78_

www.astana-akshamy.kz ǍǁljƽƲ

ÑÆÒÐÔÂÌÉËÁÌÜĭ ĭÏĩÁÍÅÜĭ ÒÁàÒÉ ÄÁÈÆÓ ÇÜÌĩÜ ĭÁÈÁÎÎÁÎ ÂÁÒÓÁÐ ÙÜĩÁÅÜ

͐ (3430) 09/07/2016

ƏÊ²Ì ÒӨÐÀҒÀ Ò²ÇÃ²Í²Í ҰÑÒÀÄÛ ʫˬ˯˲˞˘ ഉ˪˧˭˧ ಁ˳˟˵ ʰ˳˟˪˟˾˟˚ ͨʻ೵˲ ʽ˵˘ˮͩ ˱˘˲˵ˤ̆˳́ˮ́೮ ʤ˳˵˘ˮ˘ ೪˘ˬ˘ˬ́೪ ˹ˤˬˤ˘ˬ́ˮ́೮ ˵഑˲˘೦˘˳́ ˙˯ˬ́˱ ˳˘˥ˬ˘ˮ˞́͘

4

YЛЕСКЕРЛЕР YМIТI YЗIЛМЕЙДI

ʤ˳˵˘ˮ˘ ೪˘ˬ˘˳́ ഉ˪˧˭˞˧˛˧ˮ˧೮ ೪˯ˬ˞˘˶́˭˟ˮ ͨʤˣ˙˶˪˘ ˢˤˬ̂̆ͩ ˪˯˭˱˘ˮˤ̆˳́ˮ́೮ ˘ˬ˞˘˶́ˮ˘ ˘˲˙˘ˬ́˱ ೪˘ˬ೦˘ˮ ೴ˬ˟˳˪˟˲ˬ˟˲ ˭ഉ˳˟ˬ˟˳˧ ˯೮ ˾˟˾˧˭˧ˮ ˵˘˱˵́͘ ʥ೵ˬ ˭˟˪˟˭˟˛˟ ೪˘˵́˳˵́ ˞˘˶Ͳ˞˘˭˘˥ ˙೵೦˘ˮ ˞˟˥˧ˮ ˙˧˲ˮ˟˾˟ ˭ഉ˲˵˟ ˪഑˵˟˲˧ˬ˛˟ˮ ˙˯ˬ˘˵́ˮ͘ ʤ˥˞́೮Ͳ˪೴ˮˮ˧೮ ˘˭˘ˮ́ˮ˞˘ ˙˘˲ ˵˘˱೪˘ˮ ೪˘˲ˢ́˳́ˮ ೴ˬ˟˳˪˟˲ ˲˟˵˧ˮ˞˟ ˳˘ˬ೦˘ˮ ˺˘ˬ́೪ ˙˧˲Ͳ ˘೪ ˪೴ˮ˞˟ ˙˘˲˭˘೪ ˵˧˳˵˟˱ ೪˘ˬ˞́͘ ʤˬ˞˘ˮ೦˘ˮ ˵೵˲೦́ˮ˞˘˲ ˙˧˲ˮ˟˾˟ ˭ഉ˲˵˟ ˮ˘˲˘ˣ́ˬ́೪ ˘˪˻ˤ̆˳́ˮ ഑˵˪˧ˣ˧˱͕ ೪˘ˬ˘ ˙ˤˬ˧˛˧ˮ˟ˮ ˪഑˭˟˪ ˳೵˲˘˶˭˟ˮ ˙˯ˬ˞́͘ ʤ˳˵˘ˮ˘ ೪˘ˬ˘˳́ˮ́೮ ഉ˪˧˭˞˧˛˧ ˘ˬ˞˘ˮ೦˘ˮ ೴ˬ˟˳˪˟˲ˬ˟˲˞˧೮ ˭ഉ˳˟ˬ˟˳˧ˮ˟ ೴ˮ˳˧ˣ ೪˘˲˘˱ ೪˘ˬ˭˘˞́͘ ʮ˘೦˞˘˥˞́ ˙˘˲́ˮ˾˘ ˵˘ˬ˞˘˱͕ ˾˟˾˶˞˧೮ ˵೴˲ˬ˧ ˢ˯ˬ˞˘˲́ˮ ೪˘˲˘˳˵́˲́˱ ˪˟ˬ˞˧͘ ʺ˧ˮ˟͕ ˢ˶́˲˞˘ ˙೵ˬ ˭ഉ˳˟ˬ˟ ˞˟ ˾˟˾˧˭˧ˮ ˵˘˙˘˞́͘ ͨʤˣ˙˶˪˘ ˢˤˬ̂̆ͩ ˪˯˭˱˘ˮˤ̆˳́ˮ́೮ ˵˯೪˵˘˱ ೪˘ˬ೦˘ˮ ೪೵˲́ˬ́˳́ˮ ˙˘˳೪˘ ˭˟˲˞˧˛˟˲ˬ˧˪ ˪˯˭˱˘ˮˤ̆ ഑ˣ ˭˯˥ˮ́ˮ˘ ˘ˬ˞́͘

5 ÇÏÌ ÇĠѼҼΠÇÆħ¼ÌÅÆÓËÆÎ ÇĠÊÆ

«Нұр Отан» партиясы Астана қалалық филиалының кезектен тыс XXIII конференциясы болып өтті. Жиын барысында «Нұр Отан» партиясы Төрағасының бірінші орынбасары Мұхтар Құл-Мұхаммед саяси ұйымның Астана қалалық филиа лының төрағасы лауазымына елорда әкімі Әсет Исекешевтің кандидатурасын ұсынды. Ашық дауыс беру барысында кандидат конференцияға қатысқан 192 делегат тарапынан бірауыздан қолдау тапты. Сондай-ақ, Мұхтар Абрарұлы Астана қаласының бұрынғы әкімі әрі қалалық филиалдың төрағасы болған Әділбек Жақсыбековке партия жұмысын ілгерілетудегі атқарған еңбектеріне алғысын білдіріп, жаңа төрағаның жұмысына жетістік тіледі. Мұхтар Құл-Мұхаммед Әсет Исекешевті таныстыра отырып, елордамыздың Қазақстанның негізгі өндірістік орталықтарының бірі ретінде қалыптасқанын, дотациялық қаладан республикалық бюджеттің донор-аймағына айналғанын атап өтті. Астананың жалпы аймақтық өнімі қазірдің өзінде бір жарым триллион теңгеден асады. Шаһарда білім және медициналық кластерлер, локомотив жинау және вагон құрылысы кешендері, сондай-ақ Орталық Азия мен Сібірдегі ірі жаңа көлік-логистикалық орталығы құрылды. (Жалғасы 2-бетте)

8

6-7 ĭÁÈÁĭĭÁ kÙÏÔÅÜħv ĭÁÇÆÓ¼ ÇÏĭ

ģË¼Í ËÔÂÏÄÜ ģÎÆÌÅÆ

2

ȹ

www.astana-akshamy.kz

½ÃÆȼ¸ ÊÓÅÓÉÓ

ȽÉÄÀ ¸ÉʸŸ ÆǼ¾¿»¼ÄÉ

ÀÏÀÒÒÛ ҮÉÄÅÍ – ÆÀҢÀ ÏƏÒÅÐÃÅ

Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев «Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына қатысушы мемлекеттердің аумақтарында бірлескен жедел-тергеу топтарын құру тәртібі және олардың қызметі туралы келісімді ратификациялау туралы» Қазақстан Республикасының Заңына қол қойды. Президент Нұрсұлтан Назарбаев «Мемлекеттік саяси қызметшілердің жұмысын бағалауды жүргізетін уәкілетті адамдардың тізбесін бекіту туралы» Жарлыққа қол қойды ĝÁ°Ã¼É

Премьер-министр Кәрім Мәсімов Үкіметтің селекторлық отырысында еліміздегі барлық әуежайларда қауіпсіздік шараларын күшейтуді тапсырды. Үкіметі отырысында Мемлекет басшысының 2016 жылғы 1 шілдеде Индустрияландыру күнінде берген тапсырмаларын жүзеге асыру бойынша шаралар, сондай-ақ АӨК дамыту мәселелері мен өңірлердегі кейбір проблемалы мәселелер қаралды. Үкіметке тұрғын үй құрылысының жаңа бағдарламасы ұсынылды. Бұл туралы ҚР Ұлттық экономика министрі Қуандық Бишімбаев мәлім етті. Елбасы тұрғын үй мәселесін түбегейлі шешу мақсатында сатып алу құқығынсыз жалға берілетін баспана бойынша алдағы 15 жылда 1,5 млн пәтер салуды тапсырған болатын. Ақпарат және коммуникациялар министрі Дәурен Абаев «Егемен Қазақстан» газетінің және «ҚазАқпарат» халықаралық ақпарат агенттігінің ұжымдарына жаңа басшыларды – Дархан Қыдырәлі және Әсел Төлегенованы таныстырды. ҚР Білім және ғылым министрлігінің мәліметі бойынша биыл елдегі 11 893 сауықтыру лагерлеріне 2 млн 116 мың баланы жіберу көзделіп отыр. Бұл 1-10 сынып оқушыларының 83 пайызын құрайды. Ал елдегі мектеп оқушыларының жалпы саны 2 млн 562 мың. Сондай-ақ, биыл халықтың әлеуметтік әлсіз тобының 507 930 баласы үшін сауықтыру демалысы мемлекеттік бюджет есебінен ұйымдастырылады.

