www.astana-akshamy.kz ǍǁDžǍǁljƽƲ
͐ (3473) 18/10/2016
ÑÆÒÐÔÂÌÉËÁÌÜĭ ĭÏĩÁÍÅÜĭ ÒÁàÒÉ ÄÁÈÆÓ ÇÜÌĩÜ ĭÁÈÁÎÎÁÎ ÂÁÒÓÁÐ ÙÜĩÁÅÜ
ÈÏÎÒÅÊÀ ÒӨËÅÓIJҢ ÌҮÌʲÍIJò ҚÀÍÄÀÉ? ʥ˛˧ˮ˞˟ ˟ˬ˧˭˧ˣ˞˟ ˟˪˧ˮ˾˧ ˞˟೮˛˟˥ˬ˧ ˙˘ˮ˪˵˟ˮ ˤ˱˯˵˟˪˘ˬ́೪ ˮ˟˳ˤ˟˛˟ ˥ ˘ˬ́˱͕ ˟ˮ˞˧ ˯ˮ́೮ ˘˥ ˳˘˥́ˮ ೦́ ˵ˬ˟˭˧ˮ ˵ˬ˟˥ ˘ˬ˭˘˥ ˢ˲ ˛˟ˮͲ ˞˟˲ ˙˘˲˾́ˬ́೪͘ ʮ˘ˬ೦́ˣ ˙˘˳ ˱˘Ͳ ˮ˘˳́ˮ́೮ ೪˘˲́ˣ́ˮ ˢ˘˙˘ ˘ˬ˭˘˥͕ ˢ˘˙́೦́˱ ˢ˲˛˟ˮ ˢ˘ˮ˞˘˲೦˘ ˟ˮ˞˧ ˭˟˭ˬ˟˪˟˵ ೪˯ˬ ˾́ˮ ˙˟˲˭˟˪͘ 2015 жылғы 11 ақпанда Үкіметтің кеңейтілген отырысында Елбасы Ұлттық банкке Үкіметпен бірлесіп, ипотекалық қарыз алушылардың проблемасын шешу жөнінде шаралар кешенін әзірлеуді тапсырған болатын. Осыған орай Ұлттық банк
екінші деңгейлі банктердің ипотекалық тұрғын үй қарыздарын қайта қаржыландыруға 130,0 млрд теңге бөлді. Мемлекеттен берілетін көмек жайында кеше Парламент Мәжілісінде ҚР Ұлттық экономика министрі Қуандық
ɹ͙ɽɨɧɺ
Бишімбаев хабардар етті. «Жеке блок та қаржылық сектор бойынша түзетулер көзделген. Олар «Қайта қаржыландыру бағдарламасы» шеңберінде ипотекалық тұрғын үй қарыздары бойынша банктер алдында мерзімінен кешіктірілген берешегі бар қарыз
͙͐ɳɧ͐͐ɧ͒ʃɹ
алушыларға көмек көрсетуге бағытталған. Бұл аталмыш бағдарламаны іске асыруға кедергі келтіріп тұрған проблемалық мәселелерді шешіп, халықтың әлеуметтік осал топтарының жалғыз тұрғын үйін сақтап қалуға мүмкіндік береді» дейді Қуандық Бишімбаев.
ɺɧɸɰɽɺɧɵ o ɺ͞ɨ͞ɸʍɲ
ƽƼȽǀƼnjLJƼnj ʓǃƿǁnjǁǀƲ
ÍÆÍÌÆËÆÓÓ¼Ë ĭÜÈÍÆÓ ĉ ÇÁÔÁÐËÆÑټ̼ļ ĠÌËÆΠͼÎÅÆÓ 3-ǩǭǺǺǭ
Ш.Айтматов пен Сарайшық кө шелерінің қиылысына бағдаршам орнатуға байланысты ертең №17, 44, 61, 101 қоғамдық көліктерінің бағыты өзгереді. №17, 44 бағдарлар «Қазақ технология және бизнес университеті» аялдамасына дейін өзгеріссіз, одан әрі келесі сызба бойынша жүреді: Сарайшық көшесі – І.Омаров көшесі, Сығанақ көшесі – Ш.Айтматов. №61, 101 бағдарлар «№ 81 мектеп-лицейі» соңғы аялдамасына дейін өзгеріссіз, ал одан әрі І.Омаров көшесі – Сарайшық көшесі – Ш.Айтматов көшесі – Сығанақ көшесі сызбасымен жүреді.
ÓÁÊÓĥÂÆ ÍÆÎ ĭÁÑÁĥÓËÆÌ 6-7-ǩǭǺǺǭǸǬǭ
2
www.astana-akshamy.kz
ศน
ยฝร ร ร ยผยธ ร ร ร ร ร ร
ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ำจร ร ร ร ยฒ
สถเณดหฎ หณหถฬ หตเณชห หฌฬ สคหณหตห หฎห ห ห เณฆฬ สฅห หฌห หงหฌหง หตเณตหฒห เณฆฬ หขหฏเณช ห ห ห หญห ห หฒเณฆห ห หฒหฎห หฌเณฆห หฎ เด หฌห หถหญห หตหตหงหช ห ห หฅหงหญห ห หถ หฏหฒหตห หฌฬ เณฆฬ หฎห หชห หฌหถหพหงหฌห หฒห หงเณฎ หณห หฎฬ ห หฒหตหตฬ อ สฅเณดห หงหฎห ห หญเณตหฎห ห ฯญฯฎฯฒ ห ห ห หญ หตหงหฒหชห หฌห ห หฎอ ยซะขะพา ั ะทั ะฝ ะฐั ั ั ั ะฐะฝะฐะปะฐั า ะฐ ะถั ะฑะตั ะดั ะบ, ะฐะป า ะฐะปา ะฐะฝ 116-ั ั ะฝ ั ะฐะผะฐา ั ะฐะฝะดั ั ั ะฟ ะพั ั ั ะผั ะท. ะ ำ ั ั ะฝั าฃ ะดะต าฏะน-ะบาฏะนั ะถะพา ยป ะดะตะนะดั ะ ะตะปะณั ะปั ั าฑั ะฐา ั ะถะพา ะฐะดะฐะผะดะฐั า ะฐ ะฐั ะฝะฐะปา ะฐะฝ ำ ะปะตั ะผะตั ั ั ะบ ะฑะตะนั ะผะดะตั ะพั ั ะฐะปั า ั ะดะธั ะตะบั ะพั ั ะฝั าฃ ำ ะปะตั ะผะตั ั ั ะบ ะผำ ั ะตะปะตะปะตั ะถำฉะฝั ะฝะดะตะณั ะพั ั ะฝะฑะฐั ะฐั ั ะ ะธะฝะฐั ะฐ ะจะฐะฟะธะฝะฐ. ยซะกั ั า ะฐั ั ะฐั ะดั ะฐั ั ั ั ะฐะฝะฐา ะฐ ะถะฐั า ั ะทะฐ ะผั ะท. ะ ั ะทะดะต ั าฏั ะปั ะฐะดะฐะผะดะฐั ะบะตะปะตะดั . า าฑะถะฐั ั ั ะท ะฑะพะปั ะฐ ะฑั ั ะถั ะป, ะฑะฐั า ะฐ ะถะฐา ั ะฐะฝ ะบะตะปั ะต ะฑั ั ะฐะน ะฑะพะนั ะฑั ะทะดะต า ะฐะปะฐะดั ยป ะดะตะนะดั ะ ะธะฝะฐั ะฐ ะจะฐะฟะธะฝะฐ. ะ ะฝั าฃ ะฐะนั ั ั ะฝั ะฐ, ะฑะตะปะณั ะปั ั าฑั ะฐา ั ะถะพา ะฐะดะฐะผะดะฐั ะดั าฃ ะบะตะนะฑั ั ั ะผะตะบะตะผะตะณะต ำฉะทะดะตั ั ะบะตะปั ะต, า ะฐะปา ะฐะฝั ะฝ า าฑา ั า า ะพั า ะฐั ะพั ะณะฐะฝะดะฐั ั ะฝั าฃ ะฝะตะผะตั ะต ะถะตะดะตะป ะผะตะดะธั ะธะฝะฐะปั า ะบำฉะผะตะบ า ั ะทะผะตั ั ะฝั าฃ า ั ะทะผะตั ะบะตั ะปะตั ั ะฐะปั ะฟ ะบะตะปะตะดั . ะ ะนั ะฐ ะบะตั ะตะนั ะบ, ะฑาฑะป ะผะตะบะตะผะต 2001 ะถั ะปะดะฐะฝ ะฑะตั ั ะฟะฐะฝะฐั ั ะท, ะบำ ั ั ะฑั ะถำ ะฝะต ั ั ั ั ั ะปั ะบ ะตั ั า ะฐั ะถั ั ั ะถะพา ั าฑะปา ะฐะปะฐั า ะฐ ำ ะปะตั ะผะตั ั ั ะบ, ะผะตะดะธั ะธะฝะฐะปั า ะถำ ะฝะต ะฑะฐั า ะฐ ะดะฐ ะบำฉะผะตะบั ะตั ะบำฉั ั ะตั ั , ั ะพะฝั ะผะตะฝ า ะฐั ะฐั , ะ ั ั ะฐะฝะฐ า ะฐะปะฐั ั ะฝะดะฐ ะบั ะธะผะธะฝะพะณะตะฝะดั ะบ ะถะฐา ะดะฐะนะดั า ั ั า ะฐั ั ั ะถำ ะฝะต ั ะฐะฝะธั ะฐั ะปั า ั ะฟะธะดะตะผะธะพะปะพะณะธั ะปั า , า ะพา ะฐะผะดั า ั ำ ั ั ั ะฟั ั
า ะฐะผั ะฐะผะฐั ั ะท ะตั ั ะผะฐา ั ะฐั ั ะฝะดะฐ า ั ะทะผะตั ะตั ะตะดั . ำจั ะบะตะฝ ะถั ะปั ะฐั ะฐะปะผั ั ะผะตะบะตะผะตะณะต 1275 ะฐะดะฐะผ ะบะตะปั ะฟ ั าฏั ะบะตะฝ. ะ ะฝั าฃ 300-ั ะฝะดะต า ะฐะฝะฐ ะถะตะบะต า าฑะถะฐั ั ะฑะพะปั ะฐ, า ะฐะปา ะฐะฝ 984ั ะฝะดะต ะถะตะบะต ะฑะฐั ั ะฝ ั ะฐั ั ะฐะนั ั ะฝ า าฑะถะฐั ั ะฑะพะปะผะฐะน ั ั า า ะฐะฝ. ะ ั ั ะฐะปั า ั ะพะปะฐั ะดั าฃ 134-ั ะฝั าฃ า าฑะถะฐั ั ะฝ า ะฐะปะฟั ะฝะฐ ะบะตะปั ั ั ั ะฟ, 10 ะฐะดะฐะผะฝั าฃ ยซา ั ะทั ะป ะฟะฐั ะฟะพั ั ั ยป ะถะตะบะต ะบั ำ ะปั ะบะบะต ะฐั ั ั ั ั ั ั ะปา ะฐะฝ. ะ ะป, 92 ะฐะทะฐะผะฐั ะพั ั ะฐะปั า ั ั าฃ ะบาฏั ั ะผะตะฝ ะถาฑะผั ั า ะฐ ะพั ะฝะฐะปะฐั ั ั ั ั ะปา ะฐะฝ. า ะฐาฃา ั ะฑะฐั ั ะฐั า ะฐะผั ั ั ะฝ ะบะธะณะตะฝะดะตั ะดั าฃ ะถะตั ะตั ั า ะฐั ั ั ะฐั ะผะตะฝ ะผาฏะณะตะดะตะบั ะตั ะณะต ะฐั ะฝะฐะปา ะฐะฝ ำ ะปะตั ะผะตั ั ั ะบ ะผะตะดะธั ะธะฝะฐะปั า ะผะตะบะตะผะตะณะต ะพั ะฝะฐะปะฐั ั ะฟ, ั าฑั ะฐา ั ั ะถะฐะนั ะฝ ั ะฐะฟั ั . 55 ะฐะดะฐะผ ะดะตะฝั ะฐั ะปั า ั ะฝะฐ ะฑะฐะนะปะฐะฝั ั ั ั ะผาฏะณะตะดะตะบั ั ะบะบะต ั ำ ั ั ะผะดะตะปั ะฟั ั . ะ ะป 63 ะฐะทะฐะผะฐั า ะฐ ะถะฐั ั ะฝะฐ ะฑะฐะนะปะฐะฝั ั ั ั ะทะตะนะฝะตั ะฐา ั ะผะตะฝ ะผาฏะณะตะดะตะบั ั ะณั ะฝะต า ะฐั ั ั ั ั ำ ะปะตั ะผะตั ั ั ะบ ั ำฉะปะตะผะดะตั ะฐะปั ั ะฝ า ะฐะผั ะฐะผะฐั ั ะท ะตั ะบะตะฝ. ะ ั ั ะบะตะทะตาฃะดะต ั ะตั ะฟั ะฑะปะธะบะฐะฝั าฃ ำฉะทะณะต ะฐะนะผะฐา ั ะฐั ั ะฝะฐะฝ ะบะตะปะณะตะฝ 310 ะฐะดะฐะผ ะบะตะปะณะตะฝ ะถะตั ะปะตั ั ะฝะต า ะฐะนั ะฐั ั ะปา ะฐะฝ. ะ า ะฐะนั ะฝะดะฐั ั ะฝะฐะฝ า ะพะป าฏะทะณะตะฝ ะถาฏะท ะฐะดะฐะผะฝั าฃ ะถะฐา ั ะฝะดะฐั ั ะผะตะฝ ะฑะฐะนะปะฐะฝั ั ั ะฟ, ั ั ั ั ั ะฐั ั ะฝั าฃ ะฐะปั ะฟ
ะบะตั ั ั ะฝะต า ะพะป าฑั ั ะฝ ะฑะตั ั ะฟั ั . ะ ั า ะฐะฝะดะฐะน ั ั ั ั ั ั ะฐะฑั ะปะผะฐา ะฐะฝ 60 ะฐะทะฐะผะฐั ำฉะทะดะตั ั ั ั ั ะบะตะปะณะตะฝ ะฑะฐั า ะฐ ะพะฑะปั ั ั ะฐั ะดะฐา ั ะฑะฐะปะฐะผะฐะปั ำ ะปะตั ะผะตั ั ั ะบ ะพั ั ะฝะดะฐั า ะฐ ะถะตั ะบั ะทั ะปะณะตะฝ. โ ะ าฏะฝ ั ะฐะนั ะฝ ะดะธั ะฟะตั ั ะตั ั ะผั ะท ะฑะฐั ะปั า ั ั ั ะตะบ ะฟั ะฝะบั ั ะตั ั ะผะตะฝ, ะ ะ ะ , า ะฐะปะฐ ะฒะพะบะทะฐะปะดะฐั ั ะผะตะฝ ะฑะฐะนะปะฐะฝั ั ะฐะดั . ะ ะณะตั ะฑะตะปะณั ะปั ั าฑั ะฐา ั ะถะพา ะฐะดะฐะผะดะฐั ะฐะฝั า ั ะฐะปั ะฐ, ะพะปะฐั ะดั ะผะตะบะตะผะตะผั ะทะณะต ะฐะปะดั ั ั ั า ะฐ ั ั ั ั ั ะฐะผั ะท. า ะฐะปะฐ ะฑะพะนั ะฝั ะฐ 9:00-ะดะตะฝ 22:00-ะณะต ะดะตะนั ะฝ ะถาฑะผั ั ั ั ั ะตะนั ั ะฝ ะผะพะฑะธะปั ะดั ำ ะปะตั ะผะตั ั ั ะบ ะถะฐั ะฐา ั ะผั ะท ะฑั ะทะดั าฃ า ะฐั ะฐั ั ะผั ะทะดะฐา ั ั ะฐะฝะฐั า ะฐ ะบั ั ะตั ั ะฝ
ะฐะดะฐะผะดะฐั ะดั ะถั ะปะดะฐะผ ะถะตั ะบั ะทะต ะฐะปะฐะดั . ะ าฑะฝะดะฐ ะพะปะฐั า ะฐ ะผะตะดะธั ะธะฝะฐะปั า ะบำฉะผะตะบ ะบำฉั ั ะตั ั ะปั ะฟ, ำ ะปะตั ะผะตั ั ั ะบ ะฐั ั ะฐะปั ะฝะฐ ั ะฐะปะดะฐั ะถะฐั ะฐะฟ, ะบำฉั ั ะตั ั ะปะตั ั ะฝ า ั ะทะผะตั ั ั ะฑะตะปะณั ะปะตะนะผั ะท, โ ะดะตะนะดั ะฐั ั ะฐะฝะฐะปั า ะ ะตะปะณั ะปั ั าฑั ะฐา ั ะถะพา ะฐะดะฐะผะดะฐั า ะฐ ะฐั ะฝะฐะปา ะฐะฝ ำ ะปะตั ะผะตั ั ั ะบ ะฑะตะนั ะผ ะดะตะปั ะพั ั ะฐะปั า ั ะดะธั ะตะบ ั ะพั ั ะฝั าฃ ำ ะปะตั ะผะตั ั ั ะบ ะผำ ั ะตะปะตะปะตั ะถำฉะฝั ะฝะดะตะณั ะพั ั ะฝะฑะฐั ะฐั ั ะ ะธะฝะฐั ะฐ ะจะฐะฟะธะฝะฐ. ะ ั ั ะปะฐะนั ะฐ, า าฑั ะดั ะผา ะฐ ะบะตั ะบะตะฝะดะตั ะดั า าฑั า ะฐั ั าฏั ั ะฝ ะพั ั ะฐะปั า า ะพะปะดะฐะฝ ะบะตะปะณะตะฝ ะฑะฐั ะผาฏะผะบั ะฝะดั ะบั ะตั ะดั า ะฐั ะฐั ั ั ั ั ะฟ ะพั ั ั . ะ ะตั ั ั ะดะฐะนั ะฝะดะฐา ะฐะฝ: ะ ำ ะดะธะฝะฐ ะ ะ า ะซะ
าฐร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร าฐร ร ร ร ร ร
ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร ร โ ร ร ร ยฒร ร ร าขร ร
เฑขหฏเณฆห หญห ฬ เณช หชเด หฌหงหชหตหง หขเณดหฒห หงหฃหถ ห ห หฒฬ หณฬ หฎห ห เณตฬ หฌฬ หตห หฌห หนหฏหฎหญห หฎ หณเด หฅหฌห หณหชห หฎหง เณดหพหงหฎ เณชห หฌห หฌฬ เณช ห ห หตหฏห หถหณ หฑห หฒหชหตห หฒหงหฎหงเณฎ ฯญฯฏฯฐ หพหฏหฑฬ หฒฬ หฎห ห หฅฬ หฑหฑเณตหฌ หณห หฌฬ หฎห ฬ อ สฅเณตหฌ หตหถหฒห หฌฬ สคหณหตห หฎห เณชห หฌห หณฬ สณหพหชหง หงหณหตห หฒ ห ห หฑห หฒหตห หญห หฎหตหงหฎหงเณฎ ห ห หณหฑห หณเด หฃ เณชฬ หฃหญห หตหง หบห ห ห หฒหฌห ห ฬ อ ะ าฏะฝ ั ะฐะนั ะฝ ะ ั ั ะฐะฝะฐะดะฐ 750-ะดะตะฝ ะฐั ะฐ ะฐะฒ- ะปั ะฝั ะฟ, ะฐะฒั ะพะฑั ั ะฟะฐั ะบั ะตั ั ะฝั าฃ 8 ะปะฐั ะฐะทั ะผั ะพะฑั ั ั ะตะนั ะบะต ั ั า ะฐะดั . ะ ะพะป า ะฐั ั ะฟั ั ะทะดั ะณั ะฝ ะดั ั าฑะปา ะฐั ั ำ ะบั ะผั ั ะปั ะบ ะถะฐั ะฐะฟะบะตั ั ั ะปั ะบะบะต า ะฐะดะฐา ะฐะปะฐั , ะถะพะปะฐั ั ั ั ะฐั ั ะผะฐะปะดะฐะนั ั ะฝ ั ะฐั ั ั ะปะดั . 87 ะถาฏั ะณั ะทั ั ั ะผะฐะฝะตะฒั ะถาฏั ะณั ะทั ั ั ะปะตั ะฐั ะฐั ั ะฝะดะฐ ั ำ ั ั ั ะฟ ะบาฏั ะตะนั ั ะปะตั ะตั ะตะถะตะปะตั ั ะฝ ะฑาฑะทา ะฐะฝ ะฑะพะปั ะฐ, ะถะฐั ั ะผะฐา ั ะฐั ั ะฝะดะฐ ะตะปะพั ะดะฐะปั า ะฟะพะปะธั ะตะนะปะตั าฏั ะถาฏั ะณั ะฝั ั ะปะตั ะณะต ะถะพะป ะฑะตั ะผะตั ะดั าฃ 13 ะดะตั ะตะณั ะบาฏะฝ ะฑะพะนั ยซะ ะฒั ะพะฑั ั ยป ะถะตะดะตะป-ะฐะปะดั ะฝ ะฐะปั ั ั ั ะบะตะปะณะตะฝ. ะ ะตะดะตะป-ะฐะปะดั ะฝ ะฐะปั ั ะฐั ะฐั ะฐั ะฐั ั ะฝ ำฉั ะบั ะทะณะตะฝ ะฑะพะปะฐั ั ะฝ. ะ ำ ั ะธะถะตั ั ะฝะดะต ั ั ะบะตะทั ะฝะดะต ั ะพะฝั ะผะตะฝ ะฑั ั ะณะต, ั ะตะนั ะฐะปะดั ะถะพะป า ะพะทา ะฐะปั ั ั า ะฐา ะธะดะฐั ั ะฝ ะฑาฑะทา ะฐะฝ 720 ั ะตั ะฝะธะบะฐะปั า ั ะตะบั ะตั ั ะดะตะฝ ำฉั ะฟะตะณะตะฝ ะฐะฒั ะพะฑั ั ั ะฐั ะดั ะฟะฐะนะดะฐะปะฐะฝั า ะฐ ะฑะตั ั ะดั าฃ 23 ั ะฐะบั ั ั ั ั ะฐะบั ั ะฐะฝั า ั ะฐะปะดั . 10 ะฐะฒั ะพะฑั ั ั ั ะฟะฐะนะดะฐะปะฐะฝั า ะฐ ั ั ะนั ะผ ั ะฐ- ะฐะฝั า ั ะฐะปะดั .
