Zakenvisie Editie nr. 84 by Van der Let & Partners

Ondernemersmagazine van Friesland VERDUBBELING FRIESE TOERISTENSTROOM Fryslân wil profiteren van explosieve stijging en drukte in Amsterdam

DAG EN NACHT IJSJES MAKEN

Bij Holiday Ice veertig mensen extra aan het werk

“Bouwen aan superjachten is werk voor honderden mensen”

Nieuwe scheepshal Koninklijke De Vries Losse nummers € 3,95

ZV_84_omslag.indd 1

No. 84, juli 2019

02-07-19 11:30

DE KRACHT VAN SAMENWERKING

vdlp.nl

Sterk in marketing en webdevelopment Ambitieuze ondernemers en organisaties succesvol maken: dat is onze missie. Bij het SKS doen we dat door de ontwikkeling van een internationale responsive website, een iPhone en Android App en de uitgave van het glossy magazine Skรปtsje Journaal.

Even sparren? Bel 0513 654 445 ZV_84_omslag.indd 2 1047_1506_VDLP_adv_ZV_SKS_210x297_201906.indd 1

02-07-19 28-06-19 11:30 13:54

KENNIS IS KUNNEN ECOstyle in Oosterwolde heeft voor hun nieuwbouw gebruik gemaakt van Raadsma ToegangsBeheer (RTB). Raadsma biedt alle mogelijke deurtechnieken en elektronische toepassingen. RTB maakt het mogelijk de toegangsrechten van personen vooraf en op afstand te regelen ten behoeve van veiligheid, beveiliging en comfort. In onze moderne RTB showroom in Leeuwarden ontvangen onze adviseurs u graag om u te laten zien wat er allemaal mogelijk is.

RAADSMA IJZERSTERK

Dokkum . Heerenveen . Leeuwarden . Groningen . t. (0519) 29 23 25 . www.raadsma.nl ZV_84_binnenwerk.indd 3

02-07-19 09:07

TT II TT EC E LLO L O F O N ZakenVisie is het ondernemersmagazine van Friesland. Uitgave VDLP Publishing Herenwal 137 8441 BE Heerenveen Postbus 496 8440 AL Heerenveen Tel.: 0513 - 654 445 Fax: 0513 - 654 761 E-mail: info@vdlppublishing.nl Internet: www.vdlppublishing.nl Hoofdredactie Simon van der Let Redactie Bert de Jong, Simon van der Let en Hiltsje de Vries E-mail: mail@zakenvisie.nl Advertentieverkoop Pieter Balstra Tel.: 0513 - 654 445 Vormgeving Van der Let & Partners Marketing / Webdevelopment Met medewerking van Klaas Kielstra, Martin Cnossen, Jos Vranken, Sijbrand de Vries, Roelof Knijn, Janneke Eizema, Arno La Haye, Geert Schaaij

DEZE EDITIE

Fotografie Bert de Jong, Van der Let & Partners, Fotopersbureau FPH e.a. Druk SMG-Groep Hasselt Verspreiding Meren Post BV Sneek

Verdubbeling Friese toeristenstroom

Bouwen aan superjachten is werk voor honderden mensen

Op de inhoud van dit magazine rust copyright. Niets mag op enigerlei wijze worden vermenigvuldigd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Aan de inhoud van deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. De uitgever is

niet verantwoordelijk voor de inhoud van de columns. Het magazine verschijnt 4x per jaar in een oplage van 4.000 exemplaren. Daarnaast komt ZakenVisie via controlled circulation terecht bij alle bedrijven met meer dan 7 werknemers in de zuidelijke helft van Friesland en alle bedrijven met meer dan 10 werknemers in de noordelijke helft van Friesland. ZakenVisie wordt tevens toegezonden aan overheidsinstanties en diverse open-

Dag en nacht ijsjes maken

Per jaar 250.000 gordijnen op maat

bare instellingen.

ZV_84_binnenwerk.indd 4

02-07-19 09:07

Profijt van Gastvrij Fryslân

ryslân is gastvrij, authentiek en biedt rust. Als het Duitse en Belgische toeristen wordt gevraagd, dan zijn dat belangrijke kernwaarden. Jaarlijks komen er daarom ruim

driehonderdduizend buitenlandse toeristen naar Fryslân om het beste van de provincie te genieten. Hoog in de waardering staan het landschap en de mogelijkheden om er te recreëren, zoals fietsen, wandelen en surfen. Er liggen voor de toekomstige tien jaar heel veel extra mogelijkheden. De verwachting is dat de toeristenstroom uit het buitenland naar ons land explosief toeneemt van 19

Verdubbeling Friese toeristenstroom

miljoen gasten in 2018 naar 30 miljoen in 2030. De uitdaging is

Toerisme

dat Fryslân daar een evenredig deel van weet binnen te halen.

Bouwen aan superjachten is werk

Het zou voor de economische groeicijfers van Fryslân een

voor honderden mensen

geweldige opsteker zijn. De toeristische en recreatieve sector

Economie

Dag en nacht ijsjes maken Actueel

is nu al een belangrijk onderdeel van de Friese economie, met bijvoorbeeld zo’n 1,2 miljard euro omzet in dagen verblijfsrecreatie. Als het om groei gaat dan liggen hier de beste kansen op succes. Amsterdam klaagt dat de stad te vol is door de jaarlijkse

Per jaar 250.000 gordijnen op maat

stroom van 6 miljoen buitenlandse toeristen. In dat perspectief

Onderneming in het nieuws

is de Friese provincie een en al weldadige rust. De campagne 'Druk hè?' om toeristen naar Fryslân te verleiden is ook

Melkbussenmaker groot in boilers

duidelijk bedoeld om de hoofdstad te ontlasten.

Onderneming in het nieuws Maar Fryslân moet aan de slag. Er moet flink geïnvesteerd

Productvisie

worden in nieuwe verblijfsaccommodaties en recreatievoorzieningen en ook bruisende steden, want die worden door

Autonieuws

buitenlandse toeristen gemist. Zoals Leeuwarden in het jaar van Culturele Hoofdstad 2018 zich van de beste kant heeft

Zo ga je op weg naar het eerste miljoen Column Geert schaaij

laten zien, zo zou het eigenlijk ieder jaar moeten zijn. De erfenis van Culturele Hoofdstad moet leiden tot een positief economisch effect, vindt het nieuwe provinciaal bestuur.

Zakennieuws

Waarom stenen winkels

verdiend wordt. Dat is de voorwaarde. Het is een grote stimulans

winnen… of verliezen?

voor onder andere de toeristische en recreatieve sector om ook te

Boekrecensie Eduard Kuijt

bouwen. In 2030 zijn er mogelijk 1 miljoen buitenlandse toeristen

Opnieuw steekt de provincie miljoenen euro’s in culturele activiteiten, opdat ze als effect hebben dat er ergens geld

die het in Fryslân naar de zin zullen hebben.

Culturele tips De redactie

ZV_84_binnenwerk.indd 5

02-07-19 09:07

Heerlijk dagje Heerlijk dagj ee Heerlijk dagj Vlieland of Vlieland of Vlieland of ! Terschelling T Terschelling erschelling !! In één dag het gevoel alsof je wel twee weken op vakantie bent geweest? Kom of Terschelling! Voelweken het witte zand tussen tenen, In éénnaar dagVlieland het gevoel alsof je wel twee op vakantie bentjegeweest? In één dag het gevoel alsof je wel twee weken op vakantie bent geweest? geniet van Vlieland de dennengeur in de bossen veletussen smaken op Kom naar of Terschelling! Voel en hetproef wittede zand je tenen, Kom naar Vlieland of Terschelling! Voel het witte zand tussen je tenen, de gezellige Wiein neem jij mee? Fietsdagarrangement geniet van deterrasjes. dennengeur de bossen enHet proef de vele smaken op is geniet van de dennengeur in de bossen en proef de vele smaken op is geldig van 1 april t/m 31 oktober de gezellige terrasjes. Wie neem 2019. jij mee? Het Fietsdagarrangement de gezellige terrasjes. Wie neem 2019. jij mee? Het Fietsdagarrangement is geldig van 1 april t/m 31 oktober

slechts slechtsp slechts p p

3 1 , 3 1 31,,--

p pp

geldig van 1 april t/m 31 oktober 2019.

Boek via www.rederij-doeksen.nl of bel 088 - 9000 888 (lokaal tarief) Boek via www.rederij-doeksen.nl of bel 088 - 9000 888 (lokaal tarief) Boek via www.rederij-doeksen.nl of bel 088 - 9000 888 (lokaal tarief) 6

ZV_84_binnenwerk.indd 6

02-07-19 09:07

TOERISME

Fryslân wil profiteren van explosieve stijging en drukte in Amsterdam

Aanvalsplan verdubbeling Friese toeristenstroom TOERISTEN ZIJN HAAST NET ZO VOORSPELBAAR ALS VOETBALSUPPORTERS. BIJNA ALLEMAAL GAAN ZE NAAR DE POPULAIRE TREKPLEISTERS. DAT AMSTERDAM HIERIN HOOG SCOORT, IS DUIDELIJK. FRYSLÂN PROBEERT HIERVAN TE PROFITEREN.

ZV_84_binnenwerk.indd 7

02-07-19 09:07

T IOT EE RL I S M E

ZV_84_binnenwerk.indd 8

02-07-19 09:07

ryslân wil graag een groter deel van de toeristische taart snoepen. De landelijke groei is bizar hoog, in 2018 zo’n 7 procent. De toeristenstroom wordt nog veel groter. Volgens cijfers van het landelijke toerismebureau NBTC zijn er in het jaar 2030 een 50 procent meer buitenlandse toeristen in ons land dan nu. De campagne ‘Druk hè?’ is het eerste Friese antwoord. De stroom toeristen is in de afgelopen jaren al fors gegroeid tot nu al 19 miljoen in het jaar 2018. Het betreft zo’n 5,8 miljoen Duitsers, Belgen en Britten zijn beide goed voor bijna 2,5 miljoen, 1,6 miljoen komen uit Amerika en 1,1 miljoen uit Aziatische landen. De groeicijfers komen vooral op het conto van de toeristische hotspots in Nederland. Alleen Amsterdam is al goed voor 7 miljoen buitenlandse toeristen. Voor Fryslân geldt dat als in Amsterdam een gouden regen neerdaalt, het in de gebieden eromheen druppelt. De stroom buitenlandse toeristen blijft in het Friese beperkt tot 317.000, voor bijna driekwart zijn het Duitse gasten die kiezen voor de Waddeneilanden en de Friese wateren.

Investeren Het Friese provinciebestuur houdt van goochelen met cijfers. Als het lukt om een groter deel van de toeristenstroom naar Fryslân te leiden en de groei zet door, dan zou de provincie in 2030 het dubbele aantal vakantiegangers hebben. Het betekent dat de Friese recreatie- en toerismesector fors moet investeren. Dan zijn het in totaal maar liefst 3,5 miljoen mensen overal vandaan die een hotelkamer of een huisje willen of van een natje en een droogje willen worden voorzien. Het provinciebestuur heeft aan dit toekomstperspectief een Position Paper Gastfrij Fryslân 2030 gewijd. Dan is voor de toekomst maar duidelijk dat er voorbereidingen moeten worden getroffen. Simpel gezegd: vrij baan voor recreatieve ontwikkelingen, meer hotels en bungalowparken, maar ook vermaak opdat een bezoek aan Fryslân geen teleurstelling wordt.