ʤ˳˵˘ˮ˘ ೪˘ˬ˘˳́ˮ́೮ ഉ˪˧˭˧ ಁ˳˟˵ ʰ˳˟˪˟˾˟˚ ˟˳˪˧ ˢഉˮ˟ ˘˱˘˵˵́ ˢ˘೦˞˘˥˞˘೦́ ˵೵˲೦́ˮ ೴˥ˬ˟˲˞˧ ˙೵ˣ˶ ˙˯˥́ˮ˾˘ ˱ˤˬ˯˵˵́೪ ˢ˯˙˘ˮ́೮ ˯˲́ˮ˞˘ˬ˶ ˙˘˲́˳́˭˟ˮ ˵˘ˮ́˳˵́͘ ʫˬ˯˲˞˘ ˙˘˳˾́˳́ ˢ˘೮˘ ˵೵˲೦́ˮ ೴˥ˬ˟˲˞˧೮ ೪೵˲́ˬ́˳́ˮ˘ ˙഑ˬ˧ˮ˛˟ˮ ˢ˟˲ ˶˽˘˳˪˟ˬ˟˲˧ˮ ˘˲˘ˬ˘˱ ˪഑˲˞˧͘

үй тапсырылды. Аталған жоба аясында ескі және апатты жағдайдағы тұрғын үйде тұрып жатқан 1476 отбасы жаңа баспанаға ие болды. Жоба жүзеге асырылған жылдары Астанада 90 ескі үй бұзылған. Биылғы жылдың соңына дейін тағы да 27 үй бұзылады. Жыл соңына дейін 601 отбасы баспаналы болады. 2017 жылы 111 бұзылған ескі үйде тұрған 1872 отбасы ақысыз негізде жаңа пәтерлерге ие көшеді. «Қолжетімді тұрғын үй – 2020» бағдарламасы аясында қолға алынған жобаны жүзеге асырмас бұрын 2013 жылы қаланың тұрғын үй қорына талдау жүргізіліп, ведомствоаралық комиссиямен тұрғын ғимараттар мен құрылыстарды апатты жағдайда және бұзуға жатады деп танылған негізгі құрылыс конструкциялары мен инженерлік желілері әбден тозған тұрғын үйлердің тізімі жасалды. Тізімге 1940-1970 жылдары салынған 228 баспана енді. Олар 2018 жылға дейін іске асырылатын жобаның бірінші кезеңінде үлестіріледі. Ескі және апатты жағдайдағы тұрғын үйлерді бұзу бойынша жобаның екінші кезеңі 2018-2020 жылдарда жүзеге асырылады. Қазіргі кезде тұрғын үйлердің тізімі жасалып, 11 жоба әзірленіп, жетеуі дайындық үстінде. Жобаланып жатқан тұрғын үйлердің жалпы ауданы – 366,5 мың шаршы метрді құрайды.

Қаланың бір бөлігін қалпына келтірудің пилоттық жобасымен тұрғын үйлер салу, апатты жағдайдағы үйлерді бұзу және қаладағы «ескі орамдарды» қалпына келтіру қарастырылған. Осылайша, елорда тұрғындары ақысыз негізде жаңа пәтерлерге (ауданы ескі үйдің ауданымен бірдей) ие болады. Қала күн өткен сайын абаттандырылып жатыр. Бұл ретте инвестициялар қаражаттың қайтарымдылығы қағидатымен жеке инвестордан тартылатындықтан жаңа тұрғын үйдің құрылысына бюджет қаржысы жұмсалмайды.

– Жоба жақсы. Енді нысандарды тапсыруды созбай, барлық мерзімдер мен кестелерді сақтау керек. Көшіп келетін отбасылар үшін инфрақұрылымның болуын қарастыру қажет, пайдалануға берілетін баспаналарда міндетті түрде балабақшалар мен спорт алаңдары болуы тиіс, – деді Әсет Исекешев. Жобаның бірінші кезеңінде үш жылдың ішінде 13 тұрғын үй кешенінде жалпы ауданы 234 мың шаршы метр 28 тұрғын

ƏÊ²Ì ÒӨÐÀҒÀ Ò²ÇÃ²Í²Í ҰÑÒÀÄÛ

(Жалғасы. Басы 1-бетте) «Мемлекет басшысы қала басшысы ретінде Ә.Исекешевті бекерден-бекер таңдаған жоқ. Өйткені, елордамыз жаңашылдық пен инновацияның орталығы болып отыр. Мемлекет басшысы да Астананы дамытудың басым бағыты ретінде инновациялық саланы көрсетіп берді. Ол жаңа экономикалық модельді құруға мүмкіндік береді және біздің басты стратегиялық мақсатымыз – Қазақстанның әлемнің ең дамыған 30 елінің қатарына қосылуын қамтамасыз етеді. ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесі қарсаңында бұл мәселе – ең өзектілердің бірі. Сондықтан «Нұр Отан» партиясы Елбасы тапсырмаларының орындалу сапасын қатаң бақылаумен қамтамасыз етуі тиіс. Ал, Исекешевті осы саланың білгір маманы деуге болады. Әрі осы мақсатта жүктелген міндеттерді

толықтай орындап шығады деп сенеміз» деп атап өткен ол Ұлт жоспарының «100 нақты қадамын» және «Нұрлы жол» бағдарламаларын жүз пайыз жүзеге асыру керектігіне тоқталды. Сондай-ақ, кезектен тыс жиында «Нұр Отан» партиясының Астана қалалық филиалы саяси кеңесінің жаңа құрамы бекітілді. Конференцияға қатысқан 192 делегаттың назарына саяси кеңестің жаңа құрамын ұсынып, ол бірауыздан қолдау тапты. Сая си кеңес құрамына Исекешев Әсет Өрентайұлы, Сергеев Владислав Алексеевич, Қасенов Гайдар Қабдоллаұлы, Нұрпейісов Жанат Ғазизұлы, Батпенов Саят Нұрланұлы кірді. Бүркіт НҰРАСЫЛ

ÆҮÃÅÍѲÇÄÅÐIJ ÆӨÍÃÅ ÑÀËÄÛ ౢ˯೦˘˭˞́೪ ˯˲́ˮ˞˘˲˞˘͕ ˪഑˾˟ˬ˟˲˞˟ ˵ഉ˲˵˧˱˵˧ ೪˘˞˘೦˘ˬ˘˶ ˭˘೪˳˘˵́ˮ˞˘ ೵˥́˭˞˘˳˵́˲́ˬ೦˘ˮ ˢ˟˞˟ˬ ˘ˬ˞́ˮ ˘ˬ˶ ˾˘˲˘˳́ˮ˞˘ ʮ˟˲˛˧ˬ˧˪˵˧ ˱˯ˬˤ˻ˤ̆ ೪́ˣ˭˟˵˧ ϮϯϬϬͲ˛˟ ˢ˶́೪ ഉ˪˧˭˾˧ˬ˧˪ ೪೵೪́೪ ˙೵ˣ˶˾́ˬ́೪˵́ ˘ˮ́೪˵˘೦˘ˮ͘ Қала күні қарсаңында өткен кезекті рейдте екі күн ішінде 330 адамның ішімдік ішкені белгілі болды. Абаттандыру ережесін 240 адам бұзса, ұсақ бұзақылық бойынша 160 дерек тіркелген. Ата-анасының рұқсатынсыз көше кезіп жүрген 62 жасөспірім жауапқа тартылыпты.

Астана қаласы ІІД Жергілікті полиция қызметінің инспекторы Ләззат Бисембаеваның айтуынша, жол қозғалысын бақылайтын полицейлер 197 – жылдамдықты асыру, 254 – қауіпсіздік белдігін тақпау, 110-ұялы телефонмен сөйлесу және 11 адамның ішіп алып автокөлік жүргізгенін анықтаған.

