Zakenvisie Editie nr. 73 by Van der Let & Partners

No. 73, oktober 2016

Ondernemersmagazine van de Commerciële Club Zuid Friesland

BOOMSMA: met ambacht naar grote speler in drank

FRIESE ARBEIDSMARKT SCHUIFT NAAR FLEXIBEL BOUWSECTOR: Groeistuip door woningbouw

Martha Smit Commerciële Club Zuid-Friesland verbinden, inspireren en ondernemen

Losse nummers € 3,95

Frisse aanpak van bouwer Martha Smit: met gevoel, duidelijke taal en kwaliteit

KENNIS IS KUNNEN ECOstyle in Oosterwolde heeft voor hun nieuwbouw gebruik gemaakt van Raadsma ToegangsBeheer (RTB). Raadsma biedt alle mogelijke deurtechnieken en elektronische toepassingen. RTB maakt het mogelijk de toegangsrechten van personen vooraf en op afstand te regelen ten behoeve van veiligheid, beveiliging en comfort. In onze moderne RTB showroom in Leeuwarden ontvangen onze adviseurs u graag om u te laten zien wat er allemaal mogelijk is.

RAADSMA IJZERSTERK

Dokkum . Heerenveen . Leeuwarden . Groningen . t. (0519) 29 23 25 . www.raadsma.nl

PRO+

Friese ondernemers opgelet:

Altijd de hoogste korting, laagste kosten en beste service Welkom bij ABD Renault

Bedrijfswagenspecialist Regio Drachten en Leeuwarden Sietse Bosgraaf sietsebosgraaf@abdrenault.nl

Bedrijfswagenspecialist Regio Heerenveen en Sneek Henk Siemensma henksiemensma@abdrenault.nl

Bedrijfswagenspecialist Regio Dokkum Erwin Middelbos erwinmiddelbos@abdrenault.nl

Renault KANGOO Express vanaf

€10.790,-

Renault TRAFIC vanaf

€15.990,-

Renault MASTER vanaf

€17.990,-

Perfecte uitstraling van uw wagenpark. Renault is al sinds 1998 Europees marktleider in de verkoop van bedrijfswagens, dus bewezen succesvol. Minder Co2-uitstoot van uw wagenpark: op basis van onderzoek is Renault in 2015 de meest schone automobielproducent.

ABD Renault heeft nu nog 25% korting, 0% financiering en altijd de beste service.

Colofon

ZakenVisie is het officiële clubblad van de Commerciële Club Zuid Friesland en is een uitgave van VDLP Publishing. Uitgave VDLP Publishing Herenwal 137 8441 BE Heerenveen Postbus 496 8440 AL Heerenveen Tel.: 0513 - 654 445 Fax: 0513 - 654 761 E-mail: info@vdlppublishing.nl Internet: www.vdlppublishing.nl Hoofdredactie S. van der Let Redactie Bert de Jong en Simon van der Let E-mail: mail@zakenvisie.nl Advertentieverkoop Pieter Balstra Tel.: 0513 - 654 445

No. 73

oktober 2016

Boomsma: met ambacht naar grote speler in drank

Vormgeving Van der Let & Partners Marketing / Webdevelopment Met medewerking van J. van Zanden, B. de Jong, G. Schaaij, E. Reekers, N. Donker Fotografie Van der Let & Partners, Cor Pot, Fotopersbureau FPH e.a. Druk Drukkerij Van der Eems Heerenveen Verspreiding Sandd Dagelijks bestuur CCZF Voorzitter E. Mous Penningmeester H. de Jager Secretaris A. Annema

Fritech profiteert van groei in uitzendwerk

Algemeen bestuur CCZF C. van Rooijen J. van Strien E. Selderijk Ereleden CCZF M. Rem A. Brink J. de Vries J. Boeijenga Op de inhoud van dit magazine rust copyright. Niets mag op enigerlei wijze worden vermenigvuldigd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Aan de inhoud van deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. De uitgever is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de columns. ZakenVisie is het leden- en informatiemagazine van de Commerciële Club Zuid Friesland. Het magazine verschijnt 4x per jaar in een oplage van 4.000 exemplaren en wordt verspreid onder alle leden van de CCZF. Daarnaast komt het CCZF magazine via controlled circulation terecht bij alle bedrijven met meer dan 7 werknemers in de zuidelijke helft van Friesland en alle bedrijven met meer dan 10 werknemers in de noordelijke helft van Friesland. Het CCZF magazine wordt tevens toegezonden aan overheidsinstanties en diverse openbare instellingen.

Groeistuip door woningbouw

Deze editie

Van de redactie

Vooruitgang en werk

een uitgave van

Commerciële Club Zuid-Friesland verbinden, inspireren en ondernemen

estendige vooruitgang, dat is de koers voor de toekomst. De bescheiden groei van de Nederlandse economie past daarbij. Het kabinet

oogst, nadat het de afgelopen jaren zwaar heeft bezuinigd en de lasten heeft verzwaard. Het is een zware tol geweest, maar naar het oordeel van de ministersploeg is Nederland sterk uit de crisis gekomen. De Troonrede op Prinsjesdag 2016 was er eentje vol tevredenheid over het economisch perspectief. De koopkracht van alle groepen Nederlanders gaat er in 2017 op vooruit. De prognose is 1,7 procent. Het optimisme van het kabinet is er ook bij consumenten. Zij zijn van plan om meer euro’s te laten rollen voor bestedingen. Arbeid is de motor van de economie. Werkgevers krijgen

Van de voorzitter

Jaarvergadering CCZF, Museum Belvedere

andere met een verlaging van de werkgeverspremies

Commerciële Club Zuid Friesland

voor sociale wetten. De werkloosheid moet verder dalen,

Boomsma: met ambacht naar grote speler in drank Actueel

Friese arbeidsmarkt schuift naar flexibel Arbeidsmarkt

Frisse aanpak van bouwer Martha Smit: met gevoel, duidelijke taal en kwaliteit Arbeidsmarkt

maar met de voorspelde 555.000 personen in 2017 blijft het cijfer hoog. De vraag naar personeel stijgt, maar het gaat vooral om flexibele krachten, merken uitzendbureaus als Fritech. In macro-cijfers gaat het beter met Nederland. De sterke welvaart is nog steeds iets om trots op te zijn. Maar niet een ieder deelt in dit profijt. Veel mensen kennen onzekerheid over werk en inkomen. Door jaren van

Groei uit zich in flexibele banen, vooral vanwege onzekerheid

loonmatiging heeft menigeen een offer gebracht, maar

Arbeidsmarkt

bouwsector heeft dit als geen ander gevoeld. De Friese

Val maar met de deur in huis

bouwers voelen dat het beter gaat en verlangen weer

Geert Schaaij

stimulansen om mensen in dienst te nemen, onder

Groeistuip door woningbouw Bouwsector

Gadgets

"Succesvolle hulp bij zoektocht naar werk om zo mensen te laten stralen" Bedrijfspresentatie

ook hebben velen een vaste baan verloren. De

naar vet op de botten, de timmerlieden naar wat extra loon. Uiteindelijk moeten zij het doen, het zijn vooral de werkers die de consumptie kunnen aanjagen. Bij het aanbieden van de Miljoenennota op Prinsjesdag lijkt het soms zo, maar het gaat niet alleen om harde pegels. Er is ook de harde werkelijkheid die toont dat onrust en onbehagen kenmerken zijn van deze tijd. Daarbij gaat het om de waarden van de samenleving. Het

Autonieuws

Zakennieuws

"Tijd nemen voor focus en managen van verwachting"

gaat ook om zoiets als barmhartigheid. Van mensen die elkaar helpen, ook van ondernemers die elkaar ondersteunen. De betekenis van een luisterend oor kan heel groot zijn.

Bedrijfspresentatie

Culturele tips

Vooraankondigingen CCZF

De redactie

Omdat geen pensioen gelijk isâ&#x20AC;¦

Omdat geen pensioen gelijk is, adviseren wij op maat Breedpad 21, 8442 AA Heerenveen | Postbus 116, 8440 AC Heerenveen T (0513) 61 44 44 | F (0513) 62 37 42 | E info@kuiperverzekeringen.nl | I www.kuiperverzekeringen.nl

AUTOBELETTERINGEN PANDBELETTERINGEN (WERK) KLEDING DRUKWERK ICARUS 19 - 8448 CJ HEERENVEEN - T: 0513-640 637 - WWW.DMHEERENVEEN.NL

Van de voorzitter

Beste Leden, E

en vaak gehoorde uitspraak is: “afscheid nemen doet pijn”. Zo wil ik het niet ervaren, maar het voelt wel een beetje vreemd. Dit is mijn laatste bijdrage aan het voorwoord van de Zakenvisie het mooie huisblad van onze club de CCZF.

Afgelopen vrijdag 23 september was het zo ver. Fedde Tuinstra en ik namen afscheid van het bestuur. Jeep van Strien is Fedde opgevolgd als bestuurslid. Na 10 jaar penningmeesterschap en 7 jaar voorzitterschap draag ik het stokje over aan mijn opvolger Erik Mous. Op deze dag hadden wij onze ledendag in Museum Belvédère in Heerenveen-Oranjewoud. Een prachtige accommodatie die we wel eens eerder bezocht hebben op het snijvlak van oude gebouwen in Oranjewoud en de nieuwbouw van Skoatterwald. Ongeveer 60 leden bezochten deze bijeenkomst waarin het bestuur verantwoording aflegde over het vastgestelde beleid. Er werd terug gekeken op de activiteiten van het afgelopen jaar en de daarbij behorende financiële verantwoording. Onze penningmeester kon net niet voorkomen dat we met zwarte cijfers afsloten maar een tekort van € 63 met zoveel goedbezochte activiteiten verdiend een pluim aan een ieder die dit gerealiseerd heeft. De bijeenkomsten kenden veel variaties zoals informatief, cultureel en sportief. Kortom een prachtig podium om als lid van de CCZF te netwerken. Er werd ook vooruit gekeken naar het programma van 2016-2017. Het team event onder aansturing van Christel Koning heeft veel uitdagende activiteiten ingepland. Al deze events voor een gelijkblijvende contributie van € 260 per jaar. Komend seizoen staat er een gezamenlijk event in Leeuwarden gepland met de andere commerciele clubs in de provincie en VNO-NCW. Op 31 oktober zal Peter van Uhm, onze oud legerbaas, vertellen over zijn ervaringen en zijn onlangs uitgegeven boek “Ik koos het wapen”. Tijdens de ledenvergadering hebben wij als bestuur met de leden stilgestaan over het ledenbeleid. In een veranderende wereld gaat dit ook de ondernemingen, instellingen, locale overheden en bedrijven niet voorbij. Enerzijds zien we verdere schaalvergroting bij bedrijven, zoals bijvoorbeeld in de zakelijke dienstverlening, en anderzijds dat er kleinere bedrijven ontstaan zoals ZZP-ers. Het beleid van de CCZF is er op gericht om de grootst mogelijke diversiteit na te streven in type ondernemingen en soort ondernemingen. Het bestuur heeft op basis wat bepaald is in de statuten nadere richtlijnen opgesteld die gedeeld zijn met de leden en nadere uitgewerkt worden met als uiteindelijke doel een CCZF met kwaliteit en een mooie omvang. Een veel gehoorde vraag die ik de afgelopen tijd kreeg “hoe heb jij je bestuursperiode ervaren?” In één woord: geweldig. Ik heb de CCZFbestuursperiode als zeer prettig ervaren. Gedurende deze jaren heb ik vele mensen ontmoet met zeer verschillende achtergronden en denkwijzen. Dat heeft mij alleen maar gevoed en heb ik als heel positief ervaren. De uitdaging was er steeds om in een veranderende wereld de balans te zoeken in: nieuwe ontwikkelingen op te pakken en het goede te behouden. Hoe dat gelukt is mogen de leden zeggen. Wel ben ik als blijk van waardering benoemd tot erelid van de CCZF en daar ben ik trots op! Afsluitend wens ik je veel plezier met het lezen van dit blad en tot kiekes en oan’t sjen.

