Zakenvisie Editie nr. 69

No. 69, oktober 2015

Ondernemersmagazine van de Commerciële Club Zuid Friesland

CCZF

Jaarvergadering

Kurk van Friesland is

AGRIBUSINESS Beleggers

zijn net gewone mensen

Adviezen voor het

kabinet

Anne Bakker, directeur Bakker Transport & Warehousing:

‘In Heerenveen volop groei transport en opslag; het ene trekt het andere aan’

Commerciële Club Zuid-Friesland verbinden, inspireren en ondernemen

Losse nummers e 3,95

+ Autowassen

GRATIS ! en igW ofIzEuU stN

Jousterweg 24 Heerenveen (bij Welkoop, Praxis & Kwikfit)

an

Uw auto k

SCHONER

Openingstijden: ma t/m za 8:30 – 18:00 zondag 12:00 – 17:00

rrnnssteteenen e d o e d m , e t m traaasth DeDsensenlesltse, lijkste wcaasrsw iennddeelijkste r v u e e i i l i r v m u milie and vaonrFdr-ieNselderland

van No

Onze carwash programma’s: Onze carwash programma’s: Compleet +lakbescherming - Voorbehandeling - Intensieve reiniging - Intensieve velgenreiniging - Intensieve bodemen wielkastenreiniging - Intensieve bescherming: - Glanspantser - Super Polish Wax - Intensieve droging & nadrogen - Gratis indoor stofzuigen

€ 13,

50

€ 12,00 met voordeelwaspas

Handig: Mattenwasser Jousterweg 24automaat Heerenveen Openingstijden: ma t/m za 08:30-18:00 uur Wast, zuigt en zondag 12:00-17:00 uurdroogt een set

automatten voor 2 Euro!

Basis

Normaal - Voorbehandeling - Reinigen - Velgenreinigen - Glanswax - Drogen & nadrogen - Gratis indoor stofzuigen

€ 10,

00

- Voorbehandeling - Basis reiniging - Drogen & nadrogen - Gratis indoor stofzuigen

€ 7,

50

€ 9,00 met voordeelwaspas Tot 25% voordeliger met de VoordeelWaspas: • Altijd bonus bij opwaarderen.

• Korting op de beste wasprogramma's • Gratis XL Indoor Carwash handdoek met omruilservice.

• • Uw tegoed blijft onbeperkt geldig.

Bonustegoed bij opwaarderen • Gratis wassen op uw verjaardag!

Altijd voordeel met de waspas!

• Korting op de beste carwash programma’s met Bonus Uw wastegoed • Opwaarderen Gratis textiel ruilhanddoek • 50,Gratis wassen op je verjaardag 3,53,12,• 100,Bedrijfsabonnementen mogelijk 112,150,250,-

20,50,-

170,300,-

Een unieke beschrijving van de vaderlandse kookgeschiedenis, boordevol vorstelijke gerechten!

Laat u verrassen of verras uw vriend, vriendin, relatie of familie met een kostelijk verhaal over de Nederlandse kookkunst met vorstelijke gerechten van Koning Willem I in de hoofdrol!

• luxe uitvoering met harde kaft • full colour • 250 pagina’s • formaat 208 x 288 mm • 300 foto’s en illustraties • 150 authentieke gerechten • receptuur met volledige beschrijving

Voor slechts

€ 29,95 Dit verrassende kook- kijk en leesboek geeft een boeiend overzicht van onze eetcultuur en de geschiedenis van de Nederlandse Kookkunst tot de dag van vandaag. Het rijk geïllustreerde boekwerk begint bij de jaartelling en bereikt een eerste mijlpaal in 1593 als van de geneesheer en hobbykok Carolus Battus uit Dordrecht het eerste in Nederland gedrukte kookboek verschijnt. De ontwikkeling van de Nederlandse keuken door de eeuwen heen wordt in beeld gebracht aan de hand van prachtige eettaferelen van beroemde Hollandse Meesters uit de collecties van het Rijksmuseum, van Googh Museum, Amsterdam Museum en Museum Boymans van Beuningen. Maar ook met zeldzame authentieke menukaarten, nostalgische reclameaffices en tientallen historische foto’s uit de archieven van het ANP evenals smakelijke anecdotes en bijzondere interviews.

BESTEL NU!

Ga naar www.vorstelijktafelen.nl/of bel 0513 - 68 33 14 (ma. t/m vr. van 09.00 tot 16.30 uur)

Presentatie boek Paleis ‘t Loo

Colofon

ZakenVisie is het officiële clubblad van de Commerciële Club Zuid Friesland en is een uitgave van Van der Let & Partners.

Uitgave/vormgeving Van der Let & Partners Herenwal 137, Postbus 496 8440 AL Heerenveen Tel.: 0513 - 654 445 Fax: 0513 - 654 761 E-mail: mail@vdlp.nl Internet: www.vdlp.nl Advertentieverkoop Tel.: 0513 - 654 445 Redactie Simon van der Let en Bert de Jong E-mail: mail@zakenvisie.nl Met medewerking van J. van Zanden, G. Schaaij, L. Zwiers, G. Nieuwenhuijse, T. Gras, G.J. Wuite, S. Galema, M. Molema, J. Huitema, T. Elshof, A. Bakker, S. Hijlkema, L. de Ruijter, L. Weisfelt, Mr. A Woertman, E. Reekers

No. 69

6

oktober 2015

CCZF jaarvergadering

Eindredactie S. van der Let Fotografie Van der Let & Partners, Cor Pot, Fotopersbureau FPH e.a.

Druk Drukkerij Van der Eems Heerenveen Verspreiding Sandd Dagelijks bestuur CCZF Voorzitter J. van Zanden Penningmeester H. de Jager Secretaris A. Annema

11

Prikkels om sterker te worden Toelichting rijksbegroting 2016

Algemeen bestuur CCZF C. van Rooijen F. Tuinstra E. Selderijk Ereleden CCZF M. Rem A. Brink J. de Vries J. Boeijenga Op de inhoud van dit magazine rust copyright. Niets mag op enigerlei wijze worden vermenigvuldigd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Aan de inhoud van deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. De uitgever is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de columns.

ZakenVisie is het leden- en informatiemagazine van de Commerciële Club Zuid Friesland.

Het magazine verschijnt 4x per jaar in een oplage van 4.000 exemplaren en wordt verspreid onder alle leden van de CCZF. Daarnaast komt het CCZF magazine via controlled circulation terecht bij alle bedrijven met meer dan 7 werknemers in de zuidelijke helft van Friesland en alle bedrijven met meer dan 10 werknemers in de noordelijke helft van Friesland.

Het CCZF magazine wordt tevens toegezonden aan overheidsinstanties en diverse openbare instellingen.

18

Groeien in vervoer en opslag Transportsector profiteert van nieuwe economische impulsen

Deze editie

Van de redactie

Andere waarden

een uitgave van

Commerciële Club Zuid-Friesland verbinden, inspireren en ondernemen

D

e ontworsteling aan de crisis is het hoogtepunt van de Troonrede van 2015. Het brede herstel is voelbaar. Voor het eerst in vijf jaar geven Nederlanders weer meer uit.

Er is meer werk en er is een daling van de werkloosheid. Het is een breed gevoelde opluchting.

Vele jaren stond de Troonrede in het teken van het economisch wel en wee. Andere onderwerpen, als milieu en gezondheidszorg, bleven op de achtergrond. De crisis verdrong ook het migrantenvraagstuk tot een lagere positie op de prioriteitenlijst.

Het is dat president Barack Obama en paus Franciscus de klimaatverandering en de honger en armoede recent weer hoog op de agenda hebben geplaatst. Het geeft de urgentie aan. Nu het economisch beter gaat is er weer ruimte om te denken over andere waarden. Het tegengaan van te snelle opwarming van de aarde en verduurzaming van de economie zijn nu de grote overkoepelende thema’s. De gevolgen voor toekomstige generaties zijn heel direct en concreet.

Transportondernemer Anne Bakker in Heerenveen denkt nu al na over oplossingen. Hoe kan het anders met vervoersstromen?

Hoe kan het zonder uitstoot van CO2? Veel Friese veehouders denken ook na over hoe het duurzaam kan. Omdat ze weten hoe belangrijk de agribusiness voor Friesland is. Nu en straks.

5

Van de voorzitter

6

CCZF jaarvergadering Commerciële Club Zuid Friesland

11 Prikkels om sterker te worden Toelichting rijksbegroting 2016

13 Adviezen voor het kabinet Economie

15 Kurk van Friesland is agribusiness Economie

18 Groeien in vervoer en opslag

De Miljoenennota voor 2016 biedt vooral een pakket maatregelen, hervormingen en investeringen dat bij zal dragen aan een verder economisch herstel. Er is geen reden om achterover te leunen, is de boodschap. Daarvoor vragen nog te veel zaken een aanpak. Nuchter denkende Friese ondernemers dienen in deze Zakenvisie het kabinet van advies.

Koning Willem-Alexander tipt in zijn Troonrede ook aan de immateriële kant. Voorbeelden van maatschappelijk kapitaal zijn volgens hem de sterk ontwikkelde solidariteit en onderlinge betrokkenheid. De schrijnende beelden van vluchtelingen hebben na Prinsjesdag heel snel de jubel over het economisch herstel verdrongen.

De redactie

Transportsector profiteert van nieuwe economische impulsen

23 Clubgevoel als kurk van onderlinge Economie

26 Digitaal vernuft helpt verwarde mens Dutch Health Hackathon

29 Autonieuws 31 Oproepkrachten: vrijheid blijheid?

Mr. Anton Woertman

32 Gadgets 34 Beleggers zijn net gewone mensen Geert Schaaij

36 Zakennieuws 38 Culturele tips 40 Vooraankondigingen CCZF

26

Digitaal vernuft helpt verwarde mens

Onder de naam Raadsma ToegangsBeheer (RTB) biedt Raadsma alle mogelijke deurtechnieken en elektronische toepassingen. RTB maakt het mogelijk de toegangsrechten van personen vooraf en op afstand te regelen ten behoeve van veiligheid, beveiliging en comfort.

In onze moderne RTB showroom in Leeuwarden ontvangen onze adviseurs u graag om u te laten zien wat er allemaal mogelijk is.

KENNIS IS KUNNEN

Dokkum . Heerenveen . Leeuwarden . Groningen . t. (0519) 29 23 25 . www.raadsma.nl

Van de voorzitter

Beste Leden, E

en veel gehoord gezegde is: “Je bent nooit te oud om te leren”. Nu voel ik mij niet zo, maar de werkelijkheid is ….., en ach, laat anderen daar maar over oordelen. Eind september werd ik door ons zeer erkentelijk CCZF-lid Froukje Nijholt gevraagd om mee te doen aan het Groot Heerenveens Dictee. Nou, dat heb ik geweten. Vooraf dacht ik mij goed te moeten voorbereiden, maar door veel drukte en hectiek was dat erbij gebleven. Dus maar onbevangen en later bleek onwetend naar de raadszaal van de gemeente Heerenveen. De samensteller van het dictee was een kunstenaar om een loflied op Heerenveen te schrijven met prachtige woorden als: scabreuze, rijmelarijen, gewijde hymnes, ge-e-maild, ge-sms’t en niet te vergeten achterkamertjespolitiekachtig. Met veel inzet heb ik mij erdoorheen geworsteld en kwam uit vlakbij de gemiddelde foutscore. Achteraf niet gek voor iemand die meer opheeft met cijfers.

Later bedacht ik mij dat bovenstaande voorbereiding veel overeenkomsten heeft met ondernemen. Is het ook niet goed om onbevangen de markt tegemoet te treden? Het kan heel verfrissend zijn, maar toch word je vaak teruggeworpen op de theorie en praktijk van de dag.

Samenvattend kun je één ding stellen: het is zeer leerzaam.

Op 18 september hadden we onze aftrap van het seizoen 2015-2016. Deze keer reisden de leden af naar het zuidoosten van onze mooie provincie en wel Oosterwolde. Door Stellingwerfse ondernemers werden we gastvrij ontvangen in de Horecawerf Noord Nederland. Een prachtige bundeling van 37 bedrijven van verschillende pluimage die hun eigen expertise inzetten op gebied van horeca. Het concept werd in Amsterdam beproefd en is daar een groot succes. Wellicht moeten we als ondernemers meer naar dit concept kijken, want het geeft veel verbreding. In deze accommodatie hielden we ook onze ledenvergadering waarbij het bestuur verantwoording aflegde aan de leden van het door haar gevoerde beleid. Ook werd een inkijk gegeven waar we staan met onze vernieuwing, waar we tegenaan lopen en welke wensen er zijn. Verder hebben we stilgestaan bij het afscheid van de bestuursleden Akke Annema en Henk de Jager. Zij hebben zich jaren voortreffelijk ingezet voor onze CCZF en zij werden dan ook terecht in het zonnetje gezet! Gelukkig hebben we twee vervangers gevonden, namelijk Christel Koning en Harrie Agricola. Zij kregen unaniem het vertrouwen van de leden, dus een leuke uitdaging voor hen beiden.