www.astana-akshamy.kz

ȹ

½ÃÆȼ¸ ÊÓÅÓÉÓ

ÅҢÁÅÊ ÅËÅÍÃÅÍ ÊҮÍ

ʫˬ˯˲˞˘ˮ́೮ ˁ˘˲́˘˲೪˘ ˘˶Ͳ ˞˘ˮ́ˮ˞˘ ϯϵϬ ˭́೮˞˘˥ ˘˞˘˭ ˵೵˲˘˞́͘ ʺ೵ˮ˞˘೦́ ˪഑˾˟ˬ˟˲ ˭˟ˮ ೦ˤ˭˘˲˘˵˵˘˲ ˪೴ˮ ˳˘˥́ˮ ˪˟ˬ˙˟˵˵˟ˮ˧˱͕ ೪˘ˬ˘ ˪഑˲˪˧ˮ ˯˞˘ˮ ഉ˲˧ ˘˾˘ ˵೴˳˶˞˟͘ ʽ˳́ˮ˞˘˥ ˢ˘೦́˭˞́ ˘˵˭˯˳˹˟˲˘ ˘˶˞˘ˮ˞˘೦́ ഉ˲ ˳˘ˬ˘ ഑˪˧ˬ˞˟˲˧ˮ˧೮ ˢ˟˭˧˳˵˧ ˟೮˙˟˛˧ ˮഉ˵ˤˢ˟˳˧ˮ˞˟ ˯˲ˮ˘೦˘ˮ́ ˞˘˶˳́ˣ͘ Өз тірлігін тындырымды атқарып, тиянақты жұмыс істеген мамандар кеше алғыс хаттар мен бағалы сыйлықтарға ие болды. Оларды Сарыарқа ауданы әкімі Павел Кулагиннің атынан орынбасары Талғат Рахманберді табыстады. Үкіленген үздік қызметкерлердің арасында №4 емхананың бас дәрігері Серік Шәймерденов, №10 емхананың терапевт-дәрігері Назира Сәметова, №4 емхананың педиатрия бөлімі аға медбикесі Әлима Ағымова бар. Сонымен қатар, қошеметтен аудандағы тәртіп сақшылары да тыс қалмады. Дәлірек айтсақ, жергілікті полиция қызметінің инспекторлары Бауыржан Қасенов, Айдос Нұрдәулетов, Асан Мұратов, Ерлан Уахитов пен ювеналды полиция бөлімінің басшысы Әлия Қолышпаеваға әкім грамоталары берілді. «Елордалық дезинфекция» ЖШС директоры Шәміл Гадизаевты ортаға шақырарда әкім орынбасары «Дәл осы кісінің арқасында біздің

ауданда маса жоқ» деп ерекше құрмет көрсетті. Бұдан бөлек, кездесу барысында коммуналдық қызмет басшылары – «Лифт Құрылыс» ЖШС директоры Дмитрий Березовский, «Нестеренко» ЖК директоры Виктор Нестеренко, «Бейнеуорталық» ЖШС директоры Бауыржан Оспанов, сондай-ақ мердігерлік ұйым өкілдері – «Астана көгалдандыру құрылысы» АҚ жұмысшысы Дархан Достияров пен «Install Сервис

Com» ЖШС директоры Қайрат Уәлиев атап өтілді. Ал білім беру саласынан Ғали Орманов атындағы №7 мектеп-гимназияның биология пәні мұғалімі Баян Шәймерденова, Балалар көркемөнер мектебінің бейнелеу өнері және сызу пәні мұғалімі Әлия Өтепова, №19 «Балбөбек» балабақшасының меңгерушісі Алмагүл Төлеуова секілді педагогтар марапатталды. Ботагөз МАРАТҚЫЗЫ

ƏÓÅÆÀÉ ÀÉÛÏÏҰË ÒӨËÅÉIJ Астана қаласының мамандандырылған ауданаралық әкімшілік сотының шешімімен Табиғи монополияларды реттеу және бәсекелестікті қорғау комитетінің департаментіне «Астана халықаралық әуежайы» АҚ-ға қатысты шығарылған 2016 жылғы 30 наурыздағы нұсқаманы заңсыз деп тану және жою туралы өтініш қанағаттандырусыз қалдырылды. Бәсекелестікті қорғау саласындағы заңнамасының бұзылуына департамент ʤ˳˵˘ˮ˘ ˺˘ˬ́೪˘˲˘ˬ́೪ ഉ˶˟ˢ˘˥́ ˢ˯ˬ˘˶˾́Ͳ жүр гізген тергеп-тексеруˬ˘˲˞́೮ ˵˘˪˳ˤ ೪́ˣ˭˟˵˧ˮ˟ ೪˯ˬˢ˟˵˧˭˞˧ˬ˧˛˧ˮ лер нәтижесінде «Аста˾˟˪˵˟˛˟ˮ˧ ೴˾˧ˮ ϭϲ ˭ˤˬˬˤ˯ˮ ˵˟೮˛˟ ˵഑ˬ˟˥˵˧ˮ на халықаралық әуежайы» ˙˯ˬ˘˞́͘ АҚ-ның әрекеттерінде

такси қызметін көрсету үшін Әуежайдың вокзал алды алаңына өтуді шектеуде көрінген монополияға қарсы заңнаманы бұзу фактілері бекітілді. Әкімшілік іс қозғалып, бәсекелестікті қорғау саласындағы заңнама нормаларының бұзылуын жою туралы нұсқама шығарылды. Астана қаласының мамандандырылған ауданаралық әкімшілік сотының қаулы сымен «Астана халықаралық әуежайы» АҚ-ға монополиялық қызметті жүзеге асыру нәтижесінде алынған кірістің 5 пайызы - 16 миллион теңге көлемінде айыппұл салынды.

ÅÐÅÊØÅ ²ËÒÈÏÀÒ ÊӨÐÑÅÒÒ² ʮ˘˳˵˘˲ ˵˟˘˵˲́ˮ˞˘ ʤ˳˵˘ˮ˘ ೪˘ˬ˘˳́ˮ́೮ ʮ೵˭́˳˱˟ˮ ೪˘˭˵˶ ˯˲˵˘ˬ́೦́ˮ́೮ ϱ ˢ́ˬ˞́೦́ˮ˘ ˘˲ˮ˘ˬ೦˘ˮ ˳˘ˬ˵˘ˮ˘˵˵́ ˧˳Ͳ˾˘˲˘ ഑˵˧˱͕ ˯ˮ˞˘ ˢ೵˭́˳˱˟ˮ ೪˘˭˵˶ ೪́ˣ˭˟˵˧ˮ˧೮ ˘˲˞˘˛˟˲ˬ˟˲˧ˮ˟ ೪೵˲˭˟˵ ˪഑˲˳˟˵˧ˬ˞˧͘ Шараға Жұмыспен қамту ақпараттық-талдау орталығы» министрінің атынан алғыс хаторталығымен табысты және АҚ-ның президенті Дәулет тармен марапаттады. Ал Жұмыспен қамту, еңбек жемісті түрде ынтымақтасып Арғындықов қатысып, осы келе жатқан жұмыс берушілер с а л а д а ұ з а қ ж ы л д а р б о й ы және әлеуметтік қорғау басқарде шақырылды. Сондай-ақ, Се- қызмет еткен, талай адамның масының атынан Артем Абильмей, Шымкент, Степногорск жұмыс табуына жәрдемдескен динов құттықтады. Бұдан кейін Жұмыспен қалаларының және Атбасар а р д а г е р л е р д і ж ә н е А с т а ауданынан Жұмыспен қамту на қаласы Жұмыспен қамту қам ту орталығының тарихы орталықтарының өкілдері келді. орталығының қызметкерлерін мен қызметі туралы фильм Салтанатты жиынға «Жұмыс- елорда әкімі атынан, Денсаулық көрсетілді және фотокөрме пен қамту мәселелері жөніндегі сақтау және әлеуметтік даму ұйымдастырылды.

3

ÁÀËÛҚØÛËÀÐ ÁƏÑÅÊÅѲ

ʤ˳˵˘ˮ˘ ೪˘ˬ˘˳́ˮ́೮ ˧˲˛˟˳˧ˮ˞˟˛˧ ʦ̆˽˟˳Ͳ ˬ˘˚˪˘ ˳˶ ೪˯˥˭˘˳́ˮ˞˘ ˳˱ˤˮˤˮ˛˱˟ˮ ˙˘ˬ́೪ ˘˶ˬ˘˶˞˘ˮ ˢ˘˲́˳ ഑˵˵˧͘ ʤ˳˵˘ˮ˘ ˪೴ˮ˧ˮ˟ ˯˲˘˥ ˯˳́˭˟ˮ ೴˾˧ˮ˾˧ ˭ഉ˲˵˟ ഑˵˧˱ ˢ˘˵೪˘ˮ ˘˥˵˶Ͳ ˬ́ ˾˘˲˘ˮ́ ʤ˳˵˘ˮ˘ ೪˘ˬ˘˳́ ഉ˪˧˭˞˧˛˧ˮ˧೮ ͨʮ˘˳ʻ೵˲ͩ ഑ˮ˞˧˲˧˳˵˧˪Ͳ˾˘˲˶˘˾́ˬ́೪ ˪ഉ˳˧˱˯˲ˮ́ ೵˥́˭˞˘˳˵́˲˞́͘ Балық аулауды біз көбіне-көп хоббиге балап жатамыз. Дей тұрғанмен, бұл да спорт түрінің бірі. Ерекше ыждаһаттылық пен төзімділікті қажет ететін бұл сайысқа біз де көз жеткізіп қайттық. Қатысушылардың саны биыл 70-ке жуықтады. Өткен жылдармен салыстырғанда, бұл рекордтық көрсеткіш болды. «А», «В» және «С» секторларына бөлінген балықшылар жарысы қыза түсті. Өйткені, жарыс басталған сәттің алғашқы минутында қатысушылардың бірі алғашқы балықты қармағына ілді. Бірнеше сағатқа созылған доданың жеңім паздары да анықталды. Биыл ұйымдастырушылар бірнеше номинация бойынша жеңімпаздарды марапаттауды жөн санады. Мәселен, «Жасы үлкен балықшы» номинациясы бойынша Краев Виктор марапатталса, Нұрәлі Темен «Ең жас балықшы» атанды. 2,5 келі балықты ұстаған Жанат Рамазанов «Ең ірі балық аулаушы» аталымында жеңіп алды. Ал, жекелей балық аулаудан жеңіске жеткендерді атап айтар болсақ, 1-орын Жанат Рамазановқа бұйырды. 2-орынды Рақымжан Үтемісов иеленсе, 3-орынды Нұрлан Мағзұм қанағат тұтты. Команда бойынша жеңіс тұғырынан «Astana fishing club» көрінді. Бірінші орынды иеленген бұл команда жарыс барысында ерекше белсенділік танытты. 2-орынды «Astana 01.kz» командасы иеленсе, 3-орын «Найза» командасына бұйырды. Әмір ДОСҚОЖА