Jan van Zanden

oktober 2016

CommerciĂŤle Club Zuid Friesland

Vrijdag 23 september 2016

Jaarvergadering CCZF, Museum Belvedere Ledenvergadering en afscheid voorzitter Onder het genot van een heerlijk buffet van De Koninghof vond op 23 september j.l. de algemene ledenvergadering van de CCZF plaats. In museum Belvedere werd het afgelopen jaar beproken. Een gezonde vereniging die vooral inzet op ledengroei. De bijeenkomst stond verder in het teken van het afscheid van voorzitter Jan van Zanden en mede bestuurslid Fedde

Tuinstra. Op een ludieke wijze werd het stokje overgedragen aan Erik Mous als nieuwe voorzitter en Jeep van Strien als nieuw bestuurslid. De CommerciĂŤle Club Zuid Friesland wil met fris elan de toekomst in. De nieuwe lijn waarbij mensen zich kunnen aansluiten bij een kamer en waarbij de leden van die kamer zelf de invulling van onderwerpen en uitjes vaststellen ziet er veelbelovend uit.

oktober 2016

A c tTui et e l

Chantoine Boomsma naast de nieuwe, glanzende koperen ketel.

oktober 2016

Boomsma: met ambacht naar grote speler in drank De

kracht ligt in ambacht en traditie , de toekomst in ambitie . I n beide investeert

D istilleerderij oude

fors .

H et

jaar

2016

blijkt veel in het vat te hebben : een nieuwe gin en de

W eduwe .

et passie en trots koesteren broer en zus Chantoine en Saskia Boomsma het familiebedrijf. De vijfde generatie staat aan het roer van de Leeuwarder distilleerderij, ooit groot geworden met productie van jenever en beerenburg. De groei van het bedrijf komt echter nu uit whisky, vodka en gin. Net zijn er enkele miljoenen euro’s gestoken in een nieuwe distilleerderij. Deze geeft Boomsma de mogelijkheid de productie op te voeren en met nieuwe producten te komen. Pronkstuk in de hal is een nieuwe, glanzende koperen ketel, met een inhoud van 2500 liter. Deze is bedoeld voor de productie van vooral gin. Boomsma ruikt zijn kans. Deze sterke drank is in Nederland snel populair aan het worden, vooral bij jongere generaties. Boomsma is een lange weg gegaan voordat aan het begin van de zomer van 2016 de eigen Dry Gin werd gepresenteerd. Aan alles is gedacht om het een bijzonder product te laten zijn. Voor de inhoud zijn twaalf kruiden de basis, voor de presentatie is een stijlvolle, lange vierkante fles gekozen. Het is een Friese gin, gemaakt met ambacht en gepresenteerd in een modern concept. Benutting van het oude ruitlogo van Boomsma uit het begin van de vorige eeuw is de knip-

B oomsma

oog naar het verleden. Voor het overige is de blik gericht op de toekomst. Met nieuwe producten. Saskia en Chantoine Boomsma verwachten veel van de gin. ,,Het is ons kindje.’’

Sterke stijger Gin is een sterke stijger in de ranglijstjes van gedistilleerde drank, waar jenever al lang geen nationale borrel meer is. Er wordt met 9 miljoen liter nog maar een kwart van de jenever geconsumeerd in vergelijking met bijna een halve eeuw geleden. ,,Jenever worstelt met het imago’’, erkent Boomsma. ,,Terwijl er heerlijke oude jenevers zijn, bijvoorbeeld drie jaar lang gelagerd in portvaten. Zo fijn van smaak.’’ Al veel langer is Boomsma niet slechts de jeneverproducent. Veel meer is de Leeuwarder distilleerderij maker van whisky, vodka en nu ook gin. ,,We maken ambachtelijke producten’’, beklemtoont Boomsma. De kwaliteit staat voorop. Niet alle gin uit de 2500 liter grote distilleerketel is bijvoorbeeld goed genoeg. De helft voldoet niet aan topkwaliteit en is verlies. Het zijn de delen met de zware en lichte tonen.’’

Drie onderdelen Het fundament van Boomsma Distilleerderij bestaat uit drie onderdelen. Vanouds her is het de productie van jenevers en beerenburg. Daarmee begon Dirk Boomsma in 1883 zijn han-

oktober 2016

A c tTui et e l

del in kruidenierswaren en drank in Leeuwarden. Het bleef geen lokale distilleerderij, gaandeweg werd Boomsma ook een bekend merk in de rest van het land. Inmiddels is het buitenlands gedistilleerd uitgegroeid tot de belangrijkste poot. Bekende merken zijn Glen Talloch whisky, Esbjaerg vodka en Old Captain rum. Daarnaast is Boomsma importeur van zo’n driehonderd wijnen. Enkele zijn van de uit Côtes de Bourg afkomstige Chateau Beaulieu, van de wijngaarden die vader Jodocus Boomsma in Frankrijk bestiert. Het grootste succes heeft Boomsma met de Schotse whisky. Met Glen Talloch is de Leeuwarder distilleerder in Nederland marktleider. In de pas gerealiseerde distilleerderij is een nieuwe roestvaststalen tank geplaatst die maar liefst 120.000 liter Schotse whisky kan herbergen, naast de bestaande van 60.000 liter.

Schotse hooglanden Na vijf jaar rijping op eikenhouten vaten in de Schotse hooglanden komt de whisky naar het vlakke Friesland. ,,Het moet in Schotland drie jaar en één dag liggen eer het Schotse whisky mag heten’’, legt Boomsma uit. ,,Wij kiezen voor vijf. Voor een fijnere smaak.’’

“Wij kiezen voor vijf jaar. Voor een fijnere smaak” Het bottelen van de whisky gebeurt in Leeuwarden. Duizenden flessen rinkelen in een onophoudelijke stroom. In snel tempo worden de dozen gevuld om deze naar de slijters te distribueren. Het is duidelijk wat de nieuwe nationale borrel van Nederland is. Al enkele jaren staat whisky bovenaan in de ranglijst. Meer dan 10 miljoen liter is de consumptie in Nederland.

Nieuwe fase Broer en zus leiden het eeuwenoude familiebedrijf gezamenlijk naar een nieuwe toekomst: ,,Op basis van gelijkwaardigheid, we vullen elkaar prima aan. Dat voelt fantastisch.’’ Wat er staat is een solide bedrijf. Investeringen kunnen uit eigen middelen worden betaald. Het leiden

gebeurt met een vleugje eigenzinnigheid en ook gepaste voorzichtigheid. ,,Je moet er greep op hebben, het is geen business as usual.’’ Ondertussen groeit Boomsma Distilleerderij. In eigen land, maar ook in het buitenland. De Verenigde Staten, Canada en de Baltische staten zijn de belangrijkste exportlanden. Jenever naar Amerika, daar wel. ,,Je moet je richten op een niche. Met bijvoorbeeld vodka hoef je daar niet aan te komen, dan ben je een te kleine speler tussen de grote drankenconcerns’’, verduidelijkt Boomsma. ,,Met beerenburg in een stenen kruik val je op.’’

oktober 2016

Het faillissement van slijtersketen Mitra en daaropvolgend van moederconcern Dirkzwager in Schiedam, een van de grootste drankondernemingen van Nederland, was een schok. Het bevestigde Boomsma ook in de visie dat een eigen verkoop- en distributienetwerk van groot belang is. ,,Je moet het zelf in de hand kunnen houden.’’

Overname Weduwe Joustra Nog maar net bekomen van de lovende reacties op de authentieke nieuwe gin, was het bij Boomsma Distilleerderij deze zomer alle hens aan dek voor de overname van de Weduwe Joustra uit Sneek. De goed draaiende Sneker beerenburgmaker,

waar zeven mensen werken, was in juli onverwacht in zwaar weer terechtgekomen door het faillissement van moederbedrijf Dirkzwager. ,,Een mooi merk met een grote regionale betekenis’’, zegt Chantoine Boomsma over Weduwe Joustra. ,,Waard om een nieuwe toekomst te geven. Bovendien zagen we onmiddellijk kansen om hiermee ons bedrijf te versterken.’’ Er was ook een strategisch belang, want zo’n mooie kleine distilleerderij als Weduwe Joustra heb je liever in eigen huis dan bij de concurrent. Weduwe Joustra zit in de landelijke top-drie, na Sonnema en Hooghoudt in Groningen. Alle beeren-

burgmakers gezamenlijk zijn goed voor de productie van 3 miljoen liter. Distilleerderij Boomsma, met dertig mensen personeel, is in de afgelopen decennia hoeder geworden van meer Friese drankmerken. De beerenburg en jenevers van de in 1826 in Gorredijk begonnen distilleerderij Gerard Brons worden nu geproduceerd en verhandeld door Boomsma. Sinds 2004 produceert het bedrijf ook de Plantiac vieux van de in 1972 gestopte Bolswarder distilleerderij Plantinga. ,,De regionale merken hebben grote waarde’’, beklemtoont Boomsma.

oktober 2016

Precies de reden waarom er spijt is dat Gerard Brons na de overname in 1977 uit Gorredijk is verdwenen. ,,Natuurlijk kunnen zaken efficiënter met productie en distributie. Maar zoals Boomsma in hartje Leeuwarden zit, zo blijft Weduwe Joustra in Sneek.’’ n Tekst en foto's: Bert de Jong

Sjoerd en Arjan. Typisch ondernemers met een nine-to-five mentaliteit. Het gemak van een grotendeels geautomatiseerde administratie Overal en altijd inzicht in actuele cijfers

Nieuw! Slim boekhouden met een betrouwbare online totaaloplossing Da’s lekker... tijd overhouden voor een potje tennis met je vrienden. Hoe doe je dat? Met Boekhout van Kromhout. Deze slimme online oplossing van Van der Veen & Kromhout geeft 24/7 inzicht in de prestaties van uw bedrijf. U bent altijd in

control en de tijdrovende administratie behoort tot het verleden. Zo kunt u de kostbare uren na vijven besteden zoals u zelf wilt: aan uw relatie, uw kinderen, uw hobby, uw sport of om nieuwe ondernemingsplannen uit te werken.

Betrouwbare sturingsinformatie in één muisklik Altijd het advies van uw accountant bij de hand Tijd overhouden voor zaken die er écht toe doen

Ontdek hoeveel tijd u kunt besparen! Ga naar www.boekhoutvankromhout.com

Friesland

93.2

wwww.waterstadfm.nl

Arbeidsmarkt

Grotere vraag naar hoog opgeleid personeel

Friese arbeidsmarkt schuift naar flexibel De

arbeiDsmarkt veranDert .

m aar

beroepsbevolking groeit naar ruim

miljoen mensen in

2017.

het is moeilijker geschikt personeel te vinDen en er Zijn meer ouDere werkers en meer

vrouwen Die werk Zoeken .

oktober 2016

I n n o v a tA i er beeni dasm mTbaiirtt k ei etl

et goede nieuws is dat de economie voorzichtig groeit en dat er daardoor ook meer banen aangeboden worden. Sinds 2015 is het totale aantal banen weer groter dan voor het begin van de economische crisis in 2008. In 2017 zijn er naar verwachting bijna 10,2 miljoen in Nederland. Een groot deel is in deeltijd. Omgerekend naar voltijd gaat het om 7,1 miljoen volledige banen.

De uitzendbranche is belangrijk om werklozen weer aan een baan te helpen. Uit cijfers van UWV Fryslân blijkt de impact, vooral in de bouw, industrie en zorg. Bij instroom in de WW had 30 procent nog een vaste baan, daarna kreeg nog maar 13 procent een vaste aanstelling terug. Bijna de helft had na uitstroom uit de WW een uitzendcontract, de rest een tijdelijk contract.

Meer beschikbaar werk betekent ook minder werklozen. Eind 2017 zijn het er volgens prognoses minder dan 550.000. Als gevolg van de laatste economische crisis bedroeg het werkloosheidscijfer eind 2015 nog ruim 614.000. Een ander gegeven is dat er meer vacatures ontstaan, naarmate er meer economische groei is. Maar hier is iets opvallends aan de hand: het aantal blijft 240.000 lager dan de piek van 1,1 miljoen in 2007 en 2008.

