115

www.astana-akshamy.kz СЕЙСЕНБІ

№115

(3467) 04/10/2016

РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ ГАЗЕТ 1990 ЖЫЛҒЫ 13 ҚАЗАННАН БАСТАП ШЫҒАДЫ

1084

Åóðàçèÿ êåң³ñò³ã³íäåã³ ҚÀÇÀҚÑÒÀÍ ìåí ÐÅÑÅÉ

ÈÃÅвËÌÅÃÅÍ ÆÅÐ Ó×ÀÑÊÅѲ М������� ���������� ������������� А����� ��������� ����� Ә��� И������� ����������� ��� ����������� �������� ��������� �������, ������ ��������� ����� ��������� ��������� ���� ������� ������������� ������� �������� ������ ���������� ��������� ���������� �������� �������.

Бүгін Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Астанада өтетін «Еуразия кеңістігінің көлік-логистикалық әлеуетін дамыту» атты Қазақстан мен Ресей өңіраралық ынты мақтастығы XIII форумының пленарлық отырысына қатысады. Ақорданың ресми сайтының мәліметінше, іс-шара аясында Мемлекет басшысының Ресей Федерациясы Президенті Владимир Путинмен екіжақты кездесуі жоспарланып отыр. Сондай-ақ олар ҚазақстанРесей бизнес-форумына қатыспақ. Қос тарап басшылары қатысатын форумның тақырыбы – «Еуразия кеңістігінің көлік-логистикалық әлеуетін дамыту». Форумның пленарлық отырысынан кейін бірқатар екіжақты құжаттарға қол қою жоспарланған.

«ÁÀÐÛÑ ÀÐÅÍÀҒÀ» ÀÂÒÎÁÓÑ ÁÀÐÀÄÛ 5, 7 қазан күндері «Барыс Арена» мұз сарайында Құрлықтық хоккей лигасының матчтары өтеді. Елордалық «Барыс», Қазанның «Ак Барс», Тольяттидің «Лада» командаларымен шеберлік байқасады. Бұл күндері хоккей жанкү йерлері аренаға арнайы ав тобустармен жеткізіледі. Автобустар сағат 18.00-де Қажымұқан көшесіндегі «Қазақстан» спорт сарайының тұрағында және «Нұр Астана» мешітінің (шығыс жағындағы тұрақ) жанында тұрады. Арнайы рейстік автобустармен жүру ақысы қоғамдық көліктердің жолақысының құнымен бірдей, яғни, 90 теңге. Жол жүру билеттері жарамсыз.

, р а ћ а ш а л а м а С

з ї к ы сар

Міне, Астананың күзі осындай. Сарғайған жапырақтар сананы мұңға бөлегенімен, салқын самал желі шаттық лебін себеді. Қазанның көркем сүгіретімен айшықталған Сарыарқаның дархан даласының төсіне қона қалған самала шаһардың тұрғындарының көңілдері көк жайлау болып жүретіндері де сондықтан-ау, сірə! Сіз де айналаңызға көз салыңызшы! Рас, кешегі жадыраған жаздың қабағынан кішкене де белгі жоқ. Есесіне ескілеу тартқан естелікті сағындыратын өзгеше бір сарын бар, саз бар. Бұл – тек Астанаға

тəн сарын мен саз. Рас, сол көктемнің жаймашуақ күні көрінбейді. Бірақ тек астаналықтарға ғана бұйырған тəтті бір үміт бар. Иə, əлгі үміт қой əрқайсымызды күз таңымен бірге күндей жарқын істерге жетелейтін. Рас, ызғарлы қыстың кіршіксіз аққа оранған табиғаты жоқ қазір. Алайда, бірде күрең, бірде сары, бірде қоңыр күздің саналуан кейпі сізді бəрібір ғашық қылып қояды. Айналаңызға ғашық қылады! Адамдарға ғашық боласыз! Ғаламат емес пе? .. Асхат РАЙҚҰЛ

Бекітілген іс-шаралар аясында елорда әкімдігінде Астана қаласы әкімінің бірінші орынбасары Сергей Хорошунның төрағалығымен отырыс өтті. Оған игерілмейтін жер учаскесінің 400 жуық иесі қатысты. Елорда басшысының бірінші орынбасары Сергей Хорошунның айтуынша, ескерту жасалғаннан кейін бір жылдың ішінде игерілмеген жер учаскелері бойынша сотқа мәжбүрлі түрде алу бойынша талап-арыз ұсынылады.

2012-2016 жылдары аралығында елорда әкімдігі прокуратура органдарымен бірге, қала аумағындағы игерілмейтін жалпы ауданы 16 мың га 1084 жер учаскесі анықталды. Соның ішінде қабылданған шаралардың нәтижесінде жалпы ауданы 6 мың га 265 игерілмейтін жер учаскесі (соның ішінде: жалпы ауданы 5,2 мың га 88 ауыл шаруашылық мақсаттағы жер учаскесі, ауданы 0,8 мың га 177 коммерциялық нысан) мемлекетке қайтарылды. Бұған дейін пайдаланылмай келген ауданы 4,4 га жер учаскесі (соның ішінде: ауданы 4 мың га ауыл шаруашылық мақсаттағы 54 жер учаскесі, ауданы 0,4 мың га 286 коммерциялық нысан) игеріле бастады. Сондай-ақ, ауданы 5,6 мың га 479 жер учаскесі бойынша пайдаланылмайтын жер учаскелерін қайтаруды қамтамасыз ету бойынша Жол картасы әзірленді. Құжат аясында барлық пайдаланылмайтын жерлердің иелеріне бір жылдың ішінде жерді мақсатты пайдалану қажеттілігі туралы ұйғарым берілді.

2

№115 (3467) 04/10/2016

www.astana-akshamy.kz

ҚУАТТЫ ӨҢІР – ҚУАТТЫ ҚАЗАҚСТАН

ЕЛЕК келіп

Құйылғандай есілге «Ақтөбені көрмегендер бар әлі» деп ақын Ертай Ашықбаев жырлағандай, «сайран самал соғатын», «ша­ңырағы – тоқ», «іргесі – құт» қаланы көрмеген жұртқа өткен аптада сол өңірдің тыныс-тіршілігімен танысуға мүмкіндік туды. Астанада ел Тәуелсіздігінің 25 жылдығына арнал­ған «Қуатты өңір - қуат­ ты Қазақстан» бағдарла­ ма­­­сы­ның аясында Ақтөбе облысының күндері бар сәнсал­танатымен ұйым­дас­ты­ рылды. МАЙЛЫ ҚИЯННЫҢ БЕКІРЕСІ Алғашқы шаралардың бірі - «Хан шатыр» сауда-ойынсауық орталығы алаңындағы ауыл шаруашылығы өнімдерінің жәрмеңкесі болды. Жәрмеңкені Астана әкімі Әсет Исекешев пен Ақтөбе облысының басшысы Бердібек Сапарбаев аралады. Сондай-ақ, елордалықтар 362 әулиенің мекені – Маңғыстау облысының елордадағы күнде­ ріне куә болды. «Хан шатыр» СОО алаңына кіреберісте де маңғыстаулық шаруалардың өнімдері жайғастырылған еді. Әрине, майлы қиян елі дегенде халықтың есіне ең алдымен мұнай мен қарт Каспийдің балығы түседі. Бұл жолғы жәрмеңкеге бас сұққандар да балықты аңсап келгендері аян. Солардың бірі – шығармашылық ортадан жиі көрінетін әріптесіміз Алмас Алтайды «Түпқараған ауданы» деген анықтамасы бар сөренің жанынан кезіктіріп қалдық. Ұзын-сонар кезектің соңында тұрған ол туған жерінің асын

алуға келгенін ұқтырды. Астанада табыла қоймайтын бекіре балығының келісі осы жерде 3,5 мың теңгеден саудаланды. Алайда сатып алушылардың оны қымбатсынбай, бір-екеуден, тіпті одан да көп мөлшерде дорбаларына тоғытып жатқанын көрдік.

ТІРІ БАЛЫҚТАРДЫ ҚЫЗЫҚТАДЫ Ақтөбеден Астанаға азық-түлік артып жеткен керуен 400 тоннадан астам өнім әкеліпті. Атап айтсақ, 100 тоннаға тарта ет, 25 тонна балық, 100 тонна көкөніс, 24 тонна сүт пен сүт өнімдері, 17 тонна өсімдік майы жəне басқа да азық түрлері алаңда сатылды. Келген жұрт алаң ортасында орнатылған кішігірім әуіттегі тірі балықтарды да қызықтады. Ниет білдіргендер сатып та алып жатты. «Бұл балықтар Қарғалы ауданының «Ардағым» шаруа қожалығында өсіріледі. Жалпы балық шаруашылығымен айналысқанымызға 25 жыл болды. Балықтың бірнеше түрімен жұмысты бастап, бекіре өсіруді осыдан 10 жыл бұрын қолға алдық. Астанадағы жәрмеңкеге де төртінші жыл қатарынан келіп отырмыз» дейді шаруа қожалығының жетекшісі Қали Құлтайұлы. АБЫЛАЙ ҚЫМЫЗЫ НЕМЕСЕ ЕТ ДЕГЕНДЕ БЕТ БАР МА? Бұдан соң «Абылай қымызы» деген жазуы бар шөлмектерге назар аудардық. Бұл қымыз Алға ауданындағы «Абылай» шаруашылығында өндіріледі екен. Сатып тұрған бойжеткенмен бір ауыз тілдесіп, литрі 500

теңгеден саудаланғанын білдік. Бір байқағанымыз, ақтөбелік шаруалардың сөрелерінен ет молынан орын алыпты. Қызылсырап келген халықтың қарасы да көп болды. Дорбаларын етке толтырып, алаңнан шығуға бет алған ер мен әйелді тоқтатып, бағалар жөнінде сұрадық. «Жылда өтетін жәрмеңке ғой. Осы жолғы ұйымдастырылуы бізге ұнап тұр. «Ет дегенде бет бар ма?» дейтін

қазақпыз ғой, етке бола келіп отырмыз. Ақтөбенің Шалқар ауданының еті бізге ұнады. Сиыр етін 1000 теңгеден сатып алдық. Сатушылардың мәдениеті де көңілімізден шықты» дейді Гүлжанат Төлепбергенова есімді тұтынушы.

Жәрмеңкенің алғашқы күні Қарттардың халықаралық күні мерекесімен тұспа-тұс келді. Ет толы дорбаларын қоя тұрып, екі қария қауқылдасып тұр екен. Солардың қасына барып, мерекемен құттықтап, тілдесіп қалуды жөн көрдік. «Еттің бағасы арзан. Сиыр еті – 1000 теңгеден, жылқы еті 1200 теңгеден саудаланып тұрғаннан кейін қызығып кетіп, сатып алдым. Мереке күні

ұйымдастырылған жәрмеңкеге мына біз – қарттар разымыз» дейді Махмұт Құласбаев ақсақал.

МӘЙЕКТІ МӘДЕНИ ШАРАЛАР Жәрмеңкеде тек азық-түлік қана емес, түрлі тұрмыстық және

зергерлік бұйымдар, кәде­сыйлар сатылды. «Жасаған бұйым­ дарымызды халыққа көрсетіп, сату үшін жылда Астанаға келіп тұрамыз. Жәр­меңке бір жағынан сауда, екінші жағынан қарымқатынас қой. Өнерде жүргеніме де біраз жыл болды. Қазақстан қалаларында, шетелдерде де көрмелерім өткен. Ата-бабаларымыздан бізге қалған зергерлік, ұсталық жолында жүрміз» дейді ақтөбелік қолөнер шебері Болат Атыраубаев. Шеберлер қалашағы орна­ ласқан маңға ақтөбеліктер бес киіз үй тігіпті. «Ақтөбеден Астанаға 20-дан астам қолөнер шеберлері өздері жасаған бұйымдарын әкелді. Облыстық тарихи-өл­ кетану музейі де жәдігерлерін алып келді. Киіз үйдің біреуі осы мекеменікі. Өзге киіз үйлердің иесі Қарғалы, Байғанин, Мәртөк, Ырғыз аудандары» дейді Ақтөбе облыстық Мәдениет, мұрағаттар және құжаттама басқармасының бөлім басшысы Ләйлә Омарова.

АҚТӨБЕЛІКТЕРДЕН ҮЙРЕНЕТІН ҮРДІСТЕР Жалпы Астанаға ауқымды мәдени бағдарламамен келген ақтөбеліктер өзге өңірлер үйренетін үрдістерді көрсетіп кетті. Мәселен, облыс әкімі Бердібек Сапарбаев Л. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінде оқып жатқан ақтөбелік студенттермен және сол аймақтан шығып, Назарбаев Университетінде білім алып жатқан жастармен, магистранттар мен жас оқытушылармен кездесті. АСТАНАДАҒЫ АҚТӨБЕ «АРБАТЫ» «Астаналық» саябағы мен Конгресс-холл алаңында Аста­­ надағы Ақтөбе «Арбаты» атты көрме-жәрмеңке ұйым­д ас­ тырылып, Жастар театрында ақ­ төбелік театрлар Ж.Ерғалиевтің «Есігімді қаққан кім?» спектаклі мен Қ.Шаңғытбаев пен Қанабек Байсейітовтің «Беу, қыздар-ай» комедиясын көрсетті. Ақтөбе облысының Астана­ дағы күндері «Арайлы Ақтөбеден – Елордаға!» атты Ақтөбе облысы өнер шеберлерінің және шығармашылық ұжымдарының гала-концертімен түйінделді. Ал маңғыстаулықтар Бейбіт­ шілік және келісім сарайында облыстық тарихи-өлкетану му­з ейінің «Жаңғырған асыл мұра» және облыстық кітап­ хананың «Түп-төркінін төрге оздырған Маңғыстау» атты көр­мені ұйымдастырып, «Жаң­ ғырған Маңғыстаудан – жасампаз Аста­н аға» атты галаконцертімен ха­л ықтың құлақ құрышын қан­дырды. Аманғали ҚАЛЖАНОВ

www.astana-akshamy.kz

№115 (3467) 04/10/2016

елорда тынысы

ТҮЛЕКТЕР ЖҰМЫСТЫ ҚАЙДАН ТАБАДЫ?

Күні кеше редакциямызға Ұлбосын есімді оқырманымыздан хат келді. 2016 жылдың түлегі педагог-психолог ма­ мандығы бойынша жұмыс таппай жүр екен. Барған жері еңбек өтілінің жоқтығын алға тартып, сыпайы түрде шығарып салады дейді. Сонда тәжірибесі жоқ жастар қызметке қалай тұрады? Өзекті мәселенің шешімін тарқатып көрелік...

3

жібереміз. Мамыр айында елорданың жетекші 40 кәсіпорнымен серіктестік жайлы меморандумға қол қойдық. Енді олар біз бағыттаған лайықты кадрларды жұмысқа алады, - дейді «Астана жастары» КММ Жұмыспен қамту және кәсіби бағдар беру бөлімінің басшысы Айдана Мұсатаева. Бүгінде «Астана жастары» ресурстық орталығы қаланың 319 кәсіпорны мен компанияларымен серіктестік орнатқан. Жыл басынан бері мекеме 100-ден аса жас азаматты жұмысқа тұрғызған. Бұл жұмыстар жыл бойына жалғасады. Ең бастысы, ұйымның ресми сайты мен әлеуметтік желідегі парақшаларын ұдайы қадағалап отырған жөн.

ТАҒЫЛЫМДАМА МҮМКІНДІКТЕРІ

Миллион тұрғыны бар Астананың ширек пайызы жастар екен. Яғни, 14-29 жас аралығындағы тұрғындар саны бүгінде 250 мыңға жуықтайды. Ресми деректерге сүйенсек, шамамен 20 мыңнан астам түлек жыл сайын арнайы орта, жоғары оқу орындарына қабылданады. Олардың тең жартысы – бас қалаға арман қуып, еліміздің түкпіртүкпірінен келгендер. Ал, жоғары оқу орнын жылда шамамен 12 мың студент аяқтайды. Қолына диплом алған олардың бәрін жұмыссыз деу – орынсыз. Біреу студент боп жүріп те білікті мамандардың назарына ілігеді. Екіншілері магистратураға тапсырып, оқуын жалғастырады. Білім жолында шетел асып жатқандары қаншама. Алайда көптен аңсаған бір жапырақ қағазына қолы жетіп, еңбек нарығында орын таппай жүргендер де баршылық. Мемлекет олардың мұңын мұңдап, жағдайын жасаудан тартынған емес.

ТӘЖІРИБЕГЕ АЙЛЫҚ ТӨЛЕЙДІ

Жұмыс дегенде ең әуелі Астана қаласы әкімдігінің Жұмыспен қамту орталығы еске түседі. Бұл мекеме «Жұмыспен қамту жол картасы 2020» – мемлекеттік бағдарламасын жүзеге асыратындардың бірі. Күніне мұнда 400-ге тарта адам келеді. Олардың дені – жастар. Басында білімі, қалтасында дипломы бар, бірақ тәжірибесі жоқ олар «Жастар практикасынан» өтуге асық. Бұл бағдарлама жоғары оқу орындары мен колледж түлектеріне мамандығы бойынша алғашқы тәжірибесін жинауға

жағдай жасайды. Әдетте тәжірибе барысында еңбекке деген ерекше қабілетімен жұмыс берушінің көзіне түскен жас азаматтар сол кәсіпорынға тұрақты түрде жұмысқа орналасып жатады. Соңғы бес жылда мемлекет тарапынан үлкен қолдауға ие болған серпінді жобаның игілігін 3746 астаналық түлек сезінді. Тәжірибеден кейін олардың 60 пайызы тұрақты жұмысқа орналасыпты. Ал, биыл «Жастар практикасына» 572 адам жіберілді. Бағдарламаға қатысуға ниет білдірушілерді қазан айының соңына дейін қабылдайды екен. Тек оған жасы жиырма тоғызға дейінгі, жоғары немесе арнайы орта білімі бар, оқыған мамандығы бойынша еш жерде жұмыс істемегендер қатыса алады. Жұмыспен қамту орталығы түлектермен алты айға еңбек шартын жасаған соң, оларды арада келісім бар жұмыс беруші компаниялардың біріне жұмыс істеуге жібереді. Сондай-ақ, мемлекет тарапынан бағдарлама қатысушыларына ай сайын 45 000 теңге жалақы төленеді. Тәжірибе кезінде жастардың кәсібі жұмыс берушінің көңілінен шықса, алты айдан соң, тұрақты жұмысқа қабылдауға құқылы. Бағдарламаға қатысу үшін бар болғаны Астана қаласы Жұмыспен қамту орталығына келу керек. Үміткердің өзімен бірге жеке куәлігі мен дипломы болуы тиіс.

ТҮЙІНДЕМЕ ЖІБЕРГЕН ЖӨН

«Астана жастары» ресурстық орталығы да кәсіби бағыт-бағдар беру мен жастар-

ды жұмыспен қамту бойынша бірқатар тұрақты іс атқарады. Мәселен, 2015 жылдан бері ай сайын жұмыссыз азаматтардың сенімін арттырып, әңгімелесу кезіндегі сұрақтарға ұтымды жауап беруге үйрететін психологиялық тренингтер өткізіледі. Осы күнге дейін аталмыш тренингтерге 500-ге жуық адам қатысқан. Сонымен бірге, биыл салалық бос жұмыс орындары жәрмеңкесі ұйымдастырылатын болды. Жас маманға деген таптырмас көмектің бірі – осы. Мәселен, наурызда – техникалық, сәуірде – гуманитарлық, шілдеде сауда және экономика саласындағы

Жастар арасындағы жұмыссыздық деңгейін төмендету мақсатында елімізде «Сәтті қадам» жобасы да 2013 жылдан бері жүзеге асып келеді. «Нұр Отан» партиясы алға қойған жобаға ЖОО мен арнайы оқу орындарын тәмамдаған жастар шақырылады. Бұл арқылы оқу бітірген түлектер еліміздегі ұлттық компаниялары мен мемлекеттік мекемелерде тағылымдамадан өте алады. Жоба қатысушыларды іріктеу, сұхбаттасу, сондайақ, тренингтер арқылы кәсіби біліктіліктері мен жеке мүмкіндіктерін қалыптастыруды көздейді. Бүгінде «Сәтті қадам» жобасына қатысушылар 350-ден аса ірі жұмыс беруші мекемеде тағылымдамадан өте алады. Олардың қатарында «ҚазМұнайГаз», «ҚТЖ», «ҚазАгро», «Бәйтерек» Ұлттық басқару холдингі», «Қазпошта», «Қазақтелеком», «KAZNEXInvest», «Қазатомөнеркәсіп ҰАК» секілді компаниялар мен министрліктер және басқа да маңызды мемлекеттік органдар бар. «Қазір еңбек өтілінсіз жақсы жұмысқа орналасу өте қиын. «Сәтті қадам» сияқты жобалар оқуды енді аяқтаған студенттерге білімдерін тәжірибеде қолдануға және еңбек нарығында бәсекеге қабілетті болуға мол мүмкіндік береді. 2015 жылы жоба туралы естіп, өз бағымды сынап көруге бел будым. Үш айлық тағылымдаманы жемісті өткізіп, еліміздің Ұлттық экономика министрлігіне жұмысқа орналастым» дейді «Сәтті қадам» жобасының 2015 жылғы қатысушысы Дина Абдрахмет.

– «Сәтті қадам» жобасы қазіргі күні үш бағытта жұмыс жасайды. Біріншісі – ЖОО мен колледж тәмамдаған түлектерді қаланың жетекші орындарынан 1-3 ай аралығындағы тағылымдамадан өткізу, екіншісі – жетім балаларды жұмысқа тұрғызу және оқуға түсе алмай қалған не болмаса ҰБТ-дан құлаған жастарға жәрдемдесу.

Құрметті елорданың жұмыс берушілері! Астана қаласы әкімдігінің «Жұмыспен қамту орталығы» КММ 2017 жылы жастар практикасын, қоғамдық жұмыстарды және әлеуметтік жұмыс орындарын ұйымдастыру үшін өтініштер қабылдау басталғанын хабарлайды. Өтініштерді қабылдау мерзімі - 2016 жылдың 1 қарашасына дейін жүргізіледі. Өтініштерді мына мекенжайға ұсыну керек: Бейбітшілік к-сі, 25, «Өркен» ІО. Анықтама телефондары: 57-86-47, 57-89-35, 57-86-42. жәрмеңкелер өтті. Ондағы жұмыс берушілердің талаптары да көп емес. Мамандығы бойынша дипломы барлардың еңбек өтілінсіз де жұмыс табуға мүмкіндігі бар. Оларға көбіне айлығы жүретін тағылымдамалар қарастырылған. Бастысы, сынақ мерзімінен сүрінбей өтсе болғаны.