De contouren voor het nieuwe seizoen staan alweer vast, zie www.cczf.nl, en het belooft veel verrassingen. Graag verwelkomen we je op de volgende bijeenkomsten en tussendoor ga ik verder mijn Nederlandse taal opvijzelen om nochtans een volgende keer quasifilosofische woorden of multiinterpretabele teksten tot je te laten komen.

Veel plezier met het lezen van dit blad.

Jan van Zanden Voorzitter

5

oktober 2015

Ook kunt u bij ons terecht voor: • Remmings- en geleidewerker • Stalen damwanden rd • Haven aanleg en steigerwerk rtificee A gece C V n e • Houtleverantie ISO • Diverse typen walbeschoeiingen • Houten bruggen Voor informatie en/of een vrijblijvende offerte kunt u altijd contact met ons opnemen.

WWW.FRYSLAN1.FRL NIEUWS VOOR IEDEREEN

Aannemingsbedrijf Weg- en Waterbouw Stienstra & Van der Wal Rogmolewei 6, 8651 EP IJlst Tel. 0515-533243, Fax 0515-531362 info@stienstra-vanderwal.nl www.stienstra-vanderwal.nl

KleurrijK onderscheidend

S C H I L D E R S VA N

Bel nu 0513 - 63 15 16 voor ons voordelige onderhoudscontract www.schildersvanstaal.nl

Commerciële Club Zuid Friesland

18 september 2015

Delen = vermenigvuldigen, in Oosterwolde OP

VRIJDAG DE

VAN DE

CCZF

18 E

SEPTEMBER VOND DE JAARLIJKSE

WAREN TE GAST BIJ DE

H ORECA W ERF

L EDENDAG IN

PLAATS .

DE

RUIM

O OSTERWOLDE . D EZE

45

LEDEN

LOCATIE BIEDT

FEITELIJK EEN INSPIRERENDE SHOWROOM VOOR DE HORECABRANCHE , OP HET GEBIED VAN INTERIEUR

&

DESIGN , KEUKENAPPARATUUR , TECHNIEK ETC .

7

oktober 2015

Commerciële Club Zuid Friesland

N

a de verwelkoming stond eerst de Algemene Ledenvergadering op het programma. Het bestuur gaf de gebruikelijke verantwoording van het afgelopen seizoen, zowel qua gebeurtenissen als financieel.

De ledenvergadering kon vaststellen dat de CCZF veelzijdige bijeenkomsten weet te organiseren, met kwaliteit, bij een zeer gezonde financiële huishouding.

Akke Annema en Henk de Jager.

Beide werden ook geprezen om hun input bij de vernieuwing van de CCZF. Na hun termijn van beide 2 x 3 jaar mochten zij met enigszins pijn in hun hart de bestuurswerkzaamheden overdragen aan de nieuwe bestuursleden.

Christel Koning en Harrie Agricola werden aansluitend benoemd tot secretaris respectievelijk penningmeester.

Vervolgens was het tijd om de voorzitter mooie woorden te laten spreken over de aftredende bestuursleden

De verschillende teams die feitelijk nu verder werken aan de CCZFvernieuwing werden geïnterviewd

8

oktober 2015

door Ellen Selderijk. Een mooi doorkijkje in de ontwikkelingen en vooral ook de wensen van deze teams, zoals ledenwerving, PR en Social Media, en de website. Weer allemaal verfrissende ideeën voor de toekomst van de club!

Een aantal leden van de CCZF brachten aansluitend het Delen = Vermenigvuldigen in de praktijk.

Stand up korte speeches van exact 5 minuten, om de andere leden te vertellen wat zij in hun bedrijvigheid doen, en vooral waarom en voor wie.

De afzonderlijke ruimtes in de HorecaWerf leenden zich uitstekend voor de toehoorders, die in kleine groepjes van 6 personen waren ingedeeld. Opperste concentratie voor de sprekers dus, en de vervolgafspraken werden al vlot gemaakt en geagendeerd.

Het was dus weer een prima netwerkgelegenheid, gelardeerd met diverse hapjes, drankjes en een walking dinner. En dat laatste was natuurlijk uitstekend verzorgd! We waren tenslotte te gast bij de bron! �

Tekst: Louwina van Noord Foto’s: Cor Pot

9

oktober 2015

Economie

Sjoerd en Arjan.

Typisch ondernemers met een nine-to-five mentaliteit.

Het gemak van een grotendeels geautomatiseerde administratie Overal en altijd inzicht in actuele cijfers

Nieuw! Slim boekhouden met een betrouwbare online totaaloplossing Da’s lekker... tijd overhouden voor een potje tennis met je vrienden. Hoe doe je dat? Met Boekhout van Kromhout. Deze slimme online oplossing van Van der Veen & Kromhout geeft 24/7 inzicht in de prestaties van uw bedrijf. U bent altijd in

control en de tijdrovende administratie behoort tot het verleden. Zo kunt u de kostbare uren na vijven besteden zoals u zelf wilt: aan uw relatie, uw kinderen, uw hobby, uw sport of om nieuwe ondernemingsplannen uit te werken.

Ontdek hoeveel tijd u kunt besparen!

Ga naar www.boekhoutvankromhout.com

Betrouwbare sturingsinformatie in één muisklik Altijd het advies van uw accountant bij de hand Tijd overhouden voor zaken die er écht toe doen

Prikkels om sterker te worden H ET

ECONOMISCH ZONNETJE STRAALT VOORZICHTIG .

BEGROTING VOOR

2016

DE

RIJKS -

BIEDT RUIMTE VOOR PRIKKELS OM STERKER

VERDER TE GAAN , OOK VOOR ONDERNEMERS .

N

a het zuur is er nu het zoet. De economie trekt aan. Dus komt het kabinet-Rutte met wat voordeeltjes. De rijksbegroting voor 2016 laat ruimte voor enkele snoepjes her en der. Nederland heeft zich ontworsteld aan de crisis.

Belangrijk is dat er ruimte is voor lastenverlichting. Vrijwel alle Nederlanders gaan er volgend jaar op vooruit, ook de uitkeringsgerechtigden en gepensioneerden. Zo is er voor een ieder meer te besteden en dit is weer gunstig voor de economie.

Het kabinet-Rutte heeft de wind in de rug. Het komt door betere prestaties

van de BV Nederland. Er is een economische groei van 2 procent in 2015, de werkgelegenheid stijgt, het aantal werklozen daalt en het huishoudboekje is beter op orde. De gunstige cijfers komen goed van pas bij de beleidsvoornemens voor 2016 en volgende jaren.

De door het kabinet-Rutte eerder doorgevoerde forse lastenverzwaringen werken ook nog door in de komende jaren. Dat is nog het zuur.

Daartegenover komen echter vanaf 2016 lastenverlichtingen van €5 miljard. Hierdoor wordt arbeid goedkoper voor de werkgever en de werknemer houdt meer over. Deze zijn het zoet.

11

oktober 2015

“Een goede eerste stap’’, is de reactie van VNO-NCW Noord en MKBNederland Noord. “De werkgelegenheid in de regio heeft een stimulans nodig. Het is van groot belang dat het kabinet verder inzet op lastenverlichting, versterking van de investeringsruimte en het innovatief vermogen van Nederland’’, zegt directeur Lambert Zwiers van VNO-NCW Noord.

De ondernemersorganisatie had zo graag een belangrijke impuls voor de detailhandel willen terugzien in de kabinetsplannen. De laatste jaren zijn zwaar geweest en dat heeft zijn effect gehad op de regionale economie en samenleving. Een waarschuwing: “Kleine vitale dorpen en binnensteden

Economie

Plusjes voor de economie

De economie groeit dit jaar met 2 procent en zal het in 2016 met een plus van 2,4 procent nog een stuk beter doen, voorspelt het Centraal Planbureau (CPB). Deze groei vertaalt zich ook in meer banen. De werkgelegenheid neemt dit jaar toe met 1 procent en volgend jaar nog eens met 1,1 procent. Het CPB voorziet een teruggang van 660.000 werklozen over 2014 naar 620.000 dit jaar en 600.000 over 2016.

Alle onderdelen van de economie leveren een bijdrage aan de groei. Zo staat er voor de consumptieve bestedingen voor 2015 een plus van 1,7 procent in de boeken, gevolgd door een groei met 2 procent over 2016. Het CPB voorziet een opvallend krachtig herstel van de bedrijfsinvesteringen, met een plus van 6,6 procent voor dit jaar en van 5,6 procent in 2016.

De uitvoer doet het dit jaar wat minder goed met een historisch gezien wat magere plus van 3,7 procent. In 2016 zou de export met 5,1 procent groei meer op stoom komen. Tegenover de getemperde export in 2015 staat overigens een iets grotere plus voor de import, waardoor de handel met het buitenland per saldo niet heel veel zal bijdragen aan de groei.

zijn onmisbaar voor het ondernemerschap en de groei van de economie.’’

Tevredenheid is er over de nieuwe durfkapitaalregeling waarmee het fiscaal aantrekkelijk wordt om te investeren in nieuwe en bestaande bedrijven. Zwiers noemt het “een mooie aanzet’’. Financiering van ondernemingen staat onder druk. “Veel mkb’ers hebben moeite om aan geld te komen, omdat banken noodgedwongen meer risicomijdend zijn geworden.’’

Een greep uit de plannen voor 2016:

Lagere belasting op spaargeld Een in het oog springende is dat de belasting op spaargeld omlaag gaat.

Voor zo’n drie miljoen mensen is dit een meevaller van enkele euro’s of zelfs van honderden euro’s per jaar.

Voortaan is €25.000 spaargeld vrijgesteld (was €22.000) en geldt voor de volgende €100.000 30 procent belasting op een variabel rendement van vooreerst 2,9 procent (was 4 procent).

Voor 300.000 belastingbetalers is het echter een tegenvaller. Wie meer dan €125.000 spaargeld heeft, betaalt namelijk meer. Wie boven de €1 miljoen zit, moet nog meer bloeden. Zo levert het per saldo geen nadeel op voor de schatkist.

Innovatie bedrijfsleven

Hogere asielkosten

Het kabinet heeft ook meevallers voor het bedrijfsleven. Er komt €100 miljoen extra voor innovatieve en startende partijen, voorts €50 miljoen voor start-ups en een fiscaal gunstige durfkapitaalregeling in het midden- en kleinbedrijf. Er komt ook extra geld om investeringen in milieuvriendelijke technieken te stimuleren.

Het kabinet gaat door om de regeldruk terug te dringen en het ondernemen makkelijker te maken. Hier is in 2015 al €1,35 miljard voor uitgetrokken, dit bedrag wordt in 2016 €2 miljard.

Het kabinet trekt extra geld uit om meer te kunnen doen voor de steeds grotere aantallen asielzoekers die ons land binnenkomen. Er wordt daar bijna €650 miljoen voor vrijgemaakt.

Dit is €250 miljoen meer dan eerder was begroot.

Defensie en zorg Het kabinet heeft voor 2016 €500 miljoen extra te besteden. Dit geld gaat voornamelijk naar defensie en naar de zorg. Naar de activiteiten van het leger gaat de helft van het bedrag.

Verpleegtehuizen krijgen €133 miljoen extra. Voor ouderen is er €1000 per jaar om aan dagactiviteiten te besteden.

Ouderschapsverlof vaders Vaders krijgen langer ouderschapsverlof. Nu hebben ze vanwege de geboorte van hun kind twee dagen vrij, dat wordt vanaf 2017 vijf dagen.

Deze maatregel kost €75 miljoen per jaar.

12

oktober 2015

Belastingvrij schenken Opnieuw komen er prikkels om Nederland te verlossen van de immense Nederlandse hypotheekberg van €630 miljard. Het wordt weer mogelijk om belastingvrij €100.000 vermogen te schenken, als de ontvangers dit geld gebruiken voor het kopen van een woning of het aflossen van de hypotheek. Nu geldt een maximum van €50.000. Tijdelijk was deze in 2014 ook al verhoogd.

