Zakenvisie Editie nr. 86

Ondernemersmagazine van Friesland EXTRAATJES VAN DE BAAS De maand december is bij veel bedrijven een echte cadeaumaand

DOUMA STAAL ALS PAREL VAN SNEEK EN BODY&FIT, SPIL IN VITAMINES ONDERNEMING IN HET NIEUWS

Friesland leeft van beton

Friese betonfabrieken draaien op volle toeren

Losse nummers € 3,95

ZV_86_omslag_November 2019.indd 1

No. 86, december 2019

26-11-19 09:30

Vlinders in je buik zodra je de boot afstapt. Groeiende liefde bij elk nieuw paadje dat je ontdekt, bij elke schelp die je vindt en elke keer dat je tot je enkels in het slik staat. De tijd lijkt te verdwijnen…

Wil je dit gevoel voor altijd vasthouden?

Word nu

lid

en betaa l vanaf 2020!*

Ga dan vandaag nog naar ikbenopdewadden.nl en zeg ‘Ja, ik wil!’ tegen de Wadden! * Kijk op de website voor de actievoorwaarden

19200115_Waddenvereniging_BeetjeVerliefd_Adv_FP_zon_220x300.indd 1 ZV_86_omslag_November 2019.indd 2

16-05-18 26-11-19 09:3015:47

KENNIS IS KUNNEN ECOstyle in Oosterwolde heeft voor hun nieuwbouw gebruik gemaakt van Raadsma ToegangsBeheer (RTB). Raadsma biedt alle mogelijke deurtechnieken en elektronische toepassingen. RTB maakt het mogelijk de toegangsrechten van personen vooraf en op afstand te regelen ten behoeve van veiligheid, beveiliging en comfort.

In onze moderne RTB showroom in Leeuwarden ontvangen onze adviseurs u graag om u te laten zien wat er allemaal mogelijk is.

RAADSMA IJZERSTERK

Dokkum . Heerenveen . Leeuwarden . Groningen . t. (0519) 29 23 25 . www.raadsma.nl ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 3

26-11-19 11:47

TT II TT EC E LLO L O F O N ZakenVisie is het ondernemersmagazine van Friesland.

Uitgave VDLP Publishing Herenwal 137 8441 BE Heerenveen Postbus 496 8440 AL Heerenveen Tel.: 0513 - 654 445 Fax: 0513 - 654 761 E-mail: info@vdlppublishing.nl Internet: www.vdlppublishing.nl Hoofdredactie Simon van der Let Redactie Bert de Jong, Simon van der Let en Hiltsje de Vries E-mail: mail@zakenvisie.nl Advertentieverkoop Pieter Balstra Tel.: 0513 - 654 445 Vormgeving Van der Let & Partners Marketing / Webdevelopment Met medewerking van Geert Schaaij, Eduard Kuijt, Simon Rollingswier, Van Zanten, Mono Keijzer, Hans Meeuwis, Tamara Huizinga, Geert Jan Douma, Maurice van Weerdenburg, Jacco Vonhof, Marcel van Dijk.

DEZE EDITIE

7

15

Fotografie Bert de Jong Van der Let & Partners, Fotopersbureau FPH e.a.

Druk SMG-groep Hasselt

Friesland leeft van beton

Extraatjes van de baas

Verspreiding Meren Post BV Sneek Op de inhoud van dit magazine rust copyright. Niets mag op enigerlei wijze worden vermenigvuldigd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Aan de inhoud van deze uitgave kunnen geen rech-

25

28

ten worden ontleend. De uitgever is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de columns.

Het magazine verschijnt 4x per jaar in een oplage van 4.000 exemplaren.

Daarnaast komt ZakenVisie via controlled circulation terecht bij alle bedrijven met meer dan 7 werknemers in de zuidelijke helft van Friesland en alle bedrijven met meer dan 10 werknemers in de noordelijke helft van Friesland.

ZakenVisie wordt tevens toegezonden aan overheidsinstanties en diverse openbare

Douma Staal als parel van Sneek

Spil in vitamines en sportvoeding

instellingen.

4

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 4

26-11-19 11:47

Met oog voor de toekomst

O 7

Friesland leeft van beton

Beton

12 De meeste bedrijven deugen

Boekrecensie Eduard Kuijt

15

Extraatjes van de baas

Economie

22

Friese mkb hoort tot snelste betalers

p de drempel van een nieuw decennium blijkt de Nederlandse economie het al vijf jaar verrassend goed te doen. Er wordt volop geproduceerd en geconsumeerd en bovendien is er veel export. Dit is voor menigeen een geruststellende gedachte. Ondertussen voelt eenieder de spanning. Want economische productie heeft ook een schaduwzijde, zoals uitstoot van CO2 en neerslag van stikstofoxiden. Heel Nederland voelt hiervan de pijn.

De vooruitzichten voor ’s lands economie worden ongewisser.

Dit vloeit ook voort uit omstandigheden dicht bij huis.

Bedrijven in de bouw en het grondverzet voelen de gevolgen van de aangescherpte milieuregels nu een deel van het werk stilligt. Boeren vrezen om deze reden dat ze de veestapel op hun bedrijf moeten inkrimpen.

Ondernemers in het midden- en kleinbedrijf – de ruggengraat van de Friese economie – zijn al tijden voorzichtig. Liever potten ze op dan te investeren. Ze willen wat vet op de botten voor als het slechter gaat. De gevolgen van de economische crisis in de jaren na 2008 zitten nog te vers in het geheugen.

Actueel

25

Douma Staal als een parel van stad Sneek

Onderneming in het nieuws

28

Body&Fit, spil in vitamines

Onderneming in het nieuws

30

Autonieuws

32

Productvisie

34

Voeren negatieve rentevoeten ons al slaapwandelend naar de volgende crisis?

Column Geert Schaaij

37 Zakennieuws 41

Tegelijk wordt duidelijk dat er grenzen zijn aan wat er op de kleine postzegel Nederland gebeurt. Ook al is ons land bijvoorbeeld na de Verenigde Staten de belangrijkste voedselexporteur van de wereld en maakt de Duitse industrie maar wat graag gebruik van machines uit de Friese metaalbedrijven.

In dit kleine landje wonen miljoenen mensen die een steentje bijdragen aan de economie. Ze willen ook graag een huis hebben, maar daar heeft ons land een knelpunt. Volgens prognoses loopt het woningtekort op tot 800.000 in 2030, vooral in de Randstad. Het komt vooral door de groei van het aantal een- en tweepersoonshuishoudens. Bouwers moeten dus snel aan de slag, maar wel met oog voor milieu en duurzaam. Friese bedrijven doen het, onder andere door oud beton opnieuw te benutten.

Het afsluiten van 2019 gaat bij veel bedrijven gepaard met waardering. Er zijn extraatjes van de baas of er zijn eindejaarsgeschenken voor goede zakenrelaties. Het is een terugblik op een succesvol jaar, maar nog meer een uitnodiging om te bouwen aan een mooie toekomst in 2020 en de jaren erna.

Culturele tips De redactie

5

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 5

26-11-19 11:47

Succesvol ondernemer én goede werkgever?

Wij helpen u graag!

De economie groeit, maar u laat uw hoofd niet op hol brengen en neemt weloverwogen beslissingen. Vertrouwen in de nabije toekomst is immers goed, maar zekerheid voor de lange termijn is nóg beter. Wij willen u daarbij graag helpen.

Breedpad 21 - 8442 AA Heerenveen - (0513) 61 44 44 info@kuiperverzekeringen.nl - www.kuiperverzekeringen.nl

VOOR ONDERNEMERS DIE ERUIT HALEN WAT ERIN ZIT.

HENDRICUS OOSTRA, STAALBOUW NAGELHOUT BAKHUIZEN

Uw ambities voor de volle 100% waarmaken. Door 24/7 met u mee te denken op het gebied van accountancy en fiscaal advies. Meer dan 100 betrokken topprofessionals die nooit concessies zullen doen aan uw doelen en uw plannen om ze te bereiken. In voor- en tegenspoed. Uw zaken raken ons immers net zo goed.

www.kromhout.com 18540093_VdVK_Adv_Kader_1-2de_190x130mm.indd 1

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 6

6

29-03-18 17:00

26-11-19 11:47

BETON

Ook oud beton krijgt een nieuwe toekomst

Friesland leeft van beton FRIESE BETONFABRIEKEN DRAAIEN OP VOLLE TOEREN VOOR NIEUW BETON. ZELFS OUD BETON HEEFT EEN WAARDE EN WORDT BENUT IN DE BOUW.

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 7

26-11-19 11:47

BETON

Z

onder beton zou het land er kaal uitzien. In zoveel gebouwen, viaducten, straten en zeedijken is immers beton verwerkt. En ieder jaar komt er meer bij.

Jaarlijks gaat het om 750 liter vers beton per Nederlander.

Toch raakt het land niet vol beton.

Er wordt ook opgeruimd. De slopers doen hun werk en puinbrekers vermalen het beton tot bruikbare stukjes. Eigenlijk mag er geen oud beton verloren gaan. In 2030 moet zelfs alle betonafval worden gerecycled.

Friese slopers en betonfabrikanten zijn daar nu al mee bezig.

Jaarlijks wordt er 12 miljoen ton beton gesloopt uit oude kantoren, fabrieken en huizen. Deze immense partij krijgt een nieuwe bestemming, meestal als fundering onder de autosnelwegen.

De perfecte kringloop zou zijn als er nieuw beton van zou kunnen worden gemaakt.

Dit blijkt lastiger dan het maken van beton met zand, grind en cement is.

Betonklinker Bij Noppert Beton in Burgum gaat geen betonklinker verloren. De puinbreker maakt gehakt van de uitgestoten exemplaren.

Als granulaat komen ze daarna weer in het productieproces. Dan is er een nieuwe kans om ergens in de vorm van bestrating terecht te komen. Recycling van beton is zo eenvoudig niet, legt Marcel van Dijk uit,

bedrijfsleider bij betonindustrie Noppert Beton in Burgum. Oud beton moet bijvoorbeeld schoon zijn, vrij van chemicaliën of van ijzerresten. “Het is simpel, onze producten moeten aan allerlei KOMOwaarden voldoen en dat kan alleen met schone grondstoffen.”

Van de eigen betonklinkers die als ‘misbaksels’ worden aangemerkt is er de zekerheid dat ze schoon zijn.

Deze worden in de naastgelegen puinbreker van De Boer verwerkt tot granulaat en vervangen daarna een deel van de grondstof grind. “Het moet de goede gradatie hebben”, legt Van Dijk uit. “Niet te fijn en ook niet te grof.” “Het is met recycling zoeken en aftasten”, constateert Van Dijk.

Binnen de bedrijfsvoering van de eigen fabriek voor betonbestrating en -elementen is de kringloop rond te maken. Het afval van beton komt in een nieuw product terecht.

Er gaat amper iets verloren.

Uitdaging Voor betonfabrikanten wordt de uitdaging steeds groter, want de roep om duurzaam klinkt luider. Gemeenten vragen bijvoorbeeld bij een herinrichting om oude betonklinkers in te nemen, te breken en weer te benutten voor het maken van nieuwe. Het gebeurt ook bij Noppert Beton. “Het vraagt logistiek meer inspanningen met opslag en verwerking.

8

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 8

26-11-19 11:47

Ook krijgt bijvoorbeeld vervuiling van de klinkers dan weer bijzondere aandacht.”

Betonelementen of stenen zijn nog niet van alleen gerecycled beton te maken. “Dan voldoen ze niet aan de kwaliteitseisen”, verzucht Van Dijk.