ห เณดหต ห ห หฃหงหฎหงเณฎ เณชห หตห หฒหฌหง หงหณหงห หง หขเด หฎหงหฎห ห ห เณดหชหงหฌ เด หฌห หญห หงหช ห เณชหฑห หฒห หตหตห หฎห ฬ หฒหถ หชเณดหฎหงหฎห ห ห หฅหฌห หฎฬ หณหตฬ ห เณดห หงหฎ หณห เณฆห หต ฯญฯญอ ฯฌฯฌอฒห ห สคหณหตห หฎห ห ห เณฆฬ สฝหฎหชหฏหฌหฏห หคฬ หฌฬ เณช หฏหฒหตห หฌฬ เณชหตห ห หงหฌหงหชหตหง หฏหฎหชหฏหฌหฏห หฑห หฎ หญห หญหญหฏหฌหฏห ห เด หฒหงห ห หฒหฌห หฒหง ห หพฬ เณช ห หณหงหช หชเณดหฎหงหฎ เด หตหชหงหฃห ห หงอ ะกะฐะปะฐั ะฐั ั ั ำฉะผั ั ั ะฐะปั ั ะฝ า ะฐะปั ะฟั ะฐั ั ั ั ั ะพั ั ะฐะปั า ั ะฝั าฃ ะผำ ะปั ะผะตั ั ะฑะพะนั ะฝั ะฐ, 2014 ะถั ะปะผะตะฝ ั ะฐะปั ั ั ั ั า ะฐะฝะดะฐ ะ ั ั ะฐะฝะฐ า ะฐะปะฐั ั ะฝะดะฐ ะฐั ะฐะปา ะฐะฝ ั ะฝะดะตั ะฟะตะฝ ะฐั ั ั ั ะบำฉั ั ะตั ะบั ั ั ะฝั าฃ ำฉั ั าฏั ะดั ั ั ะฑะฐะนา ะฐะปะฐะดั . ำจะบั ะฝั ั ะบะต า ะฐั ะฐะน, ะฐั ะฐะปะผั ั ะฐั ั ั ะดั าฃ ะบะตั ั ั ั ะฝะตะฝ ำฉะปั ะผ-ะถั ั ั ะผ 100 ะผั าฃ ั ะฐะปั า า ะฐ ั ะฐา า ะฐะฝะดะฐ 82,8-ะดะตะฝ 86,6-า ะฐ ะดะตะนั ะฝ ำฉั ั ะฟ ะพั ั ั . ะ ั ั า ะตั ั ะบ ะบาฏะฝั ะฐั ั ั ะฝะดะฐ ำ ะนะตะปะดะตั ั ะตะบั ะตั ั ะดะตะฝ ำฉั ั ะฟ, ะผะฐะผะฐะฝะดะฐั ะบะตาฃะตั ั ะฝะต ะถาฏะณั ะฝะต ะฐะปะฐะดั . ะกะพะฝั ะผะตะฝ ะฑั ั ะณะต, ะฐั ั ั ะดั ะฐะปะดั ะฝ ะฐะปั
ะฑำฉะปั ะผั ะฝั าฃ ะดำ ั ั ะณะตั ะปะตั ั าฏั ั ะฝ ยซะกาฏั ะฑะตะทั ะฝั าฃ า ะฐั ะตั ะปั ั ั ั ะณั . ะ ั ั ะต ะฐะฝั า ั ะฐั ยป ั ะฐา ั ั ั ะฑั ะฝะดะฐ า ะฐะปะฐะปั า ั ะตะผะธะฝะฐั ำฉั ะตะดั .
ร ร ร ร ร ร โ ร ร ร ร ร า ร ร ร ร ร ยฒ
สซหฌหฏหฒห ห หฎฬ เณฎ ห หงหฌหงหญ ห ห หฒหถ หญห หชห หญห หฌห หฒหงหฎห ห เฑขห หฃห เณชหณหตห หฎ ห ห หณหฑหถห หฌหคหชห หณฬ ห เด หถห หฌหณหงหฃห หงห หงหฎหงเณฎ ฯฎฯฑ หขฬ หฌห ฬ เณฆฬ หฎห ห หฒหฎห หฌเณฆห หฎ ฬ หตหฎหฏหญเด ห ห หฎหค ห หงหฒหฌห หณหตหงหชหตห หฒ หชเณดหฎหง ห หชหปหคฬ หณฬ ห ห หณหตห หฌห ฬ ะ ะปั ะผั ะทะดั าฃ ะผะตั ะตะนะปั ะผะตั ะตะบะตั ั ะฝะต ะฐั ะฝะฐะปา ะฐะฝ ั ะฐั ะฐะปะฐั 16 ะถะตะปั ะพา ั ะฐะฝา ะฐ ะดะตะนั ะฝ ะถะฐะปา ะฐั ะฐั ั ะฝ ะฑะพะปะฐะดั . า ะฐะทะฐา ั ั ะฐะฝะฝั าฃ ะตาฃ ะฑะฐั ั ั า าฑะฝะดั ะปั า ั ำ ั ั ะถะตั ั ั ั ั ะณั ะฑะพะปั ะฟ ั ะฐะฝะฐะปะฐั ั ะฝ ั ะฝั ั ะผะฐา ะฟะตะฝ ะฑั ั ะปั ะบั ั าฑะปั า ั ะฐะนั ั ะฝ ะฐะนั ั ะปั ะฐะบั ะธั ะฝั าฃ ะฐะปา ะฐั า ั ั ะฐั ะฐั ั ะ ั ั ะฐะฝะฐะดะฐา ั ะ ำฉะปั ะบ ะถำ ะฝะต ะบะพะผะผั ะฝะธะบะฐั ะธั ะปะฐั ะบะพะปะปะตะดะถั ะฝะดะต ำฉั ั ั . ะกะฐะปั ะฐะฝะฐั ั ั ั ะฐั ะฐ ะฑะฐั ั ั ั ะฝะดะฐ ยซะ ะพะทั ะพะถะดะตะฝะธะตยป ะฝะตะผั ั ั ะตั า ะพา ะฐะผั , ยซา ั ั า ั ะทั ั ะฐะฝะ ั ั ะฐะฝะฐยป า ะพา ะฐะผะดั า ะฑั ั ะปะตั ั ั ะณั ะถำ ะฝะต ยซะขะฐาฃยป ั ะฐั ะฐั -ะฑะฐั า าฑั ั ะผำ ะดะตะฝะธ ะพั ั ะฐะปั า ั ะฝั าฃ ำฉะฝะตั ะฟะฐะทะดะฐั ั ำฉะท ำฉะฝะตั ะปะตั ั ะฐั า ั ะปั ะตะปั ะผั ะทะดะตะณั ะฑั ั ะปั ะบ ะฟะตะฝ ะฑะตั ะตะบะตะฝั ะฑะตะนะฝะตะปะตะฟ ะบำฉั ั ะตั ั ั . ะ ะปั ะผั ะทะดะต ะผะตะบะตะฝะดะตะนั ั ะฝ ะฑะฐั ะปั า าฑะปั ั ะฐั ะดั าฃ ะฑั ั ั ะฐาฃั ั ะฐา ะฐั ั ั ะฝะดะฐ ะฑะตั ะตะบะตะปั ำฉะผั ั ั าฏั ั ะฟ ะบะตะปะต ะถะฐั า ะฐะฝั ะฝ ำ ั ะฟะตั ั ะตะณะตะฝ ำ ะฝะดะตั ั ั ั า ะฐะปั ะฟ, ะตะป ั ำ ั ะตะปั ั ะทะดั ะณั ะฝ าฑะปั า ั ะฐา ะฐะฝ ำฉะปะตาฃะดะตั ะพา ั ะปะดั .
ยซา ะฐะทะฐา ั ั ะฐะฝ ั ะฐะปา ั ะ ั ั ะฐะผะฑะปะตั ั ั ะฝั าฃ าฑะนั ั า ั ั ั ะผะตะฝ ำฉั ะบะตะฝ ะฑะฐา ะดะฐั ะปะฐะผะฐ ะฐั ั ั ะฝะดะฐ า ะฐะปะฐะผั ะทะดะฐา ั 27 ั ั ะฝะพะผำ ะดะตะฝะธ ะฑั ั ะปะตั ั ั ะบั ั าฃ ะถาฑะผั ั ั า ะฐะผั ั ะปะฐะดั . ะ ะพา ะฐั ั ะพา ั ะพั ั ะฝะดะฐั ั ะผะตะฝ ะบะพะปะปะตะดะถะดะตั ะดะต าฑะนั ะผะดะฐั ั ั ั ั ะปะฐั ั ะฝ ั ั -ั ะฐั ะฐ ะถะฐั ั ะฐั ะดั าฑะปั ะฐั ะฐะปั า ั ะฝั ั ะผะฐา ะฟะตะฝ ะฑั ั ะปั ะบะบะต ั ะฐา ั ั ั ะฟ, า ะฐะทะฐา ั ั ะฐะฝะดะฐ ั าฑั ั ะฟ ะถะฐั า ะฐะฝ ั ั ะฝะพั ั ะฐั ะดั าฃ ั ะฐะปั -ะดำ ั ั าฏั ั ะผะตะฝ ะผำ ะดะตะฝะธะตั ั ะฝ ั ะฐา ั ะฐั า ะฐ ะฑะฐา ั ั ั ะฐะปะฐะดั ยป ะดะตะนะดั ยซา ั ั า ั ะทั ั ะฐะฝ-ะ ั ั ะฐะฝะฐยป า ั ั า ั ะท ั ั ะฝะพะผำ ะดะตะฝะธ ะฑั ั ะปะตั ั ั ะณั ะฝั าฃ ั ำฉั ะฐา ะฐั ั ะจะฐะฒะบะฐั ะ ั ะผะฐะธะปะพะฒ. ะญั ะฝะพะผำ ะดะตะฝะธ ะฑั ั ะปะตั ั ั ะบั ะตั ะบาฏะฝั ะตะปะพั ะดะฐะดะฐา ั ะฑะฐั ะปั า ะพา ั ะพั ั ะฝะดะฐั ั ะฝะดะฐ ำฉั ะตะดั . ะ าฏะณั ะฝะณั ั ะฐาฃะดะฐ ั ะฝะธะฒะตั ั ะธั ะตั ั ั ั ะดะตะฝั ั ะตั ั ะดะต, ะบะพะปะปะตะดะถ ะพา ั ั ั ะปะฐั ั ะดะฐ, ะผะตะบั ะตะฟ ั ำ ะบั ั ั ั ะตั ั ะดะต ั ำ ั ะตะปั ั ะทะดั ะบ ะผะตั ะตะบะตั ั ะฝะต ะฐั ะฝะฐะปา ะฐะฝ ะฐะนั ั ะปั ะฐะบั ะธั ะฝั ำฉั ะบั ะทั ะณะต ั ั ั ั า ั า ั ะปะฐั ั ะฐะฝั ั ั ะฟ ะพั ั ั .
www.astana-akshamy.kz
ȹ
Éę͹¸Ê
3
ʫˬ˯˲˞˘˞˘ ϲϵ ˭˟˭ˬ˟˪˟˵˵˧˪ ˭˟˪˟˭˟ ˙˯ˬ˳˘͕ ˯ˮ˞˘ ϯϱϬϬͲ˞˟ˮ ˘˳˵˘˭ ೪́ˣ˭˟˵˾˧ ˢ˭́˳ ˧˳˵˟˥˞˧͘ ʺ˟˭ˬ˟˪˟˵˵˧˪ ೪́ˣ˭˟˵˾˧ˬ˟˲˞˧೮ ˢ˭́˳ ˙˘˲́˳́ˮ˞˘೦́ ˘ˣ˘Ͳ ˭˘˵˵˘˲˭˟ˮ ೪˘˲́˭Ͳ೪˘˵́ˮ˘˳͕́ ೪́ˣ˭˟˵ ˪˲˳˟˵˶ ˳˘˱˘˳́ ˮ˟˭˧ ˙˘೪́ˬ˘˶˞˘͘ ʺ˟˭ˬ˟˪˟˵˵˧˪ ೪́ˣ˭˟˵˵˟ ˵ഉ˲˵˧˱ ˙ˣ೦˘ˮ ˪˟˥˙˧˲ ˘ˣ˘˭˘˵˵˘˲ ˘˲ˮ˘˥́ ˪˟೮˟˳ ˯˵́Ͳ ˲́˳́ˮ˞˘ ˵ഉ˲˵˧˱˵˧˪ ˢ˘ˣ˘೦˘ ˵˘˲˵́ˬ˘˞́͘ ʮ˘ˬ˱͕́ ˘˳˵˘ˮ˘ˬ́೪ ˭˟˭ˬ˟˪˟˵˵˧˪ ೪́ˣ˭˟˵˾˧ˬ˟˲˞˧೮ ˭˧ˮ˞˟˵˧͕ ˯ˬ˘˲˞́೮ ˙˧ˬ˧˪˵˧ˬ˧˛˧͕ ˭˟˭ˬ˟˪˟˵˵˧˪ ˭˟˪˟˭˟ˬ˟˲˞˟ ˪˟ˣ˞˟˳˟˵˧ˮ ˳́˙˘˥ˬ˘˳ ˢ˟˭೪˯˲ˬ́೪˵́೮ ˘ˬ˞́ˮ ˘ˬ˶ ˵˶˲˘ˬ́ ʺ˟˭ˬ˟˪˟˵˵˧˪ ೪́ˣ˭˟˵ ˧˳˵˟˲˧ ˢഉˮ˟ ˳́˙˘˥ˬ˘˳ ˢ˟˭೪˯˲ˬ́೪೪˘ ೪˘˲˳́ ˧˳Ͳ೪ˤ˭́ˬ ʤ˛˟ˮ˵˵˧˛˧ ʤ˳˵˘ˮ˘ ೪˘ˬ˘˳́ ˙˯˥́ˮ˾˘ ˞˟˱˘˲˵˘˭˟ˮ˵ ˙˘˳˾́˳́ˮ́೮ ˭˧ˮ˞˟˵˧ˮ ˘˵೪˘˲˶˾́ ˃˧ˬ˟˛˟ˮ ౢ˘˳˪ˤˮ˭˟ˮ ഉ೮˛˧˭˟ˬ˟˳˪˟ˮ ˟˞˧˪͘ – Тілеген Төлегенұлы, абыройлы міндеттің бірі – мемлекеттік қызмет. Осы салада жұмыс істейтін елордалық азаматтардың бүгінгі құрамы мен біліктілігіне көңіліңіз тола ма? – Мемлекеттік қызмет, әрине, үлкен жауапкершілікті қажет етеді. Мемлекеттік саясатты дұрыс жүзеге асырып, азаматтарға сапалы қызмет көрсетуге міндеттейді. Астаналық мемлекеттік қызметшілердің қазіргі жағдайына талдау жасасам, мемлекеттік органдарда 3966 азамат жұмыс істейді. Жергілікті атқарушы органдарда – 932,
семинар және дәрістер өткізілсе, оған 6 мыңнан астам адам қатысты. Мысалы, Департамент «Нұр Отан» партиясының «Сыбайлас жемқорлық жоқ ел - өркендеуші ел» бағдарламасы аясында Астанада мейманхана ашып кәсібін дөңгелеткен кәсіпкерлерге мемлекеттің жемқорлыққа қарсы күрес заңнамасын түсіндіру бойынша іс-шара өткізді. Конституция күніне «Ата Заң – құқықтық мемлекет қалыптастыру жолын белгілеген Қазақстан халқының тарихи таңдауы» қалалық ғылымитәжірибелік конференция да көптің қызығушылығын туғызды. Жиында
˃˧ˬ˟˛˟ˮ ౢʤˁʶʰʻ͕ ౢˀ ˭˟˭ˬ˟˪˟˵˵˧˪ ೪́ˣ˭˟˵ ˧˳˵˟˲˧ ˢഉˮ˟ ˳́˙˘˥ˬ˘˳ ˢ˟˭೪˯˲ˬ́೪೪˘ ೪˘˲˳́ ˧˳Ͳ೪ˤ˭́ˬ ˘˛˟ˮ˵˵˧˛˧ ʤ˳˵˘ˮ˘ ೪˘ˬ˘˳́ ˙˯˥́ˮ˾˘ ˞˟˱˘˲˵˘˭˟ˮ˵ ˙˘˳˾́˳́ˮ́೮ ˭˧ˮ˞˟˵˧ˮ ˘˵೪˘˲˶˾́
МЕМЛЕКЕТТІК ҚЫЗМЕТ –
ЖАУАПКЕРШІЛІГІ ҮЛКЕН МІНДЕТ
орталық мемлекеттік органдарда – 3034. Оның ішінде, саяси мемлекеттік лауазымда – 6, «А» корпусының әкімшілік мемлекеттік лауазымында – 9 және «Б» корпусында – 3517. Мемлекеттік қызметшілердің 60%-ын әйелдер құрайды. Ал, қызметшілердің басым бөлігі – 30 жасқа дейінгі азаматтар. Жоғары білімділер – 93%. – Қызметке қабылдану конкурс бойынша жүргізілетіні белгілі. Жыл басынан бері қанша конкурс ұйымдастырылды? – Мемлекеттік органдардағы 1362 әкімшілік қызметке азаматтарды қабылдау үшін 343 конкурс өткізілген болатын. Өткізілген 343 конкурсқа 346 адам бақылаушы ретінде қатысса, эксперт ретінде 304 адам қатысты. – Өзіңіз білесіз, сыбайлас жемқорлық көп жағдайда мемлекеттік органдарда кездеседі. Оның алдын алу үшін қандай жұмыстар атқарылуда? – Департамент 18 мемлекеттік органның қызметіне талдау жүргізген еді. Нәтижесінде, 250 сыбайлас жемқорлық тәуекелдері анықталды. Бұл өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда еке есеге артқанын білдіреді. Жалпы, мемлекеттік қызметшілер үшін өткізілген іс-шаралардың пайдасы көп. Жыл басынан бері 136
Ата Заңды құрметтеу, оның ережелері, заманауи, құқықтық мемлекет туралы айтылды. Одан кейін «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясат мемлекеттік мүлікті басқару тиімділігін қамтамасыз етудің, мемлекеттің функцияларды әлеуметтік-мәдени жүзеге асырудың бір негізі» тақырыбында мемлекеттік кәсіпорындар, квазимемлекеттік сектор субъектілері, үкіметтік емес ұйым басшыларының қатысуымен қалалық конференция өтті. Ал, Ұлттық бюро департаментімен бірлесе заңдылықты сақтау және сыбайлас жемқорлықтың алдын алу сұрақтары бойынша «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру» Акционерлік қоғамының қызметкерлер ұжымымен түсіндіру кездесуін өткіздік. Бес реформаны іске асыру бойынша ақпараттық-анықтамалық материалдарды әзірлеуді қамтамасыз ету және БАҚ-қа жіберу мақсатында 2000 буклет құрастырылып, таратылды. Департамент бойынша телефон және мекенжай туралы жазылған ақпарат, тіпті БТТ төлем тізімдемесіне енгізілді. Әдеп жөніне келсек, Астана қаласының әкімдігінің қолдауымен «КАМЕДА» қоғамдық қорымен бірлесіп, «Азаматтық бақылау» жобасын ұйымдастырдық. Ол бойынша «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастырудағы әдеп жөніндегі уәкілдердің рөлі»
тақырыбында семинар-кеңес өткен еді. – Бір сөзіңізде мемлекеттік мекемелер қызметіне талдау жүргізілді деп айтып қалдыңыз. Нақты қай мемлекеттік органдарда жемқорлық көп тіркелгенін айта кетсеңіз? – Нақтырақ айтсам, ұйымдастырушылық-әкімшілік қызметте 87 дерек тіркелді. Өткен жылдың қаңтармаусым айларымен салыстырғанда 61%-ға артқан. Сонымен қатар, жасырын мемлекеттік көрсетілетін қызмет түрлері –27, сатып алу бағаларын (тауарлар, жұмыстар, қызмет көрсетулер) жоғарылатудың 20 фактісі анықтады. Нәтижесінде, мемлекеттік сатып алу конкурсы бойынша жалпы сомасы 181 913 710 көлеміндегі бюджет қаражатының тиімсіз шығындарына жол берілмеді. – Әдеп жөніндегі кеңес отырысында көптеген тұлғалар жауапқа тартылып жатады. Осы уақытқа дейін қанша лауазымды тұлғаның тәртібі қаралды? – Әдеп жөніндегі кеңестің 5 отырысы өткізілді, онда 25 мәселе қамтылды. Оның көбі басшылық лауазымдағы азаматтардың тәртіптік ісіне қатысты. Отырыс соңында екі азаматқа сөгіс жарияланса, біреуіне ескерту берілді және біреуіне жұмыстан шығартуға ұсыныс енгізілді. Сонымен қатар Білім, Денсаулық сақтау, Мәдениет,
мұрағаттар мен құжаттамалар, Ішкі саясат және Табиғи ресурстар және табиғатты пайдалану жұмыс қорытындылары тыңдалды. – Енді қызмет көрсету саласына ойыссақ. Мемлекеттік қызмет көрсетудің сапасы қандай? – Мемлекеттік мекемелердің берген есебіне сүйенсем, 2016 жылдың тоғыз айында 7 306 148 мемлекеттік қызмет көрсетілген. Өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда мемлекеттік қызмет көрсету 131%-ға өскен. Мемлекеттік қызмет көрсетудің 64%-ы стандартқа сәйкес көрсетілген. 18%-ы Мемлекеттік Корпорация филиалдары немесе «электрондық үкімет» порталы арқылы ұсынылған. Мемлекеттік қызмет көрсету кезінде 67 коллизиялық және проблемалық сұрақтар анықталды. Осыған байланысты мамыр айында Департаментпен және Астана қаласының Халыққа қызмет көрсету орталықтарымен бірге әрекет ету жөнінде меморандумға қол қойылды. Меморандум бойынша жаңа жұмыс тобы құрылып, халыққа қызмет көрсету кезіндегі проблемалық сұрақтарды оңтайлы шешуді, азаматтардың мемлекеттік қызмет алу барысында әкімшілік кедергілерді болдырмау мақсатын көздейді. – Әңгімеңізге рахмет! Гүлмира АЙМАҒАНБЕТ