Friese werkgelegenheid

Voor een groot deel is het verklaarbaar. Werkenden zijn minder driest om van baan te veranderen, door het opschuiven van de AOW-leeftijd werken mensen langer door en het vloeit ook voort uit de sterk toegenomen inzet van zzp’ers en uitzendkrachten. Bovendien worden vacatures vaak ingevuld met beschikbare krachten (zoals werklozen), zodat er geen vervolgvacatures ontstaan.

Uitzendwerk De groei aan banen (in 2016 en 2017 samen 200.000) komt vooral terecht bij de uitzendbureaus en payroll-bedrijven (zakelijke dienstverlening). In 2016 is hier sprake van een toename van zo’n 46.000 banen, in 2017 naar verwachting zo’n 40.000. Economische groei vertaalt zich in meer personeel om deze groei te realiseren. Dit wordt vooral gedaan met de opbouw van een flexibele schil. Het betreft uitzendkrachten, maar ook een sterk uitgedijd leger aan zzp’ers (zelfstandigen zonder personeel). De forse groei aan uitzendwerk heeft te maken met het opkrabbelen van de economie, maar vooral vloeit deze voort uit de terughoudendheid bij bedrijven om zelf vast personeel aan te nemen. Ook vanwege de maatregelen voor het terugdringen van schijnzelfstandigheid bij zzp’ers kiezen bedrijven vaker voor uitzendkrachten of payrollers. In de afgelopen tien jaar is het aandeel mensen met een flexibele arbeidsrelatie gestegen van 15 procent naar 22 procent.

De Friese werkgelegenheid drijft op de kurk van zorg en welzijn, zakelijke dienstverlening, industrie en detailhandel. Ruim 60 procent van de 245.000 Friese banen zit in deze sectoren. In landbouw en financiële dienstverlening is nog sprake van daling van de werkgelegenheid. De bouw laat voor het eerst weer een stijging zien.

“Meeste kansen op een baan in detailhandel, horeca en uitzendwerk” Waar liggen de kansen op een baan in Friesland? De meeste vacatures voor beroepen op een laag en middelbaar niveau zijn te vinden in detailhandel, horeca, zakelijke diensten (uitzendwerk), industrie en zorg en welzijn. In onderwijs, financiële dienstverlening en openbaar bestuur zijn maar weinig banen. Voor werkzoekenden met een hoog opleidingsniveau liggen de kansen het best in de sectoren zorg en welzijn, zakelijke dienstverlening en onderwijs.

Hoger opgeleid Het is een zoektocht geworden naar werknemers met bijzondere kennis en vaardigheden. Veel functies zijn niet meer universeel. Veel werk verandert in rap tempo of is binnen een onderneming heel specifiek geworden. Een bedrijf kiest er zodoende vaker voor om mensen op te leiden en aan zich te binden. Vaak gaat het om banen op middelbaar en hoger niveau. Ook bij de in Friesland aangeboden vacatures komt de verschuiving naar voren. Tot rond de eeuwwisseling was de helft van de vacatures op laag

oktober 2016

beroepsniveau. Het is gedaald tot 40 procent. Er is daarentegen een sterke stijging in de vacatures met hoog beroepsniveau. Dit is al bijna een kwart van alle aangeboden banen.

Krapte De eerste signalen over krapte op de arbeidsmarkt zijn er ook al. Zij liggen juist in de sectoren met vacatures op

hogere opleidingsniveaus. Naast technische, economische en juridische beroepen zijn het ook zorg en onderwijs. Het gaat dan om specifieke beroepen als artsen of tandartsen en om docenten van exacte vakken. De verwachting is dat in de technische sectoren en ICT de krapte de komende jaren toeneemt.

Door een toenemende automatisering en robotisering verdwijnen overigens beroepen op alle beroepsniveaus. De verwachting is dat het ten koste gaat van veel economisch-administratieve en logistieke beroepen. Uit onderzoek van Deloitte komt naar voren dat binnen tien tot twintig jaar er in Nederland tussen de twee en drie miljoen banen minder kunnen zijn. Het

oktober 2016

zijn banen als van verkopers, boekhouders, administratief personeel en ook bouwvakkers.

Omslag Friesland kent in 2016 een werkloosheidspercentage van bijna 6 procent. Daarmee hoort de provincie tot de landelijke top vier. Er zijn zoâ&#x20AC;&#x2122;n 18.000 Friezen met een werkloosheidsuitke-

Snel & servicegericht voor professional en particulier

sijperdaverhuur.nl

0900 7474747

Vertrouw op Sijperda blauw.

JPERDA VERHUUR_ADV_90x130mm_04_2016.indd 2

22-04-16 15:30

Voor oor al al uw uw V G rond rond - en en S Straatwerken traatwerken G

• JACHTCHARTER • •• APPARTEMENTEN WATER •• APPARTEMENTEN AAN HET WATER • VRIJE LIGPLAATSEN • Tinus Tinus en Maaike Snijders-Bloksma Snijders-Bloksma Eastwei Uitwellingerga Eastwei 8, 8624 TG Uitwellingerga Tel.: 0515-559544 Tel.: 0515-559444 • Fax: 0515-559544 info@hartvanfriesland.nl • www.hartvanfriesland.nl www.hartvanfriesland.nl info@hartvanfriesland.nl

KleurrijK onderscheidend

• APPAR • S C H I L D E R S VA N

(0513) 636 636 178 178   ii www.gebrdevries.nl www.gebrdevries.nl tt (0513)

Tin Ea

Bel nu 0513 - 63 15 16 voor ons voordelige onderhoudscontract

www.schildersvanstaal.nl

Arbeidsmarkt

ring. Er is een duidelijke omslag sinds er in 2014 sprake is van economische groei. Daardoor ontstaan er ieder kwartaal zo’n vijfduizend vacatures in Friesland. In de crisisjaren was dit teruggevallen tot drieduizend per kwartaal.

“Door een toenemende automatisering en robotisering verdwijnen er beroepen” Vanwege gematigde economische groei in de komende jaren zijn ook de prognoses over de groei van de werkgelegenheid beperkt. Voor de komende vijf jaar is het minder dan 1 procent. Opvallend is het grote aandeel dat wordt geleverd door de zzp’ers, ook al is de groei minder groot dan in voorgaande jaren.

Vergrijzing Grotere zorgen zijn er over de mismatch in leeftijdsopbouw van de arbeidsmarkt in Friesland. Vergrijzing van de arbeidspopulatie vraagt voor de toekomst antwoorden. Er is meer vervangingsvraag te verwachten, maar het zijn de jongeren die na hun studie uit Friesland wegtrekken. Van de Friese beroepsbevolking is 29 procent 50 jaar of ouder en 20 procent is jonger dan 27 jaar. Openbaar bestuur en onderwijs zijn de meest vergrijsde sectoren. De horeca is daarentegen groen: 59 procent van de werknemers is jonger dan 27 jaar. Ook in de detailhandel en in uitzendbanen is het aandeel jongeren hoog.

Ruime arbeidsmarkt Door de economische recessie is er in Friesland sprake van een ruime arbeidsmarkt. Maar deze is in korte tijd ook heel anders geworden. De opleidingseisen zijn hoger en er wordt meer flexibiliteit gevraagd. Er zijn wel kansen, maar deze zijn voor veel werkzoekenden niet te pakken. Andersom is het ook zo dat met scholingstrajecten mensen in hun kracht kunnen worden gezet.

Met speciale projecten en opleidingsplannen zijn zo Friese werkzoekenden weer teruggehaald in de technische sector. De ambitie van het project F-TOP is om in drie jaar tijd 250 werkzoekenden in de technische sector aan een baan te helpen. Eerder

oktober 2016

waren ze tijdens de crisis hun baan kwijtgeraakt, maar het bleven vakmensen. Met het bijspijkeren van kennis en specifieke vaardigheden zijn ze weer waardevol. n Tekst en foto's: Bert de Jong

Arbeidsmarkt

Frisse aanpak van bouwer Martha Smit: met gevoel, duidelijke taal en kwaliteit M artha S mit

is bouwer .

C onstructabouw . M et

heeft als ondernemer een verfrissende aanpak met haar

duidelijkheid .

e beste timmerlieden omringen Martha Smit bij Constructabouw. Het zijn stuk voor stuk allrounders die hun vak verstaan. Die hun loon meer dan verdienen, vindt hun baas. Dit maakt ze keer op keer duidelijk aan opdrachtgevers. Kwaliteit heeft een prijs. Rekenen is voor haar een kunst geworden. De afgelopen crisisjaren hebben geleerd om op de kleintjes te letten. Het moest op het scherp van de snede om opdrachten binnen te halen. Maar voor Smit is er steeds een overduidelijke grens: beneden kostprijs kan niet. ,,Dan kun je beter stoppen.’’ Het verhaal is niet alleen de prijs, betoogt Smit. Haar conclusie is dat meer uitleg nodig is. In haar bouwsector ontbreekt de transparantie nog te vaak. Zij beklemtoont communicatie. ,,Maak duidelijk wat iets kost, maar maak ook inzichtelijk waarom. Dat helpt, dan krijg je het vertrouwen ook. Dan snapt een opdrachtgever waarom hij beter in zee kan gaan met een gecertificeerd aannemer dan met een beunhaas.’’ De no-nonsense-aanpak van Martha Smit (50) werkt en inspireert. Ze zet anderen ermee aan het denken. Ook collega-bouwers. Het is soms onorthodox. Zzp’ers bijvoorbeeld zijn bij het bedrijf niet de haarlemmerolie, ook al bieden ze hun diensten voor veel min-

M aar

ook met gevoel voor mensen .

der geld aan. Het is een duidelijke keuze, ook om de statuur van de bouwsector hoog te houden. Nieuwbouw- en renovatieprojecten voert Constructabouw uit met de eigen tien medewerkers. En met onderaannemers waarmee een jarenlange relatie bestaat voor bijvoorbeeld stukadoors-, voegen installatiewerk. ,,Alleen zo is er de garantie voor kwaliteit die wij willen bieden.’’

Vertrouwen Smit bouwt op vertrouwen. Het komt van opdrachtgevers en het wordt gegeven aan de werknemers en aan de onderaannemers. De vruchten worden geplukt. ,,Er is meer lucht, nu het economisch wat beter gaat en mensen meer durven uit te geven. Het gaat bij klanten om een relatie. In de crisisjaren ging het al heel snel om de prijs, nu tellen ook zaken als kwaliteit en het kiezen van de beste of mooiste oplossing.’’ De C van Constructabouw is leidend voor wat het bouwbedrijf wil uitstralen. Directeur/eigenaar Martha Smit heeft ze op een rijtje: creatief, concreet en constructief. Maar ze legt de lat hoger en daagt haar medewerkers keer op keer uit deze drie aan te vullen. Zelf voegt ze zo een handvol toe, maar eentje springt eruit. Ze speelt met de C: ,,Voor mij is de C van kwaliteit belangrijk.’’

oktober 2016

Drieste stap Martha Smit werkte jaren bij een projectontwikkelaar, voordat ze in 2001 de drieste stap zette met een eigen bouwbedrijf. ,,Het was tijd om voor mezelf te beginnen, iets nieuws.’’ Ondernemen had ze al onder de knie, in vijf jaren tijd had ze heel wat projecten uitgewerkt en uitgevoerd. ,,Zelf bouwen is concreter, je bent er met je opdrachtgevers van begin tot eind bij betrokken. Dat geeft meer voldoening.’’ Het zagen, schaven en timmeren laat ze graag over aan haar medewerkers. Maar als baas wil ze alle kneepjes weten. Met trots toont Martha Smit het aannemersdiploma. Ze was enkele jaren lang terug in de schoolbanken om alles te weten te komen over techniek, calculatie en bouwvoorschriften.

