R E L E T I P S
Sneekweek 2018 Wanneer: 3 augustus t/m 12 augustus
Theatervoorstelling Slauerhoff – In Memoriam Patris
Aanvang: opening 3 augustus vanaf ± 23.00 uur, daarna van ± 12.00 tot 01.00 uur
Waar: Leeuwarden
Prijs: Gratis
Wanneer: 14, 15, 16, 21, 22 en 23 september
Meer informatie: www.sneekweekgids.nl
Aanvang: 20.30 uur
Waar: Sneek
Prijs: € 15,- (incl. consumptie)
De Sneekweek wordt dit jaar voor de 83e keer gevierd en het evenement breidt alsmaar meer uit. Van oorsprong is het een zeilevenement, maar inmiddels is het uitgegroeid tot een muzikaal evenement met optredens van artiesten, tussendoor zeilwedstrijden en activiteiten voor de kleinere bezoekers.
Meer informatie: www.underdetoer.nl Jan Jacob Slauerhoff (1898-1936) was een van Nederlands grootste dichters en kwam uit Leeuwarden. Zijn werk werd in 26 talen vertaald. In 2018 keert de internationaal gelauwerde Slauerhoff weer terug naar zijn geboortestad en naar het oudste monument van Leeuwarden (12e eeuw): de Dorpskerk Huizum. De ‘verloren zoon’ zoekt er zijn vader. Het antwoord op de bijzondere zoektocht van deze unieke Nederlander krijgt u via een expositie en zes theatervoorstellingen rond de verhalen uit het gedicht ‘In Memoriam Patris’.
Foto: IMAZZO
Zeilwedstrijden met Staverse Jollen Waar: Hindeloopen Wanneer: 1 september Aanvang: 11.00 tot 15.30 uur Prijs: Gratis Meer informatie: www.staversejol.com Stichting de Staverse Jol organiseert in samenwerking met vier plaatselijke commissies voor het zesde opeenvolgende jaar zeilwedstrijden voor Staverse jollen in ZuidwestFriesland. Er wordt gezeild in twee klassen: jollen in visserman-uitvoering en kajuitjollen.
Foto: Heleen en Tryntsje
Als taal geen feestje is Waar: Leeuwarden Wanneer: 21 t/m 28 september Aanvang: varieert Prijs: Gratis Meer informatie: www.lanfantaal.nl Taal is prachtig, maar helaas niet voor iedereen. Als je een taalontwikkelingsstoornis (TOS) hebt, kan taal zelfs je vijand zijn. TOS is een relatief onbekend begrip. In 2018 kunt u laagdrempelig kennismaken met en leren over taalontwikkelingsstoornissen. De vierde week van september is er een speciale TOS-week met een symposium in De Harmonie en andere activiteiten in Talenpaviljoen MeM!
40
ZV_80_binnenwerk.indd 40
03-07-18 09:12
samen werken. samen werken. samen werken.
samen werken en samen vooruit samen werken samen vooruit In de nieuwe gemeente en De Fryske Marren houden we er met elkaar de vaart in. samen werken en samen vooruit Ondernemers in deze mooie Marren gemeente alle ruimte helpen elkaar In de nieuwe hebben gemeente De Fryske houden we erenmet elkaar de waar vaart dat in. In dekan. nieuwe gemeente De Fryske Marren we met Want elkaardoor de vaart in. maar Moethebben de koers worden? Dan houden doen dat er samen. krachten Ondernemers in verlegd deze mooie gemeente alle we ruimte en helpen elkaar waar dat Ondernemers hebben deze mooie gemeente alle ruimte en helpen elkaar waar dat te bundelen, komen weinverder. weten? maar kan. Moet de koers verlegdMeer worden? Danwww.defryskemarren.nl doen we dat samen. Want door krachten maar kan. Moet de koers verlegd worden? Dan doen we dat samen. Want door krachten te bundelen, komen we verder. Meer weten? www.defryskemarren.nl te bundelen, komen we verder. Meer weten? www.defryskemarren.nl
www.defryskemarren.nl www.defryskemarren.nl www.defryskemarren.nl ZV_80_omslag.indd 3
03-07-18 09:02
Ontdek ons Fryslân Samen met de Friesland Post!
Ga op ontdekkingsreis door het mooie Fryslân. Maak vanuit uw luie stoel kennis met de natuur, cultuur, mensen en economie. Friesland Post staat vol reportages, foto’s en human interest-verhalen over het heerlijke (buiten)leven in het heitelân.
12 editie voor
s
€ 53, 75 Bel: 0513 - 68 33 14 of ga naar: www.frieslandpost.nl FRIESLAND POST_adv_210x297_2018 07 ZV.indd 1 ZV_80_omslag.indd 4
02-07-18 09:02 16:35 03-07-18