Zakenvisie Editie nr. 72

Ondernemersmagazine van de Commerciële Club Zuid Friesland

No. 72, juli 2016

MERK ‘FRIESLAND’ is sterkste troef

BREXIT

Kansen voor ondernemende beleggers Column Geert Schaaij

Project ‘duurzaam en gezond aan tafel’ Eten uit eigen regio in ziekenhuis

Proefboerderij in Leeuwarden is de broedkamer voor de melkveehouderijsector Commerciële Club Zuid-Friesland verbinden, inspireren en ondernemen

Losse nummers € 3,95

Dairy Campus als nationaal kenniscentrum

Vier de zomer in Lemmer. Strand, heerlijk eten, lekker genieten, het mooiste uitzicht en zonsondergang

Welkom @ the beach

Lemster Feestweek 09/08 - 14/08 Lemster Wike

AGENDA AUGUSTUS 2016 Zondag 7 augustus > 14.00 uur Sundays@the Beach met DJ op terras kidsvermaak gezellige knutselmiddag voor de kinderen met een verrassing!

Woensdag 10 augustus > 10.00 uur Skütsjesilen (SKS) traditiegetrouw beleven vanaf de ere-tribune op het terras met zalm roken

De feestweek in Lemmer vindt plaats van 9 t/m 14 augustus. De start is op dinsdagavond 9 augustus met de feestelijke doorvaart van de SKS-skûtsjes in Lemmer vanaf 18.30 uur.

Donderdag 11 augustus > 10.00 uur Skütsjesilen (SKS) traditiegetrouw beleven vanaf de ere-tribune op het terras en lekker BBQ’en met de heerlijkste spareribs

Het is een gekoesterde traditie deze intocht, net als het Skûtsjesilen, op woensdag- en donderdagmiddag vanaf 14.00 uur te beleven op de eretribune van het terras van Beachclub Lemmer.

In het centrum van ons Lemmer is alle dagen kermis, veel muziek en gezelligheid. Het vuurwerk op zaterdagavond 2 augustus sluit deze feestweek af. U komt toch ook?

eu we ns

Zondag 14 augustus > 14.00 uur Sundays@the Beach met DJ op terras

Li lly Ne o t o f

Vrijdag 19 augustus > 10.00 uur Skütsjesilen IFKS traditiegetrouw beleven vanaf de ere-tribune op het terras Zaterdag 20 augustus > 10.00 uur Skütsjesilen IFKS traditiegetrouw beleven vanaf de ere-tribune op het terras Zondag 21 augustus > 14.00 uur Sundays@the Beach met DJ op het terras tevens subwedstrijden in de baai voor BCL

Wij heten u van harte welkom.

Donderdag 25 augustus > 10.00 uur Glemmer BEACH voor de deur Vrijdag 26 augustus > 10.00 uur Glemmer BEACH voor de deur Zaterdag 27 augustus > 10.00 uur KIDS GLEMMER / Glemmer BEACH voor de deur Zondag 28 augustus > 10.00 uur Nederlandstalig festival gratis toegankelijk

Industrieweg 2 Lemmer 0514-593590

kids holiday-promotie Vier het einde van je vakantie: kinderen eten gratis*

bea chclub l e m m e r. co m

*bij 2 hoofdgerechten bestelt door 2 ouders, verzorgers of opa en oma. Max. 3 kinderen (4-11 jaar) per 2 volwassenen. Geldig: vrijdag 15 juli t/m zondag 28 augustus 2016.

Omdat geen pensioen gelijk is…

Omdat geen pensioen gelijk is, adviseren wij op maat Breedpad 21, 8442 AA Heerenveen | Postbus 116, 8440 AC Heerenveen T (0513) 61 44 44 | F (0513) 62 37 42 | E info@kuiperverzekeringen.nl | I www.kuiperverzekeringen.nl

IT SKÛTSJESILEN

net te missen by Omrop Fryslân

Colofon

ZakenVisie is het officiële clubblad van de Commerciële Club Zuid Friesland en is een uitgave van VDLP Publishing.

Uitgave VDLP Publishing Herenwal 137 8441 BE Heerenveen Postbus 496 8440 AL Heerenveen Tel.: 0513 - 654 445 Fax: 0513 - 654 761 E-mail: info@vdlppublishing.nl Internet: www.vdlppublishing.nl Hoofdredactie S. van der Let Redactie Bert de Jong en Simon van der Let E-mail: mail@zakenvisie.nl Advertentieverkoop Pieter Balstra Tel.: 0513 - 654 445

No. 72

12

juli 2016

Leven van de zon met zonneparken

Vormgeving Van der Let & Partners Marketing / Webdevelopment Met medewerking van J. van Zanden, L. van Noord, B. de Jong, J. Deenen, L. Ahlers, G. Schaaij, E. Reekers, E. v/d Molen, S. Jansen, S. de Rouwe, T. de Jong, A. Dijk en W. de Jong Fotografie Van der Let & Partners, Cor Pot, Fotopersbureau FPH e.a.

Druk Drukkerij Van der Eems Heerenveen Verspreiding Sandd Dagelijks bestuur CCZF Voorzitter J. van Zanden Penningmeester H. de Jager Secretaris A. Annema

15

Merk ‘Friesland’ is sterkste troef

Algemeen bestuur CCZF C. van Rooijen F. Tuinstra E. Selderijk Ereleden CCZF M. Rem A. Brink J. de Vries J. Boeijenga Op de inhoud van dit magazine rust copyright. Niets mag op enigerlei wijze worden vermenigvuldigd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Aan de inhoud van deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. De uitgever is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de columns. ZakenVisie is het leden- en informatiemagazine van de Commerciële Club Zuid Friesland.

Het magazine verschijnt 4x per jaar in een oplage van 4.000 exemplaren en wordt verspreid onder alle leden van de CCZF. Daarnaast komt het CCZF magazine via controlled circulation terecht bij alle bedrijven met meer dan 7 werknemers in de zuidelijke helft van Friesland en alle bedrijven met meer dan 10 werknemers in de noordelijke helft van Friesland.

Het CCZF magazine wordt tevens toegezonden aan overheidsinstanties en diverse openbare instellingen.

26

Eten uit eigen regio in ziekenhuis

Deze editie

Van de redactie

Impulsen voor Friese economie

een uitgave van

Commerciële Club Zuid-Friesland verbinden, inspireren en ondernemen

S

immer yn Fryslân is de gangmaker voor recreatie en toerisme. Evenementen als skûtsjesilen en Sneekweek trekken mensen naar de provincie.

En los daarvan hebben de Waddeneilanden, de Friese meren en de bossen van Gaasterland en Appelscha veel aantrekkingskracht.

Investeren in toerisme is investeren in werkgelegenheid en leefbaarheid. Meer en meer steunt de Friese economie op recreatie en toerisme. Voor grote delen van het platteland is het zelfs het redmiddel om de vitaliteit van dorpen overeind te houden. Als compensatie voor het verlies aan bedrijvigheid dat in de kleine kernen al

5

Van de voorzitter

decennia gaande is.

6

Deksels, dat was Texel(s)

Om al het goede van Fryslân onder de aandacht te

Commerciële Club Zuid Friesland

brengen is de marketing op een nieuwe leest geschoeid.

Kamers te huur

Geen versnippering meer, maar twee sterke merken die

Commerciële Club Zuid Friesland

worden uitgebuit: Friesland als het sterkste regiomerk

8

11 Midzomerfeest in Grou Commerciële Club Zuid Friesland

12 Leven van de zon met zonneparken Innovatie en ambitie

15 Merk 'Friesland' is sterkste troef

van het land en natuurlijk de populaire Wadden. Met het oog op Culturele Hoofdstad 2018 is er werk aan de winkel. De ambitie ligt hoog. In dat jaar moet Fryslân vier miljoen toeristen extra verwelkomen. Directeur Marc van Gulick van Landgoed Lauswolt vindt dat de Friezen ,,op een gouden ei zitten’’.

Innovatie en ambitie

21 Tien implicaties ten gevolge van Brexit

bieden ondernemende beleggers kansen Geert Schaaij

22 Dairy Campus als experimenteerplek Innovatie en ambitie

24 Innovatie met huizen is nieuw leven

Het komt door automatisering en efficiënt produceren dat er in Fryslân minder werkgelegenheid is. Neem de financiële sector waar het aantal arbeidsplaatsen in de afgelopen jaren sterk is afgenomen. Neem de bouwsector waar de werkgelegenheid sinds het uitbreken van de economische crisis is gehalveerd.

oude fabriek

Voor Van Wijnen is de bouwcrisis stof tot nadenken

Innovatie en ambitie

geweest. Door onorthodox te redeneren is een nieuw

26 Eten uit eigen regio in ziekenhuis Innovatie en ambitie

bouwconcept ontwikkeld. Goedkoper om te bouwen, maar ook goedkoper om in te wonen. Met ‘Nul op de meter’ neemt Van Wijnen al vroeg een voorschot op

28 Gadgets 30 Cruise op Friese meren met stoere

2050. Dan moeten woningen energieneutraal zijn.

‘Dé Sloep fan Fryslân’

Het mooie is dat Van Wijnen al snel succes heeft met

Bedrijfspresentatie

een duurzaam bouwconcept. Het is een impuls voor

33 Autonieuws 34 Zakennieuws 36 Werk is er voor iedereen

de bouwsector. Even mooi is dat in Gorredijk een leegstaande fabriek nieuw leven heeft gekregen.

Met nieuwe werkgelegenheid. Dit zijn impulsen voor de Friese economie.

Bedrijfspresentatie

38 Culturele tips 40 Vooraankondigingen CCZF

De redactie

KENNIS IS KUNNEN ECOstyle in Oosterwolde heeft voor hun nieuwbouw gebruik gemaakt van Raadsma ToegangsBeheer (RTB). Raadsma biedt alle mogelijke deurtechnieken en elektronische toepassingen. RTB maakt het mogelijk de toegangsrechten van personen vooraf en op afstand te regelen ten behoeve van veiligheid, beveiliging en comfort.

In onze moderne RTB showroom in Leeuwarden ontvangen onze adviseurs u graag om u te laten zien wat er allemaal mogelijk is.

RAADSMA IJZERSTERK

Dokkum . Heerenveen . Leeuwarden . Groningen . t. (0519) 29 23 25 . www.raadsma.nl

Van de voorzitter

Beste Leden, V

andaag 4 juli is het snijvlak tussen de overgang van het mooie voorjaar en hopelijk een prachtige zomer.

Het is ook een snijvlak van wisseling van de wacht van mijn rol als voorzitter van onze CCZF. Op 23 september neem ik tijdens de ledendag afscheid als voorzitter en ik wil zonder meer stellen dat ik een fijne periode afsluit. Op deze dag zal ik een aantal memorabele en leuke momenten de revue laten passeren.

Dan onze events van de afgelopen periode. We hebben heel wisselende meetings gehad met informatieve bijeenkomsten (Sportstad Heerenveen) en een bierbrouwerij bezoeken op Texel tot netwerken pur sang tijdens “de kamers” in de Beachclub van Lemmer en in het Posthuis Heerenveen. Als afsluiting van dit seizoen hebben we op de langste dag met sloepen gevaren in de omgeving van Grou. De weersomstandigheden waren top dus de kers op een mooi seizoen.

Kijkend naar ons nieuwe seizoen belooft dit ook top te worden. Als eerste vieren wij in maart 2017 ons 50-jarig bestaan. Dit laten we uiteraard niet ongemerkt voorbijgaan. Er wordt een jubileumcommissie gevormd die op passende en ludieke wijze ideeën zal aandragen en uitvoeren om er een onvergetelijk feest van te maken. Zoals genoemd hebben we op 23 september onze ledendag waarop zoals het zo mooi heet “het bestuur verantwoording zal afleggen aan de leden over het door haar uitgevoerde beleid”. Als bestuur vinden we dit een belangrijk moment om te vernemen van onze leden hoe zij onze club ervaren en welke wensen er zijn. Op deze dag geven we een doorkijk naar onze events voor het seizoen 2016-2017 en het diverse programma biedt voor ieders wat wils. In oktober hebben we in samenwerking met De Commerciële Club Friesland, Commerciële Club Leeuwarden, Commerciële Club Noordwest Friesland, Handel & Industrie Sneek, Handel & Industrie Dokkum e/o en VNO/NCW het Groot Fries Ondernemerstreffen in Leeuwarden met een topspreker. Als lid van CCZF is dit een mooi podium om contacten met andere ondernemers in de provincie te leggen.

