93 шығарылым

л жү

Å

№93 (3598)

–

жі

Сейсенбі

8 тамыз 2017

АСТАНА – БОЛАШАҚТЫҢ ҚАЛАСЫ 6

«КӨШЕ САУДАСЫНА – 1000 ОРЫН» ЖОБАСЫНА ӨТІНІШ ҚАБЫЛДАЙДЫ «СПК Astana» ұлттық компаниясы Астана қаласында көше саудасын жүргізу үшін павильондарды орналастыратын жер учаскелерін жалға беру бойынша өтініштер қабылдауды бастады. Өтініштер 7-21 тамыз аралығында smart. astana.kz/ru/competition cайтында қабылданады. Көше саудасына тек шағын және орта кәсіпкерлік өкілдері қатыса алады.

ДӘРІ-ДӘРМЕККЕ БӨЛІНЕТІН ҚАРАЖАТ КӨБЕЙЕДІ Елімізде 2018 жылы тегін амбулаториялық дәрі-дәрмектермен қамтамасыз ету бойынша қаржыландыру көбейтілетін болды. Бірлескен комиссияның шешімі және Денсаулық сақтау министрінің бұйрығына сәйкес халықты дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етуге 106 429 019 926 теңге жұмсалатын болады. Бұл өткен 2016 жылмен салыстырғанда 38 пайызға артық көрсеткіш болып отыр.

БЕЙНЕТІНЕ ҚАРАЙ ЗЕЙНЕТІ 2018 жылдың 1 шілдесінен бастап зейнетақы азаматтардың еңбек өтіліне байланысты есептеледі. Бұл туралы ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау вице-министрі Светлана Жакупова мәлімдеді. Қазіргі таңда базалық зейнетақы азаматтардың еңбек өтіліне қарамастан барлығына бірдей аударылады. Ал 2018 жылдың 1 шілдесінен бастап азаматтардың 1998 жылдың 1 қаңтарына дейін және одан кейінгі бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры жүйесіндегі еңбек өтіліне байланысты есептеледі. ВАЛЮТА БАҒАМДАРЫ:

EUR/KZT 396.00

USD/KZT 333.36

RUB/KZT 5.52

CNY/KZT 49.62

www.astana-akshamy.kz

2

елорда тынысы

№93 (3598) 08/08/2017 Сейсенбі

ЕЛОРДАДАН ЕЛ ШЕТІНЕ ДЕЙІН Азық-түлік бағасы ­бақылауда тұр Астана қаласының әкімдігі елорда сауда орындарындағы азық-түлік бағасының қалыпты деңгейде сақталуын қадаға­ лайды. Мұны шілденің 28-інен тамыздың 6-сына дейін жүргізілген мониторинг байқатты. Осы аралықта, керісінше, қырыққабат, жұ­мырт­қа, картоп бағалары, ста­тистикалық мәліметтерге сәйкес, әлеуметтік маңызы бар азықтүлік бағасының индексі ай басынан 97,4 пайызды құрайды.

«Алып Алтай» туристерді қонаққа шақырады Өскеменде «Алып Алтай. Great Altai. Қазақстан-2017» халықаралық туристік-спорттық фестивалі өтеді. Тамыз айының 12-19 аралығында жалауы желбірейтін сайысқа Қазақстан, Ресей, Қытай және Моңғолия спортшылары қатысады. Фестивальдің бағдарламасы бойынша жартасқа өрмелеу, парапланеризм, жаяу жүру, тауға шығу, суда жүзу, велотуризм, рафтинг, альпинизм, жартасқа өрмелеу, балық аулау, мамандандырылған авто-мото ралли және ұлттық спорт түрлерінен бақ сынайды. Сондай-ақ, оған балық аулау, суда жүзу сынды спорт жарыстары қамтылған.

«Астана Ақшамы» www.astana-akshamy.kz

ЖӘРМЕҢКЕНІҢ ЖӘРДЕМІ ТИІП ЖАТЫР «ЭКСПО-2017» халықаралық мамандандырылған көрме аясында Қостанай облысының ауылшаруашылық жәрмеңкесі өтті. Жәрмеңкеге Астана қаласының әкімі Әсет Исекешев пен Қостанай облысының басшысы Архимед Мұхамбетов қатысты. Қостанай облысы әкімінің бірінші орынбасары Ғауез Нұрмұхамбетовтың айтуынша, облыстың 3 қаласы мен 11 ауданынан 50-ден астам кәсіпорын ауылшаруашылық өнімдерін әкелген.

– Жалпы, жәрмеңкеде 650 тонна ауылшаруашылық өнімдері сатылды. 100-ге жуық атаулы тауар сатылымға қойылды. 33 тонна ет, 90 тонна сүт өнімдері, 52 тонна шұжық пен ет өнімдері, 57 тонна нан мен кондитерлік өнім, 200 мың дана жұмыртқа, 93 тонна ұн және басқа да азық-түлік түрлері бар. Бағасы Астана базарларымен салыс­тырғанда біршама арзан. Шыны керек, Астанада Қостанай өніміне деген сұраныс өте жоғары. Өйткені біз тек қана табиғи таза тауар алып келдік. Сондықтан да біздің өнімдерімізді асыға күтіп жүрген тұтынушылар жетерлік деп ойлаймын, – деді Ғауез Торсанұлы. Астаналықтар «Қазақстан» спорт кешенінің жанында орналасқан жәрмеңкеден өздеріне қажетті әртүрлі өнімдерді сатып алды. Ермек Қасенұлының айтуынша, жәрмеңкедегі баға нарық бағасынан қарағанда әлдеқайда арзан.

– Екі аптада бір рет осында келіп, ауылшаруашылық өнімдерін сатып аламын. Өйткені мұндағы баға көңілімнен шығады. Мәселен, қаладағы базарларда жылқы еті 16001700 теңге болса, жәрмеңкеде – 1500 теңге. Сондай-ақ, картопты – 100, жуаны – 130, сәбізді 120 теңгеден

сатып алдым. Ал базарда аталған өнімдердің бағасы 20-30 теңге қымбат. Біз сияқты зейнеткер үшін жәрмеңке көп көмек болып отыр. Соңғы кездері қымбатшылық қысып кетті ғой. Осындай қиын-қыстау заманда жәрмеңкенің өз жәрдемі тиіп жатыр, – дейді ақсақал.

Үш елді мекеннің атауы өзгертіледі

АШЫҚ МӘЛІМЕТТЕР АЛАҢЫ

Қарағанды облысының ономас­ тикалық комиссиясы Нұра және Осакаров аудандарындағы үш ауылдың атауын өзгерту туралы шешім қабылдады.

Астанада қала мәселелерін шешуге арналған ашық мәліметтер бойынша хакатон өтті деп хабарлайды astana.gov.kz сайты. Стартап-марафонды Астана қаласы әкімдігі атынан «Астана Innovations» АҚ мен MOST бизнес-инкубаторы бірлесіп ұйымдастырды.

Комиссия отырысында Нұра ауданындағы екі, Осакаров ауданындағы бір елді мекеннің атауын өзгертуге ұйғарым жасады. «Осы күзден бастап Нұра ауданындағы Щербаков ауылы – Қайнар, Киевка кенті – Нұра, ал Осакаров ауданындағы Дальнее ауылы Аманқоңыр деп аталатын болды» деп хабарлайды облыс әкімшілігінің баспасөз қызметі.

Павлодарда «Жастар трамвайы» жолға шықты Павлодардағы «Трамвай бас­ қармасында» жастар бастамаларының негізгі бағыттарын айқындайтын дизайны бар трамвай жолға шықты. Орталықтың іс-шаралар ұйымдас­тыру бөлімінің инспекторы Оразбек Бақытханның айтуынша, көптеген жастар түрлі мемлекеттік жеңілдіктер мен тұрғын үйге қол жеткізудің тәсілдерінен бейхабар. Инспектордың сөзіне қарағанда, алдағы күндері аталмыш трамвайдың 14-29 жастағы жолаушыларына арналып жеке сериялы билеттер шығады.

Хакатон – ашық мәліметтер негізінде сервистер мен мобильді қосымшалар жасау арқылы қаланың технологиялық мүмкіндігін шешу мүмкіндігі. Қатысушылар өз жобасымен жұмыс жасау барысында сарапшының қолдауына және нетворкингке арналған алаңға қол жеткізді. Ал үздік үш команда жүлде қоры 500 000 теңгені өзара бөлісті. Бағдарламалық қамту саласын­ дағы құрастырушылардан, ди-

зайнерлерден, маркетологтардан, сарапшылардан құралған команда Астананы одан әрі жақсарту үшін бас қосты. Іс-шарада құ­рал­ ған командалар 48 сағат ішінде қосымшалар прототипін жасап, өнертапқыштық бағдарламалау машықтары мен мәліметтерді өңдеу бойынша өзара жарысты. Хакатонның бірінші күні бірқатар ақпараттық және білім беру сессиялары өтті. Оның барысында шақырылған сарапшылар ашық

мәліметтермен қалай жұмыс істеу керектігін айтып берді. Менторлар мен қазылар ретінде тәжірибелі кәсіпкерлер, сарапшылар мен мемлекеттік құрылым өкілдері қатыс­ты. Ашық мәліметтердің басты мәні – билік органдары жұмысының ашықтығын арттыру, тәуелсіз құ­ рас­тырушыларға қосымшалар мен сервистер жасауға жаңа мүмкіндіктер жасау, қаланы өз күштерімен жақсартуға жол ашу.

БАЛАЛАР ҚАРАУСЫЗ ҚАЛМАСЫН Соңғы кездері терезеден құлап кетіп, жазым болатын балалардың саны артып барады. Көбінесе мұндай жазатайым жағдай балалардың қараусыз қалған кезінде орын алуда. Астаналық құтқарушылар балалардың терезе жақтауына мініп, құлап кетуіне қарсы жұмыстар жүргізіп жатыр. Мәселен, 3 тамыз күні Республика даңғылының бо­ йындағы 43А тұрғын үйінің 5 қаба-

тынан бір бала құлап кеткен. Сондай-ақ, 6 тамыз күні 187-көшеде орналасқан 14/4-үйдің 4-қабатында оқыс жағдай орын алған. Бүгінде екі бала да ауруханада дәрігерлерден ем-дом алуда.

Жалпы, өмірде құтқарушылардың балаларды сәтті құтқаруы кездесіп жатады. Мысалы, өткен демалыста құтқарушылар терезеден құлап бара жатқан кішкентай баланы аман-есен құтқарып алды. Астана қалалық Төтенше жағдайлар департаменті құтқарылған қыз­дың жалғыз қалғанын мәлімдеді. Сондықтан да департамент балаларды үйде қараусыз қалдыр­ мау керек екенін ескертеді.

денсаулық

№93 (3598) 08/08/2017 Сейсенбі

«Астана Ақшамы» www.astana-akshamy.kz

Еліміздің денсаулық сақтау саласында үлкен өзгерістер басталды. Ол міндетті медициналық сақтандыру жүйесіне байланысты болып отыр. Алайда қоғамда аталған бас­ таманы қолдаушылар да, қарсылар да баршылық. Астана қалалық Денсаулық сақтау басқармасының басшысы Камалжан Надыров сақтандыру жүйесінің пайдасы зор екенін айтады. Өйткені ММСЖ арқасында елорда ғана емес, еліміздің емханаларындағы күрмеуі қиын мәселелер шешімін табады.

Көпшілік Қазақстан Рес­пуб­ликасының электрон­дық үкіметі – (http://egov.kz/ cms/ru) Еgov арқылы дәрігердің қабылдауына жазылуға болатынын білмейтін тәрізді. Сондай-ақ, көпшіліктің өтініштерін тіркеп отыратын «Бірыңғай ақпараттық медициналық Callорталығы» жобасы іске қосылды.

ЕМХАНАҒА

ЭЛЕКТРОНДЫ КЕЗЕК АРҚЫЛЫ ТІРКЕйді

Серік Жолдасбай

4 ЖЫЛДА 4 ЕМХАНА АШЫЛДЫ

Бүгінде Астанада халықтың саны күн өткен сайын көбейіп келе жатыр. Өйткені елордада табиғи өсім жоғары әрі мұнда жан-жақтан келушілердің саны көп. Мәселен, бүгінде астаналық ретінде тіркеуге тұрған халықтың жалпы саны 1 миллионнан асты. Бұл, әрине, көңілге қуа­ныш ұялататын жағымды жаңалық. Алайда таяқтың екі ұшы болатыны сияқты бұл мәселенің «әттеген-ай» дейтін тұстары баршылық. Камалжан Надыровтың айтуынша, емханаларда алғашқы медициналықәлеу­меттік көмек алу кезінде дәрігерлерге шамадан тыс жүк артылып жатыр.

– Осы мәселені шешу үшін соңғы 4 жылда қаламызда қосымша 4 емхана ашылды. Жалпы, елордада 20 амбулаториялық емхана жұмыс жасайды. Сондай-ақ, Астанада «Шипагер», «Шапағат» және «Ниет» атты үш бірдей отбасылық-денсаулық орталығы құрылды. Бұдан бөлек, 250 адамға арналған «Достық» отбасылық-денсаулық орталығы пайдалануға берілді. Бұларға қосымша ретінде же­ке­меншік 9 медициналық емхана мемлекеттік тапсырыс аясында қызмет көрсетуде. Яғни, аталған жұмыс мемлекеттік-жекеменшік әріптестік шеңберінде жүзеге асып отыр. Сонымен қатар, медициналық көмектің қолжетімділігін 20 минутта қамтамасыз етуге арналған «Үй дәрігері» жобасы іске қосылды, – дейді ол. Иә, елордада жыл өткен са­йын жаңадан медициналық нысандар пайдалануға берілуде. Оның үстіне рес­ публикалық деңгейдегі ірі клиникаларға еліміздің әр аймағынан келіп, күрделі

3

ота жасауға мүмкіндік туды. Алайда соған қарамастан, бас қаланың денсау­лық сақтау саласында бас қаты­ратын мәселелер жетерлік.

ДӘРІГЕРЛЕРДІ ҚАЛАЙ КӨБЕЙТЕМІЗ?