– Жалпы, біздің ұйым жылына шамамен 500 түлекті еңбекпен қамтиды. 29 жасқа дейінгі азаматтар электронды поштамызға түйіндемелерін жолдайды. Әрі қарай оларды тікелей жұмыс беруші компанияларға

Биыл «Сәтті қадам» жобасына қатысу үшін құжаттар 20 шілде мен 15 тамыз аралығында қабылданады. Астана қаласы бойынша 200-ден аса өтініш келіп түсті, - дейді «Жас Отан» ЖҚ Астана қалалық филиалының төрағасы Серғазы Шақабаев. Оның айтуынша, «Сәтті қадам – Тағы­ лым­­дама» жобасы жастардың жұмысқа тұруына кепілдік емес, жақсы мүмкіндік бе­ реді. Қалғаны – жас азаматтың өз қолында. Мәдина ЖАҚЫП

4

№115 (3467) 04/10/2016

www.astana-akshamy.kz

елорда тынысы

қарттарға құрмет – ұрпаққа міндет Биылғы Қарттар күні Астанада ерекше тойланды. Күндіз флешмоб билеген ата-әжелер түсте мерекелік дастарқаннан дәм татты. Қалалық қариялар әрі қарай «Жастар» сарайында өткен «Шын жүректен шыққан әсерлі сөздер» концертін тамашалады.

ҚОҒАМДЫҚ ОРЫНДА қазақша сөйлеңіз Тәуелсіздіктің 25 жыл­дығына орай Астанада өткен «Менің тілім» акциясы аясында тұрғындарға 15 мыңдай ақпа­ раттық насихат парақтары таратылды.

Ең алдымен 300-ге жуық зейнеткер «Ардагерлер салауатты өмір салтын қолдайды» тақырыбындағы флешмобқа қатысты. Бұл шараға ұйытқы болған қалалық Ардагерлер кеңесі мен Алматы, Сарыарқа, Есіл аудандарының Ардагерлер кеңесі. Сонымен бірге Қарттар күніндегі спорттық шараға Мәдениет, мұрағаттар және құжаттама басқармасы мен Дене­ шынықтыру және спорт басқармасы қолдау көрсеткен. Жастарға секілді жасамыстарға да дене­шынықтыру таңсық емес. «Бүгінгі флешмоб – жалғасын табуы тиіс жақсы бастама. Замандастарымыздың арасында қартайғанда жүгіріп, жаттығу жасауға ұялып, не болмаса бір жерімді ауыртып алам деп қорқатындар бар. Бұл бір серігу ғой. Оны енді күнделікті әдетке айналдыру керек. Мәселен, өзімнің фитнеске қатысып жүргеніме биыл міне үш жыл» дейді өзін Нина Ивановна деп таныстырған әже. Ал, Қалалық ардагерлер

кеңесі төрағасының орынбасары Есболат Дүйсенов қарттардың зерігіп бос отыратын уақыты жоқ дейді. «Шахмат ойнайды, қыста шаңғымен жарысады, арамызда спорт шеберлері де баршылық» дейді ол. Бұдан бөлек, жетпістің желкенін керген жүзге жуық ардагер қала мейман­ ханаларының бірінде ұйымдастырылған отырыста қонақ болды. Олардың қата­ рында С.Сейфуллин атындағы Қазақ агро­техникалық университетінің құрметті ұстаздары, білікті қызметкерлері болды. Түлектер клубы бұл игі шараны үшінші жыл қатарынан өткізіп келеді. Аталмыш оқу орнындағы Түлектер клубы төрағасының орынбасары Александр Майердің айтуынша, университеттің әр жылдағы шәкірттері қарттар күніндегі тойды өздері көтерген. Мәселен, келген ата-әжелерге алғыс хат табысталды, 10 мың теңге көлемінде сыйлық пен жиында түске фотосуреттер естелік ретінде берілді.

Ал, түстен кейін 1 мыңға жуық астаналық ардагер «Жастар» сарайында жиналды. Бұл жерде мейрам иелері қолөнер көрмесін тамашалады. Көрмеге қойылған оригами, өрілген себет, құрақ көрпе, оюланған жастық, қазақы қоржын, түрлі әшекей, кестеленіп тігілген картиналар сынды сан түрлі бұйымдарды елордалық ардагерлер қатарындағы әжелер жасаған. Мерекелік концертте «Жастар» сарайы­ ның шығармашылық ұжымдары, астаналық еңбек ардагерлерінің хоры, мемлекеттік «Наз» би театры мен елор­д алық цирк әртістері өнер көрсетті.

– Бүгінде Астанада 72 мың зейнеткер бар. Қала әкімдігі олардың бар жағдайын жасауға ерекше көңіл бөліп келеді, - дейді қала әкімінің орынбасары Ермек Аманшаев. Оның айтуынша, мерекеге орай қарттық жасқа келген астаналық 56500 зейнет­кер­ дің зейнетақысына қосымша 5 мың теңге аударылады. Мәдина ЖАҚЫП

БЕС ОҚУШЫҒА – БЕС МЫҢ ЕУРО – Қазақстанға жиі келіп тұрамын. Маған осы елдің тарихы мен бай дәстүрі, қонақжайлылық қасиеті ұнайды. Адамдары да бауырмал. Жас жеткіншектердің өзі де шетінен талантты, өнерлі келеді. Халықаралық олимпидаларда олжа салып жүрген оқушылар бар екенін де білемін. Бүгінгі грантқа ие болып отырған балалардың да келешегі зор. Олардан көп үміт күтемін. Сондықтан, барлықтарыңызға бақыт тілеймін, – деді Қазақстанның БаденВюртемберг жеріндегі құрметті консулы, Германия іскер әйелдері қауымдастығының мүшесі Доротея Халлер-Лайбле. Өз кезегінде грантқа ие болған оқушылардың ұстаздары мен ата-аналары да қайырымдылық іс жасап отырған Доротея Халлер-Лайблеге алғыстарын білдірді. Реті келгенде айта кетейік, өткен жылы Қазақстанның Германиядағы елшісі Болат Нүсіпов екі елдің арасындағы достықты дамытуға қосқан үлесі үшін Доротея Халлер-Лайблені Нәзір Төреқұлов атындағы медальмен марапаттаған. Азамат ЕСЕНЖОЛ

Астанадағы Оқушылар сарайында елордадағы мектептерде оқитын аз қамтылған отбасылардан шыққан бес дарынды оқушыға 5 мың еуро көлемінде грант табыс етілді. Игілікті шара ел тәуелсіздігінің 25 жылдығына арналған «25 ізгі іс» жобасы аясында жүзеге асып отыр.

Еріктілер тобы автобустарда қазақтың өлең-жырларын оқып, «Атамекен» әнін шырқады. Тілдерді дамыту басқар­ масының ұйытқысымен Желтоқсан көшесінің бо­ йындағы Керей мен Жәні­ бек хандар ескерткішінің алдынан бастау алған шара 30 қыркүйекте қорытын­ды­ ланды. Жастар елорданың негізгі көшелерін, ірі сауда орталықтары мен ойын-сауық кешендерін, кәсіпкерлік нысандарды, сондай-ақ, қо­ ғамдық көліктерді аралап, «қазақша сөйлейік» ұранын алға тартты. «Қазақстан Рес­п убликасының әр азаматы қазақ тілін білуге, оны құрметтеуге тиіс деп есеп­ тейміз. Еліміздің болашағы қазақ тілінде екенін ұмыт­ пайық, ағайын!» деген жас­ тар Абай Құнанбайұлы, Мағжан Жұмабаев, Ахмет Байтұрсыновтың өлең шу­ мақтарын оқып, домбырада күй тартып, «Атамекен» әнін хормен айтты. Ұйымдастырушылар вир­ туальді кеңістіктің қол­д а­ нушыларын да назардан тыс қалдырмады. Акция аясында әлеуметтік желілерде үздік видео және фотоколлажды анықтайтын байқау жарияланды. Байқаудың шарты бойынша кез келген азамат Тәуелсіздік және тіл туралы тұлғалардың қанатты сөздері мен ақындардың өлеңдерін мәнерлеп оқуы немесе өз шығармашылығын паш етуі керек болды. Же­ ңімпаздарды Тілдерді дамыту басқармасының басшысы Тілеуғали Қышқашбаев, айтыскер ақындар Серікзат Дүйсенғазин мен Сырым Әуезхан марапаттады. «Менің тілім» акциясы қазақша ән-күй әуелеген концерттік бағдарламаға ұласты. Мәдина Қайратқызы

www.astana-akshamy.kz

№115 (3467) 04/10/2016

қала мен сала – Берік Аллабергенұлы, елор­дада қанша жаяу жүргінші жолы бар және олардың бәрін қауіп­сіз деп айтуға бола ма?

– Бас қалада 500-ден астам жаяу жүргінші жолы бар. Олар­д ың 30%-ы жылдамдық өлшеуіш құрылғысымен жаб­ дықталған. Жыл сайын әкімдікке ұсыныс бере отырып, қалған жүргіншілер жолын да қажетті жабдықпен қамтамасыз ету жос­ парда бар.

– Абай көшесіндегі жаяу жүргіншілер жолы неге алынып тасталды?

– Тек Абай көшесі емес, қала­ дағы реттелмейтін қиылыстағы

Алло, «Астана ақшамы»!

Қаңғыбас ит қауып алмасын...

Редакцияға хабарласқан қала тұрғыны Жеңіс Мейрамбеков өзі тұратын ауданда қаңғыбас иттердің көбейіп кеткеніне алаңдайтынын жеткізді. «Есілдің оң жағалауында тұрамын. Нақтырақ айтқанда, Ә. Молдағұлова көшесінде орын тепкен ескі үйлердің ауласында иесіз ит-мысық көп. Мектеп жасындағы балалар үшін уайымдаймын. Қайда хабарласқаным жөн?» дейді ол. Оқырман сауалына орай, осы мәселемен тікелей айналысатын Астана қаласы Ауыл шаруашылығы басқармасына хабарласқан едік.

Берік ЖОЛДАСБЕКОВ, Астана қаласы ІІД Әкімшілік полиция басқармасы Жол және техникалық инспекция бөлімінің басшысы:

Жаяу жүргіншілер

жолына қадағалау күшейді

үш жаяу жүргіншілер өткелі алынып тасталды. Нақты айтсам, Республика даңғылында Жастар сарайына қарсы, Тұран даңғылында «Думан» ойын-сауық орталығына қар­ сы және қалалық әкімдіктің жанында Абай даңғылында орна­л асқан өткелдер. Оның үстіне аталмыш жолдар бағ­ дар­ш ам нысандарының жанында орналасқан. Апаттық жағдайларды болдырмас үшін және жаяу жүргіншілерді қағып кету сияқты жол қозғалысы ережелерін бұзудың алдын алу мақсатында осындай шешім шығардық. Жалпы, осы уақытқа дейін аталмыш орындарға жерас­ ты жолы немесе бағдаршам орнату туралы Жолаушылар көлігі басқармасына ұсыныс жолдаған едік. Бірақ белгілі себептерге байланысты орнату мүмкін болмады. Алты жолақты үлкен жол болғандықтан, онда апаттық жағдай жиі тіркеледі. Сол себепті реттелмейтін үш жаяу жүргінші жолын қолданыстан

5

шығардық. Өйткені біз үшін тұрғындардың қауіпсіздігі маңызды. Қазіргі кезде талдау жүргізіп, қаланың басқа учаскелерін де зерттеп жатырмыз. Бұдан былай бағдаршам нысандарының жанында орналасқан жаяу жүргіншілер өткелінде жол-көлік оқиғасы жиі анықталған жағдайда, олар алынып тасталады.

– Балалардың қатысуымен жаяу жүргіншілер жолында жол-көлік оқиғалары жиі тір­ келеді. Осы ретте мектеп­тер мен балабақшалар орналас­қан көшелер қажетті жол белгілер­ мен қамтамасыз етілген бе?

– Жаңа оқу жылы басталар тұста, Білім басқармасымен бірлесе отырып, барлық білім беру ұйымдарына талдау жүр­ гіземіз. Биыл тамыз айында арнайы тексеріс жүргізілді. Жаңадан ашылған мектептер мен басқа да білім беру меке­ мелері маңайына қажетті жол белгілері орнатылды.

– Елордада тәжірибе ретінде

сары жолақты жол пайда болғанын білеміз. Жақсы нәтиже бар ма?

– Балалар арасындағы жолкөлік оқиғаларынан жарақат алуды азайту мақсатында жаяу жүргіншілер жолағына қанық сары түс қосылды. Ол «Байқа, балақай!» жедел алдын алу шарасы аясында жүзеге асырылды. Нәтижесі жаман емес. Жалпы, ашық түсті киім киген жаяу адамды жүргізушілер 150 метр қашықтықтан көреді. Бұл жоба М. Өтемісұлы атындағы Оқушылар сарайы маңайындағы Ә. Бөкейхан көшесінің тұсында енгізілді. Бұл өз кезегінде жаяу жүргіншілер жолында болатын апатты азайтуға септігін тигізетіні сөзсіз. Мұндай жол белгілер алдағы уақытта балалар көп жүретін маңайға, мектептердің, балабақ­ шалардың жанына да орнатылатын болады. Әңгімелескен: Гүлмира АЙМАҒАНБЕТ

Жалпы, елордадағы қаңғыбас иттер мен мысықтарды аулау және жоюды Астана қаласы әкімдігінің «Астана ветсервис» коммуналдық мемлекеттік кәсіпорыны жүргізеді. Астана қаласы Ауыл шаруашылығы басқармасының басшысы міндетін атқарушы Гүлмира Ермолдинаның айтуынша, иесіз жануарларды аулауға қала бойынша күн сайын

торлар, тор-қақпандар, сондайақ жануарларды аулау кезінде олардың өліміне жол бермейтін басқа құрылғылар пайдаланылады. Ауланған қаңғыбас иттер мен мысықтар үш күннен аспайтын мерзімге уақытша оқшауланады. Мамандардың айтуынша, уақытша ұстау оқшаулағышында ауланған қаңғыбас жануарларға тіркеу және

мамандандырылған 3 бригада көлігі шығады.

– «051» қызметіне хабарласқан өтініштер күнделікті тексеріліп, қарауға алынады. Мәселен, тек бір аптаның ішінде 126 қаңғыбас ит пен мысықты ұстау жөнінде 33 өтініш тіркелген, – дейді ол. Айта кеткен жөн, қаңғыбас иттерді аулау жұмыстарына кім көрінген тартылмайды. Оған медициналық тексеруден өткен, құтыруға қарсы алдын алу екпелерін алған, психоневрологиялық және наркологиялық диспансерлерде есепте тұрмаған адамдар ғана жіберіледі екен. Олар заң аясында рұқсат етілген құралдарды ғана қолданады. Яғни, жануарларды ұстау үшін құрық, тиісті сертификаты бар, әрекетке қабілетсіз ететін дозаланған препараттарды қолданатын пневматикалық қару,

клиникалық зерттеу жүргізіледі. Әрқайсысы жеке торға орналастырылады. Астанада олардың саны жүзге жетеді. Ал иесі жоқ жануарлар туралы ақпарат мамандандырылған ұйымның интернет-ресурстарында орналастырылғаннан кейін үш күн өткен соң жойылады. Олар арнаулы препараттармен, медикаментоздық жолмен жансыздандырылады. Қаңғыбас жануарлардың өлек­ селерін жою арнайы пеш қойылған мамандандырылған ұйымның өндірістік базасында жүзеге асырылады. Егер үйіңіздің маңынан қаңғыбас ит пен мысықтарды көрсеңіз, қалалық «051» қызметіне немесе мекеменің 28-54-70 нөміріне хабарласып, оларды ұстауға өтініш беруге болады. Гүлмира ШАРХАНҚЫЗЫ

ЖҮРЕК ЖЫЛУЫН СЫЙЛАДЫ

«Қуан, сәби!» республикалық акция аясында Астана қаласындағы Балалар үйінде «Жүрегімнің жылуы» атты мерекелік кеш өтті. Оған мекеме қызметкерлері мен тәрбиеленушілер, Астана қаласы әкімдігінің, құзырлы органның өкілдері және бала асырап алушы отбасылар мен қамқор аналар қатысты. Баланың жанұяда өмір сүру құқығын іске асыру, жетімдік мәселелеріне қоғамның көңілін аудару, баланы отбасыға үйретудің әртүрлі жолдарын насихаттау мақсатында ұйымдастырылған басқосуға қатысушыларды тәр­ биеленушілермен бірге, «Адырна» халық аспаптар оркестрі қарсы алды. Қонақтар Балалар үйінде Ризашылық бағын, сенсорлық, психологиялық қызмет, халық

аспаптары оркестрі бөлмелерін аралап, балалардың шығармашылық жұмыстарының көрмесін тамашалады. Сонымен қатар, «Біз – спорттық жанұя» атты спорттық шарасын, «Өнер» бейнелеу студия­ сын көрді. «Мирас» жанұясының тұрғын-жайымен танысты. Содан кейін естелік үшін фотоға түсіп, өнерлі жеткіншектердің ән-жырына қошемет білдірді. «Осындай басқосуларды жиі

ұйымдастырғанымыз жақсы. Өйт­ кені қамкөңіл балалар кәдімгі­дей жадырап, қуанып қалады. Олар өздеріне қоғамның назар аудар­ ғанын қалайды. Қолдарынан ке­ле­тін дүниелеріне баға берсе екен дейді. Міне, бұл шараны ұйым­дастырудағы мақсатымыз да сол, балалардың өнерін басқаларға паш ету» дейді Балалар үйі директо­ры­­ның орынбасары Динара Оразбаева. Асхат РАЙҚҰЛ

6

№115 (3467) 04/10/2016

www.astana-akshamy.kz

күні-түні

«Астана – қауіпсіз қала» деп жиі ұрандатамыз. Ал сол қауіпсіздік қалай сақталады? Осыны біл­ мек ниетпен полиция­ мен бірге түнгі қаланы барлауға шықтық.

«ИРГИЗ» АВТОПАТРУЛІ ЖАРАДЫ

Бізді Астана қаласы ІІД Жолпатрульдік полиция полкінің №3 рота командирі Сәкен Шахаров қарсы алды. Елорданың түнгі торуылына 46 автопатруль, яғни 92 тәртіп сақшысы шығады екен. Олар жол қауіпсіздігін ғана емес, қоғамдық тыныштықты да қадағалайды. Тіпті, оқиға орнына шұғыл жетіп, қылмыстың бетін бірінші ашатын да – жол-патрульдік полиция қызметкерлері. Рота командирі фототілші екеумізді полк «ең-ең» деп мақтан тұ­ татын жігіттердің патруль экипаждарына қосып беретін болды. Негізі жұмыс күндері қала тыныш. «Қызықтың көкесі» жұма, сенбі, жексенбіде болады дейді погон таққан мырзалар. Десек те, полициямен ерген бір түннің ішінде нағыз экшн-фильм көргендей әсер алдық... Тәуелсіздік даңғылы бойымен қозғалып келе жатқанбыз. Жолдың қарсы бетінде жолкөлік оқиғасы орын алыпты. Эки­пажымыз дереу сонда бұ­ рылды. Ақ түсті «Honda accent» жүргізушісі шамасы 30-35 жас­ тағы ер кісіні қағып кетіпті. Еуро­палық нәсілдегі жәбір­ле­ нуші ес-түссіз қансырап жатыр. Жедел жәрдем жетіп үлгерген екен, іле-шала алғашқы меди­­ циналық көмек көрсетуде. Бақы­ тымызға орай, адам тірі екен, тек аздаған жарақат алыпты. Жүргізуші шоктан абдырап қалған. «Ойда-жоқта алдымнан жүгіріп шықты. Тоқтап үлгермедім» дейді. Куәгерлер көргендерін жасырмады. Сөйтсе, машина астына түскен адам мас күйінде белгіленбеген жерден жүгіріп өтпек болған. Дәрігерлер де оқиға алдында оның араққа сылқия тойып алғанын растады. Полиция қызметкерлері «кінәлі жақты кесіп айту ерте» дейді. Бұл көшеде бейнеба­қылау жоқ. Оқиғаның ара-жігін ажы­ ратудың өз амалы бар. Рота командирі автокөлік дөңгелек­ терінің тұсын, адамның жүгіріп шыққан жері мен ұшып түскен орнын ақ бояумен белгілеп шықты. Енді істі келіп жеткен кезекші бөлімнің жылжымалы полиция тобына тапсырды. Олар көліктің қозғалыс ба­ғы­ тын, жаңағы белгілер бойынша машинаның жылдамдығын анықтап, жазбаларды тіркейді. Оқиға орнындағы адамдарды полиция бөлімшесіне жеткізеді. Одан кейінгі шаралар легі рет-

ТyНГІ кАЛАНЫн

КyЗЕТШІЛЕРІ ретімен жүреді. Кінәлілер мен олардың жазасы сот шешімімен анықталады. «Иргиз-71» экипажына ауыс­ қан біз ары қарай кеттік.

ҮШ ҰРЫНЫ үш МИНУТТА ҰСТАДЫ – Тапсырма алған бойда межеленген жерге ең ұзағы – 7 минутта жетуіміз керек. Шұғыл шақыртулар үсті-үстіне түсіп, бұл уақыттан кешігетін кездер де болып қалады. Рұқ­сат етілген максималды жыл­дамдығымыз – сағатына 120 шақырым. Қыл­ мыскерлер жан­таласа қашқан кезде желдей ұйытқып қуа жөнелеміз. Негізі біздің жұмыс кино ғой! Жоқ, киноны біздің жұмысқа қарап түсіреді, – деп әзіл-шыны аралас әңгімеледі полиция аға лейтенанты Әбілсейіт Әбді­мәліков. Осы кезде рация­дан хабар берілді: – «Шымкент» дәмханасының алдында кісі тоналды. Алыс­ тан көрдік. Қашқан екеуі сұр түсті «Audi 80»-ге отырды. «Тұлпардың» артына бұрылды. Сейфуллин-Уәлиханов көше­ сінде. «Артем» жаққа кетті. Жоқ, бұл емес. Автомобиль коды: 11, – деп Жедел басқару операторының кезекші инспекторы әр ақпаратты жылдам әрі анық жеткізіп жатыр. Біздің экипаж қарақшылардың ізіне түсуді көздеп келеді. Рациядағы дауыс қайта естілді: «Бейтаныс адамдар жігіттің желкесінен қиқындыра ұстап, екіншісі қалтасын тінтіп, бірдеңе жұлып әкетті. Не ұрланғаны белгісіз. Мемлекеттік нөмірі –

623». Айналдырған 3 минутта «Иргиз-41!» делінді рациядан.

– Ұсталды! – деді полиция аға лейтенанты Төрехан Бикенов. Иә, «Иргиз-41» небәрі үш минутта ұрыларды «Тұл­п ар­ дың» алдында қолға түсірді. Көп ұзамай біз де сол жерге жет­т ік. Барсақ, азан-қазан. Қашып құ­тыла алмағандар июқиюы кел­­мейтін сөздерді жа­ рыса айқай­л ап, түнгі қаланы басына көтерді: – Кім тексерді? Бізде нелерің бар?