4
ȹ
www.astana-akshamy.kz
Ĝ˸ÊÊÓ Ęĝ±È Ć Ĝ˸ÊÊÓ Ĝ¸¿¸ĜÉʸÅ
ǍNJLJǎəǍǎƲdž Njǁlj NJɍǎəǍǎƲdž ɅƼǏǗǔɅƼlj džəlj ʤ˳˵˘ˮ˘˞˘ ˃ഉ˶˟ˬ˳˧ˣ˞˧˪˵˧೮ ˾ˤ˲˟˪ ೦˘˳́˲ ˵˯˥́ˮ˘ ˘˲ˮ˘ˬ೦˘ˮ ͨౢ˶˘˵˵́ ೮˧˲ ʹ ೪˶˘˵˵́ ౢ˘ˣ˘೪˳˵˘ˮͩ ˘˵˵́ ˘˪˻ˤ̆ ˘̆˳́ˮ˞˘ ౢ˯˳˵˘ˮ˘˥ ˢഉˮ˟ ʽ೮˵˳˵˧˪ ౢ˘ˣ˘೪˳˵˘ˮ ˯˙ˬ́˳˵˘˲́ˮ́೮ ˪ˮ˞˟˲˧ ˵˵˧͘ ˌ˘˲˘ ˙˘˲́˳́ˮ˞˘ ˟ˬ˯˲˞˘ˬ́೪˵˘˲೦˘ ˟˪˧ ˘˥˭˘೪˵́೮ ˘˶́ˬ ˾˘˲˶˘˾́ˬ́೪ ˮ˧˭ ˞˟˲˧ ˮ˧೮ ˢഉ˲˭˟೮˪˟˳˧ ˥́˭ ˞˘˳˵́˲́ˬ́˱͕ ˵˲ˬ˧ ˭ഉ˞˟ˮˤ ˙˘೦ ˞˘˲ˬ˘˭˘ˬ˘˲ ˳́ˮ́ˬ˞́͘
Ʌɛǎ ɅNJljȽƼlj ɅNJǍǎƼljƼDž Халқымыз осы сөзді қалай дәл тауып айтқан десеңізші. Расында, Тобылдың бойын жайлаған елдің суы мол, жері құнарлы. Ағашы да қалың, шөбі де биік шығады. Биыл аталған аймақта егін де бітік бітіп, шаруалардың көңілі де көтеріңкі. Олардың бас қалада өтетін жәрмеңкеге тастүйін әзірленіп келгені байқалды. Оған облыстың 14 ауданы мен 3 қаласынан және 74 кәсіпорны қатысты. Жәрмеңкені Астана әкімі Әсет Исекешев пен Қостанай облысының әкімі Архимед Мұхамбетов аралады. Сатылып жатқан тауарлардың сапасын қарады. Өнім бағасының едәуір арзан екендігін байқады. – Біздің аймақтың жәрмеңкесі қалалық алаңда өтіп жатыр. Бұл маңда зейнеткерлер, бюджеттік сала қызметкерлері көп тұрады екен. Сондықтан болар, азықтүлік өнімдері артығымен сатылуда. Оған біз қуаныштымыз. Елордаға келген тауарлардың бағасы базар мен гипермаркеттерге қарағанда 15 пайыз арзан. Біз енді осы жәрмеңкемен ғана шектелмейміз деп отырмыз. Алдағы таңда да азықтүлік пен ауыл шаруашылық тауар өндірушілерімізді қалалық базарларға, гипермаркеттерге делдалсыз тікелей шығару үшін Астана қаласының әкімдігімен меморандумға қол қойдық, – деді Архимед Мұхамбетов. Оның айтуынша, келесі аптада 10-15 ірі ауыл шаруашылық тауар өндірушілер азық-түлік өнімдерін
бас қалаға тікелей жеткізу бойынша келісім жасалмақ. Шындығында, жәрмеңкедегі өнімдер бағасы базарға қарағанда 15-20 пайыз төмендеу. Әсіресе, жылқының еті 1100 теңгеден, ірі қараның еті 9501000 теңгеден саудаланды. Сәбіз, картоп, пияз секілді көкөністер 50 теңгеден сатылды. Бір байқағанымыз, жұртшылық жылқы мен ірі қараның етін көптеп алды. Түске дейін семіз малдың еті қалмады деуге болады. Картопты да қапшықтап тасып жатқандарды көрдік. Макарон өнімдеріне де сұраныс жоғары екендігі байқалды. «Өзім қостанайлықпын. Бірақ көп жылдан бері осында тұрамын. Бүгінгі жәрмеңкеге келіп, мәре-сәре болып қалдым. Әсіресе, туған жерімнің етінің дәмі тіл үйіреді. Ондай етті басқа жақтан жеп көрген емеспін. Сондықтан жылқының етін молдау алып, көңілім көтеріліп тұр» дейді елорда тұрғыны Мұрат Бекеев деген ағамыз.
ɅNJǂƼLJǗɅ DŽǁǍƲlj ʃdžƲLj ɅƼƽǗLJǀƼDžǀǗ Күз мезгілі берекелі, шуақты айлардың бірі. Жаз бойы жемісін баптаған бағбанның еңбегі ақталар шақ. Сондай еңбекқор азаматтың бірі – «Садовод» шаруа қожалығының иесі Виктор Симоненко. Ол жәрмеңкеге өз қолымен өсірген өнімдерін сатуға әкелген. Бұл шаруа қожалығы жылына сегіз мың тонна өнім шығарады екен. Қазір
Қостанайдағы барлық әмбебап дүкенге, Ақтөбе қаласындағы бірнеше дүкенге өз өнімін шығарып сатады. Виктор Симоненко өзінің өнімдерін бас қаладағы супермаркет сөрелеріне делдалсыз тасып тұруға ниетті екен. Алайда, ол мақсаты орындала қоймапты. «Осы салада ұзақ жылдан бері жұмыс істеймін. Сапасы құнарлы көкөніс өсіремін. Оларды елордадағы үлкен супермаркеттерге әкеліп сатқымыз келеді. Бірақ, ол делдалсыз болмайтын секілді» деді ол жәрмеңкені аралауға келген елорда әкімінің алдында. Астана әкімі шаруа қожалық иесінің сөзін мұқият тыңдап, оны жеке қабылдауына шақырды.
mƽƼǛlj ǍɛLJǏȽƼ} ƽʃnjƲ ȽƼǔǗɅ Өткен жолы Мәскеуде болғанымызда Қазақстаннан шығатын азық-түлік тауарларын сататын «Бауырсақ» деп аталатын сауда дүкеніне кіргеніміз бар. Сырт жерде жүргесін бе, отандық өнімдер көзімізге оттай басылды. Ептеп сатушыдан сыр суыртпақтап көрдік. Сонда ол мәскеуліктердің біздің өнімдерді қызығып алатынын айтты. Әсіресе, жылқының қазысы мен кондитерлік өнімдерге сұраныс жоғары екен. Соның ішінде, сатушы Қостанайдан шығатын «Баян Сұлу» фабрикасының кондитерлік өнімдері туралы жылы пікір білдірді. Аталған фабрика іргетасы 1974 жылы
қаланған. Содан бері өз тұтынушыларын ең тәтті және сапалы өнімдермен қамтамасыз етіп келеді. Қазақстанның кон дитерлік өнімдері нарығында көш бастаған компанияның бағындырған белесі де биік. Жәрмеңкеде фабриканың өнімдерін сатып алуға кезекке тұрған жұрттың нөпірі көп болды. Бәрі де тәттілерді таласа-тармасып сатып алып жатты. Біз де шеттеу тұрған Айнұр деген құрбымызды сөзге тарттық. «Осы компания шығаратын тәттілерді сондай жақсы көремін. Сол үшін Қостанай облысы өткізетін жәрмеңкені асығып тосып жүрген едім» деп күліп қояды ол.
NJɍǎəǍǎƲdžǎǁlj ǁǍdžǁlj ǂǗLJǗ LJǁNj «Хан Шатыр» сауда ойынсауық орталығының алдында өткен Оңтүстік Қазақстан облысының ауылшаруашылық жәрмеңкесі құдды көз алдымызға кинолардан көрген Шығыс базарының келбетін әкелді. Жылы жақтан келген сауда керуенін Астана әкімі Әсет Исекешев пен Оңтүстік Қазақстан облысының әкімі Жансейіт Түймебаев аралады. Тауар сатып алуға келген жұртшылықпен дидарласты. Жалпы, оңтүстік өлкеден бас қалаға 300 тоннадан астам ауылшаруашылық өнімдері келген. Тарқатып айтсақ, оның ішінде шаруалар 60 тонна ет, 126 тонна көкөніс, 29 тонна жеміс-жидек, 7 тонна сүт
өнім дері, 25 мың дана жұмыртқа, 40 тонна бақша өнімдері, 7 тонна балық, 3 тонна өсімдік майы мен 5 тонна кептірілген жеміс әкелінген. Бұл өнімдердің ортақ жалпы құны 100,8 млн теңге құрайды.
njǁdžNJnjǀǎǗɅ ʓljƲLj ǂDŽljƼȽƼlj Сөреде тұрған өнімдердің барлығы да жұтынып тұр. Олардың бағалары да соншалықты
қымбат емес. Айталық, жылқы еті 1 200 теңгеден, жылқының қазысы 1 500 теңгеден, сәбіз, картоп, пияз сияқты көкөністердің келісі 50 теңгеден, құрттың келісі 1 400 теңгеден, ірімшік 1 100 теңгеден, жұ мыртқа 22 теңгеден саудалануда. Қарбыз бен қауындардың бағасы да қолжетімді. Бірақ, қызанақ пен алмалардың бағалары бас қаладағы базар бағасымен бірдей екендігін байқадық. – Біз астаналықтарға 300 тоннадан астам ауылшаруашылық өнімдерін әкелдік. Олардың барлығы да – табиғи өнімдер. Сапасы өте жақсы. Келушілердің қатары көп. Сауда жақсы жүруде. Өнімдеріміз іркіліссіз өтіп жатыр, – деді Облыстық Ауыл шаруашылығы басқармасының бастығы Серік Тұрбеков. Азық-түлік пен көкөніс өнімдерін қаптап алып жатқан жұртшылық. Біз екі қапшық картопты арбамен сүйреп бара жатқан Жанар есімді апайды сөзге тарттық. «Астанада тұрамын. Төрт балам бар. Қалада азық-түліктің бағасы жоғары ғой... Оларды қаптап ала алмаймыз. Осындай жәрмеңкенің біз секілді көп балалы отбасыға тигізіп отырған жақсылығы көп. Әрбір апта сайын арзанға қыстық азығымды сатып аламын. Бүгін екі қапшық картоп алдым. Әйтеуір, балалар тоқ жүрсе, көңілім жайдары болады. Осы шараны ұйымдастырып жатқан азаматтарға алғысым шексіз» деп, арбасын сүйрей жөнелді. Азамат ЕСЕНЖОЛ
www.astana-akshamy.kz
ȹ
ÈË͸ÅÀ×Ê Көрмеден кейін музейдің концерт залында Халықаралық «Алаш» сыйлығының лауреаты, белгілі ақын Ханбибі Есенқарақызымен кездесу өтті. Онда ақын жұртшылыққа жаңа өлеңдерін оқып, оқырмандармен емен-жарқын тілдесті. Кеш барысында оның өлеңдеріне жазылған әндер орындалды. Халайық «Хан қызындай Ханбибі» деп еркелететін ақын апайымыздың кеші Әбдімомын Желдібаев ағамыздың «Ерке сылқым» күйіндей жаймашуақ кейіпте болды.
ʮʤʯ˄ˌˏʸʤˀʺʫʻ ಉ˃ʶʫʻ ʮ౬ʯʪʫˁ˄ Оңтүстік өлкеден қалам ұстаған қайраткерлер көп шыққан.
басары Ұласбек Сәдібеков алып, аймақтың бүгінгі тыныс-тіршілігі мен мәдени қуаты жайында парасатты ой өрбітті. Кітапхана директорына өңір туралы жаңадан шыққан кітаптарды сыйға тартты. Кештің көрігін оңтүстіктен келген Нармахан Бегалы, Ханбибі Есенқарақызы, Бақытжан Алдияр, Серік Сейітман секілді белгілі ақындар қыздырды. Әсіресе, әрбір өлеңі таңғы шықтай мөлдіреп тұратын Нармахан Бегалы ағамызды көріп, қуанып қалдық. Ақындардың барлығы да жаңа өлеңдерін оқыды. Өздерінің туған өлкелері жайында салмақты сөз қозғады. Шара барысында облыстық «Отырар» ғылыми әмбебап кітапханасының «Ұлысымның ұйытқысы –
5
Жұмат Шанин атындағы академиялық қазақ драма театры жазушы Сәбит Досановтың «Тозақ шеңбері» атты трагедиясын астаналықтарға тарту етті. Қойылымға желтоқсан оқиғасы арқау болған. Ондағы қайсар қызжігіттердің өшпес рухы бейнеленген. Бас кейіпкерден желтоқсан қаһарманы атанған Қайрат Рысқұлбековтің тұлғасын тануға болады. Сол кездегі алаңға шыққан жастардың азапты сәттерін көргенде, көзімізге жас келді. Спектакльдің қоюшы режиссері – Ш.Айтматов атындағы халықаралық сыйлықтың иегері Қуандық Қасымов. Қойылымды жұртшылық өте жылы қабылдады. «Спектакль маған өте ұнады. 86 жылғы көтерілістің қалай болғаны,
ҰЛЫСТЫҢ ҰЙЫТҚЫСЫ – ОҢТҮСТІК
ʶ˟ˣ˧ˮ˞˟ ˺˘ˬ೪́˭́ˣ˞́೮ ౢ˘ˬ˘೦˘೮́ ˘˵˘ˮ೦˘ˮ ˪˲ˮ˟˪˵˧ ೪˘ˬ˘˭˛˟˲ ౢ˘ˬ˵˘˥ ʺ˺˘˭˟˞ˢ˘ˮ˯˚ ˘೦˘˭́ˣ ͨ౭ˬ́˳́˭ˮ́೮ ˥́˵೪́˳́ ʹ ʽ೮˵˳˵˧˪ͩ ˞˟˱ ˘˥˵೪˘ˮ ˟˪˟ˮ͘ ʤ˥˵˳˘ ˘˥˵೪˘ˮ˞˘˥͕ ʤ˳˵˘ˮ˘˞˘೦́ ʽ೮˵˳˵˧˪ ౢ˘ˣ˘೪˳˵˘ˮ ˯˙ˬ́˳́ ˪ˮ˞˟˲˧ ˘̆˳́ˮ˞˘ ˢ́ˬ́ ˬ˪˟˞˟ˮ ˢ˟˵˪˟ˮ ˢ́ˬ ೪˳˵˘˲́ˮ˞˘˥ ˙˧˲೪˘˵˘˲ ˭ഉ˞˟ˮˤ ˾˘˲˘ˬ˘˲˞́೮ ˾́˭́ˬ˞́೦́ ˵˲˧ˬ˧˱͕ ˟ˬ˯˲˞˘ˬ́೪˵˘˲೦˘ ˵˘˭˘˾˘ ˵˘˲˵˶ ˢ˘˳˘ˬ˞́͘ ˌˏˀʤʱʸˏ ಉʸʶʫʻʳ౦ ˌʫʮʳˀʫˁʳ Алдымен бас қаладағы Ұлттық музейде Оңтүстік Қазақстан облысы Бейнелеу өнері музейінің «Шырайлы Оңтүстік шежіресі» атты жылжымалы көрмесі ашылды. Көрмеде халқымыздың ұзына бойғы тарихындағы елеулі кезеңдері қамтылған. Хандық дәуірден басталған жәдігерлер мен 1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліс пен екінші дүниежүзілік соғысты бейнелеген картиналар қойылды. Сонымен бірге, көрмеде Қазақстанның графикасын қалыптастырған суретшілер В.Оленовтің «Кеңестік бейбіт аспан күзетінде», Е.Сидоркиннің «Қыз Жібек», «Ақсақал», А.Дроздовтың «Іле өзенінің жаңа арнасы» және Қ.Тыныбековтің «Домалақ ана», «Туған өлке»,
Б.Өтеповтің «Бәйтерек» сынды гобелендері көпшіліктің назарына ұсынылды. Шараның ашылу салтанатында Оңтүстік Қазақстан облысы әкімінің орынбасары Ұласбек Сәдібеков сөз алып, өңірдің тарихы мен руханияты туралы салиқалы сөз қозғады. – Тәуелсіздіктің 25 жылдығы қарсаңында Астанада Оңтүстік Қазақстан облысының күндері өтіп жатыр. Осы жиырма бес жылда еліміз үлкен белестерді бағындырды. Оған Оңтүстік Қазақстан облысының да қосқан үлесі зор. Әсіресе, мәдениет пен өнерде айтулы жаңалықтар көп болды. Оны осы көрмеден көруге болады, – деді ол. Өз кезегінде Ұлттық музей директоры Дархан Мыңбай да елордалықтарға тамаша сый жасаған оңтүстікқазақстандықтарға алғысын білдірді.