De toekomst van onze CCZF is een uitdaging om zeker de 100 jaren vol te maken. Hoe dat er gaat uitzien is niet te zeggen, maar dat het anders wordt is zeker. We merken dat iedereen verandert en zo ook onze leden. De wijze van communiceren en de momenten waarop zijn de afgelopen jaren enorm veranderd en dat proces gaat nog wel even door. Wij als CCZF proberen daar op in te springen met als doel het lidmaatschap passend te maken voor onze leden. Daar hebben we wel de input voor nodig van onze leden, dus laat je horen. Komend seizoen zullen wij met behulp van nieuwsbrieven, social media en een veranderde Zakenvisie een nieuwe weg inslaan. De uitdaging die wij als bestuur hebben gekozen is dat we de juiste informatie bij de juiste persoon willen brengen. Dat is een klus en op de ledendag zullen we met onze leden hierover van gedachten wisselen.

De zomer staat voor de deur en ik hoop dat je als lezer een prachtige tijd hebt om met je naasten lekker even het hoofd leeg te maken en te genieten van de leuke dingen. Het ga je goed en tot ziens op één van onze bijeenkomsten.

Veel plezier met het lezen van dit blad.

Jan van Zanden Voorzitter

5

juli 2016

CommerciĂŤle Club Zuid Friesland

24 May 2016

Deksels, dat was Texel(s)!

6

juli 2016

B

us, boot, bier en barbecue, zie daar de ingrediënten voor een heerlijk dagje ontspanning.

Samen met goedgeluimde reisgenoten is dan succes verzekerd. Voor zo’n dagje koos de CCZF voor Texel, het mooie en grootste Waddeneiland, om op dinsdag 10 mei met mede-clubleden in informele en ontspannen sfeer te “verbinden”.

Reeds bij vertrek vanaf het Abe Lenstrastadion was duidelijk dat het een mooie dag zou worden: met vrolijkheid en stralend weer vertrokken de deelnemende clubleden uit Heerenveen, om via Joure en Sneek de groep te completeren en koers te zetten naar Den Helder. De uitgedeelde lunchpakketjes werden nog voor de Afsluitdijk verorberd, naar goed gebruik van eerdere schoolreisjes.

De overtocht met de veerboot naar Texel is met 20 minuten te kort om rustig van te kunnen genieten; toch werd er door de reisgenoten volop gebruik gemaakt van het uitwaaimoment. Aangekomen op Texel ging de reis door een rijk en divers landschap (polders, graslanden, duinen, bos etc.) naar Oudeschild, waar we halt hielden bij de Texelse Bierbrouwerij “Texels”, sinds 1999 gevestigd in een voormalige zuivelfabriek.

Een uitleg en rondleiding door deze bierbrouwerij leerde ons hoe het brouwen, gisten en bottelen in zijn werk gaat. Alle bieren van “Texels” zoals Skuumkoppe, Stormbock, Noorderwied etc. zijn bovengistend, d.w.z. de gist blijft op het brouwsel drijven. Dit gebeurt op kamertemperatuur, 15-25 graden, en is mede daardoor een heel nauwkeurig proces. Dit in tegenstelling tot de veel bekendere pils-soorten, die ondergistend en op lage temperaturen (4-15 graden) worden gemaakt, zo leerden wij (!).

Dat we na de les en rondleiding een aantal bieren proefondervindelijk konden testen, viel zeker in de smaak.

Het was immers ook echt weer voor een fris, smakelijk biertje. Na het “testplankje” (4×40 cl) met 4 verschillende bieren, was de Skuumkoppe veruit de grote favoriet.

Toen de Skuumkoppes waren leeggedronken, zette de reis zich voort naar strandpaviljoen Paal 17 voor het beloofde diner-aan-zee. Een heerlijk barbecuebuffet op het terras viel ons ten deel; zon, zee, strand en gezelligheid, het was optimaal genieten. Een enkeling waagde zich nog met de tenen in het zeewater om vervolgens de bus weer op te zoeken. Met de bijna ondergaande zon reed de bus weer naar de veerboot en richting Friesland met een meer dan tevreden groep CCZF-leden aan boord. Een ieder was het erover eens: “deksels, dat was Texel(s)!

Daarom: dank aan bestuur, eventcommissie én buschauffeur Piet van Touringcarbedrijf Coulant uit Oldeberkoop voor een onvergetelijk dagje Texel. Proost. n Tekst: Louwina van Noord Foto’s: Cor Pot

7

juli 2016

C o m m e r c i ĂŤ l e C l u b Z u i d F r i e s Tl ai tnedl

8

juli 2016

11 april 2016

Kamers te huur E

en niet-alledaagse titel van de CCZF-uitnodiging voor de inspirerende-en-interessante-andersdan-anders-clubavond op 6 april jl.

Gaat de CCZF nieuwe business ontplooien? Een soort ‘2e tak’? Brandend van nieuwsgierigheid waren vele leden meer dan op tijd aanwezig in de Beachclub Lemmer, op zoek naar de antwoorden op deze vragen.

Het geduld van een 40-tal aanwezigen werd nog even op de proef gesteld, want voorzitter Jan van Zanden wilde in zijn openingswoord graag melden dat het bestuur van de CCZF zich reeds had gebogen over het programma voor volgend jaar. Hoewel details nog worden uitgewerkt, verschijnen eerstdaags al wel de vastgestelde data voor 2017 op de website www.cczf.nl, zo zegde de voorzitter toe, wetende dat vele leden een tijdige aankondiging toejuichen.

Vervolgens introduceerde bestuurslid Clarence Meihuizen op de haar vertrouwde wijze een aantal zgn. ‘tryouts’. In de ‘pitches’ van deze potentiële leden viel te beluisteren dat men bij de CCZF o.m. inspiratie wil opdoen en wil komen netwerken.

Terug naar “Kamers te huur”: inspiratie, netwerken, maar ook ontmoeten, verbinden en verdiepen, zo maar een aantal kernwaarden die bestuurslid – en spelleider – Ellen Selderijk noemde bij de uitleg van dit interactieve deel van de avond.

Door positie te nemen op de vloervakken Eens, Oneens en Neutraal werden de leden uitgedaagd – aan de hand van een zestal stellingen (die altijd stelliger zijn dan de praktijk…) – zichzelf én de anderen te vertellen wat de CCZF voor hen is en waarom men juist bij de CCZF is aangesloten.

9

juli 2016

Deze stellingnames bleken een opmaat naar de presentatie van het plan van de CCZF “Kamers te huur”: binnen de CCZF worden kleine groepen samengesteld (de “Kamers”) van 10-15 leden die meerdere keren per jaar bij elkaar komen om een verdere verdieping van het netwerk te realiseren. Hierdoor ontstaat een zgn. intervisie-effect: door elkaar beter te leren kennen én door van elkaar te willen leren, draagt men bij aan de ontwikkeling van elkaars kwaliteiten als ondernemer. Immers, ondernemen is kansen zien én benutten. De “Kamers” blijven gedurende één jaar in een zelfde samenstelling om in een afsluitende bijeenkomst een korte presentatie te geven aan de andere “Kamers”.

De nieuwsgierigheid en het geduld van de aanwezigen hadden plaatsgemaakt voor enthousiasme; ja, op het plan “Kamers te huur” werd opgetogen gereageerd. Voor de werkgroep “Verbinding” (Gerard Wolters, Martha ten Hoeve, Jan Bijlholt en Ellen Selderijk) een prachtig succes. Dit initiatief krijgt dan ook zeker een vervolg, wat dan een geheel nieuw hoofdstuk wordt in de 50-jarige historie van de CCZF. Tijdens de afsluitende netwerkborrel in Lemmer was men het snel eens: het wás een inspirerende-eninteressante-anders-dan-andersclubavond! n Tekst: Louwina van Noord Foto’s: Cor Pot

Aannemingsbedrijf Weg- en Waterbouw

Stienstra & Van der Wal-IJlst ceerd

ecertifi

VCA g ISO en

Ook kunt u bij ons terecht voor: • Remmings- en geleidewerken • Stalen damwanden • Haven aanleg en steigerwerk • Houtleverantie • Diverse typen walbeschoeiingen • Houten bruggen Voor informatie en/of een vrijblijvende offerte kunt u altijd contact met ons opnemen.

S&W

it kwalite heid & n ig il e v r a Waa amenga nauw s

Aannemingsbedrijf Weg- en Waterbouw Stienstra & Van der Wal Rogmolewei 6, 8651 EP IJlst Tel. 0515-533243, Fax 0515-531362 info@stienstra-vanderwal.nl www.stienstra-vanderwal.nl

AUTOBELETTERINGEN PANDBELETTERINGEN (WERK) KLEDING DRUKWERK ICARUS 19 - 8448 CJ HEERENVEEN - T: 0513-640 637 - WWW.DMHEERENVEEN.NL

CommerciĂŤle Club Zuid Friesland

28 juni 2016

Midzomerfeest in Grou

O

p dinsdag 21 juni hebben wij het clubseizoen feestelijk afgesloten met het midzomerfeest. Vanaf 13.30 uur was de ontvangst in Het Theehuis in Grou

met koffie, thee en iets lekkers.

Daarna volgde een speurtocht per sloep en gps. Heerlijk genieten van het water en met elkaar, al varend, de juiste route bepalen.

11

juli 2016

Na gedane arbeid was het goed genieten van een hapje en drankje en aansluitend een heerlijk buffet met muzikale omlijsting. n

Innovatie en amb Tite i el

Symen Jellema van Powerfield werkt aan eigen fabriek voor zonnepanelen

Leven van de zon met zonneparken L even

van de zon , dit lukt ondernemer

S ymen J ellema

van

P owerfield

in

D okkum . H ij

realiseert grote zonneparken en droomt van een eigen zonnepanelenfabriek .

Het benutten van olie en gas is eindig, zoveel is duidelijk. Voor 2050 moet het anders. Symen Jellema, directeur en eigenaar van Powerfield in Dokkum heeft een antwoord: zonneparken. Zo levert de zon de energie voor in huizen en bedrijven.

bijna 54.000 panelen op een terrein bij aardappelverwerkend bedrijf Avebe.

Dit project heeft een vermogen van 13,5 megawatt, goed voor de stroom voor vijfduizend huishoudens. Het park is twee keer zo groot als het net geopende zonnepark van Ameland.

Net heeft Powerfield subsidie gekregen voor een groot project in Veendam. Er komt een zonnepark met

Jellema hoopt dat Powerfield later dit jaar de grote slag kan slaan als er subsidie van het ministerie van

12

juli 2016

Economische Zaken komt om bij Sappemeer het grootste zonnepark van Nederland te realiseren. Op een oppervlakte van 117 hectare komen dan 376.000 panelen. Ooit waren de hectares bestemd voor glastuinbouw, maar dat was een droom die voor Sappemeer nooit werkelijkheid werd.

Als er subsidie loskomt, kan al voor het eind van het jaar met de bouw worden begonnen.

Alles met een project moet al geregeld zijn, voordat de zogeheten SDE+subsidie aangevraagd kan worden.

Dat kost veel tijd, energie en euro’s.

De overheidssubsidie voor zonnestroom is bovendien niet zeker. De miljarden euro’s die er in de pot zitten, zijn vlak voor de zomer vooral toegedeeld aan de energiecentrales die duurzame oplossingen vinden door organisch afval te stoken in plaats van gas of steenkool. Jellema noemt het ,,krankzinnig’’ dat er amper geld was voor zonnestroomprojecten, maar hoopt op dit najaar. Dan is er € 4 miljard beschikbaar. ,,Dan is der mear perspektyf.’’

Werk voor 170 mensen De ambitie van Jellema is groot. Hij denkt dat zonne-energie een grote vlucht neemt. Daarom wil hij zo mogelijk in 2017 zijn droom realiseren: in het Noorden een eigen fabriek voor zonnepanelen. Behalve het profijt van duurzame energie is er dan ook het voordeel van werkgelegenheid in eigen regio. Jellema houdt in zijn plannen rekening met werk voor 170 mensen. De fabriek moet jaarlijks 800.000 zonnepanelen produceren.

Subsidie Zonder subsidie kan het niet, beklemtoont Jellema. Powerfield werkt aan zo’n tachtig projecten met zonneparken overal in het land. Ze zijn renderend, maar alleen met de forse subsidie van het rijk. Slechts zo is duurzame energieproductie te realiseren, of het nu van de wind komt of van de zon.

De kansen voor Fryslân op het binnenhalen van deze fabriek zijn klein, zegt Jellema. Er lopen gesprekken met de provincie Groningen en enkele Groninger gemeenten. ,,Dêr binne se hiel bot ‘pro-zon’, om it sa mar te sizzen’’, luidt het oordeel van Jellema. ,,Se ha der folle better yn de gaten dat de oerstap fan fossile brânstof nei alternativen makke wurde moat.’’