– Мен ішіп алғанмын, бұларды танымаймын! Екеуі де «таксист».

– Ертең мотор алам деген өзімнің 120 мың ақшам бар... Сөйтсе, бұл ұсталғандардың жиі қоятын «спектаклі» екен. Өздерін ақтап, полицияны шатас­ тырып, өз дегендеріне сендіруді қалайды. Қалталарын қарап шықты. Еш­теңе табылмады. Қолда­ры­ на кісен салынған күдік­т і­л ер патруль экипажына отыр­­ғ ы­ зылды. Бізге не ұрлан­ғ аны

бел­­гісіз. Осы сәтте бір қызық бол­­масы бар ма? Фото­кор­рес­ пон­д ентіміз Сұлтан Сейітов күдік­­­тілердің көлігінің астында жыл­­­тыраған бір затты бай­қайды. Жақындаса, iPhone екен.

– Мәссаған, біреудің телефоны түсіп қалыпты ғой, – деп ұстай бергенде полиция қызметкері «Тиіспеңіз, саусағыңыздың ізі қалып қояды» деп қолын кері итеріп үлгерді. Тоналған зат – iPhone болып шықты. Ұрылар полицияны көргенде есіктен шыға бере білдіртпей телефонды дөңгелектің астына сырғыта салыпты. Газетіміздің қылмыстың ашылуына көмегі тиді деп мәз боп қалдық.

Бейнекамераның көмегі көп

Ең қызығын жәбірленушіден естідік: – «Шымкент» дәмханасында сыра ішіп отырғанмын. Шылым тартуға сыртқа шыққанымда, осы екі жігітпен сөйлесіп кеттік. Үйге қайтар жолда «балансымыз

жоқ, қоңырау шалайықшы» деп телефонымды сұрады. Бердім. Менің көзімше хабарласты. Ешкім көтермеді. «Енді телефонымды қайтар» дегенім сол еді. «Бауырым, бізге сенің соткаң бір тиынға да керек емес» деп боқауыз сөздерді жаудыра бас­ тады да, желкемнен шап беріп, екіншісі қалтамдағы «Айфонды» алып, екеуі тұра қашты.

– Сосын? Полицияға хабар­ ластыңыз ба?

– Жоқ. Өзімнің бірер жарты алып қойғаным бар. Полицияға мастығым тарқаған соң хабарласам деп едім. Салым суға кетіп үйге бара жатқанымда жол-патрульдік полициясы дәл жаныма келіп тоқтады. Шошып кеттім. «Тоналған адам сіз ғой?» деді. «Иә!» дедім түкке түсінбей. Сөйтті де бір жігіттің басын көтере маған көрсетті. Дәл өзі! Тонап кеткен осы ғой! Таңғалдым. Мен полицияны шақырған да жоқпын. Қайдан біліп қойды? – деп әлгі жәбірленуші әлі де себебін таба алмай дал болып отыр. Міне, бұл біздің қауіпсіз қала! Бұзақылар бәрін жасырын жасаймыз десе де, Астананың түкпір-түкпіріндегі сұңғыла бейнекамералар ештеңені қалт жібермейді. Олардың саны бүгінде 800-ге жуықтайды. Таңға дейін 23 әкімшілік құқызбұзушылық анықталды, 3 қылмыстың беті ашылды. Машинаны айдап әкеткен азамат қолға түсті, бір нашақор есірткімен ұсталды, біреуден заңсыз қару-жарақ табылды...

P.S: Қоғамдық тыныш­

тықты күзететін поли­ цейлердің арқасында аста­ налықтар алаңсыз өмір сүреді. Күндіз күлкі, түнде ұйқы көр­ мейтін батыр жігіттердің барында бас шаһар ештеңеден қорықпас... Мәдина ЖАҚЫП

www.astana-akshamy.kz

№115 (3467) 04/10/2016

руханият

Ұлы даланың ұлы перзенті атанған дарабоз тұлғаның дүниеден озғанына да жыл айналып барады. Алайда күндер өткен сайын кеше ғана арамызда тірі жүрген алып абыздың бейнесі мен айтқан сөздерін сағына түскендейміз. Ол өмірден өткенде, қазақ даласы қобыздай күңіреніп, биік бәйтеректей теңселіп кеткен еді. Содан-ақ бір ғасырда сирек туатын саңлақ таланттың қадірінің қандай қымбат екендігін түйсінуге болады. Игілікті шарада алдымен Әбіш аға­ мыздың көзі тірісінде түсірілген деректі фильмнен үзінді көрсетілді. Онда жазушы өзінің туған елі – Маңғыстауға барып, кір жуып, кіндік қаны тамған жері туралы толғанады. Толқындай сапырылысып жатқан өмір жайында, қым-қиғаш тіршілік туралы парасатты пайымдар айтады. Еліміз азаттық алған шақта Елбасымен бірге атқа мініп, тәуелсіз мемлекеттің

Астанадағы Ұлттық академиялық кітапханада Қазақстанның Еңбек ері, халық жазушысы Әбіш Кекілбайұлының өмірі мен шығармашылығына арналған «Әбіш әлемі» журналының тұсауы кесілді. Оған елордалық зиялы қауым өкілдері мен көрнекті қаламгердің туған елінен келген бір топ азаматтар қатысты. орталығын салу қолға алынғандығын жеткізді. «Әбіш әлемі» журналы да сол ізгі істің бір жалғасы екендігін айтты. Одан кейін белгілі қоғам қайраткері, ғалым Мырзатай Жолдасбеков кемел суреткердің азаматтық қыры мен жазушылық қасиеттері жайында кеңірек сөз қозғады. «Мен өмірде бес алыпты көрдім. Олар: Дінмұхаммед Қонаев, Қаныш Сәтбаев, Мұхтар Әуезов, Әлкей Марғұлан және Әбіш Кекілбаев. Өткен ғасырдың тоқсаныншы жылдардың басында ел алдында «Маңғыстау – әулиелер мекені, бұл түбекті 362 әулие мекен еткен, солардың арамызда тірі жүрген 363-шісі Әбіш Кекілбаев» деген

7

Кекілбайұлын жұртшылыққа таныстыру қажет. Өйткені ол өз заманына немесе бір ұлттың ғана аясына сыймайды. Қаламгердің шығармалары біздің жер бетіндегі күнделікті тіршілігімізбен үндесіп жатқанымен, оның жұмбақ әлемін түсіну оңай емес» деп тереңнен толғады. Маңғыстаудан әдейі ат терлетіп келген дарынды ақын Светқали Нұржан Әбіш аға туралы салиқалы әңгіме өрбітіп, асыл азамат өмірден өткенде арнаған азалы өлеңін оқыды. Жампоз жазушыға арналған жаңа журналдың тұсауын Мырзатай Жолдасбеков пен қаламгердің жары Клара Жұмабайқызы кесті. Одан кейін Клара апамыз осы ізгілікті іске мұрындық болған азаматтарға алғысын білдірді. Ардақты тұлға туралы жыпжылы естеліктер айтты. Шара барысында дарынды күйші Сержан Шәкірат пен жыршы Амандық Көмеков өнер көрсетіп, Маңғыстау

ӘБІШ ӘЛЕМІН ТАНУ БАСТАЛДЫ

іргетасын қалаудағы тарихи оқиғалар жайында оралымды ойларын жеткізеді. Фильмді көріп отырып, біз Мұхтар Әуезовті көрмесек те, соның бірден-бір ізгі жолын жалғаған Әбіш Кекілбаевты көзімізбен көріп, сөзін тыңдағанымызға өз ойымызбен іштей болса да тәубе дедік. Тағылымға толы жиында Маңғыстау облыстық мәслихатының хатшысы Бек­ мұрат Жүсіпов сөз алып, әдеби кештің маңызына тоқталды. Ол Маңғыстауда Әбіш Кекілбайұлы атындағы руханият

едім. Бұл сөз кезінде «Қазақ әдебиеті» газетінде жарияланды. Мен бұл пікірден бүгін де айнығаным жоқ» деп тереңнен тебіренді. Көрнекті қаламгер Әкім Тарази жазушының әп дегеннен әде­ биетке ақын болып келгендігін, оның прозалық шығармалары да ақындық қуаттың лебімен жазылғандығын баяндады. Ал талантты ақын Оңайгүл Тұр­ж ан болса «Бір қарағанда Әбіш Кекілбайұлын жұртшылыққа таныстыру артық. Ал бір қарағанда, Әбіш

облыстық кітапханасы мен облыстық тарихи-өлкетану музейінің «Ұлы дала Абызы» атты көрмесі ұйымдастырылды. Сондай-ақ, сол күні елордадағы М.Горкий атындағы академиялық орыс театрында Н.Жантөрин атындағы Маңғыстау облыстық музыка драма театры Әбіш Кекілбайұлының «Шыңырау» повесінің желісімен жазылған спектакльді жұртшы­лыққа ұсынды. Азамат ЕСЕНЖОЛ

АШЫҚБАЕВТЫҢ АСТАНАДАҒЫ КЕШІ

Астанадағы ҚР Ұлттық академиялық кітапханасында айтулы ақын Ертай Ашықбаевтың «Ассалаумағалейкум, Астана!» атты шығармашылық кеші өтті. Мешін жылы Бабатайда туып, бастан талай өмірді зулатқан ақын биыл мерейлі 60 жасқа толды. Студенттік жылдары жазған жырларымен маңайындағы адамдардың мойынын өзіне бұрғызған шайыр туған жерінен жырақтамай, ғұмыр кешуде. Қазір шығармашылық ортада Ақтөбе дегенде «Е, бұл Ертайдың елі ғой» деген тіркес те қалыптасты. Кеш барысында ақын әртүрлі тақырыптағы өлеңдермен жиналғандарды сусындатты. «Тақыр жерге шөп шықпас» демекші, Ертай ақын сол өңірде туып, өрелі өлеңдерімен бар қазаққа танылған кешегі ақындардың бүгінгі сарқыты. Кеште сөз алған белгілі ақын, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, Жазушылар одағының Астана қалалық филиалының төрағасы Несіпбек Айтұлы жиналғандардың назарын осыған аударды.

– Ақтөбе дегенде, Нұрпейіс Байғанинді айтпағанның өзінде, менің ойыма Қуандық Шаңғытбаев, Өтежан Нұрғалиев, осы күндерге дейін бағасын ала алмай келе

жатқан қазақтың ұлы классигі Сағи Жиенбаев келеді. Сағидың қаламынан құйылып түскен мөлдір жыр, Абай айтпақшы, өлеңдегі «Сылдыраған өңкей келісім» қазақ поэзиясында өте сирек. Міне, кешегі Есенбайлардың, Өтежандардың, Қуан ағалардың, Сағилардың поэзияда тігіп кеткен үлкен байрағын қазір ұстап тұрған осы Ертай, – деді Н. Айтұлы. Ақтөбе жерінің қадір-қасиеті туралы сөз толғаған белгілі сықақшы Көпен Әмірбек ақынның табиғаты туған жерімен тамырлас болатынын еске салды. «Талай жердің шұбатын ішіп жүрмін. Ал Оймауыттың, Байғаниннің шұбатына тік тұрғызып қойған қасық батпайды. Неге? Өйткені ол жердің шөбінің қасиеті сондай. Естуімше, біздің ғарышкерлер сол Байғаниннің шөбін жеп өскен түйелердің шұбатын паста ретінде тамаққа пайдаланады. Ал сол түйелердің шудасынан скафандр тіктіреді. Сондай жерде туған Ертай ақынның жан дүниесі неге таза болмасқа?! Кірі жуылып, кіндігі кесілген жері таза, құнарлы ғой. Ертай Ашықбаев талантымен де, мінезімен

де әдебиетімізге сіңісті» деді сықақшы. Студенттік жылдардың қызығын Ертай Ашықбаевпен қатар өткізген саясаткер Әміржан Қосанов сол шақты еске алды. «Мұқағали мен Төле­геннің көзін көрген жоқ­пыз. Ол кісілер біз оқығанда өмірде жоқ еді. Сол кезде көзі тірі классик осы Ертай Ашықбаев болатын. Журфактың бұл кісі тұратын бөлмесі поэзияның эпицентрі болды. Алматыны мекен еткен Әміржанның Ақтөбеде тұратын Ертайдың Астанадағы кешінен табылуын бір жаңалық деп білем. Бұл – Астананың өзінің саяси, экономикалық орталықтан мәдени орталыққа ауысып отырғанының белгісі» деді ол. Кеш барысында жазушы Толымбек Әбдірайым, Ертай Ашықбаевтың курстасы, суретші Сейсенхан Махамбет ақын жөнінде сөз қозғады. Ақынның қаламдас інісі Бауыржан Бабажанұлы әзілдермен көмкеріп, кешті әдемі жүргізді. Ақтөбелік талантты әнші Жадыра Арыстанова ақын сөзіне жазылған әндермен кешті көркемдеді.

«Ақын егер ғарышқа аттанатын болса және оған өзімен бірге үш кітапты ғана алып кетуге рұқсат берілсе, ол қандай кітаптарды алар еді?» деген залдан берілген сұраққа ақын «Бес ғасыр жырлайды» кітабы мен Абай өлеңдерін және Есенғали Раушановтың жырларын алатынын айтты. Кеш соңында жиналған жұртқа ақынның «Мешін жылы Бабатайда туғалы» атты жуырда шыққан жыр жинағы таратылды. Аманғали ҚАЛЖАНОВ

8

№115 (3467) 04/10/2016

www.astana-akshamy.kz

тарихтан – тәбәрік

Қаржаубай САРТҚОЖАҰЛЫ:

толтума тарихымыз –

коне тyркі жазбаларында ТАСТАҒЫ МӘТІН ТҮЗЕЛДІ – Қаржаубай Сартқожаұлы, өткен жылы ғана жарық көр­ ген ғылыми еңбегіңіз «Ор­ хон ескерткіштерінің толық атласының» жалғасын жазып бітірген екенсіз. Әңгімемізді осы еңбектен бастасақ. Несімен ерекшеленіп отыр.

– Биылғы жыл мен үшін өте өнімді болды. «Орхон ескерт­ кіштерінің толық атласының» екінші және үшінші томын жа­ зып бітірдім. Баспаға дайын тұр. Бірінші томы 2005 жылы қазақ тілінде, 2007 жылы жарық көрген еді. Екінші томында моңғол жеріндегі ұйғыр дәуіріндегі мәтіндер, байырғы түрік мәтін сөздігі, ал үшінші томында сол өңірден табылған майда жазулар туралы деректер енгізіліп отыр. Яғни, тасқа, жартасқа жазылған көне түркі бітік жазуларының мәтіндері мен транскрипциясы, түрлі-түсті фотолары мен сыз­ ба суреттері қоса беріліп отыр. Барлығы 46 аумақтан табылған 120-дан астам мәтін енгізілді. Бұл деректерден сол дәуірдегі адамдардың жыл белгілеуі, ой­ лау деңгейі мен психологиялық жағдайы, әлеуметтік көзқарасы мен философиясын ұғынуға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, зерттеулер барысында тастағы жазулардан Орхон және шығыс Түркістан бойындағы қалалар мен көне тайпалар ту­ ралы деректер таптық. Соның бірі – кезінде көне Бесбалық қаласының басымылдардың аста­ насы болғаны туралы дерек. Ба­ сымылдар дегеніміз Арғындардың арғы ата-бабалары саналады. Бұл деректер жан-жақты зерттеуді қажет етеді. Сонымен қатар, біздің заманы­ мыздың VIII ғасыры жәдігеріне жататын тоғыз-оғыз мемлекеттік одағының билеушісі Ел-Етміш Білге қағанға арналған Мойын – чор немесе ғылымда Селен­ га тасы деген атаумен белгілі болған атақты мәтінге қатысты тың зерттеулер енгізіліп отыр. Бұл ескерткішті 1909 жылы фин ғалымы, профессор Г.Рамстедт тапқан болатын. Кейін тастағы 53 жолдан тұратын мәтіннің оқылымы мен аудармасын, түсініктемесін жасады. Алайда ғалымның қателік жібергені анықталып отыр. Яғни, Рамстедт жазулардың бірінші бетінің 4-жолындағы сөйлемді «түрік қыпшақтары елу жыл билік жүргізді» деп оқыған болатын. Бүгінге дейін солай қабылданып келді. Алғаш ұстын бетіне мәтін

Қаржаубай Сартқожаұлы – Л.Гуми­лев атындағы Еуразия ұлттық универ­ ситеті Түркітану және алтайтану орталығының директоры, фило­ логия ғылымының докторы, про­ фессор. Халықаралық Шыңғысхан академиясының академигі, Халық­ аралық Кемал Ататүрік атын­дағы Түрік тарих құрылтайының (акаде­ мия) мүшесі, түркітанушы ғалым, «Күлтегін» сыйлығының иегері. Жақында зерттеуші ғалыммен жүздесудің сәті түсіп, тылсымға толы көне түркілік тарихи ескерткіштер туралы әңгімелескен едік. қашап түсірген кезде, бәдізші (тас қашаушы) қателесіп «еліг он жыл» (елу он жыл) деген сөйлемдегі «он» сөзін ұмытып кетіп, келесі кезектегі «жыл» сөзінің «ж» әрпін ойып жазып қойған. Тасқа ойып жазылған мәтінді қайта түзеу мүмкін болмағандықтан, бәдізші «ж» әрпінен кейін «он» сөзін кіші қаріптермен ойып жазып, содан кейін ғана «ыл» таңбасын қалаған. Біз осы қателікті тауып, жөнге келтіріп, елу жыл емес, бес жүз жыл ел басқарыпты деп аудардық. Яғни, тастағы жазулардың транс­ крипциясын жасау барысында кеткен қателікті түзетіп, бұл жазу­ ды «түрік қыпшақтары елу он жыл билік жүргізді» деп өзгертіп отыр­ мыз. Яғни, бабаларымыз 50 емес, 500 жыл билік жүргізген екен. Яғни, бірінші және екінші Түрік қағанатының тізгінін толықтай қыпшақтар ұстап келді деген сөз. Бұл – түсінген адамға тың жаңалық. Оның сыртында ұстынның төртінші бетіндегі мәтін жол­ дары ауысып кеткенін анықтап, жөнге келтірдік. Мәтін жазылған тастың ұзындығы шамамен 330 см. Жоғарғы 120 сантиметрі сынып түскен. Осы бөлікті құрастыру барысында біраз бөлшектерін ауыстырып алғаны белгілі болды. Осы олқылықтың орнын тол­ тырып, ауысып кеткен бөлігін қалпына келтіріп, шатасып кеткен 15 жолын қайтадан оқып, жөнге келтірдік.

ТӨЛ ТАРИХ ӨЗГЕГЕ ТЕЛІНДІ

– Бәрекелді! Еңбегіңіз қашан жарық көргелі отыр?

– Бәріне сол қаржы мәселесі қол байлау болып отыр. Әйтпесе ай­ тып өткенімдей, басуға толықтай дайын тұр. Бірнеше мәрте Білім және ғылым министрлігіне барып

көрдім. Қазіргі кезде электронды нұсқасы түрік тіліне аударылып жатыр. Бірақ Түркияның аты­ нан шығайын деп отыр. Авто­ ры көрсетіледі. Яғни, еңбегіміз толықтай Түркияның дүниесі болып кеткелі тұр. Қазақтар айы­ рылады деген сөз. Жалпы, көп дүниеден айыры­ лып жатқан халықпыз ғой. Бары­ мызды әлі бағамдай алмай келеміз. Кезінде өз тарихымыз екенін біле тұра, көп дүниені өзгеге теліп келдік. Бізге дейін көк түріктің дүниелерін қазақ халқына ешкім жақындатпады. Алдымен орыс ғалымдары зерттеді. Қазақтардан дұрыс маман шығармауға ты­ рысты. Түркі жазбаларының соңынан шам алып түсіп, ерекше қызықтаған Ғұбайдолла Айда­ ров, Алтай Аманжолов секілді ғалымдарды көк түріктің мұралары сақталған Моңғолияға жібермеді. Сол кездегі солақай саясат көк түріктердің билеуші тайпасы кім екенін айтқызбады. Бірақ ол таста тұр. Тілі кімдікі екені де тарихи деректе анық көрініп тұрды. Оны да айтуға болмады, айтқызбады. Көне түркі жазбалары мен ескерткіштерінде өте көп дүние жатыр. Онда түгелдей біздің та­ рихи төлтума дәстүріміз тұнып тұр. Ел басқару жүйесі жатыр. Мәселен, көк түріктердің билігі әскери-азаматтық де­мократиялық жүйеге құрылған. Біз ұлардай шулап жүрген демократия ұғымы оларда атам заманда болған екен. Түркілік дәстүрдің ең бір ерекшелігі қандай да бір елдік мәселені дуалы ауыз­дар мен абыз­ дар, билік басындағылар ортаға алып, бірлесе шешетін болған. Бұл – азаматтық әрі демократия­ лы қоғамның көрінісі. Мемлекет есебінен тұрақты әскер ұстаған. Біздегі «ұлан» секілді тез әрі ілкімді қимылдайтын арнайы бөлімдер болған. Олар ондық, жүздік, мыңдық немесе түмен деп

сатылай өсіп отырған. Өздеріне тән әскери атаулары мен шендері болды. Біз қазір әскери атаулар­ ды қазақшалай алмай жүрміз. Неге сол ата тегіміз қолданған атауларды енгізуге болмасқа?! Түменбасы, мыңбасы немесе жүзбасы деген атаулар, меніңше, мағынасы жоғары. Қыры мен сыры ашыла қой­ маған ғылым болған соң, байырғы жазбаларда көп дүниелер бай­ қалмай, қалып қойып жатады. Орхон атласын жасау барысында байқамаған екенбіз. Кейінгі кезде ғана байқадым. Күлтегін жырын­ да «Ұмай текті анасы Күлтегінді 12 жасында ат болдырды» деген жолдар бар. Ат болдыру дегеніміз – кәдімгі баланы сүндеттеу емес пе? Ал біз бұған дейін сүндетті ислам дінінен алдық деп келдік.

ТӨРТ ЖҮЗДЕЙ ЖӘДІГЕР ТАБЫЛДЫ

– Көне ескерткіштер д е­ мекші, осыдан бірнеше жыл бұрын сонау моңғол даласы­ нан б.з. VІІ ғасырға тән, тең­ десі жоқ Шатыртау жерасты кесенесін тауып, әлемнің на­ зарын аударған едіңіздер. Бұл жұмыстың нәтижесі қалай болды. Толықтай қазып бітір­ діңіздер ме?