Zuinig Er is geen reden voor euforie. Het zijn ook niet allemaal cadeautjes, want er wordt ook flink gesnoeid. Het kabinetRutte blijft zuinig aan doen. Want nog altijd blijft er het streven om het begrotingstekort verder weg te werken. Sparen is een deugd en te veel schulden een te zware last, is het parool. � Tekst: Bert de Jong

Adviezen voor het kabinet H ELP

HET KABINET MET HET BELEID VOOR

2016. F RIESE

ONDERNEMERS KIJKEN VANAF DE ZIJLIJN MEE EN KOMEN MET ADVIEZEN .

N A P RINSJESDAG

KAN HET .

Stimulans voor innovatie Zekerheden geven rust Het komt uit de grond van zijn hart.

“Breng rust. Stop met die proefballonnen. Geef mensen zekerheden.’’

Geert Nieuwenhuijse van vermogensbeheerder AMDK in Joure ziet de beleidsmakers in Den Haag van links naar rechts gaan, maar het ontbeert ze aan rust. “Echt, rust doet de economie goed. Als mensen weten waar ze aan toe zijn, gaan ze consumeren. Pas dan zijn ze bereid hun nek uit te steken.’’

Nieuwenhuijse juicht de plannen toe om de kleine spaarders te ontzien. Verlaging van het fictief rendement van 4 naar 1,9 procent in 2017 voor de spaartegoeden tot €125.000 vindt hij een goede stap.

Daarboven rekent de fiscus een hoger rendement.

Dat de rijken een extra offer brengen, dat vindt hij in dat perspectief nog billijk ook.

“Het is waar dat deze groep met beleggen veel meer mogelijkheden heeft. En daardoor ook betere rendementen maakt. Een voorzichtige portefeuille leverde bij AMDK in de afgelopen jaren zo’n 5 procent rendement op. Dus hier geldt dat de sterkste schouders wat extra lasten kunnen dragen.’’ De kleine spaarders worden ontzien.

“Eindelijk’’, verzucht Nieuwenhuijse. Ze krijgen van een bank rond 1 procent spaarrente vergoed, terwijl de fiscus al jaren vasthoudt aan 4 procent rendement. Het verleidt de kleine spaarders om toch meer risico te nemen. “Terwijl dit toch echt niet goed is.’’ �

Het zet de economie in beweging, is zijn overtuiging. “Innovatie, plaats het onderwerp hoog op de agenda.’’

Teake Gras, medeeigenaar van Friamco in Winsum, verwacht van de overheid impulsen om de economie aan te jagen, maar vooral om vernieuwingen in gang te zetten. “Dat biedt voor een ieder nieuw perspectief.’’

Tevreden is hij over het kabinetsvoornemen om extra geld vrij te maken voor het bedrijfsleven, onder andere €100 miljoen voor onderzoek en €50 miljoen voor startups in het midden- en kleinbedrijf.

Het zou hem een lief ding waard zijn als het voor ondernemers gemakkelijker zou worden om mee te doen. Hij heeft het eerder geprobeerd bij een subsidieregeling, maar is afgehaakt. “Te veel rompslomp.

Het kost je meer tijd en energie dan dat het je oplevert. Dan schiet het zijn doel voorbij.’’

Bij Friamco proeven ze voorzichtig het gunstige economisch perspectief dat door de rekenmeesters van het Centraal Planbureau wordt voorgeschoteld. “Maar in Friesland is men nog voorzichtig’’, concludeert Gras.

Friamco profiteert als specialist in luchtbehandeling- en ventilatietechniek van een grote klus bij de nieuwbouw van zuivelbedrijf Ausnutria Hyproca in Heerenveen.

Tot aan de zomer biedt dit werk aan een groot deel van de 45 werknemers.

Gras hoopt dat de overheid de werkgelegenheid in met name Friesland weet te stimuleren. “Houd de loonkosten in de hand’’, is zijn advies. Hij doelt dan vooral op de werkgeverslasten over arbeid. De concurrentie is heviger, is zijn constatering. �

13

oktober 2015

Meer visie, lagere belasting Visie zou hij willen zien van dit kabinet. Daarom, stimuleer ondernemers om nu fiscaal af te rekenen. Verlaag het belastingtarief.

Gerrit Jan Wuite, fiscaal adviseur en vennoot bij Priore in Heerenveen, ziet het te weinig bij alle belastingmaatregelen en ook niet in de voorstellen voor de grote belastingherziening. “Waar is de grote gedachte? Het is te veel plakwerk.’’

Verlaag structureel het belastingtarief op de ondernemerswinst aanmerkelijk belang, is zijn advies aan het kabinet. Het lijkt het uitdelen van een belastingvoordeeltje, maar het is meer. “Het is een prikkel voor ondernemers om winst als dividend uit te keren en met de fiscus af te rekenen.’’

Twee voordelen: de ondernemer pompt het in de economie en de schatkist raakt gevuld. In 2014 was het tarief al tijdelijk verlaagd van 25 naar 22 procent en het effect was zichtbaar. “Doe het structureel’’, is het klemmend advies van Wuite.

“Daarmee komen de euro’s los, ook voor de fiscus.’’

“Nu is er veel dood geld’’, vervolgt Wuite.

“Het advies van een accountant aan ondernemers is meestal om belastingheffing zo lang mogelijk uit te stellen. De opgepotte winst blijft dus in de vennootschap tegen vaak een half procent spaarrente.’’

Het stoort Wuite dat de belastingmaatregelen “zo weinig doordacht zijn’’. Het progressief maken van de vermogensrendementsheffing past in zijn rijtje voorbeelden. “Het is in strijd met de grondgedachte zoals die bij de introductie in 2001 is afgesproken, een vermogensbelasting die voor iedereen gelijk is.’’

Ook de afgekondigde stimuleringsmaatregelen voor het bedrijfsleven missen dat ze doordacht zijn, vindt Wuite.

“Innovatiesubsidie, maar dit geldt dan alleen voor bedrijven met mensen in dienst. Het gaat voorbij aan het feit dat innovatie vaak begint bij starters. En ook aan de realiteit dat jonge bedrijven veel werken met zzp’ers.’’ �

Economie - agribusiness

Kurk van Friesland is agribusiness AL

VELE EEUWEN MOET

F RIESLAND

HET HEBBEN VAN LANDBOUW .

NU

IS HET AGRIBUSINESS , MAAR NOG ALTIJD HET ECONOMISCH

FUNDAMENT VAN DE PROVINCIE .

G

een andere provincie dan Friesland die zoveel welvaart heeft te danken aan de landbouw. Maar geen provincie in Nederland die er ook zo van afhankelijk is. De boerenstand, of liever, de agribusiness maakt in Friesland het verschil, nog steeds.

“Het is de kracht van het familiebedrijf’’, zegt melkveehouder Sjoerd Galema uit Hartwerd. De voorzitter van werkgeversorganisatie VNO-NCW Friesland ziet dat families veel kapitaal inzetten voor de agrarische bedrijven. “En dan nemen ze genoegen met

een rendement van anderhalf procent op geïnvesteerd kapitaal.’’

Dit maakt volgens Galema dat de agrarische sector vitaal kan zijn en ook heel krachtig kan opereren. En daarmee ook nog eens een belangrijke rol speelt op het platteland.

“Het boerenbedrijf is goud waard.

Het maakt het tot een voorrecht om op het platteland te werken en te leven.’’

Perspectief Maar een plattelandseconomie als Friesland kent zijn zorgen. In met

14

oktober 2015

name het noordoosten en noordwesten van de provincie trekken de bewoners weg vanwege onvoldoende economisch perspectief.

Des te interessanter is het voor wetenschappers om te kijken naar het belang van economische clusters die wel van groot belang zijn voor een rurale economie. Dan neemt Friesland met zijn agrarische ontwikkeling een bijzondere plaats in. Als zelfs een Japanse professor deze bijzondere positie opvalt, dan is er aanleiding voor onderzoek door wetenschappers.

De Friese economie heeft nu in waarde een omvang van ruim €16 miljard. De sector agrifood heeft daarin een aandeel van 10 procent.

Verhoudingsgewijs is deze prestatie van Friesland twee keer zo groot als die van geheel Nederland.

De groeivooruitzichten zijn zelfs gunstig, net nu er in Heerenveen en Leeuwarden volop geïnvesteerd is in extra capaciteit voor verwerking van melk. De zuivelsector leunt bovendien op een sterk kenniscluster in Leeuwarden met Dairy Campus en het Van Hall Instituut. Daar komt volgens plan nog een akkerbouwacademie bij.

Passie

Friese economie €16 miljard Al die kaas die over de hele wereld wordt verkocht, die kindervoeding voor China en al die aardappelen die via handelshuis HZPC in Joure de wereld overgaan, het telt allemaal geweldig bij in de economische kengetallen. De exportcijfers krijgen flinke ruggesteun door wat HZPC of Frico Cheese in Wolvega verhandelen.

“Het is de verdienste van het collectief’’, zegt historicus Marijn Molema van de Fryske Akademy. Hij doet onderzoek naar het hoe en waarom van sterke sectoren als de zuivel in Friesland. “Het is ook de aanwezigheid van kennisinstellingen en enkele topcoöperaties. Maar bovenal is het de passie van de boeren. Ook in de rationele boer sluimert hartstocht. De passie voor hun vak werkt motiverend voor het werk dat nooit klaar is.’’

Molema kan het weten. In de aanloop naar een grotere studie over het belang van de zuivelsector in Friesland heeft hij samen met collega Binne de Haan tien boeren uitgebreid bevraagd om zo inzicht te krijgen in

15

oktober 2015

wat juist boeren doen en denken in een zo ingrijpend proces van schaalvergroting en intensivering. De verhalen zijn gebundeld in het pas verschenen boek ‘En de boer, hij investeerde voort’.

Luyden van oversee Eeuwenlang heeft Friesland een uitgesproken landbouwkarakter gekend.

Het was de kracht van de plattelandseconomie, die het overigens wel al die tijd moest hebben van handel met andere provincies en landen. Al in 1456 kwamen “vreemde luyden van oversee’’ naar de markt in Sneek om er boter te kopen.

Overschotten Friesland is altijd die belangrijke exporteur van zuivelproducten geweest. Al die tijd waren er overschotten, de Friese boeren produceerden veel meer dan er in eigen provincie geconsumeerd kon worden. Een illustratie: in 1928 ging 70 procent van de Friese kaas naar het buitenland.

Met elkaar was het 40 miljoen ton, in die tijd 12 procent van de wereldkaasexport. Nu produceert alleen de gloednieuwe kaasfabriek van A-ware in Heerenveen al 100 miljoen ton kaas per jaar.

Industrie Aan het begin van de twintigste eeuw kwam grootschalige industrie in

AB Vakwerk coรถperatieve regisseur van werk nze Check o : website l erk.n abvakw

Ruim 6.000 leden en klanten kunnen elke dag rekenen op de beste vakmensen via bedrijfsverzorging, uitzenden, detachering en payroll.

Regisseur van werk

Een kijkje in de Zuivelfabriek te Boornbergum. Het kaaspersen.

Het Centerfusielokaal en de botermakerij in de Zuivelfabriek te Trynwouden.

(Bron: Fen Fryske Groun, 20 september 1929)

Friesland helemaal niet voor. Er was geen enkel bedrijf met meer dan tweehonderd arbeiders. De meeste kaas en boter werd nog op de boerderij gemaakt, de eerste zuivelfabrieken waren net gebouwd.

In een eeuw tijd kan er veel veranderen. Ruim 40 procent van de beroepsbevolking was begin vorige eeuw in de landbouw werkzaam. Nu is het krap 10 procent.

Dominant Nog altijd zijn de agrarische sector en de voedingsmiddelenindustrie dominant in de Friese economie. Toch is de grote gangmaker nu de financiële en commerciële dienstverlening. Bijna 40 procent van de beroepsbevolking is actief in deze sector. Andere belangrijke sectoren zijn nu zorg en overheid.

Mechanisatie Er is al een halve eeuw sprake van een weergaloos proces van schaalvergroting en intensivering in de Friese landbouw. Na de Tweede Wereldoorlog nam de mechanisatie een hoge vlucht.

Trekkers maakten hun intrede en vervingen de paardentractie.

Veel arbeiders waren blij met de razendsnelle mechanisatie: ze raakten verlost van het zware werk. Ze verkozen ook graag de alternatieven.

De arbeiders van het platteland werden zo naar de fabrieken in de stad gezogen.

Mansholt Schaalvergroting en modernisering hebben het boerenbedrijf ingrijpend veranderd. Ja, de bedrijven zijn groter, maar vooral manifest is dat ze onderdeel zijn van een veel grotere agrarische industrie. Het is het gevolg van het naoorlogse beleid van Sicco Mansholt, PvdA-politicus, minister van landbouw en vele jaren Europees commissaris van landbouw.