Illustratief is dat de grote projecten van Powerfield, waar 24 mensen bezig zijn met de ontwikkeling en uitvoering, allemaal buiten Fryslân liggen. Jellema hoopt dat de vestiging van een zonnepanelenfabriek een combinatie kan worden met een project als dat in Sappemeer. De investering in de zonnepanelenfabriek van Powerfield wordt geraamd op € 18 miljoen.

Urgentie Er is urgentie om duurzamer te worden, ook in Fryslân. Al in 2020 moet 500 megawatt energie van de zon komen, is het streven van de provincie. Fryslân moet in dat jaar voor een kwart duurzaam zijn. Dit kan ook met windenergie, maar het verzet in de samenleving tegen grote windturbines is aan het groeien.

13

juli 2016

Zonne-energie is met het oog op de publieke opinie een veiliger optie.

De grote slag moet worden gemaakt met zonneweides waar duizenden panelen worden opgesteld. Meer dan tienduizend zijn er nodig om hetzelfde aan stroom op te wekken als een grote mega-windmolen kan. Maar in Fryslân zijn gemeenten en provincie aarzelend, licht Jellema toe. Hij merkt het ook met zijn plan om in Fryslân drijvende zonneparken te maken in de vorm van de zeven ‘pompeblêden’ uit de Friese vlag.

Elk van de ‘pompeblêden’ telt 14.000 zonnepanelen, is 5 hectare groot en goed voor 3,7 megawatt aan stroom.

Jellema heeft het project bedacht als onderdeel van Culturele Hoofdstad 2018. Met Google Earth zijn de duurzame, roodkleurige ‘pompeblêden’ te zien in het groene Friese landschap. ,,De réaksjes binne hiel goed. It set Fryslân op de kaart as it giet om duorsumens, wetter en technyk.’’

Stroperig Als het meezit kan het procedureel in 2016 worden afgerond en kan het eerste pompeblêd in 2017 worden aangelegd. Over het financiële gedeelte van het € 42 miljoen kostende project maakt Jellema zich nog de minste zorgen. Er zijn veel banken en investeerders die geld willen steken in groene projecten.

Maar het realiseren van ‘groene’ energieprojecten gaat stroperig, vindt Jellema. Met bedrijven maakt hij sneller arrangementen, onder andere met bouwer Van Wijnen. Jaarlijks krijgen zeshonderd energieneutrale woningen van Van Wijnen zonnepanelen van Powerfield.

In Fryslân liggen er nog heel veel mogelijkheden. Er komen dit jaar heel wat projecten op tafel, verzekert Barend Leest van de provincie Fryslân. Ook al hoort Nederland op Europese schaal tot de slechtste jongetjes van de klas als het gaat om duurzame energie, in Fryslân wordt die 500 megawatt gehaald, daarvan is hij overtuigd. n Tekst en foto's: Bert de Jong

Sjoerd en Arjan.

Typisch ondernemers met een nine-to-five mentaliteit.

Het gemak van een grotendeels geautomatiseerde administratie Overal en altijd inzicht in actuele cijfers

Nieuw! Slim boekhouden met een betrouwbare online totaaloplossing Da’s lekker... tijd overhouden voor een potje tennis met je vrienden. Hoe doe je dat? Met Boekhout van Kromhout. Deze slimme online oplossing van Van der Veen & Kromhout geeft 24/7 inzicht in de prestaties van uw bedrijf. U bent altijd in

control en de tijdrovende administratie behoort tot het verleden. Zo kunt u de kostbare uren na vijven besteden zoals u zelf wilt: aan uw relatie, uw kinderen, uw hobby, uw sport of om nieuwe ondernemingsplannen uit te werken.

Betrouwbare sturingsinformatie in één muisklik Altijd het advies van uw accountant bij de hand Tijd overhouden voor zaken die er écht toe doen

Ontdek hoeveel tijd u kunt besparen!

Ga naar www.boekhoutvankromhout.com

Friesland

93.2

wwww.waterstadfm.nl

FM

Innovatie en ambitie

Urgentie: einde aan versnippering om toeristen te lokken

Merk ‘Friesland’ is sterkste troef t oeriSme f rieSe

iS een beLangriJke kurk voor de

economie . i eder Jaar goed voor

een imPuLS van

1

miLJard euro .

H oe

ziJn

meer buitenLandSe toeriSten te verLeiden voor een bezoek aan

f rieSLand ?

15

juli 2016

Innovatie en amb i el Tite

16

juli 2016

F

riesland is het sterkste regiomerk van Nederland. Onomstreden.

Zeeland en Limburg hebben het nakijken. Conclusie: ga de markt op met Friesland. En alleen met dat merk. Het heeft de grootste aantrekkingskracht.

Martin Cnossen, de nieuwe directeur van de Friese marketingorganisatie Merk Fryslân maakt duidelijke keuzes.

Voortaan is het niet meer schieten met hagel. De versnippering werkt niet, is zijn conclusie. Voortaan moet elke euro goed besteed worden. Het budget van € 1,2 miljoen wordt ingezet om de buitenlandse toeristen te verleiden naar Friesland te komen.

Er is urgentie, vindt Cnossen. Want investeren in toerisme is investeren in werkgelegenheid en leefbaarheid.

Meer en meer steunt de Friese economie op recreatie en toerisme.

Voor grote delen van het platteland is het zelfs het redmiddel om de vitaliteit van dorpen overeind te houden.

Verleiden Maar om buitenlandse toeristen te lokken is het zaak de sterkste troef in te zetten. ,,Zorg eerst dat 'ie naar Friesland komt, daarna is hij te verleiden voor allerlei trips en uitstapjes in de provincie’’, zegt marketingdirecteur Conrad van Tiggelen van het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen (NBTC).

“De provincie kan het best voortborduren op het thema water” Marketingdirecteur Henk van Voornveld zet het pleidooi kracht bij. ,,Kom in Duitsland niet aan met het Vechtdal. Dat zegt ons wat, maar daar niks.’’ Hij zet de provincie Overijssel in de etalage en maakt daarbij ook duidelijke keuzes. ,,Wij hebben het mooiste gebied om te kamperen. Ja, het Vechtdal.’’

Zo bezien heeft Friesland een streepje voor. Van Voornveld is jaloers op het merk. De iconische waarde van Friesland is groot. ,,Koester dat merk’’, luidt zijn advies. Ja, de Wadden heeft

ook grote waarde. Het wordt gezien als apart merk. Ameland is bijvoorbeeld de Wadden, niet Friesland. Maar de Wadden is ook niet alleen Friesland, het is grensoverschrijdend. Texel hoort er ook bij, zelfs de Duitse Waddeneilanden zijn in de waarde te betrekken

Water Binnen het merk Friesland kan de provincie het best voortborduren op het thema water. Traditioneel profiteert Friesland het meest van de watersporttoerist. Maar het is al lastig te bepalen wat de wensen van deze toerist over tien jaar zijn. Bedreigend is zelfs dat het watersportpubliek vergrijst en de sector onvoldoende in

17

juli 2016

staat is om jongere doelgroepen te interesseren.

Andere kansen met water zijn voor nu het eeuwenoude stoomgemaal in Lemmer. Dit Unesco-werelderfgoed trekt in alle seizoenen duizenden bezoekers. Dezelfde verwachtingen zijn er voor het geplande beleefcentrum op de Nieuwe Afsluitdijk met nieuwe energietoepassingen.

Holland City Wil je buitenlandse toeristen naar Nederland lokken, dan moet je niet klein denken, betoogt Van Tiggelen. In het buitenland benut hij het liefst het merk Holland City. ,,Eigenlijk is Nederland een dunbevolkte stad.

Innovatie en ambitie

“De meeste buitenlandse toeristen kiezen voor Amsterdam” landschap, erfgoed.’’ Zijn dringend advies is om strategische samenwerkingen aan te gaan. Hij denkt in verhaallijnen. Mondriaan staat in 2017 in de volle aandacht. ,,Dat kan door het hele land.’’

Gouden ei ,,We zitten op een gouden ei in onze provincie’’, oordeelt directeur Marc van Gulick van Landgoed Lauswolt. ,,Beleving is het toverwoord geworden’’, is zijn constatering. Hij heeft een advies: ,,Zorg dat er meerwaarde is in wat wij in Friesland aanbieden.’’

Friesland is dan een wijk, het lakedistrict. Voor een Japanner telt alleen Holland’’, legt Van Tiggelen uit.

Belgen komen naar ons land om te fietsen. En Duitsers komen vooral naar de waterrijke gebieden, de kust de meren en de Wadden.

Het zijn vooral de Duitsers, Britten en de Belgen waar Nederland het van moet hebben. Meer dan de helft van de 14 miljoen buitenlandse toeristen komen uit deze drie landen. Topper is Duitsland met bijna 4 miljoen bezoekers. Van overzee zijn het de 1 miljoen Amerikanen die het grootste aandeel hebben. De meeste buitenlandse toeristen kiezen voor Amsterdam: 5 miljoen. Hiervan waaiert slechts een tiende uit naar andere plaatsen in Nederland. ,,Verplaats je in de buitenlandse toeristen’’, luidt het advies van Van Tiggelen. ,,Waar komen ze voor? Voor Van Gogh bijvoorbeeld. Dat begint in Amsterdam, mogelijk kun je toeristen met verhaallijnen verleiden naar andere plekken. Zo werkt het. De burgemeester van Nuenen moet zich realiseren dat Van Gogh groter is dan diens geboorteplaats.’’

waarde. Maar als het gaat om marketing naar het buitenland dan is er minder enthousiasme. De experts herkennen het elfstedenthema niet.

Soms wordt het als te nostalgisch gezien. Duidelijk dus, dit thema helpt Friesland niet vooruit. Behalve dan straks verpakt in een waterproject met Eleven Fountains, in het kader van Culturele Hoofdstad 2018. Zo zijn de elf steden weer verbonden. ,,Ik zou nu alles inzetten op Culturele Hoofdstad als momentum’’, zegt hoogleraar regiomarketing Gert-Jan Hospers. ,,Je hebt dan een internationaal podium en dat heeft ook impact in Nederland. Je kunt je boodschap over water en historische stadjes de wereld over laten gaan.

Dan sta je in 2019 in de startblokken.’’ ,,Benut Culturele Hoofdstad voor een sterke internationale positionering van Friesland’’, stelt Van Tiggelen. ,,Dit is dé erfenis voor na 2018. Met de focus eerst op cultuur interesseer je bezoekers voor andere waarden als

Elfstedentocht

Zijn collega Tjitte de Wolf van hotel Tjaarda in Oranjewoud bepleit dat Culturele Hoofdstad 2018 in lijn is met de keuzes voor de marketing van Friesland. ,,We hebben nu de kans om Friesland te positioneren. We zetten Friesland in 2018 in de etalage, maar hoe gaan we daarna verder? Het gaat om de lange termijn van tien jaar.’’

Als goed voorbeeld wordt Essen aangehaald. Het imago van de stad is sterk verbeterd, nadat deze als Culturele Hoofdstad sterk in de schijnwerpers heeft gestaan. Het momentum werd benut. Het was niet alleen cultuur, het ging ook vooral over het industrieel erfgoed van het Ruhr-gebied. Ook de steden Glasgow, Lille en Antwerpen oogsten voor de lange termijn voordelen uit sterk gestegen toeristenstroom en versterking van imago.

Focus Die kansen liggen er ook in Friesland.

Merk Fryslân heeft sinds 1 april in de persoon van Martin Cnossen een nieuwe directeur. Daarmee wordt een streep gezet onder het verleden. Met een compacte beleidsvisie geeft hij zijn visitekaartje af. ,,Het is focus, focus, focus.’’

Cnossen wil veel kracht benutten door te zorgen dat toeristen na een eerste kennismaking terugkomen: ,,Ons belangrijkste marketinginstrument

Is de Elfstedentocht een kans voor Friesland? In Nederland heeft alles rond de Friese Elf Steden iconische

18

juli 2016

zijn vrienden en familie.’’ Hij heeft de cijfers: van de toeristen die voor het eerst naar Friesland komen, komt 78 procent terug.

Cnossen is ambitieus. Al in 2016 wil hij eerste resultaten. Van de provincie Fryslân vraagt hij ruimte om aan de slag te kunnen met een budget van 1,25 miljoen euro. Nu al is er bundeling van krachten tussen Merk Fryslân en de organisatie van Culturele Hoofdstad 2018. ,,We richten ons op samenwerken en verbinden, vooral met de ondernemers. Zij zijn de betrokkenheid zelve. We zijn met elkaar de slagaders en aders van Fryslân.’’

Moeizaam De marketing van Friesland was in het verleden een moeizaam verhaal.

