034 by Astana akshamy

№34 (3539) Бейсенбі

23 наурыз 2017

БЕРЕКЕЛІ МЕРЕКЕ

Íұðñұëòàí ÍÀÇÀÐÁÀÅÂ:

ƏÇ-ÍÀÓÐÛÇ – ÆÀҚÑÛËÛҚ ÏÅÍ ÊÅË²Ñ²ÌÍ²Ң ÑÈÌÂÎËÛ ౭ˬ́˳˵́೮ ೵ˬ́ ˪೴ˮ˧ˮ˟ ˘˲ˮ˘ˬ೦˘ˮ ˞೴˙˧˲ˬ˧ ˞˶˭˘ˮ ˟ˬ˧˭˧ˣ˞˧೮ ˙˘˲ˬ́೪ ഑೮˧˲˧ˮ˞˟ ˵˯˥ˬ˘ˮ˶˞˘͘ ʫˬ˙˘˳́ ʻ೵˲˳೵ˬ˵˘ˮ ʻ˘ˣ˘˲˙˘˟˚ ʤ˳˵˘ˮ˘˞˘೦́ ͨˁ˘˲́˘˲೪˘ͩ ˚˟ˬ˯˵˲˟˪ ˳˘˲˘˥́ˮ˞˘ ഑˵˪˟ˮ ͨʻ˘˶˲́ˣ ʹ ˢ˘೮˘ ˙˟ˬ˟˳͕ ˢ˘೮˘ ഑˲ˬ˟˶ͩ ˘˵˵́ ˭˟˲˟˪˟˞˟ ˙˘˲˾˘ ౢ˘ˣ˘೪ ˟ˬ˧ˮ ഉˣͲʻ˘˶˲́ˣ ˭˟˲˟˪˟˳˧˭˟ˮ ೪೵˵˵́೪˵˘˞́͘ «Бұл – бабаларымыздың бағзы заманнан бері тойлап, бізге қалдырған аманаты, бірлік пен ынтымақтың жолы болсын деген тілеуі. Жақсылық пен келісімнің, жаңару мен жаңа күннің символы. Осы кезден бастап күн ұзарып, түн қысқарып, жарық сәулесі жерге түсіп, аязды қуалап, көктемді әкелудің басы болып саналады. Наурызда халқымыз жиналып, бұлақтардың көзін ашып, жасыл желек отырғызып, болашаққа көз тігетін болған. Наурыз көже жасап, ағайын-туыс, көршілер бір-бірімен қатынасып, дәм татып, болғанды еске түсіріп, ренжігендер бір-бірінен кешірім сұрап, көрісіп, қауышып, бір-біріне сүйіспеншілік көрсететін болған» деді Елбасы. Рухани тілеудің ақжарма мейрамында күн астынан нұр төгіліп, жерге алтын дән себілетінін айтқан Президент ел-жұрттың көңілінде жаңа үміт пайда болып, ертеңгі күнге сенім нығаятынын алға тартты. ВАЛЮТА БАҒАМДАРЫ:

EUR/KZT 339.34

«Шынын айтқанда, біздің жаңа жылымыз, шығыстың да, қазақтың да осы күн болып табылады. Мыңжылдықтардан жалғасып, өзгермей келе жатқан заңдылық биыл сол бағытынан жаңылған жоқ. Бұл мереке ұлт пен дінді талғамайды. Ортақ мейрам халыққа. Мызғымас бірлігіміз бен ырысты ынтымағымызды көрсетеді. Жаратылыс атауы жаңғырып, керемет күнде жақсы тілекте болайық» деген Елбасы ағайынға арнаған ақ тілегін одан әрі жалғай түсті. Айтуынша, биылғы наурыз өткен жылдың аяғында ел болып атап өткен тәуелсіздігіміздің 25 жылдық мерейтойымен тұспа-тұс келді. «Біз ата-бабамыздың қағидаларын орындай отырып, бірлік пен берекеден жаңылмаған халықпыз. Соның арқасында тәуелсіздігімізді түгендеп, барлық жетістіктерге жеттік. Ғасырға татитын 25 жыл ішінде күрес пен қуанышқа толы USD/KZT 315.05

RUB/KZT 5.45

жылдарда халқымыздың еңсесін көтеріп, қазақтың туын жоғары ұстап келе жатырмыз» деген Елбасы халықтың тұрмысын жақсарту жолында қолға алынған үшінші жаңғыру бағдарламасына ерекше тоқталып өтті. Конституцияның өзгерісі елдің болашағының тұрақтылығы үшін жасалған ертеңгі күнге деген үмітіміз екенін жеткізді. Мерекелік шара одан әрі отандық өнерпаздардың қатысуымен өткен мерекелік концертке ұласты. Наурыз мейрамы мен көктемнің жаңаруын паш ететін түрлі сахналық қойылымдар көрсетіліп, Арқа, Жетісу, Сыр өңірі мен батыстың дәстүрлі ән мектебінің әуендері шырқалды. Дүбірлі думан «Хан Шатыр» ойын-сауық алаңында орналасқан этноауылда жарасымды жалғасын тапты.

CNY/KZT 45.64

Гүлмира АЙМАҒАНБЕТ, «Астана ақшамы»

ҚОШ КЕЛДІҢ, ӘЗ-НАУРЫЗ!

ЖАҢАША ЖАҢҒЫРҒАН «ЖІБЕК»

6-7

www.astana-akshamy.kz

mǂǳǴǢǯǢ ǂȟǺǢǮǽ} astana-akshamy.kz

#34 ǃǇǋǓǇǏǃƸ

«Наурыз айы туғанда, той болушы еді бұл маңда» деп ақиық Мұқағали ақын жырлағандай, елорданың төрі саналған «Қазақ елі» монументі жанында 21-22 наурызда Ұлыстың ұлы мерекесі көктемдей жайдарлы көңіл-күйде тойланды.