Toevoeging van hooguit 20 procent oud beton kan nog wel in sommige producten, meestal blijft het onder de 10 procent van het toegevoegde grind.

Er kan wel steeds meer. “Tot nu toe is oud beton de vervanger van de grondstof grind. De volgende stap is de vervanging van zand of zelfs cement. Er zijn al proeven gaande, maar het staat nog in de kinderschoenen”, vertelt Van Dijk. Het is een kostbaar proces met veel handelingen, zoveel is duidelijk. Voor de betonfabrikanten is het vele malen makkelijker dat een vrachtschip

duizenden tonnen grind, zand en cement aanvoert. “Denk ook aan de opslag die je nodig hebt voor de verschillende partijen betongranulaat.”

Sloop Een sloopbedrijf heeft al een ingewikkelde klus om alle vrijkomende materialen en grondstoffen goed te scheiden. Ook het puin moet in stromen. Betonnen vloeren zijn wel goed opnieuw te gebruiken in betonklinkers, maar de van klei gebakken metselstenen mogen daar weer niet in.

Een sloopbedrijf als K&G Postma in Leeuwarden en Franeker maakt het afbreken van een pand tot een zorgvuldig proces. De eigen puinbreker verwerkt het beton tot herbruikbare granulaten. Ze zijn voor 95 procent bestemd voor de wegenbouw, licht een

woordvoerder toe. In kleine mate worden ze benut als grondstof voor de asfalt- en betonindustrie.

Zware kraanmachines halen al bij de sloop een groot deel van het wapeningsijzer uit het beton. Ook leidingen, houten planken en andere materialen worden uit de puinmassa gezuiverd. De puinbreker verpulvert daarna de brokstukken tot bruikbare korrels van minder dan een halve centimeter doorsnee.

Uitgespreid als fundatiemateriaal onder het asfalt van snelwegen wordt het opnieuw een harde laag.

De cementresten binden het materiaal opnieuw. Maar voor het zover is, is de grondstof uitvoerig onderzocht “op wel twintig verschillende stoffen vanwege milieuregels”. Puin lijkt hetzelfde, “maar veel stoffen kun je niet zien”. >

9

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 9

26-11-19 11:47

Voor oor al al uw uw V G rond rond - en en S Straatwerken traatwerken G

Zeilen op traditionele schepen met Rederij Vooruit Rederij Vooruit kent een oude traditie als het gaat om de verhuur van traditionele schepen. Sinds 1968 zeilen tal van onze schepen over de Wadden, het IJsselmeer en de wateren van Friesland. Onze schepen zijn herkenbaar aan de blauwe vlag met de witte ‘V’.

(0513) 636 636 178 178   ii www.gebrdevries.nl www.gebrdevries.nl tt (0513)

Rozengracht 31, 8861 EX Harlingen, T. 088 7333 745 (088- REDERIJ) E info@rederij-vooruit.nl www.rederij-vooruit.nl

De JAcobus: zuinig en schoon

houtskeletbouw hsb houtskeletbouw

info@hommesiebengabouw.nl

van bouwplan...

Tolbaas 2-10, 8401 GD Gorredijk 0513 460575, www.jancodejong.nl Twitter: @JAnusJAcobus Facebook: www.facebook.com/houtkachels

Kijk ook op www.jastore.nl voor bijzondere kachelaccessoires

TIP

10

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 10

26-11-19 11:47

Stortverbod Door het stortverbod voor steenachtig bouw- en sloopafval is het zaak om voldoende andere bestemmingen te hebben. Al jaren bestaat de vrees voor een overschot aan oud beton, maar het tegendeel is het geval. Zolang er nog zoveel wegen worden aangelegd kan K&G Postma het materiaal ruimschoots kwijt bij de wegenbouwers.

Aan hergebruik in de betonindustrie worden hogere eisen gesteld. Het moet immers schoon zijn en voldoende kwaliteit opleveren. Jaarlijks is er in het hele land meer dan 12 miljoen ton betonpuin beschikbaar. Daarvan is de helft gescheiden in te zamelen en goed te gebruiken en hiervan is slechts 3 miljoen ton als grof toeslagmateriaal te benutten. Maar de betonindustrie zit niet stil. Er wordt gewerkt aan fijnere technieken om uit het betonpuin de oorspronkelijke grondstoffen terug te halen. Het zand en het gehydrateerde cement zijn daarna opnieuw te gebruiken. Het zijn nu nog experimentele technieken, zoals het thermisch behandelen van grof betonpuin tot boven de 600 graden Celsius of het gebruiken van grote druk om het beton te verpulveren.

Geld Geld is een belangrijke factor. Nu zijn de voor het maken van beton benodigde grondstoffen grind, zand en cement verhoudingsgewijs goedkoop. Het recyclen van beton en de terugwinning van grondstoffen kost veel meer moeite, energie en dus geld. Dit moedigt de betonindustrie nog niet aan om versneld met

kringloop aan de slag te gaan om zo met oud beton nieuw beton te maken.

Toch ligt er een akkoord waarmee de betonfabrikanten zich hebben verplicht om in 2030 alle beton te recyclen.

Ook milieuaspecten spelen een rol.

Want de productie van beton leidt tot een hoge uitstoot van CO2.

De cementindustrie is wereldwijd verantwoordelijk voor 8 procent van de uitstoot aan koolstofdioxide. Het is veel meer dan de luchtvaart (2,5 procent) die doorgaans als grote vervuiler wordt gezien. Het is schrikken, als elke ton beton ook een ton aan broeikasgassen oplevert.

In ons land slaagt de cement- en betonindustrie er al in om de uitstoot van CO2 beperkt te houden. Dit doen ze onder andere door in de productieprocessen al veel koolstofdioxide af te vangen. Net over de grens, in het Belgische Lixhe draait een proeffabriek om nog verder te kunnen gaan en de EU-doelstelling te kunnen halen om in 2050 tot een vermindering van 80 procent van de grote uitstoot aan CO2 te komen.

Innovatie Grind, zand en cement zullen in de toekomst als grondstoffen nodig zijn voor nieuw beton, daarvan zijn ze bij Noppert Beton overtuigd. Daar richten ze zich op innovatieve producten, zoals zetstenen voor in waterkeringen.

In opdracht van Wetterskip Fryslân worden de zogeheten Verkalit Interlock zetstenen (kubussen van 30 centimeter) over een lengte van 4,4 kilometer geplaatst in de zeedijk bij Anjum. Eerder al hebben deze

innovatieve stenen succesvol hun beproevingen doorstaan in zeedijken aan de Duitse Waddenkust en de IJsselmeerdijk bij Urk. Het is voor Noppert Beton een opsteker, zegt Van Dijk. “Hier kan voor ons nog heel veel uit voortkomen.” De waterschappen en Rijkswaterstaat staan aan het begin van een omvangrijk hoogwaterbeschermingsprogramma.

De komende dertig jaar moet ruim 1100 kilometer aan dijken worden verstevigd.

De honderd medewerkers van Noppert Beton krijgen het er de komende jaren druk mee, naast de productie van miljoenen betonklinkers voor bestratingen en betonnen elementen als balkonplaten, trappen en bordessen en liggers en wanden.

Jaarlijks wordt er ruim 120.000 kubieke meter beton geproduceerd bij het in 1946 door Rintje Noppert opgerichte bedrijf dat sinds 2012 onderdeel is van het Duitse moederbedrijf Berding Beton.

Het maken van beton zal Noppert blijven doen, ook voor de veilige zeedijken. Maar het kan wel met minder beton zo bewijst het bedrijf, het ontwerp van de zetstenen is zo gemaakt dat ze oersterk zijn tegen zware stormen, op hun plaats blijven, maar dat er toch minder beton voor nodig is dan bij de gangbare dijkversterkingen. Duurzamer dus, concludeert Van Dijk. “Zo blijven we zoeken.” n TEKST BERT DE JONG

11

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 11

26-11-19 11:47

BOEKRECENSIE

Boekrecensie Eduard Kuijt Eduard Kuijt (56) is samen met zijn vrouw Ingrid, de trotse eigenaar van Boekhandel Binnert Overdiep in Heerenveen, familiebedrijf sinds 1889. Als cultureel ondernemer zoekt hij voortdurend naar een balans tussen zijn brede belangstelling en de altijd noodzakelijke focus. Boeken zijn voor hem van levensbelang: literatuur, biografieĂŤn, Scandinavische thrillers, politiek, en business & management. Grote voorliefde voor dwarsdenkers, ontmaskeraars en buitenbeentjes. Voor ZakenVisie signaleert hij boeken die van belang zijn voor ondernemers in Friesland.

12

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 12

26-11-19 11:47

De meeste bedrijven deugen RUTGER BREGMAN (1988) IS HISTORICUS EN AUTEUR VAN SPRAAKMAKENDE BOEKEN OVER VERDELING VAN WELVAART EN INKOMEN, INVOERING VAN EEN BASISINKOMEN, KAPITALISME, BEDRIJVEN EN BELASTINGEN. HIJ BAARDE OPZIEN DOOR BEGIN DIT JAAR TIJDENS HET KEURIGE WORLD ECONOMIC FORUM IN DAVOS EEN FEL PLEIDOOI TE HOUDEN VOOR HET BETALEN VAN BELASTINGEN DOOR GROTE BEDRIJVEN EN EXTREEM WELVARENDE BURGERS ALS EERSTE EN BELANGRIJKSTE REMEDIE TEGEN ONGELIJKHEID. Deze oproep kreeg met name veel bijval van kleine ondernemers. Begrijpelijk want je zult bijvoorbeeld maar ondernemer voor de IB zijn met een koffiezaak in een plaats waar ook een Starbucks zit. Je weet dan dat jouw concurrent door internationale ontwijkingsconstructies, bijna geen belasting betaalt terwijl jij als kleine ondernemer voor het volle pond wordt aangeslagen. Een schrijnend voorbeeld van ongelijkheid en concurrentievervalsing!

bank af en toe uit de pas loopt. Zo wint de bank in 2018 de Liegebeestverkiezing, georganiseerd door Stichting Wakker Dier. In hun tv-campagne suggereert de bank met de slogan ‘Growing a better world together’ dat het de voedingssector wil verduurzamen terwijl in werkelijkheid wordt geïnvesteerd in megastallen, fastfood en andere niet duurzame landbouw en voeding.

En toch, zou Rutger Bregman vinden dat de Rabobank deugt? Ik denk het wel en ik ben het als kritisch lid van de ledenraad van Rabo met hem eens. De Rabobank levert een enorme bijdrage aan de leefbaarheid van het platteland, ze hebben klimaat- en milieubeleid en voedselzekerheid tot onderdeel van hun internationale missie gemaakt en er gaan grote bedragen vanuit het coöperatie- en stimuleringsfonds richting samenleving. Ook als je naar de objectieve criteria kijkt deugt het: ondanks de opkomst van fintech-bedrijven levert de bank diensten die gretig aftrek vinden en houden ze zich aan de wet- en regelgeving. En vooral: het is een bank met goede bedoelingen en er werken vooral mensen met…? Inderdaad goede bedoelingen. n

Bregman’s nieuwste boek heet De meeste mensen deugen; een nieuwe geschiedenis van de mens. Ondanks de onbescheiden ondertitel en de brede kritiek op het boek, is het een enorme bestseller geworden in Nederland en in het buitenland met vertalingen in meer dan 30 talen. De titel geeft Bregman’s boodschap kernachtig weer: mensen zijn in het algemeen geneigd tot het goede zelfs als je verschrikkingen als de Holocaust in ogenschouw neemt.