Әсіресе, бала күнімізден осы өңірден қанаттанған Нәсіреддин Серәлиев пен Қарауылбек Қазиев ағаларымыздың шығармаларынан сүйсініп оқушы едік. Осындай ардақты азаматтардың ізгі жолын жалғаған Мархабат Байғұт ағамыздың туындылары да бір төбе. Оқырмандармен кездесуге арналған кешті қара сөздің жүйрігі атанған Мархабат ағамыздың өзі мөлдіретіп жүргізді. Ол кісі оңтүстіктегі әдеби әлем туралы тереңірек әңгімеледі. Мұнда да алғашқы сөзді Оңтүстік Қазақстан облысы әкімінің орын-
Оңтүстік» атты кітап көрмесі ұйымдастырылды. Сонымен бірге, дәл осы кітапханада оңтүстіктен ат арытып келген жас ақын Дәурен Айманбеттің жыр кеші өтті. Оған елордалық шайырлар да қатысты. Барлығы да жас дарынға ізгі лебіздерін білдірді. Ақынның өзі де осы кешті ұйымдастыруға ұйытқы болған кітапхана ұжымы мен оқырмандарға алғысын айтты.
ʶಉˀʫˀʺʫʻ ʮ౬ˀʫʧʳʻ ʫʸʮʳˀʫ˃˃ʳ Кешке қарай Жастар театрында Оңтүстік Қазақстан облысының
қалай өткені тура көз алдыма келді. Көзіме еріксіз жас алдым. Осы қойылымды сондай шынайы етіп көрсеткен театр әртістеріне шын жүректен алғыс айтамын. Осындай патриоттық шығармалар жастарға көбірек көрсетілсе дейміз. Олар азаттықтың қандай жолмен келгендігін білу қажет» дейді Сәуле Қарсыбекова деген көрермен. Сондай-ақ, астаналықтар «Оңтүстік-фильм» киностудиясы түсірген бірқатар кинолар мен мультфильмдерді тамашалады. Дәл осы өлкеде балаларға арналған мультфильм түсірудің жақсы дамып келе жатқанын байқадық. Мәдени күндер соңы Конгрессхолл сарайындағы оңтүсік өлкенің үш жүзге жуық өнер шеберлерінің қатысуымен өткен «Ән шашуым өзіңе, мерейлі Астанам» атты гала-концертке ұласты. Оны Астана әкімі Әсет Исекешев пен Оңтүстік Қазақстан облысының әкімі Жансейіт Түймебаев тамашалады. Шара аясында «Нұрын шашқан Оңтүстік» атты фотокөрме ұйымдастырылды. Азамат ЕСЕНЖОЛ
АЙТЫС АҚТАҢГЕРЛЕРІМЕН ЖҮЗДЕСУ
ಉ˵˪˟ˮ ˢ˭˘ ˪ˮ˧ ౭ˬ˵˵́೪ ˭˶ˣ˟˥˞˟ ˺˘ˬ́೪ ˘೪́ˮ˞˘˲͕́ ͨʿ˘˲˘˳˘˵ͩ ˯˲˞˟ˮ˧ˮ˧೮ ˤ˟˛˟˲ˬ˟˲˧ ౢ˯ˮ́˳˙˘˥ ಁ˙˧ˬ͕ ಁ˳˟ˬ˺˘ˮ ౢ˘ˬ́˙˟˪˯˚˘ ˢഉˮ˟ ͨౢ˲˭˟˵ͩ ˯˲˞˟ˮ˧ˮ˧೮ ˤ˟˛˟˲˧ ಁ˳ˤ̆ ʥ˟˲˪˟ˮ˯˚˘ ˟ˬ˯˲˞˘ˬ́೪ ˯೪́˲˭˘ˮ˞˘˲́˭˟ˮ ೪˘˶́˾˵́͘ ʽ೮˵˳˵˧˪ ౢ˘ˣ˘೪˳˵˘ˮ ˭˟ˮ ౢ˯˳˵˘ˮ˘˥ ˯˙ˬ́˳˵˘˲́ˮ́೮ ʤ˳˵˘ˮ˘˞˘೦́ ˪ˮ˞˟˲˧ˮ˧೮ ˘̆˳́ˮ˞˘ ˥́˭˞˘˳˵́˲́ˬ೦˘ˮ ˙˘˳೪˯˳˶೦˘ ˘˥˵́˳ ˱˟ˮ ˬ˟೮ ˳˥˟˲ ೪˘˶́˭ ˪˱ ˢˤˮ˘ˬ˞́͘ Жиынды Қостанай облысының жылдары айтыс сахнасына жарқ етіп әкімі Архимед Мұхамбетов ашып, кеш шығып, күні бүгінге дейін уәлі, дуалы иелеріне ізгі тілегін жеткізді. «Мемле- сөздерін түрлі мінберлерден халыққа кет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың жеткізуде. Өлеңмен өрілген шумақтары сарабдал саясаты экономикамызбен қай уақыттың да жадынан өшпек емес» қоса, мәдениетіміздің де өрістей даму- деп ағынан жарылған аймақ басшысы ына ықпал етіп келеді. Бұл жолда қазір Қонысбай Әбіл мен Әсия Беркеноватөрімізде отырған халық ақындарының ны «Қостанай облысына – 80 жыл» сіңірген еңбектері орасан зор екенін мерекелік медалімен марапаттап, Әселхан айтуға тиіспіз. Олар, әсіресе, сексенінші Қалыбековаға сый-сияпат жасады.
Басқосуда белгілі сатирик Көпен Әмірбек сөз сөйлеп, үш ақынның өткен өмірінен тартымды естеліктер әңгімеледі. «Қонысбай, Әсия, Әселхан – қазақ үшін ошақтың үш тұғыры секілді. Айтыс өнерінің өлкесіне бірге қадам басып, бірге арындаған бұлардың қай-қайсы да ұлт мүддесі үшін тер төкті, сөз суырды, қалам ұстады десек, әлбетте, қателеспейміз. Әсия мен Әселхан – айтыстың қос қарлығашы, екеуі бір жылы, бір айда, бір күнде туған. Тіпті, «халық ақыны» атағын бір күнде алғанын біреу білсе, біреу білмес. Әсияның сырты бетпақ болғанымен, іші – аппақ. «Әй-әй» ақын атанған Қонысбайдың қолтаңбасы
өзінше бөлек. Үшеуі де қазақ өнерінің қазанында қайнап, айтысты ілгерілетуге орасан күш салған» деді сатирик. Шара барысында жас айтыскерлер Марғұлан Оспан мен Дәурен Ысқақ кездесу иелеріне жырдан шашу шашып, көпшіліктің ықыласына бөленді. Ал ақындар домбырамен қосылып, халықты жырмен сусындатты. Сонымен қатар, айтыстың дәуірлеген шақтарынан естеліктер айтып, қызықты әңгімелер өрбітті. Үлкен экраннан көрсетілген деректі фильм де 1980-90 жылдардағы айтыстан сыр тарқатты. Асхат РАЙҚҰЛ
6
ȹ
www.astana-akshamy.kz
ʸÈÀÍÊ¸Å Ć ÊĚ¹ĚȱÂ
ТАЙТОБЕ мен КАРАОТКЕЛ
˃˘˲ˤ˺˵́ ˵˘ˮ˶ ˬ˪˟˵˘ˮ˶˞˘ˮ ˙˘˳˵˘ˬ˘˞́͘ ʤ˳˵˘ˮ˘ ˵˘˲ˤ˺́ ˵˶˲˘ˬ́ ˙˛˧ˮ˛˧ ˪ˮ˧ ˪˱˵˟˛˟ˮ ˟೮˙˟˪˵˟˲ ˙˘˲͕ ˙˧˲˘೪ ˯˳́ˮ˘˶ ೦˘ˢ˘˥́˱ ˬ˪˟ˮ˧೮ ഉˬ˧ ˞˟ ˵˯ˬ́˱ ˢ˘˵೪˘ˮ ೪˱ˤ̆ˬ˘˲́ ˯೪́˲˭˘ˮ˞́ ೪́ˣ́೪˵́˲˘˞́͘ ౢ˘ˣ˧˲ ʤ˳˵˘ˮ˘ˮ́೮ ˺˘ˬ೪́ ϭ ˭ˤˬˬˤ˯ˮ೦˘ ˢ˟˵˵˧ ˞˟˱ ˯˵́˲˭́ˣ͕ ˳˯ˮ́೮ ˧˾˧ˮ˞˟ ೪˘ˮ˾˘˳́ ˙ˬ ೮˧˲˞˧೮ ˙˲́ˮ ౢ˘˲˘˵˪˟ˬ ˘˵˘ˮ೦˘ˮ́ˮ ˙˧ˬ˟˞˧͍ ʤ˳˵˘ˮ˘೦˘ ˵˘̆˶ ʻ˲˘ ˣ˟ˮ˧ˮ˧೮ ˢ˘೦˘˳́ˮ˞˘ ˃˘˥˵˙˟ ˘˵˘ˬ˘˵́ˮ ˵˙˟ ˙˘˲͕ ˯˳́ ˵˙˟ˮ˧೮ ˘˵́ ೪˘ˮ˞˘˥ ˭˘೦́ˮ˘ ˙˟˲˟˞˧͍ ˃˘˥˵˙˟ˮ˧೮ ˾˘˲ ˙˘˳́ˮ˞˘೦́ ˪ˮ˟ ˣ˘˭˘ˮ ೪˲́ˬ́˳˵˘˲́ˮ́೮ ʤ˳˵˘ˮ˘ ˵˘˲ˤ˺́ˮ˘ ೪˘˵́˳́ ˙˘˲ ˭˘͕ ˢ˯೪ ˱˘͍ 1830 жылдары біз Тайтөбе маңында Сәмеке ханның немересі Қоңырқұлжа Құдаймендіұлын жиі көреміз. Осыдан кейін 1838 жылы Кенесары ханның қозғалысы кезінде Тайтөбе атауы саяси оқиғалардың контексінде соңғы рет аталды да, кейін белсенді айналымнан шығып қалды.
ǎƼDžǎʓƽǁ NJdžnjǏƿ NJnjǎƼLJǗȽǗ ƽNJLJǀǗ LjƼ"
ౢ್̡̬̯̖̣̌̌ ̙̬̥̖ಪ̡̖̭̞
ƼǍǎƼljƼ ǎƼnjDŽǑǗljǗɍ ƼLJȽǗǔƼnjǎǗ
ƼɅLjNJLJƼ ǑƼljǀƼnj LjǁdžǁljƲ
Астана тарихы қадым замандардан басталады, бірақ осынау қасиетті өлкенің тарихына қатысты әдебиетті қолға алсақ, қаншама қарама-қайшылықтар мен кемшіліктерді көреміз. Ен деше өлкетануға белсенді кірісетін уақыт келді. Есіл мен Нұра арасындағы жайдақ өлкеде Тайтөбеден биік жер жоқ сияқты. Оның басына шықсаң, көз жетер маңайдың бәрі алақанға қойғандай көрініп тұрады. Нұра Тайтөбені оң жағымен, шығыстан айналып өтеді де, содан әрі Қорғалжын қопасына қарай тіке тартады. Егер осы алаңға құс қанатының үстінен қарасақ, Тайтөбенің өзенге бір жағынан кіріккен түбек сияқты жер екенін аңғарар едік. Осылайша Тайтөбе – тек батысынан, яғни қазіргі Астана жағынан ғана ашық табиғи бекініс. Ертеде жаугершілік заманда төбенің батыс алқабын алыстан орағытқан, өзеннің бір қылта тұсынан шығып, келесі бір бұралаң тұсына дейін тікелей тартатын ордың ізі көрінеді. Тайтөбенің Нұра өзені жағында ескі қалашықтың, үлкен қоныстың орны жатыр. Ең бастысы, біз Тайтөбенің ұзақ уақыт қорғануға ыңғайлы, оның үстіне адамы да, малы да судан, азықтан тарықпайтын Нұраның табиғи арнасы мен қолдан жасалған саласы арасына орналасқан жер екенін аңғарамыз.
Атам қазақ «Ақ мола» атап кеткен ортағасырлық кесене осы Тайтөбенің басында тұрған. Кейбір зерттеушілер «мола» атауы антика дәуірінің тарихшыларының еңбектерінде кездеседі дейді. Солардың бірі Прокопи «мола» сөзін «қамал» мағынасында қолданады, осыған байланысты «Ақмола» атауын «Батыстағы қамал» деп түсіндіру бар. Біз Ақмоланың алғашқы нұсқасы қалай болғаны туралы ештеңе де айта алмаймыз, ескерткіш толық қираған, тек іргетасы ғана жатыр, ал оның іргетасын арнайы зерттейтін қазба жұмыстарын әлі жүргізген жоқ. Әрине, бір мың жылдан аса аяқасты болып жатқан ескерткіштер тозады. Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің археологтары жүргізген қазба жұмыстарының кезінде Тайтөбе басынан сақ дәуірінің соңғы сатысының қорымы шықты. Сөз жоқ, қазақтың «Ақмола» болып ел есінде қалған кесенесінің ғұмыры кемі бір жарым мың жылдың ар жағы. Оның не себептен Ақмола атанғаны белгісіз, біз оның сыртқы сылағы ақ балшық болды деп есептейміз. Қазіргі күні де Тайтөбенің бір қапталынан Астана қаласының құрылысына ақ балшық алатын карьер үңгіп келеді. Аузын арандай ашқан экскаваторлар мен ауыр жүк машиналарын көріп, тарихымыздың көне және соны қатпарларынан хабар беретін ескерткіштер кешенінің тағдыры бізді алаңдатады.
Подполковник Шубин Ресей басшылығының тапсырмасымен Ақмола округін ашамын деп келген 1830 жылдары төбе басындағы негізгі кесененің іргетасы әжептәуір биік болған (Ресей деректерінде «урочище Акмула» аталады), қазір тек орыны ғана бар. Әйтеуір жергілікті қариялар Нұра мен Есілдің ортасына орналасқан осы төбенің аты Тайтөбе екендігін естерінде сақтап қалды. Біздің зерттеу жұмыстарымыз Ақмола өңірінің қазақ хандарына мекен болған жер екенін дәлелдейді. 1825 жылғы атақты кеншілер әулетінің өкілі Демидов жазбаларында «По р.Нура вниз до р.Ишима к тому месту, где по показаниям Шангина и Назарова, обе реки сии и теперь уже почти соединяются, где у горы Ак-Мулы кочует известный в степях хан Вали...» деген мәлімет жүр. Бұл деректе аздаған қателік бар. Шын мәнінде, Демидов Ресей патшасы Александр І-ге хат жазған уақытында Уәли хан қайтыс болып еді. Орта жүздің соңғы хандарының бірі, Абылай ханның үлкен ұлы Уәли 1820 жылы Көкшетауда қайтыс болып, Ошақты көлде асы берілді. Біздің тарихшылардың Уәли хан 1819 жылы қайтыс болды деген А.И.Левшинге негізделген мөлшерінде аздаған қателік бар, себебі құлпытаста 1820 жыл деп көрсетілген. Дегенмен Демидов 1820 жылдарға дейінгі деректерді пайдаланып отыр, яғни Абылайұлы Уәли хан осы Ақмола төңірегінде жаз бір уақытында орда тіккен деп есептейміз.
Біз бір қарағанда өте қарапайым көрінетін Тайтөбе атауына да қатысты зерттеулер жүргіздік. Тереңдете қарастырсақ, бұл сөздің мағынасы да жауынгерлік заманнан өз шешімін табады, себебі «тай» сөзі оның ерте замандарда қарауыл төбе қызметін атқарғанын білдіреді. Сонымен Тайтөбе сөзінің ең негізгі, көне мағынасы «қарауыл төбе» болып шығады және бұл атаудың тарихы кемі бір жарым мыңжылдыққа жеткені анық. Қазақ жеріндегі «тай» сөзі қолданылған жер атауларының негізгі бөлігі осы тарихи мағынаны сақтап қалғанын Шу өзеніндегі атақты Тай өткелінен де аңғаруға болады. Бір жағы Ібір-Сібір, бір жағы Түркістан өңіріне жалғасқан керуен жолы осы өткелмен өтеді. Ендеше Бетпақтан шығатын қыл көпірдей жолдың Шудан өтетін тұсы сауданы жүргізуге мүдделі, қандай да болмасын мемлекеттің қарауыл жасағының бақылауында болуы заңды емес пе?! Ресей билігі Сарыарқа жерін отарлау барысында 1830 жылдары алғашқы округтерінің бірінің орталығын біз әңгіме етіп отырған Тайтөбеден ашпақ болды. 1822 жылы қабылданған «Жаңа Низам» заңы қазіргі күні ғылыми-көпшілік әдебиетте «Устав» деп аталады (Устав о Сибирских казахах, Устав об Оренбургских казахах). Біздің аталарымыз қазақ өмірін түбегейлі өзгерістерге бастаған осы құжатты «Жаңа Низам» деп атап еді. Осы империялық заңның шешімімен 1824 жылы ертеде хан ордалары тұрған Көкшетау мен Қарқаралыда округтер ашылды. 1830 жылдары кезек Есіл мен Нұра бойына да келді. Осы жерде 1832 жылы тамыздын 22де Ақмола дуанының (дуан – арабтың «диуан» сөзінен, яғни кеңес ететін, билік жасайтын орын, бұл жерде округ орталығы
деген мағынада) ашылуына байланысты мерекелік іс-шаралар өткізілді. Маңайдан Ақмоланың алғашқы аға сұлтаны Қоңырқұлжа Құдаймендіұлы бастап келген Тоқа, Тінәлі, Қаракесек, Төртуыл, Ораз Темеш, Бөрші, Айтқожа, Тама, Алтын Жағалбайлы, Алтай, Тарақты, Қарпық болыстары сый-сияпаттарын алып, бәйгені қызықтап, елдеріне қайтты. Бұл оқиғалар туралы біздің қолымызда архив құжаттары бар. Сонымен Ақмола дуанының ең алдымен Тайтөбеде ашылғаны, сол себептен оның Ақмола атанғаны көп қауымға белгілі болды деп есептейміз. Ал дуан орталығы қазіргі орнына, яғни Қараөткелге не себептен көшірілді, ол жағы көпшілікке белгісіз болар. Бұл мәселенің басын ашып алған дұрыс болар еді. Шежіреші қариялардың ішінде осы мәселені Баянаула азаматтары ағайынды Сейтен, Тайжан аттарымен байланыстыратындары бар. Саққұлақ шежіресіне құлақ түрелік: «Ақмола қорғанын салуға алғаш белгіленген орын Нұра өзенінің бойындағы Ақмола дейтін моланың жаны болатын. Ол – қазіргі қала салынған Қараөткел деген жерден 25 шақырым жерде. Осы жерден қаланың орынын өлшеп, жаппа үйлер тұрғызып жатқан Қоңырқұлжа сұлтанның нөкерлері біраз адам болады. Ішінде Қоңырқұлжаның үлкен баласы Бегалы төре бар. Сейтен, Тайжанның жайлауы бұдан көп алыс емес. Есіл өзенінің бойындағы Жалғызағаш деген жер еді. Тайжан қаршыға салып жүріп осында келеді. Жөнін білген соң Бегалыға қарсылық білдіреді. Жерін қызғанып: «Кетіңдер, қала салғызбаймын» дейді. Бегалы ызаланып, күш көрсетіп, ұруға айналған соң, Тайжан жылысып, кетіп қалады.