ҰЛЫСТЫҢ ҰЛЫ КҮНІНДЕ... «Той дегенде қу бас домалайды» деген атамыз қазақ. Арқаның алай-дүлей ұйтқып соққан бораны мен қақаған аязынан арылған жұртшылық көктемнің жылы леп шашқан алтын сәулесімен шуақтап, Наурыз мерекесін тамашалауға молынан жиналды. Жұмыртқадай сап түзеген ақ боз үйлерді көргенде жайлауға енді көшіп келіп, мәре-сәре болып жатқан қазақ ауылының бейнесі көз алдымызға келді. Алтыбақанда ұлттық киім киген жастар әуелетіп ән шырқады. Астана қалалық филармониясының Халық аспаптар оркестрінің өнерпаздары күмбірлетіп күй төкті. Белгілі эстрада әншісі Айгүл Иманбаева халықты назды әндерімен әдемі әсерге бөледі. Елордалықтарға жақсы таныс ағайынды Жүгінісовтер де тыңдармандарын тәнті етті. Тағы басқа ел таныған әншілер де көпшіліктің көңілін көтерді. Әсіресе, мерекеде ұлттық ойындар байрағы желбіреді. Күштері тасып, атойлаған жігіттердің намысы қозды. Бала күнімізде түбін түсіріп ойнаған асық ату сайысының маңайына үйірілген жеткіншектердің қарасы мол болды. Тіпті, үлкендердің де делебесі қозып, балалармен тең тұрып жарысқа түсті. Балалықтың базарынан алыстағаннан бері асық атуды сағынып қалыппыз. Қатысушылармен бірге біз де сақамызды шырқ үйіріп, нысана көздедік. Кейінгі жылдары шеткерілеп қалған асық ойындарының жанданып келе жатқаны жүрекке жылулық ұялатады. Бұл бағытта «Асық ату» ұлттық федерациясы тәп-тәуір жұмыс атқарып жүр. Кір тасын көтеру сайысында кілең сом білектілер күш сынасты. Бірінен-бірі өткен сайыпқырандардың өнеріне жиылған қауым риза болды. Олар ауыр кір тасын қиналмай

көтеріп, басынан асырып жатты. Бұла күші тасыған жігіттердің бәрі де сайын даланы ерен күштерімен таңғалдырған Қажымұқан мен Балуан Шолақтың ұрпақтары екендігін танытты. Құрыш білекті жігіттер де қол күрестіріп, мерекенің мерейін асырды. Арқан тартыс бәсекесі де тойдың көркін ашты. Шара барысында немерелерін қыдыртып, даладағы қызықтарды тамашалап жүрген үлкен кісілермен тілдестік. Бәрі де ақжарма тілектерін білдірді. – Наурызды асыға күтемін. Біздің бала күнімізде әке-шешеміз тойлайтын. Көже пісіріп, қыстан қалған сүрді қазанға салатын. Жасы үлкен қариялар бата беретін. Кейін осындай тамаша мейрамды жоғалтып алдық. Өзім Атбасар қаласында туып өстім. Қазір Ұлыстың ұлы күнін отбасымызбен атап өтеміз. Бәйбішем наурыз көже пісіріп, балаларым мен немерелеріме дәм татқызамыз. Бүгінгі мереке қатты ұнап жатыр. Күн де шырайланып тұр. Жаңа жылымыз елімізге бақыт, береке әкелсін деп тілеймін, – дейді Арыстан Мұратов есімді ақсақал. «Айналайын, мен алыс ауылдан балаларыма қыдырып келіп, Наурыз мерекесін тамашалап жүрмін. Қазақтың байырғы салт-дәстүрі қайта жанданып жатыр. Қуаныштымын. Ұлыстың ұлы күні деген – ғажайып мейрам ғой. Күн мен түн теңеледі. Наурызбен бірге көктем келіп, көңіліміз де жадырап қалды. Ұлы мерекеміз халқымызға жақсылық алып келсін» дейді Қанеш Ысқаққызы деген анамыз. Ұзын сөздің қысқасы, Ұлыстың ұлы күнін елордалық ағайындар жайма-шуақ пейілмен қарсы алып, бір-бірімен қауыша құшақтасып, ұлттық ғұрыптарымызды дәріптей білді.

Астана әкімдігінің Зорлық-зомбылық немесе зорлық-зомбылық қаупі салдарынан қиын жағдайға тап болған адамдарға арналған дағдарыс орталығында Наурыз тойы өтті.

ҚҰДА ТҮСІП, ҚЫЗ ҰЗАТТЫ... Ұлыстың ұлы күніне орталық қызметкерлері тыңғылықты дайындалған. Халқымыздың ғажайып дәстүрлерінен көрініс қойды. Құда түсіп, қыз ұзатты. Төрде отырған құдалар мақалдап сөйлеп, домбырамен ән айтып, күй шертті. Танымал әнші Арай Асқап ұзатылып бара жатқан қызды сыңсу айтып шығарып салды. Артық-кемі жоқ, кәдімгі шынайы өмірдегідей болды. Отбасы құндылығын дәріптеген дәстүр көп адамға ой салды. Сонымен бірге, Қазақстан халқы ассамблеясының өзбек, әзербайжан, тәжік, түрік, болгар және грузин этно-мәдени бірлестіктерінен келген өнерпаздар мерекенің көрігін қыздырды. Өзбекше би билеп, түрікше ән айтылды. Басқа ұлттар да өз өнерлерін көрсетті. – Бүгінде біздің орталықта 13 әйел, 32 бала тұрып жатыр. Олардың бәрі де қамқорлыққа алынған. Біз оларға тамаша мерекелік көңіл-күй сыйлағымыз келді. Мақсатымыз орындалды. Әсіресе, балалардың қуанышында шек жоқ. Этно-мәдени бірлестіктерінің өкілдері жеткіншектерге сыйлық тарту етті. Оларға үлкен алғыс айтамыз, – дейді мекеме қызметкері Торғын Ахметова. Шара соңында қонақтар наурыз көжеден дәм татып, орталық ұжымына ризашылықтарын білдірді. Бетті дайындаған: Азамат ЕСЕНЖОЛ, «Астана ақшамы»

astana-akshamy.kz

mǂǳǴǢǯǢ ǂȟǺǢǮǽ}

#34 ǃǇǋǓǇǏǃƸ

Ұлыстың ұлы күнінде Ұлы дала елінің тұстұсында ұлан-асыр той. Осынау мерекені Астана халқы да думандатып қарсы алып жатыр. Қазір қаланың көрікті орындарында көріскен, қауышқан ағайынның қарасы қалың. Сондай ортасы толған мекеннің бірі – елорда әкімдігінің алдындағы қалалық алаң.