4

ȹ

www.astana-akshamy.kz

Ĝ¸Ã¸ ʱÈбñ»±

ҮËÅÑÊÅÐËÅÐ Ү̲Ҳ ҮDzËÌÅÉIJ (Жалғасы. Басы 1-бетте) Қала әкімдігінде өткен жиында «Азбука жилья» компаниясынан қалған нысандардың құрылысына «Орда Инжиниринг» құрылыс мекемесі жауапты екені белгілі болды. Бас директоры Самат Ордабай компания салмай кеткен бірнеше үйдің құрылысы келесі жылы аяқталатынын журналистерге мәлімдеді. Мемлекеттік қала құрылысы және сәулет-құрылыс бақылау басқармасы басшысының орынбасары Дәулет Досқұлов құқықтық тұрғыдан туындаған мәселелерді шешіп, құрылыс нысандары пай да лануға берілгенше қатаң бақыланатынын айтты. Енді «Айсанам De Luxe», «Комсомольский», «Комфорт», «Гарант», «Жеті Жол», «Садовые кварталы» және «Династия» тұрғын үй кешендерінің зардап шеккен үлескерлер мәселесін «Орда

Инжиниринг» құрылыс мекемесі уақыт создырмай аяқтауы тиіс. Мекеме басшысы бұл нысандар алдағы үш жыл ішінде толық аяқталады деп сендірді.

– «Азбука жилья» компаниясының активтері және сатылмаған пәтерлер есебінен түс кен қаржы тұрып қалған құрылысты жандандыруға жұмсалады. Бірақ, алдымен бұл активтерге салынған шектеулер алынып тасталуы тиіс. Үлескерлер келісімшартта көрсетілген ақшадан артық қаржы салмайды, – дейді ол. Бүгінде «Айсанам De Luxe» тұрғын үй кешенінің құрылысы жалғасуда, бұйыртса келесі жылдың қыркүйекқазан айларында пайдалануға беріледі. Сонымен қатар, «Комфорт» және «Комсомольский» тұрғын үйлерінің құрылысы да аяқталуға жақын. Жалпы, құрылыс мекемесі проблемалы жеті нысанды өз мойындарына алып, үлес-

керлердің үмітін ақтауды көздейді. «Жеті жол» және «Гарант» тұрғын үй кешен дерінің құрылысы 2018 жылы аяқталады деп күті луде. Тоқтап қалған «Садовый квартал» тұрғын үй кешенінің құрылысы екі кезек бойынша тапсырылмақ. Белгілі болғандай, пәтерлердің алғашқы кезегі 2018 жылдың соңында берілсе, екінші

кезегін 2019 жылдың аяғына қарай тапсыру қарастырылуда. Тағы бір айта кетерлігі, қазіргі уақытта «Азбука жилья» компаниясының жауапты тұлғаларына қатысты тергеу жұмыстары аяқталып, іс материалдары сотқа жөнелтілген. Басты сот отырысы 13 шілде күні өтуі тиіс. Қаржыны қымқырды деген айыппен жауапқа компанияның ондаған

қызметкерлері тартылуда. Олардың қатарында «Азбука жилья» компаниясының бұрынғы қаржы директоры Оксана Носуленко, тұрғындармен жұмыс бөлімінің же текшісі Мұхамедяр Омаров, «Жанатас Курылыс» ЖШС директоры Жасұлан Молдахметов және Әлия Нұрсейітова, Салтанат Оспанова, Иманмади Жұмаханов, Ришат Жә кішев, Мұрат Омаров, Еркін Омаров, Вероника Мирошниченколар бар. Ал, халықтың қаржысын жымқырған «Азбука жилья» басшысына ҚР Бас про куратурасының сұранысы бойынша Интерпол Ұлттық орталық бюросы халықаралық іздеу жариялаған еді. Тайжанов 2016 жылдың мамыр айында Австрияда ұсталды. Ол «Азбука жилья» компаниялар тобының иесі болып, үлескерлердің 40 млрд теңгеден астам қаржысын заңсыз иемденген. Қазіргі уақытта экс-депутатты елімізге экстрадициялау мәселесі шешілуде. Гүлмира ШАРХАНҚЫЗЫ

«ÊÐÀÂÅÖ» ҚÎҚÛÑÒÛ ҚÀÉÄÀ ÒӨÃÅIJ? ʤ˳˵˘ˮ˘ ೪˘ˬ˘ˬ́೪ ˃˘˙ˤ೦ˤ ˲˟˳˶˲˳˵˘˲ ˭˟ˮ ˵˘˙ˤ೦˘˵ ˱˘˥˞˘ˬ˘ˮ˶˞́ ˲˟˵˵˟˶ ˙˘˳೪˘˲˭˘˳͕́ ͨʤ˳˵˘ˮ˘ ̃˪˯Ͳ˱˯ˬˤ˛˯ˮ ʻˁͩ ˭˟˭ˬ˟˪˟˵˵˧˪ ˪˯˭˭˶ˮ˘ˬ˞́೪ ˪ഉ˳˧˱˯˲ˮ́ ೪́ˣ˭˟˵˪˟˲ˬ˟˲˧ ˭˟ˮ ˵ഉ˲˵˧˱ ˳˘೪˾́ˬ˘˲́ ೪˘ˬ˘ ˵˘ˣ˘ˬ́೦́ˮ́೮ ˳˘೪˵˘ˬ˶́ˮ ೪˘˞˘೦˘ˬ˘˶೦˘ ೪˘˵́˳˵́ ˘˲Ͳ ˮ˘˥́ ˲˟˥˞ ഑˵˪˧ˣ˛˟ˮ ˟˞˧͘ ˀ˟˥˞ ˙˘˲́˳́ˮ˞˘ ˪഑˱˵˟˛˟ˮ ˣ˘೮ ˙೵ˣ˶˾́ˬ́೪˵˘˲ ˘ˮ́೪˵˘ˬ˞́͘

Әуелі дабылды «Астана эко-полигон НС» МКК-ны көтерді. Өйткені, бұл кәсіпорынмен қаладағы бірнеше ұйымдар полигонға қоқыс әкеліп төгуге байланысты келісімшарт жасасқан екен. Соның ішінде, «Кравец» ЖКгі алты ай бойы полигонға бір тонна да қоқыс тасымаған. Мәселен, осындай келісімшарт бойынша жұмыс істейтін «Мейр-М» ЖШС жыл басынан бері полигонға 721,7 тонна қоқыс әкеліп төксе, «Irose roca» ЖШС алты айда 1885,74 тонна қоқыс кіргізіпті.

Басқа серіктестіктердің де көрсеткішін осылай тізе беруге болады. Ал, «Кравец» ЖК-гі болса, бір тонна түгілі, келі тартатын қоқыс та әкелмеген. Сонда бұл жеке кәсіпкерлік қала қоқысын қайда апарып төгіп жатыр?

– Негізі қала бойынша қоқыс қабылдайтын мекеме – жалғыз біздің кәсіпорын. Оның үстіне «Кравец» ЖК бізбен келісімшарт жасасқан. Сол бойынша жеке кәсіпкерлік бірнеше ПИК-мен келісімге келе отырып, олар қызмет көрсететін көп қабатты тұрғын

үйлердің қоқысын полигонға әкеліп төгуі керек. Қазір рейд барысында «Кравец» ЖК қызмет көрсететін пәтер иелері кооперативтерімен кездесіп, мәселенің мән-жайын анықтаймыз, – деді жол бастап келе жатқан басшымыз «Астана эко-полигон НС» МКК директорының орынбасары Болат Өскенбаев. Шілде айының 7 күні осындай мақсатпен атқа қонған арнайы комиссия, ең алдымен, Шәмші Қалдаяқов көшесінде №1 көп қабатты үйге келіп тоқтады. Осы аумақ-

тағы тұрғын үйлерге «ГрандАстана сервис» ЖШС ретінде тіркелген пәтер иелері кооперативі қызмет көрсетеді екен. Бұл үйлердің қоқы сын «Кравец» ЖК жинайтын болып шықты. Тексеру барысында «Гранд-Астана сервис» ЖШС мен «Кравец» ЖК арасында жасалған келісімшартқа назар аударылды. Екеуара жасалған құжат негізінде біріншісі қоқыс жинайтын кәсіпкерлікке ай сайын 257 040 теңге төлеп отырған. Екіншісі де міндеттемеге сай көп қабатты үйлердің қоқыс жәшігіндегі қалдықтарды уақытылы алып кетеді. ПИК басшыла рының айтуынша, өздері бұл кәсіпкерліктің жұмысына риза, қоқыс жәшігі уақытылы жиналмай қалған кездер мүлдем орын алмаған. Үнемі тап-таза қылып жинайды екен. Бірақ, «Кравец» ЖК-нің қоқысты қайда апарып төгетінінен бейхабар болып шықты.