ɅNJnjȽƼlj ƽƼǍǗljǀƼȽǗ ɅǗnjȽǗlj Сейтен, Тайжанның осы дүрбелеңге байланысты жиналған жасақ жігіттері болады. Әлгі ерегестен бір күн өткен соң, осы жасақты алып, Тайжан қала салынғалы жатқан жерге келеді. Бегалыны ұрып, саймандарын тартып алып, көлікке әкелген бір жүздей жылқысы бар екен, оны тағы айдап кетеді. «Бұл өлтірген қаршығамның құны» деп, бақташыға айтып жібереді. (Тайжан жалғыз келген күні төрелер қаршығасын өлтірген болатын). Бұл оқиғадан көп ұзамай, қаланы екінші орыннан салуға ұйғарып, Есіл өзенінің бойындағы Қараөткел деген жерге 1830 жылы Ақмола қорғанын салады. Аға сұлтан болып Қоңырқұлжа тағайындалады. Енді оған алдымен Сейтен, Тайжаннан кек алу керек. Сонымен оларға ерген ауылдарды жазалау үшін Бегалыны басшы қылып, қырық қазақ-орыс жібереді. Міне, Қаржастың Кенесары көтерілісіне қосылуына осы себеп болады».
www.astana-akshamy.kz
ȹ
ʸÈÀÍÊ¸Å Ć ÊĚ¹ĚȱÂ
Саққұлақ шежіресінде Ақмола қорғанын орыстар 1830 жылы Қараөткелден сала бастады дейді, ал деректерге қарағада бұл 1832-ден кейін, 1838-ге дейін болған оқиға. Алғашқы бетте дуан орталығын қай жерден саламыз дегенде орыстар Қараөткелге де қызыққан, бірақ Қоңырқұлжа сұлтанның ұсынысымен бекіністің іргесін Ақмолада көтермек болған. Оның жазды күні көшіп жүретін жайлауы – Сарыоба, Жаман Шұбар, т.б. Ақмолаға таяу жерлер. Екінші себебі Қоңырқұлжа Қараөткелден өтетін керуендерден түсетін салықты орысқа бергісі де келмеген болуы керек. Шежіре деректерінің ішінде Кенесары хан күлдір-мамай мылтығымен Тайтөбенің басында тұрып, орыстың қарауылшысын атып өлтірді деген бір әңгіме бар, мүмкін бұл жерде дуанның әлі де Қараөткелге көшпей тұрған кезі айтылған болар. Нұраның биік оң жағасында Ақмола дуанына арнап салынған алғашқы құрылыстардың (жаппа үйлер мен бекініс қоршауы) орны әлі де сақталған, оларды жақсылап зерттесе, бір дерек шығуы кәдік. Қалай болғанда да Тайтөбе – Есіл мен Нұра аралығындағы елдің қадым заманнан бастап ХХ ғасырға дейінгі тарихының куәсі.
ɅƼnjƼʓǎdžǁLJ ɅɛnjǗLJǗǍǗ ɅƼǔƼlj ƽƼǍǎƼLJǀǗ" Сонымен тақырыпқа қайта келсек, Тайтөбе маңына қорған сала бастаған алғашқы құрылысшыларды күшпен қуғаннан кейін, орыстар, амал жоқ, дуан орталығына Қараөткелді таңдады. Бірақ бұл бекініс атауы қағаздарда Ақмола болып жазылып кеткеннен кейін ресми – Ақмола, биресми Қараөткел болып қалды. Мен дуаннан шыққан алғашқы бұйрық қағаздардың ішінен Қараөткел деген жазуды да, Ақмоланы да қатар кездестірдім. Сонымен қазақ Қоңырқұлжаның өзін, оның баласы Бегалыны Тайтөбеден қуған соң, дуан орталығы 1833 жылы Қараөткелге келді деп айтуға болады. Құрылысшылармен бірге Қараөткелге Ақмола атауы да еріп келді. Қараөткел құрылысы осылай жайбарақат жүріп жатқанда, 1838 жылдың мамыр айының соңына қарай Кенесары шабуылына ұшырады. Қазақтардың бекініске тісін қайрайтын да жөні бар еді. Біріншіден, Ақмола округі ашылып, бекініс салына бастаған уақыттан қазақтың көші-қонынан береке кетті. Есілден өтетін бір емес, үш өткел (Қараөткел, Күйген жар, Тасөткел), олардың маңындағы шұрайлы жайылым қазақтың қолынан шығып кетті. Ақмола бекінісіне жинақталған әскер мылтықтары шошайып, маңайына жолап кеткен көшпелі малшыларды үркітіп, қорғанға жақындаған малды қамап алып отырды. Екіншіден, Ақмола әскери отряды Қарқаралы казак-
орыс жасағының резерві қызметін атқарып, қазақтың бас көтеруі, қарсылығы болса, қоса шапты. Ал жүген-құрыққа үйренбеген қазақ тарапынан Ресейдің отарлау әрекеттеріне (пикет жүйесін салу, почта байланысын орнату, елдің малының санағын алу, алым-салық талап ету, т.б.) қарсылық ХІХ ғасырдың жартысына дейін көп болды. Кенесары Қараөткелді 1838 жылдың мамыр айының 25-26да шапты. Ол кезде бекіністе 15 отбасы ғана тұрақты мекен ететін, негізгі бөлігі солдаттар еді. Қазыналық бірнеше құрылыстан басқа, 10 шақты ғана тұрғын үй болды. Жалпы, бекініс халқының 40-ы әйел, 324-і еркек делінеді мәліметтерде. Оның ішінде 3 офицер, 10 урядник, 117 казак-орыс бар. Бекініс әуел бастан Есілге арқасын тіреп салынған еді, ол жағынан биік жар, Шұбардың өзегі, одан әрі Есілдің негізгі арнасы қала тұрғындарына жақсы пана болды. Осы себептерге байланысты Кенесары жасақтары қаланы терістік жағынан қоршай шауып, Есіл жағасына орналасқан казармаға дейін тықсырып алып келді. Казармаға бірнеше рет шабуыл жасағанымен, қалың әскер оқпен жасқап, көтерілісшілерді жолатқан жоқ. Оның есесіне қазақтар бекіністің ағаш құрылыстарын өртеп жіберді. Тек қана Қараөткелдің өз басы ғана емес, онымен қатарлас жатқан пикеттер мен қала тұрғындарының жағалауда пішен сақтайтын, балық аулауға орнатқан құрылыстары да жанып кетті.
ƽǁdžƲljƲǍǎǁlj ǁLJNJnjǀƼȽƼ ƼDžljƼLJǀǗ Кенесары шабуылынан кейін Ақмола бекінісінің қорғанысын күшейту тығыз қолға алынып, бұрынғы бекініс іргесін жағалай қазылған орлар тереңдетіліп, оның жанына топырақтан қорған соғылды. 1850 жылдары бекініс қақпаларының алдында қосымша мұнаралар, ордың әр тұсынан сырттан шабуыл болса, көтерілетін ағаш көпір салынып бекітілді. Қорғанның қабырғаларын шыммен бекітіп, биіктете түсті. Осы кезеңде бекіністе қазыналық 26 шымнан соққан үй, 16 ағаш үй, 17 талдан, қамыстан өрген үй болса, тұрғындардың өзінің салған 292 ағаш үйі, 25 жер үйі, 8 қамыстан өрген үй болды. 1840 жылдары Батыс Сібір генерал-губернаторлығының әкімшілігі Ақмоланың халқын өз
7
ʤದ̨̥̣̦̼̌ಪ ̣̌ಢ̹̌ದ̼ ್̡̹̖̣̖̬̞
жақтастары есебінен көбейту мақсатында 2-ші Сібір линиялық батальоны солдаттарын осында жіберді. Солдат отбасылары бекіністен батысқа қарай қоныстанып, кейін ол қоныс «Солдатская слободка» атанып кетті. Казачья слободка қазіргі «Самал» мөлтекауданы жақ, кейін келе қаланың өз ішіне қосылды. 1846 жылы «Сібір казак-орыс әскері туралы» жаңа ереженің қабылдануына байланысты отаршылдық әкімшілік казак-орыс отбасыларын күштеп қоныс аударуға мүмкіндік алды. Осылайша Горькая линиядан (Солтүстік Қазақстан өңіріндегі тұзды көлдер) казак-орыстың 100-ден аса отбасысы Ақмолаға келді. Бекініс ішіндегі жер шамалы болғандықтан, жаңа қоныстанушылар бекіністің маңынан, Есілді бойлай орын алды. 1847 жылы біз деректерден «Солдат слободкасымен» қатар, «Казачья станица» дегенді көретініміз осы себепті. Ақмола бекінісінде «Солдат слободкасымен» бірге іргесі көтеріле бастаған слободканың бірі – «Татар слободкасы». Оның бастауында 1838 жылы Қоңырқұлжа Құдаймендіұлының бастамасымен бекіністің қас бетіне жақын, қазіргі Иманов көшесіне қарай салынған екі қабатты мешіт үйі тұр. Иманов көшесі патша заманында Мешіт көшесі аталатын себебі – осы алғашқы мешіттің салынуна байланысты. Осы көшеден шығысқа және солтүстікке қарай салынған қазақ және татар үйлерінің негізінде кейін қала пайда болды. Ақмоланың алғашқы аға сұлтаны дін ісін жүргізуге арнайы Бурабай деген молда шақырады. Бұл кезеңде қазақтың бүкіл далалық өңірінде аға сұлтандардың бастаʥ̡̖̞̦̞̭̯̞ಪ ̞̬̍ ್̣̞̞̍̐
масымен мешіт құрылыстарының жүре бастағаны белгілі. Ең алдымен Бөкей хандығында Жәңгір хан өзінің Жасқұстағы ордасында мешіт ашып, бала оқытып, дін жүйесін жасаса, кейін осы бастама қазақ даласының өзге де орталықтарынан жалғасын тапты. Соның алғашқыларының бірі 1738 жылы Ақмола қорғанының сыртынан көтерілген мешіт болатын. 1855 жылы Қараөткелде ағаштан қиып православиелік шіркеу салынып, 1856 жылдан бастап тұрақты түрде жұмыс істеді. 1900 жылы бұл «әулие Константин мен Елена» атындағы шіркеуді «Казачья станицаға» көшірді.
ɅƼLJƼ LjʃnjǎǁƽǁǍƲ ɅƼLJƼDž ƽǁnjƲLJǀƲ" Қазақстанды әскери отарлау кезеңінің аяқталуына байланысты 1860 жылдары бұрынғы бекіністерге қала статусын беру жүргізілгені белгілі. Қараөткелдің қала атануы Түркістан-Тәшкент аймағының Ресейге бағынуынан бұрынырақ болды. 1861 жылы Батыс Сібір генерал-губернаторы Санкт-Петербургке «Батыс Сібір аймағы бойынша тамаша сауда орыны болуға мүмкінідігі мол» Ақмола қонысына қала атағын беру туралы өтінішпен шықты. 1862 жылдың 7 мамырында Ішкі істер министрлігі Сібір комитетіне Ақмоланы қала атауға болатыны туралы ұсыныс жасап, Сенат осы жылдың 23 қазанында жарлығын шығарды. Ресми түрде Ақмоланың округтік қала мәртебесін алғаны туралы жұртшылықты таныстыру 1863 жылдың 16 маусымында болды. Осы мәселеге байланысты Омбыдан Сібір қазақтары облысының басшысы Г.С.Фридерикс бастаған делегация Қараөткелге келіп, бекіністің ішінде зеңбірек атылып, дұға бағышталып, мерекелік шаралар өтті. Қараөткелдің қала мәртебесін алуы сауда-саттық ісіне қолайлы жағдай туғызды. Алғашқы кезеңде бекіністі қайта құру, кеңейту туралы әңгімелер болғанымен, қаланың азаматтық функциялары жеңіп кете берді. Осы кезеңде қала халқының мұсылман бөлігі қоныстанған «Татар слобод-
касы» мен бекініс қорғанының арасында сауда орындары қаулап көтерілді. Қазіргі Кенесары көшесі аталатын көше осы кезеңде Үлкен Базар көшесі атала бастағаны – жоғарыда айтылған әңгімеге дәлел. Үлкен Базар, Кіші Базар көшелерін жағалай салған сауда лапкелерінің саны сексеннен асып кетті. Осы жерде Қараөткел бекінісін қазір қай көшелердің арасынан іздеу керек деген сұрақ туындайды. Үлкен Базар көшесі қазір Кенесары аталатынын жоғарыда айттық, бұл – бекіністің қас беті. Бекіністің екі қапталы – қазіргі Желтоқсан және Сарыарқа көшелері. 1864 жылғы санақ бойынша Қараөткелде 4777 адам өмір сүрсе, соның басым көпшілігі «Казачья станица» мен «Татарская слободкада» мекендейтін. Бекіністің өз ішінде 36 мекеме үйі, 39 жекеменшік үй болды. Станицада 119 үй, 4 қазыналық мекеме үйі болды. «Татар слободкасында» 105 үй. Қаланың өзі осы кезеңде 25 шаршы шақырым аймақты алып жатқанымен, оның шаруашылық мүдделері қала аймағынан ондаған шақырым сыртқа шығып кетті. Ақмола орыс-казактары Есілдің сол жағын пішенге, баубақшаға пайдаланды, ЖаманШұбар сияқты нулы, ағашты жерлер де солардың меншігіне көшті. 1876 жылы Ақмола бекінісі ресми түрде жабылды, бұдан әрі Ақмоланың азаматтық қала есебінде тіршілігі толыққанды жүрді. 40 жылдан астам Есіл бойынан бастап қазақтың Сыр бойындағы қоныстарына дейінгі аймақты Ресей қарамағына алу саясатын жүргізудің орталықтарының бірі, жуан жұдырық қызметін атқарып келген бекініс бейбіт қалаға айналды. Ресейдің ендігі Орта Азиялық саясатын экономикалық күш-қуаты, сауда қарым-қатынастары шешетіні де ХІХ ғасырдың екінші жартысында белгілі бола бастады. Түптің түбінде байырғы Тайтөбе, ежелгі Қараөткел, кешегі Ақмола бүгінде егемен еліміздің бас қаласы – Астанаға айналды. Жамбыл АРТЫҚБАЕВ, тарих ғылымының докторы, Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ-нің профессоры
8
ȹ
www.astana-akshamy.kz
¹±Ã±Ä
НАЗАРБАЕВ УНИВЕРСИТЕТІ
ǂDŽǁljǀƲdž ǂƼǍƼȽƼljǀƼnj ǏljDŽƾǁnjǍDŽǎǁǎǎǁlj ɅǏǗLJƼǀǗ
ТYЛЕКТЕРІ
ʽ˳́ ˯೪˶ ˢ́ˬ́ˮ˘ˮ ˙˘˳˵˘˱ ˟ˬ˧˭˧ˣ˞˟˛˧ ˭˘೮˞˘˥˘ˬ˞́ ˯೪˶ ˯˲ˮ́ ʻ˘ˣ˘˲˙˘˟˚ ˶ˮˤ˚˟˲˳ˤ˵˟˵˧ˮ˞˟ ˘೪́ˬ́ ˙ˬ˧˭ ೪˯˳́ˬ˞́͘ ʥ˧˲ ˘˪˘˞˟˭ˤ̆ˬ́೪ ˯೪˶ ˢ́ˬ́ ϭϴϯϳϱ ʤౢˌ ˞˯ˬˬ˘˲́ˮ ೪˲˘˥˞́͘ ʮ˘೮˘ˬ́೪ ˢ˘೮˳˘೪ ˱˧˪˧˲ˬ˟˲˞˧೮ ೪˘ˬ́˱˵˘˳˶́ˮ˘ ˳˟˙˟˱ ˙˯ˬ೦˘ˮ́ ˳ˣ˳˧ˣ͘ ʥ˧˲˧ ˯೪˶ ˯˲˞˘˳́ˮ˞˘ ˵˟˪ ೪˘ˬ˵˘ˬ́ˬ˘˲ ˯೪ˤ ˘ˬ˘˞́ ˞˟˳˟͕ ˟˪˧ˮ˾˧ˬ˟˲˧ ˵˧˱˵˟ˮ ˵ˬ˟˪˵˟˲˞˧೮ ˙˧ˬ˧˭˧ˮ ˢ˯೪೪˘ ˾́೦˘˲́˱ ˬ˛˟˲˞˧͘ ʻ˘ˣ˘˲˙˘˟˚ ˶ˮˤ˚˟˲˳ˤ˵˟˵˧ˮ ͨ˳˶ ˵˟˛˧ˮͩ ˙˧˵˧˲˛˟ˮ ˵ˬ˟˪˵˟˲ ˯ˮ˞˘೦́ ˯೪˶˞́೮ ೪́˲Ͳ˳́˲́˭˟ˮ ˙ˬ˧˳˵˧͘
ǂƼnjǎǗ ǎʃǏLJƲdž NJɅǏLjǁlj ʓǎǁǀƲ
Бірінші кейіпкеріміз Камила Роллан университетте саясаттану ғылымын тереңірек меңгерді. «Неліктен Назарбаев университеті?» деген сауалға былай деп жауап берді: «Оқу ордасы жайлы әлі ашылмай жатқан кезде естідім. «Болашақ» стипендиясы бакалавриат дәрежесі үшін жабылып, оның орнына Астана төрінде жаңа университет орын тебеді деп айтып жатты. Жаңалықтардан оқу бағдарламасы тек ағылшын тілінде, ал профессорлар құрамы шетелден болатынын білдім. Бірден даярлыққа кірістім».
– Алғашында мамандығым бойынша жұмыс істеймін немесе шетелде оқуды жалғастырамын деп ойладым. Алайда мен үшін күтпеген жайт болды. 2012 жылдан бастап әлеуметтік жағдайы төмен отбасылардан шыққан балаларды оқыту жобасын қолға алдым. Студенттер университет қабырғасында балаларды тегін оқытады. Материалдық жағынан мұқтаж оқушылардың үлгерімі төмен болатындығы жайлы ғалымдардың көптеген зерттеулері бар. Біздің жоба осы мәселені шешуге арналған. НУ сайтында инклюзивті білім беру бойынша магистратура бағдарламасын көріп, бақ сынап көрдім. Нағыз жаныма жақын мамандықпен енді қауыштым. АҚШ-та білім алып, халықаралық конференцияларға да қатысып тұрамын. Алайда өз елімде қалып, балалардың білім алуын қолжетімді ету менің де еншімде екенін түсіндім. Осы жылы біздің жоспарда үкіметтік емес ұйым ашу бар. Әрі қарай докторантураға түсу ойда. Өз басым оқуға күніне 6-10 сағат жұмсаймын, кейде көбірек. Лекциялар күніне 6 сағат болса, үй жұмысын орындауға 4-12 сағат кетеді.