– Бұл тарихи олжа Моңғолияның астанасы – Улан-батыр қаласының батысына қарай орналасқан Ша­ тыртау (Майхан-уул) қыратынан табылған болатын. Л. Н. Гуми­ лев атындағы Еуразия ұлттық университеті мен Моңғолия Ғылым академиясының Тарих институты біріккен экспедиция жасақтау туралы келісімшарты негізінде 2011 жылдың шілде айында моңғол жерінде қазба жұмыстары басталған еді. Негі­ зінен, аталмыш нысанды біз көптен бері бақылап, көріп-біліп жүрген болатынбыз. Шатыр­

тау қыраты – Майхан-уулдың кеуде тұсындағы топырақтан үйіліп, күмбез бейнеде жасалған жасанды дөң. Оның сыртын ай­ налдыра арық қазып қоршаған. Бұл – б.з.д. 670-680 жылдар аралығындағы бүгінгі Моңғолия жерінде өмір сүрген ерте орта ғасыр түріктеріне тән ерекшелік. Бірақ ол жерден дәл мұндай құнды дүние жатыр деп ойламаған едік. Жантегін Қаржаубайұлы және Л.Эрдэнэболд деген маманды археологтар мен 30 студенттен құралған топ қазба жұмыстарын жүргізу барысында ерте орта ғасырға жататын аса құнды ба­ йырғы түрік жерасты кесенесіне тап болғанымызды бірақ білдік. Кесенеден төрт жүзден астам экспонат табылды. Ол – оңай олжа емес. Бұрын-соңды жерас­ ты кесенесінен осындай бай мұра табылған емес.

– Енді осы айрықша кесе­ не туралы толықтырып айта кетсеңіз. Қыры мен сыры құ­ пияға толы жерасты мазарын ашу үшін ерекше тәсіл қол­ дандық дегеніңізді естіген едік...

– Иә, дұрыс айтып отырсың. Бұл жерде бұрын-соңды қол­ да­н ылмаған ерекше тәсіл қол­ дандық. Жерасты нысанның төбесін тесіп кіруге болмай­ ды. Олай кірсек, баға жетпес құндылық – күмбездің форма­ сын бұзып аламыз. Бұрындары ғалымдар көбінесе төбесінен тесіп кіретін болған. Тізіп айтсақ, ондай мысалдар көп. Мұндай әдіс бұрынғы қалпын бұзып жібереді. Оны қайта қалпына келтіру де оңай шаруа емес. Бір сөзбен айтқанда, тамырға ине салғандай өте сақтықпен жұмыс жасадық. Белгілеген әдістемеміз нәти­ жесін беріп, нысанның мәдени қабаты табылды.

– «Мәдени қабат» дейсіз бе? Бұл қандай қабат?

– «Мәдени қабат» деп табиғи емес, адамның қолымен жасалған жер қыртысын айтады. Есікке барар жолдың қабырғасына шөп қосып, иін қандыра иленген балшық сылағын жүргізген екен. Осылайша жерасты мазарға апа­ ратын дәліздің есігі табылды. Жер табалдырықтан басталған жер босаға 42 метрге созылып барып, жерасты кесенеге жетті. Дәлізде 4 арка орналасыпты. Әрбір ар­ каның жалпақтығы бір жарым метрге жуық. Бұл – біздің археологтардың аса үлкен жеңісі. Айдаладағы аузы-мұрны жоқ белгісіз нысан­ ның есігін тауып, ішіне кіру – адам денесіндегі көмескі тамыр­ ды тауып, операция жасаумен

www.astana-akshamy.kz

№115 (3467) 04/10/2016

тарихтан – тәбәрік

н Ы Н М А Л А Б

бірдей, шеберліктің жетілген шыңы. Осыдан 1300 жыл бұрын байырғы түріктер жерасты нысанын қалай қазып, оны қайтадан қалай жапты, біз де солай етіп қайта аштық. Нәтижесінде, ерте орта ғасырда түріктердің жасаған жер­а сты кесенесінің архитектуралық құрылымы, бет-бейнесі толық сақталып қалды. Біз бұл кешенді «кесене» (мавзолей) деп атадық. Халық өзінің ұлы адамына, Елбасына, ұлт, халық, елі үшін ерен еңбек сіңірген қайраткерлеріне арнап кесене тұрғызған. Кесене тұрғызу арқылы сол адамға халық өзінің ерекше құрметін, махаббатын білдіреді.

«АЛТЫ АЛАШ» ДЕП АТАЛҒАН

– Теңдессіз кесененің нақты кімге арналып жасалғаны анықталды ма?

– Оны кесіп айту қиын. Оғыз көсемдерінің біріне арналған кешен екенін ғана айта аламыз. Кесене ішінен көсемнің тағы мен табыт жәшігін көрдік. Қағанның мүрдесі өртеліп, күлін жібек дорбаға салып, табыттың бас және аяқ жағына қойған екен. Жібек дорбадан жұрнақ та қалмапты. Бұл негізі мүрдені қорлатпау үшін жасалған болуы керек.

– Мүрдені өртеу дәстүрі түркі әлемінде де болған ба сонда?

– Ұлы адамдардың мәйітін өртеу дәстүрі бұрындары түркі әлемінде де болған. Бұл туралы қытай деректерінде сақталған. Оның сыртында 6 бірдей тудың тұғыры, тудың ағаш сабы, матасының қалдықтары табылып отыр. Бұл 6 дана ту байырғы түріктердің 6 тайпалық одағының (хандықтың) туы болуы мүмкін. Бұл тулар 6 тайпалық одақ бір жағадан бас, бір жеңнен қол шығарып, түрік қағанатын орнатуына байланысты

болуы мүмкін. Кейін бұл ұғым қазақ халқының жадында «Алты алаш» деген атаумен сақталған. Көшпелі халықтың өмірін біз мал шаруашылығымен ғана байланыстырып келдік. Қазба жұмыстары барысында бабаларымыздың малдың сыртында, саудамен, аңшылықпен, қолөнермен айна­ лысқанын көрсететін тың деректер таптық. Бір ғана мысал, кесенеден тазы иттің мүсіні табылды. Кейін сүйегін де таптық. Қабырғада суреті де тұр. Мұндай тазы иттің тұқымы Қазақстанда, сосын араб елдерінде ғана деп келген едік. Енді, міне, қазақы тазының тегі сонау көк түрік заманынан келе жатқанын біліп отырмыз. Ол – өз алдына бөлек әңгіме. Тауықтың мүсіні табылды. Бұдан бабаларымыздың тауық ұстағанын бағамдауға болады. Бір сөзбен айтқанда, отырықшылық салтты бабаларымыз қатар ұстанған.

ТҮРКІЛІК ДҮНИЕТАНЫМ ҮРДІСІ

– «Түркі әлемі Таң мәде­ние­ тімен сусындап, дамыды» деп білетін қытайлар бұл баға жет­ пес дүниеге қатты қыз­ғаныш білдіргенге ұқсайды.

– Жаңалықты, расында, қытай ғалымдары қызғанышпен қабыл­ дады. Себебі моңғол даласында қытайдың бірнеше экспедициясы жұмыс істеп жатыр. «Бізге неге бермедіңдер?» деген реніштерін де жасырмады. Естіп, өз көзімен көру үшін жапон ғалымдары да келіп кетті. Олар басында «Таң дәуірінің дүниесі, түріктерде мұндай болуы мүмкін емес» деген оймен келіпті. Көрген соң шалқасынан түсті. «Бұл жерде қытай мәдениетінің қолтаңбасы жоқ. Жерасты кесенесін жасау, жабдықтау жұмыстары түр­к і­ лердің өздеріне тән. Сырттың

немесе қытай, соғды шеберлерінің ешбір қатысы жоқ» деп баға берді. Қабырға суреттерінде, әрине, шығыс өнерінің стилі сақталған. Бірақ қытай мәдениетінің әсері барын жоққа шығаруға болмайды. Мұндағы өнер туындыларының жасалуы, техникасы, ондағы зерделеу, ойлау (мышление) ерекшелігі тек қана түркілік дүниетаныммен жасалып, түркілік мәдениеттің қайталанбас үлгісін көрсеткен. Мүсіндерді жасау үшін түрік шеберлері темір каркас пайдаланып, соған мүсіндердің бейнесін отырғызған. Мүсін жасау технологиясы қытайларда мүлдем басқа. Қышты күйдіру барысында қытайлар үнемі су шашып отырады. Нәтижесінде қыш бұйым­ дары берік әрі өңі көкшіл болып шығады. Мұнда ондай технология қолданылмаған.

– Кесенеден табылған қос жолбарыстың суреті туралы не айтасыз?

– Дәліз есігінің кіреберіс қос қабырғасына ұзындығы 9 м екі жолбарыс сызылған. Жол­ барыстың бейнесі қытайдың ай­д аһарларымен шендестіріле бейнеленген. Жолбарыстың жын­­дана ашуланып, айбар шегіп, алға атылған бейнесін, оның ішкі қаһарлы да сұсты психологиясын суретші соншама дәл бере білген. Жолбарыс – көк түріктердің киесі. Сондықтан да Шығыс халықтары шіркеудің немесе үкіметтік ғимараттардың, сарайлар мен ордалардың есіктерінің, дарбазаларының сыртына жолбарыс, арыстан сияқты айбарлы аңдардың мүсінін қоятын болған. Бұл дәстүр бүгінге дейін жалғасып келеді. Кесене дәлізінің қабырғасында, сонымен қатар ат ұстап тұрған адамдардың суреті, екі қабырғада үш-үштен 6 дана шашақты тудың, сондай-ақ тазы ит жетектеген,

қылыш асынған адамдардың суреттері бар. Бұған қарап, қабырға суреттерін салу дәстүрі ертеден болған деп батыл байлам жасауға болады. Өйткені қабырға суреттері қытай мәдениетінің көрінісі деп айтылады. Алайда Қытайдағы қабырға суреттер Дунхуаннан батысқа қарай орналасқан қалаларда ғана сақталған. Батыс Қытайдағы суреттер б.з. ІХ-ХVІІІ ғғ. тән. Дун-хуаннан батысқа қарай орналасқан Шығыс Түркістан қалаларының барлығы орта ға­ сырдағы түркілердің қалалары. Ал Шатыртау мазары VІІ ғасыр­дың ортасында тұрғызылған. Олай болса, қабырға суреттер салу Ұлы дала өнімі болмақ. Әрине, сурет салу өнерінде Қытайдың, Шығыстың әсері бар. Оны жоққа шығара алмаймыз. Себебі түркілердің өзі шығыс халқы. Көрші ұлы держава мәдениетінің әсері болмай қоймайды.

КӨНЕ ЕСКЕРТКІШТЕР тарих КУӘГЕРі

– Айтпақшы, батыс ғалым­ дарын айран-асыр еткен тағы бір элемент – панорама туралы айта кетіңізші. Бүгінге дейін батыс мәдениетінің озық үлгісі саналып келген панорама дәс­ түрін көк түріктер сонау VII ғасырда білген болды ғой?

– Кесененің оң және сол қабырғаларын үңгіп қазып, бет жағына рама орналастырылған екі панорама жасалған. Онда түгелдей мүсіндер қойылған. Екі панораманың мөлшері бірдей. Панорама кеңістігінің ірге жағына дөңгелете ту ұстаған адамдардың мүсіні қойылған. Барлығының қолдарында ту. Тудың сабы және оған байлаған матаның қалдықтары ғана қалыпты. Олардың алдыңғы жағына үш қатар сап түзеп келе

9

жатқан атты сарбаздардың мүсіні қойылған. Онда да жай бір картина суреттерімен емес, әрбір адамның мүсінін сала отырып, қыштан құйып отырып, кәдімгі тірі көрініс жасап қалдырыпты. Бұл құбылыс ерте орта ғасырда өмір сүрген түріктердің ойлау қабілеті, дүниетанымы, сонымен қатар тәңірлік дін тұтынған осынау халықтың өнері қаншалықты жоғары дәрежеде болғанына тәнті боласыздар. Бұл, расында да, әлем ғалым­ дарын айран-асыр еткен жағдай болды. Өйткені мұндай ерекше ғажайып феномен – бұрынсоңды әлемнің ерте орта ғасыр, орта ғасыр мұраларында кездеспеген дүние. Энциклопедияларда ХVІІІ ғасырдың аяғында Ирландияның Эдинбург қала­ сының кескіндемешісі Р. Баркер Еуропада алғаш рет картинамен панорама жасап, ХІХ ғасырдан бастап әлемде кең қанат жайып таралған деп көрсетілген. Демек, Еуразияны ен жайлаған көк түріктер б.з. VІІ ғасырдың ортасында суретпен емес, мүсіннен панорама жасай білген деген сөз. Өкініштісі сол, бұл баға жетпес ескерткіштен де айырылып қалып отырмыз.

– Қалай сонда? Әрі қарай қазуға мүмкіндік болмады ма?

– Болды ғой. Керек болса, ол жерге мұражай салынуы тиіс болатын. Елшілік арқылы Білім және ғылым, Мәдениет министрлігіне, Парламентке, ел Үкіметіне мәселе қылып қойылған. Қазір бұл мәселемен түріктер айналысып жатыр. Жақын күн­д ері кесененің ішінде музей жұмыстары басталуы тиіс. Біздің қолымыздан бар келгені табылған мұраларды Қарақорым қаласындағы жапондар салған музейге қойғыздық. Енді сол жаңғыртқан жәдігерлердің көшір­месін жасатып, Орталық мұражайға қойсақ деп отырмыз. Осыған ақша бөлдіру мәселесі де асу бермес дүниеге айналып отыр. Мәдениет және спорт министрлігіне осыдан екі жыл бұрын жоба ретінде өткізіп қойғанбыз. Барлық сатыдан өттік. Тек Моңғолия Мәдениет және білім, ғылым министрлігімен шарт жасасу ғана қалды. Көне түркі ескерткіштерінің берері өте мол. Бір ғана мысал ретінде айта кетейін, тарихымыз тым тереңде жатқанын дәлелдеп отырмыз. Бүгінде жұмыр жерде тіршілік кешіп отырған 300 млн түркі халықтарының тым ертеден, көнеден келе жатқан, тарихы бай халық екенін әлем жұрты түйсінді. Ең бергісі қазақтың бір емес, бірнеше мәрте империя құрған халық екенін дәлелдей алдық. Ғұн империясын құрдық. Көк түрік болып әлемді тербеттік, кейін Жошы-қыпшақ империясының негізін қалады. Жер бетінде үш империя құрған халық аз. Соның бірі – қазақ халқы. Сұхбаттасқан: Бүркіт НҰРАСЫЛ

10

www.astana-akshamy.kz

№115 (3467) 04/10/2016

қоғам

қариялардың рухани

«Жанұясы»

Жас алпыстан асқанда, жетпіске қадам басқанда, өмірдің ащысы мен тұщысын талай татып, соқтықпалы-соқпақты жерлерден сүрінбей өткен қариялар кең отырып сырласар қатарын іздейтіні анық. Ауылда болса мұның еш қиыны жоқ қой, ал қалада қатарлас қариялардың басы қосылуы оңай емес. Қаланың әр бұрышында өзімен-өзі оңашаланып қалғандардың белгілі бір бас қосатын ортасы болмаса, жападан жалғыз жабығып күн кешер еді. Осы жайды ескерген Астана қалалық ардагерлер кеңесі арнайы шағын орталықтардың ашылуына мұрындық болды. Бүгінде осындай орталықтар қариялар бас қосар рухани-мәдени ортаға айналған. Елордадағы Қажымұқан көшесіндегі 14-ші үйде орналасқан «Жанұя» шағын орталығы біз барғанда қызу тірлік үстінде екен. «Шаңырақ» хоры кезекті концерттің репертуарын дайындауға кіріскен. Хордың жиырма шақты мүшесі шетінен өнерпаз. Кеңес Тықмет ағамыз Абайдың «Көзімнің қарасын» әуелетіп шырқағанда, еріксіз сүйсініп тыңдап қаласың. Жасы сексеннен асқан Фазыл атамыз дауылпазды дүңкілдеткенде, жан дүниеңнің терең түкпірінде жатқан Көк түркінің, әлде Көк бөрінің рухы оянып, бойыңды кернеп, атой салғандай сезімге енесің. Дүңкілдете білсең, дауылпаз да талай дүниені қозғайды екенау... Бұл шағын орталықта хордан бөлек, ән-күй ансамблі де жұмыс істейді. Гүлжазира Барлыбаева есімді әжеміз оң саусағынан өнер тамған күйші екен. Талай жерге барып концерт қойғанда, көрермендер үлкен қошемет көрсетіп, қатарынан бірнеше күйді орындаттыратын жағдайлар да аз кез­дес­пейді. Мұны осы орталықтың директоры Күлпаш Ахметқалиева мақтанышпен жеткізді.

– Кеше ғана Л.Н.Гумилев атын­дағы Еуразия ұлттық универ­ситетіне барып

концерт қойып келдік. Одан бұрын мектептерде болғанбыз. Қариялар күніне орай ертең тағы бірнеше жерде концерт беру жоспарланған. Бүгін соған барымызды салып әзірленіп жатқанымыз ғой, – деп мәнжайды түсіндірді Күлпаш апай. Орталықта шахмат, дойбы және сол сияқты бірнеше спорт түрінен үйірмелер бар екен. Бұлардың да өз шеберлері қалыптасып үлгерген. Қазір әзірге бұл спорт түрлерінен орталықтың ішінде біраз уақыттан бері өзара жарыстар өтіп жатқан көрінеді. Болашақта орталықтың шахматшылары мен дойбышылары қалалық ардагерлер арасында өтетін жарыстарда өз бақтарын сынамақ. Қызу дайындық үстіндегі ардагерлерді алаңдатпау үшін Күлпаш апайды қайтадан әңгімеге тарттық.

– Бұл орталық ашылғалы да бір жылдан астам уақыт болды. Содан бері бұл ардагерлердің бас қосатын орнына айналды. Бүгінде туған күндерді де осында атап өтіп жатамыз. Осы орталыққа 40-50 шақты ардагер үнемі келіп тұрады. Осында Наурыз, Құрбан айт сияқты мейрамдарды да атап өтеміз. Бізге Алматы аудандық ардагерлер кеңесінің төрағасы Сайлаубек

Байболов үлкен қолдау көрсетеді. Барлық ұйымдастыру шараларының басы-қасында сол кісі жүреді. Барып концерт қоятын жерлермен алдын ала келіседі. Барған жерлерімізде тек концерт қоймаймыз, сонымен қатар ұрпақ тәрбиесіне қатысты тәлімді әңгімелер де жүргіземіз. Көбіне жастардың ортасына барамыз ғой, олар бала тәрбиесі, ұрпақтың келешегі жайлы көп сұрақтар қояды. Өмірден көрген-түйгендері мол ата-әжелерінің ғибратты әңгімелерін тыңдап, солардан көп нәрсе біліп қалуға тырысатыны бізді қуантады. Біз осылайша қоғамдағы тәрбие мәселесіне де, мәденирухани өмірге де өз үлесімізді қосып келеміз. Орталыққа келетін қариялар өздеріне жаңа орта тауып, қарттық ғұмырды мәнді де, мағыналы өткізуге көшкендері қуанышты.

Қалада «Кому за 60» деген клуб бар, солар да бізге келіп, түрлі кештер өткізіп тұрады. Сондай-ақ «Мастерица» деген қолөнер шеберлерінің үйірмесі де жұмыс істейді. Оның жетекшісі Ольга Матвеевна қалада да қолөнер бұйымдарына қатысты көрме өткізуге атсалысып жүр, – дейді Күлпаш Ахметқалиева. Иә, Алматы аудандық Ардагерлер кеңесінің «Жанұя» шағын орталығында өмір осылай қайнап жатыр. Түрлі мереке қарсаңында мұндағылар тіпті тыным таппай кетеді. Өйткені ата-әжелерінің әсерлі концерттерін, ойын-сауық кештерін, ғибратты кездесулерін Астанада асыға күтетін жастар ұйымы көп. Меңдолла ШАМҰРАТОВ

АЛАШШЫЛ АЗАМАТ

Тіршілікте бір-бірімен байланысып жатқан оқиғалар легі кез­десетінімен қатар, бірің айт­с аң, басқалары санада жаң­ғ ы­р атын тұлғалар да болады. Мәселен, ұлы Абай дегенде, ми қатпарларымыздың бір бұры­шында заңғар жазушы Мұхтар Әуезов тұрады. Ал Мұхтардың есі­мі айтылғанда, оның азамат ретінде қалыптасуына сүбелі үлес қос­ қан «Алаш» қозғалысының қай­ раткерлерін еске алатынымыз бар. Астанада тұратын ардагер ұстаз, саналы ғұмырының үлкен бөлігін ұрпақ тәрбиесі мен біліміне арнаған Тілеубек

Ысқақовты көрген кезде, ұлы Абай да, ХХ ғасыр басындағы Алаштың арда ұлдары да жадымызға оралады. Ағамен біздің танысып, табысуымызға да хакім Абай тұлғасы себепші болған еді. Осыдан екі жылдан астам уақыт бұрын данышпанымыз дамыл тапқан Жидебай жеріне жолымыз түсті. Сапарға бірге шыққан отыз шақты адамның арасында иықты келген, бойы ортадан сәл жоғары ақсақалға бірден назар аудардық. Таныса келе, оның Астананың іргесіндегі Қорғалжынның қазағы екенін, көп жыл мектепте сабақ берген ұстаз екендігін білдік. Бір автобусқа жайғасқан жастар жағының Жидебайға жеткенше өз қызығы өзінде болды. Діттеген жерге келгенде, қарсы алушылардың алдында жол бастаушылар мен үлкен кісілер сөз сөйледі. Бұл сапардағы ең үлкеніміз де Тілеубек аға болатын. Осы кісіге сөз берілгенде, аға ағынан ақтарылды. «Мен қырық жыл бойы мектепте бала оқыттым. Жұмысымды адал атқаруға тырыстым. Алла соны көрген шығар, міне, көп адам армандайтын ақындардың Меккесі – Жидебайға жолым түсті. Ұлы Абай жатқан топырақты басқаныма өзімді шексіз бақытты сезініп тұрмын» деді Тілеубек аға. Осы сөзіне ішіміз жылып қалды. Қайтар жолда ағаның

қасына отырып, Семей қаласында өзіміз орналасқан қонақ үйге жеткенше жол қысқартып, әңгімелесіп бардық. Ағаның көкірегі алтын сан­дық болып шықты. Семейге дейін шығармашылық, ақын-жазушылар, қаламгерлердің бойында болуы керек қайрат­керлік қасиет жөнінде әңгіме­лесіп бардық. Біз танитын қарағандылық қаламгер Төрехан Майбас курстасы екен. Екеуі педагогикалық инс­ титутта бір­ге оқыпты. Осы жайт та әсер ет­кен болуы керек, ағамыз бізді бауырына жақын тартты. Әбіш Кекілбайұлы, Фариза Оңғарсынова, Оралхан Бөкей сынды әдебиетімізден ойып тұрып орын алған тұлғалар туралы мәнді сөз өрбітті. Әсіресе, «Алаш» қозғалысының қайрат­керлері жөнінде біраз әңгіме қозғады. Ағаның алаштықтарды ауызға алуы бекерден-бекер емес, осы тақырыппен кәдімгідей «ауырады» екен. Бұқаралық ақпарат құралдарында осы тақырыпта мақалалары да жарық көрген. Атап айтатын болсақ, өзіміздің «Астана ақшамы» газетінде «Қырандай желге қарсы қаңтар­ да ұшқан» және «Егемен Қазақ­станда» сыршыл ақын Мағжан Жұмабаевтың өлең жолынан туындаған «Бір теңі жоқ – Бол­ғанбай» тақырыбымен Алаш қайраткерлерінің бірі Хайретдин Болғанбай туралы толғаныстары шыққан.