Directeuren kwamen en gingen, ze liepen stuk op een dossier met veel spelers. Regiomarketing kent veel gevoeligheden en heeft een hoog afbreukrisico. Pindakaas verkopen is gemakkelijker, zeggen experts.

Rond regiomarketing is het altijd gedoe. Het is de ervaring in Friesland met Merk Fryslân, maar ook in de rest van het land. De overheid wil als financier van de promotie een vinger in de pap. Dit leidt ook tot frictie en frustratie, zeker als er veel verschillende belanghebbenden zijn.

Lange termijn ,,Investeer in de langetermijnstrategie’’, is het advies van directeur Renze de Vries, van onderzoeksbureau DST. Hij effende het veld voor een nieuwe start voor Merk Fryslân. ,,Regiomarketing is geen sprint, het kan niet in een jaar.’’ Een mooi voorbeeld is de slogan ‘Er gaat niets boven Groningen’. Deze gaat al jaren mee, is nog steeds goed, verenigt heel veel belangen en betaalt zich uit.

Ambassadeur van Fryslân Als het om marketing en promotie van Friesland gaat, is Albert Hendriks één van de grootste ambassadeurs. Met zijn bedrijf Friesland Holland lokt hij toeristen uit binnen- en buitenland naar de Friese provincie Ongesubsidieerd, beklemtoont Hendriks steeds.

touroperators op. En hij moedigt de ondernemers aan zelf initiatieven te nemen. Dat in de eerste plaats.

Het is volgens Hendriks te gemakkelijk om voor de marketing te leunen op de overheid. De ondernemers moeten zelf voorop gaan. Hij ziet mooie initiatieven in onder andere Noordoost-Fryslân.

Dat de provincie Fryslân veel geld steekt in marketing is een mooi gebaar, maar tot op heden was het volgens Hendriks ,,een troebele hokjesboel’’, zonder duidelijke visie.

Het geld werd bovendien benut door mensen die ,,helemaal geen sjoege van handel hebben’’.

Het jaar 2018 is met het programma rond Culturele Hoofdstad een uitgelezen kans voor marketing en promotie. Onbegrijpelijk vindt Hendriks dat het CH-programma op zijn vroegst begin 2017 beschikbaar is.

Daarom waren er in juni ook slechts vijf Duitse reisorganisatoren die geïnteresseerd waren in een rondreis door Fryslân. Zo werkt het dus niet, is zijn conclusie.

Inspirerend voor Friesland zijn ook Overijsselse ervaringen. Marketingdirecteur Henk van Voornveld heeft een platte organisatie gemaakt met een focus op vijf sterke merken, Vechtdal is er een van. Vijf merkleiders hebben de verantwoordelijkheid. De versnippering in belangen is weggehaald. ,,We hadden met elkaar 123 organisaties voor toerisme in Overijssel.’’

Nu is er geen enkele VVV meer. ,,Het betekent echter niet dat het gastheerschap weg is’’, beklemtoont Van Voornveld. ,,De tour-info is overal beschikbaar en ligt nu op logische plaatsen als hotels. Mensen gaan niet meer eerst naar een VVV-kantoor.’’ ,,De ondernemers moeten het doen.

Zorg dat je ze steunt’’, drukt Van Voornveld de Friese bestuurders en politici op het hart. Hij is duidelijk over de rolverdeling: ,,De overheid faciliteert.’’ In Overijssel heeft zijn

Het marketingbureau Friesland Holland staat in nauw contact met de recreatieondernemers. Zij willen gasten lokken. Albert Hendriks trekt voor al die bedrijven naar internationale beurzen en zoekt de

19

juli 2016

organisatie jaarlijks 10 miljoen euro tot haar beschikking. Een kwart is van de provincie, een kwart van gemeenten, een kwart van ondernemers en de rest is afkomstig uit andere fondsen.

Het is veel meer dan de 1,25 miljoen euro die Merk Fryslân tot zijn beschikking heeft. Dit geld komt alleen uit de provinciale kas. ,,We moeten samenwerken, je hebt elkaar nodig’’, beklemtoont ondernemer Fokko Eybergen van camping Bergumermeer. ,,Maar we moeten niet in elkaars vaarwater gaan zitten’’, bepleit hij.

Terughoudend De provincie moet meer terughoudendheid betrachten, vinden veel ondernemers. Eybergen: ,,Een ieder heeft zijn eigen rol, maar we werken vanuit een langetermijnvisie en dan is er duidelijk wie er aan het roer staat. Eens per jaar rapporteren, dat is genoeg.’’ De ondernemerskracht zit in de regio, weet Eybergen. ,,Daar zitten de aanjagers, die weten wat er speelt.’’

Voorbeeld is Ulbe Postma uit Earnewâld. Hij anticipeert op het cultureel programma ‘Feel the night’ in de aanloop naar CH2018, naar het idee van architect Rixt Jukema. Het is de verzameling evenementen en activiteiten die de schoonheid van de nacht onderstrepen, vooral in en rond de Alde Feanen en het Waddengebied. Postma organiseert vaartochten door het natuurgebied als de duisternis er regeert. ,,Het contrast is groot. Dan vaar je in stilte en donker over de Saiter Petten en zie je in de verte de skyline van Leeuwarden met al het licht.’’ n Tekst: Bert de Jong Foto's: Archief

Snel & servicegericht

NIEUW!

voor professional en particulier

sijperdaverhuur.nl

0900 7474747

ZAND EN GRINTHANDEL BV

Vertrouw op Sijperda blauw.

SIJPERDA VERHUUR_ADV_90x130mm_04_2016.indd 2

ING IN FRYSLÂN!

EEN NIEUWE EN UNIEKE VAAR- EN EETBELEV

wordt uw onderhoud u teveel?

Bel dan nu 0513-63 15 16 voor ons onderhoudscontract

Hoewel onze sloep een kleurrijke en roemruchte geschiedenis heeft als voormalig reddingssloep op een marineschip, scheppen wij daar niet graag over op. In plaats daarvan bieden wij een eerlijke, pure en Friese beleving.

Niets meer en niets minder.

Op Dé Sloep fan Fryslân komen meerdere werelden samen. Het roemruchte verleden

van de reddingssloep, de beleving van het Friese Merengebied en de dynamiek van het zakenleven. Dit allemaal met elkaar gecombineerd in een luxe en culinaire ambiance. Op de sloep, terwijl u vaart.

Uw personeelsuitje, zakelijke trip of familieaangelegenheid verdient het elan van Dé Sloep fan Fryslân. Reserveer snel via onze website!

35 opvarenden | Hoogwaardige ambiance | Culinaire arrangementen

www.schildersvanstaal.nl Pontdyk 8F | 8525 GG Langweer | Telefoon (0513) 499 010 | info@desloepfanfryslan.nl

22-04-16 15:30

Column Geert Schaaij

Tien implicaties ten gevolge van Brexit bieden ondernemende beleggers kansen E ngeland

heeft gekozen voor een

B rexit

of we dat nu leuk vinden of niet .

D it

heeft de

kaarten voor beleggers opnieuw geschud , wat blijkt uit de grote schokken op de mondiale financiële markten . hoogste punt met bijna

Zo

daalde het

B ritse

pond versus de dollar vanaf het

12%.

Ik verwacht voor de korte termijn dat beleggers bezorgd zullen zijn over de afvlakkende groei in Europa, waardoor de cyclische sectoren verder zullen worden afgebouwd. Ook de financiële waarden, met name de banken, kunnen verder worden afgestraft, terwijl de verzekeraars hinder zullen ondervinden van de afnemende rentestanden. Ondanks de hoge dividendrendementen kan het zo zijn dat met name Nederlandse verzekeraars, zoals Aegon, (tijdelijk) verder onder druk komen te staan. Delta Lloyd wordt door ons gezien als het slechtste jongetje van de klas en ook de koers van NN Groep zal hinder ondervinden van een verder afvlakkende rente.

Beleggers zullen cyclische bedrijven die vooral Europa gerelateerd zijn, lager waarderen, omdat men de afvlakkende groei in de koers van het aandeel zal inprijzen. We zetten de tien implicaties op een rij: 1. Er wordt gevreesd dat het Brexitbesluit invloed zal hebben op andere EU-partners en zodoende voor onrust binnen de EU zal zorgen.

2. Rendementen op leningen van de kernlanden in de eurozone zullen verder dalen, terwijl de leningen van perifere landen verder onder druk zullen komen te staan.

3. Beleggers zullen kiezen voor ‘veilige havens’ en hun beleggingen en de sectoren daarop uitkiezen.

4. De groei in de eurozone zal verder afzwakken, wat ertoe zal leiden dat de ECB meer geld in het systeem zal pompen.

5. Meerdere centrale banken zullen ingrijpen door een verzwakking van de belangrijkste valuta’s.

6. De groei in Engeland zal fors afnemen en er wordt gevreesd voor een recessie.

7. De Bank of England zal de rente de komende maanden waarschijnlijk fors verlagen.

8. De werkelijke Brexit zal een lang en zeer moeilijk proces worden.

21

juli 2016

9. De beweeglijkheid op mondiale financiële markten zal groot blijven, omdat er onzekere tijden voor de beleggers aanbreken.

10. In bepaalde gevallen zullen beleggers het kind met het badwater weggooien, waardoor er unieke kansen ontstaan. Als ondernemer houdt u die kansen in de gaten, opdat als die kans zich voordoet wij toe kunnen slaan. Dat is ondernemen, dat is ook beleggen. n Geert Schaaij Beursgenoten.nl

Innovatie en ambitie

Proefboerderij in Leeuwarden is Nederlands visitekaartje

Dairy Campus als experimenteerplek H et in

iS de broedkamer voor de meLkveeHouderiJSector .

L eeuwarden

v oor f rieSLand

iS

d airy c amPuS

een van de PronkkamerS .

D

Dairy Campus in Leeuwarden.

Minstens zo van belang ook voor de internationale positie van de Nederlandse landbouw.

Dairy Campus is dé proefboerderij voor de melkveehouderij in Nederland.

Hier worden innovaties gezocht en vooral getest. ,,Belangrijk voor een ieder die een boterham verdient in de melkveehouderij’’, zegt Martin Scholten, algemeen directeur van

,,Hier zijn koeien die kennis produceren’’, stelt Scholten. De proefboerderij biedt plaats aan 550 stuks melkvee.

Zij zorgen voor een fikse melkproductie die bij de zuivelfabrieken van Friesland Campina tot kaas, boter en yoghurt wordt verwerkt. Het is een belangrijke inkomstenbron voor Dairy Campus, maar de wetenschappelijke betekenis is voor deze koeien de kern van hun bestaan.

e geheimen van Dairy Campus in Leeuwarden gaan verscholen in de stallen. Daar staan koeien en kalveren volgehangen met sensors, zodat de wetenschap veel kan leren.

Daar zijn verschillende stalopstellingen, met zachte roosters of juist met strooisel om bedrijven op weg te helpen.

22

juli 2016

Duurzame zuivelketen Zes regionale proefboerderijen in Nederland zijn gebundeld tot één.

Dairy Campus is nu het nationale kenniscentrum voor de melkveehouderij.

Alles draait er om innovatie, educatie en onderzoek. Met een bijzonder aandachtspunt: de ontwikkeling van een duurzame zuivelketen.

jaar geleden dat Lelystad hierin de beste papieren had. De pas aangetreden burgemeester Ferd Crone van Leeuwarden zette de raderen in beweging om het onvermijdelijke te voorkomen. Het is aan het beulswerk van toenmalig gedeputeerde Sjoerd Galema te danken dat het lot in het voordeel van Friesland werd beslecht.

Dairy Campus is nu vol in bedrijf en eind mei officieel geopend door staatssecretaris Martijn van Dam van landbouw. ,,Het moet borrelen en bruisen’’, vindt Van Dam. ,,De vraag naar zuivel zal groeien. Het gaat erom hoe we de kracht op peil houden in Nederland. Hoe onderscheiden we ons?’’

De sleutel was bundeling van praktijken innovatieonderzoek met praktijkonderwijs op een plek. Van Hall Larenstein en de Landbouwuniversiteit Wageningen vonden elkaar in de keuze voor Leeuwarden.

Het is goedkoper, maar het moet ook functioneler en inspirerender zijn.

Inspiratie

Directeur Scholten kan het alleen maar onderschrijven. ,,Dairy Campus is inspirerend voor ons allen’’, stelt hij. ,,Dit is investeren om ook in de toekomst als melkveesector tot de wereldtop te behoren.’’ Hij hamert op samenwerking: ,,Zo kom je op nieuwe ideeën.’’