ϮϬϭϱͲϮϬϭϲ ˢ́ˬ˞˘˲́ ʻ˘ˣ˘˲˙˘˟˚ ˶ˮˤ˚˟˲˳ˤ˵˟˵˧ˮ ϭϬϲϴ ˳˵˶˞˟ˮ˵ ˵ഉ˭˘˭˞˘˞́͘ ʽˬ˘˲˞́೮ ˧˾˧ˮ˞˟ ϮϬϭϱ ˢ́ˬ́ ϰϰϳ ˵ˬ˟˪ ˙˧˵˧˲˳˟͕ ˙ˤ́ˬ ϲϮϭ ˳˵˶˞˟ˮ˵ ˯೪˶ ˙˧˵˧˲˞˧͘ ϮϬϭϱ ˢ́ˬ೦́ ˵ˬ˟˪˵˟˲˞˧೮ ϰϬ ˱˘˥́ ˣ́ ʤౢˌ͕ ౭ˬ́˙˲ˤ˵˘ˮˤ̆ ˢഉˮ˟ ౢ˘ˣ˘೪˳˵˘ˮ˞́ ೪˯˳˘ ˘ˬ೦˘ˮ˞˘͕ ˪˱˵˟˛˟ˮ ˙˘˳೪˘ ˞˘ ˟ˬ˞˟˲˞˧೮ ˁ˵̃ˮ˹˯˲˞ ˄ˮˤ˚˟˲˳ˤ˵˟˵˧͕ ʺ˘˳˳˘˽˶˳˟˵˳ ˵˟˺ˮ˯ˬ˯˛ˤ̆ˬ́೪ ˤˮ˳˵ˤ˵˶˵͕́ ʸ˯ˮ˞˯ˮ ʰ˭˱˟˲ˤ̆ˬ́೪ ˪˯ˬˬ˟˞ˢ˧͕ ʸ˯ˮͲ ˞˯ˮ ˄ˮˤ˚˟˲˳ˤ˵˟˵˵˧˪ ˪˯ˬˬ˟˞ˢ˧͕ ʿ˟ˮ˳ˤˬ̂˚˘ˮˤ̆ ˄ˮˤ˚˟˲˳ˤ˵˟˵˧ ˳ˤ̆೪˵́ ഉˬ˟˭ˮ˧೮ ˢ˟˵˟˪˾˧ ˶ˮˤͲ ˚˟˲˳ˤ˵˟˵˵˟˲˞˟ ˣ ˯೪˶ˬ˘˲́ˮ ˢ˘ˬ೦˘˳˵́˲˶˞˘͘ ϮϬϭϱ ˢ́ˬ೦́ ˵ˬ˟˪˵˟˲˞˧೮ ϰϳ ˱˘˥́ˣ́ ˪˯ˮ˳˘ˬ˵ˤˮ˛͕ ˙˧ˬ˧˭ ˙˟˲˶͕ ˭ˮ˘˥ ˢഉˮ˟ ˛˘ˣ ˳˘ˬ˘˳́ˮ˞˘ ͕ ˭˟˭ˬ˟˪˟˵˵˧˪ ˳˟˪˵˯˲ ˢഉˮ˟ ˬ˵˵́೪ ˪˯˭˱˘ˮˤ̆ˬ˘˲˞˘ ˟೮˙˟˪ ˟˵˶˞˟͘
əDž ǂɛLjǗǍǗ ǃǁnjǎǎǁǏƿǁ ɅɛnjǗLJƼǀǗ Келесі түлек – Ерден Серікбаев. Ол университеттен алғашқы 447 студенттің бірі болып түлеп ұшты. «Мен мектепті бітіретін жылы (2010 жылы) Назарбаев университеті әлі жоқ еді. Бірде «Астана қаласының инновациялық технологиялар университеті» ашылды деп естідік. Бұл университеттің басында Елбасының атында болатынынан хабарсыз едік. Білім ордасына түсу талаптарын көргеннен кейін, білек сыбана дайындала бастадым» деп ағынан жарылды ол. Иә, расымен, сол жылы университетке түсу үшін 5000-ға жуық түлек ниет білдірді. Бір гранттан он адам үміткер болды. – Алғашында «Foundation» бағдарламасы бойынша физика-математика бағытында бір жыл оқып, содан кейін Инженерлік мектепке «Химиялық инженер» мамандығы бойынша қабылдандым. Университетіміздегі оқу үрдісі өте ке-
ремет. Кредиттік жүйе әр студентке өзі қалаған курсты таңдап, сабақ кестесін құруға мүмкіндік береді. Сабақтардың сапасы профессорға байланысты еді: жақсы профессор болса, сабағы қызық әрі мазмұнды өтетін. Кейбір сабақтарға қатысу міндетті емес, әдетте, ондай кезде аз студент отыратын еді. Үй жұмысы ретінде көбінесе зерттеу жұмыстары берілетін. Сабақ көбінесе таңғы тоғыздан кешкі беске дейін жалғасатын. Университетте оқу қиын емес, оңай деуге де келмес. Демалыс күндерімді кітапханада өткізіп, тер төккен кездерім болды. Алайда оқудан тыс шұғылданатын істерді тастамайтын едім. «iNUnison» вокалды-инструменталды ансамблінде дауылпазшы болдым. Дәл қазіргі уақытта Орал қаласы дарынды балаларға арналған мектеплицей-интернатында физика пәнінің мұғалімімін. Бұл менің уақытша жұмысым емес, бұйыртса, еңбек жолымды осы
жолда жалғастырғым келеді. Бұл таңдауыма университетіміздің қазақ тілі кафедрасының басшысы, ұстазым, екінші анам – Гүлтас Сайынқызы себепкер болды. Ұстазымның өнегеге толы лекциялары халқыма аянбай еңбек етуге үйретті. Ал ұстаз болудан артық мамандық жоқ мен үшін. Университетте көріп-білгенімнің барлығы өз ісімді сапалы атқаруға көмегін тигізіп жатыр, – деп өз сөзін түйді Ерден.
– Мектепте оқып жүрген кезде университет жайлы әртүрлі әңгімелер еститінмін. Анығы – НУ халықаралық стандарттарға сай жоғары білім беретін оқу ордасы. 2010 жылдан бері толықтай бюджеттен қаржыландырылды, енді гранттармен қоса, ақылы оқуға да мүмкіндік туды, – деп әңгімесін бастады Арғын Нұртазин. – Мен ағылшын, математика және физика пәндері бойынша емтихан тапсырдым. ҰБТ-ға дайындықтың арқасында барлығынан сүрінбей өттім. Технология және ғылым мектебінің математика мамандығына қабылдандым. Оқушы кезімнен математиканы қатты жақсы көрдім, сол себепті таңдауда қиындық туындаған жоқ. Университетіміз – студенттік өмірдің қыз-қыз қайнаған ордасы. Бітпейтін емтихандар, қысқа мерзімде тапсыруға тиісті үй тапсырмасы, ұйқысыз өткен түндер, түрлі-түрлі шаралар, қызықты жобалар – мұның барлығы Назарбаев университеті студентінің өмірінде кездеседі. Бәріне үлгеру мүмкін емес, дегенмен әр студент оқуды бірінші кезекке қоятын. Бүгінде «Үлкен төрттік» (ағылшынша BigFour) аудиторлық компанияның бірінде салық және кеңес беру департаментінде жұмыс істеймін. Университет қабырғасында жүріп, еңбек нарығында қажетті дағдыларды бойыма сіңірдім. Әлем елдерімен терезесі тең Назарбаев университетінің алғашқы түлегі болғаныма мақтанамын. Лекцияларды көптеп қалдырсаң – бір жылдық оқуың есепке алынбайды. Үй жұмысы мен бақылау жұмысын өзің орындамай, плагиат болып танылса, бір жылдық оқу тұрмақ, университеттен де шығуың ықтимал. Қасыңдағы досыңнан көшірсең де сол жағдай. Сол себептен, пара берем деп әуреленбесең болады. Төмен балл алған студент стипендиядан қағылады. Үлгерімің жоғары болса, шәкіртақыны көтереді. Айта кетерлігі, шәкіртақы мөлшері Қазақстанның барлық студенттерінікімен бірдей. «Егер бұл жүйе сізге тым қатал болып көрінсе, адал еңбекке дайын болмағаныңыз. Барлығы қоғамда дәл осылай жұмыс істеу керек. Егер бүгін көшіру – әдеттегі іс болса, ертең пара беру де оңай» дейді Камила. Гүлдана ТАЛҒАТҚЫЗЫ
www.astana-akshamy.kz
ȹ
ĘŽȹ¸×Å ʃǏǁljljƲɍ ƿƼnjLjNJljDŽǛǍǗlj ǍǁǃǁLjƲlj – Бүгінде «Қайрат Баекенов ән жазса, міндетті түрде хит болады» деген стереотип қалыптасты. Танымал ән жазудың сырымен бөліссеңіз? – Ән жазғанда үнемі ой үстінде жүремін. Тыңдаушы құлақты жалықтырмайтын, соңына дейін сүйсініп еститін ән болса деймін. Халыққа таратпас бұрын мың рет тыңдаймын. Өзімді зеріктіріп жіберсе, жарыққа шығармай қоямын. Әуеннің мелодикасын, гармониясын жақсы сеземін. Жаңа әнімді ауылда айтсам, ата-әжелер қалай қабылдайды? Заманауи жастар не дейді? Көз алдыма жиі елестетемін. Әнді коммерциялық тұрғыда жазсам, әуелі әншінің сөйлеген сөзін, қимыл-қозғалысын бақылаймын. Орындаушымен әңгімелесіп, мінез-құлқын тануға тырысамын. Бұрынғы концерттерін қарап шығамын. Өйткені ән өзіңе арнап тігілген киім секілді. Табиғатыңа тұптура, жарасымды болу керек.
ƼLJȽƼǔɅǗ ʃljƲLjǀƲ mƼƽdž} NJnjǗljǀƼǀǗ – Өнер жолыңыз неден басталды? – Өзім Жезқазған облысының Сәтбаев қаласынанмын. 16 жасымда «Ұлар» деген ән шығарып, достар арасындағы отырыстарда домбыраға қосып айтып жүретінмін. Бірде жерлесім Қыдырәлі Болманов естіп, ұнатып, әнімді сұрады. Сөйтіп алғашқы туын дым – «Ұлар» сахнада «АБК» тобының орындауында шырқалды. Он алты жасымнан жиынтой, рес торандарда ән айттым. Синтезатор алып, сол шақтағы танымал әндердің минусовкасын құрастырып жүрдім. «А-Студио», Максим Фадеев, «Браво» тобының әндерін наушникпен тыңдап, музыкасының ерекшеліктеріне мән беретінмін. Жезқазған мемлекеттік колледжінің «Халық аспаптар бөліміне» оқуға түстім. Кейіннен мектепте ән-күй сабағының мұғалімі болдым. Оқушыларға домбыра тартуды үйрететінмін. – Эстрадаға кеш келуіңіздің себебі неде? – Би үйірмесінің жетекшісі Айдос Бекмағанбетов деген жігіт болатын. Мектеп бас-
9
ʽˮ́೮ ഉˮ˞˟˲˧ ˵˘ˬ˘˥ ˢˬ˞́ˣ˞́೮ ˙˘೦́ˮ ˘˾˵͕́ ˺ˤ˵Ͳ˱˘˲˘˞˵˘˲˞́೮ ˣ˞˧˛˧ ˙˯˱ ˵˘ˮ́ˬ˞́͘ ಉ˥˵˪˟ˮ˧ ഉ˶˟ˮ˞˟˲˧ˮ˧೮ ˪˟ˬ˟˳˧ ˮ˯˵˘˳́ˮ́೮ ഉ˶˟ˣ˧ˮ ˙˯ˬˢ˘˶ ೪ˤ́ˮ͘ ʫ˾˪˧˭ˮ˧೮ ˾́೦˘˲˭˘˾́ˬ́೦́ˮ˘ ˢˤ˟ˮ˞˧˪ ˢ˘˳˘˭˘˥˵́ˮ ౢ˘˥˲˘˵ ʥ˘˟˪˟ˮ˯˚ ೪˲೦˘ˮ ͨˇ˯˲˭˘˵ͩ ˵˯˙́ ˞˘ ೪˘ˣ˘೪ ̃˳˵˲˘˞˘˳́ˮ˘ ˢ˘೮˘ ˬ˟˱ ഉ˪˟ˬ˛˟ˮ˧ ˳ˣ˳˧ˣ͘ ˃˘ˬ೦˘˭́ ˟˲˟˪ ˘˳˵˘ˮ˘ˬ́೪ ഉˮ˾˧͕ ˳˘ˣ˛˟˲˭˟ˮ ഉ೮˛˧˭˟ ˬ˟˳˶˞˧೮ ˳ഉ˵˧ ˵˳˵˧͘
ɅǜǥǬǜǮ ƽƼǁdžǁljNJƾ
а қ қ ы л а х і Әнш к е р е к у л о жұмбақ б
шылығы екеумізге дуэт құрып, 1999 жылы «Жас қанат» республикалық ән байқауына қатысыңдар деп қоймады. Орын алмадық. «Үздік композитор» атандым. Кейіннен теледидардан өз түрімді көріп, «Мә, бұл мен бе?» деп, сахнаға енді шықпайтындай болдым. «Камера мені сүймейді, телевидениені қайтем, осылай тыныш қана ән жазып жүре берейін» деп ойладым. Өзімді қатты сынадым, өзіме қашан да көңілім толмайтын.
ƼǍǎƼljƼǀƼ ǔƼƽǗǎǗLj ǔƼnjǗɅǎƼǀǗ – Астанадағы шығармашылығыңыз қалай өрбіді? – Қарағандыда өсіп-жетілдіретін өнер ортасы болмады. 2001 жылы Астанаға көштім. Бірден «Бәйтерек» тобы іздеп келіп, әндерімді тыңдаған соң: «Барлық ақшамызды салайық, бізбен жұмыс істеші» деді. Тынысым ашылды. Шабытым шарықтады. «Сен», «Ханшайым» әндерім халыққа танылды. «Бәй терекке» альбом жаза бастадым. 2004 жылы Конгрессхолда олар алғашқы концертін беретін болды. Сайлау, Ерлан, Нұркендер сол кеште менің де ән салуыма қолқа салды.
жаққа тарап, топтан кетіп қалды. Қатты күйзелдім. Әрі қарай не істерімді білмедім. ʥ˘˵́˳˵˘ ˙˧˲ Шығармашылық тоˢ˘೪˳́ ഉ˞˟˵ ˙˘˲͘ қырау көпке созылʮ˘೮˘ ˪˥˵˘˙˘೪ мады. «Әр нәрсенің ˾́೪˳˘͕ ˮ˟˲˱˘ˣ˞́ қайыры бар деген» ˙˘೦˘ˬ˘˶೦˘ рас екен. Бір апта˘˳́೪˱˘˥˞́͘ ʮ˘ˮͲ дан кейін мүлде жаңа ˞́ ˞˘˶́˳˵˘೦́ құрам жиналды. Тіпті, бұрынғы «Формат˪˯ˮ˻˟˲˵˧ˮ ˪˵˟˞˧͘ тан» бөлек, күштірек. ʥˬ ˲˞˧˳ ˙˧ˣ˞˟ ˞˟ Көз алдарыңызда ೪˘ˬ́˱˵˘˳˳˘ ˞˟˥˭˧ˮ͘ жарқырап жүрген қазіргі «Форматтың» әр мүшесі – жоғары «Махаббат мұңы» деген білімді, нағыз профессионаләнімді орындап шықтым. Жеке дауыс пен Астана сах- дар. «Қап, мен де оқуымды насында бірінші рет өнер жалғастырғанымда ғой! Жоғары кәсіби білімдерің бар, қандай көрсеткенім сол еді. жақсы» деп қы зыққанымда, олардың жауабы тіпті ойланmǐNJnjLjƼǎ} дырып қояды. «Қайреке, қайта LjǁDžnjƼLjǑƼljƼǀƼ әрі қарай оқымағаныңыз жақсы болған. Әйтпесе әндеріңіз шеңɅɛnjǗLJǀǗ берден шықпай, стандарт болар – Жеке дауыспен дейсіз, еді. Ал сіздің қиялыңыз еркін кейін бірақ топпен шығып шарықтайды. Уайымдамаңыз, ережеге тіпті бағынбай жатса, жарқ еттіңіз ғой... – Иә, топ құру арманым дұрысын айта қоярмыз» дейді. еді. «Әй, бірақ қиын шығар» Бірақ әлі күнге дейін «мына дейтінмін. 2006 жылдың 8 нау- нотадан кейін былай жазуға рызында бір мейрамхана ән болмайды» деп түзетіп көрген айтып кетуімді өтінді. Келіскен емес (күлді). – «Форматтың» музыкалық музыканттары келмей қалыпты. Мейрамхана қожайындары бағыты қандай? – Жан-жақты. Меніңше, түріктер екен. Дауысымды естіп, дастарқан жайып, құр- әртістің репертуары кем пірмет көрсетті. Аудармашы қосақ іспетті түрлі-түсті боарқылы тілдестік. Жібергілері луы керек. Жалпы, мен өзімді жоқ мені. «Айт, не қалайсың? симбиоз мелодист санаймын. Бәрін істейік. Тек бізде жұмыс Домбыраның оқуын оқығаным істеуге қал» деп қоймады. Ар- әсер еткен болар. Жастайымманым ойымда қылаң беріп, нан қазақтың күйлері, халық «маған аппаратура, гитара, әндері бойыма сіңді. Онымен барабан алып беріңіздер, группа қоса, батыстың үздік әндерін де жинаймын» дедім. «Жалғыз назарымнан тыс қалдырмадым. айтсаң, пайдаңды да ешкіммен Байқасаңыз, «Махаббат» бөліспейсің ғой» деп, мені рай- әнінде қайырманы дәстүрлі, ал ымнан қайтарғысы келді. Ақыры шумақтарды еуропалық стильдегеніме көнді. Сөйтіп, сол де жаздым. Сонысымен де хит жылдың 4 мамырында «Фор- болған шығар. – Гонорарыңыз қанша? мат» тобын құрдым. Бес жылдай – Айтпай-ақ қояйын, барған әріптестіктен соң олар жан-
жерімізді салықшылар аңдып жүреді (күлді). 2006 жылдан бері өнеріміз заңдастырылған, сахнаға, тойға әр шыққанымыз тіркеліп, одан белгіленген мөлшерде салық алынып тұрады.