Schouders eronder De jaren van hoogtij in de bouw tot 2007 waren welkom voor de start van Constructabouw. Het was in 2001, toen een aannemer bij haar in de buurt failliet ging. De medewerkers daarvan kwamen op straat te staan en er werden projecten niet afgemaakt. Martha Smit zette de schouders eronder en startte een nieuw bedrijf waar deze vaklieden aan de slag konden. Ze koos voor de naam Constructabouw. ,,Met de A erin heeft deze wat vrouwelijks.’’

De economische crisis – met de ernstige gevolgen voor de bouwsector – vroeg daarna alle stuurmanskunst. ,,Het lukte, maar er waren perioden dat je heel onzeker was of er de volgende maanden wel werk zou zijn.’’ Toen rees er ook twijfel over de keus voor een eigen bouwbedrijf. ,,Maar Constructabouw is er niet alleen voor mij, ik voel ook een grote verantwoordelijkheid voor mijn werknemers.’’

Vrouw in de bouw Als ‘vrouw in de bouw’ voelt ze zich thuis in een sector die van origine vooral een mannenwereld is. Voor Martha Smit is er verder niets ongewoons aan. Een organisatie met zowel mannen als vrouwen werkt het beste, is haar overtuiging. Mannen zijn vaker rationeler, vrouwen maken vaker plaats voor gevoel. Het zit in details, maar ze zijn belangrijk. ,,Bij een ontwerp denk ik niet alleen technisch, maar ook praktisch.’’ Ander voorbeeld: ,,Werknemers zijn het visitekaartje van Constructabouw.

Dus let ik op representativiteit.’’ Nog eentje: ,,Opruimen en stofzuigen na een klus in huis. Dat is goede zorg, maar wordt zeer gewaardeerd.’’ Loyaliteit (commitment) is voor Martha Smit ook zo’n C-woord. ,,We werken keihard met elkaar. En weten allemaal dat een calculatie scherp is. Daarbinnen moeten we ons bewijzen.’’ Het besef wordt gevoeld, de timmerlieden doen hun best. Met cijfers in de hand kan ze echter streng zijn: kon de klus geklaard worden in de beschikbare productie-uren? In elf jaar tijd is het Martha Smit gelukt zich te bewijzen als bouwondernemer. ,,We doen ook mee met grotere projecten.’’ Ze weet zich gesteund door haar rechterhand Pier Brouwer. ,,Die weet veel meer van techniek. We vullen elkaar prima aan.’’

mers. Martha Smit is voorzitter van de vierhonderd leden tellende Ondernemersvereniging Skarsterlân. ,,Ik hou van sparren met andere mensen. Over wat ze doen en hoe ze het doen. Daar kun je van leren. Het gaat niet in de eerste plaats om kaartjes uit te wisselen met het idee er opdrachten aan over te houden. Dat is een bijkomstigheid.’’ Het zijn ondernemers van divers pluimage. Ook hier toont Martha Smit zich een bouwer. Ze wil ze aan elkaar verbinden. Met gevoel en vrouwelijke intuïtie kiest ze daarin haar koers. In de nieuwjaarstoespraak gaat het deels over economische perspectieven. ,,Ik breng het ook dichterbij. Dat we oog voor elkaar hebben, een luisterend oor tonen of op elkaar passen.’’ n Tekst en foto's: Bert de Jong

Sparren Het geeft haar ook ruimte om naar buiten te treden. Als ambassadeur van de bouw, maar ook van onderne-

Martha Smit.

oktober 2016

Arbeidsmarkt

Jeroen ten Brink

oktober 2016

Fritech profiteert van groei in uitzendwerk en ziet al arbeidstekorten

Groei uit zich in flexibele banen, vooral vanwege onzekerheid W erk

is er volop .

V ooral

de vraag naar flexibel in te zetten arbeidskrachten is groot .

zijn zelfs tekorten her en der .

U itzendorganisaties

als

F ritech

r dreigt een nieuwe tegenstelling in de samenleving. Inzet is de hervorming van de arbeidsmarkt. De een roept om meer liberalisering en flexibilisering, voor de ander zijn deze inmiddels een gruwel omdat het stelsel van rechten en zekerheden te veel is afgebroken. Het politieke en maatschappelijke debat hierover ontbrandt opnieuw. De messen worden geslepen met het oog op de verkiezingen voor de Tweede Kamer in het voorjaar van 2017. ,,Er is veel onzekerheid’’, stelt Jeroen ten Brink vast. Hij is een van de twee directeuren van uitzendorganisatie Fritech in Buitenpost. Er is onrust op de arbeidsmarkt, vooral door onduidelijkheid vanwege nieuwe wetgeving. ,,Het werkt niet zoals het zou moeten zijn’’, is zijn oordeel. De praktijk is weerbarstig. ,,Als wetgever kun je faciliteren, maar niet alles valt te reguleren, dus ook niet om bijvoorbeeld werknemers in vaste dienst aan te nemen.’’ De nieuwe Wet Werk en Zekerheid heeft veel ondernemers schuchter gemaakt om mensen in dienst te nemen. Vooral bij kleine bedrijven is angst voor extra financiële risico’s, zoals de verplichting tot twee jaar lang doorbetaling van loon bij ziekte.

kunst is om nieuwe talenten te ontdekken en in te zetten .

benutten een nieuwe rol .

Ook de onduidelijkheid en onzekerheid over de contracten voor zzp’ers geeft veel aanleiding tot spanning. Het is een uitvloeisel van de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie (DBA) en het bijbehorende gedoe met de Belastingdienst over modelcontracten.

Blijven ontwikkelen ,,Een vast contract zegt niks meer’’, vindt Ten Brink. ,,De jongere generaties weten dat ze niet hun leven lang dezelfde functie hebben.’’ Hij hamert op duurzame inzetbaarheid. ,,Werknemers verwachten nadrukkelijk dat ze zich kunnen blijven ontwikkelen en stappen zo nodig gemakkelijk over naar een andere werkgever.’’ Flexibilisering van de arbeidsmarkt hoeft op zich geen problemen op te leveren, meent Ten Brink. ,,De wetgever zou moeten regelen dat de werknemer zoveel als mogelijk gelijke rechten en plichten heeft, om het even of deze een vast contract heeft of niet.’’ Het is volgens het principe ‘gelijk werk, gelijk loon’ dat ook aan excessen een eind kan worden gemaakt. Uitzendkrachten horen te worden betaald volgens de cao van de sector waarin ze aan het werk zijn. Ten Brink kijkt kritisch naar uitzendorganisaties

oktober 2016

die er de hand mee lichten, maar vooral naar de zzp’ers die worden uitgebuit voor 3 euro per uur, ver onder wat iemand volgens de Wet minimumloon toekomt. Wat hem betreft mogen de wetten en regels aangescherpt worden en mag het toezicht op naleving strenger worden. ,,Vergeet niet dat er onder die zzp’ers nog veel verborgen werkloosheid is met mensen die onder het bestaansminimum zitten.’’

Groei flexibele banen Het herstel van de economie vertaalt zich vooral in een groei van het aantal flexibele banen. Uitzendbureaus varen er wel bij. De banengroei is voor het overgrote deel toe te rekenen aan de uitzendsector, ook voor de komende jaren. De prognoses spreken boekdelen. In 2016 en 2017 komen er naar verwachting zo’n 200.000 banen bij. Bijna de helft is uitzendwerk. Fritech-directeur Jeroen ten Brink heeft jaren van onstuimige groei achter de rug. Jaarlijks pluste Fritech 50 procent. Nu normaliseert de expansie, het groeicijfer vlakt af en komt dit jaar op een 20 procent. Het is het moment dat de ‘inhaalgroei’ na de crisisjaren wat wegebt.

Arbeidsmarkt

Gesprekken Gesprekken met werkkrachten leveren daarvoor nuttige informatie op, zo illustreert Ten Brink. ,,In de bouwsector wordt hard gewerkt, maar weinig gepraat over het werk. Maar ook hier kom je veel te weten over talenten en mogelijkheden met de vraag ‘Hoe zie je jezelf over vijf jaar?’

Normaal zouden na de jaren van economisch herstel er ook meer vaste banen te zien moeten zijn. Maar dit is amper het geval. Het is de flexibele schil die het doet. Het zijn de uitzendkrachten, maar ook de bijna 1 miljoen zzp’ers (zelfstandigen zonder personeel) die vorm geven aan de sterk toegenomen flexibilisering van de arbeidsmarkt.

Veilige weg Ondernemers zijn pragmatisch. Zij kiezen voor de veilige weg als ongewis is hoe de economie zich verder ontwikkelt, als er risico ontstaat door mensen een vast arbeidscontract aan te moeten bieden, als er een kans bestaat dat een zzp’er toch niet als zelfstandige aan de slag is maar in loondienstverband. De uitzendsector profiteert ervan. Dubbel, zo blijkt. In de eerste plaats met het traditionele uitzendwerk, maar ook met andere dienstverlening, zoals payrolling, detachering en bemiddeling van zelfstandigen. ,,Wij zijn vooral voor de kleine bedrijven de partner geworden voor personeelszaken’’, licht Ten Brink toe. ,,Het is zo ingewikkeld geworden. Veel ondernemers willen daarmee niet meer belast worden.’’

Adviseur ,,Er is een vlucht van ondernemers naar ons toe’’, constateert Ten Brink. Fritech, een van de oudste uitzendbureaus van Friesland, zit veel meer in de rol van adviseur van ondernemers. ,,Het is niet slechts het leveren van werkkrachten, wij gaan een stap verder. Met een ondernemer maken we een plan, kijken we ook kritisch naar de verhouding flexibel en vast. Niet alles kun je met een flexibele schil oplossen. Duurzame inzetbaarheid van werknemers is voor ons belangrijk.’’

Collega-directeur Joop van Houten ziet de veranderingen aan zich voorbij trekken. Dertig jaar geleden was hij de oprichter van Fritech, destijds een van de pioniers in het uitzendwerk. Het bedrijf is sindsdien vooral actief in de bouw en techniek, voornamelijk in Noordoost-Friesland. De arbeidsmarkt kende destijds amper een flexibele schil, met uitzondering van tijdelijke contracten.

“Met elkaar helpen we jaarlijks zo’n duizend mensen aan werk” Nu is Fritech een organisatie die zich met een staf van dertien mensen richt op het kleinbedrijf. Voor uitzendwerk, maar ook voor werving en selectie van werknemers, voor re-integratie en een aparte tak voor de inzet van zzp’ers. ,,Met elkaar helpen we jaarlijks zo’n duizend mensen aan werk’’, zegt Ten Brink. Ten Brink realiseert zich maar al te goed dat het pure uitzendwerk alleen niet meer voldoende is. ,,We zijn al langer bezig met aanvullende dienstverlening.’’ De bemiddeling van werkzoekenden met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt is een van deze onderdelen geworden. Fritech is actief op zoek naar interessante kandidaten uit dit aanbod, ook zij die het op het eerste gezicht niet lijken te zijn. ,,Bij het UWV en gemeenten is nog te weinig inzichtelijk op wat mensen werkelijk zouden kunnen.’’

oktober 2016

Het is nodig ook, want het is nu al moeilijk om sommige vacatures ingevuld te krijgen, constateert Ten Brink. ,,We moeten ons best doen om geschikte mensen op de goede plekken te krijgen.’’ In de sectoren transport, techniek en bouw zijn tekorten aan geschikte arbeidskrachten. Maar zelfs voor ongeschoolde banen is het al lastig om een invulling te vinden. ,,We krijgen ze niet, terwijl we weten dat ze er wel zijn’’, zegt Ten Brink. ,,We hebben de draaiboeken al klaar liggen om aan te vullen met werklieden uit het buitenland.’’ Fritech zou nog veel meer gebruik willen maken van het potentieel aan arbeidskrachten dat beschikbaar is maar nu als werkloos staat ingeschreven bij het UWV. Enkele jaren geleden is er tussen Fritech en Werkgevers Servicepunt Fryslân (WSP) een samenwerkingsconvenant gesloten om in gezamenlijkheid te proberen meer werkzoekenden aan een baan te helpen. Ook hier blijkt dat er na gesprekken vaak gemakkelijker een ‘match’ is te maken.