Nieuwe mogelijkheden Het creëren van meer recreatiemogelijkheden komt voor de komende jaren hoog op de agenda te staan. Het nieuwe bezoekerscentrum op de Afsluitdijk bij Kornwerderzand is een

Het creëren van meer recreatiemogelijkheden komt voor de komende jaren hoog op de agenda te staan.

mooi voorbeeld van een geslaagde toevoeging. Het in het voorjaar van 2018 geopende Wadden Center heeft in het eerste jaar meer dan 200.000 bezoekers getrokken. De Afsluitdijk is in snel tempo gegroeid als toeristische attractie. Volgens onderzoek van NHL hebben zo’n 700.000 toeristen stilgestaan bij historie en toekomst van dit belangrijke waterstaatkundige bouwwerk. Gedeputeerde Klaas Kielstra ziet de Afsluitdijk als een mooie toegangspoort die ieder jaar honderdduizenden toeristen naar Fryslân kan leiden. >

ZV_84_binnenwerk.indd 9

02-07-19 09:07

open r van: n Verhuu , luxe sloepe en zeilbot zeiljachten! en

VERKEN DE FRIESE MEREN IN EEN LUXE SLOEP OF ZEILBOOT! Varen door Nationaal Park De Alde Feanen Ruime keus luxe sloepen en zeilboten Direct aan open vaarwater Mooi weer garantie Bootverhuur ANJA Meersweg 9a 9001BG Grou +31(0)566-621373 www.wsbanja.nl info@wsbanja.nl

@bootverhuur_anja

/bootverhuuranja

Zeelen Rijwielverhuur Terschelling

The pleasure is yours... The pleasure is yours...

Neu! Die Pikmeerkruiser Premierlinie!

Nieuwe Pikmeerkruiser Premier lijn!

oos

Digitaal ondertekend door Gerard Roos DN: cn=Gerard Roos, o, ou, email=mail@gerardroos.nl, c=NL Datum: 2013.05.15 11:13:28 +02'00' • Overal dichtbij - 5 vestigingen • • • • • •

Wir bauen jedes Schiff Wij dekken uw financiële mit Bankburgschaft risico af met een bankgarantie Jachtwerf de Groot B.V. Jachtwerf B. de Groot Oedsmawei 2 Oedsmawei 2 9001 ZJ Grou 9001 ZJ Grou Nederland Niederlande T: 0031-566-621719 T: 0566-621719 F: 0031-566-622581 F: 0566-622581 E: info@pikmeerkruiser.nl E: info@pikmeerkruiser.nl

WWW.PIKMEERKRUISER.NL WWW.PIKMEERKRUISER.NL

7 dagen fietsen = 5 betalen Gratis bagagevervoer naar uw vakantieverblijf Ruime keuze in o.a. elektrische fietsen, bakfietsen en tandems Fietsen bezorgen op uw vakantieadres Reparatie van fietsen Verkoop van gebruikte en nieuwe fietsen

Gerard Roos Het Zomerdagarrangement van Rederij Gerard Roos Doeksen is bij ons geldig! Gerard Roos

Digitaal ondertekend door Gerard Roos DN: cn=Gerard Roos, o, ou, email=mail@gerardroos.nl, c=NL Datum: 2013.05.15 11:13:28 +02'00'

(Tegen bijbetaling kunt u binnen dit arrangement ook een E-bike huren)

Gerard Roos

Digitaal ondertekend door Gerard Roos DN: cn=Gerard Roos, o, ou, email=mail@gerardroos.nl, c=NL Datum: 2013.05.15 11:13:28 +02'00'

ZV_84_binnenwerk.indd 10

02-07-19 09:07

TOERISME

Fontein Leeuwarden, publiekstrekker

Extra impulsen Volgens Kielstra kan het toerisme in Fryslân verder groeien. Hij zet zijn kaarten op een langer verblijf van gasten, een trend zoals die zich ook al in 2018 aftekende. Opvallend is dat het aantal overnachtingen in de eigen provincie bovengemiddeld is gestegen. Landelijk is de groei 4,6 procent tot 117 miljoen overnachtingen, in Fryslân 6,1 procent tot een totaal van 6 miljoen. In Fryslân heeft toerisme een aandeel van 7 procent in de economie. Daar valt nog meer profijt uit te halen, is de overtuiging van het Friese provinciebestuur. De komende jaren zullen er extra impulsen komen voor de toeristische en recreatieve ontwikkelingen. Voor de provincie Fryslân is Merk Fryslân de regiomarketingorganisatie. Deze zorgt voor de invulling van de marketing en promotie van in het bijzonder de toeristische hoofdmerken Friesland, de Waddeneilanden en het UNESCO Waddengebied. Met de in het voorjaar van 2019 begonnen campagne ‘Druk hè?’ probeert Merk Fryslân de kwaliteiten van de provincie onder de aandacht te brengen van toeristen die liever het massatoerisme in bijvoorbeeld Amsterdam ontlopen. “We vinden het belangrijk de toerist aan te trekken die bewust kiest voor rust en ruimte”, verklaart directeur Martin Cnossen. Merk Fryslân koerst in 2019 op het jaarthema Grootse plannen Friesland Style met als onderdelen de campagnes Grootse vergezichten,

Wandel- en fietstoerisme Bakkeveen

Grootse belevingen en Grootse nachten. De jaarthema’s komen tot stand in samenspraak met verschillende betrokken partijen en moeten bijdragen aan een stevige positie van de toeristische sector.

Culturele Hoofdstad Het kroonjaar 2018, waarin Leeuwarden kon schitteren als Culturele Hoofdstad van Europa, moet ook in de toekomst vruchten afwerpen. Fryslân heeft zich op de kaart kunnen zetten en is ook internationaal in de schijnwerpers komen te staan. De uitverkiezing in de top-tien van Lonely Planet was de

kers op de taart. Gek genoeg heeft het niet geleid tot een forse toename van het aantal toeristen in hotels en andere verblijfsaccommodaties. Ondanks LF2018 bleef deze groei achter bij de landelijke trend: 2,2 versus 5 procent. Het toerisme in Fryslân heeft dus grote moeite de landelijke groeiontwikkeling te volgen. De sector kan hoop putten uit het gegeven dat het lukt om toeristen langer te binden. Daarmee is het aantal overnachtingen in heel Fryslân volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek met ruim 300.000 gestegen.

Fries toerisme is goed voor 1,2 miljard euro en 21.100 banen Het belang van recreatie en toerisme in Fryslân is groot. Het totaal aantal banen in deze sector bedraagt in 2018 zo’n 21.100. Dit is 7,1 procent van de Friese werkgelegenheid. Het landelijk percentage ligt met 6,8 iets lager. De belangrijkste bijdrage komt uit de horeca (44 procent) en de logiesverstrekking (21 procent), blijkt uit het Werkgelegenheidsregister Fryslân. De toeristen van buiten de provincie die hun vakantie doorbrengen in Fryslân waren in 2018 goed voor ongeveer 540 miljoen euro aan bestedingen. In 2012 gaven toeristen 350 miljoen euro uit. Een groot deel komt van buitenlandse bezoekers. Deze baten zijn sinds 2012 verdubbeld tot 220 miljoen euro. Vergeet de Friezen zelf niet, want die geven in de eigen provincie nog het meeste uit aan recreatie en toerisme. Zo komt het totaal op 1,2 miljard euro. Een groot deel van de toeristische omzet vloeit voort uit ruim 10 miljoen toeristische overnachtingen. Hiervan komt 15 procent voor rekening van buitenlandse bezoekers, vooral Duitsers. Fryslân kent eindelijk weer groeijaren, want tot 2015 schommelde het aantal overnachtingen rond 8 miljoen.

ZV_84_binnenwerk.indd 11

02-07-19 09:07

TOERISME

Het is veel minder dan de organisatie van Culturele Hoofdstad in haar jubelzang over het voetlicht heeft gebracht. Volgens schattingen van het door LF2018 ingeschakelde onderzoeksbureau BBO zou het gaan om 500.000 tot 1,5 miljoen extra overnachtingen vanwege evenementen in het kader van Culturele Hoofdstad. Ook overnachtingen bij particulieren worden in het rijtje opgeteld. In het droomscenario was het uitgangspunt dat Culturele Hoofdstad in het jaar 2018 maar liefst 4 miljoen bezoekers zou trekken. Er liggen volop kansen voor Fryslân, meent het toerismebureau NBTC. Aan de hand van belangrijke landelijke

thema’s als bijvoorbeeld Water kan het Friese toerisme profiteren. En als de schilder Rembrandt straalt in het Rijksmuseum, dan moet de belangstelling van toeristen ook naar het Fries Museum worden geleid. Directeur Conrad van Tiggelen toont zich enthousiast over de Friese initiatieven voor innovatie van het toeristisch aanbod.

Water In het jaar 2020 wordt door het NBTC het jaarthema Water uitgebuit. Daarmee zet de marketingorganisatie extra in op een van de belangrijkste toeristische sectoren, zeker in Fryslân. Jaarlijks komen er duizenden Duitsers naar de IJsselmeerkust om er te (kite-) surfen, of huren in bijvoorbeeld Terherne een luxe kruiser voor een

vakantie op de Friese meren. Anderen brengen binnen dit thema een bezoek aan het op de werelderfgoedlijst van Unesco geplaatste monumentale stoomgemaal bij Lemmer. Opvallend in dit kader is dat Merk Fryslân al jaren grote afwezige is op Europees grootste watersporttentoonstelling Boot Düsseldorf, ieder jaar goed voor zo’n 250.000 bezoekers. Het is de internationale inspiratiebron bij uitstek voor watersporters en ondernemers. Er wordt wel voor miljoenen euro’s overheidsgeld geïnvesteerd in betere vaarwegen, aquaducten en sluizen, maar het vermarkten van het waterland Fryslân blijft zo internationaal onderbelicht. De groei van het toerisme in Fryslân moet in de ogen van het provinciebestuur passen bij het karakter en de culturele identiteit van de provincie en aansluiten op de kleinschaligheid van het midden- en kleinbedrijf. De inspanningen voor de komende tien jaar zullen gericht zijn op meer verschillende bezoekers, die vaker komen en langer blijven. Uiteindelijk moet dat geld en werk opleveren, heel vriendelijk heet het in het aanvalsplan de economie van de gastvrijheid. Met de verworven bekendheid door Culturele Hoofdstad en Lonely Planet gaat het om het verzilveren van de parels van 2018. n

Watersport Woudsend

TEKST: BERT DE JONG

Kitesurfers op het strand van Workum

ZV_84_binnenwerk.indd 12

02-07-19 09:07

Toerisme als economische motor

et toerisme is voor Nederland een groeimotor voor de economie. Het marketingbureau voor toerisme NBTC verwacht dat het aantal buitenlandse bezoekers zal stijgen van 19 miljoen in 2018 naar bijna 30 miljoen in 2030. Het aantal binnenlandse toeristen groeit naar verwachting van 24 miljoen naar bijna 31 miljoen in 2030. De explosieve groei van het toerisme levert veel geld en werk op, maar ook knelpunten. In Amsterdam - jaarlijks goed voor 6 miljoen buitenlandse toeristen – zijn de grenzen wel zo’n beetje bereikt. Veel Amsterdammers klagen over de drukte en overlast. “Het vraagt een nieuwe aanpak”, is de conclusie van NBTC-directeur Jos Vranken. Logisch dus dat er wordt gepleit voor spreiding van de toeristenstroom. Het Friese provinciebestuur rekent zich al rijk. In toekomstscenario’s voor Gastvrij Fryslân worden zelfs groeicijfers van minimaal 750 miljoen euro tot maximaal 1,5 miljard euro aan extra bestedingen genoemd door binnenlandse en buitenlandse vakantiegangers. Het Frysk Rekreaasjekongres 2019 dit voorjaar stond in het teken van de toekomst. Ook voor directeur Martin Cnossen van marketingorganisatie Merk Fryslân is het zoeken naar de gouden sleutel: “De belangrijke vraag is: hoe profiteren we in Fryslân?” Gedeputeerde Klaas Kielstra wil graag voort op de positieve golven van Culturele Hoofdstad 2018. “Wij moeten onze positie de komende jaren verder uitbouwen.” Directeur Vranken heeft al prioriteiten gesteld. In de komende tien jaar moet toerisme hoe dan ook meer lusten dan lasten opleveren. Meer steden en streken zullen aantrekkelijk moeten zijn voor toeristen. Een goede bereikbaarheid en toegankelijkheid is daarvoor een vereiste. Het is een kwestie van zien, want voor buitenlandse toeristen is ons land een notendop. Een reistijd van een uur is een peulenschil. In die tijd ben je vanuit Amsterdam in Fryslân en heb je ook onderweg heel veel gezien.