ǐNJljNJƿnjƼLjLjƼȽƼ ǂƼljǗLj ɅƼǍ – Бір телевизиялық концертке барғанымда, фонограммамен айтқаныңыз қатты білініп еді... – Бүкіл әншілердің жанды дауыста ән салғанын қалаймын. Өзім жиырма жылдан бері аранжировка жазумен айналысып келгендіктен, компьютердің мүмкіндіктерін жақсы білемін: сәл ғана «әу» дегендер керемет әнші боп шыға келеді. Бұл тұрғыда Роза Рымбаеваның қатаң қағидасын сыйлаймын. Фонограмма дегенге жаны қас. Мен де ешкімді алдамай, барған жерімде жанды дауыста ән саламын. Өкініштісі, теле визиялық жобаларда, түсірілімдерде бізге плюспен айтуға міндеттейді. Өйткені олардың аппараттары жанды дауысқа арналмаған. Содан мен әннің оригиналын ұмытып, ауызды жыбырлатудан шатасып жатамын. Себебі бір ғана әнімді әр кезде әртүрлі етіп айтамын. Мәнерімді өзгертіп орындаймын. Мәселен, тыңдарман қазір «а» деп айқайлайды, мына жерде былай созады» демей, естіген ән болса да, әнші халыққа әрдайым жұмбақ болып қалу керек деп есептеймін. Жалпы, батыста бір жақсы әдет бар. Жаңа күйтабақ шықса, олар өнерпазды бағалауға асықпайды. Жанды дауыстағы концертін күтеді. Әнші күйтабағындағы әндерін орындаса ғана сынпікірлерін айтып, талантты мойындайды. Бұл үрдіс бізде де қалыптасса деймін. Сұхбаттасқан: Мәдина ЖАҚЫП
10
ȹ
www.astana-akshamy.kz
ȽÉÄÀ½Ê
ͪʤˁ˃ʤʻʤ ౢʤʸʤˁˏʻʪʤˏ ˁʽʸ˃౬ˁ˃ʳʶ ౢʤʯʤౢˁ˃ʤʻ ʽʥʸˏˁˏʻˏ౦ ʶ౬ʻʪʫˀʳͫ ʳˁͳˌʤˀʤˁˏʻˏ౦ ʥʤʪʤˀʸʤʺʤˁˏ
ʤˁ˃ʤʻʤ ౢʤʸʤˁˏʻʪʤˏ ˁʽʸ˃౬ˁ˃ʳʶ ౢʤʯʤౢˁ˃ʤʻ ʽʥʸˏˁˏʻˏ౦ ʶ౬ʻʪʫˀʳ 18-22 қазан 2016 ж. Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 25 жылдығын мерекелеу бойынша ҚР Үкіметінің бекіткен тұжырымдамасына сәйкес, Астана қаласында ағымдағы жылдың қыркүйекқараша аралығында «Қуатты өңірлер – қуатты Қазақстан» атауымен Өңірлер күнін өткізу жоспарланған. Кестеге сәйкес, үстіміздегі жылы 22-23 қазанда Астана қаласындағы Солтүстік Қазақстан облысы күндері өтеді. Мәдени бағдарламалардың басталуы 18 қазанға жоспарланған. 18:30-да М. Горький атындағы мемлекеттік академиялық орыс драма театрында көрермендер назарына Н. Погодин атындағы облыстық орыс драма театрының «Суд Магжана» («Мағжанның соты») қойылымы ұсынылады. 21 қазан күні сағат 18:30-да Қ.Қуанышбаев атындағы Мемлекеттік академиялық қазақ музыкалық драма театрында С.Мұқанов атындағы қазақ музыкалық-драма театрының әртістері «Елім-ай» тарихи дастынының желісінде «Дауылпаз баба – Қожаберген» спектаклін сахналайды. Кішкентай көрермендер үшін «Жастар» сарайында 19,20,21 қазан күндері сағат 10:00,12:00,14:00-де облыстық қуыршақ театры «Әуеле, домбыра!» спектаклін қояды. Астана қаласы әкімдігінің балалар үйінің тәрбиеленушілері үшін 21 қазан сағат 10:00-де «Менің досым – бағдаршам» атты қайырымдылық қойылымы көрсетіледі. 20 қазан сағат 11:00-де Астана қаласының мемлекеттік мұрағатында Солтүстік Қазақстан облыстық мұрағатының ұйымдастыруымен «Кладезь Севера: история в уникальных архивных документах» көрмесі ұйымдастырылады. Іс-шара аясында қала тарихы, облыс орталығының атақты тұлғалары туралы «Петропавл қаласы» атты деректі фильм көрсетіледі. 22 қазан сағат 11:00-де Ұлттық кітапхананың көрме залында С. Мұқанов атындағы облыстық кітапхананың «Солтүстік Есіл өңірі – өрісі биік өлке» - «Северное При-
2016 жылы 18 қазанда Астана қаласы әкімдігі, 010000, Қазақстан Республикасы, Астана қаласы, Бейбітшілік көшесі, 11 мекенжайында орналасқан «Астана қаласының Білім басқармасы» ММ атынан келесі жобалар бойынша хабарлайды 1. «Астана қаласындағы балабақшалар кешенінің құрылысы және пайдалануы, Жұмабаев көшесінен батысқа, Сарайшық көшесінен оңтүстікке 240 орынға арналған балабақша»; 2. «Астана қаласындағы балабақшалар кешенінің құрылысы және пайдалануы, Қорғалжын тас жолынан оңтүстікке 240 орынға арналған балабақша»; 3. «Астана қаласындағы балабақшалар кешенінің құрылысы және пайдалануы, Е51 және Е49 көшелері арасындағы Е70 көшесі бойында 240 орынға арналған балабақша»; 4. «Астана қаласындағы балабақшалар кешенінің құрылысы және пайдалануы, Сығанақ және Бейсекова көшелеріндегі ауданда «Е33, Е34 және Е18 көшелеріндегі қиылысындағы ауданда 240 орынға арналған балабақша»; 5. «Астана қаласындағы балабақшалар кешенінің құрылысы және пайдалануы, Сығанақ және Бейсекова көшелеріндегі
ишимье – край высоких устремлений» атты безендірілген кітаптар көрмесі өтеді. 22 қазан сағат 11:00-ден бастап Бейбітшілік және келісім сарайында СҚО-ның мұражайлық бірлестігінің ұйымдастыруымен «Притяжение родной земли» көрмесі, сондай-ақ жергілікті суретшілердің «Жемчужина края» көрме экспозициясы ұйымдастырылады. 22 қазан сағат 17:00-де Бейбітшілік және келісім сарайында Солтүстік Қазақстан облысының үздік шығармашылық ұжымдарының «Мағжан елінен – Елорда төріне» атты гала-концерті өтеді. 22 қазан сағат 9:00-ден 18:00-ге дейін және 23 қазан сағат 9:00-ден 15:00-ге дейін «Хан Шатыр» сауда ойын-сауық орталығының жанындағы алаңда «Өңір берекесі» атты Солтүстік Қазақстан облысының ауыл шаруашылығы өнімдерінің жәрмеңкесі ұйымдастырылады. Жәрмеңкеге Астана қаласының тұрғындарына жақсы таныс Солтүстік Қазақстан облысы мен Петропавл қаласының 100-ден астам ауыл шаруашылығы құрылымдары мен қайта өңдеу кәсіпорындарының өнімдері қойылады. Елордаға 741 тонна ауыл шаруашылығы өнімін жіберу жоспарланған, соның ішінде: - Еттің барлық түрі – 95,9 тонна; - Шұжық өнімдері – 10 тонна; - Сүт өнімдері – 24 тонна; - Жұмыртқа – 400 қорапша; - Ұн – 100 тонна; - Макарон өнімдері – 10 тонна; - Бал және ара шаруашылығының өнімдері – 16 тонна; - Картоп және көкөніс – 450 тонна; - Балық өнімі – 20 тонна; - Өзге де азық-түлік өнімдері – 15 тонна. Жәрмеңкеге 100 ден аса өнім түрі әкелінеді. Бұдан бөлек, жәрмеңке аясында Солтүстік Қазақстан облысы шығармашылық ұжымдарының ұйымдастыруымен концерттік бағдарлама ұйымдастырылады.
ауданда «Е33, Е44 және Е20 көшелеріндегі қиылысындағы ауданында 240 орынға арналған балабақша»; 6. «Астана қаласындағы балабақшалар кешенінің құрылысы және пайдалануы, Е51, Е54, Е77, Е79 жобалық атауларымен көшелер шаршысындағы 240 орынға арналған балабақша»; 7. «Астана қаласындағы балабақшалар кешенінің құрылысы және пайдалануы, Сауран және Қабанбай батыр көшелері арасындағы 240 орынға арналған балабақша»; 8. «Астана қаласындағы балабақшалар кешенінің құрылысы және пайдалануы, №200 және №312 көшелеріндегі ауданда 240 орынға арналған балабақша»; 9. «Астана қаласындағы балабақшалар кешенінің құрылысы және пайдалануы, № 29 және ю 36 жобалық атауларымен көшелер қиылысы ауданда 360 орынға арналған балабақша»; 10. «Астана қаласындағы балабақшалар кешенінің құрылысы және пайдалануы, Хусеин бен Талал және № 36 көше қиылысындағы ауданындағы 360 орынға арналған балабақша». МЖӘ жоба объектілері: Астана қаласының аумағында орналасқан жер учаскелері және құрылысқа жататын балабақшалар.
18-22 қазан 2016 ж. № 1.
2.
3.
4. 5.
6.
7.
8.
9. 10.
Іс-шараның атауы
Өткізілу уақыты
Өткізілу орны
«Мағжанның соты» («Суд Магжана») спектаклі (Н. Погодин атындағы облыстық орыс драма театры) «Әуеле, домбыра!» спектаклі (Облыстық қуыршақ театры)
18 қазан 18:30
М.Горький атындағы мемлекеттік академиялық орыс драма театры
19 қазан 10:00,12:00,14:00 20 қазан 10:00,12:00,14:00 21 қазан 10:00,12:00,14:00 20 қазан 11:00
«Жастар» театры
Астана қаласының мемлекеттік мұрағаты
21 қазан 10:00
Астана қаласы әкімдігінің балалар үйі
21 қазан 18:30
Қ. Қуанышбаев атындағы Мемлекеттік академиялық қазақ музыкалық драма театры
«Солтүстік Есіл өңірі – өрісі биік өлке» - «Северное Приишимье – край высоких устремлений» атты безендірілген кітаптар көрмесі С. Мұқанов атындағы облыстық кітапхана СҚО-ның мұражайлары бірлестіктерінің «Притяжение родной земли» көрмесі, жергілікті суретшілердің «Жемчужина края» көрме экспозициясы, ағаш пен киізден бұйымдар жасау бойынша қолөнер шеберлерінің шеберлік сағаттары
22 қазан 11:00
Ұлттық кітапхананың көрме залы
22 қазан 11:00
Бейбітшілік және келісім сарайы
«Мағжан елінен - Елорда төріне» атты Солтүстік Қазақстан облысының үздік шығармашылық ұжымдарының галаконцерті «Өңір берекесі» атты Солтүстік Қазақстан облысының ауыл шаруашылығы өнімдерінің жәрмеңкесі «Өңір берекесі» атты Солтүстік Қазақстан облысының ауыл шаруашылығы өнімдерінің жәрмеңкесі
22 қазан 17:00
Бейбітшілік және келісім сарайы
22 қазан 9:00-18:00
«Хан Шатыр» СОСО-ның жанындағы алаң
23 қазан 9:00-15:00
«Хан Шатыр» СОСО-ның жанындағы алаң
«Кладезь Севера: история в уникальных архивных документах» көрмесі (Солтүстік Қазақстан облыстық мұрағаты) «Менің досым - бағдаршам» қайырымдылық қойылымы (Облыстық қуыршақ театры) «Дауылпаз баба – Қожаберген» спектаклі (С. Мұқанов атындағы қазақ-музыкалық драма театры)
Конкурсқа Қазақстан Республикасының «Мемлекеттікжекешелік әріптестік туралы» Заңының 32 бабында көрсетілген біліктілік талаптарына және концессионерді таңдау жөніндегі конкурстық құжаттамаға жауап беретін барлық әлеуетті жекеше әріптестер жіберіледі. Конкурсқа қатысу үшін конкурсты ұйымдастырушыға ұсынылатын қажетті құжаттар тізімдемесі және әлеуетті жекеше әріптестерге қойылатын талаптар конкурстық құжаттамада көрсетілген. Төмендегі көрсетілеген мекенжайлар бойынша: конкурс өткізу туралы осы хабарландыру жарияланған кезден бастап, сағат 8.30-дан 13.00-ге және 14.30-дан 18.00-ге дейін Қазақстан Республикасы, Астана қаласы, Бейбітшілік көшесі, 11 үй, № 717 кабинет мекенжайы немесе Достық көшесі 13, «Нұрсая-2» ТК, «Астана Innovations» АҚ (бірінші 5 нысан бойынша), № 215 кабинет мекенжайы немесе Темірқазық көшесі 65, «Астана» АҚ НК ӘКК № 11 кабинеттерден (соңғы 5 нысандар бойынша) конкурстық құжаттама көшірмесінің пакетін алуға болады. Конкурстық құжаттама көшірмесінің пакеті тегін беріледі.
Жекеше әріптестер конкурсқа қатысуға арналған конвертке жапсырылған конкурстық өтінімді Қазақстан Республикасы, Астана қаласы, Бейбітшілік көшесі, 11 үй, №407 кабинет «Астана қаласының Білім басқармасы» ММ мекенжайына қолма-қол тапсырады. Біліктілік талаптарына сай жекеше әріптестік әлеуетті сай екендігін растайтын құжаттарды ұсынудың ақырғы мерзімі 2016 жылдың 28 қараша, Астана қаласының уақыты бойынша 13.00-ге дейін. Конкурсқа қатысуға арналған конкурстық өтінімдерді ұсынудың ақырғы мерзімі 2016 жылдың 20 желтоқсан, Астана қаласының уақыты бойынша 13.00-ге дейін. Конкурстық өтінім салынған конверттерді ашу Қазақстан Республикасы, Астана қаласы, Бейбітшілік көшесі, 11 үй, 702 кабинет мекенжайында 2016 жылдың 20 желтоқсан Астана қаласының уақыты бойынша 15.00-де жүзеге асырылады. Анықтамалық ақпаратты «Астана Innovations» АҚ Алия Бикеева 8 (7172) 578952, +77015545251 телефондары, «Астана» АҚ НК ӘКК Алия Масакова 8 (7172) 278544, +77054008756 телефондары бойынша алуға болады.
ϭ ̜̌ಢ̌ 532,90 ̯̖ಪ̖̐ ϯ ̜̌ಢ̌ 1598,70 ̯̖ಪ̖̐ ϲ ̜̌ಢ̌ 3197,40 ̯̖ಪ̖̐
ϭ ̜̌ಢ̌ 772,90 ̯̖ಪ̖̐ ϯ ̜̌ಢ̌ 2318,70 ̯̖ಪ̖̐ ϲ ̜̌ಢ̌ 4637,40 ̯̖ಪ̖̐
www.astana-akshamy.kz
ȹ
ȽÉÄÀ½Ê
«ÀÑÒÀÍÀ ҚÀËÀÑÛÍÛҢ ÊÎÌÌÓÍÀËÄÛҚ ØÀÐÓÀØÛËÛҚ ÁÀÑҚÀÐÌÀÑÛ» ÌÌ Астана қаласы бойынша Ішкі мемлекеттік аудит департаменті заңды тұлғалардың өтініштері негізінде «Астана қаласының Коммуналдық шаруашылық басқармасы» ММ-не «Астана қаласында кәріздік тазарту құрылыстарын салу (№2 КТҚ)» ЖИЖ әзірлеу» атты №644213-2 электрондық конкурсын өткізу барысында камералдық бақылауды жүргізді. Камералдық бақылау қорытындыларымен мемлекеттік сатып алуды ұйымдастырушы «Мемлекеттік сатып алу туралы» Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 4 желтоқсандағы №434-V ҚРЗ Заңының 10, 27 баптарын, сондай-ақ 2015 жылғы 11 желтоқсандағы №648 Мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыру ережесінің 150-тармағын бұзып, конкурстық комиссияның «Астанатехстройэксперт» ЖШС, «Алматы-Строй-Контракт» ЖШС конкурстық өтінімдерін техникалық ерекшелік талаптарына сәйкес келмеуі ретінде, конкурсқа қатысуға жіберуден заңсыз бас тартқандығы анықталған. Конкурстық өтінімдерден бас тартуы заңға қайшы жүргізілді, өйткені әлеуетті өнім берушілердің техникалық ерекшелігіне сәйкес, конкурсты ұйымдастырушының техникалық ерекшелігіне толық сәйкес келеді. Камералдық бақылау қорытындылары бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы хабарлама жіберілді, онда Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасының анықталған бұзушылықтарын жою жөнінде шараларды қабылдау және мемлекеттік сатып алу рәсімдерін хабарламада белгіленген мерзімде Заңға сәйкес келтіру туралы көрсетілген. Астана қаласы бойынша Ішкі мемлекеттік аудит департаменті мемлекеттік сатып алуды ұйымдастырушыға камералдық бақылау қорытындылары бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы 02.08.2016ж. №409 хабарламаны жіберген болатын. «Астана қаласының Коммуналдық шаруашылық басқармасы» ММ-нің жауабына сәйкес сатып алулардың күші жойылды. Уәкілетті орган веб-портал арқылы мемлекеттік
сатып алуды ұйымдастырушыға конкурсқа рұқсатты ашқан және «Қайта қарау» мәртебесін қойған. Алайда «Астана қаласының Коммуналдық шаруашылық басқармасы» ММ-нің мемлекеттік сатып алуды ұйымдастырушысы берілген сатып алулардың күшін жойды. Соған байланысты, мемлекеттік аудит органдарының заңды талаптары орындалған жоқ. «Мемлекеттік аудит және қаржылық бақылау туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 25-бабының 3-тармағына сай, мемлекеттік аудит объектісінің лауазымды тұлғалары Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы кодексіне сәйкес мемлекеттік аудит және қаржылық бақылау органдарының ұйғарымдарын орындамаған үшін жауапты болады. ҚР ӘҚБК-нің 462-бабының 3-бөлігіне сәйкес, Осы Кодекстің 162, 227 баптарында көзделген жағдайларды қоспағанда, мемлекеттiк бақылау және қадағалау органдары (лауазымды адамдар), мемлекеттік органдардың лауазымды адамдары өздерінің құзыретi шегiнде берген заңды талаптарды немесе нұсқамаларды, ұсынуларды, қаулыларды орындамау немесе тиiсiнше орындамау белгілі бір қызмет түріне рұқсаттың қолданылуын тоқтата тұрып не қызметті немесе жекелеген қызмет түрлерін тоқтата тұрып, лауазымды адамдарға он бес айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде айыппұл салуға әкеп соғады. Астана қаласы бойынша Ішкі мемлекеттік аудит департаменті Басқарма басшысы Т.К.Закарьяновке әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттаманы жасады, өйткені мемлекеттiк бақылау және қадағалау органдары (лауазымды адамдар), мемлекеттік органдардың лауазымды адамдары өздерінің құзыретi шегiнде берген заңды талаптарды немесе нұсқамаларды, ұсынуларды, қаулыларды орындамағаны немесе тиiсiнше орындамағаны үшін Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы кодексінің 462-бабының 3-бөлігіне сәйкес әкімшілік жауапкершілік көзделеді. Аталған әкімшілік іс Астана қаласы бойынша мамандандырылған әкімшілік сотта қаралады.