Нақтырақ айтсақ, елордалық емханаларда кейбір салалар бойынша білікті дәрігерлер жетіспейді. Мәселен, мемлекеттік мекемелерде педиатр, анестезиолог-реаниматолог, акушер-гинеколог, невропатолог, эндокринолог сынды дәрігерлер тапшы. Себебі аталған маман иелері мемлекеттік емханалардың жалақысы аз болғаннан кейін жекеменшік клиникаларға барады. Камалжан Тал­ғатұлы мұны тоқтатудың бірден-бір

жолы міндетті медициналық сақтандыру жүйесі екенін айтады.

– Шілденің 1-інен бастап жұмыс жасай бастаған міндетті медициналық сақтандыру жүйесінен үлкен үміт күтіп отырмыз. Өйткені аталған жүйенің арқасында денсаулық сақтау саласында бұған дейін шешімін таппай келген мә­селелер шешілетін болады. Мәселен, жалақыдан бөлек, дәрігерлердің мойнына жүктеліп отырған жұмыс азаяды. Бұл өз кезегінде емханаларда сағаттап кезекте тұратын азаматтардың шағымын кемітеді. Жалпы, дәрігерлердің жетіспеуі бұрынғыдай күрделі мәселе болып отырған жоқ. Мәселен, тамыздан бастап медициналық ЖОО аяқтаған мамандар емханаға жұмысқа орналаса бастады. Алайда педиатр,

анес­тезиолог-реаниматолог, акушер-гинеколог, невропато­ лог, эндокринолог сынды дәрігерлер қиындық тудырып тұр. Алайда республикалық және жергілікті бюджеттен жыл сайын сұраныстағы маман­ дық­тарға студенттердің назарын аудару мақсатында қар­жы­ландыру жүргізілуде. Сонымен қатар, болашақ дәрі­ герлерді ынталандыру мақ­ сатында баспанамен қамта­ масыз ету қарастыры­лып отыр, – дейді басқарма басшысы. Шыны керек, қат мамандықтардың аздығына баспананың жоқтығы мен жалақының мардымсыз болуы себеп болып отыр. Сондықтан да тәжірибелі мамандар еңбек­ ақысы жоғары жекеменшік немесе республикалық клиникаларға кетіп қалады. Ал осындай күрмеуі қиын мәселені міндетті медициналық сақтандыру жүйесі арқылы шешуге бола ма? Оны алдағы уақытта білетін боламыз.

УАҚЫТТЫ БОСҚА ӨТКІЗБЕҢІЗ

Жасыратыны жоқ, бүгінде емханада көрсетілетін медициналық қызметке көңілі толмайтын азаматтар жетерлік. Көпшіліктің ең бірінші айтатыны емханадағы сарылып күтетін кезек болып отыр. Алайда қазіргі таңда электронды кезек жүйесі арқылы емханаға тіркелуге мүмкіндік бар.

– Қарапайым халық емханадағы кезек пен кейбір қат дәрі-

гердің қабылдауына кірудің қиын екендігін айтып, үнемі шағымданып жатады. Осы мәселені шешу үшін тіркеу бөлімінің базасында анықтамалық және диспетчерлік қызметтерін ұйымдастырдық. Сонымен қатар, жүкті келіншектерге арналған «жасыл дәліздер» және де бірқатар емханалар электрондық кезек жүйесін енгіздік. Себебі дәрігерлердің қабылдауына жазылудың күрделі екендігі туралы жұрт жиі шағымданады. Әйтсе де көпшілік Қазақстан Республикасының электрондық үкіметі – (http:// egov.kz/cms/ru) еgov арқылы дәрігердің қабылдауына жазылуға болатынын білмейтін тәрізді. Сондай-ақ, көпшіліктің өтініштерін тіркеп отыратын «Бірыңғай ақпараттық медициналық Call-орталығы» жобасы іске қосылды. Аталған жоба арқылы емханаларға электронды тіркелуге әрі дәрігердің қабылдауына онлайн жазылуға болады, – дейді басқарма басшысы. Бүгінде адамдар босқа уақыт өткізіп, дәрігердің қабылдауын сарылып күткісі келмейді. Өйткені астаналықтардың көпшілігі жұмыс басты болып алған. Ал жұмыс басты адамға электронды кезек жүйесі – таптырмас мүмкіндік. Алайда осы бір мүмкіндікті сіздер мен біздер тиімді пайдаланып жүрміз бе? Емханаға электронды кезек жүйесі арқылы тіркеліп, оның қалай жұмыс жасайтынын сынап көріңіз.

4

РУХАНИ ЖАҢҒЫРУ

№93 (3598) 08/08/2017 Сейсенбі

«АСТАНА АҚШАМЫ»

www.astana-akshamy.kz

ҰЛТТЫҢ МӘДЕНИ МҰРАСЫН ҰЛЫҚТАЙМЫЗ Асхат МАЕМИРОВ,

«Қазақконцерт» мемлекеттік концерттік ұйымының директоры: АЛПЫС ЖЫЛҒА ЖУЫҚ ТАРИХЫ БАР, ҚАЗАҚТЫҢ ӘН-КҮЙ ЖӘНЕ БИ ӨНЕРІНІҢ НЕБІР МАЙТАЛМАНДАРЫ БАСТАУЫНДА ТҰРҒАН «ҚАЗАҚКОНЦЕРТ» БІРЛЕСТІГІ АСТАНА ТӨРІНДЕ МЕМЛЕКЕТТІК КОНЦЕРТТІК ҰЙЫМ БОЛЫП ҚАЙТА ҚҰРЫЛҒАНДА ОҚЫРМАНДАРЫМЫЗДЫ ОНЫҢ ТЫНЫС-ТІРШІЛІГІМЕН ТАНЫСТЫРҒАНБЫЗ. ӨНЕР ҰЖЫМЫНЫҢ БАСТЫ МАҚСАТЫ – ТАМЫРЫН ТЕРЕҢНЕН ТАРТАТЫН МУЗЫКАЛЫҚ ДӘСТҮРДІ САҚТАУ, ОНЫ ДАМЫТУ, ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ӨНЕРДІҢ ОЗЫҚ ЖЕТІСТІКТЕРІН НАСИХАТТАУ, ЖАС ДАРЫНДАРҒА ҚОЛДАУ КӨРСЕТУ. ОНЫҢ ӨЗІ МЕМЛЕКЕТ БАСШЫСЫНЫҢ «БОЛАШАҚҚА БАҒДАР: РУХАНИ ЖАҢҒЫРУ» БАҒДАРЛАМАЛЫҚ МАҚАЛАСЫ АЙҚЫНДАҒАН МІНДЕТТЕРМЕН ҚАБЫСЫП ЖАТЫР. ОСЫ ОРАЙДА КОНЦЕРТТІК ҰЙЫМНЫҢ ДИРЕКТОРЫ, ҚАЗАҚСТАННЫҢ ЕҢБЕК СІҢІРГЕН ҚАЙРАТКЕРІ, ӨНЕРТАНУ БОЙЫНША PHD ДОКТОРЫ АСХАТ МАЕМИРОВПЕН АЛДАҒЫ ЖҰМЫС БАҒЫТЫ ЖӘНЕ ӨНЕРДІҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ ЖӨНІНДЕ СҰХБАТТАСТЫҚ.

МЮЗИКЛДІ МЕМЛЕКЕТ ҚОЛДАМАСА, САХНАҒА ШЫҒАРУ ҚИЫНДАУ – «Қазақконцерт» ұйымы бірнеше ұжымның басын қосып отырғанын білеміз. Алдымен осы ұжымдар туралы, шығармашылық жоспар жайлы әңгіме өрбітсеңіз.

– Ұйым құрамындағы негізгі ұжымдар: «Солистер академиясы» симфониялық оркестрі, оның көркемдік жетекшісі – Қазақстанның Еңбек Ері Айман Мұсақожаева; «Astana Musical» театрының көркемдік жетекшісі – өзіммін. Қазір бізде «Астана сазы» және «Номад» аталатын этно-фольклорлық топтар жұмыс істеп жатыр. Сонымен қатар, жиырмаға жуық әртісіміз Алматы қаласындағы филиалда еңбектенуде. Филиал директоры – Қазақстанның Халық артисі Алтынбек Қоразбаев. Ал Астанада Димаш Құдайберген бастаған солистеріміз бар. Олардың саны көп емес, төрт-бес адам. Атап айтсақ, көрнекті күйші-композитор Секен Тұрысбек, Ерлан Рысқали, Алмас Кішкенбаев және Адам атты әнші. Негізгі солистеріміз – Алматыда. Өткенде олар Батыс Қазақстан, Атырау облыстарын аралап қайтты. Халықтың ықыласы ерекше болды. Күніне екі-үш реттен берілген концерттердің бәрі аншлагпен өтті. Әртістеріміз аудандарға, елді мекендерге барды. Бұл – өте керек дүние. Себебі «Қазақконцерттің» әу бастағы миссиясы тек қана еліміздің басты қалалары ғана емес, аймақтағы жұртшылыққа рухани нәр сыйлау. Оның сыртында мемлекетіміздің мәдениетін шет елдерге дәріптеу. Дәл қазіргі уақытта «Солистер академиясы» симфониялық оркестрі Италия мемлекетінде гастрольдік сапарда жүр. Ұжым сол елдің қалаларын 15 күндей аралап, италиялықтарға қазақстандық композиторлардың шығармаларын таныстырады. Бұл Елбасымыздың бағдарламалық мақаласындағы «Жаһандағы заманауи қазақстандық мәдениет» жобасы аясында жүзеге асады. Тыва елінде биыл екінші мәрте түркітілдес мемлекеттердің этно-фольклорлық музыка фестивалі өтеді. Оған біздің еліміздің атынан «Номад» тобы қатысып жатыр.

– «Astana Musical» театрының тұсаукесер қойылымы – «Достар серті» мюзиклін тамашалағанымыз бар. Өз басым сәтті шықты

деп айта аламын. Жуырда әлемге танымал франция композиторы Жерар Пресгурвиктің «Ромео мен Джульетта» қойылымын сахналадыңыз. Осыған толығырақ тоқталсаңыз.

– Алдымен мынаны айту керек: кез келген мюзиклді мемлекет қолдамаса, сахнаға шығару қиындау. Себебі оның киімі, декорациясы, 3D, галографиялық суреттері, әндерді өңдеу, музыкалық шығармаларды оркестрге түсіру, авторлық құқыққа бір реттік лицензия сатып алу қыруар қаржыны талап етеді. Қаланың бюджетіне ғана қарап отырған театрлар бұған қол жеткізе алмайды, өйткені белгілі бір лимит бар. Ал Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігі «ЭКСПО-2017» халықаралық мамандандырылған көрме шеңберінде біздің екі мюзиклімізді арнайы қаржыландырып отыр. Оның алғашқысы – «Ромео мен Джульеттаны» қойдық. Ол халықтың ыстық ықыласына ие болды. Бір жарым айда бұл мюзиклді 30 рет көрсеттік. Тамыз айының ортасында осы мюзикл көрермендерге қайтадан жол тартайын деп отыр. Мюзиклді қазақ тіліне аударып, өлеңмен өрнектеген – белгілі ақын, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты Гүлнәр Салықбай. «Ромео мен Джульетта» осыған дейін 12 мемлекетте қойылды. Біз ресми түрде он үшінші мемлекет болып отырмыз. АСТАНА ДА МАХАББАТТЫҢ ШЫНАЙЫ МЕКЕНІНЕ АЙНАЛАДЫ – Екінші мюзикл туралы да айта отырсаңыз?

– Ол «Астана – менің махаббатым» деп аталады. Мюзиклдің либреттосын белгілі ақын Бақыт Қайырбеков жазды. Казақстандық композиторлардың шығармалары қолданылатын қойылымның негізгі музыкасын – увертюраларын, жеке арияларды, хор партияларын Артур Оренбургский жазып шықты. Қазір музыканы оркестрге түсіру, хор партияларын өңдеу секілді шығармашылық процесс қызу жүріп жатыр. Әртістер мюзиклдің хореографиялық композицияларын үйренуде. Премьерасын қыркүйектің басына қойып отырмыз. Онда елорданың келбеті көрініп, Астана армандардың орындалып, үкілі үміттердің ақталатын қаласы ретінде сипатталады. Әсіресе,

«Бәйтеректің» қасиетін, киесін ашып көрсеткіміз келіп отыр. Яғни, «Бәйтерекке» шын ниетімен алақанын жайып келген адамның тілегі қабыл болатынын ашқымыз келеді. Желісін айтсам, өткен ғасырдың отызыншы жылдардағы аштық кезінде жер ауып кеткен жас бала кейін ақсақалға айналады. Францияда тұратын ол Жанар атты туған немересін атамекеніне жібереді. Жанар Астанаға келіп, халықаралық әншілер байқауына қатысады. Жеңімпаз атанып, осы жерде Батыл деген өзінің махаббатын кездестіреді. Жанардың махаббаты жолы болмай, мамандығын анықтай алмай жүрген жігітті өзгертеді. Содан Батылда нағыз қазақ жігітіне тән бүкіл қасиеттер ашыла түседі, ол өзін қалай тұлғаға айналып кеткенін де аңғармай қалады. Бұл қойылымда екі жастың махаббатын арқау етіп, сол арқылы ұлтымыз сақтаған отбасылық құндылықтарды насихаттамақпыз. Жанардың аузына «Эйфель мұнарасының қасында жүріп, Париж ғана махаббат қаласы деп ойлайтынбыз. Сөйтсек, махаббаттың шынайы мекені, ғашықтардың өлкесі – Астана екен ғой» деген сөзді салып, жастарды шынайы сезімнің тереңіне бойлатпақпыз.

– Алмас Серкебаевтың «Астана» атты мюзиклі бар емес пе? Елорда туралы тағы бір осы жанрдағы шығарма артық болады деп ойламайсыз ба?