ZV_84_binnenwerk.indd 13

02-07-19 09:07

TE ICT O EN LOMIE

Nieuwe scheepshal in Makkum grote investering Koninklijke De Vries

Bouwen aan superjachten is werk voor honderden mensen NIET VOOR NIETS HETEN ZE DE KATHEDRALEN VAN MAKKUM. DE MAJESTEUZE SCHEEPSHALLEN VAN KONINKLIJKE DE VRIES HERBERGEN SUPERJACHTEN, WAARAAN DOOR HONDERDEN MENSEN WORDT GEWERKT. MET DE NIEUWE SCHEEPSHAL BOUWT DE WERF OOK VOOR HUN TOEKOMST.

ZV_84_binnenwerk.indd 14

02-07-19 09:07

ZV_84_binnenwerk.indd 15

02-07-19 09:07

Succesvol ondernemer ĂŠn goede werkgever? Wij helpen u graag!

De economie groeit, maar u laat uw hoofd niet op hol brengen en neemt weloverwogen beslissingen. Vertrouwen in de nabije toekomst is immers goed, maar zekerheid voor de lange termijn is nĂłg beter. Wij willen u daarbij graag helpen. Breedpad 21 - 8442 AA Heerenveen - (0513) 61 44 44 info@kuiperverzekeringen.nl - www.kuiperverzekeringen.nl 16

ZV_84_binnenwerk.indd 16

02-07-19 09:07

Directeur Sijbrand de Vries

et economisch belang is groot. Jachtbouw is een van de pijlers voor de bedrijvigheid in Súdwest-Fryslân. De uitbreiding van de Makkumer werf van de Groep Koninklijke De Vries Scheepsbouw betekent dat het aantal vaste medewerkers groeit van 300 naar 375. Nog eens zoveel mensen worden ingehuurd. De komst van superjachten naar Makkum is de garantie dat lassers, engineers, meubelmakers, pijpfitters en jachtschilders uit de wijde regio ook in de toekomst aan de slag kunnen. “We zijn vol vertrouwen”, zegt directeur Sijbrand de Vries. Er staat druk op de ketel. De nieuwe scheepshal in Makkum verwacht in september al het eerste megajacht voor afbouw. Het in aanbouw zijnde casco ligt er daarna zo’n twee jaar om te worden afgebouwd. En daarna staan alweer andere jachten gepland. Zo gaat het door, want er is veel werk binnen te halen. De Vries denkt steeds ver vooruit: “Met een nieuw jacht is van begin tot eind toch zeker vier tot vijf jaar gemoeid.” Met een lengte van uiteindelijk 166 meter, een breedte van 37 meter en een hoogte van 28 meter kan de nieuwe hal in Makkum de groten der aarde ontvangen. “De wereld is veranderd”, beklemtoont De Vries. Hij wijst op een mooi jacht dat zijn opa in 1932 – het jaar dat de Afsluitdijk voltooid werd – op de werf in Aalsmeer bouwde. “Het was toen een luxe schip voor de rijken.“ Met de 7,5 meter lengte valt het scheepje tijdens de restauratie in Makkum in het niet

bij het echte werk, waarvoor de scheepsbouwer twee kathedralen voor handen zal hebben.

Volgende generaties De nieuwe scheepshal is voor Koninklijke De Vries een investering van tientallen miljoenen euro’s in onder andere 10.000 kubieke meter beton en 2 miljoen kilo staal. “Het is de grootste investering ooit voor ons bedrijf”, licht De Vries toe. “Hiermee kunnen we de komende decennia vooruit. Dit is bouwen voor volgende generaties. Hieruit blijkt ook ons vertrouwen in de toekomst, zeker in Makkum. We voelen ons hier thuis.” Voor De Vries is belangrijk dat er een samenwerking is met regionale partijen. “De regio profiteert daar van. Dat is van waarde voor de toekomst. Zo kun je wat voor elkaar betekenen.” De bouw van de eigen scheepshal met dok noemt hij als voorbeeld van wat er kan. Het project wordt gedaan door Friese bouwers als hoofdaannemer Jorritsma Bolsward, De Boer & De Groot in Harlingen/Workum voor het droogdok en het beton, Staalbouw Nagelhout in Bakhuizen voor de stalen constructies en De IJzeren Man uit Joure voor de gevelbeplating. Iedere dag zijn er zo’n 85 bouwers aan het werk. De nieuwe hal van uiteindelijk 166 meter lengte biedt plaats aan een droogdok van 140 meter lang, 21,5 meter breed en 8 meter diep. De nieuwe kantoren en werkplaatsen vormen de verbinding met de bestaande hal. It Strânhûs, het iconische kantoorgebouw uit de jaren

Nieuwe sluis kan voor 110 miljoen euro aan investeringen uitlokken Ook andere bedrijven in de oude havensteden van de voormalige Zuiderzee hebben investeringsplannen liggen, zodra de bereikbaarheid wordt verbeterd. Het open overslagbedrijf Graansloot in Kampen ziet hierdoor kansen en opteert voor een miljoeneninvestering in uitbreiding. Scheepssloper Hoeben wil in de Hanzestad een nieuwe hellingbaan. De steden Zwolle, Kampen en Meppel gaan nog een stap verder met hun gezamenlijke plan om langs de IJssel bij Kampen een nieuwe ‘zeehaven’ aan te leggen. Daar kunnen grotere zeeschepen terecht die de ‘Port of Zwolle’ als vanouds verbinden met Engeland, Scandinavië en de Baltische staten. Kampen heeft nu geen mogelijkheden meer voor zeeschepen. Een nieuwe haven zou binnen nu en vijf jaar aangelegd moeten worden. De in ‘Port of Zwolle’ samenwerkende gemeenten stellen als eis dat het de eerste circulaire haven van het land gaat worden. Alles opgeteld zou de bredere sluis bij Kornwerderzand maar liefst 110 miljoen euro aan investeringen kunnen uitlokken.

ZV_84_binnenwerk.indd 17

02-07-19 09:07

Aannemingsbedrijf Weg- en Waterbouw

Stienstra & Van der Wal-IJlst VCA ISO en

Ook kunt u bij ons terecht voor: • Remmings- en geleidewerken • Stalen damwanden • Haven aanleg en steigerwerk • Houtleverantie • Diverse typen walbeschoeiingen • Houten bruggen Voor informatie en/of een vrijblijvende offerte kunt u altijd contact met ons opnemen.

S&W

it kwalite heid & n ig il e v r a Waa amenga nauw s

BENIEUWD WAT MORGEN BRENGT?

ceerd

gecertifi

Aannemingsbedrijf Weg- en Waterbouw Stienstra & Van der Wal Rogmolewei 6, 8651 EP IJlst Tel. 0515-533243, Fax 0515-531362 info@stienstra-vanderwal.nl www.stienstra-vanderwal.nl

Ineke Postma

DGA Inuz Attitude for Women

De invloed van kunstmatige intelligentie, robotisering en big data in de toekomst is onvoorspelbaar. Daarom is een goed beeld van jouw ondernemersperspectief goud waard. Wij maken tijd en bieden inzicht. Want met een heldere kijk op morgen lacht de toekomst je toe.

BENTACERA.NL Bentacera adv 190x130mm.indd 1

ZV_84_binnenwerk.indd 18

10-05-19 13:35

02-07-19 09:07

ECONOMIE

zeventig, en de karakteristieke voormalige timmerwerkplaats met de blauwe schuifdeuren herinneren aan het verleden van de Amels-werf.

Vraag neemt toe “De vraag naar grotere jachten neemt toe", zegt de Makkumer werfbaas. Groep Koninklijke De Vries Scheepsbouw, die samen met Royal van Lent jachten bouwt van Feadship, is wereldwijd marktleider in luxe jachten langer dan 80 meter. De groep heeft vestigingen in Makkum, Aalsmeer, Haarlem, Moordrecht, Papendrecht, Heiloo, Leiden en Ridderkerk. De overname van de Amels-werf in 2005 gaf extra mogelijkheden. De plek aan het IJsselmeer dicht bij volle zee is daarbij een voordeel. Voortaan kunnen er twee jachten tegelijk onder handen worden genomen. Met de nieuwe scheepshal in Makkum denkt de directie van Koninklijke De Vries in Makkum ook te kunnen profiteren van lucratieve opdrachten voor verbouw van superjachten. “Met twee dokken is er meer mogelijk, kunnen we flexibeler zijn”, licht directeur De Vries toe.

Jonge talenten De economische potentie en het belang van de werf voor de regio is duidelijk. Voor honderden mensen betekent deze werk en voor veel jongeren een uitdaging. Niet voor niets draait sinds 2011 op de werf in

Makkum in samenwerking met ROC Friese Poort een bedrijfsopleidingscentrum dat valt onder de Yacht Builders Academy. Zo worden nieuwe talenten opgeleid om het tekort aan goed geschoolde vakmensen in de maritieme sector op te lossen. De Vries roemt de samenwerking met de onderwijsinstellingen. “We doen het praktijkonderwijs op de werf in Makkum. Dat werkt uitstekend.” Het lukt om steeds nieuwe instroom te krijgen, maar het vraagt wel veel inzet. Met een actief team wordt mooi ambachtswerk voortdurend bij jongeren onder de aandacht gebracht.” Er is werk genoeg: de werf heeft een flinke lijst met vacatures. “Wij zorgen voor goede banen met toekomstperspectief.”

Bredere sluis In dit licht is het besluit over de verbreding van de Lorentzsluizen in de Afsluitdijk bij Kornwerderzand een grote opsteker. Sommige schepen zijn zo groot zijn dat ze niet meer passen in het tachtig jaar oude sluiscomplex met een doorgang van 14 meter breed. Het is te smal voor de superjachten die worden gebouwd door werven als Koninklijke De Vries in Makkum en ook Royal Huisman in Vollenhove. De verwachte extra omzet uit toekomstige refit van de superjachten wordt voor alle betrokken werven in het IJsselmeergebied geschat op een

bedrag tussen 65 miljoen en 100 miljoen euro. Nu wijken de eigenaren van de jachten voor onderhoud of reparatie soms noodgedwongen uit naar andere werven die beter bereikbaar zijn. “We kunnen rond het IJsselmeer zoveel extra mogelijkheden beter benutten”, vindt directeur De Vries. “Dit is een geweldige stap vooruit”, zegt De Vries. Het belang is ook groot voor werven in Urk, Vollenhove, Meppel en Kampen. Ook de mogelijkheden voor containeroverslag in bijvoorbeeld Kampen en Meppel worden uitgebreid doordat kleinere zeeschepen daar kunnen komen. In de verschillende pleitnotities voor het kabinet en de Tweede Kamer is er vaak gewezen op de extra werkgelegenheid die mogelijk wordt. Onderzoek wijst uit dat het om 3000 extra arbeidsplaatsen gaat. De provincies Fryslân, Overijssel, Flevoland, Drenthe en Noord-Holland hadden genoeg redenen om er jarenlang voor te lobbyen. Met het besluit komt voor 215 miljoen euro een nieuw sluizen- en bruggencomplex in de Afsluitdijk van 25 meter breed, 5,5 meter diep en maar liefst 140 meter lang. De luxe jachten kunnen in de toekomst met speels gemak van Makkum naar de wereldzeeën varen. Minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat is ook blij “dat na jarenlang overleg dit voor Noord-Nederland zo belangrijke project met vereende krachten mogelijk wordt gemaakt”.