Werk blijft Er zijn veel kansen en mogelijkheden op werk, maar er blijft altijd een kleine groep die er volgens Ten Brink ,,meer voldoening uit haalt om niets te doen’’. Werk blijft er, ook in de toekomst, daarvan is hij overtuigd. Ondanks de robotisering en automatisering. De verwachting is dat uitzendwerk in omvang verder toeneemt. Voor de helft van de mensen die werkloos zijn geraakt is het zelfs belangrijk als een opstap naar nieuw werk. Om mensen aan werk te helpen en bedrijven aan goede krachten, gelooft Ten Brink in de persoonlijke aanpak. Digitalisering kan daarbij ondersteunen, maar niet de fijne toetsing leveren. ,,In de praktijk blijkt vaak dat wie op papier de beste kandidaat lijkt, dit in werkelijkheid helemaal niet is.’’ n Tekst: Bert de Jong

Column Geert Schaaij

Val maar met de deur in huis Volgens de minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem zijn wij ziek. U en ik lijden aan een posttraumatisch stresssyndroom (PTSS). "Zelfs het kleinste zuchtje tegenwind wordt meteen neergezet als het begin van de volgende crisis", zei de PvdAminister dinsdagavond tijdens een toespraak bij de Europese denktank Bruegel in Brussel. Het syndroom is volgens Dijsselbloem merkbaar in de actie en reactie van de Europese economie. "Neem de grote koersschommelingen op de aandelenmarkten begin dit jaar", zei Dijsselbloem. "Of hoe de markten zich gedroegen in de aanloop naar het Brexit-referendum." De minister weet ook hoe u en ik zo ziek geworden zijn: dat is gekomen door "het trauma van 2008-2010", refererend naar de economische crisis. Inmiddels gaat het iets beter met de economie, maar Dijsselbloem betreurt dat dit nog niet terug te zien is in de media.

Waakzaam blijven Wij zouden de minister willen vertellen dat beleggen zich niet laat vangen in economische modellen. De minister heeft makkelijk praten: zo gaat hij ervan uit dat u 1,63% spaarrente krijgt. De werkelijkheid is dat we nog geen 0,3% ontvangen. Daarnaast gaat hij er ook van uit dat u (bij grotere bedragen) uw vermogen belegt en een nettorendement genereert van 5,5%. Tja en redt u dat niet, dan hebt u pech. Wij willen niemand schofferen, maar dat ze in Brussel en Den Haag bezig zijn om uw geld in hun zakken te krijgen mag inmiddels duidelijk zijn. Het medicijn hiertegen is beleggen, maar dat dit met vallen en opstaan gaat is normaal, we zagen liever dat de regering ons geld niet zo verdampte (verbraste).

Wat mogen beleggers verwachten van de verkiezingen in de VS? Laten we eerlijk zijn, ook de verkiezingen in de VS zijn natuurlijk een dingetje. We moeten kiezen uit een vrouw die op zijn zachtst gezegd niet onbesproken is, en uit een zakenman die zichzelf verheft tot een grootheid. Wat betekent dit voor het bedrijfsleven? Dat raakt ook de ondernemingen in ons land. Even hardop denken….

Clinton In het verkiezingsprogramma van Hillary Clinton staan veel programmapunten die de Democraten typeren, zoals armoedebestrijding en het beter verdelen van de welvaart over de bevolking. De afgelopen twintig jaar heeft de gemiddelde Amerikaan niet meegeprofiteerd van de stijging van de welvaart, zodat de rijkste 0,1% van de bevolking nu meer bezittingen heeft dan het 90% armste deel. Veel gewone Amerikanen zijn daarover gefrustreerd en zoeken daarom hun heil bij politici die geen deel uitmaken van het politiek establishment. Clinton wil de positie van de middenklasse weer versterken, wat grotendeels bekostigd zal worden door de extreem vermogenden. Veel van die extreem vermogenden, zoals bijvoorbeeld Warren Buffett, steunen haar daarin. Een sector die daarvan zal profiteren is onder andere de consumentensector, zoals de autosector, de kledingindustrie et cetera. Belangrijke beursbedrijven bespreken we op het symposium. In het belang van de minder draagkrachtige Amerikanen zal zij ObamaCare voortzetten en uitbreiden, zodat iedere Amerikaan is verzekerd tegen ziektekosten, waar op hun beurt sommige bedrijven in de medische sector weer van zullen profiteren.

oktober 2016

Trump Naast een aantal ongebruikelijke standpunten waarvoor hij veel publiciteit krijgt, haalt Trump op economisch gebied de traditionele republikeinse paradepaardjes van stal. Zo wil hij de belastingen met $11 biljoen verlagen, wil hij de thuismarkt beschermen tegen buitenlandse concurrentie en wil hij de komst van immigranten indammen. Verder wil Trump de publieke infrastructuur verbeteren. In de VS is er decennialang veel te weinig geïnvesteerd in wegen, bruggen, spoorlijnen, publiek transport, vliegvelden, hoogspanningsnetwerken en andere vormen van infrastructuur. De staat van veel infrastructurele werken is nu zo zorgwekkend, dat er onveilige situaties ontstaan. We analyseren namen van bedrijven die profiteren van investeringen in de infrastructuur. We willen niet te veel vooruitlopen op ons symposium maar ik noem u nog één inkopper. Trump is een groot voorstander van het zogeheten tweede amendement dat de wettelijke basis is voor het wapenbezit in Amerika. De koersen van beursgenoteerde handwapenfabrikanten zullen positief reageren als Trump de verkiezingen wint.

Conclusie Uit het bovenstaande blijkt dat het voor individuele bedrijven en bedrijfstakken een groot verschil uitmaakt wie de nieuwe president van de VS wordt. Voor sommige bedrijven is Trump beter en voor andere Clinton. Dat de uitslag ook voelbaar zal zijn op de Nederlandse beurs staat als een paal boven water. n Geert Schaaij Beursgenoten.nl

Aannemingsbedrijf Weg- en Waterbouw

Stienstra & Van der Wal-IJlst ceerd

ecertifi

VCA g ISO en

Ook kunt u bij ons terecht voor:

S&W

• Remmings- en geleidewerken • Stalen damwanden • Haven aanleg en steigerwerk • Houtleverantie • Diverse typen walbeschoeiingen • Houten bruggen Voor informatie en/of een vrijblijvende offerte kunt u altijd contact met ons opnemen.

it kwalite heid & n ig il e v r a Waa amenga nauw s

Aannemingsbedrijf Weg- en Waterbouw Stienstra & Van der Wal Rogmolewei 6, 8651 EP IJlst Tel. 0515-533243, Fax 0515-531362 info@stienstra-vanderwal.nl www.stienstra-vanderwal.nl

NU OOK ZATERDAGS GEOPEND VAN 07.00 TOT 12.30 UUR!

Al bijna 90 jaar hét adres voor alle soorten zand en voor allerlei soorten grind en sierstenen! Wij leveren het juiste zand voor: • metselen • vloeren • stukadoorswerk • bestrating • voegen

BETON-AFHAALSTATION

voor kleine hoeveelheden afhaalbeton en species

W NIEU

Meer dan 40 soorten siergrind, maar ook: • tuingrond Alles • worteldoek kán in bigba • splitplaten

Ook voor! particulieren !

ZAND EN GRINTHANDEL BV Wetterwille 25 • Heerenveen • 0513-622902 info@jacwind.nl • www.jacwind.nl

Bouwsector

Aannemers verlangen naar vet op de botten

Groeistuip door woningbouw De

bouwsector is even De sterkst groeienDe beDrijfstak .

t och

is het opvallenD Dat DeZe

sector nog niet is herstelD na De terugval Door De economische crisis . werkelijke staat van De

n eDerlanDse

economie .

oktober 2016

bouw toont De

B o u w s eTci tt oe rl

reserves: ,,In de breedte van de sector is het herstel er nog niet. De concurrentie is groot, de marges zijn klein. Het lukt niet echt om weer wat vet op de botten te krijgen.’’

Tjeerd Delfsma.

et is de woningmarkt die de bouwsector weer impulsen geeft. Vooral nieuwbouw van huizen is de grote gangmaker. Het orderboek is voor maanden gevuld, sommige bedrijven hebben zelfs moeite het werk in te passen. ,,De woningbouw heeft in 2015 en 2016 een grote vlucht gemaakt’’, erkent bouwer Tjeerd Delfsma uit Oldeholtpade. Hij is tevens voorzitter van de Friese afdeling van Bouwend Nederland, de verenigde bouwondernemers. Maar onmiddellijk uit hij zijn

,,De kleine reguliere aannemers hebben het heel erg moeilijk’’, weet Delfsma. De impact is groot, want 80 procent van de Friese bouwondernemers hoort hiertoe. Zij moeten het voornamelijk hebben van de regionale markt. ,,De klusbedrijven vreten het werk op’’, constateert de branchevoorman. Het is navrant, immers de aanleiding ligt in de economische crisis. Veel vaklieden uit de bouw kwamen toen zonder werk te zitten en besloten hun vak als zzp’er voort te zetten.

Nieuwbouw in Randstad De bouwsector laat landelijk een krachtig herstel zien. De verwachting is zelfs dat er tot 2020 een jaarlijkse groei van 4 procent mogelijk is. Uitschieter daarbij is de nieuwbouw, die de eerstkomende jaren een stijging van tegen de 10 procent in het verschiet heeft. Het gaat echter vooral om projecten voor nieuwbouwwoningen in de Randstad. Het verschil is groot in vergelijking met wat er in

oktober 2016

Friesland gebeurt. Over 2015 spreken de cijfers boekdelen: in het hele land werden er 48.381 huizen opgeleverd, in Friesland waren het slechts 1329. Feit is dat de bouwhausse vooral plaatsvindt met grotere projecten. De grote bouwondernemers in het bijzonder, zoals Van Wijnen in Gorredijk en Friso in Sneek en Dijkstra Draisma in Bolsward/Dokkum, zijn het beste in staat daarvan te profiteren. ,,Bovendien kunnen ze gemakkelijker dan de kleine aannemers voldoen aan strenger geworden regels en eisen’’, merkt Delfsma op. ,,Zo komen de kleinere bouwers steeds meer op slot te zitten.’’

Hersteljaar Ontegenzeggelijk is 2015 voor de bouw een goed hersteljaar geweest. De totale bouwproductie groeide met 7,5 procent. De nieuwbouw van huizen zat zelfs in de dubbele cijfers. Een groot verschil met de verbouw en renovatie: deze is goed voor ruim 2 procent groei. De bouw van kantoren is vanwege de grote leegstand mondjesmaat. Ook de utiliteitsbouw en de wegen- en waterbouw presteren bescheiden.

Sinds 2008, het laatste jaar van bouwexplosie voordat de financiële en economische crises een gure wind lieten waaien, was er niet een zo duidelijke ommekeer te meten. Tot die tijd was het vooral dankzij stimuleringsmaatregelen – onder andere lage btw op verbouw – dat de bouwsector de negatieve trend wat wist te keren.

Orders Nu moeten opdrachtgevers zelfs weer rekening houden met wachttijden. Sommige bouwers houden rekening met vertragingen. De ordervoorraad in de bouw is in 2016 landelijk opgelopen naar acht maanden. Daarmee ligt deze op het niveau van 2008, blijkt uit rapportages van het Economisch Instituut Bouw. ,,Was het in de breedte maar zo rooskleurig in Friesland’’, verzucht Delfsma. ,,De een heeft het druk en kan een jaar vooruitkijken, maar gemiddeld is het drie tot vier maanden.’’ Bouwers die zich richten op de agrarische markt bijvoorbeeld, tot voor een jaar ‘booming business’, weten nu dat deze is stilgevallen door de melkcrisis.