Omstreden, prikkelend en uitdagend.

Maar de vraag die mij bekroop tijdens het lezen was: ja alles goed en wel maar hoe zit dat dan met bedrijven?

Deugen die of niet? Het antwoord hangt af van je politieke en maatschappelijke oriëntatie; op het congres van de Socialistische Partij zul je een ander antwoord krijgen dan op de wekelijkse bijeenkomst van de plaatselijke rotaryclub. Je zou misschien objectief kunnen zeggen dat bedrijven deugen als ze producten of diensten aanbieden waar vraag naar is en ze tegelijkertijd voldoen aan alle vigerende regels en wetten op het gebied van milieu, personeel, belastingen e.d.

In dit verband is er een interessant boek verschenen: De bank van goede bedoelingen; de ramen open bij de Rabobank. Econoom dr. Marcel Canoy mocht twee jaar lang in de keuken van de Rabobank kijken zonder voorwaarden en restricties. Hij sprak met allerlei medewerkers van de bank en verdiepte zich in dossiers. De verschillende schandalen komen ruim aan bod, de Libor-affaire die de Rabobank een boete opleverde van 774 miljoen euro, de pijnlijke derivaten-dossiers die tot op de dag van vandaag voortslepen, en de continue dreiging van boetes i.v.m. anti-witwasmaatregelen.

Het bijzondere van Canoy’s boek is dat hij ook een aantal cases van de zo gevreesde afdeling bijzonder beheer onder de loep neemt en beschrijft hoe de communicatie van de

Paperback | 25 euro ISBN: 9789082942187

Audioboek | 15 euro ISBN: 9789083000701

3 september 2019

13

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 13

26-11-19 11:47

Taxatie van uw woning nodig?

Bijvoorbeeld bij :

• aankoop • verkoop • verbouw • oversluiting van de hypotheek • overlijden (successie) • overdracht binnen familie • successie • etc.

De De beste beste service service en en laagste laagste prijs prijs voor voor uw uw cv-ketel? cv-ketel?

Sluit dan nu een Sluit dan nu een abonnement af bij abonnement af bij Energie Service Friesland Energie Service Friesland al vanaf €4,90 al vanaf €4,90 per maand! per maand!

Neem contact op met:

E-mail: info@makelaardijlolkema.nl Tel.: (06) 21 57 80 61 Meerkoetweg 68, 8846 JZ Heerenveen

Meld u aan via: www.energieservice.nl of bel 0513 - 724 693 Meld u aan via: www.energieservice.nl of bel 0513 - 724 693

NIEUW De Friese Elfsteden Verjaardagskalender

Boxspring�MoNdieuuw: lair

Maatwerk in de over treffende

Elf stadsiconen geïllustreerd op de route van de legendarische ‘Tocht der Tochten’.

trap

€1

2e kerstdag geopend!

ex ver z

4, 99

en dk

ost en

Handelswei 6 | 8501 XJ Joure | 0513-79 22 22 | info@frieschen.nl | www.frieschen.nl

De Friese Elfsteden Verjaardagskalender is verkrijgbaar in de boekenwinkel van www.flevomedia.nl

Openingstijden: Maandag en dinsdag op afspraak Woensdag, donderdag en vrijdag: van 9.00 tot 17.30 uur Zaterdag: van 10.00 tot 17.00 uur

illustraties & vormgeving: ontwerpburowillem.nl

14

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 14

26-11-19 11:47

ECONOMIE

Kerstpakket blijft populaire traditie, dertiende maand minder

Extraatjes van de baas DE MAAND DECEMBER IS BIJ VEEL BEDRIJVEN EEN ECHTE CADEAUMAAND. WERKNEMERS KRIJGEN EEN DERTIENDE MAAND, EEN BONUS OF VOLGENS TRADITIE HET KERSTPAKKET.

M

iljoenen eindejaarsgeschenken of kerstpakketten worden als gebaar van waardering aan het personeel overhandigd en voor honderdduizenden is het zelfs meer.

Die krijgen harde euro’s als een eindejaarsuitkering of een dertiende maand als extra loon.

Het kerstpakket is bij de meeste bedrijven een vaste traditie, die op de keper beschouwd niemand wil missen. Het is geen recht, maar een aangename blijk van waardering.

De populariteit neemt weer toe, heel anders dan in de jaren van de economische crisis toen er op de kleintjes werd gelet. Bedrijven geven er nu weer royaal geld aan uit.

Gemiddeld gaat het om zo’n 60 euro.

Rond 2010 bleef het vele jaren rond de 45 euro.

“Het wordt gezien als blijk van waardering en zo ook gewaardeerd.�

Waardering

Bij Elzinga Spuiterij in Jirnsum blijkt de traditie van het eindejaarsgeschenk voor de 75 medewerkers ook al vele decennia levend te worden gehouden.

Het is de directie zelf die ze aan de medewerkers overhandigt, “met een persoonlijke brief en een warme handdruk�.

De meeste Friese bedrijven hechten aan een kerstpakket als traditioneel gebaar van waardering voor de medewerkers. Bij fietsenfabrikant Batavus in Heerenveen is het al een halve eeuw opgelegd pandoer, in zowel goede als slechte jaren. “Men kijkt ernaar uit�, zegt een woordvoerder. Het is al die tijd een doos vol met lekkernijen, voor ieder wat wils. De inhoud verandert ieder jaar, over dat vraagstuk buigt zich al vroeg in het jaar een speciale commissie. Bij de fietsenfabriek worden vlak voor Kerstmis zo’n zeshonderd werknemers blij gemaakt.

Het bedrijf is sinds de oprichting in 1860 verbonden met Jirnsum en laat de band met de regio ook in het kerstpakket terugkomen. Het is een mand vol met streekproducten van onder andere de ambachtelijke bakker en slager uit de regio. >

De impact * van waardering

90%

90%

8 /10

60%

15

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 15

26-11-19 11:47

Leven is ook doorgeven Wilt u ook na uw leven van betekenis zijn voor de natuur in Fryslân ? Door It Fryske Gea als begunstigde in uw testament op te nemen, beschermt u de Friese natuur voor later.

Over de mogelijkheden adviseren wij u graag persoonlijk. Ook is er een gratis brochure over nalaten beschikbaar. Voor contact met ons secretariaat bel 0512 – 381448.

BENIEUWD WAT MORGEN BRENGT?

Ineke Postma

DGA Inuz Attitude for Women

De invloed van kunstmatige intelligentie, robotisering en big data in de toekomst is onvoorspelbaar.

Daarom is een goed beeld van jouw ondernemersperspectief goud waard. Wij maken tijd en bieden inzicht. Want met een heldere kijk op morgen lacht de toekomst je toe.

BENTACERA.NL Bentacera adv 190x130mm.indd 1

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 16

16

10-05-19 13:35

26-11-19 11:47

ECONOMIE

Belonen en binden Bij sauzenfabrikant Levo in Franeker wordt meer gedaan dan alleen het eindejaarsgeschenk dat al een halve eeuw vast gebruik is. “De wijze van waarderen is in de loop der tijd wel wat anders geworden”, constateert directeur Simon Rollingswier. “Het is van belang om te investeren in goede mensen en ze te belonen en te binden.”

Voor de veertig medewerkers is december een bijzondere maand met een bijzonder geschenkenpakket.

“Daar bemoeit de directeur zichzelf mee”, zegt Rollingswier lachend. “Het moet iets anders zijn, passend bij onze stijl en vooral een oprecht gevoel van waardering overbrengen.”

Het jaar krijgt bij Levo volgens vaste traditie een afsluiting met een gezamenlijke bijeenkomst met een maaltijd. Het zorgt voor de ontspannen sfeer “om alle drukte van dat jaar op een goede wijze af te sluiten”. Rollingswier beklemtoont dat het bij Levo niet tot de decembermaand beperkt blijft. Het is bouwen aan een goede werksfeer.

“We kiezen een aantal keren per jaar

bijzondere momenten om gezamenlijk iets te doen.”

Gevoelswaarde Het eindejaarsgeschenk heeft een grote gevoelswaarde. De algemene waardering is groot, men wil het niet graag kwijt en ondertussen leidt het op de werkvloer ook altijd tot enig gezeur. Ook dat hoort een beetje bij de traditie.

In oorsprong is het een plattelandsgebruik. De knechten brachten op Nieuwjaarsdag bij hun boeren de beste wensen over en kregen bij die gelegenheid als dank etenswaren als vette nieuwjaarskoeken, kaas of worst.

Na de Tweede Wereldoorlog, toen er nog veel schaarste en armoede was, werd het een algemener gebruik.

De fabrieksarbeiders kregen wat extra etenswaren toegestopt als bijdrage aan het kerstfeest. Nu is het vooral een uiting van waardering en verbondenheid.

Dertiende maand Dezelfde gevoelswaarde is er niet bij een eindejaarsuitkering of een dertiende maand. Het is geld en wordt

veel meer gezien als een extra arbeidsvoorwaarde. Ooit is deze in het leven geroepen om personeel te binden. Het waren in het bijzonder de banken die ermee in de jaren zestig het onderscheid wilden maken op de krappe arbeidsmarkt. Pas daarna werd het fenomeen voor meer groepen een nieuw arbeidsrecht. Anders dan met de vakantiegelduitkering in mei is het geen wettelijk vastgelegd onderdeel van het loon.

Minder dan de helft van de werkenden mag zo rekenen op extra geld, bijvoorbeeld in de vorm van een dertiende maand salaris in december.

In deze gevallen is het een extraatje dat bijvoorbeeld in de collectieve regeling van de bedrijfs-cao is vastgelegd, of als onderdeel van de individuele arbeidsovereenkomst.

Weer andere werknemers mogen zich verheugen op een prestatiebonus die in december wordt uitgekeerd.

Deze is echter afhankelijk van iemands presteren.

Sommige werkgevers willen van de dertiende maand af. In de afgelopen jaren – zeker toen het economisch slechter ging – zijn al heel wat >

17

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 17

26-11-19 11:47

bezoekerscentrum

Hét bezoekerscentrum Nationaal Landschap Zuidwest Fryslân

In de winter iedere zaterdag en zondag geopend!

Doe, ontdek en beleef de geschiedenis en de natuur van het Nationaal Landschap bij Mar en Klif!

Het entreebedrag bepaal je zelf, betaal wat het bezoek je waard is.

Kijk voor alle activiteiten op www.marenklif.nl!

Tinweg 6, 8445 PD Heerenveen T 0513 820990

www.tigchelkachels.nl

De Brink 4 | 8567 JD OUDEMIRDUM | 0514–571777

DE KUNST VAN HET GENIETEN nieuwe producten uit een andere wereld DE

KUNST . . .

IN UITLEEN

Kunstverkoop Kunstuitleen Exposities Lijstenmakerij theekoepels, koffiehuizen, rookkamers: plekken van plezier

Restauratie

14.09.2019 t/m 05.01.2020 Geelgietersstraat 1 | Joure T 0513 – 41 22 83

www.kunstuitleen-veenstra.nl

www.museumjoure.nl

Moleneind NZ 22 Drachten Telefoon (0512) 51 32 23

18

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 18

26-11-19 11:47

ECONOMIE secundaire arbeidsvoorwaarden geslachtofferd om te besparen. Ook de dertiende maand is zo her en der uit het pakket verworven rechten verdwenen.