– Жылына айналып бір-ақ рет келетін Наурыз мейрамы – ол шат-шадыман халық пен астатөк дастарқан. Сондықтан да Наурыз – береке мен мерекенің белгісі. Осынау күні көпшіліктің көңілінен шығу үшін дастарқанымызды барынша жайнатып, бар тәттімізді ұсынамыз. Бұл күндері астың үлкені – наурыз көже. Осы тағамды ынта-ықыласымызбен дәмді етіп дайындауға тырысамыз. Бүгін, міне, адамдар дәмін татып, алғысын жаудыруда. Бастысы, қарынның тоқ болуы емес, көңілдің тоюы ғой, – деді жеті түрлі дәмнен көже әзірлеген аспаз Әзиза Бердебаева. Қалалық алаңның кіреберісінде алып саялы «Бәйтерек» орна-

БЕРЕКЕЛІ МЕРЕКЕ АЙШЫҚТЫ АҚШАҢҚАН КИІЗ ҮЙЛЕР

Бұрынғы орталық алаңда бұқараға бет бұрғызарлық қызық көп. Бұл жақтан өткен жұрттың көзіне бірден ақшаңқан киіз үйлер түседі. Мұндай қазақы шатырдың алтауы құрылған. Олардың әрқайсысының іші ұлттық бұйымдармен бедерленіп, дастарқаны түрлі дәмге толтырылған. Алаңның мерекелік ажарын айшықтап тұрған бұрышсыз үйлердің салтанат құруына елордалық басқармалар мұрындық болды. Атап айтсақ, Жастар саясаты мәселелері басқармасы, Дін істері басқармасы, Энергетика басқармасы, Жұмыспен қамту, еңбек және әлеуметтік қамту басқармасы және Көлік және коммуникация колледжі, Астана медициналық университеті, «Кроссфит» спорт клубы өз киіз үйлерін орналастырған. Оған қоса, тағы бір шаңырақ асхана ретінде көтеріліп, жұртты наурыз көжеге тойдыруда.

ласқан. Бұл осы маңайға қонған «ауылдың» табалдырығы іспетті. Осы жерден табылған тұрғындар «мәуелі» ағаштың түбінде естелік суретке түсіп мәз-мейрам. Бұл тұста киіз үйлермен қоса, түрлі ұлттық бұйымдарды сататын орындар мен тамақтанатын шатырлар құрылған. Ал «ауылдың» төрінде халайыққа мерекелік көңіл-күй сыйлайтын сахна жасақталған. Онда өнерпаздар ән әуелетіп, би билеп, айналаны думанға бөлеп жатыр.

АСЫҚ АТЫП АСЫР САЛДЫ

Қалалық алаңдағы мерекенің көрігін қыздырған ойынсауықтың бірі – ұлттық ойындар. Осындай құндылықтарымыздың дәстүрлі думандарда қадірі арта түсетіні баршаға аян. Соның ішінде асық секілді асылымызды ерекше атауға болады. Қайнаған тіршіліктің ортасы даладан қалаға ауған заманда асық ойнайтындар некен-саяқ. Бірақ Наурызда жиналған жұрт-

тың кішісі де, үлкені де асық атуға епті екенін байқадық. Асық ату сайысында балалар бір жақ, үлкендер бөлек жекежеке бақ сынады. Сонымен, сақаларын сайлап шыққан балалардың ішінде ең сұрмергендері белгілі болды. Әбжілдігімен бәрінен үздік болғаны – Әділет Дәкенов есімді бүлдіршін. Одан кейінгі орынды Күнар Бақытнұр алды. Ал үшінші орын Санжар Сайлаубекке бұйырды. Үлкендер жағынан да асығы алшысынан түскен жеңімпаздар анықталды. Бұл сында Марат Исламбек жеңіске жетті. Екінші орынды Дидар Кибатуллов алса, үшінші орынды Ермахан Ергешбаев иеленді.

КҮШІ ТАСЫҒАНДАР ҚОЛ КҮРЕСТІРДІ

Көпті көрсе арқаланатын жауырыны қақпақтай, жұдырығы тоқпақтай жігіттердің табылатыны да сөзсіз. Күштері тасыған ондайларға арнайы қол күрес, арқан тартыс, кір тасын көтеру секілді сайыстар ұйымдастырылды. Сайдың сақпан тасындай жігіттер алдымен армрестлингте күш сынасты. Бұл додада қатысушылар салмағына қарай 70 келіге дейін және 70 келіден жоғары деп екіге бөлінді. Бірінші санатта бәрінен мықтысы Рысбек Мейрамбекұлы болды. Одан кейін – Руслан Дәуітов, үшіншісі – Ықылас Әлімжол. Ал екінші бөлімде Арсен Әлім жеңіске жетті. Күміс – Асылжан Алинге, қола Руслан атты жігітке бұйырды. Бұған қанағаттанбаған мықтылар кір тасын көтеруден сайысқа түсті. Салмағы 16 келіні тартатын тасты көтеруден Ернұр Бегалиев үздік болды. Екінші орынға – Диас Жауқатов, үшінші

орынға Иван Демичев қол жеткізді. Ал 24 келілік тасты еңсеруден Саян Сақыпов жеңімпаз атанды. Одан кейін Табысбек Шабдарбай мен Дидар Қибатуллов ерекшеленді. Біріксе, алынбас қамал болмайтынын білдіретін сайыстың бірі – арқан тартыс. Бұл сайыста «Тигр» командасының мерейі тасыды. Екінші «Барыс», үшінші «Астана» командаларының аты шықты. Ал балалар арасында «Айдар» командасы жеңді. Екінші орын – «Восток» командасы, үшінші орын – «Сұңқар» командасы. Орынбек ӨТЕМҰРАТ, «Астана ақшамы» Суреттерді түсірген: Сұлтан СЕЙІТОВ

mǂǳǴǢǯǢ ǂȟǺǢǮǽ} astana-akshamy.kz

#34 ǃǇǋǓǇǏǃƸ

САПҚА ТҰР, ҰЛАН! Елімізде «Әскери қызмет пен әскери қызметшілердің мәртебесі туралы» ҚР Заңына сәйкес, жас азаматтарды мерзімді әскери қызметке шақыру басталды. Астана қалалық Қорғаныс істері жөніндегі департамент бастығының орынбасары Ғани Артықовтың айтуынша, Отан алдындағы борышын өтегісі келетін азаматтардың саны жыл санап өсіп келеді. – Наурыз, сәуір, мамыр және маусым айларында 7 мыңға жуық азаматты комиссия сараптамасынан өткізіп, оларды әскерге жіберу жөнінде шешім қабылдаймыз. Оның ішінен сақадай сай 750 сарбазды іріктеп алып, әскери қызметке жолдама береміз. Қазіргі таңда күндізгі оқу бөлімінде оқитындар әскерге шақыруды кейінге қалдыра алады. Сондай-ақ, жасы 27-ден асқан азаматтар әскери міндеттілердің қатарына ауысып, олардың барлығына әскери билет беріледі. Осы жұмыстардың барлығы кешенді түрде Астана қаласы әкімдігінің шығаратын қаулысынан кейін жүзеге асады. Ал қаулы Президент Жарлығынан 10 күннен кейін жариялануы тиіс, – деді полковник. Әскери қызметін өтеу ге міндетті жастарды медициналық комиссия шақырады. Дәрігерлік сараптамадан өткізіп, әскерге жарамды болып танылған азаматтарды бөлім-бөлімге жөнелтеді. Ол жерде де ұландар белгілі параметрлерге сәйкес келуі керек. Гүлдана ТАЛҒАТҚЫЗЫ, «Астана ақшамы»