– ПИК пен жеке кәсіпкерлік арасындағы келісімшартты қарап шықтық. Былай қарағанда, екі тарап та өз міндеттемелерін орындап отыр. Бірақ тағы бір жай біздің көңі лімізді күпті қылып тұр. Бізбен келісімшарт жасасқан кәсіпорындар полигон ай-

мағына қоқыс әкеліп төккенде, оның әр тоннасы үшін 2248 теңге төлеуі керек. «Кравец» ЖК-нің ке лі сімшартын қарасақ, ол ПИК-не әр тонна қоқысты 600 теңгеге шығаруға келіскен. Сонда қалай? Кәсіпкерлік бізге төлейтін шығынды жауып, оның үстінен сәл пайда табуы үшін ПИК-пен келісімшарт жасасқанда, әр тонна қоқысты кемінде 3500 теңгеден тасымалдайтындай болып уағдаласар еді. Бізге осы арасы түсініксіз болып тұр, – деп иығын көтерді Болат Ахметқалиұлы. Сонымен, рейд барысында «Кравец» ЖК-нің қоқысты қайда төгетіні комиссия мүше леріне жұмбақ күйінде қалды. Дегенмен, олар бұл мәселенің анық-қанығына бірер аптада көз жеткізіп, тиісті шара қолданатындарын мәлімдеді. Бұдан соң рейдке қаты сушылар Л.Толстой көшесіндегі автокөліктерге техни калық қызмет көрсететін орталықта және №4 автобус паркі аумағындағы көпшілік асханада болды. Тазалық мәселесін ақсатып алған бұл екі нысан қожайынына тиісті шара қолданылып, айыппұл салынды. Меңдолла ШАМҰРАТОВ

www.astana-akshamy.kz

ȹ

ĚýËĽÊ

ÆҰÌÛÑ ÁÅÐÓ – ҮËÊÅÍ ÊӨÌÅÊ ʮ೵˲˵˾́ˬ́೪೪˘ ˢ೵˭́˳ ˵˘˶́˱ ˙˟˲˶ ˢ˘೦́ˮ˘ˮ ˟ˬ˯˲˞˘ ˘ˬ˞˘ ˵೵˲͘ ͨʫ˪˧ ೪˯ˬ೦˘ ˙˧˲ ˪೴˲˟˪ͩ ˧ˣ˞˟˱͕ ʮ೵˭́˳˱˟ˮ ೪˘˭˵˶ ˯˲˵˘ˬ́೦́ˮ˘ ˢ೴˛˧ˮ˛˟ˮ˞˟˲˞˧೮ ϳϳ ˱˘Ͳ ˥́ˣ́ ˢ೵˭́˳˱˟ˮ ೪˘˭˵́ˬ೦˘ˮ͘ Биылғы жарты жылдықты қорытындылаған Жұмыспен қамту, еңбек және әлеуметтік қорғау басқармасы осындай қорытындыға келіп отыр. Осы жылдың басынан бері Жұмыспен қамту орталығына 6990 адам келген. Олардың 3 710-ы жұмысқа орналастырылған. Нақтылап айтқанда, 101 адам қоғамдық жұмыс орындарына, 284 адам жастар практикасына жіберілген. Жалпы қоғамдық жұмыстарға тартылғандар саны – 1079. Ал бүгінде 540 адам кәсіптік даярлау мен қайта даярлау және біліктілікті арттыру курстарын оқып жатыр. Елімізде еңбек және халықты жұмыспен қамту саласында бірегей мемлекеттік саясат пен мемлекеттік бағдарламаны іске асыратын мемлекеттік органның құрылуына биыл 5 жыл толды. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 31 наурыздағы №316 қаулысымен бекітілген «Жұмыспен қамту – 2020» бағдарламасы еңбек нарығының тиімділігін арттыруға септігін тигізіп, жұртшылықты жұмыспен қамтуға жәрдемдесетін белсенді шаралар жиынтығына айналды. Бағдарлама аясында табысы аз, жұмыссыз халықты қайтадан кәсіби даярлықтан өткізіп, белгілі бір мамандыққа баулып, біліктілігін арттыруды көздейді. Мұндағы шараларды іске асыру мақсатында 2011 жылдың 7 шілдесінен бастап Қазақстанның әрбір облысында, әрбір аумағында Жұмыспен қамту орталықтары құрылған болатын. Осылайша, елордамызда

Астана қаласы әкімдігінің «Жұмыспен қамту орталығы» КММ құрылды. Бүгінде мекеме

қаланың әлеуметтік жағдайын жақсартуға айтарлықтай үлес қосуда. Осы бес жылда мол тәжірибе жинақталды. Жұмыспен қамту қызметі жұмыссыз азаматтарға нақты қолдау көрсететін құрылымға айналды, ал

бөлімнің мамандары өз ісін жақсы игеріп, халыққа қызмет етуде. Қазіргі таңда «Жұмыспен қамту – 2020» бағдарламасы «Жұмыспен қамту – 2020 жол картасы» бағдарламасына ауыстырылып, іс жүзінде өзінің өзектілігін, тиімділігін дәлелдеді.

2011-2016 жылдар аралығында «Инфрақұрылымды және тұрғын үйкоммуналдық шаруашылығын дамыту есебінен халықты жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету» бағдарламасы бойынша 1269 жұмыс орны құрылды. Кәсіптік оқыту шараларымен 10 мыңнан астам адам

қамтылды, 1700-ден астам адам қоғамдық жұмыс орындарына жіберіліп, 4 мыңнан астам түлектер жастар практикасынан өтті.

Қымбат ТОҚТАМҰРАТ

ÆÎË ÆҮÐ²Ñ²Í ÆÅҢ²ËÄÅÒÊÅÍ ÆҮÉÅ ౢ ˘ ˲ ೪ ́ ˮ ˞ ́ ˞ ˘ ˭ ́ ˱ ˢ˘˵೪˘ˮ ೪˘ˬ˘ˮ́೮ ˤ˛˧ˬ˧˛˧ ೴ ˾ ˧ ˮ ೪ ˘ ˣ ˧ ˲ ˛ ˧ ˵ ˘ ೮ ˞ ˘ ˚˟ˬ˯ˤˮ˹˲˘೪೵˲́ˬ́˭೦˘ ˞˘ ˪഑˱ ˪഑೮˧ˬ ˙഑ˬ˧ˮ˶˞˟͘ ಉ˥˵˪˟ˮ˧͕ ˺˘ˬ́೪ ˳˘ˮ́ ˘ ˲ ˵ ೪ ˘ ˮ ˳ ˘ ˥ ́ ˮ ͕ ˪ ഑ ˾ ˟ ೪ ˯ ˣ ೦ ˘ ˬ ́ ˳ ́ ˮ ˘ ˵ ೴ ˳ ˟ ˵ ˧ ˮ ˘˶́˲˵˱˘ˬ́೪ ˘˲˵́˱͕ ˚˟Ͳ ˬ ˯ ˳ ˤ ˱ ˟ ˞ ˪ ˟ ೪ ˯ ˮ ೦ ˘ ˮ ˞ ́ ೪೵˱ ˪഑˲˟˵˧ˮ˞˟˲ ೪˘˵˘˲́ ˪ ഑ ˙ ˟ ̅ ˞ ˟ ͘ ʤ ˳ ˵ ˘ ˮ ˘ ˮ ́ ೮ ˚˟ˬ˯೪˘ˬ˘೦˘ ˘˥ˮ˘ˬ˶́Ͳ ˮ˘ ೴ˬ˟˳ ೪˯˳́˱ ˢ˘˵೪˘ˮ ͨ Ýã Ä ®» ͩ ˢ˯˙˘˳́ ˳ഉ˵˵˧ ˢ೴ˣ˟˛˟ ˘˳́˱͕ ˙೴˛˧ˮ˞˟ ˙ ೵ ˬ ˢ ೴ ˥ ˟ ˮ ˧ ೮ ೪ ́ ˣ ˭ ˟ ˵ ˧ ˵ˤ˧˭˞˧ˬ˧˛˧ˮ ˪഑˲˳˟˵˵˧͘ Шаһар халқы көбейіп, жақында ғана миллионға жеткен қала үшін «Astana Bike» жобасының мың велосипеді аздық ететіні анық. Себебі, ай басында тіркелушілер санының тым артып кеткеніне байланысты, қолданушы картасын ресімдеу тоқтатылды. Аталмыш жүйе жұмысын бастаған 15 сәуірден бастап

бүгінге дейін пайдаланушылар саны 6660 адамды құраған.