Тілеубек Ысқақов қазір Алаш ардақтылары туралы мақала жазып қана қоймай, оларды таныту жағынан нақты іспен де айналысып отыр. Зейнеткерлікке шықса да, үйде отырмай, елордадағы №68 орта мектепте ашылған «Алаш жолы» тәжірибелік алаңына жетекшілік етуде. Мектеп директоры, ұлтжанды азамат Шәріпхан Қажытайұлы осы істе оған барынша қолдау көрсетуде. Былтыр осы орта білім беру орынында Тәуелсіздік күні мен Қазақ хандығының 550 жылдығы және Алаш ардақтысы Міржақып Дулатұлының 130 жылдығына арналған кеш өткенде, алаң жұмысымен бізді Тілеубек аға таныстырған. Сонда жинаған материалдарды көрсетіп, мектептегі алаштану бағытындағы жұмыстар жайлы айтқан.

2017 жылы «Алаш» қозғалысының құрылғанына 100 жыл толғанда, бұйырт­ са, осы оқу орнында бұл бағыттағы сүйіншілейтіндей жаңалықтар болмақ. Сол кезде бұл тақырыпқа қайтадан орала жатармыз. Ұлтымыздың бүгіні мен ертеңгі болашағына өзінің қазіргі ісімен қызмет етіп отырған Қазақстан Республикасы халыққа білім беру ісінің озық қызметкері, ардагер ұстаз, Алашшыл азамат Тілеубек Ысқақовқа сол күнге аман жетуін тілейміз. Аманғали ҚАЛЖАНОВ

www.astana-akshamy.kz

№115 (3467) 04/10/2016

ресмиет

Астана қаласы мәслихатының ШЕШІМІ

Астана қаласы

09.09.2016

001

№44/8-VI

356

Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі Астана қаласының әділет департаменті Нормативтік құқықтық акт 2016 жылғы 29 қыркүйекте нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №1063 болып енгізілді

357

«Астана қаласының 2016-2018 жылдарға арналған бюджеті туралы» Астана қаласы мәслихатының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы № 428/61-V шешіміне өзгерістер енгізу туралы 2008 жылғы 4 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Бюджет кодексінің 106-бабының 4-тармағына, «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы» 2001 жылғы 23 қаңтардағы Қазақстан Республикасы Заңының 6 - бабы 1-тармағының 1) тармақшасына сәйкес, Астана қаласының мәслихаты ШЕШТІ: 1. «Астана қаласының 2016-2018 жылдарға арналған бюджеті туралы» Астана қаласы мәслихатының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы № 428/61-V (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде 2016 жылдың 12 қаңтарында № 990 тіркелген, 2016 жылдың 16 қаңтарында «Астана ақшамы» газетінің № 5 нөмірінде және «Вечерняя Астана» газетінің № 5 нөмірінде жарияланған) шешіміне келесі өзгерістер енгізілсін: 1 - тармақта: 1) тармақшадағы «320 841 495» деген сандар «330 280 841» деген сандармен ауыстырылсын; «189 031 593» деген сандар «193 369 538» деген сандармен ауыстырылсын; «3 795 192» деген сандар «6 199 272» деген сандармен ауыстырылсын; «3 763 324» деген сандар «5 552 385» деген сандармен ауыстырылсын; «124 251 386» деген сандар «125 159 646» деген сандармен ауыстырылсын; 2) тармақшадағы «326 531 130,7» деген сандар «332 434 140,7» деген сандармен ауыстырылсын; 3) тармақшадағы «16 843 690» деген сандар «23 560 000» деген сандармен ауыстырылсын, оның ішінде: бюджеттік кредиттер «17 083 690» деген сандар «23 800 000» деген сандармен ауыстырылсын; 4) тармақшадағы «5 310 895» деген сандар «8 347 231» деген сандармен ауыстырылсын, оның ішінде:

364

қаржы активтерiн сатып алу «5 427 453» деген сандар «8 492 076» деген сандармен ауыстырылсын; мемлекеттің қаржы активтерін сатудан түсетін түсімдер «116 558» деген сандар «144 845» деген сандармен ауыстырылсын; 5) тармақшадағы «(-31 060 530,7)» деген сандар «(-34 060 530,7)» деген сандармен ауыстырылсын; 6) тармақшадағы «31 060 530,7» деген сандар «34 060 530,7» деген сандармен ауыстырылсын; 7) тармақшадағы «22 408 529» деген сандар «25 408 529» деген сандармен ауыстырылсын; 6 – тармақта: «2 507 823» деген сандар «2 607 823» деген сандармен ауыстырылсын. Аталған шешімге 1,4,6,9,12-қосымшалар осы шешімге 1,2,3,4,5-қосымшаларға сәйкес жаңа редакцияда баяндалсын.

2. Осы шешім 2016 жылдың 1 қаңтарынан бастап қолданысқа енгізіледі. Астана қаласы мәслихаты сессиясының төрағасы Астана қаласы мәслихатының хатшысы

369

373 379

398

Ж. Нұрпейісов 02

«КЕЛІСІЛДІ» «Астана қаласының Экономика және бюджеттік жоспарлау басқармасы» (ЭжБЖБ) мемлекеттік мекемесінің басшысы

Санаты Сыныбы Ішкі сыныбы

2 03 1 04 1 3 4 05 2 3 4 5 08 1 2 01 1 3 4 5 7 04 1

06 1 3 01 1 03 1 2 4 02 1

003 014 001 004 001 004 001 003 004 005 061 001 003

003 010 011 121

Ә. Жұмаев

Атауы 1. Кірістер Салықтық түсімдер Табыс салығы Жеке табыс салығы Әлеуметтiк салық Әлеуметтік салық Меншiкке салынатын салықтар Мүлiкке салынатын салықтар Жер салығы Көлiк құралдарына салынатын салық Тауарларға, жұмыстарға және қызметтерге салынатын iшкi салықтар Акциздер Табиғи және басқа да ресурстарды пайдаланғаны үшiн түсетiн түсiмдер Кәсiпкерлiк және кәсiби қызметтi жүргiзгенi үшiн алынатын алымдар Ойын бизнесіне салық Заңдық маңызы бар әрекеттерді жасағаны және (немесе) оған уәкілеттігі бар мемлекеттік органдар немесе лауазымды адамдар құжаттар бергені үшін алынатын міндетті төлемдер Мемлекеттік баж Салықтық емес түсімдер Мемлекеттік меншіктен түсетін кірістер Мемлекеттік кәсіпорындардың таза кірісі бөлігінің түсімдері Мемлекет меншігіндегі акциялардың мемлекеттік пакеттеріне дивидендтер Мемлекет меншігінде тұрған, заңды тұлғалардағы қатысу үлесіне кірістер Мемлекет меншігіндегі мүлікті жалға беруден түсетін кірістер Мемлекеттік бюджеттен берілген кредиттер бойынша сыйақылар Мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің бюджетінен (шығыстар сметасынан) ұсталатын және қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер салатын айыппұлдар, өсімпұлдар, санкциялар, өндіріп алулар Мұнай секторы ұйымдарынан түсетін түсімдерді қоспағанда, мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің бюджетінен (шығыстар сметасынан) ұсталатын және қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер салатын айыппұлдар, өсімпұлдар, санкциялар, өндіріп алулар Басқа да салықтық емес түсімдер Басқа да салықтық емес түсімдер Негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер Мемлекеттік мекемелерге бекітілген мемлекеттік мүлікті сату Мемлекеттік мекемелерге бекітілген мемлекеттік мүлікті сату Жерді және материалдық емес активтерді сату Жерді сату Материалдық емес активтерді сату Трансферттердің түсімдері Мемлекеттік басқарудың жоғары тұрған органдарынан түсетін трансферттер Республикалық бюджеттен түсетін трансферттер

387

03

005 352 001

Функционалдық топ Бюджеттік бағдарламалардың әкімшісі Бағдарлама Атауы II. Шығындар 01 Жалпы сипаттағы мемлекеттiк қызметтер 111 Республикалық маңызы бар қала, астана мәслихатының аппараты 001 Республикалық маңызы бар қала, астана мәслихатының қызметін қамтамасыз ету 003 Мемлекеттік органның күрделі шығыстары 121 Республикалық маңызы бар қала, астана әкімінің аппараты 001 Республикалық маңызы бар қала, астана әкімінің қызметін қамтамасыз ету 003 Мемлекеттік органның күрделі шығыстары 013 Республикалық маңызы бар қала, астана Қазақстан халқы Ассамблеясының қызметін қамтамасыз ету 123 Қаладағы аудан, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ әкімінің аппараты

Сомасы мың теңге

330 280 841 193 369 538 89 438 691 89 438 691 70 775 562 70 775 562 22 693 410 17 286 076 1 241 171 4 166 163 6 360 710 243 570 2 890 846 2 919 033 307 261 4 101 165

010 011 012 014

Астана қаласының 2016 жылға арналған бюджеті

01

001

001

З. Шибкенов

Астана қаласы мәслихатының 2016 жылғы 9 қыркүйектегі № 44/8-VI шешіміне 1-қосымша

Астана қаласы мәслихатының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы № 428/61-V шешіміне 1-қосымша

1

022

373 384 04

123 352 353

360

003 004 007 012 013 004 004 004 041 006 003 043 044 001 003 004 005 006

4 101 165 6 199 272 541 245 18 000 1 500 44 455 467 902 9 388 2 270 160

008 009

2 270 160

011 013

007

014 019

3 387 867 3 387 867 5 552 385 3 734 960 3 734 960 1 817 425 1 000 000 817 425 125 159 646 125 159 646 125 159 646 Сомасы, мың теңге

332 434 140,7 4 392 956,0 121 529,0 112 543,0 8 986,0 1 481 520,0 1 027 250,0 347 802,0 106 468,0 785 891,0

021 024 027

373 381 05

353

029 067 068 028 037 006 001 004

005 006 007 008

Қаладағы аудан, аудандық маңызы бар қаланың, кент, ауыл, ауылдық округ әкімінің қызметін қамтамасыз ету жөніндегі қызметтер Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Республикалық маңызы бар қаланың, астананың қаржы басқармасы Жергілікті бюджетті атқару және коммуналдық меншікті басқару саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Салық салу мақсатында мүлікті бағалауды жүргізу Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Республикалық маңызы бар қаланың, астананың экономика және бюджеттік жоспарлау басқармасы Экономикалық саясатты, мемлекеттік жоспарлау жүйесін қалыптастыру мен дамыту саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Республикалық маңызы бар қаланың, астананың кәсіпкерлік және өнеркәсіп басқармасы Жергілікті деңгейде кәсіпкерлікті және өнеркәсіпті дамыту саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Республикалық маңызы бар қаланың, астананың дін істері басқармасы Жергілікті деңгейде дін қызметі саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Ведомстволық бағыныстағы мемлекеттік мекемелерінің және ұйымдарының күрделі шығыстары Өңірде діни ахуалды зерделеу және талдау Республикалық маңызы бар қаланың, астананың құрылыс басқармасы Мемлекеттік органдардың объектілерін дамыту Республикалық маңызы бар қаланың, астананың тексеру комиссиясы Республикалық маңызы бар қаланың, астананың тексеру комиссиясының қызметін қамтамасыз ету жөніндегі қызметтер Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Республикалық маңызы бар қаланың, астананың коммуналдық мүлік және мемлекеттік сатып алу басқармасы Жергілікті деңгейде коммуналдық мүлікті және мемлекеттік сатып алуды басқару саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Жекешелендіру, коммуналдық меншікті басқару, жекешелендіруден кейінгі қызмет және осыған байланысты дауларды реттеу Коммуналдық меншікке түскен мүлікті есепке алу, сақтау, бағалау және сату Қорғаныс Республикалық маңызы бар қала, астана әкімінің аппараты Жалпыға бiрдей әскери мiндеттi атқару шеңберiндегi iс-шаралар Аумақтық қорғанысты даярлау және республикалық маңызы бар қаланың, астананың аумақтық қорғаныс Жұмылдыру дайындығы және республикалық маңызы бар қаланы, астананы жұмылдыру Республикалық маңызы бар қалалар, астана ауқымындағы төтенше жағдайлардың алдын-алу және оларды жою Республикалық маңызы бар қаланың, астананың бюджетінен қаржыландырылатын табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар, азаматтық қорғаныс саласындағы органдардың аумақтық органы Республикалық маңызы бар қала, астана ауқымындағы төтенше жағдайлардың алдын-алу және жою Қоғамдық тәртіп, қауіпсіздік, құқықтық, сот, қылмыстық-атқару қызметі Республикалық маңызы бар қаланың, астананың бюджетінен қаржыландырылатын атқарушы ішкі істер органы Республикалық маңызы бар қала, астана аумағында қоғамдық тәртіп пен қауіпсіздікті сақтау саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер қамтамасыз ету Қоғамдық тәртіпті қорғауға қатысатын азаматтарды көтермелеу Астана қаласында нашақорлықтың және есірткі бизнесінің алдын алу жөніндегі қызметтер Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Белгілі тұратын жері және құжаттары жоқ адамдарды орналастыру қызметтері Әкімшілік тәртіппен тұтқындалған адамдарды ұстауды ұйымдастыру Республикалық маңызы бар қаланың, астананың құрылыс басқармасы Ішкі істер органдарының объектілерін дамыту Республикалық маңызы бар қаланың, астананың жолаушылар көлігі басқармасы Елдi мекендерде жол қозғалысы қауiпсiздiгін қамтамасыз ету Бiлiм беру Қаладағы аудан, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ әкімінің аппараты Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту ұйымдарының қызметін қамтамасыз ету Мектепке дейiнгi бiлiм беру ұйымдарында мемлекеттiк бiлiм беру тапсырысын iске асыруға Республикалық маңызы бар қаланың, астананың бюджетінен қаржыландырылатын атқарушы ішкі істер органы Кадрлардың біліктілігін арттыру және қайта даярлау Республикалық маңызы бар қаланың, астананың денсаулық сақтау басқармасы Кадрлардың біліктілігін арттыру және оларды қайта даярлау Техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарында мамандар даярлау Техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру бағдарламалары бойынша оқитындарға әлеуметтік қолдау көрсету Республикалық маңызы бар қаланың, астананың білім басқармасы Жергілікті деңгейде білім беру саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Жалпы білім беру Арнаулы бiлiм беру бағдарламалары бойынша жалпы бiлiм беру Мамандандырылған бiлiм беру ұйымдарында дарынды балаларға жалпы бiлiм беру Республикалық маңызы бар қаланың, астананың мемлекеттік білім беру мекемелерінде білім беру жүйесін ақпараттандыру Республикалық маңызы бар қаланың, астананың мемлекеттік білім беру мекемелер үшін оқулықтар мен оқу-әдiстемелiк кешендерді сатып алу және жеткізу Балаларға қосымша білім беру Республикалық маңызы бар қала, астана ауқымындағы мектеп олимпиадаларын және мектептен тыс іс-шараларды өткiзу Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Балалар мен жасөспірімдердің психикалық денсаулығын зерттеу және халыққа психологиялықмедициналық-педагогикалық консультациялық көмек көрсету Дамуында проблемалары бар балалар мен жасөспірімдердің оңалту және әлеуметтік бейімдеу Республикалық маңызы бар қаланың, астананың мемлекеттік білім беру мекемелеріне жұмыстағы жоғары көрсеткіштері үшін гранттар беру Жетім баланы (жетім балаларды) және ата-аналарының қамқорынсыз қалған баланы (балаларды) күтіп-ұстауға асыраушыларына ай сайынғы ақшалай қаражат төлемдері Техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарында мамандар даярлау Жетім баланы (жетім балаларды) және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған баланы (балаларды) асырап алғаны үшін Қазақстан азаматтарына біржолғы ақша қаражатын төлеуге арналған төлемдер Әдістемелік жұмыс Ведомстволық бағыныстағы мемлекеттiк мекемелерiнiң және ұйымдарының күрделi шығыстары Халықтың компьютерлік сауаттылығын арттыруды қамтамасыз ету Республикалық маңызы бар қаланың, астананың құрылыс басқармасы Бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білім беру объектілерін салу және реконструкциялау Мектепке дейiнгi тәрбие және оқыту объектілерін салу және реконструкциялау Республикалық маңызы бар қаланың, астананың дене шынықтыру және спорт басқармасы Балалар мен жасөспірімдерге спорт бойынша қосымша білім беру Денсаулық сақтау Республикалық маңызы бар қаланың, астананың денсаулық сақтау басқармасы Жергілікті денгейде денсаулық сақтау саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Республикалық бюджет қаражаты есебінен көрсетілетін медициналық көмекті қоспағанда, бастапқы медициналық-санитариялық көмек және медициналық ұйымдар мамандарын жіберу бойынша денсаулық сақтау субъектілерінің стационарлық және стационарды алмастыратын медициналық көмек көрсетуі Жергілікті денсаулық сақтау ұйымдары үшін қанды, оның құрамдауыштары мен препараттарын өндіру Ана мен баланы қорғау бойынша қызмет көрсету Салауатты өмір салтын насихаттау Қазақстан Республикасында ЖИТС-тің алдын алу және оған қарсы күрес жөніндегі іс-шараларды іске асыру

11

777 600,0 8 291,0 200 368,0 174 333,0 24 535,0 1 500,0 297 327,0 296 327,0 1 000,0 114 634,0 113 634,0 1 000,0 172 356,0 40 301,0 2 800,0 25 000,0 104 255,0 511 900,0 511 900,0 246 836,0 240 809,0 6 027,0 460 595,0 445 890,0 2 860,0 7 313,0 4 532,0 470 922,0 470 422,0 130 589,0 115 059,0 61 882,0 162 892,0 500,0 500,0 10 943 566,0 8 492 253,0 6 412 614,0 13 000,0 15 000,0 1 955 584,0 65 096,0 30 959,0 210 179,0 210 179,0 2 241 134,0 2 241 134,0 47 818 871,7 7 684 611,0 2 875 428,0 4 809 183,0 13 776,0 13 776,0 611 100,0 208 432,0 314 478,0 88 190,0 32 143 464,0 191 804,0 22 211 775,0 273 647,0 797 637,0 3 290,0 1 218 556,0 1 882 725,0 48 183,0 9 500,0 52 092,0 131 298,0 23 877,0 148 064,0 4 691 114,0 10 197,0 89 104,0 357 538,0 3 063,0 5 998 016,7 5 491 231,0 506 785,7 1 367 904,0 1 367 904,0 38 781 433,0 35 967 806,0 140 245,0 204 699,0

935 376,0 310 531,0 181 127,0 433 268,0

12 009 011 013 014 016 017 018 019 020 021 022 026 027 028 029 030 033 036 038 039 045 046 373 06

123 360

373 395

038 003 016 017 037 039 001 002 003 004 007 008 009 012 013 015 016 018 019 020 022