– Астана туралы Серік Еркінбековтің де мюзиклі бар. Кезінде Нұрқанат Жақыпбай мұны Қазақ ұлттық өнер университетінің студенттерімен қойған. Ал Алмас ағамыздың мюзиклі жапон жігіті мен қазақ қызының ортасындағы махаббат жайлы сыр шертеді. Меніңше, елорда туралы осындай музыкалық шығармалар қойыла беруі керек. Пьесалар жазылып, драмалар сахналанып, киноны да түсіруді жалғастыра беруіміз қажет. Олар артық етпейді. А.Серкебаевтың «Астана» мюзиклі көрермендерін тәнті еткен дүние. Ал біздің дәл қазір сахналап жатқан туындымыз ХХІ ғасырдың 2017 жылындағы жастардың көзқарасымен қойылады. АЛДАҒЫ КҮНДЕРІ ҚОЗЫ МЕН БАЯНҒА ОРАЛҒЫМЫЗ КЕЛЕДІ – Мюзикл – қазақ сахнасына жаңадан келіп жатқан жанр. Өткен жылдың аяғында «Astana Musical» театрының осы жанрдағы атақты шығармалардан

құралған «Мюзикл әлеміне саяхат» атты бағдарламасын көрген едік. Өзіңіз шетелде білім алдыңыз, мюзиклді қойғанда қай елден үлгі алуымыз керек деп ойлайсыз? АҚШ-тың Бродвейінен бе, әлде Франциядан ба?

– Еуропа мен Американың киносы да, театры да, мюзиклі да, жалпы музыкасы, мәдениеті бір-біріне ұқсамайды. Сондықтан салыстырудың да қисыны келе қоймайтын болар. Мәселен, Франция мюзиклі романтикаға толы. Мюзикл сазындағы лирикалық сезімдермен адамның жүрегін баурайды. Онда көрерменнің эмоциясына әсер ететін элементтер көп болады. Мысал үшін «Ромео мен Джульеттаны», «Нотр Дам-де-Пари» сияқты мюзиклдерді алуға болады. Ал Америкадағы қойлымдардың өзгешелігі, онда әлеуметтік мәселелер жиі қозғалады. Олардың қатарында «Чикагоны» айтсақ та жеткілікті. Музыкасында да өршілдік бар, экспрессия бар. Оның өлшемі, ырғағы мүлде басқа. Еуропада романтика басым болса, Америкада джаз элементтері көбірек кездеседі. Сондықтан қойылатын мюзиклдің бағытына, тақырыбына, идеясына, құрылымына байланысты өзгерістерді енгізіп жатамыз. Мәселен, «Ромео мен Джульеттаны» қойғанымызда кейіпкерлерді француз боп ойнаңдар деп үйреткен жоқпыз. Керісінше, қазақтың құнарлы тілін, бейнелі сөздерін бойға сіңіріп, өз ұлтымызға тән құндылықтарды ту еткенін құп көрдік. Режиссер ретінде қойылымға келген жастар Ромео мен Джульетта арқылы өздерінің жүректеріндегі асқақ арманды, асыл сезімді актерлер ойынынан көре білуі керек деген бағыт бердім.

– Мюзиклді тарихи тақырыпқа қоюға бола ма? Мысалы, осы жанр арқылы Қазақ хандығы тарихын сахнаға алып шығарсақ...

– Меніңше, болады. Қазір Қозы көрпеш пен Баян сұлудың тағдырын, лиро-эпостық аңыздарды арқау еткен, Ғабит Мүсіреповтің ақ өлеңінің негізінде жазылған композитор Арман Дүйсеновтің музыкасы бар. Алдағы күндері Қозы мен Баянға оралғымыз келеді. Жалпы алғанда қазақта ғашықтық дастандар көп қой. Мұхтар Әуезов, Ғабит Мүсірепов драмалары арқылы жеткізіп кеткен «Қара қыпшақ Қобыланды», «Еңлік-Кебек», «Қыз Жібек», «Қарагөз», «Ақан серіАқтоқты» сияқты шығармаларды

РУХАНИ ЖАҢҒЫРУ

№93 (3598) 08/08/2017 Сейсенбі

«Астана Ақшамы» www.astana-akshamy.kz мюзиклдің заңдылығына салып, әрі қарай насихаттауымыз қажет. Балаларды да ұмытпауымыз керек. Өткенде «Ер Төстікті» қойдық. Оның режиссері Е.Нұртазинмен осы шығарманың сценографиялық шешімін қайтадан өзгерту жөнінде сөйлесіп жатырмын. Балдырғандарды көбірек тарту үшін оны жаңаша қою керек, себебі декорациясыз болмайды. Сол сияқты, «Алдар көсе», «Толағай», «Алпамыс батыр» сынды ертегілерді заманауи формалармен сахналау арқылы балаларды ұлттық құндылықтарымызға құрметпен қарауға үйрету қажет. ӨНЕР ТАҚЫР ЖЕРДЕН ТУМАЙДЫ – Қазақ өнері тарихына есімдері алтын әріптермен жазылған көптеген аңыз тұлғалар «Қазақконцерттің» бастауында тұр. Қазіргі таңда солардың аттарын жаңғыртуды қолға алғалы жатқандарыңызды естіп, қуанып отырмыз. Енді артқа қарай сәл шегініс жасасақ...

– Кешегісіз бүгін жоқ. Тарих – біздің рухани өзегіміз. Алда «Қазақконцерттің» алтын қорындағы үндерді естіртіп, халыққа жеткізуді мақсат етіп отырмыз. Бүгінгі ұрпақ Рабиға Есімжанова, Жамал Омарова, Ғарифолла Құрманғалиев, Жүсіпбек Елебеков, Роза Бағланова, тағы осы сияқты өнер саңлақтарының дауыстарын естуі керек. Елбасымыздың бағдарламалық мақаласында да ұлттық тамырымызға үңілу, рухани құндылықтарды осы заманға жеткізу жайлы айтылады. Бұл – ұлттың мәдени мұрасы. Сондықтан осындай ұлтымыздың мақтанышына айналған тұлғаларымыздың, қазіргі тілмен айтқанда, брендтеріміздің өнерін жастарымыздың бойына сіңіру керек. Өнер тақыр жерден тумағандығын, оның бастауы арғы жағында жатқанын ұғындыру қажет. Бір сөзбен айтқанда, аттары аталған тұлғалар кешегі және бүгінгі заман арасындағы алтын көпіріміз. Оларды ұлықтау арқылы ұлттың мәдени мұрасын ұлықтаймыз. «Москонцерт» өзінің бұрынғы құрылымын сақтап қалды. Оның құрамында Михаил Жванецкийдің миниатюра, Евгений Петросянның пародия, балаларға арналған және өзге де өнер ұжымдарын қосқан-

да жетіге жуық театр бар. Ішінде балет және жастардың труппалары бар. Оның сыртында орыс әндерінің халық ансамбльдері сияқты жиырмадан астам топтар, классикалық триолар, квартеттер жұмыс істейді. Бізде де Мәскеуде жақсы сақталып қалған кәсіби шығармашылық жүйені жаңғырту керек. «Дәстүрдің озығы бар, тозығы бар» демекші, озығын алып қалу қажет. Қазіргі нарықтық экономика, бүгінгі арт-менеджмент талаптарына да сүйенуіміз керек.

– Шертпе күйдің шебері Мағауия Хамзин да «Қазақконцерттің» құрамында өнер көрсетті. Оның осыдан тура жарты ғасыр бұрын Ермек Серкебаев екеуі Канада елінің Монреаль қаласында өткен «ЭКСПО-67» көрмесіне қатысқаны туралы дерек кездеседі. Күйшінің туғанына биыл 90 жыл толады. Осы орайда Мағауия атамызға да арнап концерт өткізсеңіз деген ұсынысымыз бар.

– Өте құптарлық ұсыныс. Он жасынан домбыраны жанына серік еткен Мағауия Хамзин – шертпе күйдің көрнекті өкілі. Тәтімбет күйлеріне өзгеше үн бітіре білді.

1961 жылдан бастап «Қазақконцерт»-те еңбек етті. Оның сыр­ тында Тоқа, Дайрабай, Әбді, Аққыз, т.б. халық композиторларының шығармашылық мұрасын елімізге жеткізді. Сондықтан желтоқсан айына арнайы өнер кешін өткіземіз.

– Мюзикл жанрына қайтып оралсақ, драмалық қойылымдарды сахналап жүрген режиссерлер мюзиклді қоя ала ма?

– Егер режиссердің музыкалық қарым-қабілеті болмаса, музыканың заңдылықтарын игермесе, қиындау болады. Драма режиссерлері де оған бара қоймайды. Себебі музыкалық партитурасында жазылғанды ажырата білу керек. Тенорға берілетін партияны баритонға беріп немесе альт партиясын сопраноға беруге болмайды. Ең алдымен режиссер дауыстарды танитындай жағдайда болуы тиіс. Екіншіден, драмалық шығармалар себеп-салдарлық жүйесінен туған, ал мюзикл құрылымдық ойлау жүйесінен құралады. Көбінесе мюзиклге, операға шартты театрдың элементтері тән, ал драма театрларына негізінен реалистік театрлардың заңдылықтары келеді. Сондықтан осындай қарама-қайшылықтардың ара-жігін

5

ажырата білу қажет. Сондай-ақ, режиссерлік талап, мақсат әртіске қойылған кезде нақты берілуі тиіс. Яғни, мюзиклде вокалдық партиялар, хор партиялары жатталмай, дайындық басталмайды. Драма театрларында драматургиялық оқылым болса, мюзиклдерде музыкалық оқылым болады. Ол ұзақ уақытты талап етеді.

– Меніңше, мюзикл қоятын режиссерлер жағынан тапшылық сезіледі. Мәселен, Есләм Нұртазиннің атын атап отырсыз, бұл салада тағы кімдер бар?

– Нұрқанат Жақыпбай мюзикл қояды. Сайлау Қамиев магистратураны музыкалық театр режиссері мамандығы бойынша бітірді. Ол өзінің дипломдық қойылымдарын қойды. Сондай-ақ, Шығыс Қазақстанда, Қаллеки театрында «Қыз Жібекті» сахналады. Елік Нұрсұлтан музыкалық қойылымдарды Алматыда қойып жүр. Расымен, осыған маманданған режиссерлер санаулы. Ол үшін көп оқып, іздену керек. Өзіме келсем, «Нотр Дам-де-Пари» мюзиклінің авторлық құқығына ие болған продюсерлік орталықпен келісім жүргізіп жатырмыз. «Вестсайд оқиғасы» мюзиклі де кезекте тұр. Осы саланы қазір заңдылық тұрғысынан игердік. Мюзиклды алып, қоя салуға болмайтынын білдік. Ол адамнан үлкен құқықтық жауапкершілікті талап етеді. ЖАС РЕЖИССЕРЛЕРДІҢ ФЕСТИВАЛЬ-ФОРУМЫ ӨТЕДІ – Сіздің атыңыз драма режиссері ретінде танымал. Әңгімемізді осы салаға бұрсақ.

– «Қазақстан театрлары» ассоциациясының вице-президентімін. Бұл қызметте мен қоғамдық негізде жүрмін, яғни еңбекақы алмаймын. Қазақстанның театр үдерісін реттеп отыратын үлкен ұйым керек болып, Еуропаның театр кеңістігін танып тәжірибе жинақтағаннан кейін осы қызметке келдім. Ассоциация – жеке тұлғалардың емес, театрлардың басын қосады. Біздің мемлекетіміздегі театрлар алты тілде сөйлейді. Ассоциация президенті – көрнекті сахнагер Асанәлі Әшімов, мен бірінші вице-президенпін, ал аймақтар бойынша вице-президент – Ерлан Біләл. Этникалық театрлар бойынша – Любовь Ни.

Биыл халықаралық Театр күні қарсаңында «Сахнагер» ұлттық сыйлығын тапсырдық. Бұл дәстүрлі түрде тапсырылатын сыйлық болады. Мысалы, Ресейде бірнеше ұйымдар мен қоғамдық бірлестіктер тағайындаған сыйлықтар бар. Бірақ «Алтын маска» - ұлттық театр сыйлығы. Бізде бұрын кейбір облыс әкімдіктері мен қоғамдық бірлестіктер ұсынатын сыйлықтар ара-тұра боп тұратын. Алайда арнайы ұлттық театр сыйлығы жоқ болатын. Сол олқылықтың орны толды. Енді «Сахнагер» ұлттық театр сыйлығы бар. Биылдың өзінде бес театр фестивалін өткізгелі отырмыз. Оның екеуі – Асанәлі Әшімовтің 80 жылдығына арналған «Астана» І дүниежүзілік театр фестивалі және ІV республикалық этникалық (ұлттық) театрлардың фестивалі өтті. Өмірден ерте кеткен Қайрат Сүгірбеков деген үнемі ізденісте жүретін, жаңашылдыққа, инновацияға құштар режиссер болды. Қазір соның есімін мәңгі есте қалдыру мақсатында оның атында І республикалық жас режиссерлердің фестиваль-форумын өткізейін деп жатырмыз. Оған Ресейден, Германиядан аттары танымал бір-екі режиссерді шақырғым кеп отыр. Бүгіндері келіссөздер жүргізіліп жатыр. Олар келіп, шеберлік сабақтарын өткізеді және режиссерлер лабораториясын жасақтайды. Сондай-ақ, көрнекті театр сыншысы, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты Әшірбек Сығайдың 70 жылдығына арналған республикалық драма театрлар фестивалі қыркүйектік 8-13 күндері Астанада өтеді. ӨЗ ҚАЗАНЫМЫЗДА ҚАЙНАП ЖАТЫРМЫЗ – Астанада «Сахнадан сәлем» республикалық театр фестивалін өткізу дәстүрге айналды. Биыл ол сахна саңлағы Әзірбайжан Мәмбетовтің 85 жылдығына арналды. Бәлкім бұл фестивальді тұрақты түрде оның атында өткізу керек шығар, әлде Жақып Омаров сияқты елорданың театр өнеріне еңбек сіңірген тұлғалардың атына беру керек пе, қалай ойлайсыз?

– Фестивальдің аты әу бастан «Сахнадан сәлем» болып аталып кеткеннен кейін өзгерту қиындау

болады деп ойлаймын. Бірақ бәрі ұйымдастыру алқасының қолында. Идеяңыз негізі дұрыс, Әзірбайжан Мәмбетовтің есімін мәңгі есте қалдыру үшін бір фестиваль қажет-ақ.

– Қайрат Сүгірбековтің есімін айттыңыз. Бізде қазір жастардан драма режиссерлері шықпай жатқан сияқты. Мысалы, өзіңіз бен Гүлсина Мерғалиевадан басқа ешкім есімізге түспей тұр. Сосын өз қазанымызда қайнап жатқан сияқтымыз, бізге шетелден режиссерлер келіп жатса да, біздің режиссерлерді ешкім шақырмайды.