Onderscheid Voor veel werknemers is de dertiende maand een aantrekkelijke arbeidsvoorwaarde. Bovendien zit dit extraatje niet bij alle bedrijven in het arbeidsvoorwaardenpakket, dus is het een mogelijkheid voor ondernemingen om zich van andere te onderscheiden.

Alleen in de financiële sector is het bij vrijwel alle werkgevers een vaste waarde.

Uiteindelijk gaat het om het totaal jaarsalaris. Als de dertiende maand is versleuteld in een hoger maandsalaris, dan is het eigenlijk maar schone schijn. Voordelig is het ook niet, want de dertiende maand wordt beschouwd als bijzondere beloning en valt in een hoger belastingtarief. In veel gevallen wordt de dertiende maand ook niet meegerekend voor de opbouw van pensioen en vakantietoeslag.

Soms is de dertiende maand echt nadelig. Uit de vergelijking van verschillende cao’s en bedrijfsregelingen blijkt dat in de industrie de werknemers zonder een dertiende maand een hoger jaarsalaris krijgen dan hun collega’s die in december een

extra maand denken te hebben. In de industriesector ontvangt tweederde van de werknemers een dertiende maand. In de detailhandel heeft een op de vijf werkgevers een dertiende maand. Hier ligt het gemiddeld jaarsalaris wel hoger.

Belasting Werkgevers benutten graag de fiscaal veel gunstiger werkkostenregeling.

Daarmee mag een bedrijf zijn medewerkers wat extra’s toestoppen zonder dat er belasting over hoeft te worden betaald. Het gaat dan bijvoorbeeld om het vergoeden van gereedschap, maar ook het zo gekoesterde kerstpakket valt eronder.

Er is een beperking: een bedrijf mag in 2019 niet meer dan 1,2 procent van de totale loonsom van alle medewerkers samen zo uitkeren.

Bij overschrijding van deze vrije ruimte geldt een belastingtarief van 80 procent.

Zo houdt de Belastingdienst eigenlijk ook de traditie van het eindejaarsgeschenk overeind. Tot tevredenheid van directeur Dennis van Zanten van het Drachtster bedrijf Vos en Setz, dat zich heeft gespecialiseerd in de samenstelling van kerstpakketten. Ieder jaar worden er vanuit Drachten overal in het land honderdduizenden mensen blij gemaakt. >

19

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 19

26-11-19 11:47

Aannemingsbedrijf Weg- en Waterbouw

Stienstra & Van der Wal-IJlst ceerd

ecertifi

VCA g ISO en

Ook kunt u bij ons terecht voor:

S&W

• Remmings- en geleidewerken • Stalen damwanden • Haven aanleg en steigerwerk • Houtleverantie • Diverse typen walbeschoeiingen • Houten bruggen Voor informatie en/of een vrijblijvende offerte kunt u altijd contact met ons opnemen.

it kwalite heid & n ig il e v r a Waa amenga nauw s

Aannemingsbedrijf Weg- en Waterbouw Stienstra & Van der Wal Rogmolewei 6, 8651 EP IJlst Tel. 0515-533243, Fax 0515-531362 info@stienstra-vanderwal.nl www.stienstra-vanderwal.nl

dei

ldjiers â p o i e m e j k Har nt Fan 06.00 oa

18.00 oere

Frysketop100.nl 20

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 20

26-11-19 11:47

ECONOMIE

Luxe verrassing Vos en Setz is uitgegroeid tot een van de grootste spelers in het land. Een 25 werknemers werken een jaar lang stug door aan alle voorbereidingen voor de ultieme verrassing aan het eind van het jaar. Tijdens de piekmaanden aan het

eind van het jaar komen er honderd inleenkrachten bij, onder andere via Empatec in Sneek.“Het is vooral zorgvuldige planning”, zegt Van Zanten. De eindejaarsgeschenken mogen weer een luxe karakter hebben, merkt Van Zanten.

Werkkostenregeling helpt

Kerstpakketen met daarin een luxe artikel als een airfryer, een pizzaoven of een gepersonaliseerde reistrolley zijn dit jaar populair. “Het gaat goed met de economie en je merkt dat bedrijven investeren in hun personeel.”

• In 2020 is er nog meer fiscale ruimte.

Dan ligt het percentage op 1,7 procent van de eerste 400.000 euro van de totale loonsom. Dan is er voor het eerdergenoemde tiental 6800 euro te verdelen. De regeling is gunstig voor kleine bedrijven. Voor het bedrag boven de 400.000 euro blijft het percentage op 1,2 procent.

•W erkgevers kunnen via de werkkostenregeling (WKR) onbelaste vergoedingen aan de werknemers geven.

Het mogen ook zaken zijn, zoals gereedschap, tablets, sportabonnementen of kerstpakketten.

•D e Belastingdienst stelt wel regels. Het totale bedrag moet in 2019 onder de 1,2 procent blijven van de totale loonsom van alle medewerkers bij het bedrijf. Dit heet de vrije ruimte. Als de loonsom van tien werknemers bij een bedrijf 400.000 euro is, dan mag er 4800 euro onbelast aan het tiental worden vergoed. Bij overschrijding geldt een belastingtarief van 80 procent.

• Daarnaast mag een werkgever nog vergoedingen verstrekken voor reiskosten tot 0,19 eurocent per ­kilometer, abonnementen voor openbaar vervoer, verhuiskosten vanwege werk en maaltijden bij overwerk. n

TEKST: BERT DE JONG

21

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 21

26-11-19 11:47

ACTUEEL

Grote bedrijven gebruiken de kleinere als bank

Friese mkb hoort tot snelste betalers ER IS EEN WET, MAAR DESONDANKS GAAT HET ACHTERUIT MET DE BETALINGSMORAAL. VOORAL DE GROTE BEDRIJVEN GEBRUIKEN DE KLEINERE ALS EEN SOORT BANK. FRIESE BEDRIJVEN HOREN TOT DE SNELSTE BETALERS VAN HET LAND. Het vlot betalen van facturen is voor veel ondernemers een lastige zaak. Dertig dagen is vaak de gestelde norm, maar de werkelijkheid is anders. Vooral de grote bedrijven maken er een potje van. Een termijn van zestig dagen wordt daar als normaal gezien.

Er is sprake van een groter wordende kloof tussen de grote en kleinere bedrijven als het gaat om betalingsmoraal. De grote ondernemingen doen weinig met de oproep van de Tweede Kamer om de facturen vlotter te betalen, het midden- en kleinbedrijf spant zich juist in om de rekeningen snel te betalen. De grote groep zelfstandigen profiteert daar onder andere van.

ging om in te grijpen na te komen. De wet biedt de grote bedrijven namelijk een uitzondering met een betalingstermijn van 60 dagen. Maar Keijzer heeft de Tweede Kamer in april laten weten dat zij alsnog de grote bedrijven op 30 dagen gaat vastpinnen als er geen verbetering is te zien in hun betalingsmoraal. Sinds de invoering van de wet Betalingstermijnen per 1 juli 2017 is het bij de grote bedrijven weinig beter geworden, blijkt uit cijfers van financieel dienstverlener Graydon. “De verscherping van de wet heeft er niet voor gezorgd dat grote bedrijven het mkb ook sneller zijn gaan betalen”, zegt Maurice van Weerdenburg. Het tegendeel is het geval. De betaaltermijnen van grote aan kleinere ondernemers is juist langer worden.

De mkb’ers hanteren zelf een betalingstermijn van gemiddeld 25 dagen. Vaker dan voorheen vragen ze betalingskorting van rond 5 procent bij betaling binnen een week. De helft van de bedrijven krijgt inmiddels dit soort verzoeken. De grote bedrijven dwingen hun mkbleveranciers juist tot afspraken over betalingen op lange termijn. Het gaat om afspraken met een gemiddelde van 35 dagen. In de praktijk volgen de betalingen een week later.

"Wij hebben steeds gewaarschuwd dat een wettelijke termijn van 60 dagen niet zou helpen”, verklaart voorzitter Jacco Vonhof van MKB-Nederland. “Daarmee wordt 60 dagen als een soort nieuwe norm in de markt gezet. Keer op keer zien we geen verbetering. De overheid moet binnen 30 dagen betalen, dus waarom het grote bedrijfsleven niet.

Kennelijk hebben ze die kortere wettelijke termijn nodig als stok achter de deur.”

Maat vol

De Tweede Kamer heeft in mei 2019 al een motie aangenomen om een wetswijziging voor te bereiden en ook grote bedrijven te dwingen. Staatssecretaris Keijzer wacht

Voor brancheorganisatie MKB-Nederland is de maat vol.

Deze roept staatssecretaris Mona Keijzer op haar toezeg-

22

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 22

26-11-19 11:47

nog op een evaluatie van de wet, maar is al door de bocht.

Zij is het eens met ondernemers die sneller hun geld willen hebben voor geleverde producten of diensten.

initiatief aansluiten en kiezen voor 30 dagen als norm.

“Met de late betalingen schieten leveranciers werkkapitaal voor en is er minder geld beschikbaar voor investeringen.”

Als het bij ondernemers even tegenzit, kunnen ze ook zelf in problemen komen vanwege liquiditeitstekorten.

Gezonder Uit diverse hoeken wordt beklemtoond dat het sneller betalen van facturen veel gezonder is voor de economie.

“Dit is bevorderlijk voor de kaspositie van mkb’ers”, schrijft Keijzer. "Het verkorten van de betaaltermijn levert een serieuze kapitaalinjectie op voor het mkb”, bepleit Vonhof.

Regionaal behoren bedrijven uit Friesland, Drenthe, Zeeland en Gelderland tot de snelste betalers, blijkt uit de onderzoeken van Graydon. Het zit rond 39 dagen.

De traagste betalers bevinden zich in Flevoland, Zuid-Holland, Limburg en Noord-Brabant. Groot zijn de verschillen overigens niet, het gaat om enkele dagen.

Per sector zijn er wel opvallende afwijkingen.

De horecabedrijven zijn het snelst met betalingen: gemiddeld 35,9 dagen. Bedrijven in transport en logistiek en de afvalverwerking staan onderaan. Zij laten de facturen gemiddeld 43 dagen liggen. n

Het trage betaalgedrag van de grote bedrijven gaat ten koste van de financiële ruimte van het midden- en kleinbedrijf, constateert initiatiefnemer Joost van den Hondel van Betaalme.nu. Dit platform is in 2015 met steun van het ministerie van Economische Zaken en MKBNederland van start gegaan om voor het mkb geld vrij te maken dat in openstaande facturen zit. Het doel is dat minimaal vijfhonderd van de grootste bedrijven bij het

TEKST: BERT DE JONG

23

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 23

26-11-19 11:47

Friesland

93.2

FM

wwww.waterstadfm.nl

KONINKLIJK FRIESCH PA ARDEN-STAMBOEK PRESENTEERT:

FRIESIAN

HENGSTEN KEURING

MET: HELMUT LOTTI | THE BLUEBIRDS BRITT DEKKER MET HAAR PAARD GEORGE MARCEL VEENENDAAL (DI-RECT) LORENZO THE FLYING FRENCHMAN & MEER ....

EN NATUURLIJK FRIESE PAARDEN ACTS!

MET O.A: EDUCATIEF CLINICPROGRAMMA BEZICHTIGING JONGE HENGSTEN & STAMBOEKHENGSTEN

FRIESIAN PROMS 10 JANUARI EN HENGSTENKEURING 11 JANUARI = UITVERKOCHT! BESTEL NU JE TICKETS! WWW.KFPS-PRESENTEERT.NL \ OF BEL VANPLAN.NL 0900 401 1000

24

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 24

26-11-19 11:47

ONDERNEMING IN HET NIEUWS

Familiebedrijf bij viering eeuwfeest koninklijk

Douma Staal als een parel van stad Sneek DOUMA STAAL HOORT BIJ HET A-MERK SNEEK. HET HONDERD JAAR OUDE BEDRIJF MAG ZICH KONINKLIJK NOEMEN EN HEEFT EEN OPDRACHT VOOR DE TOEKOMST. HET WIL VOORAL VOOROP BLIJVEN LOPEN.