De belangen zijn groot, erkent Roelof Joosten, voorzitter van zuivelconcern Friesland Campina. De Nederlandse zuivelexport bedraagt maar liefst 7 miljard euro. Voor zijn zuivelcoöperatie betekent het inspiratie voor 32.000 werknemers en perspectief voor 19.000 melkveehouders.

Voor Joosten geldt er nog een ander groot belang. Dat is de plaats in de samenleving. ,,Het is reden dat we onze strategie hebben aangepast.

We willen duurzamer zijn.’’ Friesland Campina hecht aan onderzoek van Dairy Campus naast het werk wat het zuivelconcern zelf in Wageningen doet. ,,Met Dairy Campus leg je een goede basis voor innovatie in de sector.’’

Koeien in de wei Het is koren op de molen van staatssecretaris Van Dam. Hij wil ,,vrij kleinschalige bedrijven’’, hij wil koeien in de wei, minder gewasbeschermingsmiddelen en transparantie in de voedselketen. Zijn opdracht aan de Nederlandse boeren is: ,,Hoe houden we de kracht op peil en hoe onderscheiden we ons?’’

Het is precies de reden dat Van Dam zijn Europese collega’s heeft getrakteerd op een voorstel om af te stappen van inkomenssteun voor boeren, maar de miljarden te koppelen aan maatschappelijke waarden als duurzaamheid, dierenwelzijn en natuurbehoud.

Een boer die oog heeft voor natuur en de weidevogels mag er in de visie van Van Dam geld voor krijgen.

Wereldtop

Dairy Campus is het nationale kenniscentrum voor de melkveehouderij om daarmee de melkveehouderij op een hoger plan te brengen. Onderzoekers van Wageningen Universiteit en Van Hall Larenstein voeren innovatieprojecten uit. Jaarlijks komen vele duizenden bezoekers naar Leeuwarden om de nieuwste ontwikkelingen in de Nederlandse melkveehouderij te volgen.

Tot 2025 kan er uit een beschikbaar budget van 40 miljoen euro worden geput. De Friese meesterzet was dat er 20 miljoen euro regionaal geld op tafel is gelegd om Dairy Campus naar Leeuwarden te halen. In de nieuwbouw zelf is 9 miljoen euro geïnvesteerd. De rest is voor onderzoek.

In 2022 moet Dairy Campus op eigen benen staan. Opbrengsten zijn nu al belangrijk. Dairy Campus haalt inkomsten uit onderzoeksprojecten voor

Huzarenstuk Het was een huzarenstuk om de nationale proefboerderij alsnog in Leeuwarden te krijgen. Het leek acht

23

juli 2016

bedrijfsleven en onderwijs. En natuurlijk leveren de miljoenen liters melk van de kenniskoeien geld op, al is het door de zuivelcrisis nu minder dan enkele jaren geleden.

Experimenteerplek Boeren zijn blij met hun Dairy Campus. ,,Hier moet je werken aan de toekomst. Dit is de experimenteerplek voor de melkveehouderij’’, zegt voorzitter Kees Romijn van de vakgroep melkveehouderij van LTO. Zo kan de melkveehouderij de vooraanstaande positie behouden. ,,Waar we nu staan is te danken aan investeringen uit het verleden.’’

Met de Dairy Campus in Leeuwarden kan Nederland volgens Romijn ,,een visitekaartje afgeven’’. Hij prijst de wijze waarop middelbaar en hoger beroepsonderwijs en de universiteit op één plek samenkomen. ,,Hier zit de top voor de melkveehouderij.’’

Natuur ,,Het is als Cape Canaveral, het lanceerplatform voor de veehouderij’’, beklemtoont ook de Friese gedeputeerde Johannes Kramer. ,,Met kwaliteit maak je het verschil.’’ Hij wijst op het belang van natuur als kwaliteit. ,,Elke vorm van landbouw is ook natuur. Biodiversiteit is ook een kwaliteit.’’ Hij maakt een statement: ,,Deze provincie is er voor alle boeren.’’

Innovatie is nodig, want de Nederlandse veehouderij zit aan de grenzen van de mogelijkheden, zegt Van Dam. In zijn visie moeten de boeren het vanwege het mestplafond niet zoeken in extra volume, maar in kwaliteit en duurzaamheid. Van Dam wil de koeien in de wei en zeker geen megabedrijven. Dairy Campus moet helpen bij de innovatie op het gebied van stallen, weidegang, diergezondheid, sensortechnologie en mestverwerking.

Zijn oproep is duidelijk: ,,We moeten dingen anders doen.’’ n Tekst en foto's: Bert de Jong

Innovatie en ambitie

Succes Van Wijnen met duurzame huizen uit Fijn Wonen Factory

Innovatie met huizen is nieuw leven in oude fabriek de

meeSt innovatieve woningen komen uit een oude fabriek in

g orrediJk . v an w iJnen

Produceert er duurzame Huizen en Heeft tegeLiJk een vervaLLen fabriek nieuw Leven in gebLazen .

24

juli 2016

W

onen zonder dat dit geld kost.

Het is de kern van een nieuw concept van Van Wijnen in Gorredijk. Innovatief en duurzaam wonen is populair geworden. Zelfs zo dat Van Wijnen de productie fors opvoert.

Het mes snijdt aan twee kanten. De voormalige betonfabriek van Romein in Gorredijk heeft een nieuw leven en Van Wijnen produceert er nu energieneutrale huizen. Het sinds 2011 leegstaande complex – lange tijd leek sloop onontkoombaar - is in het voorjaar van 2016 gekocht en daarna snel gereedgemaakt voor productie. De officiële opening is op vrijdag 17 juni

door commissaris der koning John Jorritsma verricht. Met lof: ,,Van Wijnen is een parel door onderscheidend te zijn. Ik ben ongelooflijk trots’’.

Van Wijnen merkt de opleving in de woningbouw, bevestigt commercieel directeur Jeroen van Balen. Zeker als het gaat om energie-neutrale huizen is er grote vraag. Te veel zelfs om de productie van de bouwelementen aan te kunnen in de fabriek in Heerenveen. Met een snelle actie brengt de oude betonfabriek nu uitkomst. ,,Het vraagt een stuk visie en een stuk lef. We maken met innovatie een grote sprong.’’

Opsteker Voor Gorredijk is het een opsteker.

Lange tijd was het leegstaande complex een lelijke puist op het industrieterrein, nadat Romein Beton de deuren begin 2011 had gesloten toen de bouwcrisis het hevigst was. Nu is er weer nieuw leven en werkgelegenheid voor tien tot vijftien mensen.

De trots ligt er ook bij Van Wijnen. In Gorredijk, de bakermat van het nu landelijk opererende bouwbedrijf, is er weer extra activiteit. Het complex is binnen twee maanden tijd met vereende krachten helemaal opgeknapt.

De productie is los, de verfraaiing van het pand en het schilderwerk volgt.

Haast Bij Van Wijnen was haast geboden.

De belangstelling voor de woningen binnen het concept van Fijn Wonen is groot. ,,We hebben al meer dan vierhonderd woningen verkocht’’, vertelt een opgetogen Hilbrand Katsma, directeur productie bij Van Wijnen Noord. Er moest begin dit jaar heel snel productieruimte worden gevonden.

Sinds eind mei is de productie van bouwelementen gestart. De eerste veertig huizen binnen het concept Fijn Wonen verrijzen in Joure als project van wooncorporatie Accolade. Zorgen woonbehoeftes zijn in deze huizen op elkaar afgestemd. Voor veel mensen is dit een belangrijk element. Van Wijnen denkt met dit concept de sleutel te hebben om goedkoper en langer thuis te kunnen wonen. Slimme technologie helpt daarbij.

Mijlpaal ,,Dit is een mijlpaal in de ontwikkeling van de bouw’’, zegt Katsma. ,,Dit is wat we nodig hebben om betaalbaar

25

juli 2016

wonen mogelijk te maken. Daarmee krijgt de bouw weer een impuls.‘’ Hij is blij dat er voor het concept Fijn Wonen een samenwerking is gesloten met elf partijen om de ontwikkelingen en innovatie op gang te houden.

Voor Van Wijnen worden in Gorredijk ook grenzen verlegd. ,,Het is innovatief, duurzaam en maatschappelijk bouwen op hoog niveau’’, zegt Van Balen. Belangrijk is het energieverbruik, warmte en comfort, maar ook efficiënt bouwen. Elke dag is belangrijk. Door met prefab-elementen te werken kan de bouwmethode in tijd flink worden bekort.

Elke dag komen er twee betonnen huizenpakketten uit de fabriek. ,,Op de bouwplaats is het minder bouwen, maar meer assembleren’’, legt Van Balen uit. Als een compleet pakket, inclusief de trap, komen de huizen op de bouwplaats. Het is assemblage van betonnen vloer- en wandelementen die al helemaal zijn voorzien van leidingen voor elektriciteit en water, maar ook vloerverwarming.

Metamorfose Hilbrand Katsma is opgetogen over hoe in korte tijd en met veel inzet van eigen mensen de betonfabriek in Gorredijk gereed is gemaakt. Een witte tornado moest voor een metamorfose zorgen. Veel kon na afstoffen, reinigen en smeren weer worden benut. Vier jaar lang hebben de loopkranen noodgedwongen stilgestaan, maar nu lopen ze weer als een tierelier.

De hallen zijn ingericht met betonbekistingen. Een betonmixwagen komt tweemaal daags langs om de gereedgemaakte mallen te vullen met 19 kuub beton. Na een etmaal uitharding gaan de elementen naar buiten en kunnen de werklieden opnieuw beginnen met het monteren van vlechtstaal, rioolbuizen, vloerverwarming en elektriciteitsleidingen.

Het verloopt volgens strak schema en er valt amper tijd te verliezen. Terwijl het openingsfeest van de Fijn Wonen Factory nog in volle gang is, zijn de mannen alweer aan hard aan het werk. Alles moet gereed zijn als de nieuwe vracht beton komt. Er moeten dit jaar nog enkele honderden woningen klaar. n Tekst en foto's: Bert de Jong

Innovatie en amb i el Tite

Fries project laat patiënten maaltijd weer smaken en daardoor minder verspilling

Eten uit eigen regio in ziekenhuis V eel

patiënten in ziekenhuizen schuiven het eten aan kant .

smaakt ze niet .

E en

derde

van de aangeboden maaltijden in de gezondheidszorg verdwijnt in de afvalbak .

H et

kan ook

anders .

M

M et

H et

hulp van ondernemers uit eigen regio .

et een bijzonder Fries project ‘Duurzaam en gezond aan tafel’ is een besparing van honderdduizend kilogram voedsel bereikt. Door producten uit de eigen regio te benutten en vooral door te luisteren naar de smaak van mensen.

,,Ieder mens heeft recht op lekker eten’’, zegt Thijs Geerdink, hoofd van de centrale keuken voor Antonius Ziekenhuis in Sneek en Emmeloord en de Friese zorggroep Patyna. Hij bekommert zich om de patiënten, hij is de kok die bij ze komt om het eten

26

juli 2016

te bespreken. Opdat het ze weer smaakt. Het moedigt hem aan om met zorg om te gaan met het eten.

Rijkere aardappelen Zijn voorkeur ligt in voedsel uit de eigen regio. Een mooi voorbeeld van

hoe het ook kan, zijn de aardappelen uit de klei van de Noordoostpolder.

Akkerbouwer Arnold van Woerkom uit Bant wilde iets bijzonders doen met de opbrengst van zijn nieuwe aardappelras vol extra vitamines en mineralen. Met bemesting hield hij rekening met de doelgroep.

Het aardappelras van Van Woerkom is rijker aan calcium en magnesium.

Vooral magnesium, daar hebben ouderen behoefte aan. Dit is goed voor de patiënten van het Antonius Ziekenhuis, concludeert Geerdink.

Sinds februari 2016 smullen de mensen op het ziekenhuisbed van piepers uit de polder, vergelijkbaar met de vermaarde Rode Star, kruimig van aard, mooi gelig van kleur.

Op een dag gaan er heel wat aardappelen in de pan. Voor de twaalfhonderd maaltijden per dag hebben de koks ruim 120 kilogram aardappelen nodig. En in stamppottijd nog flink meer. Van Woerkom had tien hectare van het ras geteeld, Geerdink stond

garant voor een hectare. Hij heeft al snel meer nodig. ,,Het is een mooie, smaakvolle aardappel. De koks benutten zelfs het kookvocht in gerechten.’’

Korte lijnen Het is niet een kwestie van even wat aardappelen en groente bij de boer halen. Voedsel, zeker in zorginstellingen, moet aan veel eisen voldoen.