Mouwen opstropen Bij scheepswerf De Vries hebben ze geen tijd te verliezen. De werving van 75 nieuwe medewerkers is al in volle gang. Voor veel ondernemers en zzp’ers uit de regio betekent de afbouw dat ze de mouwen kunnen opstropen vanwege de extra opdrachten. Bouwbedrijf Jorritsma in Bolsward heeft in september de bouwwerkzaamheden nog niet eens helemaal klaar als het eerste casco arriveert. Directeur De Vries is vol ongeduld, want de werf heeft zoveel vragende opdrachtgevers voor nieuwbouw en refit van grote Feadship-jachten dat langer wachten ook niet wenselijk is. Hij rekent erop dat al in 2025 de grote jachten rechtstreeks door de nieuwe sluis naar Makkum zullen varen. “Het zou prachtig zijn. Dit is van groot belang voor de hele regio rond het IJsselmeer.” n TEKST: BERT DE JONG

ZV_84_binnenwerk.indd 19

02-07-19 09:07

Live te folgjen op alle kanalen by Omrop Fryslân

Omrop Fryslân

Omropfryslan.nl/skutsjesilen ZV_84_binnenwerk.indd 20

02-07-19 09:07

ACTUEEL

Bij Holiday Ice veertig mensen extra aan het werk

Dag en nacht ijsjes maken BIJ IJSFABRIEK HOLIDAY ICE IN SINT NICOLAASGA ZULLEN DE PRODUCTIELIJNEN DE HELE WEEK DOOR DAG EN NACHT DRAAIEN. HET IS EEN OMSCHAKELING. DE ZOEKTOCHT NAAR VEERTIG EXTRA MEDEWERKERS IS GAANDE.

Technisch directeur Roelof Knijn

ZV_84_binnenwerk.indd 21

02-07-19 09:07

ACTUEEL

Jaarlijks gaat het bij Holiday Ice nu om 300 miljoen ijsjes. Het hele jaar is er productie van ijs in honderden varianten dat daarna in de grote vrieshuizen ligt te wachten op vooral een lange, hete zomer in binnen- en buitenland. Er wordt veel geïnvesteerd in innovatie en nieuwe ijsjes, zodat de ijsproducent trendsettend is. Nieuw voor 2019 zijn bijvoorbeeld de Pencils, op kleurpotloden lijkende ijsjes. De leiding van de ijsfabriek heeft besloten over te schakelen op een vijfploegensysteem, zodat de productielijnen dag en nacht ten volle kunnen worden benut. Zo worden de grenzen van de beschikbare productiecapaciteit verder opgerekt. Het betekent wel dat de huidige personeelssterkte van tachtig mensen met veertig groeit. Daarnaast is er nog een flexibele schil van zo’n zestig mensen.

et is hartje zomer en bij ijsfabriek Holiday Ice in Sint Nicolaasga zijn ze druk in de weer om nieuw personeel te werven. Logisch vanwege seizoenspiek, zal men denken. Maar de veertig nieuwe medewerkers zijn bedoeld voor de ijsjes van volgend jaar. De productie wordt fors opgevoerd met een andere manier van werken.

Werving Holiday Ice is volop bezig met werving van nieuwe werknemers. Roelof Knijn, lid van het managementteam, is verheugd dat er flink wat belangstelling is voor een vaste baan bij de ijsfabriek. Er zijn al met twintig nieuwe werknemers afspraken gemaakt. “We beschouwen het als positief dat mensen die hier als uitzendkracht hebben gewerkt nu

graag vast aan de slag willen. Dat geeft over en weer vertrouwen.” “Ondanks de spanning op de arbeidsmarkt hebben we veel reacties”, stelt Knijn vast. “We moeten wel moeite doen, maar het lukt om mensen te interesseren. We doen ook ons best om een aantrekkelijke werkgever te zijn.” Ontwikkelingsperspectief is voor menigeen een belangrijk element, beklemtoont de technisch directeur. “Bij Holiday Ice kunnen mensen doorgroeien. Wij faciliteren daarvoor opleiding.”

Ander werkritme Van september tot december krijgt het bataljon nieuwe medewerkers een intern opleidingstraject, zodat ze na de jaarwisseling met de nieuwe werkwijze van start kunnen gaan. Het is ook voor het huidige personeel een omschakeling, want ze komen in een ander werkritme, de fabriek draait voortaan 24 uur per dag en zeven dagen in de week. De huidige drieploegendienst wordt vaarwel gezegd. Veel mensen vonden het te zwaar, bleek uit een uitgevoerd medewerkers-tevredenheidsonderzoek.. Vijf dagen achter elkaar in de nachtdienst vormt een grote aanslag op het bioritme van de mens en ook in het sociale leven vraagt het offers.

ZV_84_binnenwerk.indd 22

02-07-19 09:07

“Een vijfploegensysteem wordt als aangenamer beoordeeld”, zegt Roelof Knijn. Werknemers werken in een oplopend schema, twee vroege diensten, twee late diensten, twee nachtdiensten. Hierna volgen vier vrije dagen voor rust. Ook in de arbeidsmarkt is dit werkritme populairder. “Er wordt vaker op vacatures in een vijfploegensysteem gereageerd dan op banen in een rooster met drie ploegen.”

Efficiënter Holiday Ice kan in het nieuwe systeem de ijsproductie verhogen, maar ziet ook dat de loonkosten omhoog zullen gaan. “We denken echter efficiënter te kunnen werken, waarmee we dat compenseren”, zegt Knijn. “We verliezen bijvoorbeeld veel minder tijd met opstarten en schoonmaken. Dat scheelt enorm. Op zes van de negen productielijnen gaat de productie continu door. Pas eind 2020 staat deze even stil.” Steeds zijn er drie productielijnen op reserve. Het lijkt raar, maar dat is het niet. “Zo hebben we de mogelijkheid voor onze technische dienst om het hele jaar door gepland onderhoud uit

te voeren aan een van de productielijnen. Dat is veel motiverender. Tot nu toe was het hollen en stilstaan.” Ook kan er bij een grote storing onmiddellijk op een andere lijn worden doorgewerkt, of een stilstaande lijn kan worden gebruikt voor opleiding.

Supermarkten IJsfabriek Holiday Ice is een van de grootste ijsmakers van Nederland. Bijna geen supermarkt in Nederland of er liggen Friese ijsjes. Het zijn de ijslekkernijen onder het huismerk van de winkelketens, van Albert Heijn tot Poiesz. Het grootste deel van de ijsjes onder private label komt uit de vrieshuizen in Sint Nicolaasga. Ook in bijvoorbeeld de supermarkten van Carrefour in Frankrijk, Asda in Engeland en Edeka in Duitsland. Holiday Ice is nog een echt familiebedrijf. Eigenaar Johan Postma is nog zeer betrokken bij het reilen en zeilen van het bedrijf, de dagelijkse leiding is in handen van het managementteam. In de afgelopen decennia heeft Postma een eigen groeistrategie ontwikkeld door zich te richten op de private labels, waarin het de belangrijkste speler is. Holiday Ice lift mee met

de supermarktketens die de eigen huismerken promoten.Het succes van de onderneming heeft in 2009 een bekroning gekregen met de titel Friese Onderneming van het Jaar.

Geschiedenis De geschiedenis van het bedrijf begint in 1928. Age Postma begon toen in Sint Nicolaasga een banketbakkerij. Naast alle zoete lekkernijen bereidde hij in de zomermaanden ijs. Deze specialiteit is gaandeweg verder uitgebouwd tot een heuse ijsfabriek. Onder leiding van kleinzoon Johan Postma is het bedrijf geworden tot wat het nu is met een gigantische ijsproductie per jaar, in tientallen smaken, van fruitijs op stokjes tot roomijs in bekers. De ijsjes gaan tot ver over de landsgrenzen. “Van de Scandinavische landen tot Nieuw-Zeeland, de export gaat naar 22 verschillende landen”, vertelt Knijn. Meer dan driekwart van de productie is voor export bestemd, het merendeel is voor de Europese markt. “We zijn met private labels de specialist.” n TEKST: BERT DE JONG

ZV_84_binnenwerk.indd 23

02-07-19 09:07

ONDERNEMING IN HET NIEUWS

Koninklijke eer bij eeuwfeest Vriesco

Per jaar 250.000 gordijnen op maat VRIESCO INTERNATIONIAL FABRICS IS DE GROOTSTE GORDIJNENFABRIEK VAN HET LAND. HET LEEUWARDER BEDRIJF BESTAAT AL HONDERD JAAR EN MAG ZICH VOORTAAN KONINKLIJK NOEMEN.

n veel huizen hangen gordijnen die bij Vriesco Internationial Fabrics in Leeuwarden zijn gemaakt. Toch weten weinigen dit en ook niet dat het bedrijf internationaal een grote speler is. Achter de schermen neemt Vriesco veel werk van woninginrichters uit handen door jaarlijks meer dan 250.000 gordijnen op maat te maken. De ontdekking anderhalf jaar geleden dat gordijnenfabrikant Vriesco International Fabrics in 2019 honderd jaar oud is, was voor de directie een bijzondere. Zo scherp hadden ze de historie van het bedrijf niet voor de geest: de eerste decennia waren in de vergetelheid geraakt. Al snel was er het besef dat de viering van het eeuwfeest een bijzonder moment zou moeten zijn. De duik in de archieven heeft zin gehad, want zo’n mijlpaal mag niet

onopgemerkt voorbijgaan. Voor koning Willem-Alexander is het feit reden om aan het bedrijf het predicaat Koninklijk toe te kennen. Tijdens de viering van het honderdjarig bestaan op 24 mei maakte commissaris van de Koning Arno Brok dit bekend. Voortaan mag Vriesco net als dertig andere Friese organisaties de eretitel dragen. Volgens Brok is Vriesco een voorbeeld voor andere Friese bedrijven die willen exporteren.

Grondlegger De naspeuringen in archieven toonden zwart op wit dat grondlegger Hero de Vries al in 1919 actief was op de Leeuwarder Nieuwburen met zijn stoffeerderij en meubelwerkplaats. Op 21 mei had hij, nog maar twintig jaar oud, er volgens oude documenten zijn ‘meubelmagazijn en gros’ geopend. Honderd jaar later is Vriesco

ZV_84_binnenwerk.indd 24

02-07-19 09:07

International Fabrics het grootste gordijnenatelier van het land. Er werken 135 mensen die jaarlijks meer dan 5 miljoen meter gordijnstof verwerken. In de Benelux-landen is het Leeuwarder bedrijf marktleider. Daar verzorgt het bedrijf een kwart van de op maat gemaakte gordijnen.

A House of Happiness Onder de internationale handelsnaam A House of Happiness doet Vriesco goede zaken in binnen- en buitenland. In de afgelopen jaren is de export steeds verder gegroeid. Vooral Duitsland ontwikkelt zich tot een aantrekkelijke markt. Nu al is bijna de helft van de productie voor het buitenland bestemd. De gordijnen gaan van Fryslân naar zo’n veertig verschillende landen. “Het varieert van IJsland tot NieuwZeeland”, licht woordvoerder Janneke Eizema toe. De komende jaren wil het Leeuwarder gordijnenatelier de positie op de exportmarkten verder versterken. “Neem alleen al Duitsland, dat is zo’n grote markt. Vijf keer zo groot als Nederland.”

worden ingespeeld op trends en in de toekomst nog flexibeler op wat opdrachtgevers wensen. Vriesco wil zo meer stappen zetten, onder andere met een eigen studio voor design, marketing en projecten.

Toekomst “Dit is de ontwikkeling voor de toekomst”, zegt Eizema. “Consumenten en projectinrichters zoeken naar mogelijkheden om een interieur persoonlijk te maken naar eigen smaak en wensen. De markt gaat steeds meer die kant op. Wij anticiperen daarop.” De nieuwe productiewijze is ook veel duurzamer, beklemtoont Eizema. “Dat is voor de consument de laatste jaren een steeds belangrijker element geworden.” De nieuwe printtechniek is zo’n stap. “Dat gebeurt alleen nog maar met milieuvriendelijke verfstoffen Daarnaast besparen we met innovatieve technieken 80 procent water.”