– Өз қазанымызда қайнап жатқанымызды жоққа шығармаймыз. Екінші бір мәселе, режиссерлер шетелдік әріптестермен байланыста болуы керек. Егер Әзірбайжан Мәмбетовтен кейін бізді ешкім шақырмай жатса, онда ойлануымыз керек. Ол алдағы күндердің еншісінде шығар, ақырындап оған да жете жатармыз. Мәселен, қазір Гүлсина Мерғалиева Саха республикасында қойылым қойғалы жатыр.

2-8 қыркүйек аралығында өтетін форум-фестивальде Елік Нұрсұлтан, Дина Жұмабаева, Фархат Молдағалиев, Жанат Телтаев, Фархадбек Қанафин, Болат Әбдірахманов және тағы басқа оннан астам жас режиссерлерді елдің алдына шығарып, таныстырғымыз келіп отыр.

– Сіз атаған есімдерге қарағанда, жас режиссерлер бар боп тұр ғой, насихаты аз ба сонда?

– Рас, насихаты аз боп тұр... Міне, Қ.Сүгірбеков атындағы республикалық жас режиссерлердің форум-фестивалі көп олқылықтың орнын толтыруға септігін тигізетініне сеніміміз зор.

– Драматургияда да Әннас Бағдаттан басқа жастар жоқ секілді...

– Иә, Әннас бар, сосын Мәдина Омардың төрт шығармасы қазір театрларда сахналанып жатыр. Думан Рамазан тарихи драмаларды жазып жүр, рас жас драматургтер де санаулы. Қазір жас режиссерлерімізге көңіл бөліп жатырмыз. Келесі кезекте жас драматургтер лабораториясының жұмысын жүргізуді жүйелі түрде қолға алу жоспарымызда бар.

– Әңгімеңізге рақмет! Сұхбаттасқан: Аманғали ҚАЛЖАНОВ

6

елорда

№93 (3598) 08/08/2017 Сейсенбі

Елорданың тыныс-тіршілігіне қолайлы орта туғызып, орнықты дамытуды көздейтін басты құжатта бас қала іскерлік, мәдени, ғылыми орталық ретінде айқындалады. Келешекте Астана қаласының қайталанбас сәулеттік құрылысы қалай өзгереді? Тарихи-мәдени мұралар мен табиғи аймақтарды құру қалай жүзеге аспақ? Осы және өзге де сауалдар туралы «Астана бас жоспары» ҒЗЖИ» директоры Сәрсембек Жүнісовпен әңгімелескен едік. ҚАЛАНЫҢ ӘРБІР АУДАНЫНДА ЖАЙЛЫ ОРТА ҚАЛЫПТАСАДЫ – Сәрсембек Ендібайұлы, күн сайын кеңейіп келе жатқан қаланың бас жоспарында қандай өзгерістер бар?

– Астананың көркемдік бейнесі осы заманның сәулеттік стиліне сай болу керек. Қала өзінің көркемдік құрылымы бойынша полифонды болуға және Еуразия кеңістігінің мәдениеттер және халықтар симбиозын бейнелеу­ ге тиіс. Сондықтан шаһардың бірегей және маңызды объектілерін жобалауға әлемдік сәулетшілерді тартуды көздеп келеміз. Мәселен, қазіргі заманның танымал сәулетшісі Норман Фостердің жобасы бойынша салынған Бейбітшілік және келісім сарайы. Ол біздің дәуіріміздің ең басты құндылығы – жер бетіндегі бейбітшілік пен келісімді сақтап қалуды көздейтін пирамида нысанында бейнеледі. Ашығын айту керек, қазіргі уақытта елорда жалпақ жұртқа таңырқау мен таңданыс тудыра алады. Инновацияларды батыл енгізіп, дәстүрлерді сақтай отырып және қабылданған жоспарлар мен бағдарламаларға қажетті түзетулер мен өзгерістерді жедел түрде енгізуде. Бір сөзбен айтқанда, болашақтың қаласы салынуда. Іскерлік, мәдени және ғылыми орталық – Елорданы дамытудың 2030 жылға дейінгі бас жоспарында Астана Еуразияның іскерлік, мәдени, ғылыми орталығы ретінде позицияланады. Тіпті,

«Астана Ақшамы» 2030 жылға қарай бас жоспарға сәйкес елорда халқының саны – 1,2 мың адам, тұрғын үй қоры – 37,2 млн шаршы метр, орта есеппен 1 адамға тұрғын үймен қамтамасыз ету 30 шаршы метр болады. Сондай-ақ, көнерген тұрғын үйді бұзу жоспардағы болжам бойынша 2,7 млн шаршы метр бұзылады. Жасыл желек жайқалады

Сәрсембек ЖҮНІСОВ,

«Астана бас жоспары» ҒЗЖИ» директоры:

– Қаланың көгалдандыру құрылысы туралы айтып берсеңіз...

– Астана қаласының бас жоспарында Мемлекет басшысының тапсырмасын орындау, Астана қаласының ауданында үздіксіз жасанды жасыл белдеуді құру және оны Щучье-Бурабай шипажай аймағының табиғи белдеулерімен қосу бойынша жобалау шешімдері қабылданған. Бас қалада жасыл көшеттердің қазіргі алаңы – 15485 га, 2030 жылға дейін осы аумақтар 36335 га құрайды. Бұл елорданың жалпы аумағының 51 пайызы болмақ. Энергиямен қамтамасыз ету кешені туралы айтсақ, баламалы энергетиканы енгізуге, ТКШ белсенді жаңашаландыруға және

Астана – болашақтың қаласы осыдан екі жыл бұрын түзету енгізілді. Осы жұмыстардың қарқыны қалай?

– ЭКСПО-2017 халықаралық мамандандырылған көрмесін да­ йындау аясында 2015 жылы Астана қаласының 2030 жылға дейінгі бас жоспарын түзету аяқталды. Әйгілі жапон сәулетшісі Кисе Курокава әзірлеген бас жоспардың негізгі ойы, тұжырымдамасы, яғни адам мен табиғаттың симбиозы, қалалық ортаның метаболизмі мен үйлесімділігі сақталынды. Астананың бас жоспарының негізгі қағидалары – полиорталықтық, ықшамдылық және аумақтарды дамытудың теңгерімділігі. Бұл ретте көліктік инфрақұрылымды дамыту қаланың тіршілік қызметінің басты құрамдас бөлігі ретінде қаралады. Мегаполистің полиортал ы қ т ы ғ ы н қ а л ы п т а с т ы ру жетістігінің кепілі – қаланың әрбір ауданында жақсы тұрғын үй жағдайларын және жұмыс істеу, білім алу, демалу үшін сәйкес мүмкіндіктерді жасау. Бұған қоса, әрқайсысының жеке қоғамдық орталығы болады. Онда

адамдардың жұмыс, мәдени демалыс орны, сауда орталықтары, саябақ аумақтары, белсенді демалыс аймақтары және Астананың қалған бөліктерімен көліктік байланысы болады. Сонымен қатар, елорданың бас жоспарына сәйкес жаңа аудандар бой көтерді. Қайталанбас заманауи сәулеттік келбет беретін нысандардың қатарында жаңа әкімшілік орталық, сол жақ жағалаудағы тұрғын үй кешендері, Мыңжылдық аллеясы, Орынбор, Тұран даңғылдары, ЭКСПО-2017 көрме кешенінің ауданы, «Жағалау», «Саранда» тұрғын аудандары, Familу Villagе коттедж қалашығы бар. Тұрғын үй қоры ұлғаяды – Қала халқының жоғары қарқынмен көбейіп жатқаны ескерілді ме?

– 2020 жылға қарай бас жоспарға сәйкес елорда халқының саны – 1070 мың адам, тұрғын үй қоры – 23,7 млн шаршы метр, орта есеппен 1 адамға тұрғын үймен қамтамасыз ету 22,2 шаршы метрді құрайды. Ал

тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу жүйесін жетілдіруге ықпал ететін локомотивтердің бірі ЭКСПО-2017 жобасын іске асыру болып табылады. Осы көлемді жобаны дайын­дау шеңберінде және бас жоспарға сәйкес қазіргі уақытта «Әбу Даби Плаза» көпбейінді кешені, Мыңжылдық аллеясында құрылыс салу, жаңа теміржол вокзалы, зияткерлік көлік жүйесі секілді ірі жобаларды іске асыру басталды. Қаланың электронды моделі әзірленді. Оның негізінде «Астана LRT» ЖШС жеке және қоғамдық көлік, сондай-ақ, көліктік инфрақұрылым объектілері, атап айтқанда жолдар, көпірлер, жолайрықтар, көліктік тораптар мәселесін анықтай отырып, кешенді көліктік сызбасын әзірлеу­ де.

– ЭКСПО-2017 көрмесін өткізуге байланысты қабылданған шешімдер қаншалықты жүзеге асты?

– Көрме дайындығына байланысты түзетілген бас жоспарға сәйкес, бірінші кезекте LRT ұзындығы – 22,4 км, Астана қаласының әуежайын ЭКСПО-2017 ха-

www.astana-akshamy.kz

лықаралық мамандандырылған көрмесімен, Әбу Даби Плаза көп­ бейінді кешенімен және жаңа темір­жол вокзалымен қосады. Жүйе эстакадалық жолды, 18 заманауи станцияны, 19 бірлік жылжымалы құрамды және 1 депоны қамтиды. Жылжымалы құрамдар толығымен авторизацияланған (GoA-4 жүйесі), электронды төлем жүйесімен, дабыл беру, ақпараттандыру, бейнебақылау жүйесімен жаб­дықталған және ауа райы жағдайларына толық бейімделген. Агломерациялық аумақтар кешені – Жуық арада ең бірінші кезекте қай жобалар жүзеге асады?

– 2020 жылға дейінгі уақытта Астана агломерациясының өзегі ретінде – елорданы дамыту жөніндегі әзірленген бірінші кезектегі шаралар кешені іске асырылады. Бұл үшін қаланың шет аймақтарын, оларға іргелес агломерациялық аумақтарды инфрақұрылымдық қамтамасыз ету жұмыстарын өзектендіру қажет. Іргелес өңірлермен бірлесіп, азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету, агломерация аумағында индустриялық аймақтарды құру, құрылыс индустриясын, рекреациялық және туристік қызметтерді дамыту мәселесі шешілетін болады. Сәулеті мен салтанаты келіскен – Астана, ең алдымен, сәні мен салтанаты келіскен ғима-

раттарымен көз тартады. Тағы қандай ғимараттар бой көтермек?

– 2020 жылға дейінгі орта мерзімді келешекте бірегей нысандар, нақты айтқанда 75 қабатты «Әбу Даби Плаза» әкімшілік тұрғын үй кешені, жаңа теміржол вокзалы, 10 мың орынға арналған мұз стадионы, Бірінші Президент кітапханасы және қоры, Ботаникалық бағы бар жаңа қалалық саябақ, I кезектегі ЛРТ (әуежай – жаңа вокзал), Хайуанаттар бағы, Есу арнасы, Ғарыштық зерттеулер орталығы, Әскери академия, Олимпиадаға даярлық көпбейінді орталығы, Этноауыл, Неке қию сарайы, Аквапарк (отбасылық демалыс орталығы), «Жасыл орам», Хан Шатырдың батысына қарай орналасқан аудандағы тұрғын үй-азаматтық мақсаттағы кешенді құрылыс, Желілік саябақты жобалау және салу жоспарланған.

2025 жылға қарай жаңадан «Жастар» сарайы, Қазақ драма театры, Орыс драма театры, Жекпежек сарайы және Ботаникалық бақ бой көтереді. Сұхбаттасқан: Гүлмира АЙМАҒАНБЕТ

7 №93 (3598) 08/08/2017 Сейсенбі

«Астана Ақшамы» www.astana-akshamy.kz

ИТАЛИЯ ЭНЕРГИЯСЫ

Италия павильонында болған жан уақыт шекарасын ұмытып, адамзат дамуына елеулі үлес қосқан төрт данышпанның есімдерімен аталатын негізгі төрт залды аралаған сайын сол замандардың арасы жақындағандай әсер қалдырды. Алдымен осындай сыршыл әлемді көрермендерге тарту еткендердің есімін құрметпен айтып өтпеске болмас. Ол а р к ө р ке м д і к жа ғ ы н басқарған Фабрицио Мамбро, италиялықтардың энергия туралы түсірген бейнекөрінісін жүзеге асырған Джованни Пиперно, бүкіл павильонның саунд-дизайнын жасаған Мокаделик тобына, павильонның иллюстрациясы Андреа Минини (Andrea Minini) мен Изабелла Берселлини және басқалары араласыпты. Ұлттық деңгейде және жаһандық ауқымда өз міндеттерін орындауда Италияның өз жолы бар. Осыдан екі жыл бұрын, 2015 жылы, климаттың өзгеруімен күресі, кедейшіліктің таралуын тоқтату, ғаламшарымызды қорғауға, жаһандық гүлденуін қамтамасыз етуге әлем бойынша БҰҰ-ның 2030 жылға дейін тұрақты даму және климаттың

өзгеруі туралы Париж келісімі құжаттары қабылданған болатын. «Осы бағытқа арналған әрбір жобалар мен атқарылып жатқан істеріміз бұдан да әділетті әлемге қол жеткізуге қосқан үлесіміз» дейді италия­лықтар. Олардың энергияны табудың және пайдаланудың жаңа әдіс­ терімен, аса тұрақтылық пен тиімділігі зор біздің аймақтарымыздың жүздеген келешекті жобалары осыны дәлелдейді. ЭКСПО-2017 тақырыбының терең мәнін баяндау үшін «Тарих» және «Ақыл-парасат» ұғымдарын өзек етіпті. Энергия деген не? Ол не үшін қызмет етеді? Расында да, жауабы айқын көрінгенмен, мәні тереңде. Қысқаша айтқанда, энергия өмірімізді бақуаттандырып, өркендеп дамуымызға қызмет етеді. Және халықтың жайлаған жері, ел тарихы, табиғатының бүгінгі келбеті осыған дәлел деп ұтымды көрсете білген. Павильондағы Антонио Пачинотти алаңы – Энергия Италиясы, Энрико Ферми алаңы – италия­ лықтар энергиясы, Алессандро Вольттың алаңы – Аймақ энерги-

ясы – италиялықтар, Леонардо Да Винчи алаңы – «Ақыл-парасат» энергиясы деп бөліп көрсеткен залдар ойға тамызық тастайды. «Біз бұл түбекте мыңдаған жылдар бойы өмір сүріп келеміз. Біз түбектің бұзылуына жол бермеу үшін тіршілік етудің тұрақты әдісін және жер байлықтарын пайдалануға қолайлы технологияларды жетілдіре түстік. Керемет еліміздің ғажа­йып табиғатын, мәдениет пен технологиялық жетістіктерді баршаға паш ететін, үш айға созылатын қызықты саяхатты тамашалауға шақырамыз. 360°-тық ерекше түсірілімдер арқасында павильон қонақтарына Отанымызды таныстырамыз» деп тұжырымдайды. Павильонның соңғы залында италиялық синхронды жүзу командасы орындайтын биі де әсерлі. Шыға берісте сәл кідіріп, қатар орналасқан мөлдір қалқандардың қасына келіп құлақ түрсеңіз, адамдар пайда болып, сөйлей жөнеледі. Сөз біреу ғана – жаңа ғасырдың энергия көздерінің игіліктері.