Hij legde het fundament voor de versnelling in het agrarisch moderniseringsproces.

Tablet Nu kijkt de boer via een app op zijn mobiele telefoon of tablet of zijn koeien al een bezoek aan de melkrobot hebben gebracht. Hij hoeft er zelfs niet meer voor naar de stal.

Vergaderboer Sjoerd Galema demonstreert het. Hij kan vergaderen als voorzitter van de werkgeversorganisatie VNO-NCW en tegelijk zijn 150 melkkoeien hoeden.

“Veel mensen hebben een indirect beeld van wat er op de boerderij gebeurt’’, merkt Marijn Molema. “Het is heel moeilijk voor boeren om uit te leggen waar ze mee bezig zijn.’’

Europees ijkpunt “Ik ben de koning te rijk, als ik boer kan zijn’’, zegt VVD-europarlementarier Jan Huitema uit Oosterwolde.

Hij heeft samen met zijn vader een groot melkveebedrijf. “Mensen moe-

17

oktober 2015

ten weten dat we een ijkpunt zijn voor de Europese Unie.’’

Onbekend maakt onbemind, het stoort Huitema. “We kunnen innoveren en we leveren kwalitatief hoogwaardige producten. Zo wordt er door het buitenland naar ons gekeken. Wij staan voor een hoge norm als het gaat om gezond, groen, schoon en natuurlijk.’’

Deuren open Juist daarom alle reden voor tien veehouders in de Grote Veenpolder bij Wolvega om virtueel hun staldeuren te openen voor het grote publiek. Om te tonen hoe er wordt geboerd. “Voor het imago van boeren is dit belangrijk’’, zegt Trienke Elshof, voorzitter van de boerenorganisatie LTO in Weststellingwerf en zelf boerin op een bedrijf van bijna 250 koeien in Oldetrijne.

De app biedt een rondleiding op de moderne boerenbedrijven. Gedreven ondernemers laten zien hoe modern hun stallen zijn en hoe snel het proces van mechanisatie en automatisering in deze eeuw is doorgegaan, maar ook hoe veel er wordt gedaan voor het dierenwelzijn. Elshof: “Als je de moderne boeren ziet, dan spettert de trots ervan af.’’ � Tekst: Bert de Jong

Economie - logistiek

Groeien in vervoer en opslag H ET

GAAT BETER EN DE EURO ’ S ROLLEN WEER .

ONMIDDELLIJK TOT MEER DRUKTE OP DE

V RACHTWAGENS

H ET

N EDERLANDSE

RIJDEN AF EN AAN .

18

LEIDT

oktober 2015

WEGEN .

D

e transportsector profiteert van de nieuwe economische impulsen. Er varen meer schepen, er rijden meer vrachtauto’s. En vooral, er zijn veel meer activiteiten in de logistieke afhandeling. Er staan meer pakhuizen beschikbaar voor verdere distributie.

Heerenveen is in twintig jaar tijd uitgegroeid tot een belangrijk logistiek knooppunt. Aan het kruispunt van de snelwegen A7 en A32 is het elke dag een druk verkeer van vrachtwagens.

Duidelijk zijn de veranderingen in de hele transportsector. De chauffeurs komen weer naar huis met hun truck.

Anne Bakker ziet al langer de verschuiving. Zijn bedrijf Bakker Transport & Warehousing in Heerenveen heeft net een grote investering van €5 miljoen in een nieuw ‘foodgrade warehouse’ van 5500 vierkante meter afgerond. Voor volgend jaar staat een nieuwe uitbreiding gepland. Er is ruim 1 hectare grond gekocht voor nog zo’n pand en een groot parkeerterrein. Met elkaar een investering van €4 miljoen.

De kansen in transport en logistiek zitten vooral in bijzonder vervoer en in warehousing. Heerenveen profiteert ervan, als voornaamste logistiek knooppunt van Friesland. Op de industrieterreinen staan en komen grote pakhuizen, van waaruit de distributie van goederen plaatsvindt.

Bakens verzetten Op tijd de bakens verzetten, Bakker heeft niet anders gedaan. Bijna 25 jaar geleden begon hij op zijn slaapkamer.

Hij regelde voor klanten vrachtvervoer, zonder zelf over een vrachtwagen te beschikken. Dit bracht hij onder bij andere transportbedrijven.

Groeier Het is duidelijk dat de Nederlandse transportbedrijven hun koers verleggen. De logistieke dienstverlening is weer de sterkste groeier van de sector. De internationale transporten zijn minder lucratief. De concurrentie uit andere landen is ook groot.

Maar Bakker zag in die tijd al de potentie van Heerenveen als logistiek

Heerenveen profiteert volop; ‘het ene trekt het andere aan’

knooppunt. Hij nestelde zich als een van de eersten met zijn bedrijf en zijn vrachtwagens op het nieuwe bedrijventerrein De Kavels. Het was 1997, het klaverblad bij Heerenveen moest nog gereed komen.

De trucks van Bakker gingen naar alle landen. De focus lag toen nog op internationale transporten. Bakker pakte alles aan, van sinaasappels uit Spanje tot garnalen van en naar Marokko.

Thuis in Heerenveen zat de baas zelf om het te regelen.

Koel en vries Nu richt het bedrijf zich op koel- en vriesvervoer en op warehousing. Het bedrijf heeft nu de focus op de Benelux en op Duitsland en niet meer op internationale transporten. “De loonkosten zijn in de concurrentieslag een te groot bestanddeel geworden.

Daar kunnen Nederlandse bedrijven haast niet meer in meedoen.’’

Op tijd bewegen en innoveren, is de les die Anne Bakker doceert. “Die kant gaat het op: klanten ontzorgen en ontlasten.’’ Met een duidelijke visie is de keuze gemaakt voor geconditioneerd vervoer en voor een fijnmazige distri-

Wind in de rug voor vervoerders De economie heeft de wind in de rug en dit merken de bedrijven in transport en logistiek.

Was er in 2014 al een plus van 2 procent, in 2015 liggen de groeiprognoses zelfs nog iets hoger. Vooral in distributie en warehousing zit de volumegroei. Hier liggen de winstmarges ook beter.

De stemming bij de ondenemers in de sector transport en logistiek is dit jaar sterk aan het verbeteren. Logisch ook, want de volumes nemen toe en in enkele transportbranches ook het rendement.

Een opvallend gegeven uit het recente conjunctuurbericht over 2015 van de branche-

19

oktober 2015

vereniging TLN is de sterke stijging van het aantal vacatures in transport en logistiek. Sinds 2008 zijn er niet zoveel vacatures geweest.

Dat het beter gaat met de Nederlandse economie is terug te zien in de bedrijvigheid binnen transport en logistiek. De vervoerders van bouwmaterialen zijn opgetogen, evenals de verhuizers. Hoog scoren ook de ondernemers die actief zijn in distributie en opslag.

Het perspectief voor 2015 is vol optimisme. De meeste ondernemers verwachten verdere verbeteringen. De hoop is vooral gevestigd op een herstel van de prijzen. Die willen tot nog toe maar niet stijgen.

Economie - logistiek

Klaverblad Heerenveen, knooppunt en knelpunt

Voor heel veel automobilisten was de opening van het klaverblad bij Heerenveen in het jaar 1998 een grote opluchting. Eindelijk was er doorstroming.

Heerenveen is het knooppunt van de snelwegen A32 en A7. Eigenlijk zijn het de levensaders. Toch zijn er nieuwe problemen door de toename van de verkeersdruk. Er zijn weer files en onveilige situaties, net als in de jaren voor 1998.

De verkeersproblematiek is dagelijks zichtbaar bij de ontsluitingswegen vanaf de A32 naar het centrum van Heerenveen, de kantorenzone en Sportstad en de industriegebieden De Kavels en IBF. Files ontstaan, omdat het verkeer niet vlot genoeg kan doorstromen als het Heerenveen in wil.

Groter dan voorzien is ook de verkeersdruk doordat Heerenveen zich heeft ontwikkeld tot logistiek knooppunt. Er rijden heel wat vrachtwagencombinaties bij Heerenveen naar en van de snelwegen A32 en A7. Zelfs de wegenstructuur van de bedrijventerreinen De Kavels en IBF is er niet goed voor uitgerust.

Op een doorsnee werkdag rijden er nu in beide richtingen zo’n 25.000 voertuigen over de A32 langs Heerenveen.

Over de A7 gaan in een etmaal ruim 30.000 over elke baan, zo blijkt uit telgegevens van Rijkswaterstaat. Op het klaverblad Heerenveen krioelt het alle kanten op, maar wat opvalt dat de verkeersstroom over de A32 naar en van Leeuwarden zoveel kleiner is: dagelijks een kleine 15.000 voertuigen.

De gemeente Heerenveen heeft de ambitie - maar niet het geld - om nog voor 2020 oplossingen te bieden.

Daarbij wordt vooral gekeken naar een goede wegenstructuur in Heerenveen zelf, zodat de doorstroming beter verloopt. De ingangen naar het centrum kennen nu te veel obstakels.

Ten aanzien van het knooppunt zelf wreekt zich het feit dat het klaverblad een van de weinige in Nederland is zonder rangeerbanen. Het was destijds een kostenbesparing. De plannenmakers vonden in de jaren negentig dat de verkeersintensiteit deze lange afen toeritten niet rechtvaardigde.

Al tijdens de opening in 1998 was de conclusie dat deze gedachte fout was.

Met enige vrees wordt gewacht op het moment dat het nieuwe knooppunt in Joure in eind 2017 klaar is. Als het verkeer daar vlot kan doorstromen, ontstaat er extra verkeersdruk bij Heerenveen.

20

oktober 2015

“Stapel snelwegen op elkaar. Het kan goedkoper zijn dan zes stroken naast elkaar te leggen."

butie met opslag. Zo realiseert het bedrijf nu een mooi resultaat en maakt het zich klaar voor een verdere groei.

Vernieuwen In rap tempo heeft Anne Bakker zijn bedrijf de afgelopen jaren een andere richting gegeven. Nu telt het bedrijf 60 werknemers, 26 trekkers en 36 trailers. Maar Bakker zit vol ambitie. Hij blijft vernieuwen. Met groen rijden, op niet-fossiele brandstoffen. Maar ook met een duurzame benutting van CO2 voor de koeling van de vrachtwagens.

Bakker heeft er sinds kort een testtruck voor rijden.

Centraal gelegen Anne Bakker zag hoe Heerenveen zich verder ontwikkelde tot logistiek knooppunt. Andere transportbedrijven als Brant Visser uit Anjum, Broersma uit Stroobos, PAX uit Leeuwarden en Niek Dijkstra uit Buitenpost verkasten naar het veel centraler gelegen Heerenveen. Distributiecentra als van de supermarktketen Lidl kwamen naar een plek in een van de oksels van het Heerenveense klaverblad. “Het ene trekt het andere aan.’’

Zoals hij bijna twintig jaar de potentie van Heerenveen zag, zo ziet hij nu de potentie in de opslagbranche. Deze zal de komende jaren nog flink profiteren van de opleving van de economie. Het is opmerkelijk dat juist in deze sector de groei onstuimig is.

Ook het al veel langer in Heerenveen gewortelde bedrijf Portena maakte al in een vroeg stadium de omslag naar distributie en opslag. Portena legde mede de basis voor de bijzondere positie van Heerenveen als logistiek knooppunt. En het bedrijf profiteert nu bijvoorbeeld van de komst van zuivelfabriek Fonterra, voor welk het de komende jaren transport en distributie verzorgt.

Verkeersdruk De extra binnenlandse distributiestromen geven een extra belasting van de snelwegen. Hier ontstaat een nieuwe

21

oktober 2015

problematiek, ook voor het klaverblad van Heerenveen. Rijkswaterstaat telt in het hele land de groter wordende linten vrachtwagens. Op sommige snelwegen rijden grote colonnes. De automobilistenvereniging ANWB, zowel als de vervoersorganisatie TLN, buigt zich over oplossingen.

Nachturen “Meer vrachtvervoer in de nachturen’’, oppert Bakker. Het is tevens een besparing in tijd en geld voor de vervoerder, omdat de trucks buiten de drukke files blijven. Hij heeft het al meerdere keren toegepast. Naar Schiphol, om met een serie vrachtwagens een vliegtuig vol te stouwen.

“Die 24-uurs-vervoersstromen zullen de oplossing zijn voor het drukke Nederlandse wegennet.’’

Bakker is een onorthodoxe denker.

Collega’s en ook bestuurders luisteren graag naar zijn opvattingen. Ja, hij heeft nog een andere oplossing voor de congestie op de snelwegen.