Familiebedrijf

In 2018 heeft het bedrijf fors geïnvesteerd in een eerste printmachine waarmee het zelf gordijnstof kan bedrukken. Hierdoor kan het productieproces worden bekort. Het is niet meer nodig om het bedrukken van stof uit te besteden. Bovendien kan er veel meer op maat worden geproduceerd, zonder aan grote volumes te hoeven voldoen. “Het kan allemaal sneller.”

Tot 1989 is het bedrijf in handen van de familie De Vries geweest. Het ambachtswerk van oprichter Hero de Vries werd later aangevuld met de handelsgeest van zoon Lambertus. Deze verwierf na de Tweede Wereldoorlog in de meubelmakerij een onderkomen voor zijn stoffengroothandel en bouwde dit steeds verder uit. Met zijn zoon Hero Paul (Hapé) maakte hij in de jaren zestig furore met het bedrijf, met als kroon op het werk in 1969 een nieuw pand en atelier aan de Mr. P.J. Troelstraweg.

Het magazijn van Vriesco ligt nu vol met duizenden rollen bedrukte stof, waaruit kan worden gekozen. Met de eigen printmachines kan er snel

Sinds 2005 zijn Johanna Jorritsma en Julius van der Werf samen eigenaren en directie van Vriesco. Het bedrijf heeft sindsdien internationaal zijn

Printmachine

positie verder verstevigd. Er werken 135 mensen bij Vriesco International, van wie 40 bij het in 2015 begonnen naaiatelier in Bosnië. Spreiding van risico is een belangrijke overweging geweest bij het besluit om in Bosnië een dochterbedrijf te starten. De banden met Leeuwarden zijn nauw, legt woordvoerder Eizema uit. De aansturing en planning gebeurt op het hoofdkantoor en wekelijks is er transport over en weer. Bij het bedrijf werken mensen uit alle landen. “Het zijn twaalf nationaliteiten”, heeft Eizema geteld. Het zijn allemaal mensen die het textielambacht tot in de puntjes beheersen. Vriesco doet er alles aan om ze te helpen het hoogste niveau te bereiken. Nieuwe ateliermedewerkers zijn minimaal zes maanden in opleiding.

Jubileumcollectie Vriesco heeft speciaal vanwege het honderdjarig bestaan een jubileumcollectie gemaakt. “Het is retro, een knipoog naar het verleden”, zegt Eizema. “Er is met name gekeken naar dessins van een halve eeuw geleden. Het zijn ontwerpen die nog met de hand zijn geverfd. We hebben ze in ons archief teruggevonden en in een nieuwe variant opnieuw gebruikt.” Het grote verschil met het heden is hiermee bevestigd. Want de ontwerpers laten nu computers een groot deel van het werk doen om de mooiste creaties te verkrijgen. En de nieuwste printmachine tovert ze daarna op de gordijnstoffen. “Onze mogelijkheden zijn zo veel groter geworden”, zegt Eizema. n TEKST: BERT DE JONG

ZV_84_binnenwerk.indd 25

02-07-19 09:07

ONDERNEMING IN HET NIEUWS

Export maakt De Jong in Gorredijk snelle groeier

Melkbussenmaker groot in boilers HET GAAT HARD VOOR DEJONG HOT WATER TANKS IN GORREDIJK. HET BEDRIJF IS BEZIG MET EEN SNELLE GROEI. ER IS DIT JAAR NIEUWBOUW GEPLEEGD EN ER IS VEEL EXTRA PERSONEEL OM DE ORDERSTROOM AAN TE KUNNEN.

jaar 2020 zijn er 200 mensen aan de slag en de verwachting is dat er eind 2020 nog eens 20 tot 30 extra mensen aan het werk zijn. Al die handen zijn nodig, want het is de ambitie om in dat jaar 40 procent meer boilers te maken in vergelijking met 2017. "Van onze mensen moeten we het hebben", zegt algemeen directeur Arno La Haye (46). Bij zijn aantreden eind 2017 waren er bij het bedrijf 130 werknemers.

Directeur Arno La Haye

oor boilerfabrikant De Jong in Gorredijk zijn het drukke tijden. De grote orderstroom is amper bij te benen. In vier jaar tijd is deze bijna twee keer zo groot geworden. Jaarlijks komen er al meer dan 130.000 boilers uit de fabriek. Voor bijna 90 procent gaan ze naar het buitenland, in Europa en Amerika ligt de grootste markt. Om het ze gemakkelijk te maken is de naam eerder al internationaal gemaakt: ‘DeJong Hot Water Tanks’.

Steeds verder gaat de zoektocht naar hoog rendement en duurzaamheid. "We hebben daarin een voorsprong en daar kunnen we in de toekomst van profiteren", vertelt La Haye. Hij verwacht een snelle, verdere groei van warmtepompen, als alternatief voor de huizen die het zonder gas doen. "Ze komen bij ons voor de tanks van roestvrij staal om het warme water op te slaan."

Robots Een groot deel van het werk in de fabriek is gerobotiseerd en gemechaniseerd. Het is volgens een geolied proces dat er iedere dag ruim vijfhonderd boilers worden gemaakt. Het roestvast staal komt in zware rollen naar Gorredijk, waarna het wordt afgewikkeld en in de juiste maten wordt geknipt. Machines en robotarmen doen het werk, er komt geen hand aan te pas. Verderop wordt zo ook veel repeterend werk in een geautomatiseerd proces verricht. Het huis van een boiler wordt door robots feilloos in de juiste ronding gezet en daarna gelast. Op beeldschermen is het proces nauwgezet te volgen. Pas bij het maken van ‘kop en kont’ is er veel meer mensenwerk. Platte schijven roestvrij staal worden bijvoorbeeld voorzien van een bolling en op de juiste plek van gaten voor leidingen. Enkele tientallen lassers tonen hun vakmanschap met de

De forse uitbreiding met 2500 vierkante meter magazijn is bijna klaar. Het geeft lucht in de rest van het fabriekscomplex, zodat er ruimte is voor extra productiecapaciteit. Na de zomer zullen er onder andere extra lasrobots draaien, zijn er meer mensen bezig met montage en afwerking. Er staat druk op, want de vraag naar boilers uit Gorredijk is groot. Het bedrijf is al jaren de grootste werkgever in Gorredijk. Nog voor het 26

ZV_84_binnenwerk.indd 26

02-07-19 09:07

“Wij dragen met onze producten een steentje bij aan de verduurzaming van de wereld” modernste technieken. Er mag immers geen enkel lek in zitten.

Melkbussen Meer dan een eeuw dacht men bij de metaalwarenfabriek van De Jong aan melk. Nu staat alles in het teken van water. Het bedrijf heeft zichzelf opnieuw uitgevonden met duurzame boilers van roestvrij staal. Lange tijd was het grote succes van De Jong de productie van melkbussen voor het transport van melk van de boerderij naar de zuivelfabriek. De metaalwarenfabriek zou zelfs uitgroeien tot de grootste melkbussenproducent van het land. De topjaren lagen na de Tweede Wereldoorlog, met een jaarproductie van zo’n 150.000 bussen per jaar. In Gorredijk staat De Jong nog bekend als de ‘kannefabryk’. Het is de herinnering aan een ver verleden. Het was Johannes Imke de Jong die in 1859 zijn koperslagerij begon midden in de dorpskom. Met de opkomst van de zuivelindustrie in Friesland aan het eind van de negentiende eeuw zag hij zijn kansen al snel in het maken van vertinde zuivelgereedschappen als emmers en kannen voor melk, roomtonnen en ijsbusjes en in het bijzonder melkbussen.

Feest Toen in 1959 het eeuwfeest werd gevierd, konden vader Johannes de Jong en zijn zonen Freddy en Jan al bevroeden dat er in de volgende honderd jaar heel andere producten moesten worden gemaakt. De mechanisatie in de landbouwsector draaide al op volle toeren. Het einde van de melkbus kwam in zicht. De productie van biertanks en frisdrankcontainers paste in de omschakeling van het bedrijf naar een nieuwe koers. Maar het was een Franse klant die De Jong rond 1970 op het spoor zette van de warmwaterboilers. Het was met vallen en opstaan, maar het lukte wonderwel op het nieuwe pad met de kennis en ervaring die het bedrijf had met roestvast staal. Het bedrijf draagt nog met trots de naam De Jong, maar een familiebedrijf is het niet meer. In 1999 zijn de aandelen verkocht aan een groep participanten uit het Noorden. In de zomer van 2017 is het belang van de Noordelijke Participatie Maatschappij overgenomen door de investeringsmaatschappij Nordian Capital uit Amsterdam. Daarna is La Haye aangetreden als de nieuwe directeur. Het voelt als een warm bad.

"Het is een bedrijf met een duidelijke familiecultuur", beklemtoont hij. Dit najaar wordt met een open dag teruggekeken op 160 jaar historie van het bedrijf, maar is met de officiële opening van de nieuwe hal de blik vooral op de toekomst gericht. Vanuit Gorredijk is en blijft De Jong marktleider in ontwikkeling en productie van wramwaterboilers van roestvast staal. "We hebben als bedrijf laten zien dat we voortdurend kunnen veranderen. Dat we innovatief kunnen zijn, is ook voor de medewerkers motiverend." "Er is de overtuiging dat dit bedrijf verder kan groeien", stelt La Haye. De verwachtingen voor duurzame systemen met warmtepompen en zonnewarmte zijn hoog gespannen. Hij hamert op het aspect duurzaam. "Wij dragen met onze producten een steentje bij aan de verduurzaming van de wereld. Bij zo’n bedrijf wil je werken." n TEKST EN FOTOS: BERT DE JONG

ZV_84_binnenwerk.indd 27

02-07-19 09:07

P T IRTOEDL U C T V I S I E

Sfeerlamp op zonne-energie

kunt natuurlijk zelf een waxinelichtje in een weckpot zetten, maar deze sfeerlamp op zonne-energie is een stuk handiger. Overdag laden de zonnecellen op en zodra de zon ondergaat gaat dit prachtige lampje branden. Groot voordeel is dat de ‘weckpot’ waterdicht is en daardoor is de lamp uitermate geschikt voor in de tuin. n www.fonq.n

Bijzondere bieropener

ankzij deze originele stropdas bent u goed voorbereid op de vrijdagmiddagborrel. Elk biertje kan zonder problemen geopend worden met de bieropener op de das. Extra handig: de opener zit aan de onderkant, dus met een jasje erover verraadt de stropdas overdag niet wat uw plannen zijn voor die avond. n www.megagadgets.nl

Rijdende wekker

ent u iemand die moeite heeft met opstaan? Zelfs in de warme zomer? Dan is deze wekker dé oplossing! Nadat het alarm is afgegaan, gaat deze wekker er namelijk vandoor. Hij rijdt weg en valt zo van uw nachtkasje af. Om hem uit te zetten moet u dus toch echt uit bed. P.S. de wekker is ook te gebruiken als standaard wekker zonder beweegfunctie! ;-) n www.gadgethouse.nl

ZV_84_binnenwerk.indd 28

02-07-19 09:07

KOODUU Lamp & Speaker

n eerste instantie lijkt het op een gewone lamp. Deze KOODUU lamp is echter een duizendpoot! Hij kan licht geven, muziek afspelen via Bluetooth, een flesje wijn koel houden en/of uw bloemen een stijlvolle plaats bieden. n www.radbag.nl

Oplaadbare fleslamp

un uw glazen flessen een tweede leven met deze oplaadbare fleslamp. Maak na een feestje een wijnfles schoon en plaats de kurk van de Bottle Light op de fles. Dankzij de oplaadbare lamp geniet u (binnen- en buiten) 2,5 uur van sfeervol licht en naderhand laadt u binnen een uur de lamp weer op via een USB-kabel. n www.fonq.nl