Бетті дайындаған: Айгүл УАЙСОВА

БИОКЛИМАТТЫқ СӘУЛЕТ ӨНЕРІ Қызықты көрме күндері де орталанып келеді. Уақыт болса «ЭКСПО-2017» көрмесінде жіберіп алған тұстарымызды түгендеп, қайта соғуға тырысамыз. Алғашқы дүрмектегі әсеріміз басылып, бір көрген жерге екінші мәрте оралудың қызығы бар. Алдында еленбеген жайттардан көз тартарын таңдап, көрмекке қойылған дүниелердің жаңа қырына мән береміз. Италия павильонына да қайта айналып көруге италияның Қазақстан Республикасындағы елшісі Стефано Раваньянның Базиликата өңірінің апталығын ашу салтанаты себеп болды.

«Астана ЭКСПО-2017» дү­ние­ жүзілік көрмесінде оңтүстік Италияның орталығы болып табылатын Базиликата өңірінің апталығы аясында италиялық ғалымдардың бір тобы биоклиматтық сәулет өнерінің қолданылу тәжірибесін ортаға салып, «жасыл» технологиялар саласындағы жетістіктерімен бөліспекке келіпті. Италия өңірінің сұлулығы мен ерекшеліктерін өнер тілімен паш ету мақсатында Базиликата өңірінің Туризмді дамыту жөніндегі агенттігі іріктеп алған, Фабрис Мойре-

ау акварельдерін қамтитын «Базиликатаға сапар» атты көркемсурет өнері таныс­ тырылды. Атаулы шара ашылған күні Базиликата өңірінің Қоршаған ортаны қорғау және энергетика департаментінің бас директоры Кармен Санторо, өңірлік кеңес төралқасының штаб бас­­­тығы Антонио Бальдассаре, «Аджип Қарашығанақ» директоры Джерардо Травалио мыр­­залар қатысып, сөз сөйледі. Кармен Сантороның айтуынша, павильонда 12 тамызға дейін «Базиликата

энергиясы» тақырыбы аясында біріктірілген бірнеше іс-шара ұйымдастырылады. Онда Базиликата ғалымдары биоклиматтық сәулет өнерінің қолданылу тәжірибесімен бөліседі. Бұл бағыт үй-жайлардың дизайнын өңір климатын ескере отырып әзірлеуге, қуатты аз пайдалана отырып жайлылықты қамтамасыз етуге, экологиялық таза қуат көздері арқылы ғимараттарды жылыту, салқындату және жарықтандыруға кететін шығынды қысқарту мақсатында пайдаланылады. «Базиликата өңірінде жүзеге

асырылған келешектің энергиясы» атты семинар да осы шара шеңберінде өткізілмек. Баяндамашылар арасында Қазақ-британ техникалық уни-

мәселелері бойынша кездесу өткізіледі. Сондай-ақ, онда Базиликата энергетикалық компанияларының өкілдері сөз сөйлеп, өңірде жүзеге асырылып жатқан үздік тәжірибелерін көрсетеді. Апта соңына қарай өңірлік Ауыл шаруашылығы департаменті «Feem» компаниясымен

верситетінің өкілі Надир Абылай, СNR өкілдері Мариапия Фаруоло мен Симона Лоперте, ENI қорынан Элизабетта Фортунато, Feem қорынан Энрико Маттеи бар. «Индра аспаны» жобасы тұрақты энергетикалық даму мәселелері бойынша семинар мен облыстық кеңес төрағасының орынбасары Флавия Франконидің қатысуымен энергетика саласындағы технологиялық инновациялар

ынтымақтаса отырып, «Базиликата – өзгеше өлшем. Өмір азығы» жобасын таныстырады деп жоспарланған. Апталық қонақтарына ұсынылатын «Базиликата: фильмнен де ауқымды» атты туризм туралы фильмнің көрсетіліміне Мәдени және турис­ тік жүйелері басқармасының директоры Патриция Минарди, Туризм басқармасының өкілі Микеланджело Мессина қатысады деп күтілуде.

8

МӘДЕНИЕТ

№93 (3598) 08/08/2017 Сейсенбі

«АСТАНА АҚШАМЫ» www.astana-akshamy.kz

Н Ү К Р І Б І Г МУЗЕЙДЕ Айгүл УАЙСОВА

Міне, керемет! Қазақ руханиятының нарғасқаларының жарқын бейнелері көз алдымызда жарқ ете қалды. Күләш Байсейітова, Шәкен Айманов, Шәмші Қалдаяқов, Роза Бағланова, Әмина Өмірзақова, Шерхан Мұртаза секілді атақты тұлғалардың фотосуреттері. Орталық кино-фото, дыбыс жазбаларының қорынан алынған суреттерде көзімізге ыстық азаматтардың бір мезеттік сәттері бейнеленген. Бейнебір ұлттық мәдениет ошағына келгендерді қарсы алып, өз еліңді, өзіңді таны деп тұрғандай.

БЕЙБАРЫСТЫҢ РУХЫН СЕЗІҢІЗДЕР

«Елге ел қосылса – құт» дейді ғой. Ұлттық музейіміз жаңа жәдігерлермен толығып жатса, ол да берекенің белгісі. Ежелгі мысыр ескерткіштері музейге сыйға қалдырылмақ. Музейдің халықаралық көрмелерінің ішіндегі көзайымы он жеті жыл Мысырды билеген Сұлтан Бейбарыстың алақанының табы қалған жәдігерлер дер едім. Негізгі деректер бойынша Бейбарыс сұлтан (1223 немесе 1225-1277) Қара теңізден солтүстікке қарай «Дешті Қыпшақта» (Қыпшақтар даласы) дүниеге келген. XIV ғасырдағы Мысыр тарихшысы әл-Айни өзінің «Икду аль-джуман фи тарих ахл аль-азман» («Уақыт тұрғындары туралы інжу алқасы») еңбегінде Бейбарыс бин Абдулланың қыпшақ нәсілінен екендігі туралы жазған. Сұлтан билік құрған жылдары Мысыр қуатты мемлекетке айналады. Сондықтан да болар, мысырлықтардың бабамызға құрметі ретінде Каирдағы Ислам өнері музейі жинағынан жәдігерлердің көшірмесін емес, нақты түпнұсқасын алып келіпті. Сан ғасырлардан кейін келіп жеткен бабаның көзіндей жәдігерлерді кілем залына орналастырған екен. Қазақтың қалы кілемдерімен

«ЭКСПО-2017» ХАЛЫҚАРАЛЫҚ КӨРМЕСІ КҮНДЕРІНДЕ ҰЛТТЫҚ МУЗЕЙГЕ КЕЛУШІЛЕРДІҢ ҚАРАСЫ МОЛ. МУЗЕЙ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРІ КҮНІНЕ ҮШ МЫҢҒА ТАРТА АСТАНАЛЫҚТАР МЕН ҚОНАҚТАРДЫ ҚАРСЫ АЛУДА. АШЫЛҒАНЫНА НЕБӘРІ ҮШ ЖЫЛ ӨТСЕ ДЕ, ӘЛЕМДІК МУЗЕЙЛЕР ҚАТАРЫНДАҒЫ ДӘРЕЖЕСІ АЙШЫҚТАЛҒАН ЕРЕКШЕ ҒИМАРАТТЫҢ ТАБАЛДЫРЫҒЫН БІЗ ДЕ АТТАДЫҚ.

жасандырып қойған жайда Бейбарыстың сандығы, тұтынған заттары мен алтын динарлары өз заманынан сыр шертіп, арада өткен уақыттың шекарасын жойып жібергендей. Көрме 10 тамызға дейін жалғасады. Келіп көріңіздер, бабаңыздың рухын сезініңіздер!

ҮЙРЕНЕТІН ҮРДІСТЕР

Қиылып сұраса да, бөтен жұртқа «сан мың қолдың» көлеңкесін де көрсетпейтін қытайлықтар бірнеше терракота әскері мен елуден астам жәдігерін көрмеге қойған. Бұл жұмыстар – осыдан екі-үш жыл бұрын басталған келіссөздердің жемісі. Халықаралық тәжірибеде ашылғанына үш жыл ғана болған музейге жәдігерлерінің түпнұсқасын алып келмек түгіл, шырай білдіріп сәлемдесуі де қиын жайт. Бұл ретте ҚР Мәдениет және спорт министрлігінің ерен еңбегін ескеру керек.

– Жәдігерлердің алды елімізге жеткенде біз де ерекше толқыныста болдық. Эрмитаждың құнды дүниелері авто кө лікпен жеткізілді. Қытайлық музейшілер жәдігерлеріне түскен әрбір сызатты түстеп-хаттап, әрқайсысын ақ қолғабымен ұ с т а п , демін алмай құндақтан шығарып, орнына қойғанша т ы н ы м таппады. Жалпы үш ғасырлық тарихы бар орыс му-

зейлерінен де, қытайлық әріптестерден де үйренеріміз өте көп дейді, – музей қызметкері Ләйлә Ноғайбек.

ЕЛДІККЕ СЫН-АҚ...

Иә, қай елде болмасын шетелдік қонақтар алдымен келген жерінің музейіне барып, өткен тарихы мен бүгінгісін тамашалап, болашағына ой жібереді. Көнеден жеткен мұрасымен танысып, халық туралы ойы қалыптасады. Ұлттық музейі де өз жолынан жаңылмаған. Айта білсек, сақ дәуірінің Алтын адамы – біздің тарихи мұрамыздың басты сақшысы да, қол жетпес жәдігері де. Одан бері бірнеше Алтын адам табылса да, Алтын адам тәуелсіздігіміздің бір белгісіндей болып қалыптасты. Одан кейінгі дәуірлердегі қазақтың тұрмыс-тіршілігі этнографиялық залда жинақталған. Астана, Заманауи залдарын аралап болып, алтын самұрықтың қанатын жайған сәтіне түссеңіз, жолыңыз болғаны.

– Шетелдік көрмелерді ұйымдастырудың өзіндік ерекшеліктері бар. Барынша мазмұнын ашып, оның жаңа жерде үйлесуіне мән береміз. Ең бастысы, сол музейлерді тамашалағандай әсер қалдырып, уақыт пен мекеннің тігісі білінбей үндесуі шарт, – деп түсіндірді

экспозициялық көрме қызметінің басшысы Тоғжан Әділбекова. Айта берсе, әңгіме көп. Соның бірі – музей мәдениетін қалыптастыру мәселесі. Биылғы жаз музей қызметкерлері үшін де үлкен сынақ болған сияқты. Жалпы, тәжірибе бойынша атақты музейлерде кіру бағасын реттеудің түрлі тәсілдері бар. Шетелдік туристерге бөлек баға ұсынса, жергілікті халық үшін де музейді аралаудың арнаулы құны бар. Сонымен бірге, ТМД елдерінің азаматтарына да арналған бағалардың барын естен шығармаңыз. Ерінбей есептеп едім, Ұлттық музейді түгел аралап, барлық шетелдік көрмелерді тамашалау үшін 7500 теңге керек екен. Шетелдік жәдігерлерді айналып өтіп, гид қызметін қажет етпесеңіз, онда 1700 теңге тұрады. Алтын залына қосымша төлем тағы бар. Бұл дегеніміз не? Сөздің шыны сол, билет арзан емес. Күректеп ақша тапқандар Ұлттық музейімізге келіп кезекке тұрмайды. Астананың қонағы сапырылысып жатқан «ЭКСПО» күндері ауыл адамдарының ұлттық мәдени мұрамызбен танысуына мүмкіндік беру керек. Музей тамашалау мәдениетін жасынан егіп, көкірегіне шамшырағын жаққымыз келсе, шаһарымыздың басты өнер ошағының есігі қазақ баласына ашық болуы тиіс еді.