Zodoende is aardappel- en groentehandel Kruizinga in Heerenveen de tussenschakel. Die schilt ze, maakt ze schoon en verpakt ze voor levering aan het Sneker ziekenhuis. De korte lijnen zijn weer terug. ,,Enkele tussenschakels zijn verdwenen, dit scheelt in de kosten’’, verduidelijkt Geerdink. De voordelen komen op tafel. Er ligt een smaakvolle aardappel op het bord uit de eigen regio.

De boer krijgt iets meer voor zijn product, maar hij denkt mee met de koks van de zorginstellingen. En belangrijk, het is geen anonieme aardappel, het zijn de rijke piepers van Van Woerkom.

Lokale inbreng

Landelijk vervolg voor Fries project Het project ‘Duurzaam en Gezond aan Tafel’ van veertien Friese zorginstellingen krijgt nu landelijk een vervolg, vertelt directeur Koen Nouws Keij van de Stichting Diverzio die het project tot een succes heeft gemaakt. Tot de veertien horen Antonius Zorggroep, De Friese Wouden, Leppehiem, Kwadrant Groep en Liante. In hun keukens worden meer dan 12.000 maaltijden per dag bereid.

Er liggen nog zoveel andere mogelijkheden, oppert Geerdink. Hij droomt van het ziekenhuis van Hoorn, waar maar liefst 80 procent van het eten uit de eigen streek komt. Het mes snijdt aan meerdere kanten. De patiënten krijgen producten met de smaak die ze vertrouwd is. De lokale boeren en tuinders profiteren mee.

Het Antonius Ziekenhuis zoekt de samenwerking en de dialoog in de

Zorgverzekeraar De Friesland heeft het project gefinancierd.

Wat betreft duurzaam zijn er in het Friese project al grote stappen gemaakt. Veel van de instellingen kiezen voor biologische ingrediënten en/of voor producten uit eigen streek.

En waar bij zorginstellingen gemiddeld eenderde van het bereide eten in de afvalbak verdwijnt, is het in dit project tot onder de 20 procent gebracht.

Enkele zitten al onder de 10 procent.

27

juli 2016

regio. ,,Het midden- en kleinbedrijf betrek je erin.’’ Met vlees bijvoorbeeld.

Zijn koks krijgen het van slager Van Huisstede uit Dronrijp, opnieuw uit de eigen regio. ,,Dat vlees leeft’’, roemt de Geerdink. Ook met brood bijvoorbeeld. Bakkerij Breimer in Lemmer is partner voor veel zorginstellingen. ,,Dan kun je het er ook over hebben welk brood een patiënt het beste smaakt.’’

Opleiding De smaak van het eten is een van de meest besproken onderwerpen in zorginstellingen, Geerdink heeft zich aan de universiteit van Leuven verdiept in de smaakbeleving. Hij volgde er de opleiding Gastro Engineering en leerde er architect van een maaltijd te zijn. Het UMCG Groningen maakt gebruik van zijn kennis. Vier koks van het Antonius Ziekenhuis en het UMCG in Groningen zijn inmiddels ook naar Leuven geweest.

Geerdink weet wat te doen als het heerlijkste eten niet smaakt.

Kankerpatiënten kunnen tijdens een chemokuur hun smaakbeleving verliezen. Anderen kunnen door gebruik van bepaalde medicijnen een heel ander smaakpatroon krijgen. ,,Vaak smaakt het dan naar beton, blik of grond.’’ Met een smaakpaspoort probeert hij een weg te vinden om patiënten het eten weer te laten smaken. ,,Daar draait het om: een kok moet weten voor wie hij kookt.’’ n Tekst en foto's: Bert de Jong

Productenvisie

Een slimme fiets

I

n Nederland is fietsendiefstal een omvangrijk probleem. Dagelijks worden er in de stedelijke gebieden talloze fietsen gestolen, die vaak niet of zeer moeizaam hun weg terug naar de rechtmatige eigenaar vinden.

Fietsenproducent VanMoof uit Amsterdam weet hoe vervelend het is als je fiets gestolen wordt en brengt daarom dit najaar de SmartBike op de markt. Deze fiets heeft een ingebouwd GPS-systeem en via je smartphone kun je precies zien waar de fiets zich bevindt. Wanneer deze gestolen wordt, kun je dus eenvoudig achterhalen waar de dief de fiets mee naar toe neemt. De medewerkers van VanMoof proberen zelfs binnen twee weken de fiets terug te vinden en op te halen zodat je hem weer kunt gebruiken. Kortom, met deze fiets ben je dieven te slim af! n smartbike.vanmoof.com

Door jouw ogen H

eb jij altijd al aan iemand willen laten zien hoe het is om door jouw ogen te kijken? Dan ben je ongetwijfeld enorm blij met de Wifi Sunglasses. Deze gloednieuwe gadget stelt je in staat om ongezien foto’s en video’s te maken vanuit jouw oogpunt. Je zet de zonnebril simpelweg op en filmt met een kwalitatief sterke en ingebouwde camera alles wat je op je weg tegenkomt. Terwijl een ander slechts een man of vrouw met zonnebril op, ziet passeren. De opgenomen beelden kun je later ongestoord via je smartphone terugkijken. In een handomdraai maak je zo je eigen realityserie. n www.megagadgets.nl

Geen koffiepauze A

ls je hard aan het werk bent, is niets vervelender dan uit je concentratie getrokken worden omdat je bijvoorbeeld een kop koffie of thee moet maken. Deze Wifi Waterkoker voorkomt dat je het werk moet neerleggen. Je kunt hem namelijk eenvoudig aanzetten via je smartphone of tablet en je hoeft pas op te staan wanneer het water gekookt is. Dat is nog eens efficiënt! n www.gadgethouse.nl

28

juli 2016

Because you’re bad I

eder van ons heeft thuis of op de zaak wel een beker, waaruit we het liefst onze koffie of thee drinken. En wat is het een teleurstelling wanneer je een vriend, collega of familielid er ’s ochtends vandoor ziet gaan met jouw mok! Als jij deze Bat Mug Mok aanschaft, kun je die teleurstelling op de vroege morgen in ieder geval voorkomen. Deze stoere beker is zo uniek dat niemand zijn of haar beker nog voor de jouwe aan zal zien. n www.gadgethouse.nl

Op tijd verborgen E

en kluis met cijferslot is noodzakelijk in zowel het huis als het kantoor, wanneer er waardevolle spullen moeten worden opgeslagen. Wanneer een kluis makkelijk vindbaar is, is de kans echter groot dat deze uiteindelijk toch leeggehaald wordt. Elke cijfercombinatie kan uiteindelijk worden gebroken. Een plek waar een kluis niet zo snel zal worden gezocht, is achter de klok en dat is nu net waarom de Hidden Safe Clock is bedacht.

Met deze gadget voorkom je dat je te laat bent met het beschermen van jouw spullen. n www.coolgift.com

Een helpende hand J

e hebt het vast zelf ook al eens geconstateerd: eigenlijk hebben wij mensen wat te korte armen gekregen.

Het kan verdomd lastig zijn om bij een slagboom een parkeerkaartje te bemachtigen en het aantikken van een collega aan de andere kant van het bureau is ook geen eenvoudige klus. Gelukkig is daar de Helping Hand! Deze van oorsprong erg simpele gadget is een redder in nood.

Wanneer je iets te ver van de parkeerautomaat tot stilstand bent gekomen, hoef je niet langer uit te stappen.

Nee, je pakt gewoon de Helping Hand erbij en drukt op de daarvoor bestemde knop. Een helpende hand is altijd welkom, niet waar? n www.fonq.nl

29

juli 2016

Bedrijfspresentatie

Twirre Watersport in Langweer maakt van vaartocht iets bijzonders

Cruise op Friese meren met stoere ‘Dé Sloep fan Fryslân’ ‘d É S LoeP

fan

f rySLÂn ’

iS over de wereLdzeeën gegaan , maar voeLt zicH oP de

aLS een viS in Het water .

de

trotSe eigenaar en ScHiPPer

oPvarenden een beLeveniS in Petto .

30

juli 2016

b auke J onkman

f rieSe

meren

Heeft voor de

H

et moet een koninklijke tocht zijn voor de gasten aan boord van ‘Dé Sloep fan Fryslân’. Aan niets mag het ze ontbreken, luxe en comfort zijn de ingrediënten voor een bijzondere cruise over de Friese wateren. De schipper zelf zorgt voor arrangementen en entertainment.

Zakelijke tochtjes over de Friese meren, met een palaver en afsluitend een diner of een barbecue aan boord bijvoorbeeld. Personeelsuitjes of de viering van het huwelijksfeest op het water met aan het eind van de tocht een diner in een grote tent middenin de natuur. ‘Voor elke vraag verzinnen wij een oplossing. Zo gek kun je het niet bedenken’, zegt schipper Bauke Jonkman.

Het geheugen van Bauke Jonkman is een schatkamer aan verhalen. Over de geheimen van de Friese meren, de geschiedenis van Langweer, over zijn eigen triomfen als topschaatser, over zijn ‘pake’ Bauke de Vries die het vol-

tooien van zeven Elfstedentochten beloond zag met Elfstedenkruisjes. En natuurlijk over zijn sloep die als een sierlijke zwaan over het water glijdt.

Lang hoorde de in 1973 gebouwde reddingssloep tot de Britse marine.

Het 11 meter lange en 4 meter brede vaartuig was onderdeel van het fregat Fort Rosalie. Na dertig jaar trouwe dienst kon Bauke Jonkman de sloep in 2012 overnemen. Een ingrijpende restauratie volgde en nu heeft de stoere sloep de luxe en comfort om een gezelschap van maximaal 35 personen de dag van hun leven te bezorgen.

De sloep is van alle gemakken voorzien. Met toilet, elektriciteit, grote koelkasten, verwarming en een Big Green Egg barbecue. Er is zelfs desgewenst een kok aan boord. Daarmee kunnen gezelschappen uren op het water zijn om te genieten van de natuur, om met elkaar lol te hebben of als onderdeel van een dagje teambuilding. Zelfs als de zon een keer niet schijnt.

‘Ik wil iets bijzonders bieden. Dat kun je hiermee doen’, vertelt Bauke Jonkman. Met ‘Dé Sloep fan Fryslân’ is een onderscheidend onderdeel toegevoegd aan de vloot van recreatiebedrijf Twirre in Langweer. De bekroning voor de succesformule was de uitnodiging van de organisatie van Sail Amsterdam om er met gasten rond te varen. ‘Tot ver na middernacht wilden mensen Sail ervaren in ‘Dé Sloep fan Fryslân’. Zoiets is prachtig.’

Jonkman heeft een neus voor noviteiten. De Langweerder sloep bijvoorbeeld, naar voorbeeld van een oude reddingssloep uit het Oostzeegebied.

Het was nog aan het begin van de populariteit van dit type plezierboten.

En sinds 1995 heeft hij als een van de eersten in Nederland een verhuurvloot van sloepen. Gemakkelijk vaarbaar, zeer stabiel en comfortabel. Nu telt de verhuurvloot 35 schepen en bouwt Twirre ieder jaar nieuwe voor de verkoop. Er zijn vier modellen, van 5,5 meter tot 8,5 meter.

In Langweer is het thuisgevoel. Hier is water en het prachtige Friese landschap, naar alle windstreken. Nog voor het inschepen weten de varensgasten al de eerste aanknopingspunten voor een echte ontdekkingsreis over het water. In de ontvangstruimte hangen onder andere de Elfstedenkruisjes van pake Bauke en

de getuigschriften van zijn behaalde schaatsrecords als sprinttalent. En foto’s. Het publiek in ijsstadion Thialf staat in 1987 op de banken, als hij dronken van geluk van één ereronde er twee maakt na het behalen van zijn Nederlands record.

Twirre heet het recreatiebedrijf. De naam is welgekozen. Twirre is Fries voor kleine wervelwind. Zo voelt Bauke Jonkman het ook. Als groot schaatstalent gooide hij hoge ogen door mee te doen aan de Olympische Spelen in Calgary in 1988 en in Albertville in 1992. Maar hij koos in 1991 abrupt voor het recreatiebedrijf van zijn ouders, met camping, jachthaven en beheer van vakantiewoningen op Villapark Langweer.

Alle passie en gevoel kwam in het ondernemen. Kwaliteit en service zijn voor het recreatiebedrijf Twirre sleutelwoorden. Tien werknemers zijn de ruggengraat voor de verschillende onderdelen. De kapitein van het bedrijf wil het beste: ‘Als je alles in het werk stelt om klanten tevreden te stellen, dan zijn ze daarna je ambassadeurs.’