IJsblokjesvorm

eerlijke, warme dagen vragen om ijskoude drankjes! Met deze Slam Hashtag ijsblokjesvorm maakt een fervent gebruiker van hashtags in een handomdraai de mooiste ijsblokjes. Er is ruimte voor acht blokjes, waarbij iedere drinkbare vloeistof gebruikt kan worden. n www.ditverzinjeniet.nl

ZV_84_binnenwerk.indd 29

02-07-19 09:07

AUTONIEUWS

Audi e-tron

e eerste volledige elektrische auto van Audi is inmiddels van de band gerold in Brussel. De Audi e-tron doet niet onder voor een auto met brandstofmotor. Met zijn sportieve uiterlijk, twee elektromotoren en elektrische vierwielaandrijving, presteert deze auto goed. De Audi is bovendien in 5,7 seconden naar de 100 kilometer per uur te brengen. U kunt zo ruim 400 kilometer doorrijden voor u aan moet sluiten bij een oplaadpunt. Hier doet de auto er (bij een high-power laadpunt) slechts 30 minuten over om

80% te laden. De e-tron is voorzien van de mooiste details (waaronder luxe bekleding en een panoramadak), maar ook van de nieuwste snufjes. Zo kunt u kiezen voor virtual mirrors. Dankzij de beelden, afkomstig van deze digitale buitenspiegels, wordt er alles gedaan aan een veilige rijbeleving. Vanaf â&#x201A;Ź 1075 exclusief btw (leaseprijs) en laadkosten rijdt u in deze Audi. n

ZV_84_binnenwerk.indd 30

02-07-19 09:07

Volvo V40 Cross Country Polar+ Luxury

e Volvo V40 Cross Country is voorzien van een mooi Scandinavisch design, en is tevens nu leverbaar in een zeer luxe uitvoering. De Polar+ Luxury is uitgerust met tal van nieuwe snufjes op het gebied van connectiviteit, veiligheid en comfort. Met Premium Audio by Harman Kardon, Volvo On Call, Keyless Drive en Park Assist (Pilot en Camera achter) mag de Polar+ Luxury met recht een luxe versie worden genoemd.

De Volvo is bovendien ideaal voor diegenen die veel spullen meenemen onderweg. Met een bagageruimte tot 335 liter (tot aan de bovenzijde van de achterbank) is er ruimte genoeg voor bijvoorbeeld koffers. Deze Volvo is te koop vanaf â&#x201A;Ź 32.995 of voor een (vanaf) leaseprijs van â&#x201A;Ź 469. n

ZV_84_binnenwerk.indd 31

02-07-19 09:07

COLUMN GEERT SCHAAIJ

Zo ga je op weg naar het eerste miljoen OF JE EEN KLEIN BEDRAG TER BESCHIKKING HEBT OF PROFESSIONEEL BELEGT, DAT MAAKT NIET UIT. DE WINNENDE STRATEGIE BLIJFT PRECIES HETZELFDE.

ZV_84_binnenwerk.indd 32

02-07-19 09:07

ijn verhaal is dat ik startte begin jaren ’80 met 3000 gulden op de beurs, zo’n 1500 euro. Drie maanden later was het bedrag gegroeid tot 50.000 gulden. Vervolgens verloor ik weer flink, meer dan de helft. Ik stelde mijzelf hierop de vraag: hoe had ik dat kunnen voorkomen?

een appel en een ei aandelen kopen. Er is dus geen enkele reden om niet te spreiden. De kortste weg naar het eerste miljoen in aandelen verloopt via een drietrapsraket: een goede spreiding van de aandelen over verschillende sectoren. Binnen de sector op zoek gaan naar een bedrijf waarvan de aandelen goedkoop zijn geprijsd, als rekening wordt gehouden met het groeipotentieel. En tot slot, als kers op de taart, een klein percentage van de inleg beleggen in exotische pareltjes. De truc is om ruimte over te houden voor attractieve fondsen, bedrijven waarvan de koers om de een of andere reden fors is gedaald. Bijvoorbeeld omdat de olieprijs in elkaar is gestort, gestegen grondstofprijzen of politieke redenen.

Spreiding Ik heb m’n verstand gewoon gebruikt. Of je nu klein of groot belegt, het gaat erom dat je moet denken als een professionele belegger. Of je 5000 euro belegt of vijf miljoen euro, je moet spreiden. Eigenlijk is het verdeel en heers. Niet veel jaren na mijn eerste voorzichtige stappen heb ik - als beleggingsgoeroe - met deze strategie mijn eerste miljoen (in guldens) verdiend. Dit was voor mij vijf jaar geleden ook de reden dat ik het boek (bestseller) ‘Wedden dat u een topbelegger kunt worden’ schreef. De grondwaarde van het beleggen kun je vergelijken met de groei van een veestapel. Je begint met een koe, die krijgt een kalfje. Dan heb je twee koeien, die krijgen weer kalfjes, en zo voort. Uiteindelijk eindig je met een veestapel. Zo moet je met aandelen ook een portefeuille bouwen. Je begint klein en bouwt de eerste jaren op tot je vermogen hebt. De één is daar wat scherper en slimmer in dan de ander.

Als voorbeeld noem ik de situatie in Rusland, dat politiek onder druk staat. Dat merk je in de aandelen van Russische oliebedrijven. Die zijn door desinteresse van beleggers fors in prijs gedaald, waardoor het gebeurt dat een belegger op een aandeel van zes dollar één dollar dividend ontvangt. Dat is al 18% rendement. Als de sancties worden opgeheven, heb je een klapper. Hoe leuk is dat?

Russische Google Zelf ben ik altijd op jacht naar exotische pareltjes, met uitzonderlijk groeipotentieel. Laat ik voorbeelden noemen. Bijvoorbeeld een aandeel dat ik ooit voor twee cent kocht en voor € 2,50 verkocht. Een ander voorbeeld is zoekmachine Yandex, ‘de Russische Google’. Mijn idee was: investeer 10.000 euro, leg de aandelen tien/vijftien jaar aan de kant, en je bent miljonair. Zo’n kans komt niet elke dag voorbij. Dáár moet je naar op zoek gaan. De aankoop van zulke ondergewaardeerde parels moet je klein en beheerst houden want het kan ook mis gaan, maar als hét een keer goed gaat, maak je een winst van hier tot Tokio. n

Regulier beleggen, met dividend, vormt het fundament om het vermogen te laten renderen. Ik zie vaak dat mensen aandelen kopen in één bepaald bedrijf, bijvoorbeeld TomTom, ING of Fugro. Dan kopen ze bij wijze van spreken 50 à 60 procent in zuivel en wat obligaties. Dat noemen ze beleggen, maar dat is het niet. Dat is gewoon gokken. Wat je moet leren, en daar hamer ik voortdurend op bij mijn Beursgenoten, is dat je probeert te spreiden over minimaal vier sectoren. Bijvoorbeeld de financiële sector, de oliesector, voeding, chemie. Probeer per sector het beste aandeel uit te kiezen dat er is.

Drietrapsraket

Geert Schaaij

Beleggen is tegenwoordig een stuk makkelijker. De transactiekosten zijn hartstikke laag. Je kunt tegenwoordig voor

www.beursgenoten.nl

ZV_84_binnenwerk.indd 33

02-07-19 09:07

VOOR ONDERNEMERS DIE ERUIT HALEN WAT ERIN ZIT.

HENDRICUS OOSTRA, STAALBOUW NAGELHOUT BAKHUIZEN

Uw ambities voor de volle 100% waarmaken. Door 24/7 met u mee te denken op het gebied van accountancy en fiscaal advies. Meer dan 100 betrokken topprofessionals die nooit concessies zullen doen aan uw doelen en uw plannen om ze te bereiken. In voor- en tegenspoed. Uw zaken raken ons immers net zo goed.

www.kromhout.com 18540093_VdVK_Adv_Kader_1-2de_190x130mm.indd 1

29-03-18 17:00

Friesland

93.2

wwww.waterstadfm.nl 34

ZV_84_binnenwerk.indd 34

02-07-19 09:07

ZAKENNIEUWS

Softwarebedrijf Bouw7 Dokkum naar Exact

et nog jonge softwarebedrijf Bouw7 in Dokkum is overgenomen door de Delftse boekhoudgigant Exact. Bij het door Sander Jongsma in 2015 opgerichte Bouw7 werken zo’n 35 mensen. Het bedrijf richt zich op de bouwsector met het aanbieden van cloudsoftware ter vervanging van de traditionele administratieve processen in het midden- en kleinbedrijf. Voor softwareconcern Exact, een van de belangrijkste leveranciers van boekhoud- en administratiepakketten

in de Benelux, is de kennis van Bouw7 met cloud-oplossingen aantrekkelijk. Door koppeling van planning en beheer en administratie met de financiële administratie wordt er een veel breder pakket geleverd.

Meeste megastallen voor melkvee in Fryslân

Bouw7 is een snelle groeier. De ontwikkeling van de software-app heeft al meer dan vierhonderd bouwbedrijven als klant opgeleverd. In het voorjaar van 2019 heeft het bedrijf in Dokkum een nieuw pand betrokken, omdat het in de binnenstad te krap zat. n

n Fryslân zijn de meeste melkveemegastallen te vinden. Het gaat om 112 bedrijven met meer dan 250 melkkoeien. Na het loslaten van de melkquotering is er een grote schaalvergroting op gang gekomen. Landelijk is het aantal melkvee-megastallen meer dan verdubbeld van 197 in 2010 naar 439 in 2017.

Bedrijven aan zet met circulaire economie

irculaire economie is voor veel Friese ondernemers nog een ver-van-mijn-bed-show. De meesten zijn positief over het hergebruik van grondstoffen, maar passen het in het eigen bedrijf nog maar mondjesmaat toe. De voorbeelden van de koplopers moeten nog heel wat ondernemers inspireren, blijkt uit een nulmeting door RUG/ Campus Fryslân waaraan een zevenhonderd Friese bedrijven hebben deelgenomen. Er is meer bewustwording nodig, concludeert gedeputeerde Sander de Rouwe. “Er is brood te verdienen in een circulaire economie. Veel van onze bedrijven weten nog niet hoe, maar zijn wel positief.” Een derde van de ondernemers denkt dat de circulaire economie veel betekenis zal hebben voor hun bedrijven. Een derde denkt van niet, en de overige groep is neutraal. Het Friese provinciebestuur wil dat Fryslân in 2025 in de top-drie zit van circulaire ontwikkelregio’s in Europa.