De commerciële bouwers zijn vooral actief in de Randstad en andere stedelijke centra, daar waar de vraag naar woningruimte het grootst is. De verschillen tussen stad en regio zijn evident, wat ook blijkt uit de ontwikkeling van de huizenprijzen. In de Randstad is er sprake van nieuwe overspannenheid, in de periferie is er amper herstel.

Positief gestemd Ondernemers in de bouwsector zijn positief gestemd, rapporteert het Centraal Bureau voor de Statistiek. Ze verwachten meer omzet, betere marges door prijsstijgingen en een toename van de personeelssterkte. Er is bij de bijna 155.000 Nederlandse bouwbedrijven al langer meer vraag naar personeel. Sinds 2015 ligt landelijk het aantal aangeboden vacatures een paar duizend hoger dan in eerdere jaren. De situatie is echt niet meer vergelijkbaar met 2008, want er zijn veel minder bouwbedrijven, er zijn minder werknemers en er zijn ook vooral minder spelers actief in de toeleverende industrie. In acht jaar tijd is er noodgedwongen veel gesaneerd. Dit wreekt zich nu.

Broos De bouwsector laat echter ook zien hoe broos herstel kan zijn. Was 2015 voor de bouw een jaar van hosanna, in 2016 is er al een terugval merkbaar. Op veel fronten is de groei afgevlakt.

Tekort aan timmerlieden en metselaars Waar zijn de timmerlieden en de metselaars? De uitstroom van vakkrachten is in tien jaar tijd groot geweest in de bouwsector. De ontslaggolf als gevolg van de economische crisis heeft diepe wonden geslagen. ,,Ze moesten de bouw verlaten, hebben ander werk gekozen en komen ook niet terug in de bouw’’, zegt voorzitter Tjeerd Delfsma van de Friese afdeling van de branchevereniging Bouwend Nederland. Cijfers spreken: in 2008 waren er 190.000 mensen die vielen onder de cao bouwnijverheid, in 2015 zijn het er nog maar 90.000. Er zijn zorgen over of er voor de toekomst vol-

oktober 2016

Gestimuleerd door de gunstige btwregeling voor renovatie- en herstelwerkzaamheden noteerden de bedrijven voor burgerlijke- en utiliteitsbouw in 2015 nog een omzetgroei van meer dan 15 procent, een jaar later is het echter amper 4 procent. Ook uit de aantallen verleende vergunningen blijkt dat er in 2015 sprake is geweest van een groeistuip. De volumes zijn fors lager en liggen nu weer op het niveau van 2012 en eerder. Ook in de aantallen opdrachten aan architecten is te zien dat er amper meer groei is. In de opdrachten voor utiliteitsbouw (kantoren en ziekenhuizen) ligt het volume zelfs een vijfde lager. Wel is er groei in de woningbouw. Doorgaans beschouwen bouwers het orderboek van architecten als belangrijkste indicator voor de toekomst.

Weinig bouwgrond Complicatie hierbij is dat er in veel regio’s te weinig bouwgrond beschikbaar is. Gemeenten zijn voorzichtiger geworden. Ze hebben hun les geleerd, nadat ze in het afgelopen decennium forse verliezen hebben genomen op te grote voorraden bouwgrond. Delfsma: ,,Maar nu zie je dat bouwers in bijvoorbeeld Leeuwarden een jaar moeten wachten voordat er weer bouwgrond beschikbaar is.’’ n Tekst en Foto's: Bert de Jong

doende aanbod van ervaren metselaars en timmerlieden is. Zeker nu er meer werk is. Delfsma signaleert dat er ook maar weinig instroom is, ondanks het project ‘Bouwen aan de bouw’ om jongeren te interesseren. ,,Er is weinig animo. Een mooi beroep als metselaar dreigt te verdwijnen.’’ De crisis heeft veel veranderd. Voorheen trokken Friese metselaarsploegen in grote getale naar de Randstad om er huizen te bouwen. Lang zat de bouw op een laag pitje, de metselaars weken uit naar andere beroepen. Ondertussen zijn er efficiëntere bouwmethoden gekomen. Woningen komen grotendeels prefab uit de fabriek. Dit vraagt veel minder mensenhanden.

Productenvisie

Sla stress weg

edereen heeft wel eens een stressmomentje. Als er bijvoorbeeld een kapotte printer op kantoor staat of collega’s je het leven zuur maken. Ja, het kantoorleven kan behoorlijk stressvol zijn. Het toetsenbord krijgt het dan ook vaak zwaar te verduren en verliest dikwijls de strijd met de vuist.

Om het aantal gesneuvelde toetsenborden niet nog verder op te laten lopen, is de anti-stress USB Enter-knop in het leven geroepen. Deze grote enter-knop neemt via de USB-poort de enter-knop van je toetsenbord over. Hij is gemaakt van een zachte spons en voelt niet zo hard aan als je echte toetsenbord. Zie je het even niet meer zitten? Gebruik dan de USB Enter-knop en sla stress de deur uit! n www.coolgift.com

Nooit meer met de ogen knijpen A

ltijd last van die omslaande bladzijden tijdens het lezen? Voorkom irritatie door deze knijper met een ingebouwd leeslampje te kopen! De knijper houdt met gemak alle bladzijden bijeen. De ingebouwde leeslamp is voorzien van twee CR2032 batterijen. Mocht de stroom onverwachts uitvallen, dan kun je met deze knijper je favoriete roman toch in alle rust uitlezen. n www.fonq.nl

Een passende pen D

e Tech-Multi Tool Pen geeft het woord ‘pen’ al snel een andere betekenis. Deze veelzijdige pen bevat naast een hervulbare ballpoint ook een meetlat, een waterpas en een schroevendraaier. Voor de allesdoener is dit een gadget die je moet hebben en die je overigens overal mee naartoe kunt nemen. n www.coolgift.com

oktober 2016

Tetterend gemak K

laar met de vele post-its op je scherm? Dan is deze keramieken memo-olifant iets voor jou. Deze 3D-olifant laat zich eenvoudig beschrijven met een uitwisbare stift. Je haalt je notities er even gemakkelijk weer af met een bijgeleverd doekje. Het geinige is dat je zowel het doekje als de stift op kunt bergen in de olifant. De stift gaat onder de slurf en het doekje gaat onder de staart. Naast het feit dat deze gadget dus enorm handig is, staat de olifant ook nog eens zeer mooi op je bureau. n www.ditverzinjeniet.nl

Bullseye D

arten is weer helemaal hip en als we denken aan darten, dan denken we gelijktijdig aan het drinken van een glas bier. Bescherm je tafel van lelijke kringen door deze kleine dartonderzetters onder je pilsje te plaatsen. Zo bespaar je jezelf een boel gepoets en blijf je helemaal binnen het dartthema. Je kan deze onderzetters natuurlijk ook meenemen naar het werk en je collega’s jaloers maken. Leuk voor de vrijdagmiddagborrel! n www.megagadgets.nl

Een koud kunstje O

p zoek naar een beetje verkoeling tijdens je werkdag? Met deze handige bureaukoelkast staat er altijd een verkoelend drankje voor je klaar. De minikoelkast verkoelt één blikje van maximaal 375 ml in ongeveer 40 minuten tijd. Het verkoelende vernuft heeft tevens een USB-aansluiting en een kabel van 1.20 meter. Bovendien is de koelkast voorzien van een LED-lampje, dat schijnt wanneer de deur opengaat. n www.gadgethouse.nl

oktober 2016

B e d r i j f s pA rdevseer nt o t ar ti iael

“Succesvolle hulp bij zoektocht naar werk om zo mensen te laten stralen” S oms

is er geluk bij het vinden van werk .

als anderen de weg wijzen .

S idijk

V aak

is er meer nodig .

H eerenveen

H et

lukt

gunt werklozen kansen .

Klaas Siderius, Vesi Nikolova, Miranda de With.

lke werknemer is er zo’n beetje specialist. Het komt omdat het werk bijzonder is. Bij Sidijk groeien mensen bijvoorbeeld uit tot luchtkussenexpert. Ze worden in hun kracht gezet en krijgen kansen om zich te ontwikkelen. Ook juist zij die het moeilijker hebben om aan de slag te raken. Vesi Nikolova is enthousiast en een aanpakker. Dolgraag wilde ze weer aan het werk. Het laatst had de in 2001 uit Bulgarije gekomen Vesi in Groningen als verkoopster gewerkt. Ze solliciteerde zich suf om weer een echte baan te krijgen, zodat ze het zonder bijstandsuitkering zou kunnen

rooien. Toch bleven haar pogingen vruchteloos. Op grond van haar brieven alleen lukte het niet. De werving van personeel is soms lastig, erkent directeur/eigenaar Klaas Siderius van Sidijk in Heerenveen. ,,Voor een buitenstaander is het moeilijk een goed beeld te krijgen van wat het werk bij ons precies is. Andersom is het voor ons best moeilijk om uit een sollicitatiebrief te halen of iemand in zo’n functie kan groeien.’’ Ook een luchtkussenexpert levert productiewerk, maar iemand wordt het pas na een opleiding in eigen huis. Sidijk zoekt daarom mensen die zich

oktober 2016

voor langere tijd aan het bedrijf willen binden. Er werken 75 mensen, van wie er 5 aan werk zijn geholpen na bemiddeling in het kader van de nieuwe Participatiewet. Met hulp van jobhunter Miranda de With lukte het wel. Het begon voor Vesi Nikolova met een werkervaringsplaats bij Sidijk in een administratieve baan, twee dagen per week. Haar enthousiasme was groot en ze greep alle geboden kansen met beide handen aan. Ze kreeg de mogelijkheid om opleidingen te volgen. ,,Ik kreeg bovendien goede begeleiding, ik mocht alles vragen. Ook voor een tweede keer.’’ Operationeel directeur

Wim Netjes was haar steun en haar vraagbaak. Nu heeft Vesi Nikolova bij Sidijk debiteurenbeheer en de hele kwaliteitszorg op haar schouders, de vaste baan is vijf dagen per week. Zij is verantwoordelijk voor het regelwerk voor inspectie en voor de naleving van wetten en regels voor in binnen- en buitenland geplaatste springkussens. ,,Bovenal moet iemand gemotiveerd zijn om bij ons te werken.’, stelt Klaas Siderius. ,,In het begin is het wel eens wat lastig. Begeleiding vraagt aandacht en tijd van andere medewerkers. En bij de nieuwe mensen vraagt het ook doorzettingsvermogen. Soms is het zwaar.’’ Sidijk stelt zich ten doel maatschappelijk verantwoord te ondernemen. Dan gaat het al snel om milieu, maar het betreft ook vooral de omgang met mensen. ,,Wij vinden het belangrijk om daarin een bijdrage te leveren’’, licht Siderius toe. ,,Mensen krijgen kansen, ze hebben weer structuur, met nieuwe collega’s weer een netwerk. Je ziet ze in de loop van de tijd veranderen en weer stralen.’’ ,,Het is een dik compliment waard’’, vindt de Heerenveense wethouder Coby van der Laan. Voor haar is het belangrijk dat langdurig werklozen en jonggehandicapten meedoen op de werkvloer en in de samenleving. De gemeente heeft hierin een rol in het kader van de Participatiewet. Met stimulansen en begeleiding moeten er landelijk zo’n extra 100.000 mensen een baan krijgen. De ervaringen bij Sidijk zijn een aanmoediging voor andere werkgevers. ,,Een mooi voorbeeld van hoe zoveel mogelijk mensen aan werk worden geholpen.’’ Miranda de With is een belangrijke schakel. Zij is werkzaam bij de gemeente Heerenveen en helpt mensen aan het werk te komen en bedrijven als Sidijk bij de werving en selectie. Als jobhunter kijkt zij heel anders naar iemands cv. Uit de nauwe contacten die ze met Sidijk onderhoudt, weet ze als geen ander dat vooral telt wat de potentiële kracht van iemand is. Het gaat om wat een kandidaat voor de toekomst kan betekenen. Dit steekt soms nauw. Sidijk is immers een van de weinige bedrijven die van kunststof grote luchtkussens maakt voor speelparadijzen als Ballorig en

sportaccommodaties zoals de boardings rond ijsbanen, zodat de schaatsers een zachte landing maken als ze uit de bocht vliegen. Sidijk was volop in beeld bij de Olympische Winterspelen in Sotsji. Sidijk begon in het klein, groeide in Grou tot een volwassen bedrijf en zit sinds 2013 in een nieuw pand op het industrieterrein IBF in Heerenveen. Daar is het in korte tijd alweer uit zijn jasje gegroeid. Het komt omdat het bedrijf sterk is in het bedenken van ingenieuze oplossingen. De agrarische sector is daarbij een heel interessante

aan het worden. Enkele voorbeelden: met luchtkussens helpt Sidijk akkerbouwers bij het drogen en opslaan van aardappelen en melkveehouders bij de opslag van ruwvoer. Groei en ambitie passen bij Sidijk. Het bedrijf wil de vleugels uitslaan in het buitenland. Het vervult de gemeente Heerenveen met trots. Andersom werkt het ook, beklemtoont Siderius. ,,Heerenveen heeft vooral door sport een heel positief imago, ook in het buitenland. Dat geeft een goed gevoel en het helpt ons ook.’’ n