ҚАРАҚАЛПАҚТАН КЕЛГЕН ҚАЛЫҢДЫҚ Түркі халықтары туралы айтқан кезде, қарақалпақтар жайында білетініміз аз. Республика шығысынан Өзбекстанмен, солтүстігінде және солтүстік-шығысында Қазақстанмен, оңтүстігінде және оңтүстік-батысынан Түркіменстанмен шектеседі. Энциклопедияда қарақалпақтардың көпшілігі 17 ғасырда және 18 ғасырдың орта кезінде Сырдарияның ортаңғы ағысы мен сағасындағы алапты мекендеген деп жазылған. Олар қазақтың Кіші жүз хандарына тәуелді болыпты. Көрші тайпалардың тынымсыз шабуылына ұшыраған қарақалпақтар 1742 жылы Орынбор мен Петербургке өз өкілдерін жіберіп, Орыс мемлекетінің қарамағына кіруді өтінді. Орыс үкіметі олардың тілегін қабыл алды. Сол үшін 1743 жылы қазақ ханы Әбілқайыр қарақалпаққа жорық жасады. Осының нәтижесінде қарақалпақтардың көпшілігі 18 ғасырдың екінші жартысына таман Сырдарияны тастап, оның батыс атырауына құятын Жаңадария бойына қарай ойысты. 18 ғасырдың аяғында Хиуа хандарының жо рықтары күшейді. Олар 1811 жылы қарақалпақтарды жаулап алып, Әмударияның сағасына көшірумен тынды. Қарақалпақтар аз уақыттың ішінде Хиуа хандығында бірнеше егіншілік аудандарын жасады делінген. Ресми деректер осылай дейді. Ал этникалық және тілдік жағынан өзбектерден гөрі қазақтарға жақын келеді. Наурыз қарсаңында елордада аталмыш этностың мәдени орталығы ашылған еді. Оның

жетекшісі Тазабике Әлиевамен кездесіп, бауырлас халықтың салтдәстүрі жайында мәлімет алып, ұлттық ас мәзірімен таныстық. Көздің жауын алғандай, Тазабикенің қызыл көйлегі қызықтырғанын жасырмадық. Ұлттық дәстүрінің бір бөлшегі қызыл көйлегі жайында әңгімесін бастап кетті. «Көйлек ұзына бойына өлшеп пішіледі. Оны апаларымыз кестемен көмкеретін. Басына кимешек киіп, оны сәукелемен бастырады. Кимешектің өңірі келте ойылып, иықтың екі жағынан ұзын етіп пішіледі. Оны да өрнекпен көмкертеді. Артында түскен ұзын жолақ өрнегі бар. «Қызыл жегде» деген жамылғыны басына жамылып, жаңа түскен келін бетін көлегейлеп жүретін болған. Қарақалпақтар ежелден ұлттық дәстүрін қастерлеп келеді. Әрине, Наурыз мере кесіне ерекше дайындаламыз. Тек өзбектер емес, қарақалпақтар да сүмелек қайнатамыз. Оның әпсанасында былай дейді. Ерте заманда «Баһар келгенде» Фатима анамыз азығы таусылып,

қазанға не саларын білмепті. Сол шақта күзде егілген жазғы бидайдың дәні жер жарып, ине бойындай қылтиып өскен кезі екен. Анамыз бидайдың жасыл өркенін қиып алып, келіге түйіп, нәрін шығарып, қазанға салып, түбіне жабысып қалмасын деп тас қойып қайнатады. Анамыз таң атарда көзі ілініп кетіпті. Сонда Жәбірайыл келіп, отыз періштені жұмсап, қазанды қайнатқызған екен дейді. Адамның бойынан қуат кеткен кезде сүмелектің пайдасы мол. Оны алдымен саусақтың ұшымен малып алып, іштей тілек тілеп, ауызға алған. Осы күні «жүгері күртік» жасалды. Бұл сіздер білетін жүгері емес. Осы тұқымдас, бірақ дәні

майда, өзгеше болып келеді. «Зағара» деп аталатын нанды да осы дақылдан жасайды. Оны ыстық сүтпен илеп, аздап бидай ұнын қосады. Балалар «ярамазан» айтып, мерекенің келгенін тілектерімен жеткізеді. «Ярамазан айтып келдім есігіңе, қошқардай ұл берсін бесігіңе» деп басталатын жыр жолдары түркі халықтарының көбіне ортақ» деп Тазабике әңгімесін аяқтады. Айгүл УАЙСОВА, «Астана ақшамы»

ОТБАСЫ – ҰЛЫ ҚҰНДЫЛЫҚ Наурыз мейрамы қарсаңында Астана қаласы Кәмелеттік жасқа толмағандар істері жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотының ғимараты алдында «Отбасы – ұлы құндылық» мүсіндік композициясы ашылды. Монументтің салтанатты ашылуына Жоғарғы Соттың судьялары – Г.Аққуова, З.Кейкібасова, У.Сүлейменова, Астана қалалық сотының төрағасы Т.Бәрпібаев, ювеналды соттың төрағасы Н.Раззақ, Астана қаласының аудандық және оған теңестірілген сотта-

ры мен үкіметтік емес ұйымдар мен халықаралық ұйымдар өкілдері, тағы басқа да адамдар қатысты. Дәстүрлі отбасылық құндылықтарды ұлықтайтын мо нумент авторы Р.Абе нов – бұған дейін де шығармашылығымен елімізге кеңінен

танылған мүсінші. «Бұл туындымды Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының бастамасымен жасап шықтым. Бүгін ресми түрде ашылып отырған көп пішінді мүсін стильді пішінді композицияны білдіреді» деді. Астана қалалық сотының төрағасы Тілектес Бәрпібаев ескерткіштің орнатылуына үлес қосқан барлық азаматтарға алғысын білдірді. Композиция толыққанды отбасының сүттей