7 шілдедегі жағдай бойынша велосипедтер 402 700 рет қол-

Соңғылардың бірі болып, картаны алып үлгергеніме қуандым. Қала тіршілігіне жаңа тыныс әкелген осы

велосипедпен барып-келіп жүргенін айтты.

«Velocity» қорының басшысы Алмагүл Қасымова

данылып, жүрілген жолдың ұзақтығы 904 683 шақырымға жеткен. Ал SMS арқылы 215 рет жалға алыныпты.

– Шілде айынан бастап қолданушы картасын беру тоқтатылғанын естідім. Өзім сол уақыттан үш күн бұрын ғана тіркеліп едім.

жобаның велосипедтерін таныстарымның көбі мініп жүргенін көріп жүрсем де, аса қызығушылық таныта қоймаған едім. Сөйтіп, күнделікті көлік кептелісінен мезі болып, қос доңғалақты көлікке отырдым, – деп қала тұрғыны Мақсат Ергешұлы жұмысына

елорданың экологиялық жағ дайына оң ықпал ететін бастама оң нәтижесін бергенін, пайдаланушылардың көбейгенін атап өтіп, сәйкесінше веложолдар салу қолға алынса екен деген ойын да жеткізді. Орынбек ӨТЕМҰРАТ

5

ʓljƲLjǀǁnjƲLjƲǃ ǔǁǎǁLJƿǁ ǔǗȽƼǀǗ ʶ˟˾˟ ʤ˳˵˘ˮ˘˞˘೦́ ˾́Ͳ ˮ́˱ˬ˘˳˵ˤ˪ ೪೵˙́˲ˬ˘˲́ˮ ˾́೦˘˲˘˵́ˮ ͨ î㠫 Ýã Ä ͩ ˣ˘˶́˵́ˮ́೮ ˙˘ˣ˘˳́ˮ˞˘ ˱˲˟˳˳Ͳ˵˶˲ ೵˥́˭˞˘˳˵́˲́ˬ˞́͘ «Атамекен» ҰКП және Астана қаласының Кәсіпкерлер палатасы ұйымдастырған шара барысында «Amitech Astana» зауытының бас директоры Ұлан Сәрсенқұлов пен кәсіпорынның коммерциялық директоры Айбек Өмірәлиев журналистерге «Flowtite» деп аталатын шыныпластик құбырларының дайындалу, сондай-ақ, шикізат сапасы мен дайын өнімді зертханалық сынау жұмыстарымен таныстырды. «Бұл зауыттың өндірістік қуаты жылына 300 мм-ден 3000 мм-ге дейінгі өлшемдегі 150 шақырым құбыр өндіруге жетеді. Өнімдерімізге сұраныс өте жоғары. Жоғары сапаға ие құбырларымыз Ресей, Украина, Беларусь, Өзбекстан, Тәжікстан, Түркіменстанға тасымалданып жатыр. Сонымен қатар, Грузия, Әзербайжан мен Арменияға жеткізу мүмкіндігін қарастырып жатырмыз» дейді «Amitech Astana» зауы тының бас директоры Ұлан Сәрсенқұлов. ТМД елдері арасында алғаш рет ашылған бұл зауыт Қазақстан даму банкінің қаржылай қолдауымен 2005 жылы ашылған болатын. Небәрі төрт жылдың ішінде шығынын толықтай ақтай білген өндіріс орны бүгінде құбырдың бірнеше түрін шығарып келеді. Ол құбырлар магистралды су құбырлары, канализациялық суағарларды, ГЭС-тің қы сымды құбыр желісі желі леріне, суару жүйесінде сондай-ақ, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, мұнай өңдеу, тау-кен өнеркәсібі, химиялық және өзге де өнеркәсіп салаларына қолдануға болады.

75 жылға дейін жарамдылық қасиетін сақтайтын бұл өнімдер – ҚР Президентінің «Алтын сапа» сыйлығының иегері. Сонымен қатар, 2011 жылы шағын және орта кәсіпкерлік саласындағы «Өндірістік бағыттағы үздік кәсіпорын» аталымы бойынша жеңімпаз атанған. Бүркіт НҰРАСЫЛ

6

ȹ

www.astana-akshamy.kz

ęÃÊ ęǸÁÓ

лардың әуезі бала күнімнен құлағыма құйылып қалған. Жыраулар кеткеннен кейін әкемнің қамшысын домбыра ретінде қолыма алып, сабалай береді екенмін. Содан әкем маған шағын домбыра жасатып берді. Бес жасымда әкем дүниеден озғаннан кейін оның барлығы ұмытылды. Өнерге келемін деген ойым жоқ еді. Бірінші сыныпты ауылдан оқыдым да, екінші сыныптан бастап Алматыға келдім. Мектепте оқып жүрген кезімде домбыра үйірмесіне қатысып, содан домбыра үйреніп, күй шығарып, бірнеше ән жаздым. Орта білім ордасын бітірерде әкеміздің орнына әке болған Рахаддин деген үлкен ағам әйгілі өнертанушы, профессор Ахмет Жұбановқа ертіп барды...

˃˘˙ˤ೦˘˵́ ˢ೵˭˙˘೪͕ ˢ˘˥˳˘೮ ˭˧ˮ˟ˣ˞˧ ʶ˟೮˟˳ ʪ೴˥˳˟˪˟˟˚˵˧೮ ೪˘ˣ˘೪ ഑ˮ˟˲˧ˮ˞˟ ˘ˬ˘˲ ˯˲ˮ́ ˟˲˟˪˾˟͘ ౭ˬ˵˵́೪ ˭˶Ͳ ˣ́˪˘ ഉˬ˟˭˧ˮ ˾́˲೪˘˶ ˙ˤ˧˪˪˟ ˪഑˵˟˲˛˟ˮ ˪˟˾˟˛˧ ˘ˬ́˱˵˘˲˞́೮ ˪഑ˣ˧ ˞˟˳˟ ˞˟ ˙˯ˬ˘˞́͘ ʶ഑˲ˮ˟˪˵˧ ˪˯˭˱˯Ͳ ˣˤ˵˯˲ ˙ˤ́ˬ ˢ˟˵˱˧˳ ˢ˘˳೪˘ ˵˯ˬ˞́͘ ˃˶೦˘ˮ ˟ˬ˧ ˵˘ˬ˘ˮ˵˵́ ˵೵ˬ೦˘ˮ́೮ ˭˟˲˟˥˵˯˥́ˮ ˢ˯೦˘˲́ ˞˟೮˛˟˥˞˟ ˘˵˘˱ ഑˵˵˧͘ ˃˘̆˶˞˘ ˭˟˲˟˥ˬ˧ ˢ˘˳೪˘ ˪˟ˬ˛˟ˮ ˘೦˘˭́ˣ˙˟ˮ ˢ೴ˣ˞˟˳˧˱͕ ഑˭˧˲˧ ˭˟ˮ ഑ˮ˟˲˧ ˢ˘˥́ˮ˞˘ ˪˟೮ ˯˵́˲́˱ ഉ೮˛˧˭˟ˬ˟˳˪˟ˮ ˟˞˧˪͘

– Сонда сіз Ахмет Жұбановты көзіңізбен көріп, батасын алдыңыз ба?

ǂɛƽƼljNJƾ Njǁlj ǎƲLJǁljǀDŽǁƾǎƲɍ ƽƼǎƼǍǗ – Аға, биыл жетпістің жотасына шықтыңыз. Астанада дүбірлеп өнер кешіңіз, туған жеріңізде шығар машылығыңызды дәріптеген халықаралық байқау өтті. Солардан түйген ойыңыз, алған әсеріңіз қандай?

– Ертеректе, бала күнімізде ауылдағы қырыққа толған ағаларымыз бізге шал секілді көрінуші еді. Қазір адам қартаймайтын секілді. Жетпіске толсам да, соны әлі мойындай алмай жүрмін. Қазақша айтқанда, жетпіс – адам ғұмырының ішінде алып бәйтерек секілді тамырын тереңге жіберген, жапырағы жайқалып өскен мерейлі жас деуге болады. Сондықтан, осы ақсақалдық жасқа толғанда, мені «Жетпіс жыл ішінде не істедім, еліме қандай қызмет жасадым?» деген ойлар мазалады. Содан ой түйіп, шыңырауға үңіліп қарасам, халқыма ауыз толтырып айтарлықтай еңбек жасаған екенмін. Бірақ, өзіме көңілім тола бермейді. Армансыз адам болмайды ғой. Әлі де болса елімнің мәртебесін өсірер жақсы шығармалар жазылады деп ойлаймын. Алайда, соған да шүкіршілік етемін. Биыл, осы ақпан айында, Астанадағы Ұлттық өнер университетінде мерейтойым аталып өтті. «Қазақ стан» Орталық концерт залында шығармашылық кешім болды. Жұртшылықтың, қатар жүрген әріптестерімнің ай туынша, концерт жоғары деңгейде өткен секілді. Елордаға 2011 жылы қоныс аудардым.