ʤˁ˃ʤʻʤ ౢʤʸʤˁˏ ʮʫˀʧʳʸʳʶ˃ʳ ಉʶʳʸʪʳ ʮಁʻʫ ʤ˃ౢʤˀ˄ˌˏ ʽˀʧʤʻʪʤˀˏʻˏ౦ ʤˁ˃ʤʻʤ ౢʤʸʤˁˏ ಁʪʳʸʫ˃ ʪʫʿʤˀ˃ʤʺʫʻ˃ʳʻʪʫ ϮϬϭϲ ʮˏʸʪˏ౦ ౢʤʯʤʻ ʤʱˏʻʪʤ ˃ʳˀʶʫʸʧʫʻ ʻʽˀʺʤ˃ʰʦ˃ʳʶ ౢ౭ౢˏౢ˃ˏౢ ʤʶ˃ʳʸʫˀʪʳ౦ ˃ʳʯʳʺʳ №
1
2
3
4
Нормативтік құқықтық актінің деректемелері Астана қаласы әкімдігінің 2016 жылғы 29 тамыздағы № 1061551 қаулысы Астана қаласы әкімдігінің 2016 жылғы 25 тамыздағы № 1971527 қаулысы
Нормативтік құқықтық актінің атауы
«Астана қаласында денсаулык сақтау саласындағы мемлекеттік көрсетілетін қызметтер регламенттерін бекіту туралы»
«Астана қаласының аумағында жер қатынастары саласында жеке және заңды тұлғаларға көрсетілетін мемлекеттік қызметтер регламенттерін бекіту туралы» Астана қаласы әкімдігінің 2015 жылғы 20 шілдедегі № 197-1202 қаулысына өзгерістер енгізу туралы» Астана қаласы «Қосымша дәрі-дәрмекпен қамтамасыз мәслихатының ету туралы» Астана қаласы мәслихатының 2016 жылғы 09 2011 жылғы 7 желтоқсандағы №521/75-IV қыркүйектегі шешіміне өзгерістер мен толықтырулар енгізу №46/8-VI шешімі туралы» Астана қаласы «Мемлекеттік тұрғын үй қорынан берілетін әкімдігінің тұрғын үйге немесе жеке тұрғын үй қорынан 2016 жылғы 07 жергілікті атқарушы орган жалдаған тұрғын қыркүйектегі № үйге мұқтаж азаматтарды есепке алу және 182-1616 қаулысы кезекке қою, сондай-ақ жергілікті атқарушы органдардың тұрғын үй беру туралы шешім қабылдауы» мемлекеттік көрсетілетін қызмет регламентін бекіту туралы» Астана қаласы әкімдігінің 2015 жылғы 15 маусымдағы № 182-976 қаулысына өзгерістер енгізу туралы»
Әділет Тірорган- кеу дарында нөтіркел- мірі ген күні 04 қазан 1065 2016 жыл
04 қазан 1066 2016 жыл
10 қазан 1067 2016 жыл
12 қазан 1068 2016 жыл
Астана қалалық және Есіл ауданы Ардагерлер кеңесі тыл еңбеккері Байсатов Сапар Шакенұлының қайтыс болуына байланысты туған туыстарына қайғысына ортақтасып, көңіл айтады.
11
ʤˁ˃ʤʻʤ ౢʤʸʤˁˏ ಁʶʳʺʪʳʧʳ ˈʤʸˏౢ˃ˏ ʤౢʿʤˀʤ˃˃ʤʻʪˏˀ˄ ʺʤౢˁʤ˃ˏʻʪʤ «ІІ, ІІІ және ІV санаттағы объектілерге мемлекеттік экологиялық сараптама қорытындысын беру» Мемлекеттiк көрсетілетін қызмет беруші – «Астана қаласының Табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасы» мемлекеттік мекемесі Мемлекеттік қызметті көрсету тәртібі және мемлекеттік қызметті көрсету мерзімдері: көрсетілетін қызметті берушіге, Мемлекеттік корпорацияға құжаттар топтамасын тапсырған сәттен бастап, сондай-ақ порталға жүгінген кезде: ІІ санаттағы объектілер үшін қоршаған ортаға эмиссияға рұқсат беру өтінішті тіркеген күннен бастап – күнтізбелік 30 (отыз) күннен аспайды; ІІІ санаттағы объектілер үшін қоршаған ортаға эмиссияға рұқсат беру өтінішті тіркеген күннен бастап – 10 (он) жұмыс күннен аспайды; ІV санаттағы объектілер үшін қоршаған ортаға эмиссияға рұқсат беру өтінішті тіркеген күннен бастап – 5 (бес) жұмыс күннен аспайды; рұқсатты қайта ресімдеу – 1 (бір) ай ішінде; Көрсетілетін қызметті беруші көрсетілген қызметті алушы құжаттарды алған кезден бастап ІІ санаттағы объектілер үшін он бес күнтізбелік күннен аспай, ІІІ санаттағы объектілер үшін бес күнтізбелік күннен аспай ұсынылған құжаттардың толықтығына тексереді. Ұсынылған құжаттардың толық емес екендігі анықталған жағдайда көрсетілген қызметті беруші белгіленген мерзімде өтінішті алдағы уақытта қарастыру бойынша жазбаша дәлелді бас тарту береді. Мемлекеттік корпорация өтініш жасаған кезде қабылдау күні мемлекеттік қызметті көрсету мерзіміне кірмейді. Мемлекеттік қызметті көрсету нәтижесі: II, III және IV санаттағы объектілер үшін қоршаған ортаға эмиссияға рұқсат, рұқсатты қайта ресімдеу не мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартының 10-тармағымен көзделген жағдайлар мен негіздер бойынша мемлекеттік қызметті көрсетуден бас тарту туралы дәлелді жауабы.
Көрсетілетін қызметті алушы (немесе оның өкілі) жүгінген кезде мемлекеттік қызметті көрсету үшін қажетті құжаттардың тізбесі: 1. ІІ және ІІІ санаттағы объектілер үшін қоршаған ортаға эмиссияға рұқсат алу үшін: – І, ІІ және ІІІ санаттағы объектілер үшін қоршаған ортаға эмиссияға рұқсат алу үшін өтінім; – қоршаған ортаны қорғау жөніндегі ісшаралар жоспары. 2. IV санаттағы объектілер үшін қоршаған ортаға эмиссияға рұқсат алу үшін: – IV санаттағы объектілер үшін қоршаған ортаға эмиссияға рұқсат алу үшін өтінім; – есептік немесе аспаптық жолмен орнатылған және негізделген қоршаған ортаға эмиссияның нормативтері. 3. II, III және IV санаттағы объектілер үшін қоршаған ортаға эмиссияларға рұқсатты қайта ресімдеу үшін: – II, III және IV санаттағы объектілер үшін қоршаған ортаға эмиссияға рұқсатты қайта рәсімдеу үшін өтінім. Көрсетілетін қызметті берушінің жұмыс кестесі: Демалыс және мереке күндерін қоспағанда, дүйсенбі-жұма аралығында сағат 13.00-ден 14.30-ға дейінгі түскі үзіліс пен сағат 08.30-дан 18.00-ге дейін. Көрсетілетін қызметті берушінің мекенжайы: Астана қаласы, Сарыарқа даңғылы, 13, каб.410, байланыс телефондары: 8(7172) 55-75-80, 55-75-81. «Астана қаласының Табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасы» ММ
ʤˁ˃ʤʻʤ ౢʤʸʤˁˏ ಁʶʳʺʪʳʧʳ ˈʤʸˏౢ˃ˏ ʤౢʿʤˀʤ˃˃ʤʻʪˏˀ˄ ʺʤౢˁʤ˃ˏʻʪʤ «ІІ, ІІІ және ІV санаттағы объектілерге мемлекеттік экологиялық сараптама қорытындысын беру» Мемлекеттiк көрсетілетін қызмет беруші – «Астана қаласының Табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасы» мемлекеттік мекемесі Мемлекеттік қызметті көрсету тәртібі және мемлекеттік қызметті көрсету мерзімдері: көрсетілетін қызметті берушіге, Мемлекеттік корпорацияға құжаттар топтамасын тапсырған сәттен бастап, сондай-ақ порталға жүгінген кезде: мемлекеттік экологиялық сараптама қорытындысын беру - II санаттағы объектілер үшін - бір айдан, III және IV санаттардағы объектілер үшін он жұмыс күнінен аспайды; қайталама мемлекеттік экологиялық сараптама қорытындысын беру - II санаттағы объектілер үшін - он жұмыс күнінен, III және IV санаттардағы объектілер үшін бес жұмыс күнінен аспайды; алдын ала сараптама - 3 (үш) жұмыс күнінен аспайды; Мемлекеттік көрсетілетін қызметті беруші мемлекеттік көрсетілетін қызметті алушыдан құжаттарды алған сәттен бастап үш жұмыс күні ішінде тапсырылған құжаттардың толықтығын тексереді. Ұсынылған құжаттардың толық емес екендігі анықталған жағдайда көрсетілген қызметті беруші белгіленген мерзімде өтінішті алдағы уақытта қарастыру бойынша жазбаша дәлелді бас тарту береді. Мемлекеттік қызметті көрсету нәтижесі: Мемлекеттік қызмет стандартының 1-қосымшасына сәйкес II, III және IV санат объек тілері үшін «келісіледі/келісілмейді» деген тұжырыммен мемлекеттік экологиялық сараптама қорытындысын беру. Көрсетілетін қызметті алушы (немесе оның өкілі) жүгінген кезде мемлекеттік қызметті көрсету үшін қажетті құжаттардың тізбесі: 1. Мемлекеттік қызмет стандартының 2-қосымшасына сәйкес нысан бойынша
мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу жөнінде өтінім; 2. Әзірлеу деңгейі жобалау сатыларына сәйкес келетін қоршаған ортаға әсердің оған ілеспе бағалау (бұдан әрі - ҚОӘБ) материалдарымен бірге қоршаған ортаға әсер етуші межеленіп отырған қызметтің жобалау алдындағы және жобалау құжаттамасы, келесі құрамда: – қоғамдық пікірді есепке алу нәтижелері; – өтінімді бұқаралық ақпарат құралдарында (бұдан әрі БАҚ) жарияланғанын растайтын материалдар; – жобаның электрондық нұсқасы. 3. Эмиссиялар нормативтерінің жобалары, келесі құрамда: – жобаның электрондық нұсқасы. – жергілікті мемлекеттік басқару органдары әзірлеген іске асырылуы қоршаған ортаға теріс әсерлерге әкеп соғуы мүмкін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің, нормативтік- техникалық және нұсқаулық-әдістемелік құжаттардың жобалары, келесі құрамда: – өтінімді БАҚ-да жарияланғанын растайтын материалдар. Көрсетілетін қызметті берушінің жұмыс кестесі: Демалыс және мереке күндерін қоспағанда, дүйсенбі-жұма аралығында сағат 13.00-ден 14.30-ға дейінгі түскі үзіліс пен сағат 08.30-дан 18.00-ге дейін. Көрсетілетін қызметті берушінің мекенжайы: Астана қаласы, Сарыарқа даңғылы, 13, каб.410, байланыс телефондары: 8(7172)55-75-80, 55-75-81. «Астана қаласының Табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасы» ММ
12
ȹ
www.astana-akshamy.kz
ÉÇÆÈÊ
«ÀÑÒÀÍÀ» ×ÅÌÏÈÎÍÄÛҚҚÀ ÀÑÛҚÏÀÄÛ ʫˬ˯˲˞˘ˬ́೪ ͨʤ˳˵˘ˮ˘ͩ ˽˟˭˱ˤ˯ˮ˞́೪೪˘ ˟˲˵˟ ೪˯ˬ ˢ˟˵˪˧ˣ˶˛˟ ˘˳́೪˱˘˞́͘ ʫˬ ˙˧˲˧ˮ˾˧ˬ˧˛˧ˮ˧೮ ϯϬͲ˵˶˲́ˮ˞˘ ˳́˲˵ ˘ˬ˘೮˞˘ ˘ˬ˭˘˵́ˬ́೪ ͨౢ˘˥˲˘˵˱˟ˮͩ ˪˟ˣ˞˟˳˧˱͕ Ϯ͗Ϭ ˟˳˟˙˧˭˟ˮ ˢ˯ˬ ˙˟˲˞˧͘ Ойын алдында астаналықтардың сапында Игорь Шитов, Неманья Максимович және Агим Ибраими жарақаттарына байланысты алаңға шыға алмайтыны белгілі болды. Бұл жағдай команданың ойынына әжептеуір әсерін тигізді. Соған қарамастан, қонақтар алғашқы 15 минутта допқа көбірек иелік етіп, алғашқы қауіпті шабуылды да ұйымдастыра білді. Асхат Тағыбергеннің алыстан бағыттаған добы қақпадан сәл қиыс кетті. Сәлден соң Джуниор Кабананга да бағын сынап көрді, бірақ қақпашы Стас Покатилов өз орнынан табылды. Есеп 29-минутта ашылды. Бұрыштамадан көтерілген допты Жерар Гоу соғып, Ненад Эрич қайтарғанымен, жалма-жан испандық Арсо қайтадан теуіп, гол салып кетті.
×ÅÌÏÈÎÍÌÅÍ ÆÀÒÒÛҒÓ ˀˤ˯ ʽˬˤ˭˱ˤ˘˞˘˳́ˮ́೮ ˽˟˭˱ˤ˯ˮ́ ʪ˘ˮˤ̆˲ ʫˬ˟˶˳˧ˮ˯˚ ˟ˬ˯˲˞˘˞˘೦́ ˣ˧ ˯೪́೦˘ˮ ζϱϰ ˭˟˪˵˟˱Ͳˬˤ˻˟˥˛˟ ˙˘˲́˱͕ ˙˘ˬ˘ˬ˘˲˭˟ˮ ˢ˘˵˵́೦˶ ˢ˘˳˘˞́͘ ͨˇˤˣ˪˶ˬ̂˵Ͳ˄˲˘ͩ ഉˬ˟˶˭˟˵˵˧˪ ˢ˯˙˘˳́ˮ́೮ ˘̆˳́ˮ˞˘ ˥́˭˞˘˳˵́˲́ˬ೦˘ˮ ˘˾́೪ ˳˘˙˘೪೪˘ ͨʤ˳˵˘ˮ˘ͩ ʿ˲˟ˣˤ˞˟ˮ˵˵˧˪ ˪ˬ˶˙́ˮ́೮ ˳˱˯˲˵˵́೪ ˭˟ˮ˟˞ˢ˟˲˧͕ ʽˬˤ˭˱ˤ˘˞˘ ˽˟˭˱ˤ˯ˮ́ ˓˲ˤ˥ ʺ˟ˬ̂ˮˤ˽˟ˮ˪˯ ˞˘ ೪˘˵́˳˵́͘ мын. Егер бапкерлікпен айналысатын болсам, жеке-жеке дайындаған дұрысау. Әзірге маған көпшілікті шынықтыру қиынға соғатын сияқты көрінеді, – дейді Данияр Елеусінов. Юрий Мельниченко Даниярдың өзі оқыған мектепке келіп, осылай сабақ өткізуі үлгі боларлық үлкен іс екенін, балалардың соған қарап спортқа бет бұратынын айтты. Осындай сабақ Астана мен Алматы қалаларында биыл сегізінші рет ұйымдастырылды. Бірінші сабақ сәуір айында Астанада басталды. Қыркүйекте Олимпиада чемпиондары оңтүстік астанадағы екі мектепке барды. Жобаны іске асырушылар енді мұндай жаттығуды Ақтөбе мен Қарағанды қалаларында өткізуді жоспарлап отыр. Жалпы, «Физкульт-Ура» жобасы еліміздің барлық өңірлерін қамтуды көздейді.
ʪ̛̛̥̯̬̜ ˌʽʺʶʽ͕ ͨʤ̭̯̦̌̌ͩ ̡̨̥̦̭̼̦̼̌̔̌ಪ ದ̨̬ಢ̱̹̼̭̼̌͗ Дайындаған: Орынбек ӨТЕМҰРАТ
Аталмыш мектептегі бұл жолғы Дене шынықтыру сабағы бұрынғыдан өзгерек болды. 5-сынып оқушылары зор жетістіктерге жеткен спортшылардың жетекшілігімен жаттығу жасап, бой қыздырды. Чемпиондар жеткіншектерге жаттығудың жетілдірілген жаңа түрлерін жасатты. Соңында балаларды екі топқа бөліп, эстафеталық ойын өткізді. Қызыға қатысқан оқушылар жеңіске ұмтылып, белсенділік танытты. – Өзім оқыған мектепке биыл екінші рет бас сұғып тұрмын. Уақытымның көбі жаттығумен өтетіндіктен мұнда жиі келе алмаймын. Оның үстіне сырт жаққа да көп шығамын. Кезінде осы залға келгенше асығатынбыз. Дене шынықтыру сабақтарына өте белсенді қатыстым. Бүгін міне өзім де балаларға сабақ өткізіп, баптаудың оңай емес екенін біліп жатыр-
Матчтың 35-минутында есеп еселенді. Бауыржан Исламханнан сәтті пас алған Исламбек Қуат қақпаның шетін дәл көздеді. Екінші таймда елордалықтарға есепті қысқартатындай мүмкіндік туды. 60-минутта Джордже Деспотович он бір метрлік айыпдобын сәтті орындай алмады. Серпілген допты Серікжан Мужиков қайта соғып еді, ол да нәтижесіз болды. Айыпдобын қайтарудан Ненад Эрич те көзге түсті. Қосымша уақытта «Астана» қақпасына пенальти белгіленіп, Жерар Гоу мергендік таныта алмады. Сонымен, «Қайраттан» айласын асыра алмаған «Астана» келесі жолы Грекияда «Олимпиакос» командасымен кездеседі. Еуропа лигасы топтық кезеңінің 3-турында өтетін бұл матч 20 қазан күні болады.
– Біз ойынды өз бақылауымызда ұстадық. «Қайрат» қорғаныста ойнап, қарымта шабуыл кезінде гол салып кетті. Бірінші голдан кейін ес жиямыз дегенше екіншісін жіберіп алдық. Біз жеңеміз деп бардық. Чемпиондықты сонда тойлаймыз деп те ойладық. Футбол болғасын, әттегенай дегізбей қоймайды. Алда әлі екі тур бар. Қалайда жеңу керек.
ʤ̨̛̦̯̣̜̌ ˃ʰʺʽˍ˄ʶ͕ ͨౢ̜̬̯̌̌ͩ ̡̨̥̦̭̼̦̼̌̔̌ಪ ̙̬̯̼̣̜̌̌ ದ̨̬ಢ̱̹̼̭̼̌͗ – Матч қызықты сәттерге толы болды. Біз қарымта шабуылдарға сәтті шықтық. Ал қарсыластар екінші таймда белсендірек қимылдап, қақпамызға айтарлықтай қауіп төндірді. Бізге пенальтиден сала алмады. Есесіне біз де он бір метрден соға алмадық. Жалпы айтқанда, ойын триллерге ұқсас болды. Бірақ біздің пайдамызға жақсы аяқталды.
ҲȉȐȉȖ 01.05
{ ª ĭ Ĭ©ª ¥ ©§« £ ¢ ©³¥³Ħ Éîãæòóé÷éĀìáñ çĢîæ åáíô ¤ ¥ ©ª¨£L L âáêìáîüò áĬðáñáóóáîåüñô çĢîæ áĬðáñáó ëïíéóæóĄîåæ ªL¨¢ £L§ Ě { ¢«Ģ£L L ¨L£ ¥ ÍæîùĄë éæòĄ kÁòóáîá áĬùáíüv äáèæóĄîĄĦ ñæåáë÷éĀòüv ÇÙÒ
Åéñæëóïñ Ċ ÒĢôìæ ÒÍÁĩīÌÏÃÁ ÅéñæëóïñåüĦ ïñüîâáòáñü Âáò ñæåáëóïñ Ċ ÈæêĄî ģ̼ÐÂÆË kx©ª ¥ Ĭ° ¤³v ªLîåæ çáñéĀ ìáîĨáî íáóæñéáìåáñåü òĄìóæíæòĄè ëĤùĄñĄð âáòôĨá âïìíáêåü
¢® · Ĭ¦£ £ ¨L¥LĦ §L¢L¨£ ¨L ¤ ¥ ¢Ĥ Ĭ ¨ ©³¥ Ĥ£L©«L ° ¨ª ¤ © Çáñîáíá íæî öáâáñìáîåüñôìáñåüĦ íáèíĪîüîá çáñîáíá âæñôùĄ çáôáð âæñæåĄ { ª kx©ª ¥ Ĭ° ¤³v ªL ¨ ¢® ·©³¥³Ħ ¢¦¤§´¶ª ¨£L¢ ¦¨ª £³Ĩ³¥ ª ¨L£L§ Ĭ ªª £ ³ Óáñáìüíü Óáðòüñüò Ě Âáòðáöáîá x©ª ¥ Ĭ £ ©³ Á ~Ī ¥¦ ¢Ĥ° ©L k ª £´©ª ¦ y v ~
Ñæåáë÷éĀ í ¢ ¥ ¡³ x©ª ¥ Ĭ £ ©³ ÅïòóüĬ ¢Ĥ° ©L astana.aqsham@gmail.com ĭ ³£ « Ĥ£¤ ©L ª £ ¬ ¢© ÓĄìùĄìæñ âĤìĄíĄ Çáñîáíá va-reklama@mail.ru