ұйыған ынтымағы мен бірлігін, шаңырақ көтерген екі жұпты және олардың балаларын қоғамның негізгі тірегі ретінде қолдайтынын, сондай-ақ, адамдар арасындағы адамгершілік пен рухани байланыстардың ортақ тінін насихаттау болып табылатынын тілге тиек етті. Ресми бөлімнен кейін қонақтар ескерткішке гүл шоқтарын қойды. Таңатар ТӨЛЕУҒАЛИЕВ, «Астана ақшамы»

astana-akshamy.kz

mǂǳǴǢǯǢ ǂȟǺǢǮǽ}

#34 ǃǇǋǓǇǏǃƸ

ҚАЗАҚ ЕСІМДЕРІН

ౢʽˀ౞ʤʻʥʫʶ ʤʺʤʻʮʽʸ͕ ̌ದ̼̦͕ ˈ̣̼̌ದ̬̣̼̌̌ದ ͨʤ̣̹̌ͩ ̭̼̜̣̼ಢ̼̦̼ಪ ̣̱̬̖̯̼̌̌

ÏÂÕÒÝÉ ÏįÒÝ Көтеріп моншақ аңғарда, Көгілжім тартып тауларда, Шалқытып сағым бауларда, Наурызым келді бар маңға, Наурызым келді бар жанға. Ғажайып сәттер таянды, Табиғат сергіп оянды. Көзіме кесте тартылып, Көкірек нұрға боянды, Дүрілдеп дүние оянды. Аңсарым, асыл Наурызым, Биікке біткен жалбызым. Көз жазып қалып сан жылдар, Көзайым болған жалғызым – Армысың, ардақ Наурызым. Қыдыр Наурызға ерейік, Нәурізек құсын көрейік. Бәйшешек гүлін терейік. Ұлыстың күнін аймалап, Алтын күрек желін өбейік. Наурыз көжеде бал ұйып, Ақ уызға арда жариық. Семсерді сертпен жаниық. Наурыздың нұрлы нақышы, Кәусар тазалық деп таниық. Қазаққа біткен жерұйық, Халқыма құтты бол ұйық. Адалға сақтап қориық. Наурыздың қыдыр батасын, Жақсылыққа ғана жориық. Көгілжім нұрлар қалқыған, Бусанып дүние балқыған, Тіршілік толғау толқыған, Тасқында бүгін толассыз, Наурыздың күйі шалқыған. Ұлысым болғай бақтылы, Ырыздық тұнғай ақтылы. Патшамыз тұрғай тақтылы. Шапағат Наурыз шалқытқан, Алаштың асқай шаттығы!

ҚОРАШСЫНБАЙЫҚ ʥ೵˲́ˮ ͨʤ˳́ˬ ˘˲ˮ˘ͩ ˵˟ ˬ ˟ ˘˲ˮ˘˳́ ˮഉ˲˟˳ ˵˟ˮ˧೮ ˞೴ ˮ ˤ˟˛˟ ˪˟ˬ˛˟ˮ˧ˮ˟ ϳ ˪ ೴ˮ ˵˯ˬ೦˘ˮ˞˘ ˾˘˾́ˮ ˘ˬ́˱͕ ˾˘˾́Ͳ ˮ́೮ ˳˘ˬ ˭ ˘೦́˭˟ˮ ˙˧˲˞˟˥ ˳˘ ˞ ˘೪˘ ˙˟˲˟˵˧ˮ ˘˲˘˙ ˵́೪ ˞ഉ˳˵೴˲ˬ˟˲˞˧ ˮ˘ ˳ ˤ ˺˘˵˵˘˶ ˾́ ˟˞˧͘ ʥ˧˲ ˞˟ ˢ˶˲ˮ˘ˬˤ˳˵ ʤˬ ˭˘˵ ಁ˙ ˞˧˲˘˭˘ˮ ˢ೴˲ ˛˧ˣ ˛˟ˮ ͨʰ˭˘ ˮˤ˛೴ˬͩ ˙˘೦ ˞˘˲ ˬ˘ ˭˘ ˳ ́ˮ ˪഑˲˧˱ ˯˵́˲́˱͕ ˘˲˘˙ ˵˧ˬ˧ˮ˞˟˛˧ ˪഑˱˵˟˛˟ˮ ˟˳˧˭ ˞ ˟˲˛˟ ˢ˘˲ˮ˘˭˘ ˢ˘ ˳ ˘ˬ ೦˘Ͳ ˮ́ˮ˘ ˪˶ഉ ˙˯ˬ˞́˭͘

ол бағдарламада: «Айтылған кезде Аллаһты еске түсіретін Абдуссамад, Абдуллах, Абдуррахман секілді есімдерді неге қой масқа? Дінсіз қауымға тән есім дерден гөрі ұлдарымызды пай ғамбарлардың аттарымен Мұ са, Иса, Салих, Мұхаммед деп, қыздарымызды Фатима, Әми на, Халима десек, еш ұтыл май ты ны мыз анық» деген нұсқау берілді. Бұрын Бөстекбай, Шұлғаубай деп әртүрлі есімдерді қоя беретін шаманизмнің қалдықтарынан, яғни ырымдап қоятын аттардан бас тарту – иман дылыққа бет бұрған қоғам ның талабы. 70 жыл Кеңес үкіметіне кісенделген тұста сол қоғамдағы құбылыстарға сай ат қойдық. Советхан, Мэлс, Колхозбайлар көбейді. Қазақтың қанына сіңген еліктеушілік әлі де қалмай келеді. Енді шетелдіктерге еліктеп ат қоя бастадық. Осындай бағдарламалардың әсерінен болар, қазіргі қазақтар жаңа туған сәбиіне Абдуррауф, Абдуссамад, Абдуллах, Абдуррахман, Абдусаиднұрислам, Амир, Али деп арабша ат қойып жүр. Мысалы, 2015 жылы ел арасына кең тараған әйгілі есімдердің ішінде Рабия Сұлтанбегім, Раббина, Амир, Айлин, Медина бар. Ал 2016 жылы (бұл деректі Статистика комитеті таратты – Т.Т.) Қазақстанда туған 4765 нәрестеге Раяна деген есім қойылды. Одан кейінгі ең көп