тағзым

№93 (3598) 08/08/2017 Сейсенбі

«Астана Ақшамы» www.astana-akshamy.kz Азамат Есенжол

АЛДЫМДА ҮЛГІ ТҰТҚАН АҒАМ ЕДІ Бірде біздің ауыл «шу» ете қалды. Мектепте оқимын. Төртінші немесе бесінші сыныпта болса керек. Талқанбай әкем: «Біздің Жұматай Анас­ ты газетке жазыпты ғой» деп Боқан қарияға айтып жатқан сөзін естіп қалдым. Кешкілік қойдың алдын күтіп тұрғанбыз. Сол сәтте тағы бір кісі қолындағы бумаланған «Ауыл» деп аталған газетті жайып жіберіп, отырғандарға әлгі мақаланы оқып берді. Бәрі риза болды. Кейбіреуі қарқылдап күлді. Анас әкеміз «Алакөл» бөлімшесінде зоотехник болып жүргенде, шаруашылықтың шаруасы қырын кетіп, ол кісіні аудандық райкомның бюросына салады. Партияның түкірігі жерге түспей тұрған шағы. Ақыры, жиналыста шіреніп отырған дөкейлер алдарында тұрған адамды сілкіп-cілкіп, партиядан шығаруға шешім қабылдайды. Соңғы сөзді Анас әкемізге береді. Сонда ол кісі: «Осы сіздер мені партиядан шығарып жатырсыздар, ал мен ешқашан коммунист болған емеспін» деп сыпайы тіл қатыпты. Есінен танып қала жаздаған коммунистер қарамағындағы қызметкерді танымағаны үшін ауылдағы парторгты орнынан алып тастайды. Бар оқиға осы. Бірақ оны автор жұмырлап, жұтындырып, сол кездегі қоғамның қоясын ашып жазған. Анас деген адамды еміс-еміс естігенім бар. Өзім көрген емеспін. Бала күнімде қайтыс болған секілді. Көрші Қайролланың әкесі екенін білемін. Жұматай ағаның есімін алғаш осылай естідім. Балалық қиялмен мен де бірдеңе шимайлап, болашақта журналист болсам деп армандаймын. Оның қандай мамандық екенін терең түсінбеймін де. Қолыма түскен кітап пен газет-журналды жұлығына дейін оқимын. Сөйтіп, жерлес ағамның жазғандарын мерзімді баспасөзден құр жібермеймін. Еліктегенімді де жасырғым келмейді. Біздің ауылдан шыққан Төлеген Сейдахметов деген тағы бір журналист бар. Ол кісінің мақалалары күн сайын аудандық, облыстық газетте құлаш-құлаш жарық көреді. Ал Жұматай ағам олай емес. Сараң жазады. Қысқа әрі нұсқа. Біртүрлі тұшынбай қалам. Дөп жазғанды емес, көп жазған адамды күшті қаламгер деп ойлайтын балалық шақ қой!

1993 жылы ауылда ағайын­

9

дар Сары Қошқар батыр бабамызға ас берді. Соған Жұматай аға Ақмоладан келді. Сыртынан көрдім. Жылқыбай құрдасымен қауқылдасып әңгімелесіп тұр екен. Жетіп барып, сәлем беруге батылым бармады. 1995 жылы дәм жазып, Ақмолаға келіп жоғары оқу орнына түстім. Күзде оқу басталды. Ептеп өлең жазатыным бар еді. Соны облыстық

зақ журналистикасындағы өз жолын қалыптастырды. Бейнелеп айтқанда, қалың орман ішінен сүрлеуін тап­ қан кәнігі аңшыға ұқсайды. Сабыржанұлының стилін айт­ пай-ақ танисыз. Бұл – қолға қалам ұстағандарға бұйыра бермес бақ. Әсіресе, қаламы қылыштай қайраулы тұлғаның республикалық «Ана тілі» басылымында істеген жыл-

хабарларын оқығанда еріксіз езуіңізге күлкі жүгіреді. Тақырыптары қандай?! Алыстан қол бұлғап шақырып тұрады. «Ананың «аяулы емесі» де бола ма?», «Ел болатын жұрт елірмейді», «Ат артына мінгес­ кен аяулым-ай...», «Ширамасақ шашыламыз», «Қазақ па, мазақ па?..», «Қазақстандағы қазақ мәселесі» деген ұлттың өзекті мәселелерін тіліп

Асауқара

Биыл көзі тірі болса белгілі қаламгер, от ауыз, орақ тілді журналист Жұматай Сабыр­жанұлы жетпіс жасқа толар еді?! Амал не, ақиқатты ар тұтқан ардақты азамат еңселі елудің бел ортасында жарық дүниемен қоштасып кете барды

«Арқа ажары» газетіне алып бардым. Руханият бөлімінде Жұмабике Егінбаева деген жүзі мейірімді ақын апай істейді екен. Сол өлеңдерімді алып қалып жатқанда, кабинетке Жұматай ағам кіріп келді. Жұмабике апай ол кісіге қарап: – Мына бала Торғайдан келіпті, – деп айтып жатты. Мен жылыстап шығып бара жатыр едім, – Әй, інім тоқта, қай ауылдан боласың, – деп сұрады. Қысылып, ауылымның атын айттым. – Ә, деп бетіме жалт қарады. Сөйтті де «өзімнің бауырым екенсің ғой» деп елді, туысқандарды сұрап, өлеңімді қарап берді. Бір-екі ескерту айтты. «Сенің әжеңнің бұзауын талай айдап әкеп бергем» деп жылы жымиды.

НАЙЗАҒАЙДАЙ ШЫНДЫҚТЫ АЙТЫП ЖАРҚЫЛДАҒАН Шырқыраған шындықты айту қай кезде де оңай болмаған. Оны тек айтып қоймай, өмірлік ұстанымға айналдыр­ ған адамдар сирек. Жұматай аға сол сиректердің сойынан. Бала жасынан ақиқатты ар тұтып өседі. Оның әр жазбасынан қылдай қиянатқа төзбеген қайсарлықты көресіз. Аудандық «Тың шұғыласы», облыстық «Торғай таңы», Ақмола облыстық «Арқа ажары» газеттерінде еңбек етті. Қа-

де ағамыздың көркем шығармаларына зер салдық. Ұлттық образға бай туындылар. Еріксіз жымиясыз. Түрлі бейнелерді көресіз. Әсіресе, өткен дәуірдің көріністері көз алдыңызда тұрады. Сол қоғамның қатпарларына үңілесіз. Айталық, «Қараймын Қарайғанға..» деген шағын әңгімені алайық. Қысқа ғана, әрі кетсе бір жарым бет. Шопанның әңгімесі. «Мен әйтеуір біреумін. Жасым 20 мен 60 арасында. Тұрағымды айтпаймын, Қарақұм, Жыланшық өңірін вертолетпен бір апта араласаңыздар, көріп қалуларыңыз мүмкін-дүр» деп басталады. Одан әрі автор кеңестік кезеңдегі жаһанда жалғыз үй отыр­ ған шопан өмірінің ауыр күндерін суреттейді. Ел ішіндегі атқа мінерлердің жаны ашымас қылықтарын әшкерлейді. Кейіпкерлерді тартымды бейнелеп, оқиғаны ойнатады.

АТЫН КҮТІП МЕКТЕП ТҰР

дары жұлдызы жарқырап жанды. Егемендіктің елеңалаң шағы. Еркіндіктің «алтын күрек» самалы есіп, қазақ журналистикасы дүр сілкінді. Талантты жазушы Марат Қабанбай публицистиканың алаңында арғымағын ойнатты. Оның бір қапталынан Жұматай Сабыржанұлының да тұлпары тіресіп отырды. Халықты елең еткізер толғамдарымен жасындай жарқылдады. Жұрт іздеп оқитын авторға айналды. Сол уақытта «Ана тілі» басылымына кілең бір шашасына шаң тимес жүйріктер жиналды. Соның басында бас редактор Жарылқап Бейсенбайұлы тұрды. Не жазса да ширатып, шымыр жазатын қаламгердің тынысы ашылды. Белгілі журналист Сабыржан Шүкірұлы: «Жұматай кейде маңдайға пистолет тіреп қойғандай айтады» деп жазыпты. Азат ойлы азамат қаламынан орай да борай небір асыл дүниелерді саулатты. Жұматай ағаның қысқа

айтты. Фельетон жанрының отын үрледі. Ақиқатты ту етіп, шындықты шырылдап айтудан жасқанбады. Осы орайда сыншы Сағат Әшімбаевтың мына бір сөзі есімізге түседі: «Өмірде шындық үшін күресе білмейтін адам, өнерде шындықты айтуды мұрат тұта бермесе керек. Өмірдің жолы ғана емес, шындықтың, күрестің жолы да тар да тайғақ жол, соқтықпалы, соқпақсыз жол, шырғалаңы мен шытырманы көп жол, алайда ең абыройлы жол екеніне ешкім де дауласа алмайды». Дәл осы орынды пікір Жұматай ағаға арналып айтылғандай. Көбінесе Сабыржанұлының журналистикалық шеберлігін айтамыз да, сатиралық талантына тоқтала бермейміз. Ол кісі тумысынан сатирик. Әзіл сөзге ұста болған. 1986 жылы «Жалын» баспасынан «Кәрі сайтан» деген әзіл сықақ кітабы жарық көрді. Оған сол кездегі аузы дуалы қаламгерлер жылы пікір білдірген. Біз

2007 жылы Жұматай Сабыржанұлының алпыс жылдығына орай туғандары елге барып, ағамызға ас беріп, еске алу кешін өткізді. Сол кезде қарымды қаламгердің кіндік қаны тамып, өзі білім алған ауылындағы мектепке есімін беру туралы мәселе көтерілді. Оны сол уақыттағы аудан басшылары қолдап, құжаттары әзірленді. Ол облыстық ономас­тикалық комиссияға жөнелтілді. Міне, содан бері доптай домалап он жыл өтті. Әлі одан хабар жоқ. Бір қызығы, біздің ауылдағы мектеп әлі күнге дейін Ленин атамыздың зайыбы Н.Крупская әжеміздің есімімен аталады. Биыл Тәуелсіздігімізге 26 жыл толады. Содан бері әжеміздің есімі де өзгерген жоқ. Ол кісінің де жаны сірі. Алып тас секілді қозғалмайды. Жұматай аға жай қатардағы адам емес. «Кәрі сайтан», «Өкпелесең өзің біл», «Мен таныған шындық» деп аталған кітаптардың авторы, қазақ журналистикасында өз орны бар тұлға. Ұлт үшін басын бәйгеге тіге білген азамат. Сондықтан қаламгердің жетпіс жылдық мерейтойында оған ауылымыздағы мектептің аты берілсе деп ойлаймын. *** Әкем мені «Асауқара» деуші еді Қоғам ауыр... басып жатыр еңсені! - деп жазыпты ағамыз өзі туралы жазған өлеңінде. Халқымыз «Әке балаға сыншы» дейді. Сабыржан қария үлкен баласын «Асауқара» деп бекер айтпаған секілді. Үңіле білсек, осы бір ауыз сөзге Жұматай Сабыржанұлының бар болмысы сыйып кетеді.

10

ТІРШІЛІК

№93 (3598) 08/08/2017 Сейсенбі

«АСТАНА АҚШАМЫ»

қасқырдан батыл, жүректісі жоқ. Олардың ақыл мен айладан да кенде емес екенін танытатын дәлелдер аз емес. Сонымен бірге, мәрттігі де әрдайым айтылады. Сол мәрттік мына оқиғаның желісінен де айқын көрінеді. Біріншісі, қасқырлардың өздеріне қатар қоныстанған отарға шаппайтынынан көрінсе, екіншісі өзіне тимеген жанға тиіспейтіні шығар. Осы жазылмаған заңның қағидатын бұзған шопанды иісі арқылы анықтап алып, тек содан ғана кек қайтарулары осы мәрттіктің тағы бір белгісі болса керек. Қасқырлардың ақылды да мәрт болатыны туралы деректер жетіп-артылады. Мен осы тақырыпты қаузап отырғанда, Ресейдің Қиыр Шығыс өлкесінде тұратын Иван Джулияк де-

Серік ПІРНАЗАР Мен бұл әңгімені ертеректе ақын Асқар Кіребаевтың аузынан бірнеше рет естіген едім. Табиғатынан әңгімешіл Асекең өзі бала кезінде куә болған бұл оқиға туралы әр жолы айтқанында бәрін қазір ғана көріп отырған әсермен қолмен қойғандай етіп баяндап беретін. «Бір жылы жазға салым біз Қарақұмда бір құдықтың басында екі үй отырдық» деп бастаушы еді жарықтық хикаясын. Оның «Қарақұм» деп отырғаны – Қызылорда облысы, Жалағаш ауданының Қызылдың беткейінде жатқан мал жайлайтын алабы. Ал «біз» дегені – сол жылдары совхоздың бір отар қойын баққан әкесі Кіребай, анасы Нәзігүл және солардың ортасындағы жалғыз бала өзі. Бұдан әрі көрші болып қатар қонған шопанның есімі Дүйсен екені айтылады. Әңгіменің негізгі желісі де сол Дүйсен қойшыға қатысты өріледі. Бір күні сол шопан Кіребай қоңсысының үйіне келіп, бір әңгімені айтып отырады. Жасы оннан асар-аспас шамадағы Асекеңнің содан ұғып қалғаны Дүйсеннің ана қырдың астында мал жайып жүріп, қасқырдың апанының үстінен түскені болады. Бұл көргенде, апанның аузында үш-төрт бөлтірік ойнап жүріпті. Бұдан кіпі алған Дүйсекең ертеңіне үйінен кетпен әкеліп, әлгі інді ерінбей қазып шығады. Онымен де қоймай, апанның іші-

нен алынған күшіктерді біртіндеп өлтіріп тастапты. «Ертең өсіп алғасын бұлар малға шабады» деп ақталады Дүйсен жасаған тірлігіне орай. Бірақ көпті көргені де, өмірде түйгені де көп Кірекең оның әрекетін бірден тіксіне қабылдапты. «Әй, бекер қылған екенсің, деді әкем оған ренжіп, – деуші еді Асекең осы жерде әкесінің дауысын сала отырып. – Қасқыр көршісіне шабатын ба еді! Енді бәлені күте бер. Алдымен малыңа ие бол! Тып-тыныш ұйқымды қандырып жүрген мені де түнімен мал күзеттіретін қоятын болдың-ау». Неткен көрегендік десейші, Кірекеңнің айтқаны айдай келіп, арада небәрі екі-үш өткеннен кейін-ақ қасқырлар Дүйсеннің екі-үш қойын жарып кетеді. Бұдан кейін тағы екі рет солай еткен. Ашынған түз тағылары қойларды тек жарып кете берген, етіне тиіспеген. Осылайша аптаға жетпейтін уақыттың ішінде Дүйсен жиырмадан астам қойынан айырылады. Ал онымен іргелес отырған Жолтабарұлы Кіребай ақсақал әкесі бағатын отар дін аман, қасқырлар оған жоламай өтіп кетеді. «Бір күні түн ішінде Дүйсеннің үйі жағынан шыққан ойбайлаған жаман дауыстан бәріміз өре түрегелдік» деп жалғастырады Асекең сосын. Сол кезде Дүйсеннің зар еңіреп жылаған әйелінің даусы да құлаққа келуші еді. Сөйтсе, қойшының мал күзетінде жүретін кездерін өте жақсы «зерттеп» алған екі қасқыр түн жамылып, оның үйі-