De schaatsen hebben enkele decennia aan de wilgen gehangen. Het schaatsen heeft hem echter wel gevormd, ook als ondernemer. Zijn pake Bauke nam hem mee naar Thialf en maakte hem enthousiast. Het is vallen en opstaan, maar vooral doorzetten. Zo gaat het ook met ondernemen. Op tijd de bakens verzetten, is zijn les en als zaken anders moeten, dan ook zelf in actie komen.

De schipper van ‘Dé Sloep fan Fryslân’ is voor zijn varensgasten gids en inspirator. Bauke Jonkman vertelt honderduit. Over hoe hij nu weer in de ban is van het schaatsen, vooral op organisatorisch en bestuurlijk niveau.

Het verhaal krijgt na drie decennia een vervolg. Het komt door zijn oudste zoon Jorne, het nieuwe schaatstalent in de familie. Hij is inmiddels lid van de Friese selectie. Het vuur is weer gaan branden en de levensles is hetzelfde gebleven: ‘Als je wat wilt bereiken, dan moet je het zelf doen.’ n Twirre Pontdyk 8F 8525 GG Langweer Telefoon: 0513 - 49 90 10 www.twirre.nl

www.desloepfanfryslan.nl

info@twirre.nl

info@desloepfanfryslan.nl

Autonieuws

Audi A5 Coupé verbeterd ten opzichte van zijn voorganger. De tweedeursauto heeft strakke lijnen, maar krijgt een speels karakter door een subtiele glooiing.

A

udi heeft onlangs in Ingolstadt de nieuwe Audi A5 Coupé gepresenteerd. Het verfijnde

design van het luxe model is het eerste wat in het oog springt. De nieuwste A5 is design technisch duidelijk

Uiteraard is er niet enkel aan het uiterlijk van de Audi A5 gesleuteld.

Ook onder de motorkap is er het een en ander ten goede veranderd. Er zijn bijvoorbeeld twee bezine- en drie dieselmotoren aanwezig. De auto heeft minimaal 190 pk en voor de liefhebbers is er een topdiesel met 286 pk beschikbaar.

De A5 zal niet enkel in een Coupéuitvoering op de markt verschijnen.

U kunt ook een vijfdeurs Sportback of cabriolet aanschaffen. Zowel de A5 als de S5 staat dit najaar in de showrooms. De prijzen voor de gloednieuwe modellen worden in een later stadium onthult. n

Tesla Model S 60 H

eeft u altijd gedroomd van een Tesla Model S, maar wilt u niet te diep in de buidel tasten? Dan kunt u uw droom nu toch werkelijkheid laten worden. Tesla komt namelijk met een voordelig basismodel op de Nederlandse markt. Het betreft de Tesla Model S 60, die verkrijgbaar is vanaf 78.000 euro.

De Tesla Model S 60 is zo betaalbaar ten opzichte van de andere modellen doordat er een aantal wijzigingen zijn aangebracht. Voornamelijk de daling in het aantal kWh op de batterij, maakt dat de prijs naar beneden kon worden gebracht. Met de 60 kWh batterij van de Tesla Model S 60 kan 400 kilometer gereden worden en een snelheid gehaald worden van 210 kilometer per uur.

Qua uiterlijk heeft de Tesla Model S 60 overigens ook een kleine metamorfose

ondergaan. Zo bezit hij adaptieve ledkoplampen, een HEPA luchtreinigingssysteem en nieuwe personalisatiemogelijkheden.

33

juli 2016

U kunt de Tesla Model S 60 direct bestellen en naar eigen wens laten uitbreiden met diverse opties. De levering begint aan het einde van augustus. n

Zakennieuws

Hoger-Onderwijsakkoord Fryslân ondertekend

M

eer masteropleidingen en promotieonderzoeksprojecten in Leeuwarden realiseren, dat is de voornaamste reden geweest om het Hoger-Onderwijsakkoord Fryslân (HOAF) op te zetten. Onlangs is dit akkoord door dertien kennisinstellingen en twee overheden ondertekend.

Betrokken partijen zijn onder andere de Rijksuniversiteit Groningen, de Universiteit Twente, Tresoar en de provincie Fryslân.

In het HOAF staan afspraken rondom samenwerkingsverbanden tussen verschillende opleidingen in het hogere onderwijs. Het doel van deze samenwerkingsverbanden is het versterken van de Friese economie en kennisinfrastructuur. Uiteindelijk moet dit leiden tot meer kennis, een versterkte regionale innovatiekracht met meer bedrijvigheid en meer werkgelegenheid. n

Foto: www.rug.nl

Friese vakantie accommodaties sterk vertegenwoordigd bij Zoover Awards

D

e Friese vakantie accommodaties zijn erg geliefd bij hun gasten, zo blijkt uit de nominaties voor de Zoover Awards van 2016. De provincie Fryslân is dit jaar sterk vertegenwoordigd bij deze verkiezing.

Maar liefst 64 vakantieverblijven dingen mee naar een award, waarbij het overgrote gedeelte van deze verblij-

ven zich bevindt op één van de Waddeneilanden.

De nominaties van de Zoover Awards worden bepaald aan de hand van beoordelingen op de reisbeoordelingswebsite Zoover.

Wanneer een accommodatie gemiddeld een 8 of hoger scoort, dingt

deze automatisch mee naar een award. Tot en met begin september kan er op de genomineerden gestemd worden. n

Pieter van den Hoogenband zoekt vitaalste Friese onderneming

O

lympisch zwemkampioen Pieter van den Hoogenband is op zoek naar een ondernemer met het meest vitale bedrijf van Fryslân.

Hij is zijn zoektocht in iedere provincie gestart en uiteindelijk nemen de twaalf provinciale winnaars het tegen elkaar op om de titel ‘Het Vitaalste Bedrijf van Nederland’ in de wacht te slepen. Deze winnaar wordt bekend gemaakt tijdens de Week van de Ondernemer.

Friese ondernemers kunnen zich tot en met 29 juli opgeven voor de verkiezing via www.vitaalstebedrijf.nl.

Ondernemers komen enkel in aanmerking voor de winst wanneer zij erop toezien dat hun werknemers, de ideale werkomstandigheden hebben om vitaal te zijn. Zo is veel fruit en beweging voor de werknemer prioriteit, maar ook zo min mogelijk stress en voldoende slaap is van belang. De winnaar wordt op 7 september bekendgemaakt. n Foto: ONVZ Zorgverzekeraar

34

juli 2016

Alfa Accountants en Adviseurs verstevigt positie in Friesland

D

e kantoren in Sneek en Balk van Visser Toornstra Van der Meulen Accountants (VTM Accountants) gaan vanaf 1 november 2016 op in Alfa Accountants en Adviseurs. De twee kantoren zijn de

29ste en 30ste vestiging van Alfa Accountants en Adviseurs. De organisatie versterkt hiermee de eigen positie in de regio Friesland.

Landelijk gezien is de groei al jaren geleden ingezet. ‘De kantoren zijn

een mooie aanvulling op onze regionale dienstverlening’, vindt Sicco de Vries, directievoorzitter van de Alfakantoren in Buitenpost en Leeuwarden. n

FrieslandCampina zet flinke stap in melkproductieland Pakistan

F

rieslandCampina heeft een belang van 51% genomen in Engro Foods en daarmee wordt een flinke stap in Pakistan gezet.

Pakistan is het op twee na grootste melk producerende land ter wereld met een productie van maar liefst 38 miljard liter melk op jaarbasis. Door een belang aan te schaffen in Engro Foods (onderdeel van de Engro Corporation) stelt FrieslandCampina zich, naar eigen zeggen, dus in staat om een sleutelpositie in Centraal-Azië

te veroveren. Het hoofdkantoor van Engro Foods bevindt zich in Karachi, wat de grootste stad van Pakistan is.

Het bedrijf verzamelt dagelijks de melk van ongeveer 150.000 boeren en de totale 300 miljoen liter melk wordt vervolgens verwerkt in productielocaties in Sahiwal en Sukkur.

De totale kosten voor het belang zullen naar verwachting rond de 420 miljoen euro gaan bedragen. De overeenkomst is gesloten in samen-

werking met de Nederlandse Ontwikkelingsbank FMO en de International Finance Corporation (IFC). n

Verkiezing Friese Onderneming van het Jaar krijgt financiële steun van provincie

D

e Stichting Verkiezing Friese Onderneming van het Jaar krijgt voor de jaren 2016, 2017 en 2018 een bijdrage van 30.000 euro van de provincie Fryslân. De bijdrage is afkomstig uit het economische pakket van de provincie, dat de naam Wurkje mei Fryslân heeft.

De Stichting Verkiezing Friese Onderneming van het Jaar kent elk jaar een prijs toe aan de beste

Friese onderneming. Hiermee wil de stichting Friese ondernemers stimuleren om boven zichzelf uit te stijgen. Ze willen innovatief, duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemerschap belonen. De meest recente verkiezing werd gewonnen door Anker Stuy Verven.

35

juli 2016

Het is overigens niet de eerste keer dat de Stichting Verkiezing Friese Onderneming van het Jaar een bijdrage van de provincie Fryslân ontvangt. Ook gedurende de afgelopen jaren heeft de provincie aan het initiatief bijgedragen. n

Bedrijfspresentatie

Werk is er voor iedereen M et

een arbeidsbeperking kun je heel goed werken .

D aar

A lbert H eijn

bewijst het .

krijgen jonggehandicapten volop kansen .

Teun Tolman, Bert Hoekstra en Coby van der Laan

E

lke dag zijn de handige hulpen nodig. De kunst is hoe ze in hun kracht worden gezet. Het gaat niet om het vinden van de beperkingen, het gaat om wat de jonggehandicapten wél kunnen. Ze doen regulier werk, net als anderen, maar dan aangepast aan hoe zij het kunnen uitvoeren Binnen een team van collega’s zijn ze gelijk. Soms weet men niet eens dat ze ‘anders’ zijn. De bonus is er naar.

Juist omdat ze zo ‘gewoon’ mee kunnen doen, zijn ze vaak zeer gemotiveerd en loyaal.

Het is de werkelijkheid van de Participatiewet die sinds 2015 van kracht is. Het doel is om met stimulan-

sen en begeleiding uiterlijk in het jaar 2026 in het bedrijfsleven minstens 100.000 mensen met een arbeidsbeperking aan een baan te helpen. De gemeente Heerenveen maakt hier werk van.

Voor veel werkgevers is het wennen.

Bij Albert Heijn zijn ze een stap verder. Daar helpen jobcoaches met overleg en begeleiding, en er zijn speciale opleidingsmodules. Zo worden alle winkels bijgestaan om jonggehandicapten in dienst te nemen.

Kans om bergen te verzetten Op de werkvloer is Bert Hoekstra uit De Knipe als anderen. In de winkel van Albert Heijn in Heerenveen is hij vaardig en snel. De vleesafdeling is

36

juli 2016

zijn domein. Zijn ogen zien het werk, zijn handen schieten uit de mouwen als de schappen aangevuld moet worden. Ondertussen staat hij klanten met raad en daad bij.

Na het voltooien van zijn mbo-opleiding media-vormgeving aan de Friese Poort heeft de nu 23-jarige Bert bij Albert Heijn een kans gekregen. Hij heeft een duidelijke structuur nodig.

Daarbinnen kan hij bergen verzetten.

Voor veel collega’s is hij met zijn ervaring en kennis een welkome vraagbaak. Zelfs geeft hij adviezen hoe het beter kan. ,,Ik weet waar voor mijn collega’s valkuilen zitten. Het is een bescherming om te voorkomen dat iemand over zijn grenzen heengaat.’’

Met trots doet Bert zijn werk. ,,Het is leuk werk, ook door het contact met klanten en het werken met collega’s.’’

Geen moeite is hem te veel. Elke maandag is Bert er vroeg bij. Dan wordt in de winkel ,,de nieuwe actie opgebouwd’’. Alle weekaanbiedingen worden dan in stelling gebracht. Zijn expertise en punctualiteit komen dan van pas.

Ook de gemeenten leveren hun aandeel. Naast de 100.000 banen van bedrijven worden er 25.000 ingevuld in de publieke sector. De gemeente Heerenveen heeft bijvoorbeeld drie mensen aan het werk bij de afdeling wijkbeheer. Het Friese cijfer ligt fors boven de doelstelling. Nu al zijn er zo 530 banen ingevuld. Voor 2015 was het doel 300.

Werkgever voor iedereen

Begeleiding en klankbord

,,Het past in onze strategie voor beter en gezonder leven’’, beklemtoont vestigingsleider Teun Tolman. ,,We willen een werkgever zijn voor iedereen.’’

Het blijft niet bij woorden. In zijn AH-winkel in Heerenveen met 170 medewerkers werken vijf mensen in het kader van de Participatiewet, van wie er twee inmiddels een vast contract hebben. ,,Ze zijn een vast gezicht van de winkel.’’