H

et ‘Sneker zaakje in ijzerwaren’ is het al lang niet meer. Douma Staal hoort nu tot de modernste staalleveranciers van Europa. Het familiebedrijf mag zich rekenen tot de trots van de Waterpoortstad, zeker nu het bij de viering van het honderdjarig bestaan het predicaat ‘koninklijk’ heeft gekregen. Eigenaar Geert Jan Douma noemt het “de kroon op ons werk”.

“Het is dit soort bedrijven dat de stad Sneek maakt tot het A-merk op economisch terrein”, concludeert commissaris van de koning Arno Brok.

Hij noemt het een parel. In Sneek heeft het familiebedrijf een bedrijvencomplex van 33.600 vierkante meter tot zijn beschikking voor de levering van op maat gemaakte staalprofielen. Er werken

110 mensen en het bedrijf is in het afgelopen jaar goed voor een jaaromzet van 86 miljoen euro.

Honderd jaar geeft aanleiding voor terugkijken. Bij Douma Staal hebben ze dat gedaan met een heus eeuwfeest en een jubileumboek. Maar nog veel liever heeft Geert Jan Douma de blik op de toekomst. “We hopen dat we voorop blijven lopen in de staalmarkt.” Douma is sinds 1989 enig aandeelhouder en al sinds 1982 werkzaam bij het familiebedrijf en vanaf 1988 algemeen directeur.

Deze functie is in 2009 overgedragen aan Jan de Groot.

Innovatie heeft het bedrijf in de laatste decennia vleugels gegeven.

“Automatisering en zelfs robotisering zal een belangrijke rol spelen in de

toekomst van ons bedrijf”, zegt Douma. Het is moeilijk ver vooruit te kijken, bekent hij, maar staal zal altijd blijven. “Het is duurzaam, want je kunt het voor minimaal 80 procent hergebruiken.”

Historie Voor het Sneker familiebedrijf heeft Geert Douma in 1918 samen met zijn broer Sippe de kiem gelegd. Hun begin is een ijzerhandel in de werkplaats van de wagenmakerij van vader Jan. Ze volgen zijn wijze raad: ‘Liever kleine baas, dan grote knecht’.

Feitelijk bewijs is er niet van, maar dit is er wel met een uit de Leeuwarder Courant van 8 november 1919 opgediepte advertentie van Douma’s IJzerhandel. Vandaar dat deze als de vroegste officiële bevestiging dient van het bestaan van de ijzerhandel. >

25

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 25

26-11-19 11:47

TIJDELIJK

MOBILITEIT

GRATIS

SCHEQUE

T.W.V. €1.0 00,-

Verder weg op vakant Zet de mob ileitscheque ie? bijvoorbeeld in! Voor uw vliegtic ket of huur auto.

ABD NISSAN DEALER OF THEYEAR

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 26

1 27 18 19 1e plaats

2e plaats

1e plaats

1e plaats

26-11-19 11:47

ONDERNEMING IN HET NIEUWS

Vanaf de start zijn het smeden, wagenmakers en scheepswerven die tot de belangrijke klanten horen van Douma. Het assortiment breidt zich zienderogen uit, niet alleen voor ruw ijzer, maar ook voor spijkers, hoefijzers, hooivorken en kachelpijpen zijn de broers groothandelaar.

Houkesloot Douma’s IJzerhandel kreeg in 1921 meer armslag na de verhuizing naar enkele panden aan het Grootzand.

Bijna een halve eeuw lang heeft de ijzerhandel een centrale plek gehad in de binnenstad van Sneek.

Pas bij de ontwikkeling van het bedrijventerrein Houkesloot is het besluit gevallen om te verkassen.

Het vijftigjarig jubileum valt samen met de opening van de nieuwe staalhal. Vanaf 1968 hijsen bovenloopkranen met gemak de zware platen, profielen en buizen op de vrachtwagens. Het is tegelijk het begin van een stormachtige groei voor het bedrijf, vooral door de komst van grote constructiebedrijven en machinefabrieken als nieuwe afnemers.

Nu is een gigantisch bedrijvencomplex het resultaat van voortdurend investeren in uitbreiding en vernieuwing. Vele miljoenen euro's zijn gestoken in zware portaalkranen, boor-/zaagstraten en een straal- en meniemachine. In het komend voorjaar arriveert in een nieuwgebouwd bedrijfshal een 3,5 miljoen euro kostende profielenlasersnijmachine.

"Dat is de eerste van het land. Daar verwachten we veel van", zegt Douma.

De overname in 2012 van buurman

Foto: www.doumastaal.nl

Fisher Edelstaal is voor Geert Jan Douma een van de spannendste gebeurtenissen die hij bij het bedrijf heeft meegemaakt. Na het onverwachte faillissement van Fisher Edelstaal heeft hij zich onmiddellijk bij de curator gemeld als serieuze koper.

"Maar het was tot het laatst spannend of het rond zou komen." Nu is het een waardevol onderdeel van de G.J. Douma Holding. De 28 werknemers richten zich helemaal op handel en verwerking van roestvaststaal.

Familie Geert Jan Douma en zijn vrouw Marianne Taselaar voelen zich verantwoordelijk voor de “familie” Douma. “Wij hopen dat de onderneming een Sneker bedrijf blijft dat met plezier doorgaat met meebouwen aan de Nederlandse en wellicht in de toekomst de internationale economie.”

Betrokkenheid is een kenmerk voor een familiebedrijf. “Ons bedrijf heeft een eigen gezicht, misschien wel een eigen ziel”, zegt Douma daarover.

De volgende generatie – Renske, Coen en Elina – wordt zoveel mogelijk betrokken bij de onderneming. Of ze een rol zullen spelen in het bedrijf is nog niet duidelijk. Het doel is de toekomst van het bedrijf te borgen.

“Een familiebedrijf gaat eerder voor continuïteit en investeringen dan voor het hoogste financieel gewin.”

Ook maatschappelijke betrokkenheid is belangrijk. Het varieert voor Geert Jan Douma van het voorzitterschap van de Stichting Oud Sneek, die zich bezighoudt met het aankopen en restaureren van historisch waardevolle panden tot de sponsoring van Theater Sneek en het IFKS skûtsjesilen.

Kamerheer Een erefunctie heeft Douma met het kamerheerschap van koning WillemAlexander. Sinds 2014 is hij de ogen en oren van de koning in Fryslân. Hij begeleidt onder andere de koninklijke bezoeken in de provincie. Voor Douma destijds een eervolle verrassing, want een kamerheer kwam tot die tijd uit kringen van de adel.

Drie kernwaarden spelen bij de verschillende generaties Douma steeds weer een grote rol: stipte eerlijkheid, dienstbetoon en menselijke bewogenheid. De menselijke maat moet blijven. Zonder persoonlijke contacten gaat het niet.

“Het is belangrijk dat we elkaar blijven kennen en vertrouwen.” n

Foto: www.doumastaal.nl

TEKST BERT DE JONG

27

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 27

26-11-19 11:47

ONDERNEMING IN HET NIEUWS

Heerenveense Body&Fit verplaatst hoofdkantoor naar Amsterdam

Spil in vitamines en sportvoeding BODY&FIT IN HEERENVEEN IS ‘S LANDS BELANGRIJKSTE DRAAISCHIJF VOOR VITAMINES EN VOEDINGSSUPPLEMENTEN. HET BETEKENT WERK VOOR 210 MENSEN. DE VEROVERING VAN DE EUROPESE MARKT LEIDT NU TOT VERPLAATSING VAN HET HOOFDKANTOOR NAAR AMSTERDAM.

E

en slimme opzet als webwinkel blijkt al jaren een succesformule voor Body&Fit Sportsnutrition in Heerenveen. Nu is het bedrijf een voorbeeld voor nieuw ondernemen binnen het wereldwijd opererende moederbedrijf Glanbia. Het Ierse voedingsconcern gebruikt Body&Fit sinds de overname in 2017 als springplank voor heel Europa voor online-verkoop van vitamines en voedingssupplementen.

Body&Fit heeft sinds 2015 in Heerenveen aan het succes gebouwd, maar nu is Friesland te klein.

In de loop van 2020 verhuist het hoofdkantoor van Heerenveen naar Amsterdam. In Heerenveen blijft wel het distributiecentrum langs de autosnelweg A7, met werk voor inpakkers en orderpickers.

De verhuizing naar de hoofdstad betekent het verlies van 80 van de 210

banen in Heerenveen. Het gaat om kantoorbanen als marketeers, productontwikkelaars en klantenservice. Nu al staan een twintig vacatures open voor Amsterdam. De huidige medewerkers mogen hun werk doen in Amsterdam, zo is met de ondernemingsraad afgesproken. Het besluit heeft alles te maken met de internationale groei van het bedrijf. Na de overname van Body &Fit in 2017 door Glanbia is de opmars in Europa snel doorgegaan.

Dit is gedaan met gebruikmaking van de eigenheid van het Heerenveense bedrijf en de kracht en gestroomlijnde processen van de multinational. Het idee is nu dat de internationale expansie met talenten uit de metropool Amsterdam nog beter lukt.

Body&Fit in Heerenveen is ‘s lands belangrijkste draaischijf voor gezondheidsproducten als eiwitrepen,

vitaminepillen, T-boosters voor mannen en een Killer Body voor vrouwen. Ook sportkleding, boeken en dieetvoeding horen tot het pakket.

Maar liefst driehonderd verschillende producten van Body&Fit gaan vanuit Heerenveen als een postpakketje naar klanten. Iedere week zijn het vele duizenden.

Marktleider Body&Fit is uitgegroeid tot een succesvolle webshop, maar het is begonnen in 1995 met een heuse stenen winkel in Zwolle.

De ‘eigenwijze’ aanpak van de oprichters Ilco Bos en Laurenz Roelevink heeft zijn vruchten afgeworpen. Body&Fit heeft zich daarna in Nederland stormachtig ontwikkeld. Bij de overdracht van het bedrijf eind 2017 noteerde het 65 miljoen euro omzet. Body&Fit is in de Benelux in snel tempo marktleider geworden voor wat >

28

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 28

26-11-19 11:48

betreft sportvoeding en voedingssupplementen.

Het nieuwe pand in Heerenveen was in 2015 amper klaar of het was al te klein. Er waren jaren bij met een verdubbeling van de omzet. Op de golven van bewust en gezond leven heeft het bedrijf kunnen groeien en bloeien. In Europa is er geen ander bedrijf zoals Body&Fit. De verwachtingen voor de toekomst zijn groot. De verovering van de Duitse en Franse markt alleen al heeft een grote potentie met respectievelijk 80 miljoen en 66 miljoen inwoners.

Magazijn In het magazijn staan lange rijen met hoge stellingen vol sportvoeding, dieetproducten en voedingssupplementen. De orderpickers weten de weg en maken op efficiënte wijze hun keuzes uit de ruim vijftienduizend artikelen. Snel zijn hun karretjes gevuld en daarna worden de verzendingen naar de klanten klaargemaakt. Aan de lopende band gaan de doosjes het magazijn uit.