“Stapel snelwegen op elkaar. Het kan goedkoper zijn dan zes stroken naast elkaar te leggen. Het vraagt ook minder ruimte en landschap, waarvan we al zo weinig hebben.’’ � Tekst: Bert de Jong Foto's: Fotopersbureau FPH

Economie - verzekeringen

AFSPRAAK IS AFSPRAAK! Dat is waarom klanten naar ons toekomen.

Ons bedrijf staat al 100 jaar voor u klaar om voor u de beste oplossing uit te werken.

M.S. de Vries & Company is officieel Volvo Trucks dealer, Renault Trucks servicedealer en dealer voor Renault Trucks lichte bedrijfswagens. Kom eens bij ons langs voor een oplossing op maat.

Bitgum Alddyk 16 9044 MN Bitgum Tel.: 058 253 15 45

Heerenveen Tinweg 13 8445 PD Heerenveen Tel.: 0513 63 21 21

• Nieuwbouw • Verbouw • Aanbouw • Onderhoud • Renovatie • Verzorgen schetsontwerp of bouwtekeningen.

• Verzorgen vergunningen en toebehoren.

Pluto 7 . 8448 CM Heerenveen T +31 (0) 513-646 027 info@bouwbedrijfotter.nl . www.bouwbedrijfotter.nl

www.msdevries.nl

Clubgevoel als kurk van onderlinge DE

KLEINE VERZEKERAAR

ZIT IN EEN LASTIG PARKET .

S TRENGERE

REGELS EN

VERSCHERPT TOEZICHT MAKEN HET MOEILIJK .

B IJ N OORDERLINGE L EEUWARDEN

IN

ZIJN ZE

OVERTUIGD DAT HET KAN .

O MDAT

IDENTITEIT TELT .

G

root, groter, grootst. Het lijkt of de verzekeringsmarkt in Nederland keurig verdeeld is onder de grote partijen als Achmea, Nationale Nederlanden, Interpolis en ASR. Maar op de rand van de afgrond bloeien nog mooie bloemen. Het zijn de kleine onderlinge verzekeringsmaatschappijen met vaak een rijke historie.

Ze mogen zelfs op de zorg van de Tweede Kamer rekenen als het gaat om hun toekomst. De vrees leeft bij kamerleden dat de toezichtseisen te knellend zullen zijn. “Terwijl een onderlinge verzekeraar toch prima past in het streven naar een participatiesamenleving’’, merkt VVD-kamerlid Aukje de Vries fijntjes op.

“Persoonlijk contact, dat is de kracht van een onderlinge verzekeraar’’, beweert directeur Sjoerd Hijlkema van Noorderlinge in Leeuwarden. “Het gaat ons om relaties, niet om prijsconcurrentie via internet. Dat past niet bij ons.’’

Vruchten Het lukt, de vruchten van de in 2012 beklonken fusie tussen Leeuwarder Onderlinge en Zevenwouden in Heerenveen worden nu geplukt. Eerst waren er nog de lasten van het inel-

23

oktober 2015

kaar schuiven van organisaties, een nieuw automatiseringssysteem, maar nu tellen de kostenbesparingen. De organisatie is van 45 naar 35 voltijdsbanen teruggebracht.

Na het verliesjaar 2013 (een min van €2,8 miljoen, vooral door een zware last vanwege stormschade) noteerde Noorderlinge in 2014 een winst van €764.098. Hijlkema verwacht de positieve lijn in 2015 verder te kunnen doorzetten. En dat doet hij met in het achterhoofd een robuuste solvabiliteit.

Noorderlinge heeft €15 miljoen achter de hand, terwijl bijna €4 miljoen vereist is.

Op het verlies van de grote verzekerportefeuille van Friesland Bank Assurantiën heeft Noorderlinge ook een antwoord. Het scheelde na de ondergang van Friesland Bank €2,5 miljoen premie. Op eigen kracht hengelt Noorderlinge nu met de intermediairs nieuwe klanten binnen. “Wij zijn tevreden’’, is het oordeel van Hijlkema. “We ervaren dat er markt is voor maatwerk. Gemeenschapszin telt echt.’’

Uitdaging Noorderlinge is een onderlinge verzekeraar met een rijk verleden. Geworteld in de Friese samenleving, waar het met

Economie - verzekeringen

Verzekeraar Noorderlinge haalt kracht uit regionale identiteit gemak kan voldoen aan de hedendaagse maatstaven omtrent de klant centraal, betrouwbaarheid, kostenefficiëntie en nut. “Het is de uitdaging om dit in de lucht te houden’’, vindt Hijlkema. “We zullen ons best doen om ons eigen plekje te blijven verdienen.’’

Het is niet dat mensen alleen maar naar de prijs van een polis kijken. Het aspect ontzorgen is ook van belang, constateert de verzekeraar. Het is precies de reden dat Noorderlinge zaken doet met intermediairs. Zij hebben direct contact met hun klanten, adviseren ze en helpen bij schade.

“Maar vooral, zij zorgen voor de

telt is solidariteit. Het is het samen dragen van een risico, het oorspronkelijke principe van een onderlinge.

Een deel van de samenleving waardeert deze band. “Kijk om je heen.

Er is een individualisering, maar er zijn ook mensen die zich juist verenigen. Crowdfunding is zo'n initiatief, een broodfonds een ander’’, licht Hijlkema toe.

Fusie Twee Friese onderlinge verzekeraars vonden elkaars kracht om juist in Friesland een rol van betekenis te kunnen blijven spelen. Bij de

de €20 miljoen drie keer groter dan Leeuwarder Onderlinge. Andersom was de solvabiliteit van de Leeuwarder verzekeraar drie keer beter dan die van de Heerenveense.

De nieuwe merknaam werd Noorderlinge, Zevenwouden formeel de naam van de onderlinge.

Klein in omvang De onderlinge verzekeraars in Nederland zijn nog groot in getal, maar in omvang is het een fractie van de hele verzekeringssector. Er zijn nog een honderd kleine of middelgrote verzekeraars, goed voor 1 procent van de markt.

Minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën hecht grote waarde aan een gezonde, stabiele en concurrerende verzekeringsmarkt. En hij denkt zeker dat kleine verzekeraars een waardevolle bijdrage kunnen leveren aan een diverse en concurrerende verzekeringsmarkt, schrijft hij aan de Tweede Kamer.

Maar de Noorderlinge-directeur maakt zich toch zorgen. De nieuwe eisen (Solvency II) per 2016 hebben wel degelijk gevolgen, ook al vindt Dijsselbloem dat de kleine en middelgrote verzekeraars nog worden gespaard. De verzekeraars moeten veel extra kosten maken om te voldoen aan de toezichtseisen.

Derde kosten voor toezicht menselijke maat’’, vervolgt Hijlkema.

“Onze medewerkers realiseren zich dat heel goed. Het afwijzen van een schade is vanaf een hoofdkantoor gemakkelijk gedaan. Voor ons niet.

Wij voelen een klantrelatie en ons ook verantwoordelijk.’’

Het is een belangrijke keuze voor Noorderlinge en ook eentje met consequenties. “Ons kostenniveau ligt daardoor hoger. De grote verzekeraars hebben na alle reorganisaties een kostenratio van zo’n 15 procent, wij zitten op 22.’’

Leeuwarder Onderlinge zag de pas aangetreden directie, Sjoerd Hijlkema en Bote Posthumus, al in 2009 dat het een sprong voorwaarts moest maken om voldoende schaalgrootte te krijgen. Een fusie was een van de opties.

Solidariteit

Dertig kilometer verderop worstelde verzekeraar Zevenwouden. Er waren ingrepen nodig en zeker een nieuwe oriëntatie op de toekomst. Enkele verliesjaren hadden de solvabiliteit flink aangetast en een ieder met de neus op de feiten gedrukt. Ook De Nederlandsche Bank kijkt kritisch mee en vraagt oplossingen.

Een kleine onderlinge verzekeraar heeft iets charmants. De sterke regionale binding is de kracht, ook al kost het de klanten soms iets meer. Wat

Uiteindelijk werd beider kracht in 2013 samengesmeed. Zevenwouden was met een premievolume van rond

24

oktober 2015

Noorderlinge is met €18 miljoen premieinkomen een volwassen speler, maar weet ook dat nu 30 procent van de kosten moet worden toegerekend aan toezicht en controle. Voor het ministerie van Financiën is het geen geheim. Daar weten ze dat het de verzekeraars jaarlijks tientallen miljoenen euro’s extra kost.

De minister heeft gelijk als hij stelt dat de heel kleine spelers niet zo streng worden aangepakt. Zij vallen onder een licht toezichtsregime. Zij hoeven geen vergunning van De Nederlandsche Bank, maar kunnen volstaan met een verklaring.

Dijsselbloem zegt blij te zijn met de laagdrempelige en toegankelijke manier voor burgers en ondernemers om risico te delen.

Giethoorn De Onderlinge in Giethoorn is hiervan een mooi voorbeeld. Driekwart van de panden is er verzekerd voor brandschade bij de plaatselijke verzekeraar.

De premie is laag, winst gaat zo mogelijk weer terug naar de leden van de onderlinge. Is er een groot risico?

Eigenlijk niet, want De Onderlinge heeft dit herverzekerd.

Een onderlinge met een premietotaal tot €1 miljoen is vrijgesteld van het verscherpte toezicht. Daar kunnen een leraar en een ambtenaar ook nog bestuurders zijn. Maar een onderlinge met een premietotaal tussen €1 miljoen en €5 miljoen moet voldoen aan extra toezichtseisen. En daar geldt ook dat de bestuurders aan criteria moeten voldoen, soms moeten het professionele krachten zijn met veel kennis en expertise.

Kloof met achterban Misschien zit daar nog wel de grootste bedreiging voor de onderlinge verzekeraars. Dat er een kloof ontstaat met de achterban, omdat de onderlinge zich op last van toezichthouders vervreemdt om zo aan alle eisen te kunnen voldoen. Terwijl het bijzon-

dere van een onderlinge nou juist is dat bestuur en leden van heel veel op de hoogte zijn, maar wat minder van alle regels van De Nederlandsche Bank.

Ook bij Noorderlinge denkt men na over de verdere toekomst. “Alles is in beweging, we moeten wel’’, zegt

Machinekamer “We kunnen ook achter de schermen met andere partijen samenwerken’’, oppert Hijlkema. “We hebben het dan over de machinekamer. Gezamenlijk automatisering, verwerking en controle en toezicht doen bijvoorbeeld.’’

De klant merkt het niet, maar het levert wel voordelen op.

Zorgen Tweede Kamer over kansen onderlinge verzekeraars Hijlkema. Het gaat om de kernvraag hoe het karakter en de identiteit van de onderlinge te behouden en te waarborgen en tegelijk te worden bevrijd van het uitgebreide regel- en toezichtsharnas. Een optie zou kunnen zijn de verzekeringsportefeuille helemaal onder te brengen bij een herverzekeraar. Minister Dijsselbloem heeft hier echter een stokje voor gestoken.

Ook dan geldt er toezicht.

25

oktober 2015

De verleiding is echter groot, is de waarschuwing. “Voor ons is belangrijk dat we naar onze klanten onze identiteit uitstralen. Dat we als onderlinge kunnen bepalen waar we voor staan en daar ook het beleid op kunnen bepalen.

Het is dat clubgevoel dat voor een onderlinge zo belangrijk is.’’ � Tekst: Bert de Jong

Dutch Health Hackathon

Digitaal vernuft helpt

O PSLUITEN

IN EEN CEL ,

TOTDAT ER EEN INNOVATIE IS .

H ET

ONORTHODOXE MIDDEL

IS INGEZET VOOR CREATIEVE OPLOSSINGEN IN DE GEESTE LIJKE GEZONDHEIDSZORG .

Z

woegen, dertig uren lang, onafgebroken. Er is geen uitweg mogelijk. De cellen van het voormalige gevangeniscomplex Blokhuispoort in Leeuwarden dwingen tot inspiratie en transpiratie. De eerste Dutch Health Hackathon vraagt van de deelnemers het uiterste.

Webdesigners, programmeurs, ontwikkelaars, alle disciplines zijn vertegenwoordigd in achttien teams. Het is de uitdaging om vanuit het niets mooie dingen te bedenken. Maar in dit geval moeten het innovaties zijn voor de psychiatrische ouderenzorg.

“Het vraagt inlevingsvermogen’’, begint Lars de Ruijter, aanvoerder van het team van Van der Let & Partners in Heerenveen. “Het is belangrijk om deel te nemen in de zorg voor oma, maar ook om zo oma zelf in controle te plaatsen.’’