2013 жылы бас шаһардың он бес жылдық мерейтойына орайластырып, қала әкімдігінің қол дауымен Конгресс-холл сарайында авторлық кешім өткен еді. Онда да халық көп жиналған еді.

džǡɎǡǭ ǀəDžǍǁdžǁǁƾ ɅǜǣǜɆǭǮǜǩǩǷɎ ǡɎǝǡǦ ǭȂɎȂǬǟǡǩ ɆǜǥǬǜǮǦǡǬȂ

КАЗАККА

«ШОУДЫН»

КАЖЕТІ ЖОК

Өз басым авторлық кешті жиі өткізуге қарсымын. Кейбіреулер соны кәсіп қылып, ақша табудың жолына айналдырды. Менің оған табиғатым қарсы. Сол шығармашылық кешімде көрермендерге дискіге топтастырылған әндер жинағымды үлестірдім. Ұйымдастырушылар оны «келушілерге сатайық» деп ұсыныс айтқан еді, оған қарсы болдым. Қазақстанда ән жинағын сатып, байыған адамды көрген емеспін. Оларға «есте қаларлық шара болсын, тегін таратыңыздар» дедім. Осы бір көңілімнен шыққан игілікті шара болды. Жалпы, шығармашылық кеш болсын, концерт болсын, соның барлығы халық үшін жасалады. Соны түсіну керек деп ойлаймын. Сонда ғана берекелі, мерекелі дүние болады. Ал енді туған жерімдегі халықаралық байқау биыл да алтыншы мәрте өткізілді. Ол осыдан он жыл бұрын, алпысқа толғанда, сол кездегі Қызылорда облысының әкімі, өте білімді дипломат, елжанды азамат Икрам Адырбековтің бастамасымен тұсауы

кесілген еді. Байқауға «Туған жер» деген атау бердік. Алғашқы конкурс аймақтық деңгейде ұйымдастырылды. Оған сол батыс өңірінің 18 бен 30 жас арасындағы талантты әншілері қатысты. Әуелде шараны қолға алғандар байқауды «жылда өткізіп тұрайық» деген ойларын айтқанда, оны қаламадым. Оларға: «Екі жылда бір рет жоғары деңгейде өткізсеңіздер, сонда әдемі болады» деп өз пікірімді айттым. 2008 жылы ҚР Мәдениет министрлігінің қолдауымен конкурс республикалық дәрежеде өткізілді. Содан бері екі жылда бір рет өтіп келе жатқан ән бәйгесіне облыс әкімдігі қамқорлық жасап келеді. Қазір фестиваль халықаралық деңгейге көтерілді. Өйткені оған Қытай, Өзбекстан, Қырғызстан, Түркіменстан, Ресей, Әзербайжан және Моңғолиядан талантты жастар келіп қатысып, өз өнерлерімен жұртшылықты тәнті ете білді.

– Жалпы, композитор болып адам туа ма, әлде ол оқудан, ізденістен пайда бола ма?

– Менің түсінігімше оған бәрі де кіреді. Әрине, бастысы ананың сүтімен, атаның тегімен келетін тамшыдай болса да талант болу қажет. Орыстың ұлы композиторы Чайковскийден бір кісі: «Ұлы деген кім?» деп сұрапты. Сонда ол оған «бір пайыз талант, тоқсан тоғыз пайыз еңбек» деп жауап беріпті. Қазақтың кең даласы жұлқынып тұрған талантқа бай. Бірақ, соны жетілдіріп, ұштауға талмайтын еңбек керек. Талай азаматтар дарынды болса да консерваторияда оқып, қолға қалам алып, ештеңе жазбай кетті. Соның сыры еңбекте тұр деп ойлаймын.

– Бала күніңізде өнер адамы болам деп ойладыңыз ба, ата-анаңыздың оған қатысы бар ма?

– Балалық шағымда отбасымда өнерге бағыттаған ешкім болған жоқ. Бірақ, біздің Сыр елінде жыраулар мен термешілердің даңқы дүбірлеп тұратын. Олар елді аралап, өнер көрсететін еді. Солар ауылға келгенде, әкемнің тізесіне отырып, қисса-дастандарды түнімен тыңдайтынмын. Со-

– Мен ол жайында талай сұхбатта айтқанмын. Ахмет Жұбановтың алдына барып, өзім шығарған бірнеше күй мен әндерімді орындадым. Ұлағатты адам ғой. Ағама: «Баланың талабы бар екен, компо зи тор лықта білім алсын депті. Менің мектеп тә мам дайын деп жатқанымды бі ліп, консер ваторияның жанында екі жылдық дайындық курсы бар, сонда оқысын. Ал менің ақылымды тыңдасаңыздар, білімі терең болып қа лып тасу үшін музыкалық училищеден бастап оқыған жөн» деп кеңес беріпті. Орта мектепті үздік оқысам да, асыл тұлғаның ақылымен Алматыдағы Чайковский атындағы училищенің дайындық курсына түстім. Жұбановтың батасын аз көріп, домбырамды құшақтап, Нұрғиса аға Тілендиевтің үйі не бардым. Оған да өнерімді көрсеттім. Ол да ақ батасын берді. Ардақты ағаларымның баталарымен бес жыл училищеде, бес жыл консерваторияда оқып, жиырма сегіз жасымда оқуымды аяқтадым.

www.astana-akshamy.kz

ȹ

ęÃÊ ęǸÁÓ ǎǏȽƼlj ǂǁnjƲLjǀǁ mɛLJǎƼlj} ƽNJLJǗNj ǂənjLjƲlj – Жұртшылық көбінесе сізді танымал әндеріңізбен жақсы біледі. Ал сіз сүйекті симфониялық шығармалар жаздыңыз. Осы қырыңыз көп айтыла бермейді.

– Оның бәрі насихаттың аздығынан болып тұр. Мысалы, біздің композиторлардың шығармаларын республикалық

дерінің жазған музыкаларының арқасында бақуатты тұрмыс кешуде. Кезінде, еліміз егемендік алған елең-алаң шақта мені де шетелге барып жұмыс істеуге шақырған еді. Оған мен бармадым. Әке-шешемнің бейіті осында, жылына бір рет олардың басына барып, құран оқытып тұруым қажет. Оған шетелден келе аламын ба деген ой да болды. Әрі, бабаларымыздың «өзге елде сұлтан болғанша, өз еліңде ұлтан бол» деген мақалы бар.

ʤ˺˭˟˵ ʮ೵˙˘ˮ˯˚˵́೮ ˘ˬ˞́ˮ˘ ˙˘˲́˱͕ ഑ˣ˧˭ ˾́೦˘˲೦˘ˮ ˙˧˲ˮ˟˾˟ ˪೴˥ ˭˟ˮ ഉˮ˞˟˲˧˭˞˧ ˯˲́ˮ˞˘˞́˭͘ ౭ˬ˘೦˘˵˵́ ˘˞˘˭ ೦˯˥͘ ʤ೦˘˭˘͗ ͨʥ˘ˬ˘ˮ́೮ ˵˘ˬ˘˙́ ˙˘˲ ˟˪˟ˮ͕ ˪˯˭˱˯ˣˤ˵˯˲ˬ́೪˵˘ ˙˧ˬ˧˭ ˘ˬ˳́ˮͩ ˞˟˱˵˧͘ өнер ұжымдары жиірек орындап, жарыққа шығарса, жұртшылық жақсы білетін еді. Халыққа ән деген жанр өте жақын. Бірақ, менің үлкен симфониялық оркестрге арналған және басқа да камералық шығармаларым шет елдерде жиі орындалады. Бір жағынан мен кәсіби музыкантпын. Сүйекті дүниелер жазып жүріп, арасында әнге де қалам тербеймін.

– Қазіргі жас композитор лар осындай күрделі туындыларға сирек барады. Көбінесе жеңіл ойналатын әндерге жақындау. Оның сыры неде деп ойлайсыз?

– Оған мемлекет тарапынан қолдау мен шынайы көңіл бөлу қажет. Тарих сахнасынан кеткен Кеңес дәуірінің бәрі жаман болды деп айта алмаймыз. Мәселен, өзім сол уақытта Алматыдағы он екі көркемдік кеңестің мүшесі болдым. Әлгіндей күрделі туындыларды жазу үшін үкіметтен арнайы қаржы бөлінеді. Мәдениет министрлігінде репертуар алқасы жұмыс істеді. Олар композиторларға симфониялық шығармалар жазуға тапсырыс береді. Оған тиісті қаламақы төленеді. Қазір ондай қам қорлық жоқ. Әсіресе, болашағынан үміт күттіретін жас композиторларды қолдау кемшін. Мемлекет тарапынан сүйекті шығармаларға тапсырыс жоқ. Алайда, тапсырыс болмаса да, өзіміз үшін жазып жүрміз. Мәселен, біздің елден Ресейге қоныс аударып, сонда тұрып жатқан композиторлар бар. Солардың айтуынша, Мәскеуде симфониялық шығармаларға тапсырыс жоғары екен. Оған тым жақсы өмір сүруге де болады дейді. Соған қарағанда, Ресей мемлекеті Кеңес үкіметінің тәуір дәстүрлерін сақтап қалған деуге болады. Жалпы, шетел асып кеткен отандық композиторлар өз-

Енді туған жерімде «ұлтан» болып жүрмін.