Bij Body&Fit maken ze geen producten, maar gaat het om

het organiseren van productie en distributie en het geven van voedingsadvies. De voedingssupplementen en vitamines worden in eigen land en omringende landen gefabriceerd en komen daarna verpakt en wel in Heerenveen. De productontwikkeling en innovatie vindt wel bij Body&Fit plaats.

Body&Fit richt zich op actieve mensen, voor wie sport en beweging belangrijk is. Het bedrijf heeft volop weten te profiteren van het feit dat veel mensen zo bewust en gezond willen leven. Het bedrijfsconcept is hierop afgestemd. Het is niet slechts online verhandelen van producten, er is ook een vraagbaak en hulp van ­voedingsadviseurs en diëtisten.

Overname De verwezenlijking van de groeiambities gebeurt nu onder de vleugels van de Ierse multinational Glanbia. Dit concern liet in 2017 het begerig oog vallen op het Friese bedrijf, juist vanwege de succesvolle aanpak met e-commerce. De producent van zuivel en voedingsmiddelen – met een jaaromzet van 2,4 miljard euro en 6000 werknemers in 130 landen – is

wereldwijd marktleider in sportvoeding met onder andere de merken BSN en Optimum Nutrition.

Voor Body&Fit heeft de overname door Glanbia extra slagkracht opgeleverd om te groeien in andere Europese landen. Het Ierse concern geeft ruggensteun, onder andere met IT en logistieke systemen en met de vestigingen die ze in andere landen hebben. De belangrijkste fabrieken van het zuivel- en voedingsbedrijf staan in Ierland, de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en China.

Twintig jaar geleden was sportvoeding een niche. Nu is het een reguliere industrie die wereldwijd meer dan 15 miljard euro waard is. Glanbia heeft er anderhalf jaar over gedaan, voordat het concern Body&Fit heeft ingelijfd. De kracht om rechtstreeks met consumenten zaken te doen heeft de doorslag gegeven, want van grote waarde. Twee qua cultuur sterk verschillende organisaties zijn in korte tijd samengesmolten en er waait nu Ierse wind in Heerenveen. n TEKST BERT DE JONG

29

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 29

26-11-19 11:48

AUTONIEUWS

Mitsubishi Outlander PHEV

D

e Mitsubishi Outlander PHEV is na al die jaren nog steeds de meest verkochte oplaadbare hybridewagen van Europa! Vanaf dag één is de hybride een succes, destijds zeker gezien de fiscale voordelen.

De fabrikant komt nu met een nieuwe versie van de auto die voorzien is van een compleet nieuwe aandrijflijn, een verbeterde rijdynamiek, een verfijnd interieur en subtiele verandering aan het exterieur. Zo is de nieuwe Outlander voorzien van Led ‘tech-look’

koplampen en rechthoekige mistlampen. Dankzij de led-dagrijverlichting heeft het model een onderscheidend vermogen én staat hij garant voor extra veiligheid overdag.

Dankzij het verbeterde PHEV-systeem ontstaat er een nog dynamischere rijbeleving! Deze nieuwe Mitsubishi Outlander PHEV met 225 PK, een nieuwe 2,4 liter benzinemotor en dynamische stoelen is te koop vanaf € 35.990. n

30

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 30

26-11-19 11:48

Nissan Juke

N

issan heeft onlangs een splinternieuwe cross-over op de markt gebracht: de Juke. Voor de standaardprijs van € 23.990 krijgt men een handgeschakelde (zesbak) DIG-IT 117 in een Visia-jasje. Onder dat jasje schuilt echter wel meer ruimte, een moderner interieur en veel meer kracht dan de Visia! Met 117 pk is de Juke sterker dan zijn broertje (met 94 pk). Standaard wordt de Juke voorzien van volledige ledverlichting, handmatige airco, 16-inch stalen wielen met plastic doppen en sportstoelen met geïntegreerde hoofdsteunen.

Voor een duizend euro meer kun je over naar de Juke Acenta met 17-inch lichtmetalen velgen, een 8-inch

kleuren touchscreen met Apple Carplay én een achteruitrijcamera.

Naast de standaarduitvoering en de Acenta (ook mogelijk met zeventraps automaat), kan de rijder nog uit talloze andere uitvoeringen kiezen.

De prijslijst is onder andere gevuld met een N-Design uitvoering en de Tekna-uitvoeringen. Laatstgenoemde uitvoering heeft in de basis als enige standaard de Nissan ProPilot-rijhulp, een 360-graden camera en parkeersensoren rondom. Met een basisprijs van € 28.990 (handgeschakeld) en € 30.990 (automaat), een stuk duurder dan de standaard Juke. n

31

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 31

26-11-19 11:48

PRODUCTVISIE

Anti-stress enterknop

O

ok wel eens zo gefrustreerd dat u het liefst het hele toetsenbord wilt slopen? Met de grote Enterknop kunt u die frustraties eindelijk kwijt!

En dat, zonder dat u technische schade aanricht. Niet alleen op kantoor bent u uw emoties voortaan de baas, u kunt hem ook thuis gebruiken of meenemen op reis.

Hij fungeert ook goed als kussen. Daarbij kan hij zelfs aangesloten worden aan een computer of laptop.

Het kussen wordt dan daadwerkelijk herkend als enterknop! n www.megagadgets.nl

Balancerende bakker

A

ls het vrijdagmiddag is, en uw focus helemaal verdwenen is, zorgt dit 'Balance The Baker-spel' van Kikkerland voor de juiste concentratie. Ook zorgen de bakker en zijn broodjes ervoor dat uw geduld flink op de proef wordt gesteld. Neem even een pauze van uw werk en probeer de kleine broodjes op zo’n manier te plaatsen dat ze aan het balanceren zijn. Hij staat ook nog eens leuk op uw bureau! n www.fonQ.nl

Ledgeurstokjes

D

eze geurstokjes fleuren het kantoor op ĂŠn zorgen voor een aangename geur. Of u de stokjes nu op het bureau plaatst of in het toilet, de accessoire valt altijd op. Het ledlampje kan ook nog eens van kleur veranderen! De geurstokjes zijn beschikbaar in verschillende varianten: Rose, Green Tea, Sandalwood, Ocean, Vanilla en Lavendel. Er zit altijd een lekkere geur voor u bij. n www.megagadgets.nl

32

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 32

26-11-19 11:48

Suck UK onderzetters

W

eg met die saaie onderzetters die overal rondslingeren! Deze set van onderzetters, in de vorm van een cactus, is echt een eyecatcher. De onderzetters zien er niet alleen leuk uit, ze zijn ook nog eens volledig duurzaam. Natuurlijk is het ook erg handig om onderzetters bij de hand te hebben, zodat uw bureau of tafel niet beschadigd raakt. Een win-winsituatie! n www.ditverzinjeniet.nl

USB Light Bulb

I

n deze donkere winterdagen is het altijd fijn om wat extra lampjes aan te zetten. Daarbij komt deze USB Light Bulb goed van pas! Ook voor de nachtwerkers en creatievelingen is het een uitkomst. U hoeft de USB alleen maar in uw laptop te steken en u heeft genoeg licht om uw creatieve ideeĂŤn direct uit te werken. Zelfs als het midden in de nacht is. De Light Bulb is ook te gebruiken als nachtlampje. n www.megagadgets.nl

Eric de Notitie Olifant

B

ent u ook iemand die vaak dingen op een papiertje schrijft als u het niet moet vergeten? Dat kan werken als u georganiseerd bent, maar voor de chaoten onder ons is het niet altijd handig.

Raakt u vaak kleine memo-briefjes kwijt? Vergeet u daardoor afspraken? Met Eric de Olifant hoeft u zich geen zorgen meer te maken. U kunt op hem schrijven, zodat u niets meer vergeet! Daarbij ziet hij er ook gewoon erg leuk uit. n www.fonQ.nl

33

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 33

26-11-19 11:48

COLUMN GEERT SCHAAIJ

Voeren negatieve rentevoeten ons al slaapwandelend naar de volgende crisis?

ENKELE JAREN GELEDEN LEKEN NEGATIEVE RENTEVOETEN EEN CONTRADICTIO IN TERMINIS. RENTEVOETEN WAREN ALTIJD POSITIEF, NEGATIEVE RENTEVOETEN WAREN TOCH ONDENKBAAR? TEGENWOORDIG WETEN WE WEL BETER. DE CENTRALE BANKEN DOEN HUN UITERSTE BEST OM DE RENTE ZO VER MOGELIJK NAAR OMLAAG TE DUWEN TOT ZELFS ONDER NUL. MAAR MERVYN KING, V ­ OORMALIG CENTRALE BANKIER, VERTROUWT HET ZAAKJE NIET LANGER. HIJ VREEST DAT WE MET DIE NEGATIEVE RENTEVOETEN HET PAARD VAN TROJE HEBBEN BINNENGEHAALD. ZE KUNNEN DE VOORBODE ZIJN VAN EEN OPHANDEN ZIJNDE CRISIS. 34

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 34

26-11-19 11:48

M

et de negatieve rentevoeten bevinden we ons in ‘terra incognita’ en niemand durft te voorspellen hoe dit alles zal aflopen. Zelfs ervaren economen tasten volledig in het duister, want een dergelijke situatie hebben ze nooit meegemaakt. Op de meest recente jaarvergaderingen van zowel het Internationaal Monetair Fonds (IMF) als de Wereldbank hing een vreemd sfeer. De economen van deze instellingen weten ook niet meer welke richting het uit moet en staan net zoals de rest van de wereld langs de zijlijn verbaasd toe te kijken. Op de meeting van het IMF sprak Mervyn King, die als voormalige gouverneur van de Bank of England de financiële wereld natuurlijk als zijn broekzak kent waarschuwende woorden.

onlangs met een waarschuwing die aan duidelijkheid niets te wensen overliet. Hij is bang dat de gevolgen van de negatieve rentevoeten veel groter zijn dan we ons nu voor kunnen stellen. Het idee dat er permanent sprake zou kunnen zijn van negatieve rentevoeten, is volgens hem te gek om los te lopen. Hij is bovendien niet overtuigd van de voordelen die zijn verbonden aan een dergelijke monetaire politiek.

Hoewel de centrale banken hopen dat ze met die lage tot negatieve rentevoeten de economie op gang kunnen brengen, blijkt dat wapen niet langer te werken. Om de economische groei te stimuleren, is een andere aanpak vereist. Denkt daarbij onder andere aan een betere kapitaalsbesteding. Sommige landen moeten hun interne consumptie aanzwengelen, waarbij in de eerste plaats aan Duitsland mag worden gedacht.

King is van mening dat we ons al slaapwandelend in de richting van de volgende financiële crisis bewegen. Hij stelt vast dat de politici blijkbaar niet beseffen dat we ons bevinden in een periode die hij als een ‘secular stagnation’ beschrijft. Het betreft een omgeving waarin er sprake is van de combinatie van een te veel aan spaargeld met een gebrek aan investeringsmogelijkheden. Daardoor worden zowel de inflatie als de rentevoeten laag gehouden. Deze situatie doet zich wereldwijd voort, op een moment dat er extra druk wordt uitgeoefend door de handelsoorlog die tussen de Verenigde Staten en China wordt uitgevochten.

De door de centrale banken doorgevoerde renteverlagingen bieden geen oplossing voor de huidige problemen, want daar zijn radicalere maatregelen voor nodig. Dat is een stap die onze overheden voorlopig echter nog niet durven te zetten. Ze klampen zich hardnekkig vast aan hun monetaire politiek van super lage rentevoeten en weigeren alternatieven onder ogen te zien.