қойылған есімдер қатарына Аиша (Айша емес), Каусар (дұрысы Кәусар ғой), Амина, Айлин, София жатады. Ер балалар арасында ең танымал есімдердің үштігіне Алихан, Нұрислам, Айсұлтан кірген. 2016 жылдың 10 айында дүние есігін ашқан сәбилердің 3560-ы – Алихан (Әлихан емес), 2731-і – Нұрислам, 2730-ы – Айсұлтан есімін иеленген. Одан кейінгі орындарда Санжар, Ерасыл, Мирас, Амир (Әмір – арабша «әкім», «бастық» деген сөз), Али (Әли – арабша «биік», «заңғар» деген сөз) орналасыпты. Шынын айтуымыз керек, қазір қазақы болмысты жатырқайтын әдет таптық. Жоғары дағы әріп тесіміздің: «ырымдап қоятын аттардан бас тарту» деген сөзі осыған дәлел. Кері сін ше, балаларға ат қоюда ертеде бел гілі дәрежеде ырым мен дәс түр ерекше орын алып отырған. Мәселен, Телқожа Жан ұза қовтың «Есіміңіз кім?» атты еңбегінде олардың кейбірін сөздің киелі күшімен де байланыс тырып отырушылық көне дәуірден бар құбылыс екендігі айтылады. Қазақтың дәстүрінде балаларға көз тиюден және жын-шайтан нан сақтану мақсатымен: Итбай, Күшікбай, Жаманбай деген елеусіз, оғаш есімдер қойып отырған. Кейбір Барақ, Бөрібай, Аюбай, Қасқырбай деген есімдер тотеммен байланысты беріліп келді.

Әрине, қай заманда да балаларға жарасымды, әдемі есім беруде ешқандай шек қойылмайды. Оған қоса, есімдер тарихында жаңару, ескіру, архаизмге айналу үдерісі болып отырады. Мысалы, бұрын бала дәулетті болсын дегек тілекпен Байбол, Алтынбай, Дәулетбай; ержүрек болсын деген тілекпен Батыр, Қаһарман, Батырбек, Қамбар, Әлібек; ажарлы болсын деген тілекпен Айсұлу, Нұрсұлу, Аққыз, Аппақ, Жамал, Ботакөз; ұзақ жасасын деген ниетпен Ұзақ, Өмірзақ, Мыңжасар; ақылды болсын деп Ақылбай, Ақылбек, Дана, Есбол; жомарт болсын деп Жомарт, Мырзабек, Мәртай деген есімдер берген. Айтыңызшы, бұл есімдерден біз неге бас тартуымыз керек? Айта кетерлік жайттың бірі, қазақ ешуақытта қыздың шашын ұятты жері деп санамаған. Керісінше, ұзын шашын қыздың бағына балаған ата-бабаларымыз Қарашаш, Сұлушаш, Алтыншаш деп ат қойып келеді. Қазір ұзын шашты қыздар азайған сайын, мұндай аттар да сирек кездеседі. Олардың орнына жаңа қазақтар қыз балаларын Белла, Лурия, Нармин (?) деп атайтын болды. Бұрынғы Жылқыбай, Құлыншақ, Аққозылардың орнын Алан, Ромео басты. Шолпан, Айдай, Күнайлардың орнына София, Эдельвейс, Саммидастаналар келді дүниеге. Жібек, Гауһар,

Маржандардың орнына Клеопатра, Алина, Сюзаннавиктория, Венециялар туды. Қызғалдақ, Райхан, Гүлжанның орнына Василиса-Мейірім, Қасиет-Раббым, Нина, Жания, Күляндалар жүр. Қарлығаш, Лашын, Әсемдер азайып, олардың орнына Періште, Октавия, Саммитгүлдер көбеюде. Кейбір жаңа қазақтар баласына Абдусаиднұрисламхан деп ат қоятын «сән» шығарып жүр. Бұған не дейсіз? «Ұл туғанға – күн туар» деп дүниеге торсық шекелі ұл келгенде ата-бабаларымыз қазақы дәстүрмен ат қойған. Көп ретте есті есімдер әдет-ғұрып, салт-санамызға бай ла нысты қойылып отырған. Мысалы, бір ғана «А» әрпінен басталатын Арыстан, Аян, Асыл, Асқар, Арбол, Аралбай, Аппақ, Аңсаған, Аңсар, Амангелді, Абзал деген есімдер толып жатыр. Қыздарымыз бо йжеткенде кө рікті де инабатты болсын десек, оларға Ажар, Айгүл, Айдай, Айғанша, Айкүміс, Айман, Айнұр, Айсәуле деп ат қоялық. Менің ойымша, қазақ халқы ат қоюда бөгде біреуден үйренетіндей, соның дәстүрін көші ретіндей ұлт емес. Қаншама ғасырлар бойы өлмей, өшпей, ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келе жатқан салтдәстүріміз бар. Сол ата салтымызды ұстануға тиіспіз. Ендеше, қазақы ат қоюды ұстану ұлттық дәстүрімізді қорғау деп түсінгеніміз абзал. Төлен ТІЛЕУБАЙ

mǂǳǴǢǯǢ ǂȟǺǢǮǽ} astana-akshamy.kz

astana-akshamy.kz

mǂǳǴǢǯǢ ǂȟǺǢǮǽ}

#34 ǃǇǋǓǇǏǃƸ

ҚОШ КЕЛДІҢ, ӘЗ-НАУРЫЗ! ͨˈ˘ˮ ˌ˘˵́˲ͩ ˯˥́ˮͲ˳˘˶́೪ ˯˲˵˘ˬ́೦́ ˢ˘ˮ́ˮ˞˘೦́ ˘ˬ˘೮˞˘ ೪˘ˮ˘˵ ˢ˘˥೦˘ˮ ̃˵ˮ˯˘˶́ˬ ˞˘ ˳ഉˮͲ˳˘ˬ˵˘ˮ˘˵́˭˟ˮ ౭ˬ́˳˵́೮ ೵ˬ́ ˪೴ˮ˧ˮ˟ ˟˳˧˪ ˘˾˵́͘

Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев осында жиналған халықпен емен-жарқын әңгімелесіп, көпшіліктің мерекелік көңіл-күйін бір серпілтіп тастады. Бұқараның ақжарылқап тілектерін ықылас қойып, ұлттық спорт жарыстарын тамашалап, шығыс базарын аралап көрді. Бұл мереке бұрынғыдан да өзгеше болды. Ауылдың бас қақпасынан кіреберісіндегі сайдың тасындай қазақ жігіттері халықты құрметпен қарсы алып тұрды. Қос қанатында ақшаңқан үйлер қатар тігілген. Ал ауылдың үлкен алаңқайы қызылды-жасылды гүлдей, қынама бел камзол киген, қосетек көйлекті бойжеткендер де тойдың сәнін келістіріп-ақ тұр. Дауылпаздар дүмбірлетіп, көктемнің келгенін біл дірді. Оларға өзбек этномәдени орталығының өнерпаздары да үн қосып, ұзын кернайының күмбірімен үндесіп жатты. Елді ауызбір-