026 028 030 044 045 048 053 07

067 123

353 354 360 367

373

374

008 009 010 011 027 037 017 035 001 003 005 006 007 008 012 013 017 001 004

№115 (3467) 04/10/2016

www.astana-akshamy.kz

ресмиет Туберкулез, жұқпалы аурулар, психикалық күйзеліс және мінез-құлқының бұзылуынан, оның ішінде психикаға белсенді әсер ететін заттарды қолдануға байланысты, зардап шегетін адамдарға медициналық көмек көрсету Республикалық бюджет қаражаты есебінен көрсетілетін денсаулық сақтау субъектілері көрсететін медициналық көмекті қоспағанда, жедел медициналық көмек көрсету және санитариялық авиация Патологоанатомиялық ашып тексеруді жүргізу Халықтың жекелеген санаттарын амбулаториялық деңгейде дәрілік заттармен және балаларға арналған және емдік тағамдардың арнаулы өнімдерімен қамтамасыз ету Азаматтарды елді мекеннен тыс жерлерде емделу үшін тегін және жеңілдетілген жол жүрумен қамтамасыз ету Шолғыншы эпидемиологиялық қадағалау жүргізу үшін тест-жүйелерін сатып алу Денсаулық сақтау саласындағы ақпараттық талдамалық қызметтер Туберкулезбен ауыратын науқастарды туберкулезге қарсы препараттармен қамтамасыз ету Диабетпен ауыратын науқастарды диабетке қарсы препараттармен қамтамасыз ету Онкогематологиялық науқастарды химия препараттарымен қамтамасыз ету Созылмалы бүйрек функциясының жетіспеушілігі бар, аутоиммунды, орфандық аурулармен ауыратын, иммунитеті жеткіліксіз науқастарды, сондай-ақ ағзаларды транспланттаудан кейінгі науқастарды дәрілік заттармен қамтамасыз ету Гемофилиямен ауыратын науқастарды қанды ұйыту факторларымен қамтамасыз ету Халыққа иммундық профилактика жүргізу үшін вакциналарды және басқа медициналық иммундық биологиялық препараттарды орталықтандырылған сатып алу және сақтау Жаңадан iске қосылатын денсаулық сақтау объектiлерiн күтіп-ұстау Республикалық маңызы бар қаланың, астананың арнайы медициналық жабдықтау базалары Мемлекеттік органдардың күрделі шығыстары Медициналық денсаулық сақтау ұйымдарының күрделі шығыстары Жіті миокард инфаркті бар науқастарды тромболитикалық препараттармен қамтамасыз ету Тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде скринингтік зерттеулер жүргізу Аудандық маңызы бар және ауыл денсаулық сақтау субъектілерінің медициналық көмекті және амбулаториялық-емханалық көмекті халыққа тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде көрсетуі Азаматтардың жекелеген санаттарын дәрілік заттармен амбулаториялық емдеу деңгейінде жеңілдетілген жағдайда қамтамасыз ету Онкологиялық науқастарға тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде медициналық көмек көрсету Республикалық маңызы бар қаланың, астананың құрылыс басқармасы Денсаулық сақтау объектiлерiн салу және реконструкциялау Әлеуметтiк көмек және әлеуметтiк қамсыздандыру Қаладағы аудан, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ әкімінің аппараты Мұқтаж азаматтарға үйінде әлеуметтік көмек көрсету Республикалық маңызы бар қаланың, астананың білім басқармасы Жетiм балаларды, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды әлеуметтiк қамсыздандыру Білім беру ұйымдарының күндізгі оқу нысанының оқушылары мен тәрбиеленушілерін әлеуметтік қолдау Әлеуметтік сауықтандыру Республикалық маңызы бар қаланың, астананың құрылыс басқармасы Әлеуметтік қамтамасыз ету объектілерін салу және реконструкциялау Республикалық маңызы бар қаланың, астананың жұмыспен қамту, еңбек және әлеуметтік қорғау басқармасы Жергілікті деңгейде халық үшін облыстың жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету және әлеуметтік бағдарламаларды іске асыру, еңбек қатынастарын реттеу саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Жалпы үлгідегі медициналық-әлеуметтік мекемелерде (ұйымдарда), арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтарында, әлеуметтік қызмет көрсету орталықтарында қарттар мен мүгедектерге арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету Жұмыспен қамту бағдарламасы Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек Тұрғын үйге көмек көрсету Жергілікті өкілді органдардың шешімі бойынша азаматтардың жекелеген санаттарына әлеуметтік көмек Мүгедектерді әлеуметтік қолдау 18 жасқа дейінгі балаларға мемлекеттік жәрдемақылар Жәрдемақыларды және басқа да әлеуметтік төлемдерді есептеу, төлеу мен жеткізу бойынша қызметтерге ақы төлеу Мүгедектерді оңалту жеке бағдарламасына сәйкес мұқтаж мүгедектерді міндетті гигиеналық құралдармен қамтамасыз ету, жүріп-тұруы қиын бірінші топтағы мүгедектер үшін жеке көмекшінің және естуі боынша мүгедектер үшін ымдау тілі маманының әлеуметтік қызметтерін көрсету Белгілі бір тұрғылықты жері жоқ адамдарды әлеуметтік бейімдеу Мұқтаж азаматтарға үйде әлеуметтiк көмек көрсету Үкіметтік емес ұйымдарға мемлекеттік әлеуметтік тапсырысты орналастыру Психоневрологиялық медициналық-әлеуметтік мекемелерде (ұйымдарда), арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтарында, әлеуметтік қызмет көрсету орталықтарында психоневрологиялық аурулармен ауыратын мүгедектер үшін арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету Балалар психоневрологиялық медициналық-әлеуметтік мекемелерінде (ұйымдарда), арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтарында, әлеуметтік қызмет көрсету орталықтарында психоневрологиялық патологиялары бар мүгедек балалар үшін арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Күш көрсету немесе күш көрсету қауіпі салдарынан қиын жағдайларға тап болған тәуекелдер тобындағы адамдарға қызметтер Жұмыспен қамту орталықтарын қамтамасыз ету Жергілікті деңгейде көші-қон іс-шараларын іске асыру Қазақстан Республикасында мүгедектердің құқықтарын қамтамасыз ету және өмір сүру сапасын жақсарту жөніндегі 2012 - 2018 жылдарға арналған іс-шаралар жоспарын іске асыру Өрлеу жобасы бойынша келісілген қаржылай көмекті енгізу Кохлеарлық импланттарға дәлдеп сөйлеу процессорларын ауыстыру және келтіру бойынша қызмет көрсету Ведомстволық бағыныстағы мемлекеттiк мекемелерiнiң және ұйымдарының күрделi шығыстары Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық Қаладағы аудан, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ әкімінің аппараты Елді мекендердегі көшелерді жарықтандыру Елді мекендердің санитариясын қамтамасыз ету Жерлеу орындарын ұстау және туыстары жоқ адамдарды жерлеу Елді мекендерді абаттандыру мен көгалдандыру Жұмыспен қамту 2020 жол картасы бойынша қалаларды және ауылдық елді мекендерді дамыту шеңберінде объектілерді жөндеу және абаттандыру Республикалық маңызы бар қаланың, астананың денсаулық сақтау басқармасы Жұмыспен қамту 2020 жол картасы бойынша қалаларды дамыту шеңберінде объектілерді жөндеу Республикалық маңызы бар қаланың, астананың табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасы Қаланы абаттандыруды дамыту Республикалық маңызы бар қаланың, астананың білім басқармасы Жұмыспен қамту 2020 жол картасы бойынша қалаларды дамыту шеңберінде объектілерді жөндеу Астана қаласының коммуналдық шаруашылық басқармасы Жергілікті деңгейде коммуналдық шаруашылық саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Коммуналдық шаруашылықты дамыту Сумен жабдықтау және су бұру жүйесінің жұмыс істеуі Сумен жабдықтау және су бұру жүйесін дамыту Инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды жобалау, дамыту және (немесе) жайластыру Республикалық маңызы бар қаланың, астананың құрылыс басқармасы Коммуналдық тұрғын үй қорының тұрғын үйін жобалау және (немесе) салу, реконструкциялау Қаланы абаттандыруды дамыту Инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды жобалау, дамыту және (немесе) жайластыру Астана қаласының тұрғын үй басқармасы Жергілікті деңгейде тұрғын үй мәселелері бойынша мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Авариялық және ескiрген тұрғын үйлердi бұзу

5 034 716,0

005

3 206 997,0

006 008 032

241 917,0 2 259 713,0

381 382

2 238,0 1 343,0 84 140,0 292 891,0 582 364,0 296 957,0 654 729,0

001 005 006

385 395

391 356,0 1 729 855,0 885 591,0 85 056,0 800,0 1 815 959,0 33 185,0 175 656,0 11 235 724,0

034

396 08

362

363

820 126,0 3 931 247,0

373

2 813 627,0 2 813 627,0 9 711 853,0 34 942,0 34 942,0 900 498,0 590 176,0 263 208,0

377

381

008 047 031 033 001 005 007 001 002 004 014 015 001 004 005 032 001

47 114,0 701 000,0 701 000,0 8 075 413,0

002 003

265 024,0

005 016 032

396

490 281,0 586 588,0 29 684,0 34 572,0 2 798 379,0 632 047,0 42 130,0 5 422,0

397

734 259,0 09 150 838,0 177 675,0 141 776,0 551 769,0

386

10 926 078,0

021 001 003 009 012

001

23 723,0 5 590,0 64 192,0 375

27 230,0 60 994,0

004 005 012 016 032 001 008 011

246 838,0 90 014 561,8 30 415 338,0 1 710 635,0 16 076 694,0 145 948,0 12 453 482,0 28 579,0

014 016 020

021 025 043

62 017,0 62 017,0 2 525 574,0

050

2 525 574,0 68 885,0 68 885,0 34 077 012,0 117 740,0

051 054 055

800,0 3 256 297,0 128 837,0 25 827 708,0 4 745 630,0 15 317 952,8 6 506 141,0

58 859,0

003 004 006 007 008 010 011 032

354

2 000,0 78 324,0

2 997 404,0 5 814 407,8 6 975 127,0 115 689,0

001

056 394 001

11

003 005 365

001 002

Мемлекеттiк қажеттiлiктер үшiн жер учаскелерiн алып қою, соның iшiнде сатып алу жолымен алып қою және осыған байланысты жылжымайтын мүлiктi иелiктен айыру Мемлекеттік тұрғын үй қорын сақтауды ұйымдастыру Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Ведомстволық бағыныстағы мемлекеттік мекемелерінің және ұйымдарының күрделі шығыстары Республикалық маңызы бар қаланың, астананың дене шынықтыру және спорт басқармасы Жұмыспен қамту 2020 жол картасы бойынша қалаларды дамыту шеңберінде объектілерді жөндеу Астана қаласының тұрғын үй инспекциясы басқармасы Республикалық маңызы бар қаланың, астананың аумағында тұрғын үй қоры саласындағы мемлекеттiк саясатты iске асыру жөнiндегi қызметтер Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Ортақ мүлікті техникалық тексеру және кондоминиумдар объектілеріне техникалық паспорттарды әзірлеу Көп пәтерлі тұрғын үйлерде энергетикалық аудит жүргізу Республикалық маңызы бар қаланың, астананың автомобиль жолдары басқармасы Жұмыспен қамту 2020 жол картасы бойынша қалаларды дамыту шеңберінде объектілерді жөндеу Республикалық маңызы бар қаланың, астананың жұмыспен қамту, еңбек және әлеуметтік қорғау басқармасы Жұмыспен қамту 2020 жол картасы бойынша қалаларды дамыту шеңберінде объектілерді жөндеу Республикалық маңызы бар қаланың, астананың мәдениет, мұрағаттар және құжаттама басқармасы Жұмыспен қамту 2020 жол картасы бойынша қалаларды дамыту шеңберінде объектілерді жөндеу Мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық кеңістiк Республикалық маңызы бар қаланың, астананың ішкі саясат басқармасы Жергілікті деңгейде мемлекеттік, ішкі саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Мемлекеттік ақпараттық саясат жүргізу жөніндегі қызметтер Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Республикалық маңызы бар қаланың, астананың тілдерді дамыту басқармасы Жергілікті деңгейде тілдерді дамыту саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Мемлекеттік тілді және Қазақстан халқының басқа да тілдерін дамыту Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Республикалық маңызы бар қаланың, астананың құрылыс басқармасы Мәдениет объектілерін дамыту Cпорт объектілерін дамыту Республикалық маңызы бар қаланың, астананың жастар саясаты мәселелері басқармасы Жергіліктті деңгейде жастар саясаты мәселелері бойынша мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Жастар саясаты саласында іс-шараларды іске асыру Ведомстволық бағыныстағы мемлекеттiк мекемелерiнiң және ұйымдарының күрделi шығыстары Республикалық маңызы бар қаланың, астананың дене шынықтыру және спорт басқармасы Жергілікті деңгейде дене шынықтыру және спорт саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Жергілікті деңгейде спорттық жарыстар өткiзу Республикалық және халықаралық спорттық жарыстарға әртүрлі спорт түрлері бойынша құрама командалары мүшелерінің дайындығы және қатысуы Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Мемлекеттік қалалық спорттық ұйымдардың жұмыс істеуін қамтамасыз ету Ведомстволық бағыныстағы мемлекеттік мекемелерінің және ұйымдарының күрделі шығыстары Республикалық маңызы бар қаланың, астананың мәдениет, мұрағаттар және құжаттама басқармасы Жергiлiктi деңгейде мәдениет, мұрағаттар және құжаттама саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Әлеуметтік маңызы бар және мәдени іс-шаралар өткізу Мәдени-демалыс жұмысын қолдау Тарихи-мәдени мұраны сақтауды және оған қолжетімділікті қамтамасыз ету Театр және музыка өнерiн қолдау Қалалық кiтапханалардың жұмыс iстеуiн қамтамасыз ету Мұрағаттық қордың сақталуын қамтамасыз ету Ведомстволық бағыныстағы мемлекеттік мекемелерінің және ұйымдарының күрделі шығыстары Астана қаласының инвестициялар және даму басқармасы Туристік қызметті реттеу Отын-энергетика кешенi және жер қойнауын пайдалану Астана қаласының энергетика басқармасы Жергiлiктi деңгейде энергетика саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру бойынша ағымдағы іс-шараларды өткізу Жылу-энергетикалық жүйені дамыту Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, қоршаған ортаны және жануарлар дүниесін қорғау, жер қатынастары Республикалық маңызы бар қаланың, астананың табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасы Жергілікті деңгейде қоршаған ортаны қорғау саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Қоршаған ортаны қорғау бойынша іс-шаралар Қоршаған ортаны қорғау объектілерін дамыту Мемлекеттік органның күрделі шығыстары «Жасыл белдеуді» салуға Ведомстволық бағыныстағы мемлекеттік мекемелерінің және ұйымдарының күрделі шығыстары Республикалық маңызы бар қаланың, астананың ауыл шаруашылығы басқармасы Жергілікте деңгейде ауыл шаруашылығы саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Ауру жануарларды санитарлық союды ұйымдастыру Алып қойылатын және жойылатын ауру жануарлардың, жануарлардан алынатын өнімдер мен шикізаттың құнын иелеріне өтеу Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Эпизоотияға қарсы іс-шаралар жүргізу Басым дақылдарды өндіруді субсидиялау арқылы өсімдік шаруашылығы өнімінің шығымдылығы мен сапасын арттыруды және көктемгі егіс пен егін жинау жұмыстарын жүргізуге қажетті жанаржағармай материалдары мен басқа да тауар-материалдық құндылықтардың құнын арзандатуды сусидиялау Ауыл шаруашылық дақылдарының зиянды организмдеріне қарсы күрес жөніндегі іс- шаралар Қаңғыбас иттер мен мысықтарды аулауды және жоюды ұйымдастыру Тракторларды, олардың тіркемелерін, өздігінен жүретін ауыл шаруашылығы, мелиоративтік және жол-құрылыс машиналары мен тетіктерін мемлекеттік есепке алуға және тіркеу Инвестициялар салынған жағдайда агроөнеркәсіптік кешен субъектісі көтерген шығыстардың бөліктерін өтеу Агроөнеркәсіптік кешен субъектілерінің қарыздарын кепілдендіру мен сақтандыру шеңберінде субсидиялау Агроөнеркәсіптік кешен саласындағы дайындаушы ұйымдарға есептелген қосылған құн салығы шегінде бюджетке төленген қосылған құн салығының сомасын субсидиялау Агроөнеркәсіптік кешен субъектілерін қаржылық сауықтыру жөніндегі бағыт шеңберінде кредиттік және лизингтік міндеттемелер бойынша пайыздық мөлшерлемені субсидиялау Кредиттер, сондай-ақ технологиялық жабдықтың және ауыл шаруашылығы техникасының лизингі бойынша сыйақы мөлшерлемелерін субсидиялау Республикалық маңызы бар қаланың, астананың жер қатынастары және жердің пайдаланылуы мен қорғалуын бақылау басқармасы Республикалық маңызы бар қаланың, астананың аумағында жер қатынастары және жердің пайдаланылуы мен қорғалуын бақылауды реттеу саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Жердi аймақтарға бөлу жөнiндегi жұмыстарды ұйымдастыру Өнеркәсіп, сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі Республикалық маңызы бар қаланың, астананың сәулет және қала құрылысы басқармасы Жергілікті деңгейде сәулет және құрылысы саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Елді мекендердегі құрылыстардың бас жоспарын әзірлеу

6 136 688,0 174 752,0 4 137,0 485 002,0 15 223,0 15 223,0 283 378,0 234 453,0 800,0 35 000,0 13 125,0 189 126,0 189 126,0 21 432,0 21 432,0 63 497,0 63 497,0 29 349 548,0 1 400 861,0 490 181,0 909 680,0 1 000,0 240 574,0 60 500,0 179 374,0 700,0 68 771,0 43 842,0 24 929,0 548 839,0 63 370,0 1 000,0 478 501,0 5 968,0 5 724 879,0 65 913,0 155 395,0 3 251 969,0 800,0 2 069 899,0 180 903,0 21 205 145,0 102 367,0 1 050,0 15 280 349,0 983 060,0 738 385,0 2 583 630,0 176 225,0 92 981,0 1 247 098,0 160 479,0 160 479,0 24 469 637,0 24 469 637,0 120 140,0 800,0 31 949,0 24 316 748,0 6 228 774,0 4 479 794,0 87 911,0 340 610,0 635 237,0 1 900,0 2 224 280,0 1 189 856,0 1 412 518,0 130 465,0 20,0 197,0 1 421,0 18 237,0 14 036,0

7 379,0 39 616,0 2 259,0 361 910,0 24 312,0 7 200,0 794 250,0 11 216,0 336 462,0 145 395,0 11 067,0 180 000,0 1 975 402,0 1 696 501,0 128 913,0 1 428 443,0

www.astana-akshamy.kz

№115 (3467) 04/10/2016

ресмиет

373 390

12

005 032 001 003 001 003

354 020 384

385

13

001 003 007 010 011 001 003 004 007

356 357

364

013 003

002 017 018

367 386

020 020 040

397

14

15

7 13 5

12

13

004 005 006 356

356

386 364 01

384

121 365 367 382 384 396

6

7

16

001

01

01

356

005 018

006 007 053

046 010 1

015

065 065 065 065 065 065 1

1 2 009

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Ведомстволық бағыныстағы мемлекеттік мекемелерінің және ұйымдарының күрделі шығыстары Республикалық маңызы бар қаланың, астананың құрылыс басқармасы Жергілікті деңгейде құрылыс саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Республикалық маңызы бар қаланың, астананың мемлекеттік сәулет-құрылыс бақылауы басқармасы Жергілікті деңгейде мемлекеттік сәулет-құрылыс бақылау саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Көлiк және коммуникация Республикалық маңызы бар қаланың, астананың табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасы Астана қаласының әкімшілік-аумақтық шекарасы шегінде Есіл өзенінің кеме қатынасы учаскесінде су жолы жұмыстарын жүргізуді қамтамасыз ету Республикалық маңызы бар қаланың, астананың жолаушылар көлігі басқармасы Жергілікті деңгейде жолаушылар көлігі саласында мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Әлеуметтiк маңызы бар iшкi қатынастар бойынша жолаушылар тасымалдарын субсидиялау Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Көлік инфрақұрылымын дамыту Жол жүрiсiн реттеудiң техникалық құралдарын салу және реконструкциялау Республикалық маңызы бар қаланың, астананың автомобиль жолдары басқармасы Жергілікті деңгейде Автомобиль жолдары саласында мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Көлік инфрақұрылымын дамыту Автомобиль жолдарының жұмыс істеуін қамтамасыз ету Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Басқалар Республикалық маңызы бар қаланың, астананың қаржы басқармасы Республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органының резервi Республикалық маңызы бар қаланың, астананың экономика және бюджеттік жоспарлау басқармасы Жергілікті бюджеттік инвестициялық жобалардың техникалық-экономикалық негіздемелерін және мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобалардың, оның ішінде концессиялық жобалардың конкурстық құжаттамаларын әзірлеу немесе түзету, сондай-ақ қажетті сараптамаларын жүргізу, мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобаларды, оның ішінде концессиялық жобаларды консультациялық сүйемелдеу Республикалық маңызы бар қаланың, астананың кәсіпкерлік және өнеркәсіп басқармасы «Бизнестің жол картасы 2020» бизнесті қолдау мен дамытудың бірыңғай бағдарламасы шеңберінде жеке кәсіпкерлікті қолдау «Бизнестің жол картасы 2020» бизнесті қолдау мен дамытудың бірыңғай бағдарламасы шеңберінде кредиттер бойынша пайыздық мөлшерлемелерді субсидиялау «Бизнестің жол картасы 2020» бизнесті қолдау мен дамытудың бірыңғай бағдарламасы шеңберінде шағын және орта бизнеске кредиттерді ішінара кепілдендіру Астана қаласының коммуналдық шаруашылық басқармасы «Бизнестің жол картасы 2020» бизнесті қолдау мен дамытудың бірыңғай бағдарламасы шеңберінде индустриялық инфрақұрылымды дамыту Астана қаласының энергетика басқармасы «Бизнестің жол картасы 2020» бизнесті қолдау мен дамытудың бірыңғай бағдарламасы шеңберінде индустриялық инфрақұрылымды дамыту Арнайы экономикалық аймақтардың, индустриялық аймақтардың, индустриялық парктердің инфрақұрылымын дамыту Астана қаласының инвестициялар және даму басқармасы Халықаралық деңгейдегі жаңа астана ретінде Астана қаласының бәсекеге қабілеттілігінің тұрақты өсуін қамтамасыз ету және имиджін арттыру бойынша мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Астана қаласының инновация қызметінің дамуын камтамасыз ету жөніндегі қызметтер «EXPO-2017» Дүниежүзілік көрмесін өткізуге дайындық Борышқа қызмет көрсету Республикалық маңызы бар қаланың, астананың қаржы басқармасы Жергілікті атқарушы органдардың борышына қызмет көрсету Жергілікті атқарушы органдардың республикалық бюджеттен қарыздар бойынша сыйақылар мен өзге де төлемдерді төлеу бойынша борышына қызмет көрсету Трансферттер Республикалық маңызы бар қаланың, астананың қаржы басқармасы Нысаналы пайдаланылмаған (толық пайдаланылмаған) трансферттерді қайтару Бюджеттік алып қоюлар Қазақстан Республикасының Ұлттық қорынан берілетін нысаналы трансферт есебінен республикалық бюджеттен бөлінген пайдаланылмаған (түгел пайдаланылмаған) нысаналы трансферттердің сомасын қайтару III. Таза бюджеттік кредиттеу Бюджеттік кредиттер Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық Астана қаласының энергетика басқармасы Жылу, сумен жабдықтау және су бұру жүйелерін реконструкция және құрылыс үшін кредит беру Басқалар Республикалық маңызы бар қаланың, астананың кәсіпкерлік және өнеркәсіп басқармасы «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ-ға кредит беру Бюджеттік кредиттерді өтеу Бюджеттік кредиттерді өтеу Мемлекеттік бюджеттен берілген бюджеттік кредиттерді өтеу IV. Қаржы активтерімен операциялар бойынша сальдо Қаржы активтерін сатып алу Көлiк және коммуникация Республикалық маңызы бар қаланың, астананың жолаушылар көлігі басқармасы Астана қаласының «Жаңа көлік жүйесі» жобасын іске асыру үшін заңды тұлғалардың жарғылық капиталын ұлғайту Басқалар Республикалық маңызы бар қала, астана әкімінің аппараты Заңды тұлғалардың жарғылық капиталын қалыптастыру немесе ұлғайту Республикалық маңызы бар қаланың, астананың сәулет және қала құрылысы басқармасы Заңды тұлғалардың жарғылық капиталын қалыптастыру немесе ұлғайту Астана қаласының коммуналдық шаруашылық басқармасы Заңды тұлғалардың жарғылық капиталын қалыптастыру немесе ұлғайту Астана қаласының тұрғын үй инспекциясы басқармасы Заңды тұлғалардың жарғылық капиталын қалыптастыру немесе ұлғайту Республикалық маңызы бар қаланың, астананың жолаушылар көлігі басқармасы Заңды тұлғалардың жарғылық капиталын қалыптастыру немесе ұлғайту Республикалық маңызы бар қаланың, астананың мәдениет, мұрағаттар және құжаттама басқармасы Заңды тұлғалардың жарғылық капиталын қалыптастыру немесе ұлғайту Мемлекеттің қаржы активтерін сатудан түсетін түсімдер Мемлекеттің қаржы активтерін сатудан түсетін түсімдер Қаржы активтерін ел ішінде сатудан түсетін түсімдер V. Бюджет тапшылығы (профициті) VI. Бюджет тапшылығын қаржыландыру (профицитін пайдалану) Қарыздар түсімдері Мемлекеттік ішкі қарыздар Мемлекеттік эмиссиялық бағалы қағаздар Қарыз алу келісім-шарттары Қарыздарды өтеу Республикалық маңызы бар қаланың, астананың қаржы басқармасы Жергілікті атқарушы органның жоғары тұрған бюджет алдындағы борышын өтеу Бюджет қаражатының пайдаланылатын қалдықтары