Op het moment dat de economie in een recessie wegzakt, kan het gevaar van de negatieve rentevoeten echt duidelijk worden. We bevinden ons dus in een gevaarlijke situatie, want de handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en China, en andere geopolitieke gebeurtenissen hebben het recessiegevaar vergroot. We moeten ons volgens Dimon daarom met klem verzetten tegen het idee dat negatieve rentevoeten het nieuwe normaal zijn.

Ik ben ook van mening dat we de volgende crisis slaapwandelend tegemoet treden en dat niemand iets doet om die crisis tegen te houden. Het is die passiviteit die ook mij hoogst ongerust maakt. Als ondernemer moet u dus een twee sporen beleid hebben. A zet de rente heel lang vast tegen deze lage tarieven. B als de bank u maximaal maar een rentevaste termijn aanbied van 5 jaar wat veelal gebeurd, trek dan uw plannen door met een rekenrente van pakweg 5% en zijn ze dan nog aantrekkelijk, dan kunt u bij rentestijgingen tegen een stootje. n

De afgelopen maanden woedt er een hevige discussie over de negatieve rentevoeten. Volgens sommige economen zijn daar geen echte risico’s aan verbonden, terwijl een aantal collega’s hardnekkig blijft waarschuwen voor de onverwachte effecten die zijn verbonden aan negatieve rentevoeten. Met name de banken, met de Duitse banken aan kop, voelen zich door die negatieve rentevoeten bedreigd. Jamie Dimon, CEO van J.P. Morgan Chase, kwam

Geert Schaaij www.beursgenoten.nl

35

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 35

26-11-19 11:48

De link tussen ontwerp en realiteit

VOLOP VACATURES IN DE

techniek, bouw, schoonmaak, horeca, productie en zorg

BUITENPOST • HEERENVEEN • LEEUWARDEN • WOLVEGA

Minerva 42 - 8448 CS Heerenveen - Tel. 0513 - 656400

WWW.WERKTIJD.NL

www.nedcam.com

Tiid foar in oare bank? !

Wolkom

OUTLANDER PHEV: VEEL MEER DAN ELEKTRISCH RIJDEN Nu tot € 3.000 najaarsvoordeel

Stap no oer!

Geertsma Assurantiën T (0514) - 60 33 60 Balk

Hiemstra Financiële Diensten T (0518) - 41 80 80 Sint Annaparochie

Groenhout Financiële Dienstverlening T (0517) - 531529 Witmarsum

Attentiv A Boskma B.V. T (0515) - 580402 Bolsward

Hiemstra Financiële Diensten T (0517) - 39 00 22 Franeker

AQRaad Verzekeringen & Makelaardij BV T (0514) - 566262 Lemmer

Kootstra Assurantiën & Advies T (0511) - 54 44 42 Buitenpost

Assurantiekantoor M. Kruis T (0514) - 52 16 20 Hindeloopen

Foppie van Terwisga / ‘

BEKIJK DE OUTLANDER PHEV STORIES

Vanaf € 35.990

‘t Hasker Assurantiekantoor Foppie van Terwisga

t Hasker Assurantiekantoor Hasker Utgongen 2 - 8465 SJ OUDEHASKE T (0513) - 67 74 00 Oudehaske Veldsink-Ferwerda adviesgroep T (0513) 67 74 00 / E info@foppie.nl T (0513) - 41 31 78 Joure Meinema Verzekeren & Bankieren Stellema I www.foppie.nl T (0519) - 57 17 45 Dokkum T (0511) - 451997 Kollum

AutoRaggers

Houtdraaier 6, Heerenveen T. 0513 – 61 87 18 www.autoraggers.nl

Noorder Staete Assurantiën b.v.

T (0511) - 460240 Burgum

Jo bank tichtby.

A

Autobedrijf De Boer

Zuiderkruisweg 5 Leeuwarden T. 058 - 28 82 188 Harlingerweg 48B Franeker T. 0517 - 39 03 80 www.autoraggers.nl

Brandstofverbruik: 1,8 l/100km (NEDC 2.0) • 2,0 l/100km (WLTP) CO2-uitstoot: 40 g/km (NEDC 2.0) • 46 g/km (WLTP)

36

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 36

26-11-19 11:48

ZAKENNIEUWS

Nieuwe poging voor aanleg van Lelylijn

O

ver de Zuiderzeespoorlijn is jaren vergeefs gepraat, nu is het de Lelylijn die het Noorden met de Randstad moet verbinden.

De drie noordelijke provincies trekken gezamenlijk op om een snellere spoorverbinding te krijgen tussen Groningen en Lelystad, waarbij Drachten, Heerenveen en Emmeloord aanliggende stations worden.

Ook VNO-NCW MKB Noord gooit zich nu in de strijd. Een snelle verbinding draagt bij aan duurzaam vervoer, vindt

de werkgeversorganisatie. Nu is vanuit Fryslân en Groningen een treinreis via Zwolle een ommelandse reis. VNO-NCW MKB Noord noemt Drachten “de grootste stad van Nederland zonder treinstation”.

In de Tweede Kamer is veel politieke steun voor het plan voor de Lelylijn.

Maar de regeringspartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie willen er nog niet van weten. De oppositiepartijen vragen in ieder geval een serieus onderzoek naar de mogelijkheden. n

Werkstress houdt vooral in Randstad mensen thuis

W

erkstress is vooral een probleem in de Randstad.

In Fryslân is het ziekteverzuim door hoge werkdruk een stuk lager.

De hoogste score is volgens onderzoek van TNO in de provincie Utrecht. Daar geeft 40,5 procent van de werknemers werkstress op als reden voor verzuim.

In Fryslân is het percentage 31,7.

Zeeland is de laagste: 25,5 procent De meeste werkstress komt voor in de ict-sector, waar het in 57 procent van het ziekteverzuim als reden wordt

opgegeven. Onderwijs en de financiële sector scoren ook hoog met beide 52 procent. In de landbouw en de bouw is werkdruk het minst de reden voor ziekte.

Ruim 1,3 miljoen werknemers gaan gebukt onder klachten door te hoge werkdruk volgens het onderzoek van TNO in 2018. Het heeft geleid tot 11 miljoen verzuimdagen. Het aantal is 10 procent meer dan een jaar eerder.

Al met al is het een schadepost voor werkgevers van 2,8 miljard euro. n

Fryske kaas gekozen tot ’s werelds beste er een bronzen medaille voor Âlde Fryske, die een rijping van meer dan een jaar heeft. De kazen worden voor De Fryske gemaakt bij zuivelcoöperatie Rouveen.

K

aasproducent De Fryske heeft tijdens de World Cheese Awards in het Italiaanse Bergamo de hoofdprijs gewonnen met Stokâlde Fryske, een oude kaas met een rijping van twee jaar. De kaas is nog maar een jaar beschikbaar, maar de jury werd getroffen door de romige en krachtige smaak.

De Fryske is een klein kaasmerk, waarvoor een bijzondere missie geldt.

De kaas wordt gemaakt van niet afgeroomde melk van melkveehouders die rekening houden met weidevogels, biodiversiteit en landschap. Wierda is er enkele jaren geleden mee begonnen en wil aantonen dat met duurzame, natuurinclusieve landbouw topkwaliteit kan worden geleverd. n

Kaasondernemer Catharinus Wierda uit Oudemirdum is opgetogen over de prijs. “Het is een prachtige opsteker voor onze kaas.” De kaas kreeg de Super Gold toegekend. Daarnaast was

Techniekpact krijgt vervolg bij bedrijven

O

ok de komende jaren loopt het Techniekpact, een samenwerking van bedrijven en onderwijsinstellingen. Er zijn extra stimulansen nodig, omdat er veel technisch personeel nodig is. De subsidieregeling Praktijkleren van het ministerie van Onderwijs is verlengd tot 2023. Afgelopen jaar hebben 120.000 ondernemers en leerlingen met een leerwerkplek hiervan gebruikt gemaakt.

Per leerbaan kan een ondernemer een tegemoetkoming krijgen tot 2.465 euro. Voor de samenwerking tussen onderwijs en mkb is ook het Regionaal investeringsfonds mbo belangrijk gebleken. Het kabinet heeft dat fonds verlengd tot 2022, met 100 miljoen euro. Daarvan profiteren veel ondernemers die samenwerken met het onderwijs.

Om mkb-ondernemers te stimuleren meer te investeren in de scholing en ontwikkeling van werkenden is de overheid voorts begonnen met MKB!dee. Met MKB!dee daagt de overheid ondernemers uit om zelf met plannen en oplossingen te komen voor het verbeteren van de leercultuur in het mkb. “Ik wil het mkb stimuleren om zich te vernieuwen. Niet alleen de innovatieve koplopers maar het héle mkb.”, zegt staatssecretaris Mona Keijzer van Economische Zaken en Klimaat. n

37

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 37

26-11-19 11:48

ZAKENNIEUWS

FrieslandCampina stapt in mozzarellafabriek A-ware

D

e zuivelconcerns FrieslandCampina en A-ware hebben de krachten gebundeld voor de productie van mozzarella in de nieuwe fabriek in Heerenveen. Na de opstartfase kunnen begin 2020 de kaaslijnen volop draaien.

FrieslandCampina levert melk voor de mozzarella en zorgt voor verkoop wereldwijd, A-ware is verantwoordelijk voor de productiestroom.

“Mozzarellakaas is een aantrekkelijk

groeisegment”, verklaart verantwoordelijk directeur Hans Meeuwis van FrieslandCampina Dairy Essentials. “We bouwen zo onze internationale positie verder uit.” Het zuivelconcern laat nu ook al mozzarellakaas maken bij de Duitse DMK Group. Aanvankelijk zou Fonterra met A-ware samenwerken, maar de Nieuw-Zeelandse zuivelgigant heeft hiervan afgezien.

A-ware heeft zich door de

Subsidie verbetering Friese winkelgebieden

F

riese winkeliersverenigingen, ondernemers en gemeenten kunnen subsidie aanvragen voor het verbeteren van hun winkelgebied.

Provincie Fryslân stelt daarvoor 950.000 euro beschikbaar. De subsidieregeling Friese Retailaanpak wordt ingevoerd om winkelgebieden aantrekkelijker te maken.

“Ook onze Friese winkelgebieden hebben te maken met leegstand en steeds minder winkelend publiek”, legt gedeputeerde Sander de Rouwe uit. Daarom is er onderzoek gedaan naar de sterktes en zwaktes van onze Friese winkelgebieden. In nauwe samenwerking met de gemeenten biedt de provincie nu een subsidierege-

ling aan, zodat winkeliers samen aan de slag kunnen met verbeteringen.

De subsidieregeling is onderdeel van de Friese Retailaanpak. Met deze aanpak slaan de Friese gemeenten, VNO-NCW MKB Noord en de provincie de handen ineen om de Friese winkelgebieden te verbeteren.

Adviesbureau Broekhuis Rijs heeft 71 Friese winkelgebieden onderzocht. Uit het onderzoek zijn verbeterpunten gekomen voor de onderzochte winkelgebieden. De subsidie kan worden aangevraagd om aan de slag te gaan met bijvoorbeeld het verbeteren van onderlinge samenwerking, de inrichting van de openbare ruimte of ter promotie van het winkelgebied. n

samenwerking verzekerd van voldoende melk voor de nieuwe fabriek. Op termijn gaat het om een stroom van 450 miljoen kilogram melk voor mozzarella die bedoeld is voor het buitenland. De nieuwe fabriek betekent werk voor tachtig nieuwe mensen, een verdubbeling van de personeelsbezetting bij A-ware in Heerenveen. n

Tamara Huizinga. “We geven een extra impuls aan de begeleiding van mensen die willen en kunnen werken, maar niet zelfstandig de weg naar werk vinden.”