De overheden zijn daarin inspirerend voorbeeld. In hun vastgelegde ambities is afgesproken dat het wagenpark voortaan op duurzame energie zal rijden, dat er alleen nog maar circulair geproduceerd straatmeubilair wordt benut en dat in 2020 10 procent van de inkoop afkomstig is uit de circulaire economie. Ook werkgeversorganisatie VNO-NCW Noord maakt zich sterk voor meer initiatieven. Professor Gjalt de Jong bevestigt de reserves met zijn onderzoek. “Er zijn duidelijk koplopers, vooral in de landbouw, groothandel en industrie, sectoren die in Fryslân belangrijk zijn.” Circulaire netwerken als de Vereniging Circulair Friesland (VCF) acht hij belangrijk om grote stappen te kunnen maken. Nu is het gros onbekend met de mogelijkheden en onderneemt amper initiatieven. Een vijfde van de ondernemers is actief met circulaire economie. Meer dan 80 procent is onbekend met de vereniging VCF die de aanjager moet zijn. n

Het aantal megastallen is in zeven jaar met 76 procent gestegen. Er is een sprong gemaakt van 456 in 2010 naar 801 in 2017, blijkt uit cijfers van Wageningen Universiteit. Er wordt gesproken over een megastal als er op een bedrijf bijvoorbeeld meer dan 7500 vleesvarkens of 120.000 leghennen zijn gehuisvest. Ook geldt de definitie voor bedrijven met 220.000 vleeskuikens, 1500 geiten of 250 melkkoeien. Met varkens scoort Noord-Brabant erg hoog. Deze provincie heeft uiteindelijk de grootste concentratie megastallen van het land. In 2017 waren het er 211, een groei van 67 procent ten opzichte van 2010. Fryslân telde er in dat jaar 115. n

ZV_84_binnenwerk.indd 35

02-07-19 09:07

ZAKENNIEUWS

Leeuwarder EasyTerra slaat slag met Britse overname

et Leeuwarder bedrijf EasyTerra heeft met de overname van de Britse autoverhuursite carrentals.co.uk een belangrijke stap gezet voor snelle schaalvergroting. De Friese prijsvergelijkingssite voor autoverhuur wil zo het aantal reserveringen via zijn website naar 150.000 per jaar brengen. EasyTerra is in 2005 opgericht door Tjeerd Kramer om de markt voor autoverhuur op internet inzichtelijker te maken. Op de site worden wereldwijd de tarieven van meerdere autoverhuurbedrijven vergeleken en maken tienduizenden mensen een reservering voor een huurauto. EasyTerra werkt samen met grote aanbieders als Hertz, Avis, Budget en Europcar. Voor EasyTerra werken twintig mensen. De omzet groeide de afgelopen jaren al in een snel tempo. In 2017 stond er 21 miljoen euro in de boeken, een jaar later al 27 miljoen euro. n

Kooyenga Groep weg uit Dokkum

okkum raakt nog dit jaar detacheringsbedfrijf Kooyenga Groep kwijt. Een kwart eeuw na de oprichting door Romke Kooyenga is het besluit genomen om een centrale plek in het land te kiezen. Er wordt gezocht naar een nieuw hoofdkantoor in de provincie Utrecht. Het vertrek is een gevoelig verlies voor Dokkum. Bij de Kooyenga Groep werken zoâ&#x20AC;&#x2122;n driehonderd mensen. Het

bedrijf richt zich op detachering en advisering van overheden, vooral gemeenten. Het gaat dan vooral om de sectoren onderwijs, zorg en welzijn. Het is een emotioneel besluit voor oprichter Romke Kooyenga. Hij toonde zich na de oprichting in 1993 erg succesvol met zijn nieuwe aanpak om bij gemeenten de gaten in de organisatie te dichten. In 2017 trok hij zich deels terug uit het bedrijf. Uitzendorganisatie Olympia nam toen een belang van 60 procent in de Kooyenga Groep. Ook het kantoor in Breda zal verhuizen naar Utrecht. n

Wasserij De Blinde in andere handen

extielwasserij De Blinde in Heerenveen is verkocht aan concurrent Blycolin in Zaltbommel. Beide wasserijen richten zich op de verwerking van horecatextiel. Blycolin heeft met de overname van De Blinde in een klap fors meer capaciteit. Nu moest het bedrijf veel werk uitbesteden. Bij textielwasserij De Blinde werken ruim honderd mensen. Die verwerken iedere week zoâ&#x20AC;&#x2122;n 200.000 kilo wasgoed, zoals lakens, handdoeken en tafellinnen. Het bedrijf heeft de moge-

lijkheden om wekelijks naar bijna het dubbele te groeien. Bij Blycolin werken tweehonderd mensen met in Nederland wasserijen in Renkum en Bunschoten. De Blinde is sinds 2004 onderdeel van het grotere Floronet in Bolsward. De Bolswarder wasserij Rentex Floron specialiseert zich in de wasserij van textiel voor ziekenhuizen en andere zorginstellingen en hoort tot de grootste van het land. Bij de groep Floronet werken 450 mensen. n

ZV_84_binnenwerk.indd 36

02-07-19 09:07

Vleesverwerker stopt na bankroet

leesverwerker Van Ruiten Food in Leeuwarden heeft het na tachtig jaar niet langer kunnen bolwerken. Het bedrijf werd in een hevige concurrentiestrijd gemangeld en raakte grote klanten kwijt. Vanwege een oplopende schuldenlast is op eigen verzoek het faillissement uitgesproken door de Leeuwarder rechtbank. Het betekent ontslag voor 24 werknemers.

vleesassortiment. Het bedrijf leverde onder andere reepjesvlees, gemarineerd vlees en wokvlees aan de Nederlandse supermarktketens, grossiers en voorverpakcentrales. De Leeuwarder onderneming leed in de afgelopen twee jaar een verlies van 2,5 miljoen euro. Ondanks ingrepen kon de directie het lek niet boven krijgen. n

Van Ruiten Food had zich toegelegd op het maken van een panklaar

Vernieuwde fabriek voor koffie in Joure

et koffie- en theebedrijf Jacobs Douwe Egberts heeft bijna 40 miljoen euro gestoken in vernieuwing van de vestiging in Joure. Daarmee is deze weer een van de koplopers van het internationaal werkende concern. Wat ooit begon met vriesdroogkoffie onder het merk Moccona is nu een grote productiestroom vooral voor koffieautomaten. “Koffie en thee van Jacobs Douwe Egberts zijn een begrip in Joure en Fryslân”, vindt de Friese commissaris van de Koning Arno Brok, die de vernieuwde fabriek samen met topman Frederic Larmuseau heeft geopend. “Het is zeer belangrijk voor de toekomst van JDE in Joure en de Friese economie. Hiermee behouden we substantiële werkgelegenheid en wordt bijgedragen aan de ontwikkeling van kennis en innovatie in Joure en de regio.” Door de miljoeneninvesteringen is er in Joure meer productiecapaciteit en beschikt de fabriek over de nieuwste extractietechnologie voor het maken van instantkoffie. Bovendien kan er efficiënter worden gewerkt. Het heeft inmiddels geleid tot een reductie van 72 werknemers. De koffiefabriek draait dag en nacht en biedt nu werk aan 160 mensen.

Friese Ondernemersprijs voor Bakker Transport

et Heerenveense transportbedrijf Bakker Transport & Warehousing is uitgeroepen tot Friese Onderneming van het jaar 2019. De jury betitelt het bedrijf als “een parel en paradepaardje van de sector”. Oprichter Anne Bakker is trots: “Dit is de kroon op ons werk”. Commissaris van de Koning Arno Brok overhandigde de bokaal tijdens de finale in Dokkum. Bakker begon zijn bedrijf in 1991 in zijn eentje op een zolderkamer, van waaruit hij vrachtwagens naar alle windstreken stuurde. Nu werken er 120 mensen bij het bedrijf dat is uitgegroeid tot een groot logistiek dienstverlener. Bakker is voor veel

bedrijven de spil in opslag, transport en distributie van en naar tachtig landen. In de afgelopen jaren heeft Bakker Transport & Warehousing bijna 10 miljoen euro geïnvesteerd in Heerenveen om zo een groot complex te verkrijgen voor ‘warehousing’. Daarmee verzorgt het bedrijf opslag en distributie voor productiebedrijven. Volgens de jury, onder leiding van gedeputeerde Sander de Rouwe, was er een duidelijke winnaar. Bakker won de finale van Jelle Bijlsma BV uit Gytsjerk en Ufkes Greentec uit Drachten. De jury heeft honderd bedrijven beoordeeld. n

Jos van Wilsum, de fabrieksdirecteur koffie en thee in Joure, is trots op zijn medewerkers die zich zo hard voor de nieuwe fabriek hebben ingezet. “Er is de afgelopen jaren hard gewerkt om tot deze koffiefabriek te komen waarmee de concurrentiepositie van Joure in de koffie- en theemarkt is versterkt.” n

TEKST: BERT DE JONG

ZV_84_binnenwerk.indd 37

02-07-19 09:08

B TOI ET K ER LECENSIE

Boekrecensie Eduard Kuijt Eduard Kuijt (56) is samen met zijn vrouw Ingrid, de trotse eigenaar van Boekhandel Binnert Overdiep in Heerenveen, familiebedrijf sinds 1889. Als cultureel ondernemer zoekt hij voortdurend naar een balans tussen zijn brede belangstelling en de altijd noodzakelijke focus. Boeken zijn voor hem van levensbelang: literatuur, biografieĂŤn, Scandinavische thrillers, politiek, en business & management. Grote voorliefde voor dwarsdenkers, ontmaskeraars en buitenbeentjes. Voor ZakenVisie signaleert hij boeken die van belang zijn voor ondernemers in Friesland. 38

ZV_84_binnenwerk.indd 38

02-07-19 09:08

Waarom stenen winkels winnen... of verliezen? ZO’N 40% VAN DE BOEKEN IN NEDERLAND WORDT ONLINE VERKOCHT EN DAT AANDEEL GROEIT STEVIG DOOR TERWIJL HET MARKTAANDEEL VAN DE STENEN BOEKHANDELS BLIJFT DALEN. DEZE TREND ZIE JE IN BIJNA ALLE BRANCHES, MET NAME IN NON-FOOD. DE GEVOLGEN WORDEN OOK STEEDS MEER ZICHTBAAR: LEEGSTAND IN WINKELCENTRA, KETENS DIE OMVALLEN MAAR AAN DE ANDERE KANT OOK ‘PAKKETSTRESS’ EN KRITISCHE VRAGEN OVER DUURZAAMHEID EN RENDEMENT VAN WEBWINKELS. Als je dieper in deze materie wilt duiken dan adviseer ik van harte Het geheim van Bol.com; over dromen en doen. Michel Schaeffer was ruim 14 jaar directielid en hij beschrijft hoe Bol vanuit het niets de grootste webwinkel van Nederland werd. Hoe dan? Door een tomeloze energie en enthousiasme te combineren met een genadeloze analyse van de zwaktes en beperkingen van bestaande retailers. Door groot te denken en snel te handelen; als je ’s morgens iets bedenkt dat het leven van je klanten prettiger maakt, waarom zou je dan wachten tot morgen om het in te voeren? De focus op klanttevredenheid is heilig. Hilarisch en pijnlijk is het gemak waarmee de jonge honden van Bol de slaperige boekhandelaren de loef afsteken. Maar ook De Slegte, een ooit oppermachtige partij in de tweedehands markt, wordt door Bol met het grootste gemak naar de tweede divisie verwezen. En dat nog wel nadat De Slegte een samenwerkingsvoorstel van Bol hooghartig had afgeslagen. Schaeffer’s boek leest als een avonturenroman en pas na afloop heb je door dat je eigenlijk een managementboek hebt gelezen!

hele markt kunt veroveren. De hier en daar wat activistische Van Tellingen zet je met beide voeten terug op aarde. Hij wijst op een aantal reële nadelen van online en hij laat de kansen zien van stenen winkels. Is er dan geen model te bedenken waarin online en offline samenwerken? Veel stenen winkels hebben een soort van webshop en je kunt je als winkel natuurlijk aansluiten bij platforms als partnerverkoper. Maar dan gelden meteen de nadelen van Van Tellingen zoals weinig rendement en veel pakketten die heen en weer gaan. Echt veelbelovend is het click & collect-concept dat Schaeffer beschrijft: stenen winkeliers maken hun winkelvoorraden zicht- en vindbaar op online platforms en de online klant heeft de keuze de bestelling direct bij de winkel in de buurt af te halen. De klant bestelt en betaalt bij de webshop en haalt vervolgens direct de bestelling af in een stenen winkel naar keuze. Wat je noemt een win-winsituatie voor de klant, stenen winkel en platform. Bovendien kunnen ze dan samen een barrière opwerpen tegen buitenlandse internetreuzen die op de loer liggen. Ik weet zeker dat beide auteurs het daar in ieder geval roerend mee eens zijn!