In de praktijk blijkt dat de grotere ondernemingen de wegbereiders zijn.

Ook Teun Tolman van de Heerenveense AH-winkel weet het. ,,De randvoorwaarden zijn goed geregeld. De verantwoordelijkheid ligt zo niet alleen op mijn bordje.’’ Op het hoofdkantoor is een speciaal team bezig met regels en uitvoering van de Participatiewet. ,,Dat helpt ons geweldig.’’

Het is onder andere aan de teamleiders om zorg te dragen voor voldoende begeleiding en coaching. Er schuilt steeds een gevaar, weet Teun Tolman. ,,Dat je op drukke momenten te veel van mensen vraagt. Rond de kerstdagen moet je bijvoorbeeld opletten.’’ Aan de teamleiders om dit in goede banen te leiden. ,,Ook wij moeten soms even in de spiegel kijken en vragen: doen we het goed?’’

Kennis en ervaringen op de werkvloer van de filialen worden snel gedeeld.

Daar profiteert een ieder van. ,,Zo zijn we tot veel meer in staat dan we eerst dachten.’’ Tolman toont de cijfers. ,,Albert Heijn heeft landelijk al 1068 mensen met een arbeidsbeperking in dienst. De helft daarvan heeft een vast contract.’’

Helpen met perspectief In een banenafspraak hebben werkgevers beloofd om 100.000 mensen met een arbeidsbeperking aan een baan te helpen. Zo krijgen zij perspectief, een omgeving waarin ze leren en wat vooral belangrijk is: het gevoel erbij te horen.

Werkgevers krijgen een loonkostensubsidie voor het in dienst nemen van een arbeidsgehandicapte. Maar dat is niet het enige. Ook worden ze geholpen bij het geschikt maken van een werkplek of het opzetten van leerwerktrajecten en de inzet van een jobcoach.

In Nederland zijn 360.000 ondernemers. Zij kunnen allemaal een steentje bijdragen om de ambitie waar te maken. Ze krijgen daarvoor hulp en ondersteuning van gemeenten, van het uitkerings- en werkinstituut UWV, of van Regionale Werkbedrijven.

Kleinere bedrijven moeten arbeidsgehandicapten eveneens een toekomst kunnen bieden.

Tolman kan zich voorstellen dat sommige ondernemers opzien tegen de gevreesde rompslomp van de Participatiewet. Het is de angst voor het onbekende van de nieuwe wetgeving. ,,Mijn ervaring is een andere.

Door jobcoaches en jobhunters wordt veel uit handen genomen.’’ De gemeente verzorgt daarmee kosteloos de werving, selectie en bemiddeling en kijkt of er werkplekaanpassingen of coaching nodig zijn.

Of het is de angst veel tijd en energie kwijt te zijn aan begeleiding.

Help ook mensen aan werk Ook mensen met een arbeidsbeperking of afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk helpen? Of een bijdrage leveren aan de samenleving?

De gemeente Heerenveen helpt hier graag bij.

De gemeente Heerenveen biedt een breed pakket aan mogelijkheden om te ondersteunen, zoals: • Kosteloze werving selectie en bemiddeling

37

juli 2016

Albert Heijn helpt 2000 mensen aan werk met Participatiewet Eind 2016 heeft Bert Hoekstra tweeduizend andere collega’s met een arbeidsbeperking bij de supermarktketen. Albert Heijn maakt een serieuze zaak van de nieuwe Participatiewet. Deze wet prikkelt bedrijven iedereen naar vermogen mee te laten doen in het arbeidsproces.

Het supermarktconcern is met ruim 900 winkels en 100.000 medewerkers een van de grootste werkgevers van Nederland. De lat ligt hoog, want Albert Heijn wil ook de grootste werkgever zijn voor jonggehandicapten. Er is een duidelijke lijn voor alle winkels, met hulp en ondersteuning.

Tolman: ,,Dat moet je regelen. Dit lukt ook met een directe collega die als een soort buddy functioneert. Die is ook klankbord en steun en toeverlaat.’’

Bert Hoekstra heeft zijn draai gevonden. Zijn eerste baantje bij Albert Heijn als jonge vakkenvuller is de investering waard gebleken. Sinds dit jaar heeft hij er een vast contract. Hij is blij met het vertrouwen en geeft het dubbele in loyaliteit terug. ,,Het is een dik compliment waard’’, zegt de Heerenveense wethouder Coby van der Laan over het winkelfiliaal van Albert Heijn in Heerenveen.

De ervaringen moeten een aanmoediging zijn voor andere werkgevers. ,,Een mooi voorbeeld van hoe zoveel mogelijk mensen aan werk worden geholpen.’’ n

• Proefplaatsingen • Loonkostensubsidie (bij verminderde loonwaarde) • Jobcoaching • Werkplekaanpassingen

Meer weten?

Voor vragen of meer informatie: Miranda de With, Jobhunter 06 25269263 m.dewith@heerenveen.nl Sies Douwenga, Jobcoach 06 21211618 s.douwenga@heerenveen.nl

Culturele tips

Tentoonstelling van Peter Lazarov

In het Centrum voor prentkunst te Fochteloo zal van begin juli tot halverwege augustus een tentoonstelling te zien zijn van Peter Lazarov. Deze kunstenaar uit Bulgarije maakt prachtige houtgravures, waaraan indrukwekkende verhalen ten grondslag liggen. Enkele van de getoonde gravures zullen ook te koop zijn.

Waar: Centrum voor prentkunst, Fochteloo Wanneer: 2 juli t/m 21 augustus 2016 Aanvang: afhankelijk van het bezoekmoment Prijs: geen Meer informatie: www.stichtingnobilis.nl

Muzikale praamvaartocht

Op 28 juli kan er met het hele gezin van een wel heel bijzonder muzikaal avondje worden genoten. Een muzikaal avondje op een praam, welteverstaan. Samen met uw kinderen kunt u aan boord stappen van een echte Friese zeilpraam en anderhalf uur varen langs de boorden van de Pikmar.

Tijdens de vaartocht spelen diverse muzikanten liedjes, die iedereen kent.

Natuurlijk hopen zij dat u uit volle borst meezingt.

Waar: Grou Wanneer: 28 juli 2016 Aanvang: 19.30 uur Prijs: € 3,50 Meer informatie: www.skutsjewike.nl

Open podium van de Teatertún Al een aantal jaren op rij heeft Openluchttheater de Teatertún een open podium georganiseerd. Dit open podium bleek iedere keer een groot succes en daarom heeft de organisatie besloten ook in de zomer van 2016 weer een dergelijke dag te realiseren. Aanstormende talenten kunnen op deze dag gedichten opdragen, muziek ten gehore brengen en toneelstukken opvoeren. Het publiek kan de creatievelingen bewonderen en daarnaast onbezorgd over de zomermarkt heen struinen.

Waar: Openluchttheater de Teatertún, Rijs Wanneer: 31 juli 2016 Aanvang: 14.00 uur Prijs: € 2,00 Meer informatie: www.teatertun.nl

ABBA Tribute

ABBA is terug! Althans daar lijkt het op gedurende een twee uur durende show in openluchttheater De Koele te Appelscha. Twee geschoolde zangeressen en vier ervaren muzikanten brengen live een ode aan ABBA en brengen een flink aantal van hun legendarische nummers ten gehore.

Waar: Openluchttheater De Koele, Appelscha Wanneer: 13 augustus 2016 Aanvang: 20.00 uur Prijs: € 12,50 Meer informatie: www.abba-tribute.nl

38

juli 2016

Sander van Marion

Dit jaar is organist, dirigent en componist Sander van Marion alweer zestig jaar lang actief in de muziekwereld. In al die jaren heeft hij een goede naam opgebouwd in zowel binnen- als buitenland. U kunt één van Van Marions jubileumconcerten bijwonen op donderdag 11 augustus op Terschelling. Sluit uw ogen en beleef Van Marions muzikale reis samen met enkele andere muziekliefhebbers.

Waar: Martinikerk, Oosterend (Terschelling) Wanneer: 21 augustus 2016 Aanvang: 20.00 uur Prijs: € 5,00 Meer informatie: www.sandervanmarion.nl

Gondelvaart Aldeboarn

De Gondelvaart Aldeboarn trekt jaarlijks ruim 10.000 bezoekers. Al sinds 1945 is het een begrip binnen en buiten de provincie Friesland. Tijdens de vaart varen vijftien objecten door het centrum van Aldeboarn en op iedere object wordt een korte theaterproductie opgevoerd. Kortom, ieder vaartuig is een spektakel op zich.

Waar: Aldeboarn Wanneer: 26 augustus 2016 Aanvang: 21.00 uur Prijs: € 7,00 Meer informatie: www.gondelvaartaldeboarn.nl

Het Paradepaadje Wilt u niet enkel van kunst en cultuur, maar ook van de Friese natuur genieten? Loop dan op 25, 26, 27 of 28 augustus het Paradepaadje. Deze kunst- en cultuurroute loopt door zes dorpen in de gemeente Littenseradiel heen en is ongeveer vijftien kilometer lang. Langs de route treft u ongeveer dertig locaties, waar kunst wordt geëxposeerd. Zowel de kunstobjecten als de locaties zijn zeer verschillend en allemaal de moeite van het bezichtigen waard.

Waar: De start in Lutkewierum Wanneer: 25 t/m 28 augustus 2016 Aanvang: 11.00 uur Prijs: € 4,50 Meer informatie: www.paradepaadje.nl

Iepenloftspul Jorwert

Het iepenloftspul van Jorwert is misschien wel het meest bekende iepenloftspul in Friesland. Dit jaar pakt de organisatie weer flink uit. De voorstelling neemt men mee naar het Londen van de jaren zestig en geeft een beeld van de strijd tussen de seksen destijds. Het iepenloftspul is gebaseerd op de film Made in Dagenham en is komisch doch een tikkeltje dramatisch.

Waar: Jorwert Wanneer: 27 augustus t/m 24 september 2016 Aanvang: 20.30 uur Prijs: € 22,50 Meer informatie: www.iepenloftspuljorwert.nl

39

juli 2016

C o m m e r c i ë l e C l u b Z u i d F r i e s Tl ai tnedl

Mededelingen CCZF Activiteitenprogramma

Nieuwe leden

ALV Museum Belvédère Heerenveen vrijdag 23-09-2016

Per maart 2016

De heer H.Donker

Spreker Tjaarda Oranjewoud dinsdag 18-10-2016

Schoonhoven Bedrijfsmakelaardij BV Heerenveen

Drafbaan Wolvega vrijdag 25-11-2016

De heer R.Jorritsma Solvocom Heerenveen

Thialf clinic/rondleiding vrijdag 9 of 16-12-2016

De heer M. Voordenhout Jama Zonwering & Raamdecoratie Heerenveen

Bovengenoemde data zijn onder voorbehoud.

Er kunnen nog wijzigingen plaatsvinden in het programma.

De heer A. Hartsuiker Kunsthuis Loof Jubbega

Bezoek regelmatig onze website voor actuele informatie over ons activiteitenprogramma of blijf op de hoogte via de social media.

De heer W. Riezebos

www.cczf.nl/events www.twitter.com/cczfevents www.facebook.com/cczfevents

De heer R.Boelsma

Fit20Friesland Heerenveen

RBC-Consultants Leeuwarden

Mevrouw R. Wind Jac. Wind, Zand en Grinthandel BV Heerenveen

40

juli 2016

samen werken. samen werken.

samen werken en samen vooruit In de nieuwe gemeente De Fryske Marren houden we er met elkaar de vaart in.

samen werken en samen vooruit

Ondernemers hebben in deze mooie gemeente alle ruimte en helpen elkaar waar dat In dekan. nieuwe De Fryske Marren met Want elkaardoor de vaart in. maar Moetgemeente de koers verlegd worden?

Dan houden doen wewe dat er samen. krachten Ondernemers hebben deze mooie alle ruimte en helpen elkaar waar dat te bundelen, komen weinverder.

Meer gemeente weten? www.defryskemarren.nl maar kan. Moet de koers verlegd worden? Dan doen we dat samen. Want door krachten te bundelen, komen we verder. Meer weten? www.defryskemarren.nl

www.defryskemarren.nl

DE KRACHT VAN SAMENWERKING

Sterk in marketing en webdevelopment Ambitieuze ondernemers en organisaties succesvol maken: dat is onze missie.

Bij het SKS doen we dat door de ontwikkeling van een internationale responsive website, een iPhone en Android App en de uitgave van het glossy magazine Skรปtsje Journaal.

Even sparren?

Bel 0513 654 445

vdlp.nl