Een tablet en een app, het zijn de hulpmiddelen die door het team van Van der Let worden ingezet. Maar het belangrijkste is te denken als die ouderen, als oma. Zij zijn vaak niet digitaal

onderlegd, maar toch zijn er oplossingen te bedenken om te zorgen dat ze er niet alleen voor staan.

Een tablet helpt, zegt De Ruijter. “De praktijk wijst uit dat een ieder ermee om kan gaan, ook ouderen. We hebben tijdens deze hackathon een applicatie gemaakt die heel gebruiksvriendelijk is.’’

Hoe het met oma gaat Een app bouwen, het is voor een weekeinde een mooie invulling. Maar nu levert het een app waarmee ouderen met een psychische stoornis wel makkelijk contact kunnen onderhouden met naasten in de omgeving. “Wat sterk is dat oma haar naasten op de tablet ziet. En het is voor haar naasten gemakkelijker om te zien hoe het werkelijk met oma gaat.’’

Met dit concept is Van der Let & Partners de winnaar van de Dutch Health Hackathon geworden.

“Onderscheidend is dat de familie en de naasten een duidelijke rol is gegeven. Dat is iets extra’s’’, licht marketing-, communicatie- en innovatiema-

26

oktober 2015

nager Louwra Weisfelt toe. “Voor de jury sprong dit idee eruit.’’

“Zo gek nog niet’’, oordeelt De Ruijter.

“Alle leden van ons team hebben zich heel goed kunnen inleven. Ze snappen het, omdat ze in hun eigen privé-situatie ook mensen hebben met psychische problemen. Zo kom je gemakkelijker tot oplossingen om mensen uit hun isolement te halen.’’

Participatiesamenleving Een oplossing voor de alleenstaande oma die digitaal niet onderlegd is, is een stap vooruit. Het sluit ook helemaal aan bij de gedachten van een participatiesamenleving. Ook bij GGZ Friesland zijn ze enthousiast, met name over hoe er een invulling is gevonden voor de triade, de driehoek patiënt, behandelaar en naasten. “Zo is er een extra hulpmiddel’’, zegt Weisfelt. “Al blijven een telefoontje of een bezoekje natuurlijk het belangrijkst.’’

Nu is er het moment voor verdere uitwerking. Dit is de beloning als prijswinnaar. Er is geen tijd te verliezen,

verwarde mens

Winnaar Dutch Health Hackaton: Van der let & Partners

want GGZ Friesland wil deze innovatie in januari 2016 al aan de doelgroep in de ouderenpsychiatrie kunnen aanbieden.

Bij GGZ Friesland laten ze er dan ook geen gras over groeien. Het enthousiasme is zo groot dat de medewerkers van Ouderenzorg inmiddels een presentatie hebben gehad tijdens workshops op Allardsoog in Bakkeveen. Met deze inbreng kan er verder worden geschaafd.

Het vraagt nog wat tijd om iets wat in dertig uren is bedacht, in een goed concept neer te zetten. Dit weten ze bij Van der Let & Partners maar al te goed. Oké, ze hebben ervaring met het in snel tempo maken van een app, maar de gezondheidszorg is weer een nieuwe uitdaging.

Veel mogelijkheden De lat ligt hoog. Want GGZ Friesland ziet veel mogelijkheden, zegt Louwra Weisfelt. In eerste instantie wordt het aangeboden aan de ouderen, maar daarna kan het ook benut worden voor andere groepen. “Maar dat moet je wel

allemaal kunnen behappen’’, tempert Weisfelt. Het gaat dan om 34.000 patiënten.

wone wijze verzamelen van denk- en doekracht in de voormalige gevangenis Blokhuispoort.

Zelfs zou het aangeboden kunnen worden bij GGZ-instellingen in de rest van Nederland. Maar dat is echt van latere orde. “Eerst moeten we al onze inzet richten op Friesland, te beginnen bij de ouderen’’, vindt Weisfelt. “Dan bedien je echt al een grote markt, dat vraagt de nodige tijd.’’

De Dutch Health Hackathon is een initiatief van GGZ Friesland. Louwra Weisfelt heeft het idee opgedaan in de Verenigde Staten. Ze is enthousiast over wat het heeft losgemaakt. “Het is een fantastische kans om innovaties neer te zetten.’’ Volgend jaar opnieuw, dat staat na dit succes al vast.

In de volle breedte van de ouderenzorg ziet Lars de Ruijter ook nog andere mogelijkheden. Voor alleenwonende ouderen, voor wie bijvoorbeeld thuiszorg minder vanzelfsprekend is, kan het ook een welkom hulpmiddel zijn.

“Wat we bieden is een opstapje voor mensen die digitaal niet onderlegd zijn maar zo wel extra mogelijkheden krijgen. Opdat ze er niet alleen voor staan.‘’

Het team van Van der Let & Partners in Heerenveen gaat nu als winnaar ook echt aan de slag, maar er zijn nog zoveel andere bruikbare ideeën bedacht. “Het zou zonde zijn om er niets mee te doen’’, vindt Weisfelt.

Digitale zorgoplossing De vraag hoe de digitale zorgoplossing in 2020 eruit ziet geeft heel uiteenlopende oplossingen. Het is het aangename resultaat van het op een onge-

27

oktober 2015

De teams van Media Heads in Heerenveen en Critical Bit in Leeuwarden hebben bijvoorbeeld een app voor gestructureerd plannen. Het helpt verwarde mensen beter hun dagindeling in te richten. Weisfelt: “Echt, er zijn nu prachtige innovaties beschikbaar. We gaan daarover verder in gesprek. Dit is nog niet ten einde.’’ � Tekst: Bert de Jong

Bedrijfspresentatie

“Als je met alles rekening houdt, win je nooit”

W

at gebeurt er als straks de obligatierente stijgt? Natuurlijk hebben mensen die in obligaties zitten daar jaren aan verdiend, maar de banken ‘vergeten’ te vertellen dat daar binnenkort een einde aan

komt.” Het is Edwin Wierda ten voeten uit, zeggen waar het op staat. Heldere analyses, inzicht en kennis: voor de vermogensbeheerders van Wierda en Partners in Assen en Laren is focus de basis van hun visie.

Edwin Wierda | WIERDA & PARTNERS

“Het gaat niet om de hoeveelheid informatie, maar om de juiste informatie”

“Het nadeel van al die transparantie en internet is dat er een enorme hoeveelheid data en kennis beschikbaar is. Mensen verslikken zich er snel in, terwijl je juist hoofdzaken van bijza-

ken moet weten te scheiden. Het gaat niet om de hoeveelheid informatie, maar om de juiste informatie.” Kennis overdragen en delen is niet voorbehouden aan het eigen team. Ook dit jaar organiseert Wierda diverse seminars om wereldwijde bewegingen en trends te duiden en te vertellen hoe je daar op inspeelt.

Waar staat de wereld eigenlijk? “In 2008 stonden we met de rug tegen de muur, we zijn net een beetje bijgekomen. Als je het mij vraagt wordt er wereldwijd gestuurd op inflatie. Na de Verenigde Staten wordt nu ook in Europa de rente laag gehouden en een enorme hoeveelheid geld in de economie gepompt om de zaak een beetje vooruit te helpen en de grote verschillen in rijkdom op te heffen.

Ieder werelddeel zoekt op dit moment naar de beste manier om zichzelf te helpen, kijk naar wat er in China gebeurt en hoe wij daarop reageren.

We schreeuwen moord en brand omdat zij hun munt devalueren, maar wat doen we zelf.?”

“Focus je op de grote lijnen. Er verandert veel, kijk naar wat er verandert.

Klassieke grote bedrijven staan onder

druk, kijk naar KLM of Koninklijke Olie.

Het meeste geld verdien je al als een economie in een andere cyclus terechtkomt. In anti- cyclisch beleggen liggen kansen die je kunt benutten als je weet wat er speelt. Welke bedrijven binnen een herstellende economie profiteren op welk moment? Niet voor niets nemen Pon en Egeria delen van Imtech over. Ze handelen snel en scherp vanuit gedegen kennis.”

IS en het vluchtelingenvraagstuk hebben grote maatschappelijke invloed, hoe kijk je daar naar? “Natuurlijk hou je er rekening mee, het zit in m’n achterhoofd omdat het enorme impact heeft. Het raakt aan vertrouwen en veroorzaakt angst. Tegelijk moet je je juist blijven concentreren, want het zijn bewegingen waar je zelf geen invloed op hebt. Bovendien zijn mensen steeds meer gericht op de korte termijn, we springen van hype naar hype, dus het is veel lastiger om koers te bepalen. Diversiteit en spreiding van risico’s loont, maar te veel spreiding brengt je weinig. Als je met te veel zaken rekening wilt houden, levert het je uiteindelijk niets op. Als je wilt winnen, moet je keuzes maken.” �

Wierda en Partners Oostersingel 1, 9401 JX Assen Tel. 0592-301550 Plein 1945-27, 1251 MA Laren Tel. 035-2018866 www.wierdavermogensbeheer.nl

Autonieuws

Mercedes S 63 AMG Hij is beschikbaar in elf kleuren en het interieur kan volledig worden aangepast op de wensen van de eigenaar. Wat deze Mercedes S 63 AMG onderscheidt van zijn concurrenten is het lage gewicht doch het robuuste uiterlijk. Zelfs bij snelheden van 60 kilometer per uur kan de stoffen kap nog sluiten. Deze kan binnen twintig seconden van geheel open naar geheel gesloten gaan.

I

n minder dan vier seconden van 0 naar 100 kilometer per uur: het kan met de pas gepresenteerde

Mercedes S 63 AMG. Deze gloednieuwe S-klasse Cabrio beschikt over een V8 motor met 585 pk en 900 Nm.

De Mercedes S 63 AMG is de luxe versie van de S-klasse Cabrio, die Mercedes op de Internationale Automobil Ausstellung (IAA) zal gaan presenteren. Het is één van de paradepaardjes van het Duitse automerk. Dit meest complete model is vanaf eind december 2015 te bestellen. �

Audi SQ5 TDI plus A

udi brengt de SQ5 TDI plus dit jaar nog op de markt. Dit luxe S-model is uitstekend geschikt voor de veelvuldige chauffeur.

Waarom? De auto beschikt over een enorm prestatiepotentieel, maar heeft ondanks dat toch een relatief laag gemiddeld brandstofverbuik van 6,6 liter op 100 kilometer. In vijf seconden kan opgetrokken worden naar de 100 kilometer per uur en de begrensde topsnelheid bedraagt 250 kilometer per uur. Wat de SQ5 TDI anders maakt dan de overige S-modellen van Audi is dat de SQ5 standaard is uitgerust met een sportdifferentieel aan de achterzijde. Hierdoor wordt de aandrijfkracht beter verdeeld.

Het sportieve uiterlijk en het grote vermogen doet vermoeden dat deze auto voornamelijk geschikt is voor een

snelheidsduivel, maar niets is minder waar. Dit model zou ook prima volstaan als gezinsauto. Door de ver-

29

oktober 2015

schuifbare achterbank is het bijvoorbeeld erg gemakkelijk om voor extra bagageruimte te zorgen. �

Het hele jaar door genieten van het mooie Fryslân Neem een jaarabonnement op de Friesland Post voor slechts €53,75

12 editie voor sle c

hts

s

€53. 75

Vol boeiende reportages, artikelen, foto’s en verhalen over het heerlijke (buiten)leven in het heitelan!

Ga naar www.frieslandpost.nl/jaarabonnement

Omdat geen pensioen gelijk is…

Omdat geen pensioen gelijk is, adviseren wij op maat Breedpad 21, 8442 AA Heerenveen | Postbus 116, 8440 AC Heerenveen T (0513) 61 44 44 | F (0513) 62 37 42 | E info@kuiperverzekeringen.nl | I www.kuiperverzekeringen.nl

M r. A n t o n W o e r t m a n

Oproepkrachten: vrijheid blijheid?

DE

OPROEPOVEREENKOMST , HET LIJKT ZO SIMPEL .

IN

HET

DAGELIJKSE SPRAAKGEBRUIK OOK WEL AANGEDUID ALS EEN NUL - URENCONTRACT OF EEN ARBEIDSOVEREENKOMST MET UITGESTELDE PRESTATIEPLICHT .

V

rij regelmatig spreken wij werkgevers die hun werknemers op basis van een oproepovereenkomst werkzaamheden laten verrichten. Deze “arbeidsovereenkomst” stelt de werkgever in staat om haar flexibiliteit te bewaren. Deze flexibiliteit blijkt in de praktijk echter niet zelden een wassen neus. Sterker nog: door een misvatting leidt de oproepovereenkomst zelfs regelmatig tot een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd.