Helpen met perspectief In een banenafspraak hebben werkgevers beloofd om 100.000 mensen met een arbeidsbeperking aan een baan te helpen. Zo krijgen zij perspectief, een omgeving waarin ze leren en wat vooral belangrijk is: het gevoel erbij te horen. Bedrijven die werkzoekenden met een arbeidsbeperking een kans willen bieden, staan er niet alleen voor. Werkgevers krijgen ondersteuning van de gemeente bij het geschikt maken van een werkplek. Daarnaast is er ondersteuning van een jobcoach die advies geeft en ondersteuning biedt bij begeleiding op de werkplek. Ook wordt er advies gegeven aan de bedrijven als het gaat om mogelijke financiële regelingen bij het aannemen van een werkzoekende met een arbeidsbeperking. In Nederland zijn 360.000 ondernemers. Zij kunnen allemaal een steentje bijdragen om de ambitie

Help ook mensen aan werk Ook mensen met een arbeidsbeperking of afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk helpen? Of een bijdrage leveren aan de samenleving?

De gemeente Heerenveen helpt hier graag bij. De gemeente Heerenveen biedt een breed pakket aan mogelijkheden om te ondersteunen, zoals: • Kosteloze werving, selectie en bemiddeling

oktober 2016

waar te maken. Ze krijgen daarvoor hulp en ondersteuning van gemeenten, van het uitkerings- en werkinstituut UWV of van Regionale Werkbedrijven Ook de gemeenten leveren hun aandeel. Naast de 100.000 banen van bedrijven worden er 25.000 ingevuld in de publieke sector. De gemeente Heerenveen heeft als werkgever bijvoorbeeld drie mensen vanuit de doelgroep met een arbeidsbeperking in dienst bij de afdeling wijkbeheer. Daarnaast biedt zij ook nog werk aan enkele tientallen mensen via detachering vanuit de Sociale Werkvoorziening. Het Friese cijfer rondom het vullen van extra arbeidsplaatsen voor mensen met een arbeidsbelemmering ligt vooralsnog fors boven de doelstelling. Nu al zijn er 530 banen ingevuld. Voor 2015 was het doel 300. Ondanks deze cijfers blijft er werk aan de winkel om landelijk in 2026 125.000 banen gerealiseerd te krijgen!

• Proefplaatsingen • Loonkostensubsidie (bij verminderde loonwaarde) • Jobcoaching • Werkplekaanpassingen

Meer weten? Voor vragen of meer informatie: Miranda de With, Jobhunter 06 25269263 m.dewith@heerenveen.nl Sies Douwenga, Jobcoach 06 21211618 s.douwenga@heerenveen.nl

Als eerste in Nederland de Hyundai IONIQ rijden? Kom langs voor een proefrit!

HYBRID

ELECTRIC

PLUG-IN HYBRID

De IONIQ. Nu in onze showroom! Maak kennis met ’s werelds eerste auto die keuze biedt uit drie verschillende elektrische aandrijflijnen: IONIQ Hybrid, IONIQ Plug-in Hybrid en IONIQ Electric. Kom langs voor een proefrit en ervaar exclusief zijn comfort, veiligheid en vele unieke innovatieve technische extra’s.

Siton Hyundai Kolenbranderstraat 5A, Sneek, tel. 0515 - 438 700 Ontdek meer op siton.hyundai.nl

Autonieuws

Abarth 124 Spider V

lot, sportief en luidruchtig. Met deze drie woorden is de Abarth 124 Spider te omschrijven. Abarth, de tuner van Fiat, gaat met de 124 Spider terug in de tijd. Het model is gebaseerd op de traditionele Fiat 124 Spider, die tussen 1966 en 1985 furore maakte op de internationale automarkt. Het uiterlijk van de 124 Spider is perfect voor de sportieve rijder. LEDkoplampen en achterlichten, twee dubbele achteruitlaten en het stoere uiterlijk zorgen er mede voor dat de 124 Spider op sportieve wijze aan alles en iedereen voorbijflitst. Met een topsnelheid van 232 kilometer per uur en een kleine 170 pk onder de motorkap is dit een koud kunstje. Het is mogelijk uw eigen stempel op de Spider 124 te drukken. De auto is

naar wens uit te breiden en is leverbaar in vijf verschillende kleuren. Tevens kunt u kiezen voor een stoere finish op de motorkap, het interieur en exterieur.

De Abarth 124 Spider heeft een vanafprijs van € 45.495,00 en is per eind oktober verkrijgbaar op de Nederlandse markt. n

Hyundai IONIQ Hybrid Hybrid aan het goede adres. Deze auto is namelijk voorzien van gerecyclede materialen zoals suikerriet en houtsnippers. De Hyundai IONIQ Hybrid wordt gezien als een directe concurrent van de Toyota Prius, de alleenheerser op het gebied van de hybrides. Toch houdt u bij aanschaf van de IONIQ een redelijk zakcentje over. Deze revolutionaire nieuweling is al te koop vanaf € 21.995,00 in tegenstelling tot de Toyota, die al gauw € 30.000,00 kost.

yundai is ’s werelds eerste autofabrikant die een auto aanbiedt als Electric, Hybrid en Plug-in Hybrid. Het betreft hier de IONIQ. De Electric en de Hybrid zijn verkrijgbaar vanaf eind oktober, de

Plug-in Hybrid laat nog even op zich wachten. Deze is in de loop van 2017 te bezichtigen in de showroom. Is verantwoord met het milieu omgaan voor u belangrijk? Dan bent u bij de

oktober 2016

Voor deze prijs heeft u een automatische transmissie met een dubbele koppeling, een geheel automatisch gescheiden airco, achteruitrijcamera en een 4,2-inch metend TFT-scherm. De Hybrid heeft een maximumvermogen van 141 pk en haalt een topsnelheid van 185 kilometer per uur. n

Zakennieuws

Dokkumer Vlaggen Centrale ontwerpt vlag voor Culturele Hoofdstad 2018 Bedrijven en burgers kunnen deze vlag in 2018 uithangen wanneer zij willen laten zien dat zij deelnemen aan het culturele festijn.

e onderneming Dokkumer Vlaggen Centrale (DVC) heeft de vlag voor Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018 ontworpen.

DVC heeft de vlag onlangs met trots aan de organisatie van Culturele Hoofdstad 2018 overhandigd, die de vlag enthousiast heeft ontvangen. In het ontwerp van de vlag is een grote rol weggelegd voor het logo van

Culturele Hoofdstad 2018. ‘In cultuur is visuele communicatie vandaag belangrijker dan ooit. Bij LeeuwardenFryslân 2018 zijn we trots dat ons logo onlangs een belangrijke internationale designprijs won. Nu elke Fries straks ook onze vlag kan uithangen, kan het feest echt beginnen’, aldus Lieven Bertels, artistiek leider van Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018. n

Fryslân draagt bij aan doorzetten economische groei

e Troonrede had dit jaar een voorzichtig positieve inslag. Het gaat beter met de Nederlandse economie dan in de voorgaande jaren en het doel voor 2017 is duidelijk: het economische herstel doorzetten. De provincie Fryslân helpt bij het behalen van dit doel. Voornamelijk door te investeren in de provinciale economie

en door innovatie op allerlei verschillende manieren te stimuleren. Volgens Gedeputeerde Sander de Rouwe is het zaak om ervoor te zorgen dat Fryslân ook meeprofiteert van het economische herstel. De provincie is met name blij met de tien miljoen euro extra voor de cultuursector in de regio. n

Albert Heijn Franeker uitgeroepen tot vitaalste bedrijf van Friesland

it jaar is voormalig zwemmer Pieter van den Hoogenband op zoek gegaan naar het vitaalste bedrijf van Friesland en de Albert Heijn in Franeker is als winnaar uit de bus gekomen. Eigenaren Mirjam en Gert Kuijpers kregen de prijs voor de titel persoonlijk door Van den Hoogenband overhandigd. Volgens Van den Hoogenband zouden de werknemers van de Albert Heijn in Franeker de meeste kansen van hun werkgever krijgen om vitaal te blijven. ‘Albert Heijn Franeker is een absolute

oktober 2016

koploper op het gebied van duurzame inzetbaarheid’, zegt Van den Hoogenband. De medewerkers van de supermarkt kunnen er bijvoorbeeld gratis lunchen en ze krijgen huiswerkbegeleiding van een personal coach. Daarnaast zijn er regelmatig bewustwordings- en verbindingsworkshops en wordt er altijd even stilgestaan bij successen en bijzondere prestaties. De Albert Heijn liet ingenieursbureau CLAFIS uit Heerenveen en Friesland Lease uit Drachten achter zich. n

Friese ondernemer Gerrit Hofstra wordt jachtbouwer

r gaat nieuwe jachtbouwer op het toneel verschijnen. De Friese ondernemer Gerrit Hofstra brengt namelijk een eigen jacht op de markt. Het jacht heet de Hofstra Alu 13.50 en valt op door de eigentijdse vormgeving. Het maken van een in het oog springend jacht, was voor Hofstra een speerpunt. ‘Een prachtige vloeiende lijn creëren, dat was voor mij een belangrijke doelstelling’, vertelt Hofstra.

‘En dan niet met een negatieve spiegel, want behalve dat dat voor mijn gevoel niet klopt, kost het ook nog eens onnodig veel ruimte.’ Het is voor Hofstra zeer bijzonder dat zijn jacht op de markt gaat komen. Naast ondernemer is hij namelijk ook een fervent watersporter. De Hofstra Alu 13.50 moet het jacht zijn, dat hij eerder op geen enkele andere werf kon vinden. n

Financiering voor verbreding van sluis Kornwerderzand is rond

edrijven en regionale overheden rondom Kornwerderzand hebben enige tijd geleden de handen ineengeslagen om verbreding van de sluis bij Kornwerderzand mogelijk te maken. Nu is er goed nieuws: de financie-

ring is rond. Het project kost in zijn totaliteit 146 miljoen euro en de bedrijven en regionale overheden hebben inmiddels bij het Rijk om een bijdrage van 30 miljoen euro gevraagd. De verbreding van de sluis is goed voor ondernemingen

rond het IJsselmeer en tot in het verre achterland. Bovendien zorgt de ontwikkeling voor 2.500 nieuwe banen en zouden de storingen van de bruggen bij Kornwerderzand tot het verleden gaan behoren. n

De huidige sluis bij Kornwerderzand.