не келеді. Киіз үй ыстық болғасын, бұлар түнемелік іргенің шиін алып, киізін түріп қояды екен. Міне, сол шиі шиыршықталып, сырылып қойылған жердегі тар тесіктен қаншық қасқыр ішке кірген де, қаннен-қаперсіз ұйықтап жатқан шопан әйелі жанындағы емізулі баланы тұмсығымен жөргегінен іліп алып, далаға ала қашқан. Сол кезде оянып кеткен әйелдің әдепкіде қатты қорыққаннан үні шықпай қалады да, артынан есін жиғасын, бар даусымен «ойбайын» салады. Мұны естіген Дүйсен қалбалақтап тез жетеді. Екі үйдің екі еркегі сол бойда қасқырдың ізімен қуып шықпақшы болғандарымен, одан ештеңе шықпайды. Тас қараңғы түнде қасқыр ұстатсын ба, сосын бұлар таң саз бере жыртқыш аңның ізін кесіп кетеді. Бірақ көп жүріп әуре болмайды, бір төбеден асып, екіншісінің басына шыққан кезде-ақ тамағынан тістеп өлтірілген нәрестеге кезігеді. Қасқырлар оны да жемеген. Денесіне басқалай дақ та салмаған. Тек өлтіріп кетіп қалған. Өлгеніне көздері жеткесін барып, сәбидің мүрдесін ел көретіндей етіп, төбенің басына, шағыл құмдардың ашық жеріне қойып кеткен. Оқиғаның ұзын-ырғасы осы ғана. Бірақ мұның арғы жағында қаншама тәлімді тәрбие жатыр. Түз тағыларының арасында

ген бір ақын жігіттің өлеңіне тап болдым. Онда аңшылықты жақсы көретін бұл жігіт бір жолы қасқырдың апанына кездесіп қалғанда, өзі қасқырдың қаншығын, ал иті оның екі бөлтірігін өлтіріп тастағанын жазады. Бірақ мұның соңы үлкен қайғыға айналып кете жаздайды. Автор «Қасқырдың кегі» деген бұл өлеңнің бірінші шумағын былай бастайды: «Удачная на днях была охота, Легко нашел я логово волков. Волчицу сразу пристрелил я дробью, Загрыз мой пес, двоих ее щенков». Бірақ арлан қасқыр өзінің құныкерін ертеңіне-ақ тауып алады. «А утром следующего дня, Хоть я и сплю довольно крепко, У дома грохот разбудил меня, Я выбежал в чем был за дверку»

Ал шынжырлаулы ит қасқырға жақындай алмай тұр. Тіпті жақындаған күнде де оның дала жыртқышына шамасы келетініне ақынның күмәні бар. Бір қырсығы, сол кезде оның кішкентай қызы арланның жанына келіп, оның құйрығынан ұстап тұрады. Бұған зәр иманы кеткен аңшының сол кездегі көңіл-күйін түсіну үшін тым көп нәрсенің керегі жоқ. Осы сәтте қасқырдың көзімен арбасып қалған Иван одан қызын босатуды жалынып сұрағандай

www.astana-akshamy.kz

болады. Мұны сезген арлан бір кезде бұған кешірім жасағандай болып, бұрылып жүре береді. «А волк ушел, оставив нас в покое. И не принес вреда ни дочери, ни мне, За причиненные ему мной боль и горе, За смерть его волчицы и детей».

Осының өзі қасқырдың ақылды аң екенін де көрсетеді. Мұны автор «Адамды қан шығармай өлтіру» деп атапты. Ал мына бір журналда жарияланған бір суреттің астында бұдан 47 жыл бұрын, 1970 жылғы 6 сәуірде Беларусьтің Минск облысындағы Береза ауданына қарасты Ольховка селосында болған қанды оқиға баяндалады. Мақаланың авторы Валерий Самохвалов өзінің сол кезде аудандық газетте қызмет етіп жүргенін айта келіп, көктемнің сол күні бір деревнядан мотоциклмен келе жатқанын жазады. Жолда моторы от алып тұрған, бірақ кабинасында жан жоқ скреперді көріп тоқтайды. Арада екі минуттай өткен кезде орман жақтан: «Көмектесіңіздер!» деген дауыс естіледі. Бұл тұра жүгіреді. Сөйтсе, механизатор бір қаншық қасқырдың жол бойынан өз бөлтіріктерін алып өтіп бара жатқанын көріп, артынан тұра қуады да, күшіктердің бірін ұстап алады. Қаншық өзіне айбат көрсеткен кезде әлгі жаңағыдай айғай салыпты. Мұнысына ол қазір мемлекеттің қасқыр аулағандарға жақсы сыйақы беретінін айтып ақталыпты. Шынында әр қасқыр үшін берілетін 60 сом ол кезде аз ақша емес еді. Біздің авторымыз арада тура бір апта өткенде, Ольховка селосында мектептен қайтып келе жатқан кішкентай қыз баланы бір қасқырдың бауыздап кеткенін естиді. Қасқыр оны тап өзінің бөлтірігінен айрылып қалған жерге апарып тастапты. Таң қаларлық нәрсе! Тағы бір таң қаларлығы, бұл манағы механизатор Алексей Жуковскийдің қызы болып шықты! Арада екі күн өткенде сол қасқыр көктемгі жайылымда жүрген қойларға шабуыл жасап, олардың 12-сін тамақтап кетіпті. Бірақ бірде-бірінің етіне тиіспеген. Бұдан кейін аңшылар бригадасы ұйымдастырылып, әлгі қасқырды іздеп шыққан. Алайда маңайдағы ормандарды қанша күн кезгендерімен іздеген қаншықтарын таппаған. Осыдан кейін бұл төңіректен қасқырлар түгел кетіп қалыпты. Шынында да қасқырлардың тіршілігінен алатын өнеге де аз емес қой. Біздің бабаларымыздың өздерін көк бөріге теңеп жүргендері бекер болмаған сияқты.

ресмиет

№93 (3598) 08/08/2017 Сейсенбі

«Астана Ақшамы» www.astana-akshamy.kz

Тұтынушылар құқы ескерусіз қалмайды Биылғы жылдың алғашқы алты айында департамент 55 тексеріс жүргізді, нәтижесінде 26 бұзушылық анықталды. Барлық тексерістердің қорытындысы бойынша жалпы сомасы 743 676 теңгенің 21 өніміне тыйым салынды. Айыппұл түріндегі әкімшілік жауапкершілікке 20 заңды тұлға тартылды, әкімшілік айыппұлдың жалпы сомасы 4 106 890 теңге, оның орындалуы 80 пайызды құрайды. Өлшеу құралдарын жай-күйі және мемлекеттік метрология­ лық бақылау 39 шаруашылық субъектіде жүргізілді, 19 бұ­зу­ шылық анықталды, 226 қол­­ дануға жарамсыз өлшем құ­ рал­дарын қолдануға тыйым салынды. Олардың қатарында денсаулық сақтау кәсіпорындары, мектептер және мектепке дейінгі мекемелер мен кәсіп­ орындар, көлік және авиа көлік объектілері, авто жанармай кұю бекеттері және газ құю бекеттері, тұтынушыларға қызмет көрсету саласы және сату объектілері бар. Кез келген қаптамада буып түйілген тауарлардың санын анықтауға жалпы сомасы 323 201 теңгеге 120 өнімнің үлгісі сатып алынды. Нақты салмағы бойынша сәйкес келмейтін 743 670 теңгенің 21 тыйым салу жөнінде нұсқама берілді.

Сонымен бірге сәйкестікті бағалау саласындағы аккредиттеу туралы Қазақстан Рес­ публикасы заңнамасын сақтау бойынша жүргізілген тексеріс­ те 4 жағдай анықталды. Тексеріс қорытындысы бойынша бұзушылықтарды жою туралы және пайдалануға жарамсыз өлшем құралдарын алып тастау туралы нұсқама берілді. Сондай-ақ, заңсыз берілген салыс­ тырып тексеру және сәйкестік сертификаты, сәйкестік туралы декларациялардың, сынау хаттамаларының күші жойылды. Астана қаласы бойынша техникалық реттеу жөніндегі Өңірлік штаб отырысының бекітілген жоспары шеңберінде 2017 жылдың 1 жартыжылдығында 3 Өңірлік штаб отырысы, 13 дөңгелек үстел отырысы, 45 конференция мен кездеу жүргізілді. Телеарнада 9 рет сөз сөйленіп, БАҚ беттерінде 70тен астам мақала жарияланды.

2017 жылдың 1 жартыжылдығы бойынша менеджмент жүйесін енгізген кәсіпорындардың жалпы саны 1152 құрайды,

соның ішінде: ірі – 53 (5%), орта – 194 (16%), кіші кәсіпорын – 905 (78%). Менеджмент жүйесін енгізген экономикалық қызмет түрі бойынша кәсіпорындар саны: құрылыс саласы – 598, жанармай-энергетикалық – 6, машина жасау – 3, ағаш өңдейтін өнеркәсіп – 2, жеңіл өнеркәсіп – 9, мұнай өнімдері өндірісі – 4, тағам өнімдері өндірісі, сусындар және темекі қоса – 8, басқа салалар – 259, электр энергиясын, газ және суды өндіру және бөлу – 4, темір жол саласы – 8, денсаулық сақтау – 7, білім беру – 14, жалпы қызмет көрсету – 199, транспорт және байланыс – 25, мемлекеттік қызметтер – 4, ауыл шаруашылығы – 5. Департамент тұрақты түрде «Нұр Отан» партиясының қалалық филиалында қоғамдық қабылдау жүргізеді. Сауықбек ҚАПАЕВ, Техникалық реттеу және метрология комитетінің Астана қаласы бойынша департаментінің басшысы

Ақпараттық хабарлама «Астана қаласының Коммуналдық мүлік және мемлекеттік сатып алу басқармасы» ММ www.gosreestr.kz веб-порталында Астана қаласының коммуналдық меншік объектісінің минималды бағаның белгілеусіз бағаларын төмендету тәсілімен электрондық аукцион арқылы жекешелендіру бойынша сауда-саттық өткізетіндігі туралы хабарлайды. Аукционның өткізілетін уақыты: 2017 жылғы «25» тамызда, сағат 10.00-ден сағат 17.00-ге дейін.

- Астана қаласы әкімдігінің «Акмола Дирмен» ЖШС қатысу үлесі 25,9 %, бастапқы баға – 122 538 000 теңге, кепілдік жарна – 18 380 700 теңге. Мемлекеттік коммуналдық мүлікті жекешелендіру үрдісі Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 9 тамыздағы «Жекешелендіру объек­ тілерін сату қағидасын бекіту туралы» № 920 қаулысына сәйкес жүзеге асырылады. Аукционға қатысу үшін мыналарды көрсете отырып, тізілім веб-порталында алдын ала тіркелу қажет: 1) жеке тұлғалар үшін: жеке сәйкестендіру нөмірін (бұдан әрі – ЖСН), тегін, атын, әкесінің атын (бар болған жағдайда); 2) заңды тұлғалар үшін: бизнес сәйкестендіру нөмірін (бұдан әрі – БСН), толық атауын, бірінші басшының тегін, атын, әкесінің атын (бар болған жағдайда); 3) кепілдік жарнаны қайтару үшін екінші деңгейдегі банктегі есеп-айырысу шотының деректемелерін; 4) байланыс деректерін (пошталық мекенжайы, телефоны, факс, е-mail); 5) ұлттық куәландырушы орталық берген ЭЦҚның жарамдылығы мерзімін көрсете отырып, Тізілімнің веб-порталында алдын ала тіркелу қажет. Жоғарыда көрсетілген деректер өзгерген кезде қатысушы бір жұмыс күні ішінде Тізілімнің веб-порталына енгізілген деректерді өзгертеді. Аукционға қатысушы ретінде тіркелу үшін қатысушының ЭЦҚ-сы қойылған аукционға қатысуға өтінімді Қағидадағы қосымшаға сәйкес нысан бойынша тізілімнің веб-порталында тіркеу қажет. Аукционға қатысуға өтінім тіркелгеннен кейін тізілім веб-порталында үш минут ішінде өтінім берілген сату объектісі бойынша кепілдік жарнаның түсуі туралы мәліметтердің тізілім дерекқорында болуы тұрғысынан автоматты түрде тексеру жүргізіледі. Тізілім дерекқорында сатушының шотына кепілдік жарнаның түскені туралы мәлімет болған жағдайда, тізілім веб-порталында өтінімді қабылдау және қатысушыны аукционға жіберу жүзеге асырылады.

11

Тізілім дерекқорында сатушының шотына кепілдік жарнаның түскені туралы мәлімет болмаған жағдайда, тізілім веб-порталында қатысушының өтінімі кері қайтарылады. Автоматты түрдегі тексеру нәтижелері бойынша тізілім веб-порталында қатысушының өтінімінде көрсетілген электрондық мекен-жайына өтінімді қабылдау туралы электрондық хабарлама не өтінімді қабылдаудан бас тарту себептері туралы электрондық хабарлама жіберіледі. Аукционға қатысушылар аукцион басталғанға дейін бір сағат ішінде ЭЦҚ мен аукцион нөмірін пайдалана отырып, аукцион залына кіреді. Аукцион жекешелендіру объектісінің бастапқы құнын аукцион залында автоматты түрде орналастыру жолымен сауда-саттықты өткізу туралы хабарламада көрсетілген Астана қаласының уақыты бойынша басталады. Аукцион нәтижелері туралы хаттама аукцион нәтижелерін және жеңімпаз бен сатушының жекешелендіру объектісін сату бағасы бойынша сатып алу-сату шартына қол қою міндеттерін белгілейтін құжат болып табылады. Астана қаласы, Бейбітшілік көшесі, 11, 649 кабинет мекенжайында, Жеңімпаз бен сатып алу-сату шартына аукцион өткізілген күннен бастап күнтізбелік он күннен аспайтын мерзімде қол қойылады. Бұл ретте, аукционның жеңімпазы сатып алу-сату шартына қол қойған кезде сатушыға салыстыру үшін мынадай құжаттардың: 1) жеке тұлғалар үшін: паспорттың немесе жеке тұлғаның жеке басын куәландыратын құжаттың; заңды тұлғалар үшін: заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу (қайта тіркеу) туралы куәліктің не анықтаманың; 2) заңды тұлға өкілінің өкілеттіктерін куәландыратын құжаттың, сондай-ақ заңды тұлғаның өкілі паспортының немесе оның жеке басын куәландыратын құжаттың түпнұсқаларын міндетті түрде көрсете отырып, олардың көшірмелерін не нотариат куәландырған көшірмелерін ұсынады. Кепілдік жарналарды қабылдау үшін: Кепілдік жарналарды қабылдау үшін: 1. IBAN KZ529261501102032004, БИК: KZKOKZKX, Банк атауы: «КАЗКОММЕРЦБАНК» АҚ, ТТК: 171; Кбе: 16; 2. IBAN KZ914500339860000351, БИК: ASFBKZKA, Банк атауы: «Банк Астаны» АҚ, ТТК: 171; Кбе: 16 Төлемді алушы (қаз.): «АҚПАРАТТЫҚ ЕСЕП ОРТАЛЫҒЫ» АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫ, БСН: 050540004455. Анықтама үшін мына мекен-жайға хабарласыңыз: Астана қаласы, Бейбітшілік көшесі, 11 үй, № 649 кабинет, 55 01 68, 55 68 01.