Is er dan niets dat de opmars van deze online-reuzen kan stoppen? Volgens retailspecialist Hans van Tellingen wel. In Waarom stenen winkels winnen en webwinkels verliezen betoogt hij dat stenen winkels een gouden toekomst tegemoet gaan omdat ze in essentie alles kunnen bieden wat de klant wil: nabijheid, breed assortiment, sfeer, kennis, brede en diepe voorraad, gemak, blurring en beleving. Tegelijkertijd nuanceert Van Tellingen allerlei cijfers over bijvoorbeeld leegstand en online marktaandeel (beide zouden lager zijn dan wordt aangenomen) en wijst hij erop dat webshops bevoordeeld worden doordat ze niet betalen voor de maatschappelijke overlast die ze veroorzaken en geen belasting afdragen (Amazon). Hij noemt e-commerce het ‘domste businessmodel ter wereld’ en en passant schat hij het jaarlijkse verlies van Bol.com op 100 miljoen euro. Om in de toekomst te overleven zal Bol zich moeten ontwikkelen tot echt handelsplatform of uit moeten breiden met stenen winkels. Beide auteurs zijn hartstochtelijk overtuigd van hun visie die ze bovendien met verve brengen. Schaeffer neemt je mee op een adembenemende zweefvlucht hoog in de lucht; hij laat zien hoe je vastgeroeste, klantonvriendelijke en ouderwetse winkeliers meedogenloos de pas afsnijdt, en hoe je met het grootste gemak en in een mum van tijd een

Paperback 336 blz. ISBN 9789047012184 oktober 2018

Hardcover 200 blz. ISBN 9789090313740 november 2018

ZV_84_binnenwerk.indd 39

02-07-19 09:08

WERKEN A AN JE INHOUD BEGINT IN DE BOEKHANDEL!

Dracht 60, 8442 bs Heerenveen tel. (0513) 622 533 info @ binnertoverdiep.nl www.binnertoverdiep.nl

GA OP GA OP AVONTUUR AVONTUUR MET KUNST MET EN KUNST EN NATUUR NATUUR

• een kunstzinnige boomhut eenbrug kunstzinnige boomhut ••een onder water een brug onder water door ••heuvels met beplanting •Piet heuvels met beplanting door Oudolf Pietavontuurlijk Oudolf • een waterlabyrint eenvan avontuurlijk ••één de bestewaterlabyrint gebouwen •van éénNederland, van de beste gebouwen het glazen van Nederland, het glazen paviljoen paviljoen • en nog veel meer…. • en nog veel meer….

Het Hetpark parkisisiedere iederedag daggeopend geopend van van8.00 8.00--18.00 18.00uur. uur. Reguliere Reguliereentree entreeisis€€2,50 2,50 p.p. p.p. ofofword wordVriend Vriendvan vanVijversburg Vijversburg via viawww.vijversburg.nl. www.vijversburg.nl.

ATU UU URR EEN N CU CULT LTUUUURRPA PARRKK N AT

Swarteweisein Swarteweisein22 Tytsjerk Tytsjerk parkvijversburg parkvijversburg

LF2018266 266xx192.indd 192.indd 11 LF2018

ZV_84_binnenwerk.indd 40

24-04-18 08:45 08:45 24-04-18

02-07-19 09:08

CULTURELE TIPS

Paardendagen Driezum - Walterswâld

Sneekweek De Sneekweek wordt dit jaar voor de 84ste keer gevierd en het evenement breidt alsmaar meer uit. Van oorsprong is het een zeilevenement, maar inmiddels is het uitgegroeid tot muzikaal evenement met een kermis, optredens van artiesten, tussendoor zeilwedstrijden en activiteiten voor de kleinere bezoekers.

De Paardendagen Driezum – Wâlterswâld trekken elk jaar duizenden bezoekers naar de Friese Wouden. Op donderdagavond vindt er traditioneel de Nacht van de Paardendagen los, waarna op vrijdag 150 aanspanningen plus honderden pony’s en paarden (uit binnen- en buitenland) aan de start verschijnen van het Open Fries Kampioenschap Paardenmarathon. Na de traditionele ereronde duikt iedereen zijn/haar bed in, om zich klaar te maken voor de prachtige Boerendag. De Boerenmarkt, het Kinderplein, oude ambachten, demo´s, schaapscheren, roofvogels, oldtimers, theater, muziek, de Lekkernijstraat en de diversiteit aan stands maken de zaterdag een festijn voor groot & klein.

Waar: Sneek Wanneer: 2 augustus t/m 11 augustus Tijden: variëren Prijs: gratis Meer informatie: www.sneekweekgids.nl

Waar: Driezum - Walterswâld Wanneer: 25 t/m 27 juli Tijden: variëren Prijs: variëren van € 6,00 tot € 12,00 Meer informatie: www.paardendagen.nl Muziekplein Sneekweek foto: Sneek.nl

Slauerhoff-Tour Gerda Posthumus (eilanddichter sinds 2013) neemt u tijdens de Slauerhoff-Tour mee langs de ‘glazen platen’-route met fragmenten uit het oeuvre van scheepsarts en dichter Jan Jacob Slauerhoff. Slauerhoff bracht een belangrijk deel van zijn jeugd op Vlieland door.

Waar: Kerkplein 7, Vlieland Wanneer: iedere zaterdag (of op afspraak) Tijd: 14.00 tot 15.30 uur Prijs: € 12,50 Meer informatie: www.eilanddichtervlieland.nl

Brommels! Tijdens de vierde editie van Brommels! kunt u weer genieten van heerlijke bramen in de Fryske Walden. U kunt gratis bramen plukken in het boerenland en/of deelnemen aan een van de activiteiten. Ga gezellig fietsen, laat u verrassen door prachtige verhalen of ga aan de wandel. En dat alles in de heerlijke buitenlucht.

Waar: De Friese Wouden Wanneer: 24 en 25 augustus Tijden: variëren Prijs: bramen plukken is gratis, voor sommige andere activiteiten geldt een kleine bijdrage Meer informatie: www.brommelsfestijn.nl

ZV_84_binnenwerk.indd 41

02-07-19 09:08

TC T IIUTTLEETLLU R E L E T I P S

Heerengracht Concert

Admiraliteitsdagen

Het is weer tijd voor het grachtenfestival van Friesland. Er kan tijdens het evenement in Heerenveen genoten worden van hapjes, drankjes en muziek aan de gracht. Tegenover Het Posthuis Theater vindt dit muziekevenement met een vleugje theater plaats.

In het tweede weekend van september 2019 wordt Dokkum opnieuw omgetoverd tot één grote avonturenstad. Dan vindt hét maritieme en muzikale festival van het Noorden plaats. Dit gratis toegankelijke festival voor jong en oud trekt jaarlijks tienduizenden mensen naar Dokkum. Vooral de concerten bij het beroemde keerpunt van de Elfstedentocht zijn populair. Maar er is meer te doen. Veel meer! Naast optredens van o.a. Racoon, kunt u genieten van spectaculaire jetski-shows, bijzondere schepen, het foodfestival, de speciaalbierproeverij en nog veel meer!

Waar: Heerenveen Wanneer: 31 augustus Tijd: vanaf 20.00 uur

Waar: Dokkum

Prijs: gratis

Wanneer: 5 t/m 8 september

Meer informatie: www.heerengrachtconcert.nl

Tijd: gehele dag Prijs: gratis Meer informatie: www.admiraliteitsdagen.nl

Flinke Flea Market Op 29 september wordt de Flinke Flea Market georganiseerd. Alweer de laatste van het seizoen! Kom daarom voor de laatste keer dit jaar rommelen tussen de spullen van een ander en sla uw slag. Het evenement wordt gehouden op het erf van de Flinkefarm te Hemelum. Een schitterende omgeving waar u een heerlijke middag beleeft tijdens de Flinke Flea Market.

Waar: Hemelum Wanneer: 29 september Tijd: 10.00 tot 16.00 uur Prijs: € 2,00 en tot 12 jaar gratis toegang Meer informatie: www.itflinkeboskje.nl

Foto: Maarten van der Wal

Effe relativeren! Op social media werd Kaj Gorgels bekend door ‘Kaj’s typetjes’ en in 2018 won Kaj de Televizier Talent Award. Snel daarna werd bekend dat hij de nieuwe presentator van Expeditie Robinson is. In zijn theatershow gaat dit talent relativeren. Hij is eind twintig en hij vindt dat maar een leeftijd die een hoop keuzes met zich meebrengt. Want ja, wat moet je nou allemaal precies op deze leeftijd joh? De eeuwige ‘vrijgezelle feestbeesten’ aan de ene kant en de serieuze 'jongvolwassenen' die zich zijn gaan settelen aan de andere kant. Wordt het zelf niet eens tijd om te settelen? Kaj ziet aan beide kanten voor- en nadelen, maar weet niet meer zo goed waar hij zich mee moet identificeren. 'Ingewikkelde levensvragen' die hij graag, op zijn eigen cynische en sarcastische manier, wil delen met zijn publiek.

Waar: Leeuwarden Wanneer: 4 oktober Tijd: 20.15 uur Prijs: € 26,00 inclusief garderobe en pauzedrankje Meer informatie: www.harmonie.nl Foto: Studio Beng Beng

ZV_84_binnenwerk.indd 42

02-07-19 09:08

samen werken. samen werken.

samen werken en samen vooruit In de nieuwe gemeente De Fryske Marren houden we er met elkaar de vaart in.

samen werken en samen vooruit

Ondernemers hebben in deze mooie gemeente alle ruimte en helpen elkaar waar dat

In dekan. nieuwe De Fryske Marren met Want elkaardoor de krachten vaart in. maar Moetgemeente de koers verlegd worden? Dan houden doen we we dat er samen. Ondernemers hebben deze mooie gemeente alle ruimte en helpen elkaar waar dat te bundelen, komen weinverder. Meer weten? www.defryskemarren.nl maar kan. Moet de koers verlegd worden? Dan doen we dat samen. Want door krachten te bundelen, komen we verder. Meer weten? www.defryskemarren.nl

www.defryskemarren.nl

www.defryskemarren.nl ZV_84_omslag.indd 3

02-07-19 11:30

PRO+

Kies wijzer tijdens de ABD kiesweken

Kies de Renault Trafic per maand nu vanaf €249 Bijvoorbeeld: De TRAFIC WORK EDITION L2H1 125pk L2H1 TwinTurbo Normaal rijklaar €26.736,- nu voor excl. BTW Of voor €249,- per/mnd Inclusief:

€18.900,-

- Cruise control - Airconditioning - Bluetooth carkit - Parkeersensoren - Touchscreen navigatie - Elektrische ramen en spiegels - Comfortstoel met armsteun - Bumpers in de kleur - Mistlampen - 3-persoons

ABD KIES WEKEN

0 % rente op de financiering

KIES OOK UIT DE

ACTIE PAKKETTEN:

1Pakket Look 50% 2Pakket Functional 50% van €1.980 nu €990,-

KORTING

Sportieve look Striping look Zwart Renault embleem Ultra LED koplampen Black Look lichtmetalen velgen

van €1.580 nu €790,-

Wandbetimmering Vloerbetimmering Bumperpaneel Achterbumper beschermplaat LED koplampen LED laadruimteverlichting

KORTING

Kies voor pakket 1 of 2, of kies ze allebei!

Pakketten zijn mogelijk op de Renault Kangoo en Master.

Met ABD kiest u wijzer. Drachten Jade 1, (0512) 515 615 Dokkum Brêge 6, (0519) 82 00 20 Heerenveen Skrynmakker 26, (0513) 65 02 22 Sneek Kolenbranderstraat 7, (0515) 41 32 91 Leeuwarden Hortensiastraat 2, (058) 266 35 55

2018

De genoemde vanafprijs is exclusief rijklaarmaakkosten en excl. BTW en BPM. Optionele pakketten en/of uitrusting zijn altijd de keuze van de consument en kunnen desgewenst tegen meerprijs geleverd worden. Het gecommuniceerde maandbegrag is gebasseerdl, €6000 aanbetaling (evt. uit inruilwaarde), geen slottermijn en 60 maanden looptijd tegen 3,9% rente. In advertentie gebruikte foto kan afwijken en leverbaar zijn met meerprijs. Optionele pakketten en/of uitrusting zijn altijd de keuze van de koper en kunnen desgewenst tegen meerprijs geleverd worden. Bedragen zijn afgerond op hele euro’s. Rentewijzigingen, type- en drukfouten voorbehouden.

ZV_84_omslag.indd 4

02-07-19 11:30