Астана қаласы мәслихатының хатшысы

Ж. Нұрпейісов

1 000,0 138 145,0 186 018,0 184 518,0 1 500,0 92 883,0 92 383,0

91 806,0

1 023 473,0 12 671,0 69 324,0 29 461,0 39 450 171,3 125 446,0 31 594 406,3 7 727 347,0 2 972,0 8 266 832,0 2 607 823,0 2 607 823,0 912 383,0 912 383,0

01 03 04

05

07

3 512 500,0

373 373 373

373 373 354 367

185 000,0 5 351,0 5 351,0

373

137 045,0 96 228,0 40 817,0

386 08

861 730,0 106 558,0 09 900,0 568 134,0 186 138,0 6 134,0 6 134,0 1 275,0 4 859,0

386

354 12

384

385 13

8 347 075,0 207 527,0 207 527,0 248 488,0 248 488,0 2 587 278,0 2 587 278,0 143 307,0 143 307,0 4 728 023,0 4 728 023,0 432 452,0 432 452,0 144 845,0 144 845,0 144 845,0 -34 060 530,7 34 060 530,7 25 408 529,0 25 408 529,0 1 700 000,0 23 708 529,0 -634 414,0 -634 414,0 -634 414,0 9 286 415,7

373

10

19 268 544,9 19 268 544,9 1 912 539,2 17 253 408,0 102 597,7 23 560 000,0 23 800 000,0 23 000 000,0 23 000 000,0 23 000 000,0 800 000,0 800 000,0 800 000,0 240 000,0 240 000,0 240 000,0 8 347 231,0 8 492 076,0 145 001,0 145 001,0 145 001,0

Астана қаласы мәслихатының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы № 428/61-V шешіміне 4-қосымша

Функционалдық топ Бюджеттік бағдарламалардың әкiмшiсi Бағдарлама

06 3 742 500,0 45 000,0

Астана қаласы мәслихатының 2016 жылғы 9 қыркүйектегі № 44/8-VI шешіміне 2-қосымша

Астана қаласының 2016 жылға арналған бюджетінің бюджеттік инвестициялық жобаларды бағдарламаларды іске асыруға және заңды тұлғалардың жарғылық капиталын қалыптастыруға немесе ұлғайтуға бағытталған бюджеттік бағдарламаларға бөлінген бюджеттік даму бағдарламаларының тізбесі

500,0 40 735 105,3 91 806,0

1 193 128,0 58 199,0

13

121 365 367

382 384 386

061 004 028 037 038 039 017 005 007 008 012 013 017 046 014 015 012

005 010 011 015 003 065 065 020 065 065 065 020 040

396

065

Атауы Жалпы сипаттағы мемлекеттiк қызметтер Республикалық маңызы бар қаланың, астананың құрылыс басқармасы Мемлекеттік органдардың объектілерін дамыту Қоғамдық тәртіп, қауіпсіздік, құқықтық, сот, қылмыстық-атқару қызметі Республикалық маңызы бар қаланың, астананың құрылыс басқармасы Ішкі істер органдарының объектілерін дамыту Бiлiм беру Республикалық маңызы бар қаланың, астананың құрылыс басқармасы Бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білім беру объектілерін салу және реконструкциялау Мектепке дейiнгi тәрбие және оқыту объектілерін салу және реконструкциялау Денсаулық сақтау Республикалық маңызы бар қаланың, астананың құрылыс басқармасы Деңсаулық сақтау объектілерін салу және реконструкциялау Әлеуметтік көмек және әлеуметтік қамсыздандыру Республикалық маңызы бар қаланың, астананың құрылыс басқармасы Әлеуметтік қамтамасыз ету объектілерін салу және реконструкциялау Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық Республикалық маңызы бар қаланың, астананың табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасы Қаланы абаттандыруды дамыту Астана қаласының коммуналдық шаруашылық басқармасы Коммуналдық шаруашылықты дамыту Сумен жабдықтау және су бұру жүйесін дамыту Инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды жобалау, дамыту және (немесе) жайластыру Республикалық маңызы бар қаланың, астананың құрылыс басқармасы Коммуналдық тұрғын үй қорының тұрғын үйін жобалау және (немесе) салу, реконструкциялау Қаланы абаттандыруды дамыту Инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды жобалау, дамыту және (немесе) жайластыру Астана қаласының энергетика басқармасы Жылу, сумен жабдықтау және су бұру жүйелерін реконструкция және құрылыс үшін кредит беру Мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық кеңістiк Республикалық маңызы бар қаланың, астананың құрылыс басқармасы Мәдениет объектілерін дамыту Спорт объектілерін дамыту Отын-энергетика кешенi және жер қойнауын пайдалану Астана қаласының энергетика басқармасы Жылу-энергетикалық жүйені дамыту Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, қоршаған ортаны және жануарлар дүниесін қорғау, жер қатынастары Республикалық маңызы бар қаланың, астананың табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасы Қоршаған ортаны қорғау объектілерін дамыту Көлік және коммуникация Республикалық маңызы бар қаланың, астананың жолаушылар көлігі басқармасы Көлік инфрақұрылымын дамыту Жол жүрiсiн реттеудiң техникалық құралдарын салу және реконструкциялау Астана қаласының «Жаңа көлік жүйесі» жобасын іске асыру үшін заңды тұлғалардың жарғылық капиталын ұлғайту Республикалық маңызы бар қаланың, астананың автомобиль жолдары басқармасы Көлік инфрақұрылымын дамыту Басқалар Республиқалық маңызы бар қала, астана әкімінің аппараты Заңды тұлғалардың жарғылық капиталын қалыптастыру немесе ұлғайту Республикалық маңызы бар қаланың, астананың сәулет және қала құрылысы басқармасы Заңды тұлғалардың жарғылық капиталын қалыптастыру немесе ұлғайту Астана қаласының коммуналдық шаруашылық басқармасы «Бизнестің жол картасы 2020» бизнесті қолдау мен дамытудың бірыңғай бағдарламасы шеңберінде индустриялық инфрақұрылымды дамыту Заңды тұлғалардың жарғылық капиталын қалыптастыру немесе ұлғайту Астана қаласының тұрғын үй инспекциясы басқармасы Заңды тұлғалардың жарғылық капиталын қалыптастыру немесе ұлғайту Республикалық маңызы бар қаланың, астананың жолаушылар көлігі басқармасы Заңды тұлғалардың жарғылық капиталын қалыптастыру немесе ұлғайту Астана қаласының энергетика басқармасы «Бизнестің жол картасы 2020» бизнесті қолдау мен дамытудың бірыңғай бағдарламасы шеңберінде индустриялық инфрақұрылымды дамыту Арнайы экономикалық аймақтардың, индустриялық аймақтардың, индустриялық парктердің инфрақұрылымын дамыту Республикалық маңызы бар қаланың, астананың мәдениет, мұрағаттар және құжаттама басқармасы Заңды тұлғалардың жарғылық капиталын қалыптастыру немесе ұлғайту

Астана қаласы мәслихатының хатшысы

Ж. Нұрпейісов

Астана қаласы мәслихатының 2016 жылғы 9 қыркүйектегі № 44/8-VI шешіміне 3-қосымша Астана қаласы мәслихатының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы № 428/61-V шешіміне 6-қосымша

2016 жылға арналған Астана қаласының «Алматы» ауданының бюджеттік бағдарламаларының тізбесі Функционалдық топ Бюджеттік бағдарламалардың әкiмшiсi Бағдарлама Атауы 01 Жалпы сипаттағы мемлекеттік қызметтер 123 Қаладағы аудан, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ әкімінің аппараты 001 Қаладағы аудан, аудандық маңызы бар қаланың, кент, ауыл, ауылдық округ әкімінің қызметін қамтамасыз ету жөніндегі қызметтер 022 Мемлекеттік органның күрделі шығыстары 04 Бiлiм беру 123 Қаладағы аудан, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ әкімінің аппараты 004 Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту ұйымдарының қызметін қамтамасыз ету

Сомасы, мың теңге

282 623 282 623 279 432 3 191 3 541 635 3 541 635 1 381 897

14 06 07

№115 (3467) 04/10/2016

www.astana-akshamy.kz

ресмиет

041 Мектепке дейiнгi бiлiм беру ұйымдарында мемлекеттiк бiлiм беру тапсырысын iске асыруға Әлеуметтiк көмек және әлеуметтiк қамсыздандыру 123 Қаладағы аудан, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ әкімінің аппараты 003 Мұқтаж азаматтарға үйінде әлеуметтік көмек көрсету Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық 123 Қаладағы аудан, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ әкімінің аппараты 008 Елді мекендердегі көшелерді жарықтандыру 009 Елді мекендердің санитариясын қамтамасыз ету 010 Жерлеу орындарын ұстау және туыстары жоқ адамдарды жерлеу 011 Елді мекендерді абаттандыру мен көгалдандыру 027 Жұмыспен қамту 2020 жол картасы бойынша қалаларды және ауылдық елді мекендерді дамыту шеңберінде объектілерді жөндеу және абаттандыру Барлығы: Астана қаласы мәслихатының хатшысы

2 159 738 19 900 19 900 19 900 10 640 858 10 640 858 773 781 5 777 139 35 065 4 054 332 541 14 485 016

Ж. Нұрпейісов

Астана қаласы мәслихатының 2016 жылғы 9 қыркүйектегі № 44/8-VI шешіміне 4-қосымша Астана қаласы мәслихатының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы № 428/61-V шешіміне 9-қосымша

2016 жылға арналған Астана қаласының «Есіл» ауданының бюджеттік бағдарламаларының тізбесі Функционалдық топ Бюджеттік бағдарламалардың әкiмшiсi Бағдарлама Атауы 01 Жалпы сипаттағы мемлекеттік қызметтер 123 Қаладағы аудан, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ әкімінің аппараты 001 Қаладағы аудан, аудандық маңызы бар қаланың, кент, ауыл, ауылдық округ әкімінің қызметін қамтамасыз ету жөніндегі қызметтер 022 Мемлекеттік органның күрделі шығыстары 04 Бiлiм беру 123 Қаладағы аудан, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ әкімінің аппараты 004 Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту ұйымдарының қызметін қамтамасыз ету 041 Мектепке дейiнгi бiлiм беру ұйымдарында мемлекеттiк бiлiм беру тапсырысын iске асыруға 06 Әлеуметтiк көмек және әлеуметтiк қамсыздандыру 123 Қаладағы аудан, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ әкімінің аппараты 003 Мұқтаж азаматтарға үйінде әлеуметтік көмек көрсету 07 Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық 123 Қаладағы аудан, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ әкімінің аппараты 008 Елді мекендердегі көшелерді жарықтандыру 009 Елді мекендердің санитариясын қамтамасыз ету 010 Жерлеу орындарын ұстау және туыстары жоқ адамдарды жерлеу 011 Елді мекендерді абаттандыру мен көгалдандыру Барлығы: Астана қаласы мәслихатының хатшысы

Құқықтық сауаттылық – заман талабы

Сомасы, мың теңге

231 773 231 773 230 331 1 442 1 471 856 1 471 856 233 048 1 238 808 5 597 5 597 5 597 11 964 252 11 964 252 549 837 6 329 103 23 843 5 061 469 13 673 478

Ж. Нұрпейісов

Астана қаласы мәслихатының 2016 жылғы 9 қыркүйектегі № 44/8-VI шешіміне 5-қосымша Астана қаласы мәслихатының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы № 428/61-V шешіміне 12-қосымша

«2016 жылға арналған Астана қаласының «Сарыарқа» ауданының бюджеттік бағдарламаларының тізбесі Функционалдық топ Бюджеттік бағдарламалардың әкiмшiсi Бағдарлама Атауы 01 Жалпы сипаттағы мемлекеттік қызметтер 123 Қаладағы аудан, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ әкімінің аппараты 001 Қаладағы аудан, аудандық маңызы бар қаланың, кент, ауыл, ауылдық округ әкімінің қызметін қамтамасыз ету жөніндегі қызметтер 022 Мемлекеттік органның күрделі шығыстары 04 Бiлiм беру 123 Қаладағы аудан, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ әкімінің аппараты 004 Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту ұйымдарының қызметін қамтамасыз ету 041 Мектепке дейiнгi бiлiм беру ұйымдарында мемлекеттiк бiлiм беру тапсырысын iске асыруға 06 Әлеуметтiк көмек және әлеуметтiк қамсыздандыру 123 Қаладағы аудан, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ әкімінің аппараты 003 Мұқтаж азаматтарға үйінде әлеуметтік көмек көрсету 07 Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық 123 Қаладағы аудан, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ әкімінің аппараты 008 Елді мекендердегі көшелерді жарықтандыру 009 Елді мекендердің санитариясын қамтамасыз ету 010 Жерлеу орындарын ұстау және туыстары жоқ адамдарды жерлеу 011 Елді мекендерді абаттандыру мен көгалдандыру 027 Жұмыспен қамту 2020 жол картасы бойынша қалаларды және ауылдық елді мекендерді дамыту шеңберінде объектілерді жөндеу және абаттандыру Барлығы: Астана қаласы мәслихатының хатшысы Ж. Нұрпейісов

Сомасы, мың теңге

271 495 271 495 267 837 3 658 2 671 120 2 671 120 1 260 483 1 410 637 9 445 9 445 9 445 7 810 228 7 810 228 387 017 3 970 452 87 040 3 337 681 28 038 10 762 288

Біздің әріптесіміз, «Астанагорархитектура» кәсіпорын директоры Әйтімов Қасымбек Құсайынұлы дүниеден озды. «Астана LRT» ЖШС ұжымы Қасымбек Құсайынұлының жақындарына қайғыларына ортақтасып, көңіл айтады. Қасымбек Құсайынұлы өмірінің басым бөлігін қаламыздың салынуына, гүлденуіне арнаған еді. Оның елеулі еңбек үлесінің нәтижесі тек қана елордамыздағы ғана емес, өзге де атқарған жемісті жобалары жетіп артылады. Біздің іскерлік байланысымыз сан жылдар бойы өз өнімін беріп әрі ол қарым-қатынаста болған әрбір жанды сыйлап әрі құрметіне ие болған өз ісінің шебері болатын. Оның ізгілікке толы өмір жолы мәңгілікке жүрегімізде сақталады! Астана қаласының мәслихаты «Астана қалалық сәулет» ЖШС-нің директоры Айтымов Қасымбек Құсайынұлының мезгiлсiз қайтыс болуына байланысты марқұмның туған-туыстары мен жақындарына қайғыларына ортақтасып, көңіл айтады.

Құқықтық мемлекет қалыптастыруды халықтың құқықтық мәдениетін дамыту процесінен бөліп қарастыруға болмайды. Бұл, өз кезегінде, дамыған азаматтық қоғамды құруға ықпал етеді. Қоғамдық санада әлеуметтік әділеттілік, адамгершілік, жеке бас бостандығы негізінде әлеуметтік құндылыққа өтпейтін құқық қатынасы бекітілуге тиіс. Азаматтардың құқықтық мәдениетінің жайкүйі оның құқықтық жүйесі көрсеткіштерінің бірі болып табылады. Құқықтық мәдениетті арттыру, халықтың құқық санасын дамыту – тәуелсіз, демократиялық және құқықтық мемлекет қалыптастыруға ықпал ететін азаматтық қоғамды қалыптастырудың маңызды критерийлері. Экономикалық, саяси және әлеуметтік мін­ деттердің сәтті шешілуі халықтың құқықтық сауаттылығы болмағанда, қоғамның құқықтық мәдениетін арттырмай, әрбір азаматта заңға зор құрметпен қарауды тәрбиелемей, тікелей дайындықты қалыптастырмай және оның ережелерін күнделікті өмірде жүзеге асырмай, мүмкін емес. «Қазақстан жолы – 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты Президент Жолдауында «әлемнің дамыған 30 елінің қатарына ұмтылыс кезінде бізге адал бәсекелестік, әділеттілік, заңның үстемдігі және жоғары құқықтық мәдениет ахуалы қажет» деп атап айтылған. Мемлекет басшысы өзара байланысты үш міндетке ерекше назар аударған: ұлттық құқықтың бәсекеге қабілеттілігін, заңның үстемдігін және жоғары құқықтық мәдениетті қамтамасыз ету. Аталған мән мәтінде халықтың құқықтық мәдениеті проблемаларын бағалау және шешудің жаңа тәсілдерінің маңызды мәні бар. Қазақстанның алдында заңды құрметтейтін, адамгершілік және әділеттілік қағидаттары қолданылатын құқықтық мәдениеті жоғары құқықтық, азаматтық қоғам құру міндеті тұр. Қазақстанда құқықтық, азаматтық қоғам оның мүшелері құқықтық сана, құқықтық мәдениет, әлеуметтік және интеллектуалдық дамудың жоғары деңгейіне қол жеткізетін, өз таңдауын еркін жасай алатын және өз әрекеттеріне дербес жауап беруге қабілетті болатын кезде ғана мүмкін болады. Құқықтық сана және құқықтық мәдениет деңгейі жоғары әділетті азаматтық қоғамның өмірлік маңызды шарты тәуелсіз әрі құрметке лайықты сот билігі болып табылады. Осыған байланысты, қазақстандық азаматтық қоғамның құқықтық сана және құқықтық мәдениетінің деңгейін арттыруда сот жүйесі шешуші рөл атқарады. Құқық теориясында құқықтық сана және құқықтық мәдениет нені білдіреді? Құқықтық сана – бұл адамдардың қолданыс­тағы немесе үміттенетін құқыққа қатынасын білдіретін елестетулері мен сезімдерінің жиын­тығы. Ғылымда құқықтық сана құрылы­мының түсінігі әзірленген. Құқықтық сана құрылымдық түрде екі негізгі элементтен жинақталады: құқықтық психология және құқықтық идеология. Құқықтық психология мазмұнына қолданыстағы заң нормаларына және оларды қолдану практикасына байланысты адамдарда туындайтын сезім, әсершілдік, күйзеліс, көңіл-күй, дағдылар, стереотиптер жатады. Құқықтық идеология – бұл тұжырымдамалық, жүйелендірілген түрінде құқықтық шынайылықты көрсететін және бағалайтын заң идеяларының, теориялардың, көзқарастардың жиынтығы. Мысалы, Қазақстан Республикасында қолданы­ латын құқықтық идеология көздеріне 2010 жылдан бастап 2020 жыл аралығындағы Қазақстан Республикасының Құқықтық саясат тұжырымдамасын жатқызуға болады.

Құқықтық мәдениет – құқықтық актілерді, құқықтық және құқық қолдану қызметін, жеке тұлғаның құқықтық және құқықтық дамуын жетілдірудің қол жеткен деңгейінде, сондай-ақ мемлекет пен жеке тұлғаның өзара жауапкершілігі мен оның мінез-құлқының бостандық дәрежесінде көрінетін қоғамның құқықтық өмірінің сапалық жай-күйі. Қоғамның құқықтық санасының және құқықтық мәдениетінің жоғары деңгейін қалыптастыруда сот жүйесінің рөлі өте маңызды. Мемлекет басшысы Н.Ә.Назарбаев соттардың VI съезінде сөз сөйлей отырып, «Тәуелсіз әрі әділетті сот – кез келген мемлекет қызметінің өзегі. Онсыз әлемнің бірде бір елінде қолайлы инвестициялық ахуал да, азаматтардың әлауқатының жоғары деңгейі де, қоғамның табысты дамуы да болмайды» деп ерекше атап өтті. Соңғы жылдары Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотының басшылығымен мынадай бағыттарда ауқымды жұмыстар жүргізілді: заңнамалық нормаларды тізбектік жетілдіру, сот құрылысын жетілдіру, даулар мен қақтығыстарды шешудің балама тәсілдерін енгізу, азаматтардың кең қамтылған топтарына сот төрелігінің қолжетімділігін қамтамасыз ету, Қазақстанның сот корпусының кәсібилігін арттыру.

2016 жылғы 1 қаңтардан бастап процесс қатысушылары үшін заманауи технологияларды кеңінен пайдаланумен азаматтық істерді қарастырудың қолайлы әрі жедел тәртібін көздейтін жаңа Азаматтық процестік кодекс заңды күшіне енді. Азаматтық сот ісін жүргізуге медиаторсудьяның қатысуымен бітімгерлік рәсімдерін енгізу бойынша көлемді жұмыс жүргізілді. Жаңа Азаматтық процестік кодексте дауларды, атап айтқанда, кәсіпкерлер мен заңды тұлғалар арасындағы дауларды сотқа дейінгі ретке келтіру институты айтарлықтай кеңейтілді. Соттардың жұмысына сот жүргізу ісін оңай­ латуға, бюрократияны жоюға ықпал ететін жаңа ақпараттық технологиялар енгізілуде. Жұртшылық үшін сот ақпаратының максималды ашықтығын және қолжетімділігін қамтамасыз ету мақсатында, Жоғарғы Соттың сайтында Бірыңғай ақпараттық-аналитикалық базада жабық отырыстарда қарастырылған істерді қоспағанда, сот актілері орналастырылады. Сот отырысының залдары сот процестерінің аудио-бейне жазбаларымен жабдықталған, процесс қатысушыларын құлақтандыру үшін СМС-хабарламалар енгізілген, процесс қа­ тысушыларымен бейне-конференция байланысы енгізілген, барлық соттарда электронды сот ісін жүргізу ісі енгізілген. «Сот кабинеті» ақпараттық сервисі арқылы сот органдарының онлайн-көрсетілетін қыз­ меттеріне қолжетімділік қамтамасыз етіледі. Азамат не заңды тұлға өзіне қолайлы кез келген уақытта үйден немесе кеңседен шықпай-ақ, ғаламтор арқылы өтініш бере, сот құжатын қарай, сот актісін басып шығара алады. Бұл азаматтардың сот жүйесіне қолжетімділік тетігін оңайлатуды және жеделдетуді қамтамасыз етеді. Соттардың ашықтығы мен айқындығын, сондай-ақ халықтың құқықтық сауаттылығын арттыру мақсатында, бұқаралық ақпарат құралдарымен мақсаттылы бағытталған және жүйелі өзара іс-қимыл жүзеге асырылады, соттардың және соттардың баспасөз-қызметінің қатысуымен мақалалар, баспасөз хабарламалары және орталық және өңірлік деңгейде баспа және электронды басылымдарда басқа да ақпарат жарияланады, телевидениеде және радиода сұхбат, баспасөз-конференциялары мен брифингтер ұйымдастырылады. Барлық осы орасан зор жұмыстың заңның үстемдігін қамтамасыз етуге, сот төрелігінің сапасын жақсартуға, сот жүйесінің оң имиджін, соттардың ашықтығын, халықтың қалың тобына сот төрелігінің қолжетімділігін арттыруға бағытталғандығы сөзсіз, ал нәтижесінде аталған жұмыс халықтың құқықтық санасы мен құқықтық мәдениетін арттыруға бағытталған. Қазіргі уақытта адамдардың көп саны барған сайын соттардың көмегіне жүгінуде, бұл сот жүйесіне деген сенімнің артуын куәландырады.