Бюджет қаражатын және мемлекет активтерін пайдалану Астана қаласы бойынша Ішкі мемлекеттік аудит де­­п ар­т аменті (бұдан әрі - Де­п артамент) ҚР ІІМ ведомс­тволық бағыныс­ ты меке­м е­л ерінде Қазақстан Рес­­пуб­­ликасы Премьер-министрінің бірінші орынбасарының басшылығымен, Бюджет қаражатын тиімді пайдалану жөніндегі комиссия отырысының 2017 жылғы 21 сәуірдегі хаттамалық тап­с ырмасы бойынша аудиторлық іс-шаралар жүргізген. Сонымен, ҚР ІІМ «Оқу орталығы» РММ-де (бұдан әрі - Мекеме, Орталық) аудиторлық іс-шараның қорытындылары бойынша жалпы сомасы 791,3 мың теңгеге қаржы­ лық бұзушылықтар және жалпы сомасы 2 633,0 мың теңгеге сатып алу қорытын­дыларына ықпалын тигізген, мемлекеттік сатып алу туралы заңнаманы бұзушы­л ықтар анықталды.

Қазақстан Республикасының Бюджет заңнамасының және мемлекеттік сатып алу туралы заңнаманың талаптарын сақтамау нәтижесінде, Мекеме қорлардың жетіспеу­ шілігіне, жанар-жағармай материалдарын негізсіз есептен шығаруға жол берген, қыз­меткерлерге жалақының артық төлемін жүргізген. Жүргізілген мемлекеттік сатып алулар мемлекеттік сатып алу туралы заңнама талаптарын бұза отыра өткізілді. Департамент анықталған бұзушылықтарды жою туралы ұйғарым жіберді. Сәйкес бұзушылықтарға жол бермеу мақсатында, Қазақстан Республикасының заңнама нормаларын сақтауды, сондай-ақ, қыз­ меткерлердің біліктілігін арттыру курстарына жіберуді ұсынамыз. Астана қаласы бойын­ша Ішкі мемлекеттік аудит департаменті

260 млн теңге мемлекет қаржысы қайтарылды Астана қаласындағы Алматы аудандық прокуратурасының қызметкерлері мемлекеттің 260 млн теңгесінің қайтарылуына ықпал етті. Биылғы жылдың басында қалалық әділет департаментінің Алматы аудандық бөлімінің өндірісінде мемлекет пайдасына 5 млрд 18 млн теңгеге қатысты 1 265 атқарушылық құжаттары болған. Мемлекеттік және жеке сот орындаушылардың жұмыс­тарын тиімді үйлестірудің арқасында жылдың 6 айы ішінде 112 атқарушылық құжат бо­ йынша мемлекет пайда-

сына 260 млн теңге қаржы нақты өндірілді. Бұл борышкерлердің ортақ пайдаланудағы мүліктері мен екінші деңгейдегі банктік есеп-шоттарын дер кезінде анықтаудың, заңда көзделген шараларды уақтылы қою арқылы мемлекет пайдасына қаржы өндірудің дұрыс жолға қо­ йылғанын көрсетті. Қазіргі таңда бірлескен тәртіпте уәкілетті органдармен мемлекет пайдасына қаржы өндіру мақсатында мәжбүрлеп өндіру шаралары жүргізілуде. Руслан ИГІЛІК

Астана қаласында инвесторлардан салымдар кезінде агро­өнеркәсіптік кешен субъектісі шеккен шығыстардың бір бөлігін өтеу бойынша өтінімдер қабылдау басталды «Қазагромаркетинг» акционерлік қоғамы Астана қаласында инвестициялық субсидиялау үшін «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясында инвесторлардың өтінімдерін қабылдайтыны туралы хабардар етеді. Инвестор ретінде Қазақстан Рес­публикасында инвестициялық салынымдарды жүзеге асыратын агроөнеркәсіп кешен субъектісі болып табылатын жеке және заңды тұлғалар қарастырылады. Инвестициялық субсидиялар Қазақстан Республикасының агроөнеркәсіптік кешеніндегі жаңа өндірістік қуаттар құруға немесе жұмыс істеп тұрғандарын кеңейтуге бағытталған шығындардың бір бөлігін өтейді. Инвестициялық субсидиялау Қа­ зақстан Республикасының Премьерминистрінің орынбасары - Қазақ­ стан Республикасы Ауыл шаруа­

шылығы министрінің 2017 жыл­дың «01» ақпандағы №48 бұй­­рығымен бекітілген Инвес­ тициялық салымдар кезінде агро­өнер­кәсіптік кешен субъектісі шеккен шығыстардың бір бөлігін өтеу бойынша субсидиялау қағидалары негізінде жүзеге асырылады. Жоғарыда аталған Қағидалардың 2017 жылдың 1-қосымшасына сәйкес, «01» шілдесінен кейін бірінші және екінші топтардың бағыттары бойынша инвестициялық субсидиялар берілетін инвесторлардың өтінімдері қаралады. Анықтама алу үшін «Қаз­ агромаркетинг» АҚ-ның 8 (7172) 58-01-81 және 8 800 080 70 80 нөмірлері (Қазақстан бойынша қоңырау шалу тегін) бойынша сall-орталыққа хабарласуға болады.

12

СПОРТ

№93 (3598) 08/08/2017 Сейсенбі

«АСТАНА АҚШАМЫ»

АҢЫЗ ФУТБОЛШЫЛАР – АСТАНАНЫҢ ТӨРІНДЕ

АСТАНАДА ЖАҺАНҒА АТЫ ЖАЙЫЛҒАН АРДАГЕР ФУТБОЛШЫЛАРДЫҢ БАСЫН ҚОСҚАН «EXPO-2017 FOOTBALL CUP» ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ТУРНИРІ ӨТТІ. АЛТЫ КОМАНДА БАҚ СЫНАҒАН ДОП ДОДАСЫНДА РЕСЕЙ ҚҰРАМАСЫ ЧЕМПИОН АТАНДЫ. «ЭКСПО-2017» халықаралық мамандандырылған көрмесінің шеңберінде ұйымдастырылған бұл турнирге Жан-Пьер Папен, Христо Стойчков, Эрнан Креспо, Дино Баджо, Нуну Манише, Бернд Шустер, Валерий Карпин секілді әлем футболында жұлдызы жанған ардагерлер жиналды. Мұндай әйгілі футболшылар бұрын-соңды қазақ жеріне табан тіремеген. Екі күнге жалғасқан турнирдің бас жүлдесі Қазақстан, Ресей, Италия, Германия, Португалия және Әлем құрамасы командалары арасында сарапқа салынды. Финалда Ресей құрамасы Әлем құрамасымен кездесіп, көршілеріміз 7:4 есебімен басымдық танытып, жеңіске жетті. Ал қола жүлде үшін болған тартысты ойында Қазақстан Португалияға есе жіберді. Есеп – 13:7. Ту р н и р д і ң м а р а п а т т ау рәсіміне ҚР Мәдениет және спорт министрі Арыстанбек Мұхамедиұлы, Астана әкімі Әсет Исекешев, «Астана ЭКС-

ПО-2017» ұлттық компаниясының басқарма төрағасы Ахметжан Есімов және Қазақстан Футбол федерациясының президенті Сейілда Байшақов қатысты. Жекелеген аталымдар бойынша Әлем құрамасының қақпашысы Александр Шовковский «Үздік қақпашы», португалиялық Фернанду Мейра «Үздік қорғаушы» және тағы

бір португал Нуну Манише «Үздік шабуылшы» ретінде танылды. Ал турнирдің «Үздік ойыншы» аталымына ресейлік Роман Широков лайық болды. Бұл футбол мерекесі мұнымен түгесілмей, аңыз ойыншылар жанкүйерлеріне қолтаңба беріп, естелік суретке түсті. Сондай-ақ, шеберлік сабағын өткізіп, балаларды зор қуанышқа бөледі.

Христо Стойчков, Болгария құрамасының, «Барселона» клубының бұрынғы шабуылшысы, «Алтын доп» иегері: – Астанада өткен турнир өте жақсы ұйымдастырылды. Мұнда футболдың дамуына ерекше мән берілетініне көзім жетті. Стадионы да керемет. Алдағы уақытта зор жетістікке жету үшін балалар мен жасөсіпірімдер футболына баса көңіл бөлу керек. Бұл қалаға келген күні-ақ кешкісін ЭКСПО көрмесін аралап шықтым. Бәріне жоғары бағамды беремін.

Ãàçåò ҚР Ақпарат және коммуникация ìèíèñòðëiãi Байланыс, ақпараттандыру және бұқаралық ақпарат құралдары саласындағы мемлекеттік бақылау комитетінде 11.01.2017 æ. òiðêåëiï, №16291-Ã êóәëiãi áåðiëãåí. Меншік иесі: «Elorda Aqparat» ЖШС

Директор — Қайсар ЖҰМАБАЙҰЛЫ Бас редактор — Еркін ҚЫДЫР Гàçåòте жарияланған материалдарды сілтемесіз көшіріп басуға болмайды. Газет сейсенбі, бейсенбі және сенбі күндері шығады.

www.astana-akshamy.kz

СҰРМЕРГЕНДЕР САЙЫСЫ АСТАНАДА СТЕНД АТУДАН ЕКІ БІРДЕЙ ЧЕМПИОНАТ ӨТІП ЖАТЫР. 5 STAND GLOBAL, ЕXPO-2017 ГРАН-ПРИ ЖӘНЕ СТЕНД АТУДАН VII АЗИЯ ЧЕМПИОНАТЫНА 30-ДАН АСТАМ ЕЛДЕН 200-ДЕН АСА СПОРТШЫ ҚАТЫСУДА.

«TARGET» атқыштар клубы аумағында өтіп жатқан жарыстардың алғашқы күнінің нәтижесі былай болды: 5 STAND GLOBAL, Ехро-2017 Гран-приде Ресей, Испания, Латвия, Италия, Ұлыбритания, Венгрия, Әзербайжан және Грузия елдерінен келген 11 әйел, 40 ер спортшы сынға түсті. Әйелдер арасынан италиялық Мартина Маруззо 46 нысанда оң нәтиже көрсетіп, бәрінен үздік болды. Ал ерлердің ішінен де италиялық спортшы Марко Баттисти 50 нысанның 49-ында дәлдік көрсетіп, жеңіске жетті. Екеуіне де жүлдегер ретінде 2500 доллар көлемінде ақшалай сыйлық берілді. Азия чемпионатында БАӘ, Индия, Қытай, Кувейт, Оман, Оңтүстік Кореядан 16 спортшы бақ сынап, нәтижесінде индиялық спортшы Анкур Миттал 150 нысанның 137-сін дәл көздеп, бірінші орын алды. Жарыстың екінші күнінің жүлдесі – 5000 доллар. Бұдан 11 әйел мен 40 ер үмітті болды. Нәтижесінде Венгриядан келген Андрес Шердахели пен ресейлік Айаал Макаров 43 балл жинап, рекордтық көрсеткішке жетті. Сондықтан жүлде қорын екіге бөлуге тура келді. Мергендер жарысы 13 тамыз күні мәресіне жетеді.

«БАРЫС» ЖЕҢІСПЕН БАСТАДЫ «БАРЫС» ХОККЕЙ КЛУБЫ ҚР ПРЕЗИДЕНТІ КУБОГЫ ОЙЫНДАРЫН ЖЕҢІСПЕН БАСТАДЫ. ЕЛОРДАЛЫҚТАР АЛҒАШҚЫ МАТЧТА ШВЕЙЦАРИЯЛЫҚ «ДАВОС» КОМАНДАСЫН 4:2 ЕСЕБІМЕН ЖЕҢДІ. Кездесуде алдымен қонақтар есеп ашты. Ерекшеленген – Брок Литтл. Одан кейін «Барыс» сапынан Акользин таразы басын теңестірді. Екінші айналымда «Давос» голын еселеп, алға шықты. Бұған астаналықтар шешуші айналымда үш голмен жауап қайтарды. Сөйтіп, ойын 4:2 есебімен аяқталды. Бұл екі командаға қоса, сегізінші рет жалауын желбіреткен дәстүрлі халықаралық турнирге «Нефтехимик», «Трактор», «Авангард», «Адмирал» командалары қатысып жатыр.

Бетті дайындаған: Орынбек ӨТЕМҰРАТ

Ðåäàêöèÿ қîëæàçáà èåëåðiíiң ïiêiðëåði ìåí êөçқàðàñûí áөëiñói øàðò åìåñ. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауап береді. Ãàçåò «Àñòàíà àқøàìû» ãàçåòi ðåäàêöèÿñûíûң êîìïüþòåðëiê îðòàëûғûíäà òåðiëiï, қàòòàëäû. Апталық таралымы — 15 000 Тапсырыс №93 Баспахана: Àñòàíà қàëàñû, Сілеті êөøåñi, 30. «Медиа-холдинг «ERNUR» ÆØÑ

Редакция мåêåíæàéû: 010000, Àñòàíà қàëàñû, Достық êөøåñi, 13. info@elorda.media Қàáûëäàó áөëìåñi: òåë./факс: +7 (7172) 703-212. Тілшілер бөлімі: 70-32-17. Жарнама: 70-33-06. akshamyreklama@gmail.com