шілік пен ынтымаққа бөлеген әсем ауылдың төріне тайқазан қойылыпты. Ал оты жалындап, майы шыжғырылған қара қазанда бауырсақ пісіріп, үш күнге ұласатын көктем мерекесінде күніне 300 келі ыстық бауырсақ халыққа таратылды. Көрікті ауылдың көркін келтірген мекеменің басшысы Жұмажан Қалтаев биылғы наурыздың мамұнына тоқталды. «Көктем сайын Наурызға ерекше дайындалып, алдымен мәнін ашатын тұжырымдамасын анықтадық. Ақ мол болсын деген тілекпен, тайқазанды төрімізге қоюдың себебі бар. Қазақ үшін қазан – ырыс пен бірліктің, молшылықтың белгісі. «Қазаның оттан түспесін» деп тегін айтылмайды ғой. Нау рыз мерекесінің дәрежесін көтеру – басты мақсатымыз. Жаңа жыл келді деп төрткүл дүниеге жар салып, астаналықтардың да жүрегіне жеткізгіміз келді. Көктем

кеш түсетін Арқаның табиғи ерекшелігін ескеріп, мына алаңға жасыл төсеніш төсеп, көктемнің лебін сезіндіргіміз келді. Этноауылдың әрбір оюы, көркем өрнегі арқылы мәңгілік еліміздің рухани байлығын жеткізуге тырыстық. Меніңше, мереке ойдағыдай болған сияқты. Халықтың жарқын қабағы, жайдары жүзі соны меңзейді.

Олар тек қана тамашалап қоймай, өздері де ойынға қатысып, осы мерекенің бір бөлшегіндей сезінуде. Біздің де мақсатымыз осы болатын». Бұл күндері мыңнан астам астаналық әртістер қатысып, театрландырылған көріністер қойылды. Оған астаналық Жастар театры, Астана қаласы филармониясының әртістері, қазақ және орыс драма театрының өнер шеберлері, «Тұмар», «Шалқыма» ансамбльдерінің бишілері, Аграрлық университет пен №7 мектептің «Наурыз» балалар ансамблі қатысты. Қуыршақтар театрының әртістері халықты қыран-топан

күлкіге кенелтті. Әсіресе, қазақша күрескен бойы бір тұтам, басы қазандай екі баланың төбелесі. Ақыры бірін-бірі жыға алмаған екі сотқар ойынын тоқтатқанда оның жалғыз адам екенін білдік. Қуыршақтар театрының әртісі Марат, акробатикалық элементтерден тұратын, әрі би, әрі спорт түрі – «қазақша күресті» «Атамекен» спектакліндегі той көрінісінде орындайтынын айтты. Бір адамның екі балуанның рөлін сомдағанына тәнті болып, құпиясын сұрадық. Мараттың беліне екі қуыршақтың басы тігілген. Беліне дейін бір шапан, одан төмен екінші матадан шапан байлаған, екі қолына мәсі киіп, аяқтың орнына жүреді. Адам екі бүктетіліп, қолымен жер тірегенде арқасын-

дағы екі «басы» айқасып, алып та жығатын, шалып та жығатын жұдырыққа тоймайтын екі тентектің бейнесін береді. Қуыршақтар театрының тойға сақтағандары бұл ғана емес екен. Қыз қуу, бәйге, көкпар тартып, теңге ілуі де көпшілікті таң қалдырды. Әрине, барлық «салт аттылар» қуыршақ тұлпарларды бас білдіргендер. Ал, театр әртісі Жансая Мұхамедия қазақтың бесікке салу дәстүрін көпшілікке көрсетуді міндетіне алыпты. Арқан тартыспақ, гір көтеріп, күш сынасқандарды артқа тастап, асық атқандардың жанына келдік. Жасы үлкені де, кішісі де асық ойынына қызу кірісіп кетіпті. Қонақтар театрландырылған көріністермен қатар, жеті қазынаның бірі - төбеттер мен тазылардың сымбатына сүйсініп, мәліметтерге қанықты. Қазақты төбеттің төресін осында көрдік. Оның иесі Юрий – кәсіби ит өсірушілердің бірі. Арыс деген итін жетектей келіпті. Бұл екі жарым жылдан енді асқан, дұрысы, қар басқан. Тұқымында алабаймен шатысы бар екен. Бірақ төбеттігі басым болған соң, осы тұқымды көбейтіп жатқан жайы бар. Оның жаңа туған күшігіне сұраныс көп, көзін ашпаған күшіктер 70-80 мың теңге тұрады екен. Юрий төбетке байланысты бір құпиясымен бөлісті. Хайуанаттар жеті жыл бойына өз иесінің иісін ұмытпайды екен, иісшілдігімен иесіне адал болады екен.

Руслан Ибраев та – қазақы төбеттің тұқымын асылдандырып жүрген кәсіби маман. Ұлы жиынға «Пнар» атты итін ала келіпті. Негізінде, қазіргі күнде төбеттердің саны 300ден асыпты. Кезінде шаруашылыққа икемдеп, мал қорып, ит-құстан қорғаған иттердің тұқымын аздырмай, табиғи қасиетін жетілдіру үшін мал шаруашылығымен айналысатындарға тегін беріп отырады. Төбеттерді 24 өлшемі бойынша анықтап, таза төбет тұқымы екшеленеді екен. Тазы жүгіртіп, аңға салған Олжас есімді жігіт кәсіпқой емес, бірақ үйінде жеті тазысы бар екен. Соның екеуін көрмекке ала келіпті. Баптаған тазысын қарсақ, түлкі, қоян, елікке салып, аңшылықпен әуестенеді. Елордалықтарға жақсы таныс Серікбектің де үйінде төрт құсы бар. «Мұнда келген себебіміз, балалардың көзін үйретіп, өздерінің қыран баптаған қазақтың баласы екенін білдіртіп, ата кәсібіміздің жалғасы барын көрсету» деді құсбегі. Наурыз тойына тігілген 18 үйдің алтауында елордалық Қазақстан халқы Ассамблеясының түркі тектес халықтарының дастарханы жайылыпты. Видади Караев, «Барша түркі халықтары сияқты, әзербайжандар наурыз айы басталысымен әр аптаның екінші күні, табиғаттың төрт