«6679 әскери бөлімі РММ Астана қаласы МАЭС-на борышкер «Жанай-Астана» ЖШС банкрот ретінде танылғаны жөнінде өтініш жіберілді».

www.astana-akshamy.kz

№115 (3467) 04/10/2016

ресмиет

Өмірден өтті жақсы адам...

2016 жылы 2 қазанда есімі елімізге белгілі сәулетші, көрнекті мемлекет қайраткері Әйтімов Қасымбек Құсайынұлы дүниеден озды. Қасымбек Құсайынұлы 1960 жылы Қарағанды облысы, Балқаш қаласында дүниеге келген. Алматы сәулет және құрылыс институтын (Қазақ бас сәулет және құрылыс академиясы), Қазақ мемлекеттік басқару академия­ сы жанындағы Нарық институтын тәмамдаған.

1982-1986 жылдары «Казграждансельпроект» мемлекеттік жобалау институтының сәулетшісі, 1986-1987 жылдары Алматы сәулет-құрылыс институты ғылыми-зерттеу секторының кіші ғылыми қызметкері, 1987-1992 жылдары Ақмола облысы, Степногорск

қаласының бас сәулетшісі, 1992-2000 жылдары «Қазинтерэтнос» қазақ халықаралық қоры «Сәулет» ғылымиөндірістік фирмасының бас директоры болып қызмет атқарған. Қ. Әйтімовтің еліміздің бас қаласы – Астананың салынуына қосқан үлесі зор. Ол 2000-2006 жылдары «Астанабасжоспар» мемлекеттік қазыналық кәсіпорнының директоры, 2006 жылдан бастап Қазақстан Республикасы Индустрия және сауда министрлігі Құрылыс ісі комитетінің «Жобаларды мемлекеттік сараптау» РМК «Мемлекеттік сараптау» РМК Астана филиалы директорының орынбасары. Қазір «Астанақаласәулет» ЖШС-нің директоры болып еңбек еткен. Халықаралық, бүкілодақтық, республикалық сәулетшілер байқау­ ларының жүлдегері. Еңбегі еленіп, «Астанаға 10 жыл» мерейтойлық медалімен, «Қазақ­ стан Республикасының Құрметті құ­ рылысшысы» белгісімен марапат­ талған. Қасымбек Құсайынұлы арамызда болса, әлі талай жарқын істерімен көзге түсіп, ел игілігіне қызмет ете берер еді. Амал не, тағдырдың жазғаны, дәмтұзының таусылғаны осы болар... Астана қаласының әкімдігі Әйтімов­ тер отбасына Қасымбек Құсайын­ ұлының өмірден озуына байланысты қайғыларына ортақтасып, көңіл айтады. Марқұмның жатқан жері жайлы, топырағы торқа болсын.

Астана қаласының әкімдігі халықты ақпараттандыру мақсатында хабарлады «Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарының педагог қызметкерлері мен оларға теңестірілген тұлғаларға біліктілік санаттарын беру (растау) үшін аттестаттаудан өткізуге құжаттар қабылдау» мемлекеттік көрсетілетін қызметін Астана қаласының Білім басқармасы» мемлекеттік мекемесі жүзеге асырады. Мемлекеттік қызмет көрсетудің мерзімі: - құжаттар топтамасын тапсыру үшін күтудің рұқсат етілген ең ұзақ уақыты – 20 минут; Мемлекеттік қызмет көрсетудің нәтижесі: Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарының педагог қызметкерлері мен оларға теңестірілген тұлғаларға біліктілік санаттарын беру (растау) үшін оларды аттес­ таттаудан өткізуге құжаттарды қабылдау осы Стандартқа 1-қосымшаға сәйкес құжаттарды қабылдау туралы қолхат болып табылады. Көрсетілетін қызметті алушы жүгінген кезде мемлекеттік қызметті көрсету үшін қажетті құжаттардың тізбесі: 1) осы Стандартқа 2-қосымшаға сәйкес аттестаттауға өтініш; 2) жеке басын куәландыратын құжат көшірмесі; 3) білімі туралы диплом көшірмесі; 4) біліктілікті арттыру туралы құжат көшірмесі; 5) қызметкердің еңбек қызметін растайтын құжатының көшірмесі;

6) бұрын берген біліктілік санаты туралы куәлік көшірмесі (жоғары білім беру ұйымдарынан ауысқан және біліктілік санаттары жоқ педагог қызметкерлерден басқа); 7) Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің міндетін атқарушының 2013 жылғы 7 тамыздағы № 323 бұйрығымен бекітілген Білім және ғылым саласындағы азаматтық қызметшілерді аттестаттаудан өткізу қағидалары мен шартын, сондай-ақ мектепке дейінгі, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білімнің білім беретін оқу бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарында жұмыс істейтін педагог қызметкерлер мен оларға теңестірілген тұлғаларды аттестаттаудан өткізу қағидалары мен шартына сәйкес (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде 2013 жылғы 28 тамызда № 8678 болып тіркелген) кәсіптік жетістіктері туралы мәліметтер (болған жағдайда). Жұмыс уақыты: Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына сәйкес демалыс және мереке күндерін қоспағанда, дүйсенбі мен жұма аралығында сағат 13.00-ден 14.00, 14.30-ға дейінгі түскі үзіліспен сағат 09.00-ден 18.00, 18.30-ға дейін. Құжаттарды қабылдау және мемлекеттік көрсетілетін қызметтің нәтижелерін беру сағат 13.00-ден 14.00, 14.30-ға дейінгі түскі үзіліспен сағат 09.00-ден 17.30-ға дейін жүзеге асырылады. Мемлекеттік қызмет көрсетілетін орын­ ның мекенжайы: Астана қаласы, Бейбітшілік көшесі 11, 723 каб. байланыс сымтетігі: 87172 55-68-55, 556857 «Астана қаласының Білім басқармасы» ММ

15

Астана қаласының әкімдігі халықты ақпараттандыру мақсатында хабарлады «Жетім балаға (жетім балаларға) және ата-ана­ сының қамқорлығынсыз қалған балаға (бала­ларға) қамқоршылық немесе қорғаншылық белгілеу» мемлекеттік көрсетілетін қызметін Астана қала­ сының Білім басқармасы» мемлекеттік мекемесі жүзеге асырады. Мемлекеттік қызмет көрсету мерзімі: - көрсетілетін қызметті берушіге Мемлекеттік корпорациясына құжаттарды тапсырған сәттен бастап, сондайақ портал арқылы өтініш берген кезде – күнтізбелік отыз күн. Мемлекеттік қызмет көрсету нәтижесі: осы мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартына 1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша қамқоршылық немесе қорғаншылық белгілеу туралы Астана қаласы, аудан және облыстық маңызы бар қала әкімінің қаулысы не осы мемлекеттік қызмет стандартының 10-тармағында көрсетілген негіздер бойынша мемлекеттік қызмет көрсетуден дәлелді бас тарту. Көрсетілетін қызметті алушы жүгінген кезде мемлекеттік қызметті көрсету үшін қажетті құжаттардың тізбесі: көрсетілетін қызметті берушіге және Мемлекеттік корпорациясында: 1) осы мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартына 2-қосымшаға сәйкес нысан бойынша өтініш; 2) көрсетілетін қызметті алушының жеке басын куәландыратын құжат (жеке басын сәйкестендіру үшін талап етіледі); 3) егер некеде тұрған жағдайда, жұбайының (зайыбының) нотариалды расталған келісімі; 4) егер некеде тұрса, көрсетілетін қызметті алушының және жұбайының (зайыбының) Кодекстің 91-бабы 1-бөлімінің 6) тармақшасына сәйкес ауруының жоқтығын растайтын денсаулық жағдайы туралы анықтама, сондай-ақ «Денсаулық сақтау ұйымдарының бастапқы медициналық құжаттама нысандарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің міндетін атқарушының 2010 жылғы 23 қарашадағы № 907 бұйрығымен (бұдан әрі – № 907 бұйрық) (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6697 тіркелген) бекітілген нысан бойынша наркологиялық және психиатриялық диспансерлерде тіркеуде тұрғандығы туралы мәліметтің жоқтығы туралы анықтама; 5) жұмыс орнынан берілген мінездеме; 6) 2008 жылға дейін не Қазақстан Республикасынан тыс жерде некеге тұрған немесе бұзған жағдайда некеге тұру немесе бұзу туралы куәліктің көшірмесі (түпнұсқасы сәйкестендіру үшін талап етіледі); 7) егер некеде тұрмаған жағдайда, көрсетілетін қызметті алушының некеде тұрмағандығы нотариалды расталған анықтама; 8) бала 2007 жылғы 13 тамызға дейін не Қазақстан Республикасынан тыс жерде туылған жағдайда баланың туу туралы куәлігінің көшірмесі (сәйкестендіру үшін талап етіледі); 9) балаға жалғыз ата-анасының немесе екеуiнiң де қамқорлығының жоқтығын растайтын құжаттардың (қайтыс болуы туралы куәлік, ата-ананы ата-ана құқықтарынан айыру, олардың ата-ана құқықтарын шектеу, ата-анасын хабарсыз кетті, әрекетке қабiлетсiз (әрекет қабiлетi шектелген) деп тану, оларды қайтыс болды деп жариялау туралы сот шешімі, ата-анасының бас бостандығынан айыру орындарында жазасын өтеуi туралы сот үкімі, ата-аналардың іздестірілуін, баланың (балалардың) ата-анасынан айырып алынғанын, атаанасының денсаулық сақтау ұйымдарында ұзақ мерзімді емделуін растайтын құжаттар, баланың (балалардың) әдейі тасталғаны туралы акті, баладан (балалардан) бас тарту туралы өтініш) көшiрмелері; 10) осы мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартына 3-қосымшаға сәйкес нысан бойынша қорғаншылық және қамқоршылық бойынша функцияларды жүзеге асыратын органдардан баланың (балалардың) аға-інілері мен апақарындастары және олардың тұрғылықты жері туралы берілген анықтама; 11) баланың (балалардың) оқу орнынан анықтама. порталда:

1) көрсетілетін қызметті алушының ЭЦҚ куәландырылған электрондық құжат нысанындағы сұранысы; 2) егер некеде тұрған болса, жұбайының (зайыбының) нотариалды расталған келісімінің электрондық көшірмесі; 3) егер некеде тұрса, көрсетілетін қызметті алушының және зайыбының (жұбайының) Кодекстің 91-бабы 1-бөлімінің 6) тармақшасына сәйкес ауруының жоқтығын растайтын денсаулық жағдайы туралы анықтаманың, сондай-ақ № 907 бұйрығына сәйкес нысан бойынша наркологиялық және психиатриялық диспансерлерде тіркеуде тұрғандығы туралы мәліметтің жоқтығы туралы анықтаманың электрондық көшірмелері; 4) жұмыс орнынан берілген мінездеменің электрондық көшірмесі; 5) 2008 жылға дейін не Қазақстан Республикасынан тыс жерде некеге тұрған немесе бұзған жағдайда некеге тұру немесе бұзу туралы куәлігінің электрондық көшірмесі; 6) егер некеде тұрмаған жағдайда, көрсетілетін қызметті алушының некеде тұрмағандығы нотариалды расталған анықтаманың электрондық көшірмесі; 7) бала 2007 жылғы 13 тамызға дейін не Қазақстан Республикасынан тыс жерде туылған жағдайда баланың туу туралы куәлігінің электрондық көшірмесі; 8) балаға жалғыз ата-анасының немесе екеуiнiң де қамқорлығының жоқтығын растайтын құжаттардың (қайтыс болуы туралы куәлік, ата-ананы ата-ана құқықтарынан айыру, олардың ата-ана құқықтарын шектеу, ата-анасын хабарсыз кетті, әрекетке қабiлетсiз (әрекет қабiлетi шектелген) деп тану, оларды қайтыс болды деп жариялау туралы сот шешімі, ата-анасының бас бостандығынан айыру орындарында жазасын өтеуi туралы сот үкімі, ата-аналардың іздестірілуін, баланың (балалардың) ата-анасынан айырып алынғанын, атаанасының денсаулық сақтау ұйымдарында ұзақ мерзімді емделуін растайтын құжаттар, баланың (балалардың) әдейі тасталғаны туралы акті, баладан (балалардан) бас тарту туралы өтініш) көшiрмелері; 9) қорғаншылық және қамқоршылық бойынша функцияларды жүзеге асыратын органдардан баланың (балалардың) аға-інілері мен апа-қарындастары және олардың тұрғылықты жері туралы берілген анықтаманың электрондық көшірмесі; 10) баланың (балалардың) оқу орнынан анықтаманың электрондық көшірмесі. Жұмыс уақыты: 1) көрсетілетін қызметті берушіде: Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына сәйкес демалыс және мереке күндерін қоспағанда сағат 13.00-ден 14.30-ға дейінгі түскі үзіліспен дүйсенбіден бастап жұма аралығын қоса алғанда сағат 9.00-ден 18.30-ға дейін. Өтінішті қабылдау және мемлекеттік қызмет көрсету нәтижесін беру сағат 13.00-ден 14.30-ға дейінгі түскі үзіліспен сағат 9.00-ден 18.30-ға дейін жүзеге асырылады. Мемлекеттік қызмет алдын-ала жазылусыз және жеделдетіп қызмет көрсетусіз кезек тәртібімен көрсетіледі; 2) Мемлекеттік корпорациясында: еңбек заңнамасына сәйкес жексенбі күні және мереке күндерін қоспағанда, дүйсенбі мен сенбіні қоса алғанда белгіленген жұмыс кестесіне сәйкес сағат 9.00-ден 20.00-ге дейін, түскі үзіліссіз. Қабылдау жеделдетіп қызмет көрсетусіз, қызмет алушының тіркеу орны бойынша «электронды» кезек күту тәртібімен жүзеге асырылады, портал арқылы электрондық кезекті «брондауға» болады; 3) порталда: жөндеу жұмыстарын жүргізуге байланысты техникалық үзілістерді қоспағанда тәулік бойы (Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына сәйкес көрсетілетін қызметті алушы жұмыс уақыты аяқталғаннан кейін, демалыс және мереке күндері жүгінген жағдайда өтінішті қабылдау және мемлекеттік қызмет көрсету нәтижесін беру келесі жұмыс күнімен жүзеге асырылады). Мемлекеттік қызмет көрсетілетін орынның мекен­ жайы: Астана қаласы, Бейбітшілік көшесі 11, 101 каб. байланыс сымтетігі: 87172 55-68-79, 556875 «Астана қаласының Білім басқармасы» ММ

Астана қаласының әкімдігі халықты ақпараттандыру мақсатында хабарлады «Мектепке дейінгі білім беру ұйымдарына құжаттарды қабылдау және балаларды қабылдау» мемлекеттік қызметті барлық үлгідегі және түрдегі мектепке дейінгі ұйымдар көрсетеді. Мемлекеттік қызмет көрсетудің мерзімі: – құжаттар топтамасын тапсырған сәттен бастап – 30 минут Мемлекеттік қызмет көрсетудің нәтижесі – баланың ата-анасының бірінің немесе заңды өкілінің өтініші негізінде баланы мектепке дейінгі ұйымға қабылдау. Көрсетілетін қызметті алушы жүгінген кезде мемлекеттік қызметті көрсету үшін қажетті құжаттардың тізбесі: 1) өтініш (еркін нысанда); 2) Астана және Алматы қалаларының Білім басқармалары, аудандық, қалалық білім бөлімдері, ауылдық жерлерде – әкім берген жолдама; 3) сәйкестендіру үшін көрсетілетін қызметті алушының (ата-анасының бірінің немесе заңды

өкілінің) жеке басын куәландыратын құжаты (түпнұсқа және көшірме); 4) баланың денсаулық паспорты; 5) баланың денсаулығы туралы анықтама. Жұмыс уақыты: Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына сәйкес демалыс және мереке күндерін қоспағанда, дүйсенбі мен жұма аралығында белгіленген жұмыс кестесіне сәйкес сағат 13.00-ден 14.00-ге дейінгі түскі үзіліспен сағат 09.00-ден 18.00-ге дейін. Өтініштерді қабылдау және мемлекеттік көрсетілетін қызметтің нәтижесін беру сағат 13.00ден 14.30-ға дейінгі түскі үзіліспен сағат 09.00-ден 17.30-ға дейін жүргізіледі. Мемлекеттік қызмет көрсетілетін орынның мекенжайы: Астана қаласының мектепке дейінгі барлық ұйымдары Астана қ., Бейбітшілік 11 көшесі, 708 каб., тел., 556864, 556883 «Астана қаласының Білім басқармасы» ММ

16

№115 (3467) 04/10/2016

www.astana-akshamy.kz

СПОРТ

С������� СТОЙЛОВ, «А�����» ������������ ��� �������: – «Оқжетпес» жинақы ойнады. Алайда біздің команда олардың ойынын бұзып, үш гол салды. Мен ойыншыларымның тығыз кестеге қарамастан, маусым бойы шаршамайшалдықпай ойнап жүргендеріне ризамын. Астаналықтардың біразы ұлттық құраманың ойынына кетеді. Жарақат алмай оралады деп үміттенемін. Алда Еуропаның командасы күтіп тұрғанымен, біз «Қайратқа» қарсы еш босаңсымаймыз. Жеңіп кетсек, чемпиондық жайлы әңгімелей беруге болады.

«ОҚЖЕТПЕСТЕН» ОҚ БОЙЫ ОЗДЫ Е� �������������� ������� ������� «А�����» �� �������� ����������� «О���������» ���������. Ж���������� �������� ������� �������� ��������� ������������ ������������ 3:0 �������� ����� �����. Еуропа лигасының топтық кезеңінде ойнап жатқан «Астана» өткен аптада швейцариялық «Янг Бойз» командасымен кездескен еді. Осындай қиын матчтан соң Қазақстан премьерлигасында алдыңғы қатарда келе жатқан «Оқжетпесті» жеңу оңай болмастай көрінген. Бір саусағы бүгулі білікті бапкер Станимир Стойлов

өткен матчта соңғы минутта ғана шыққан немесе мүлдем ойнамаған салмақты ойыншыларды негізгі құрамда алаңға шығарды. Дәл осы ойыншылар – Азат Нұрғалиев, Таңат Нөсербаев және Патрик Твумаси ойынның нағыз қаһармандары болды. Матч басталысымен астаналықтар бірден алға ұмтылды.

Бірінші минутта-ақ есеп ашылды. Ширақ қимылдаған Шомконың алыстан көтерген добын Твумаси қақпаға тоғытты. Әп-сәтте гол жіберіп алған «Оқжетпес» ойынынан жаңыла бастады. Араға бес минут салып Твумасидың сәтті пасын Мужиков теуіп үлгерген еді, алайда қақпашы қателеспеді. Екінші тайм басталысымен, Шомко тағы бір голдың соғылуына себепкер болды. Бұл жолы Нұрғалиев ерекшеленді. «Астананың» қарқынды ша-

В������� МУХАНОВ, «О�������» ������������ ��� �������: – «Астана» бізді жете бағаламайды деп ойладық, алайда олар рухтанып, чемпиондыққа нағыз үміткер команда ретінде шықты. Біз қорғанысқа көп көңіл бөліп, тек қарымта шабуылдарға иек артқанбыз. Бірақ бұл ойымызды бірінші минутта салынған гол бұзып кетті. Шама келгенше ойнадық. «Астана» жеңіске лайық болды. буылымен өрбіген ойынның соңғы минутында есеп еселене түсті. Твумаси екінші рет көзге түсті. Ал пас берген тағы да сол – Шомко.

Дайындаған: Орынбек ӨТЕМҰРАТ

«АСТАНАНЫҢ» СӘТТІ БАСТАМАСЫ Е��������� «С�������» ����� ��������� ВТБ �������� ��������� ������� ������� ��������. «А�����» ��������� ����� С������ ��������� ������ «А������» ���������� ���������. Өліспей, беріспеген кездесудің тағдыры соңғы айналымда шешілді. Қос команда бірінші кезеңде терезе тең ойын көрсетті. Есеп – 25:25. Екінші кезеңде де ойын осылай өрбіді десек болады. Нәтиже – 18:20. Үшінші кезеңде алға ұмтылған қонақтар 16:19 есебімен сәл басымдық танытты. Ал соңғы кезеңде алаң иелері барынша жинақы ойнап, жеңісті жұлып кетті. Жалпы есеп – 83:78. Сөйтіп, «Астана» турнирді сәтті бастады. Елордалық команданың сапында ең жақсы нәтиже көрсеткендер – америкалық Иан Миллер мен Усман Крубалли.

Ãàçåò Қàçàқñòàí Ðåñïóáëèêàñûíûң Инвестициялар және даму ìèíèñòðëiãi, байланыс, ақпараттандыру және ақпарат комитетінде 27.01.2016 æ. òiðêåëiï, №15805-Ã êóәëiãi áåðiëãåí. Меншік иесі: «Астана ақшамы» газетінің редакциясы» ЖШС

Директор — Сәуле СМАҒҰЛОВА Директордың орынбасарыБас редактор — Зейін ӘЛІПБЕК «Àñòàíà àқøàìû» ãàçåòiнде жарияланған материалдарды сілтемесіз көшіріп басуға болмайды.

Осылайша «Астана» көш басындағы орнын сақтап қалды. Ал келесі қарсыласы – алматылық «Қайрат». Кездесу 16 қазан күні Алматыда өтеді.

16 ҚАЗАН 19.00

Ðåäàêöèÿ қîëæàçáà èåëåðiíiң ïiêiðëåði ìåí êөçқàðàñûí áөëiñói øàðò åìåñ. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауап береді. Ãàçåò «Àñòàíà àқøàìû» ãàçåòi ðåäàêöèÿñûíûң êîìïüþòåðëiê îðòàëûғûíäà òåðiëiï, қàòòàëäû. Таралымы 15 000 Тапсырыс №115 Баспахана: Àñòàíà қàëàñû, А.Æұáàíîâ êөøåñi, 24/1 «Èçäàòåëüñòâî ÁÌ» ÆØÑ

Редакция мåêåíæàéû: 010000, Àñòàíà қàëàñû, Достық êөøåñi, 13. astana.akshamy@mail.ru Қàáûëäàó áөëìåñi: òåë.: +7 (7172)703-305, ôàêñ: +7 (7172) 703-312. Тілшілер бөлімі: 70-32-17. Жарнама: 70-33-06. va-reklama@mail.ru