Door de krapte op de arbeidsmarkt zijn er veel kansen op succes.

Werkgevers staan te springen om mensen die aan de slag kunnen. “We organiseren evenementen om werkzoekenden en werkgevers met elkaar in contact te brengen. Daarnaast stellen we persoonlijke budgetten voor maatwerk en opleiding beschikbaar om mensen klaar te stomen voor de arbeidsmarkt.” n

Door Fryslân Werkt! 400 mensen aan het werk

M

et een extra rijksbijdrage van 2 miljoen euro worden in Fryslân 400 uitkeringsgerechtigden met een grote afstand tot de arbeidsmarkt aan werk geholpen. Met het actieplan Fryslân Werkt! is het de

bedoeling om deze mensen te begeleiden of op te leiden.

“We richten ons op kansrijke beroepen als techniek, ict, transport, zorg en onderwijs”, zegt projectleider 38

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 38

26-11-19 11:48

Topkok Michael Roest stopt met de Waard van Ternaard

H

et gerenommeerde hotel-restaurant de Waard van Ternaard stopt aan het eind van het jaar. Eigenaar en chef-kok Michael Roest wil zich na 12,5 jaar op een andere culinaire uitdaging in de regio richten.

Het statige pand is voor menig liefhebber van eten en drinken een baken. Roest en zijn team hebben prijzen geoogst, goede recensies ontvangen en veel waardering van gasten gekregen.

passie en gevoel voor ambacht de toon gezet. Al jaren kookt hij er als lid van Culinair Fryslân op een bijzondere wijze met pure streekproducten. n

Het karakteristieke pand is in zijn puurheid nog de herberg uit 1860, maar de interieurmakers van Pilat & Pilat hebben het bij het begin van de Waard van Ternaard omgetoverd tot een eigentijds designhotel met vijf luxe hotelkamers. Het is wel de bedoeling dat de Waard van Ternaard een vervolg krijgt. Het pand staat te koop of is te huur voor een creatief en ondernemend horecakoppel. Michael Roest heeft met

Ondernemers in MKB kiezen liever voor sparen dan investeren De investeringsbereidheid bij het midden- en kleinbedrijf is beperkt. De ondernemers potten het geld liever op dan het te investeren in groei of innovatie, blijkt uit het Jaarbericht Staat van het MKB 2019. Ondanks de voorspoed in de Nederlandse economie houden veel ondernemers de hand op de knip. Ten opzichte van het crisisjaar 2011 is er zelfs sprake van een daling in de investeringen.

verschillende mogelijkheden om knelpunten uit de kredietverlening aan bedrijven weg te nemen, onder andere met borgstellingen. Via de BMKB zijn er in 2018 3.029 borgstellingen verleend, voor een totaalbedrag van 585 miljoen euro. n

Volgens ondernemersorganisatie MKB Nederland is onzekerheid de belangrijkste verklaring. Zaken als brexit, dreiging van handelsoorlogen en onduidelijk overheidsbeleid maken ondernemers terughoudend.

Opvallend is dat het vooral de kleine bedrijven zijn die hun financiĂŤle buffers versterken. Het midden- en kleinbedrijf is een verzameling van 1,7 miljoen bedrijven. Zij zijn goed voor 71 procent van de werkgelegenheid.

Voorts is opmerkelijk dat veel van de investerende bedrijven het zonder bankleningen doen. Die optie wordt vaak als te ingewikkeld terzijde geschoven. Het volume van kredieten aan het mkb neemt al jaren achtereen af, in tegenstelling tot omringende landen. De rijksoverheid biedt

TEKST: BERT DE JONG

39

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 39

26-11-19 11:48

UNIEKE LOCATIE

GADERING VOOR EEN FEEST, EVENT OF VER

KIJK, RUIK

PROEF

& GENIET IN ONS PROEFLOKAAL WWW.BROUWERIJDOCKUM.NL Hogedijken 20, Dokkum | Do t/m za: 16:00 uur, zo: 14:00 uur (groepen buiten openingstijden op aanvraag)

40

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 40

26-11-19 11:48

CULTURELE TIPS

Lemster Dickens Festijn

Kerst met De Kast

Het Lemster Dickens Festijn is meer dan alleen een kerstmarkt. Het is één groot levend theaterstuk. Een mix van het Charles Dickens-tijdperk en het historische Lemmer. Sta oog in oog met personages uit die tijd.

Er zijn bijna 500 vrijwilligers die meewerken aan dit bijzondere evenement. Acteurs, maar ook muzikanten die zorgen voor de bijpassende muziek. Natuurlijk kunt u ook uw slag slaan op de winterfair en genieten van lekkere hapjes en drankjes.

De bekendste band van Fryslân speelt zaterdag 21 december in het Koepeltheater te Leeuwarden. De avond wordt in een kerstachtig jasje gestoken, waarbij verschillende kerstklassiekers ten gehore worden gebracht. Naast deze kerstliedjes komen natuurlijk ook de mooiste eigen nummers van De Kast voorbij. Bij de show neemt de band ook een zangeres mee, voor prachtige duetten. Kom gezellig meezingen en genieten van dit muzikale spektakel.

Waar: Lemmer

Waar: Leeuwarden

Wanneer: 14 & 15 december 2019

Wanneer: 21 december 2019

Tijden: Zaterdag van 16.00 tot 21.00 uur, zondag

Tijden: 20.15 tot 22.45 uur

van 14.00 tot 19.00 uur

Prijs: €24,50

Prijs: Volwassenen betalen €3,50 en kinderen tot en met

Meer informatie: www.koepeltheater.nl

12 jaar betalen €1,75. Kinderen tot en met 3 jaar hoeven niet te betalen.

Meer informatie: www.lemsterdickensfestijn.nl

Fuerza Bruta In de media wordt het evenement de ‘opvolger van de Reuzen’ genoemd. Fuerza Bruta is uniek. Het wereldberoemde, Argentijnse gezelschap zet uw wereld even letterlijk op z’n kop. Het gebeurt voor uw neus, in de lucht, en ook overal om u heen. Alle disciplines van theater door elkaar heen. Normaal gesproken speelt het gezelschap in de grootste wereldsteden (o.a. Londen, New York, Tokio, Barcelona en Rio de Janeiro), maar dit jaar wordt in Leeuwarden de toer afgesloten.

Waar: Leeuwarden Wanneer: 5 t/m 19 december 2019 Tijd: Variërend per dag, kijk voor de precieze tijden op onderstaande website.

Prijs: €58,50 Meer informatie: www.fuerzabrutaglobal.com

Winterwandeling en broodjes roosteren De natuurgids van It Fryske Gea neemt de kinderen mee op een heuse ontdekkingstocht door Nationaal Park De Alde Feanen. Ook in de winter valt er van alles te beleven in de natuur. Zo leren de kinderen bijvoorbeeld hoe dieren overleven in de vrieskou. En: misschien ligt er wel sneeuw of ijs!

Trek in ieder geval uw regenlaarzen en warme kleding aan. Na de wandeling kunnen er broodjes gebakken worden boven de vuurkorf.

Waar: Nationaal Park De Alde Feanen Wanneer: 23 december 2019 Tijden: 13.30 tot 16.00 uur Prijs: Volwassenen zijn gratis, kinderen betalen €4,00 Meer informatie: www.itfryskegea.nl Foto: Dico de Klein, It Fryske Gea

41

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 41

26-11-19 11:48

TC T IIUTTLEETLLU R E L E T I P S

Snertkuiertocht

Stedelijk Muziekkorps Sneek met Pearl Jozefzoon

Geen zin om op Tweede Kerstdag op de bank te hangen?

Traditiegetrouw wordt er een snertkuiertocht georganiseerd door De Spitkeet te Harkema. Er worden drie routes uitgezet. U kunt zelf kiezen hoeveel kilometer u af wilt leggen, de routes zijn tussen de zeven en twintig kilometer lang. Na afloop is het tijd voor een lekkere kom snert met roggebrood en spek. Dat wordt heerlijk winters, kerstachtig genieten.

Alweer voor de derde keer op rij wordt het nieuwjaarsconcert in Theater Sneek georganiseerd. Het Stedelijk Muziekkorps neemt Pearl Jozefzoon mee. Pearl werd bekend door het eerste seizoen van The Voice of Holland, waar ze in de finale als tweede eindigde achter Ben Saunders.

Inmiddels heeft ze veel ervaring opgedaan, en is ze van vele markten thuis. Tijdens het concert zullen mooie musicalfragmenten voorbijkomen en nieuwjaarsklassiekers niet ontbreken.

Wanneer: 26 december 2019 Tijden: Zelf te bepalen, tussen 10.00 en 17.00 uur Locatie: Harkema

Waar: Sneek

Prijs €6,00

Wanneer: 17 januari 2019

Meer informatie: wwww.despitkeet.nl

Tijden: 20.15 tot 23.15 uur Prijs: Volwassenen betalen €17,50. Kinderen betalen €15,00.

Meer informatie: www.theatersneek.nl

Cabaretcafé Het nieuwe seizoen van Cabaretcafé is begonnen. Tijdens Cabaretcafé bestijgen drie cabaretiers het podium en achteraf deelt het publiek samen met de jury cijfers uit. Degene met de hoogste cijfers wint de AEGON Future Generation Award en krijgt volgend seizoen een eigen show in De Harmonie! Humor is deze avond in ieder geval gegarandeerd. En wie weet ontdekt u wel dé nieuwe cabaretier van Fryslân.

Waar: Leeuwarden Wanneer: 28 december 2019 Tijd: 20.00 uur Prijs: €12,50 incl. garderobe Meer informatie: www.harmonie.nl

Friese Hengstenkeuring Van oudsher staat de Friese Hengstenkeuring in het teken van het keuren van ingeschreven stamboekhengsten. Inmiddels is de Hengstenkeuring uitgegroeid tot een spectaculair, driedaags evenement. Naast de keuring overdag, zijn er verschillende adembenemende paardenshows en optredens van bekende artiesten te zien tijdens de Friesian Proms. De zaterdag van de Hengstenkeuring staat in het teken van de kampioenschappen, met als hoogtepunt de algemeen kampioen.

De liefhebber van Friese paarden mag dit evenement niet missen!

Waar: Leeuwarden Wanneer: 9 t/m 11 januari 2020 Tijden: Er is een gevarieerd programma, voor de precieze tijden kunt u onderstaande website bezoeken.

Prijs: Een ticket is te koop vanaf €20,00.

Kinderen tot en met 5 jaar hoeven niet te betalen.

Meer informatie: www.kfps-presenteert.nl

Foto: KFPS

42

ZV_86_binnenwerk_November 2019.indd 42

26-11-19 11:48

samen werken.

samen werken en samen vooruit In de nieuwe gemeente De Fryske Marren houden we er met elkaar de vaart in.

Ondernemers hebben in deze mooie gemeente alle ruimte en helpen elkaar waar dat maar kan. Moet de koers verlegd worden? Dan doen we dat samen. Want door krachten te bundelen, komen we verder. Meer weten? www.defryskemarren.nl

www.defryskemarren.nl ZV_86_omslag_November 2019.indd 3

26-11-19 09:30

WTC EXPO

LEEUWARDEN

24 / 25MRT

BCDN.NL

REGISTREER JE NU!

ZV_86_omslag_November 2019.indd 4

26-11-19 09:30