құбылысы - су, от, жерге арнап арнайы алау жағады. Соңғы, төртінші алау «ақырғы сейсенбі» деп аталады. Осы күні ерекше көңіл-күй жыл бойына созылмақ» деді. Барша қазақстандықтарға ақ тілегін айтқан әзербайжандықтар, осы жылдың берекелі болатынын айтты. Қызыл лентамен көмкеріп байлап, бидайдың желкілдеп өскен сабағына қарап, құдай қаласа, молшылық болады деп болжайды көп көргендер. Сондай-ақ, дүнгендер, өзбектер, тәжіктер, түріктер мен қырғыздар, қарақалпақтар қазақ ағайындармен бірге достық дастарханы басында жиналып, келген жылға жылы лебіздерін білдірді. Біздер де, Сарыарқа төріне «Қош келдің, әз-Наурыз!» демекпіз. Айгүл УАЙСОВА, «Астана ақшамы»

8 РЕСМИЕТ

mǂǳǴǢǯǢ ǂȟǺǢǮǽ} astana-akshamy.kz

#34 ǃǇǋǓǇǏǃƸ

МЕМЛЕКЕТТІК ТҰРҒЫН ҮЙ ҚОРЫНАН ТҰРҒЫН ҮЙГЕ МҰҚТАЖДЫЛАР ЕСЕБІНДЕ ТҰРҒАН МЕМЛЕКЕТТІК ҚЫЗМЕТКЕРЛЕР, БЮДЖЕТТІК ҰЙЫМ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРІ ЖӘНЕ ӘСКЕРИ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕР ТІЗІМІ

(Жалғасы. Басы газетіміздің №32 (3537) санында)

2752

Азаматтардың кезектілігі 2017 жылғы 1 ақпандағы жағдай бойынша берілді.

2753

кезек А.Ж.Т нөмірі 2617 Арыстанова Жадыра Батырбековна 2618 Таушева Шынар Кусниденовна 2619 Салимгереев Марат Какенович 2620 Кажымуханов Максат Есмуратович 2621 Ахметова Улболсын Бакытбековна 2622 Едресова Марзия 2623 Бутеев Бактияр Оразгалиевич 2624 Ермаганбетова Арай Сергабылкызы 2625 Данишкин Жаслан Тюлюгунович 2626 Пан Сергей Дмитриевич 2627 Тусупбекова Эльвира Сабитбековна 2628 Мансуров Ерлан Шалхарович 2629 Карбозов Ербол Ерденович 2630 Найзакул Нуржан Аманбекулы 2631 Аликулова Сандугаш Куандыковна 2632 Абилхайрова Айгуль Сабитбековна 2633 Калиева Назыгул Сабитовна 2634 Серик Алмагул Сериккызы 2635 Абдикадирова Нургуль Наушабековна 2636 Жалбурова Айнура Калибековна 2637 Чимбаева Гульжан Наримбаевна 2638 Абиров Кайрат Кужаевич 2639 Сайрина Ардак Назымбековна 2640 Досалина Зазира Тандыбаевна 2641 Изембаева Асем Сериковна 2642 Баймухамедов Нурбол Абдукаримович 2643 Умушканова Жанна Умурзаковна 2644 Наурызбаев Муратхан Туленович 2645 Жусупова Роза Какимовна 2646 Даутова Кулжамила Аушахметовна 2647 Байзилдаев Дулат Боранбаевич 2648 Бейсембаева Диана Алтаевна 2649 Байботанов Кайсар Жуманович 2650 Ыскакова Нурсулу Даукенкызы 2651 Серикова Айгуль Сергеевна 2652 Кабиева Гульзада Борашовна 2653 Жандыбаева Гулнар Жолдыбаевна 2654 Копбаева Сауле Керимбаевна 2655 Смагулова Гульнар Сабировна 2656 Садыкбеков Даулет Рахметоллаевич 2657 Жарылгасова Айгуль Уразгалиевна 2658 Хамитова Айгерим Тауасаровна 2659 Жусупова Бахыт Махметовна 2660 Калдар Берик Жаркымбайулы 2661 Мусина Жанат Таганбаевна 2662 Такенова Гулим Кошкарбаевна 2663 Абдимомынова Алия Есауыловна 2664 Бекжанова Нургуль Шарбулатовна 2665 Бакимбаева Ырысалды Серкановна 2666 Мусатаева Асемгуль Абдилхамитовна 2667 Садвакасов Арман Елубаевич 2668 Козыбаева Жаныл Тастанбековна 2669 Садвакасова Жазира Сембайовна 2670 Марченко Елена Викторовна 2671 Утегенова Дамеля Баспаковна 2672 Таберхан Роман 2673 Мукаш Эльмира Миасаркызы 2674 Еримбетов Тогай Калдибекович 2675 Смагулов Жангирхан Ашкенович 2676 Абдусаметов Ильяс Аминжанович 2677 Дусекова Бахит Конысовна 2678 Лукманова Жулдыз Назархановна 2679 Бекжанова Айман Ансатовна 2680 Овсянников Илья Евгеньевич 2681 Токбаева Багдат Ермековна 2682 Оразбаева Шолпан Какимовна 2683 Айтахунов Фархад Еркинович

Кезекке Санаты қою күні 08.01.2009 Бюджеттік ұйым қызметкерлері

2684

08.01.2009 Бюджеттік ұйым қызметкерлері

2686

08.01.2009 Әскери қызметкерлер

2687

08.01.2009 Мемлекеттік қызметкерлер

2688

09.01.2009 Мемлекеттік қызметкерлер

2689

09.01.2009 Бюджеттік ұйым қызметкерлері 09.01.2009 Бюджеттік ұйым қызметкерлері

2690

09.01.2009 Бюджеттік ұйым қызметкерлері 09.01.2009 Мемлекеттік қызметкерлер 09.01.2009 Бюджеттік ұйым қызметкерлері 12.01.2009 Бюджеттік ұйым қызметкерлері

2685

2691 2692 2693 2694 2695

12.01.2009 Бюджеттік ұйым қызметкерлері

2696

12.01.2009 Бюджеттік ұйым қызметкерлері

2697

12.01.2009 Әскери қызметкерлер

2698

12.01.2009 Мемлекеттік қызметкерлер

2699

12.01.2009 Бюджеттік ұйым қызметкерлері

2700 2701

13.01.2009 Бюджеттік ұйым қызметкерлері 13.01.2009 Бюджеттік ұйым қызметкерлері

2702

13.01.2009 Бюджеттік ұйым қызметкерлері

2703

13.01.2009 Мемлекеттік қызметкерлер

2704

14.01.2009 Бюджеттік ұйым қызметкерлері

2705