Hoe zit het nu precies?

De meeste werkgevers zijn inmiddels op de hoogte van de ketenregeling, die onder andere bepaalt dat een vierde opeenvolgende tijdelijke arbeidsovereenkomst in beginsel van rechtswege zal leiden tot een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. Deze ketenregeling speelt ook een belangrijke rol bij de oproepovereenkomst met een vrijblijvend karakter.

Een werkgever kan met de werknemer een overeenkomst aangaan die een vrijblijvend karakter draagt. In de oproepovereenkomst kan dan bijvoorbeeld opgenomen zijn dat de werknemer aan een oproep geen gehoor hoeft te geven. Veelal is boven deze oproepovereenkomst met grote zwarte letters de tekst “Arbeidsovereenkomst” opgenomen. Hoewel zowel werkgever als werknemer deze overeenkomst expliciet aanduiden als een arbeidsovereenkomst, blijkt niets minder waar. Een dergelijke overeenkomst betreft in juridische zin louter een voorovereenkomst en nadrukkelijk geen arbeids-

overeenkomst. Dit louter vanwege het feit dat de werknemer niet verplicht is om aan de oproep gehoor te geven.

Deze ene zin, met de strekking dat de werknemer niet gehouden is aan de oproep gehoor te geven, heeft in de praktijk grote gevolgen. In een dergelijk geval zal namelijk elke oproep van de werkgever een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd in het leven roepen in het geval de werknemer daar gehoor aan geeft. Op grond van de ketenregeling zal de werknemer bij de vierde oproep van rechtswege werkzaam zijn krachtens een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd.

Dit overkwam ook een werkgever in Amsterdam, die daarop anticipeerde en besloot om de werknemer eenvoudigweg maar niet meer op te roepen.

In een daaropvolgende procedure maakte de kantonrechter korte metten met deze handelswijze en oordeelde dat een werkgever, ingeval hij de werknemer niet langer wenst op te roepen, gehouden is om de tot stand gekomen arbeidsovereenkomst rechtsgeldig op te zeggen. Deze werkgever moest aldus naar het UWV alwaar de werkgever vervolgens geen toestemming werd verleend, eenvoudigweg vanwege het feit dat de ontslagaanvraag niet voldeed aan de door het UWV vereiste ontslaggronden.

Naast het ontstaan van de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd zelf, bestaat er bij werkgevers voorts een misvatting omtrent de omvang van de arbeidsovereenkomst. De naam van de

31

oktober 2015

overeenkomst doet vermoeden dat een werkgever bij een oproepovereenkomst de vrijheid heeft om de arbeidsomvang naar eigen voorkeur te bepalen. “Het staat hem immers vrij om de werknemer in meer of mindere mate op te roepen, toch?”, aldus veel werkgevers.

Echter, op grond van de wet bestaat er, met betrekking tot de omvang van de overeengekomen arbeidsuur, een weerlegbaar rechtsvermoeden. Als een arbeidsovereenkomst ten minste drie maanden heeft geduurd, wordt de bedongen arbeid in enige maand vermoed een omvang te hebben die gelijk is aan de gemiddelde omvang van de arbeid per maand in de drie voorafgaande maanden.

Dit kan voor een werkgever bij een oproepkracht dus dubbel zuur uitpakken: een ongewilde arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd, met grote urenomvang.

Het is kortom van cruciaal belang om de arbeidsovereenkomsten op orde te hebben en deze op maat van werkgever en werknemer te snijden.

Gewijzigde wetgeving, zoals de intrede van de Wet Werk en Zekerheid, maar ook nieuwe jurisprudentie, geeft aanleiding om de bestaande arbeidsovereenkomsten kritisch te beoordelen en door een deskundige te laten screenen en opstellen. �

Mr. Anton Woertman advocaat bij Arie Brink Advocaten te Heerenveen

Productenvisie

Titel

Bureau pingpongset E

r wordt vaak gezegd dat een topprestatie makkelijker geleverd wordt vanuit een ontspannen staat. Dus het is helemaal niet zo gek om voor die ene belangrijke pitch even het hoofd leeg te maken met een recreatief potje tafeltennis. Met deze grappige pingpongset tover je jouw bureau binnen enkele seconden om tot een kleine tafeltennistafel. Daag je collega uit voor een wedstrijdje en sleep de felbegeerde overwinning in de wacht. � www.ditverzinjeniet.nl

Luckies lunchzak Natuurlijk neem je iedere dag braaf een lunchpakket mee naar de zaak. Maar als je dan aan je welverdiende boterhammetjes wil beginnen, merk je pas dat deze plakkerig of droog geworden zijn. Daar verdwijnt de trek meteen van. Met deze hippe lunchzak kan dit probleem in de toekomst voorkomen worden.

De zak is van binnen voorzien van isolerend materiaal, waardoor de inhoud van de zak koel gehouden wordt. Bovendien hoef je geen plastic zakjes meer te gebruiken en dus is dit een zeer milieuvriendelijke gadget. � www.gadgethouse.nl

Houten strik O

p zoek naar een origineel alternatief voor je stropdas?

Dan mag je deze geweldige, houten strik niet missen.

De bow tie is weer ontzettend populair en dit houten exemplaar springt eruit door de onverwachte materiaalkeuze.

De strik kun je wekelijks dragen naar kantoor, maar ook tijdens een chique feest. Durf jij de aandacht te trekken tijdens een formele gelegenheid met dit unieke item? � www.fonq.nl

32

oktober 2015

Werpster punaises

B

en je een tikkeltje chaotisch en is je bureau een zooitje? Dan is het tijd voor een grote schoonmaak. Orden je papieren nu op een erg ludieke manier met deze werpster punaises.

Vergeet de saaie punaises uit de twintigste eeuw en maak van je prikbord een echte aandachtstrekker. De werpsterren worden geleverd per drie stuks en maken het ordenen van je bureau bijna een activiteit om naar uit te kijken. � www.bestel.nl

USBstofzuiger Uit diverse onderzoeken is gebleken dat toetsenborden de ideale bron vormen voor allerlei soorten bacteriën.

Na het eten van een koekje of boterham kan je toetsenbord al vol kruimels zitten en het is lastig deze te verwijderen. Althans, het was lastig deze te verwijderen.

Met de USB-stofzuiger kun je namelijk tussen de kleine gleufjes van je toetsen komen en alle viezigheid opzuigen. Als je dit regelmatig doet, zal je apparatuur ongetwijfeld een stuk schoner blijven. �

Smartphone Projector N

iet iedere ruimte beschikt over een goede projector.

Daarom is deze Smartphone Projector een onmisbare gadget voor iedereen die regelmatig een presentatie moet geven. Met deze projector kun je overal en altijd grote beelden op de wand tonen. De projector is klein van formaat en daardoor past hij gemakkelijk in je tas of koffer. Bij het starten van je presentatie leg je de smartphone op het karton en de beelden worden getoond. � www.fruugo.nl

33

oktober 2015

www.ultragadgets.nl

Geert Schaaij

Beleggers zijn net gew NU

ER GEEN ALTERNATIEF IS VOOR UW ZUURVERDIENDE GELD IS HEEL DE WERELD AAN HET BELEG -

GEN GESLAGEN .

M AAR

ER WAREN WEL EENS LEUKERE TIJDEN OP DE BEURS .

LIJKT ABRUPT AAN HAAR EINDE GEKOMEN .

KUDDEGEDRAG VERTONEN .

EN

B ESEF

DE

BEURSHAUSSE

DAT BELEGGERS NET ALS UW CLIËNTEN ALTIJD

DE MEDIA DOET DAARAAN MEE .

W ANNEER

DE BEURZEN DALEN , VIND

JE GEEN POSITIEVE VERHALEN EN BELEGGERS WORDEN ALS EEN KUDDE KOEIEN NAAR DE UITGANG GEDREVEN : HET VERKOPEN VAN EEN DALEND AANDEEL GEEFT RUST ...

D AN ,

BINNEN ÉÉN NACHT

LIGGEN DE KAARTEN ANDERS GESCHUD EN DRAAFT DE KUDDE DE ANDERE KANT WEER UIT , SPIJTOP TANTEN KOPEN DE AANDELEN DAN DUURDER IN .

D

e waan van de dag mag dan wel negatief zijn, maar het is een feit dat aandelen het over de langere termijn beter doen dan geld. Het is ook een feit dat analisten een groot aantal bedrijven op de beurs door de lage koers als aantrekkelijke overnamekandidaten zien. Doordat bedrijven zich verbeteren en bijvoorbeeld dochterondernemingen afstoten, schulden aflossen en eigen aandelen inkopen, loeren buitenlandse bedrijven op deze aandelen. Denk daarbij aan KPN, TomTom, USG, PostNL, Fugro en Binck om er maar een paar te noemen.

Feit is ook dat de overheden zich hebben gemengd in de economische waan van de dag. En daar ziet u op de beurs de effecten van, maar die zullen ook voelbaar zijn bij de bakker om de hoek of de makelaar in de straat. Ik heb er al vaak over geschreven. Geld is geen alternatieve belegging meer. Goud en zilver is dat slechts in beperkte mate. Aandelen, aandelen en aandelen! Stel een evenwichtige portefeuille op en hou het schip met aandelen op koers. Grappig is dat juist de defensieve beleggingsfondsen van verzekeraars het beste presteren.

34

oktober 2015

Natuurlijk kunt u een stukje van uw vermogen actief inzetten voor de slagroom op uw beleggingstaart.

Persoonlijk denk ik dat de beurs eerst een tijdje beweeglijk blijft en dan zijwaarts zal gaan bewegen. In deze markt is een echte stockpikkersmarkt.

De rente blijft laag en gaat ons geen soelaas bieden. Al zou de rente verdubbelen, dan nog staat hij laag…

Bij goedpresterende bedrijven stijgen de dividenden, dus is het zaak die bedrijven te vinden. Olie zit nu in een

one mensen neerwaartse spiraal, maar de wereld vergaat heus niet bij een lage olieprijs. Hoelang is het geleden dat de olie op $12 stond per barrel…

Veel beleggers die wat later aan boord van de beurswereld zijn gestapt, maken zich zorgen. Wanneer iemand een aandeel koopt dat een paar weken later 20% lager noteert, is hij niet blij. Ik kan mij voorstellen dat de partners van deze beleggers zeggen: “Stop maar met beleggen." Ik ontvang vaak dergelijke mails.

Maar dat is niet de juiste reactie.

Binnen een portefeuille moeten beleggers ook een langetermijnvisie hebben. En dan loopt het niet altijd even zoals gepland. Dat hoort bij het leven.

Een leraar komt ook wel eens thuis met de opmerking: “Het zal wel gaan stormen, de kinderen waren zo druk en lastig, ik kon ze nauwelijks bij de les houden.” Beleggers doen er goed aan wél bij de les te blijven. Beleggen doen we niet voor drie maanden, maar met een horizon van vele jaren.

Wanneer de fundamenten intact blijven en er is geen fundamentele reden te bedenken waarom een aandeel daalt, dan is het soms beter om de rit uit te zitten.

Herkent u de volgende situatie? Een aandeel noteert €13 en heeft een koopadvies. Vervolgens daalt het aan-

deel naar €10. De koers van het aandeel herstelt zich echter weer en zodra het op €13 noteert, zijn de beleggers blij en verkopen massaal het aandeel. Eind goed al goed. Maar is dat wel de juiste beslissing?

Allereerst dient u zich af te vragen waarom een aandeel naar €10 is gedaald en vervolgens moet u zich afvragen waarom het aandeel weer stijgt. Daar zijn verklaringen voor te vinden. Dat is waar de analisten en ik de hele dag mee bezig mogen zijn.

Pas wanneer er een gegronde reden is voor een daling van een aandeel, moet u deze verkopen en geven wij pas een verkoopadvies. In dat geval is het beter om uit te wijken naar een ander aandeel. Een dergelijke reden onderbouwen we goed.

Een sector die juist kan profiteren van het herstel van de Europese economie is de bouwsector. Dus daar liggen de beleggingskansen?

Om eerlijk te zijn ben ik persoonlijk een beetje klaar met de Nederlandse bouwers. Ze zijn niet aandeelhoudersvriendelijk, maar gebruiken de belegger om hun verliezen te financieren.

Ze schrijven in tegen waardeloze prijzen om maar haantje-de-voorste te zijn en opdrachten binnen te halen.

Hoe vaak is dit al niet misgegaan? Bij Heijmans, BAM en Ballast-Nedam?