Verkiezing Friese Onderneming van het Jaar krijgt financiële steun van provincie

eisaanbieder Zoover heeft door middel van meer dan 70.000 reviews op de website, bepaald welke plaatsen per provincie het meest populair zijn. In Friesland gaat watersportdorp er met de winst vandoor. De plaats krijgt gemiddeld een 8,7. Op de tweede plaats staat

Earnewald en op de derde plaats volgt Harlingen. Volgens Zoover blijkt uit de reviews dat Nederlanders vooral graag de rust en ruimte op zoeken, wanneer zij er even tussenuit knijpen. Dorpen zijn in veel provincies namelijk geliefder dan steden. n

oktober 2016

O N T D E K D E K R A C H T VA N

BEZOEK HET GROOTSTE NOG WERKENDE STOOMGEMAAL TER WERELD

Het Woudagemaal, uniek in de wereld Ontdek de kracht van stoom in het bezoekerscentrum en beleef het mee in 3D. De rondleiding voert je langs de fascinerende techniek van het grootste, nog in werking zijnde stoomgemaal ter wereld. Een indrukwekkende kathedraal van stoom gebouwd in de architectuur van de Amsterdamse School. Dat móet je gezien hebben. Oog in oog met de beschermende kracht tegen het water. Zonder het Woudagemaal zag Nederland er heel anders uit!

- Unesco Werelderfgoed - Spannende 3D-film - Educatieve activiteiten - Prachtige architectuur - Technisch hoogstandje - Gezellige koffie- en theeschenkerij - Verkozen tot Leukste

Openingstijden: dinsdag t/m zaterdag 10.00 - 17.00 uur zondag 13.00 - 17.00 uur Geopend februari t/m december en in de kerstvakantie.

uitje van Friesland 2013 - Rolstoel- en rollatorvriendelijk

LD RE

ER FG

Bezoekadres: Gemaalweg 1a, 8531 PS Lemmer

•

een G voor DOEB RATIS voor OEKJE k geldig inderen geh 2016 eel

United Nations Educational, Scientiﬁc and Cultural Organization

BON

E R LD H

N D I AL



Voor openingstijden tijdens bijzondere- en feestdagen zie op www.woudagemaal.nl

•

PA T R I M

Ir. D.F. Woudagemaal Werelderfgoed sinds 1998

Magistrale beleving van stoom, architectuur en water

Bedrijfspresentatie

“Tijd nemen voor focus en managen van verwachting” De

extreme bewegingen op de aandelenmarkten en wereldwijde onrust vragen om bezinning

en focus , zeker nu de historisch lage rente een dominante factor is .

E dwin W ierda

V ermogensbeheerder

over het belang van kalmte , eerlijkheid , relativering en scherpte .

sen het rendement op aandelen en de rentestand. Ik blijf reëel en leg m’n klanten uit wat wel mogelijk is, want het gaat er om of wij in staat zijn om op ‘n realistische manier boven het gemiddelde van de beurs uit te komen. Wij kiezen er voor onze klanten actief op de hoogte te houden, ook als het plotseling mis gaat op de beurs.”

Edwin Wierda

eem de Brexit, die was totaal onverwacht en had enorme gevolgen op de aandelenmarkt. Als je op zo’n hectisch extreem moment in staat bent te anticiperen en het positieve kunt herkennen, kun je je verlies zo veel mogelijk beperken. In die hectiek neem ik de tijd om na te denken en kalmte te bewaren, het overzicht te houden en te kijken hoe en waar Wierda Vermogensbeheer kan stabiliseren of toch winst kan halen. Onze keuzes hebben in die weken goed uitgepakt, omdat ik heb geleerd dat ik kan vertrouwen op het reageren vanuit mijn ratio, zo ben ik. In hectiek focus ik op feiten, analyse en ervaring en neem dan mijn besluit.” Dat loont.

Managen van verwachting Hoe eerlijk kun je zijn met zoveel onzekerheid? “Ik vertel mijn klanten hoe het in elkaar zit en wij het soms ook niet weten. Het managen van wensen en verwachtingen bepaalt grotendeels hoe mensen reageren, het gaat er om hoe je wat en wanneer deelt met je klant en hoe consistent je bent in beleid.”

“Ik heb geleerd meer te relativeren. Sinds de start van Wierda Vermogensbeheer acht jaar geleden zijn we voortdurend gegroeid. Ik realiseer me dat ik het bedrijf in goede banen moet blijven leiden, want onze klanten vertrouwen er op dat ons huis in ‘n zware storm overeind blijft staan. Daarom spiegel ik met de juiste mensen om het bedrijf steviger vorm te geven. Door van afstand te kijken naar wat ik doe, geef ik het een plaats in een breder geheel en dat werkt. Want met alle hectiek en onzekerheden op de beurs, is dat voor mij het belangrijkste: rust, vertrouwen op feiten vanuit kennis, analyse en ervaring en focussen op wat we moeten doen.” n Tekst: Niek Donker

“Het heeft geen enkele zin mee te gaan met mensen die in de huidige markt 10 procent rendement willen, omdat het nu niet haalbaar is als je het ieder jaar structureel wilt. Als je weet welk jaarlijks rendement je klant wil, weet jij welke risico’s je kunt nemen. Er is zeker een verband tus-

oktober 2016

Oostersingel 1, 9401 JX Assen T: 0592-301 550 www.wierdavermogensbeheer.nl

Culturele tips

Foto: Joris van Bennekom

Intouchables

In 2011 kwam de Franse film Intouchables uit. Deze film maakte zoveel indruk dat het stuk nu ook op het toneel te zien is. Tijdens het toneelstuk wordt het verhaal uitgebeeld van een opbloeiende vriendschap tussen een verlamde miljonair en een kansarme ex-crimineel. De twee hoofdrollen worden gespeeld door Huub Stapel en Cyriel Guds. Laat u verrassen door dit meeslepende verhaal over vriendschap, kansen en stereotypen.

Waar: Schouwburg De Lawei, Drachten Wanneer: 20 oktober 2016 Aanvang: 20.00 uur Prijs: € 35,00 Meer informatie: www.lawei.nl Foto: Janita Sassen

Desert Rain

De Nederlandse worldbeat-band Trinity maakt popmuziek met voornamelijk Zuid-Amerikaanse invloeden. De band bracht afgelopen april het nummer ‘Desert Rain’ uit. De energieke band vierde dit met een kleine tour langs enkele Nederlandse popzalen. Vanaf oktober zijn ze te bewonderen in maar liefst 22 theaters door heel Nederland. Op 4 november staat de band in het theater van Sneek en proberen ze er samen met het publiek een feestje van te maken.

Waar: Theater Sneek Wanneer: 4 november 2016 Aanvang: 20.15 uur Prijs: € 19,50 Meer informatie: www.theatersneek.nl Foto: Willem Jan de Bruin

Taart Joep Onderdelinden, ook wel bekend als postbode Siemen uit het televisieprogramma Zaai, is 50 jaar geworden. Tijd voor een feestje! Joep viert zijn verjaardag graag met u middels zijn komische solovoorstelling ‘Taart’. In deze voorstelling legt Onderdelinden zijn irritaties uit het stadsleven, favoriete reisbestemmingen en ziekenhuisbezoekjes aan u voor. Samen met deze verhalen gaat hij op zoek naar het antwoord op de vraag: ‘Is 50 worden eigenlijk wel de kers op mijn taart?’

Waar: Theater de Skans, Gorredijk Wanneer: 17 oktober 2016 Aanvang: 20.30 uur Prijs: € 17,00 Meer informatie: www.skans.nl

oktober 2016

Wachter

Deze zomer bracht fadozangeres Nynke Laverman haar nieuwe album ‘Wachter’ uit. Dit album gaat over de kunst van het wachten. Niet het wachten op de bus, maar het wachten als levensstijl. Samen met Titus Tiel Groenestege maakte zij een muzikale vertelling. Met enkele nummers van haar album Wachter, gedichten en een sprookje proberen ze er een prachtige voorstelling van te maken. Laverman wordt tijdens de voorstelling ondersteund door Sytze Pruiksma en Geneviève Verhage.

Foto: Femke Teussink

Waar: Schouwburg De Lawei, Drachten Wanneer: 3 november 2016 Aanvang: 20.15 uur Prijs: € 26,00 Meer informatie: www.lawei.nl

Publieke Werken

Het is 1888. Amsterdam staat in bloei tijdens de Nederlandse Industriële Revolutie. Vioolbouwer Walter Vedder moet zijn huis uit vanwege de bouw van een nieuw hotel. Samen met zijn neef probeert Vedder zoveel mogelijk geld uit de situatie te halen. Publieke Werken is de verfilming van het gelijknamige boek, geschreven door Thomas Rosenboom. De verfilming heeft onlangs de Parel voor de beste boekverfilming uit 2016 gewonnen en is een echte aanrader.

Waar: Theater de Koornbeurs, Franeker Wanneer: 15 november 2016 Aanvang: 20.15 uur Prijs: € 7,50 Meer informatie: www.theaterdekoornbeurs.nl

Porgy and Bess

De van oorsprong Amerikaanse opera ‘Porgy and Bess’ wordt al sinds 1935 opgevoerd. Laat u onder begeleiding van jazz- en bluesmuziek meevoeren met het dramatische verhaal over de liefde van een invalide bedelaar Porgy. De beeldschone Bess wordt verlaten door haar aan drugs verslaafde man. Porgy neemt haar in huis en de twee worden verliefd op elkaar. Bekijk het verloop van dit ontroerende liefdesverhaal vanuit de theaterstoelen in de Harmonie.

Waar: Schouwburg De Harmonie, Leeuwarden Wanneer: 2 november 2016 Aanvang: 19.00 uur Prijs: € 15,00 Meer informatie: www.harmonie.nl

Hoe overleef ik de Russische winter?

Jelle Brandt Corstius is een Nederlandse correspondent en programmamaker. In zijn theatercollege ‘Hoe overleef ik de Russische winter?’ gaat hij met u op een rondreis door het grootste land ter wereld. Hij deelt met u zijn ervaringen als correspondent in Rusland en gaat tevens in op vragen als: wie is Poetin eigenlijk en moeten we bang voor hem zijn? Corstius wordt tijdens de voorstelling muzikaal begeleid door Oleg Fateev, een bekende Moldavische accordeonspeler die de gehele wereld over reist met zijn accordeon.

Waar: Posthuis Theater, Heerenveen Wanneer: 12 november 2016 Aanvang: 20.15 uur Prijs: € 19,50 Meer informatie: www.posthuistheater.nl

oktober 2016

C o m m e r c i ĂŤ l e C l u b Z u i d F r i e s Tl ai tnedl

Mededelingen CCZF Activiteitenprogramma Spreker Tjaarda Oranjewoud dinsdag 18-10-2016 Groot Fries Ondernemerstreffen met Peter Uhm maandag 31-10-2016 Drafbaan Wolvega vrijdag 25-11-2016 Thialf clinic/rondleiding vrijdag 9 of 16-12-2016 Bovengenoemde data zijn onder voorbehoud. Er kunnen nog wijzigingen plaatsvinden in het programma.

Bezoek regelmatig onze website voor actuele informatie over ons activiteitenprogramma of blijf op de hoogte via de social media. www.cczf.nl/events www.twitter.com/cczfevents www.facebook.com/cczfevents

oktober 2016

samen werken. samen werken.

samen werken en samen vooruit In de nieuwe gemeente De Fryske Marren houden we er met elkaar de vaart in.

samen werken en samen vooruit

Ondernemers hebben in deze mooie gemeente alle ruimte en helpen elkaar waar dat In dekan. nieuwe De Fryske Marren met Want elkaardoor de vaart in. maar Moetgemeente de koers verlegd worden? Dan houden doen wewe dat er samen. krachten Ondernemers hebben deze mooie alle ruimte en helpen elkaar waar dat te bundelen, komen weinverder. Meer gemeente weten? www.defryskemarren.nl maar kan. Moet de koers verlegd worden? Dan doen we dat samen. Want door krachten te bundelen, komen we verder. Meer weten? www.defryskemarren.nl

www.defryskemarren.nl

Foto: SAMPE Europe

DE KRACHT VAN GRENZELOOS ZAKENDOEN

vdlp.nl

SAMPE EUROPE

Sterk in marketing en webdevelopment Ambitieuze ondernemers succesvol maken: dat is onze missie. Bij SAMPE Europe doen we dat door de ontwikkeling van een internationale responsive website, inrichting en begeleiding van conferenties en de realisatie van diverse communicatiemiddelen.

Even sparren? Bel 0513 654 445