35

oktober 2015

Vele malen! Particuliere bouwbedrijven moesten zich dergelijk gedrag eens permitteren, die worden direct de nek omgedraaid. Eigenlijk is het gewoon niet eerlijk. Ook nu scheert Heijmans weer langs de convenanten van de banken en we weten al wie de rekening krijgt als het misgaat.

Beleggen is net als in het dagelijkse leven keuzes maken en gezond verstand gebruiken.

Geert Schaaij www.beursgenoten.nl

Zakennieuws

Titel

Fryslân heeft eerste Meestergoudsmid D

e eerste Friese Meestergoudsmid is opgestaan.

Watze van der Wal (39) uit Joure kreeg onlangs officieel het certificaat dat bij deze titel hoort, overhandigd. Het certificaat kreeg Van der Wal via het Nederlands Gilde van Goudsmeden. Dit Gilde bewaakt de kwaliteit van de Nederlandse

ambachtslieden. Er zijn op dit moment slechts 23 goudsmeden met het keurmerk ‘Meestergoudsmid’. De officiële onderscheiding krijg je pas als je op zeven onderdelen een voldoende scoort. Extra bijzonder is dat Van der Wal naast de enige Friese smid met de titel, ook de jongste van heel Nederland is. �

Nieuw speciaalbier zet Fryslân op de kaart

T

oeristenbureau Friesland Holland heeft voor de bevordering van het culinair toerisme in Fryslân een speciaalbier laten brouwen in Bolsward: Frysk Landbier. Dit nieuwe en bijzondere streekproduct wordt standaard geleverd met een viertalig informatieboekje over de Friese landen tuinbouw, de natuur, de cultuur en de historie van onze provincie. Het boekje wijst vakantiegangers de weg

lang 225 producenten van streekproducten. De directeur van Friesland Holland, Albert Hendriks, is erg blij met zowel het nieuwe speciaalbier als het boekje: ‘De gast zal zonder twijfel langer in Fryslân willen blijven om, bijvoorbeeld vanuit een hotel of vanaf een camping, te genieten van de heerlijkheden van het Friese land.

Of hij zal na een kort verblijf nog eens terugkeren’. �

ROC Friese Poort kiest nieuwe topman N

a twintig jaar te zijn geleid door Sjouke Tuinier, heeft ROC Friese Poort nu een nieuwe topman. Zijn naam is Remco Meijerink. Meijerink heeft ruimschoots ervaring in de branche. Sinds 2013 is hij lid van het college van bestuur van het ROC Twente en daarvoor werkte hij al tien jaar als

36

oktober 2015

directeur financiën bij dezelfde instelling.

Meijerink zal het roer van Tuinier overnemen samen met een andere, nog te benoemen, voorzitter van het college van bestuur. Naar verwachting zal die laatste benoeming niet lang meer op zich laten wachten. �

Werkkostenregeling blijft onbenut B

ijna een half miljard euro uit het werkkostenbudget wordt niet benut door Nederlandse werkgevers met tien medewerkers of meer. Dat blijkt uit een onderzoek dat in opdracht van het Heerenveense bedrijf Fiscfree werd uitgevoerd.

Per 1 januari 2015 is de werkkostenregeling (WKR) voor alle werkgevers verplicht. De regeling geeft ondernemers de ruimte om vergoe-

dingen en verstrekkingen onbelast voor werknemers te regelen. Er zijn echter diverse redenen voor de terughoudendheid van de werkgevers. De drie grootste oorzaken zijn: angst om het budget te overschrijden, verwarring over de precieze werking van de regeling en het niet aanbieden van vergoedingen en verstrekkingen. Helaas is het gevolg dat een flink aantal medewerkers nu veel fiscale voordelen misloopt. �

Leeuwarden wordt een koffiestad

V

Vinny & Jo. De americano’s, de espresso’s en de cappucino’s van deze zaken werden positief beoordeeld door een vakjury.

De drie uitgekozen zaken zijn Coffee Central, Karma Food & Drinks en

De goede prestaties tonen aan dat steeds meer Friese ondernemers zich toeleggen op het maken en aanbieden van goede koffie. Leeuwarden wordt zo een echte koffiestad. �

oor het eerst in de geschiedenis zijn drie horecazaken uit Leeuwarden doorgedrongen tot de Misset Koffietop100. Deze top 100 is opgesteld door Misset Horeca, het meest toonaangevende magazine voor de Nederlandse horeca.

Grote fusie tussen incassobureaus H

et incasso- en gerechtsdeurwaarderbureau Incassade uit Leeuwarden gaat fuseren met het Utrechtse incassobureau Groenenwegen & Partners.

Met de fusie gaan veertig werkplaatsen verloren. De werknemers die hun baan verliezen worden echter niet aan hun lot

37

oktober 2015

overgelaten. Voor hen is een sociaal plan opgesteld. Het hoofdkantoor van de gefuseerde bedrijven zal zich in Amsterdam gaan bevinden. Op dit moment hebben de ondernemingen samen veertien kantoren, maar dit aantal zal worden gehalveerd. Samen zouden de kantoren klaar zijn voor de toekomst. �

Culturele tips

Aïda

De echte operaliefhebber is allicht al bekend met de opera Aïda uit het oeuvre van Guiseppe Verdi. Gelukkig is iedere uitvoering anders. De Staatsopera van Tatarstan brengt op een verrassende manier het fascinerende en beroemde verhaal over liefde, macht en verraad. Door het zeer gedetailleerde decor op de achtergrond waant iedere bezoeker zich daadwerkelijk in het oude Egypte.

Waar: Schouwburg De Lawei, Drachten Wanneer: 13 oktober 2015 Aanvang: 20.00 uur Prijs: € 41,00 Meer informatie: www.lawei.nl

De Klucht van de Koe

Theatergroep De Kale staat weer op de planken en brengt de zeventiende eeuw heel dichtbij. Ditmaal is er een geheel nieuw toneelstuk bedacht. In De Klucht van de Koe vertellen de toneelspelers het verhaal van de tikkeltje naïeve boer Dirk. Boer Dirk leeft in 1612 en biedt onderdak aan een vreemdeling. Deze man blijkt een oplichter en speelt op handige wijze in op Dirk zijn goedgelovigheid. De vraag is of hij uiteindelijk met lege handen zal staan.

Waar: Theater De Koornbeurs, Franeker Wanneer: 8 oktober 2015 Aanvang: 20.15 uur Prijs: € 17,50 Meer informatie: www.theaterdekoornbeurs.nl

Ventoux

Ventoux is een prachtige toneelbewerking van de gelijknamige roman van Bert Wagendorp. Een stel oude vrienden gaat voor het eerst sinds de zomer van 1982 terug naar de Mont Ventoux. Dertig jaar geleden hebben zich daar bizarre gebeurtenissen afgespeeld en de mannen besluiten op zoek te gaan naar antwoorden.

Waar: Het Posthuis Theater, Heerenveen Wanneer: 21 oktober 2015 Aanvang: 20.15 uur Prijs: € 25,00 Meer informatie: www.posthuistheater.nl

Robb Murphy

De maand oktober wordt in het kleinste theater van Europa goed afgesloten.

De Ierse singer-songwriter Robb Murphy komt uit Belfast en is voor de derde keer op tour in Nederland. Hij geeft vol overgave een intiem concert met zijn band. Elk nummer dat hij schrijft is uniek en komt duidelijk van zijn hand. Hij is buitengewoon creatief en tekent eigenlijk altijd buiten de lijntjes.

Waar: Kleintheater De Vier Pelikanen, Leeuwarden Wanneer: 30 oktober 2015 Aanvang: 20.00 uur Prijs: € 15,00 Meer informatie: www.devierpelikanen.nl

38

oktober 2015

Nachtvlinder

Tet Rozendal heeft geen enkele medespeler nodig. Met haar innemende persoonlijkheid en sensuele bewegingen vult ze moeiteloos het hele podium. In deze one-womanshow laat de Friese diva veel verschillende kanten van zichzelf zien. In de voorstelling laat ze zich hoe ze zicht ontpopt van een rups tot een bijzonder mooie en opvallende nachtvlinder.

Waar: Sense, Dokkum Wanneer: 17 oktober 2015 Aanvang: 10.15 uur Prijs: € 20,00 Meer informatie: www.sensedokkum.nl

In Stereo

Als huisband van De Wereld Draait Door maakte Tangarine al veel furore. In het theater zijn ze echter vele malen beter dan op de televisie. De tweelingbroers Arnout en Sander Brinks zijn onafscheidelijk en daardoor perfect op elkaar ingespeeld. Tijdens hun voorstelling In Stereo wisselen ze het spelen van hun nummers af met het vertellen van bijzondere en ontroerende anekdotes. Anekdotes over hun jeugd en hun onderlinge band.

Waar: Theater Sneek Wanneer: 3 oktober 2015 Aanvang: 20.00 uur Prijs: € 17,50 Meer informatie: www.theatersneek.nl

Zo goed als nieuw

Cabaretier Pieter Derks heeft een gave: hij kan zijn kijk op de actualiteiten geven zonder daarbij allerlei betrokkenen voor het hoofd te stoten. Zijn shows hebben diepgang en hij laat zijn publiek diverse vraagstukken overdenken. In zijn nieuwe voorstelling Zo goed als nieuw laat hij zich opnieuw van zijn beste kant zien. Op buitengewoon charmante en grappige wijze geeft hij zijn mening over het laatste nieuws.

Waar: De Skâns, Gorredijk Wanneer: 16 oktober 2015 Aanvang: 20.30 uur Prijs: € 20,00 Meer informatie: www.skans.nl

Het meisje met het rode haar

In 1981 werd de roman over het meisje met het rode haar van Theun de Vries verfilmd.

Deze verfilming kreeg enorm veel lof, zowel binnen de Nederlandse landgrenzen als daarbuiten. Nu is er een prachtige theatervoorstelling gemaakt, waar bekende namen als Jim Bakkum en Joke de Kruijf in mee spelen. De voorstelling gaat over de rechtenstudente Hannie Schaft, die zich aansluit bij het gewapend verzet.

Waar: Harmonie, Leeuwarden Wanneer: 28 oktober 2015 Aanvang: 20.15 uur Prijs: € 36,25 Meer informatie: www.harmonie.nl

39

oktober 2015

Commerciële Club Zuid Friesland

Mededelingen CCZF Activiteitenprogramma Dinsdag 13 oktober 2015 - Locatie Abe Lenstra Stadion.

Tijdstip op dit moment nog niet bekend.

Woensdag 4 november 2015 - 25 jarig Jubileum Tryater in de Lawei te Drachten. Voor leden en partner. Vertrek vanaf 18.30 uur uit Heerenveen voor een avondvullend programma.

Woensdag 18 november 2015 - Lunch voor nieuwe leden 20142015. Locatie Hotel Lunia in Oldeberkoop.

Woensdag 16 december 2015 - Oudjaars “gala”. Een feestelijke avond met muziek.

40

oktober 2015

Bezoek regelmatig onze website voor actuele informatie over ons activiteitenprogramma of blijf op de hoogte via de social media. www.cczf.nl/events/ www.twitter.com/cczfevents www.facebook.com/cczfevents

samen werken.

samen werken en samen vooruit In de nieuwe gemeente De Fryske Marren houden we er met elkaar de vaart in.

Ondernemers hebben in deze mooie gemeente alle ruimte en helpen elkaar waar dat maar kan. Moet de koers verlegd worden? Dan doen we dat samen. Want door krachten te bundelen, komen we verder. Meer weten? www.defryskemarren.nl

www.defryskemarren.nl

Onze “sterspelers”

“Strijdlustig, maar nooit het oog voor detail en betrokkenheid verliezend.”

e Brian Delhay

“Niet alleen ik, maar mijn hele team staat voor u klaar.”

Arie Brink

“Uw man bij geschillen over overeenkomsten.”

“Om de positie van de zaak te versterken, moet je de relevante elementen uit het verhaal filteren.”

man Anton Woert

“Ook bij complexe vraagstukken blijf ik oog houden voor de persoonlijke en emotionele kant van de zaak.”

Laura Ahlers

“Iets voor een ander uit het vuur slepen is de uitdaging.”

Jan Bos

“Werkgever, laat u niet verrassen door de valkuilen in het arbeidsrecht.”

Marinus Buijs

“Een gedegen analyse van het probleem is het begin van de oplossing.”

“Goede begeleiding bij de aanloop tot de aanvraag van een faillissement is cruciaal voor de afwikkeling. ”

Meer Jitze van der

Jelke Jelsma

n Jordan Deene

Abe Lenstra Boulevard 10 | Heerenveen | T: +31 513 820 820 | info@ariebrinkadvocaten.nl | www.ariebrinkadvocaten.nl