– Дегенмен, сізді жұртыңыз төбесіне көтеріп, балаша әлпештеп сыйлайды ғой...

– Әрине, ол жағынан ешқандай кемшілік жоқ. Ел сыйлайды, халық құрметтейді. Бірақ, ел басқарып отырған азаматтар сондай көңілде болса, нұр үстіне нұр болар еді. Әсіресе, дарынды жастардың жағдайын ойласам, жүрегім ауырады. Алғашқы тоқырау жылдары қиыншылыққа шыдамай, талай талантты жас басқа салаға ауысып кетті. Соларды кейін қайтара алмай қалдық. Себебі, төрт-бес жыл ештеңе жазбасаң, оның орнын толтыру қиын. Оған үлкен еңбек қажет. Соның бәрі де – өкініш.

– Ұзақ жылдар бойы Алматыда іргелі өнер ұжымдарын басқардыңыз. Сол уақыттарды қимастықпен еске аласыз ба?

– Рас, қазақ өнерінің дамуына үлес қосқан «Гүлдер», «Қазақконцерт» секілді өнер ұжымдарында еңбек еттім. Отыз екі жасымда Қазақ теледидарының музыка редакциясының бас редакторы болдым. Қазақстан мемлекеттік телерадио комитеті эстрадалық-симфония оркестрінің көркемдік жетекшісі қызметін атқардым. Онын барлығы қазір ертегі секілді. Шәкен Айманов атындағы Қазақфильм киностудиясы түсірген бес-алты көркем фильмдегі музыканың авторы атандым. Ерсайын Әбдірахманов деген режиссермен бірлесіп, бірнеше мультфильмге музыка жаздым. Театрлардағы қойылымдарды да музыкамен әрледім. Соңғы М.Әуезов атындағы академиялық театрда қойылған талантты жазушы, марқұм Талаптан Ахметжанның «Сұлу мен суретші» спектаклінің музыкасын жаздым. Оны, әсіресе, жастар қызығып көреді.

ǎǗɍǀƼnjLjƼljljǗɍ ǎƼLJȽƼLjǗ ǎʓLjǁljǀǁǀƲ – Композитор ретінде қазіргі қазақ эстрадасына көңіліңіз тола ма?

– Шындығына келгенде, бүгінгі қазақ эстрадасының талғамы төмендеп кеткен секілді. Бәріміз де еліктеу арқылы адам болдық. Ол – творчествоның төл қасиеттерінің бірі. Жас композиторлар еліктеуден бастап, сосын әрі қарай өз жолын табады. Бүгінде ешқандай білімі, тереңдігі болмаса да, ыңылдап ән шығаратындар көбейді. Тойдың әндері молайды. Оның барлығы жеңілтек дүние. Қазаққа «шоудың» қажеті жоқ. Ол халқымыздың табиғатына, болмысына сәйкес келмейді. Қазір шетелдің әндерін қазақша аударып айтатын бір бәле шықты. Ол да біздің табиғатымызда жат.

1979 жылы белгілі композитор Әбілахат Еспаев ағам: «Кеңес, заман не болып кетті, далаға шығып таяқ лақтырсаң, мен композитормын дегенге тиеді» деп айтқан еді. Ал соның көкесі енді болып отыр. Менің өмірдегі ұстанатын өз қағидам бар. Әркім өз шаруасымен айналысу керек. Қазір өзі ақын, өзі композитор, өзі әнші данышпандар көбейді. Одан ешқашан шырайлы шығарма шықпайды. Тыңдармандардың талғамын төмендетіп жіберді. Солардың барлығы өнерге жасаған зиянкестік деп ойлаймын.

шақырып, кездесу жасады. Сонда Шөмішбай Сариев пен Жарасқан Әбдірашевпен таныстым. Шөмішбай менімен ерінбей еңбек етті. Әлі күнге дейін әуелі шығарманың музыкасын жазамын. Сосын сол идеяны ақынға айтамын. Тіпті, әр жолдың буындарын жазып беремін. Текст көңілден шықпай жатса, басқа да варианттарын жазамыз. Соған Шөмішбай шыдады. Жұрт сүйсініп тыңдайтын қаншама жақсы әндер осылай дүниеге келді.

– Өнер майданында бірге жүріп, дүниеден ерте озған композиторлар Жолан Дәстенов, Сейдолла Бәй тереков және Тілес Қажығалиев секілді достарыңыз жайында не айтар едіңіз?

– Соғыстан кейін туғандардың барлығы талантты болып ер жетті. Мен олармен жас күнімнен жақын араластым. Бір-бірімізге жазған шы ғармаларымызды көрсетіп, пікір алысып, қуанатынбыз. Арамызда ешқандай іштарлық болған емес. Ойланып қарасам, соның барлығы олардың талантты болғандығынан деп айтамын. Өкінішке орай, қазақ өнерінің дамуына ерен үлес қосып жүрген осы жігіттер өмірден ерте озды. Мемлекет олардың талантын, еңбектерін дер кезінде бағаламағандықтан, іштерінен күйіп, бәрі де жүректен жанып кетті. Мен де сол күйіктен жүрекке үш рет ауыр операция жасап, о дүниеге сапарлап кел-

ʫˬ˯˲˞˘೦˘ ˪˟ˬ˛˟ˮˮ˟ˮ ˪˟˥˧ˮ ˞˟ˮ˳˘˶ˬ́೦́˭ ˞೵˲́˳˵˘ˬ˞́͘ ʥ˘˲ˬ́೪ ˢ˘೦˞˘˥˞́ ˢ˘˳˘˱ ˙˟˲˞˧͘ ʤ˵˘ˬ೦˘ˮ ˶ˮˤ˚˟˲˳ˤ˵˟˵˵˧೮ ˱˲˯˹˟˳˳˯˲́˭́ˮ͘ ˁ˵˶˞˟ˮ˵˵˟˲˛˟ ˪˯˭˱˯ˣˤ˵˯˲ˬ́೪˵˘ˮ ˳˘˙˘೪ ˙˟˲˟˭˧ˮ͘ ʽ˳́ˮ˞˘ ˪˟ˬ˛˟ˮˮ˟ˮ ˪˟˥˧ˮ ͨʤ˳˵˘ˮ˘ͩ ˞˟˛˟ˮ ˳ˤ˭˹˯ˮˤ̆ ˢ˘ˣ˞́˭͘ – Белгілі ақын Шөмішбай Сариев екеуіңіз шығармашылық байланыста болып, бірнеше ән жаздыңыздар. Сонда сіздерді біріктірген жерлестік пе, әлде рухани үндестік пе?

– Інім, өнерде жерлестік деген болмайды. 1974 жылы Алматыдағы Құрманғазы атындағы Консерваторияны тәмамдағаннан кейін ән жаза бастадым. Содан әндерімді алып, жас үлкен ұлағатты ақындарға барамын. Ағаларым әнімді көріп, ұнатқаннан кейін «жарайды бала, жазып берейін, ертең кел» деп шығарып салады. Ертеңіне барсам, жазылған дүниесі көңілімнен шықпайды. Осылай талай дүние сол күйінде қалды.

1975 жылы Композиторлар Одағының төрағасы, көрнекті композитор, марқұм Еркеғали Рахмадиев ағамыз жас композиторлар мен жас ақындарды

гендей болдым. Құдайға шүкір, Астанадағы бас кардиолог Юрий Пяның арқасында аман қалдым. Ол кісі болмағанда, жер бетінде жүрмес едім. Содан бері он бір жыл өмір сүріп келемін.

ƽƼǍ ɅƼLJƼǀƼ mƼǍǎƼljƼ} ǀǁƿǁlj ǍDŽLjǐNJljDŽǛ ǂƼǃǀǗLj – Бес жылдан бері елорданың тұрғынысыз. Бас қаламыз сіздің шығарма шы лығыңызға шабыт қосты ма?

– Әрине, тіршілігіме оның ешқандай әсері жоқ. Құдай берген құдірет болғандықтан, шабыт ешқашан толастамайды. 1997 жылы Алматыдан Ақмолаға көшерде Президент Әкімшілігінен хабарласып: «Жаңа елордаға бара-

7

сыз ба?» деп қоңырау шалған еді. Мен сол кезде бас ордаға арнайы шақырылған жиырма өнер адамының ішіне кірген екенмін. Бірақ, одан бас тартып, Алматыда қалып қойдым. Астанадағы Қазақ ұлттық өнер университетінің ректоры Айман Мұсақожаева он жыл бойы ізімнен қалмай, қайтақайта шақырған соң осында келдім. Елордаға келгеннен кейін денсаулығым дұрысталды. Барлық жағдайды жасап берді. Аталған университеттің профессорымын. Студенттерге композиторлықтан сабақ беремін. Осында келгеннен кейін «Астана» деген симфония жаздым. Құрманғазының «Ақсақ киік» деген күйін хорға өңдеп шығардым. Тағы да басқа шығармалар жазылды. Ең бастысы, далада туғандықтан ба, маған бас қаланың ауа-райы мен желі денсаулығыма жағып, күш жинадым.

– Қазақ компози тор ларының ішінде табиға тыңызға жақын деп кімдерді айтар едіңіз?

– Біздің классиктердің арасынан Мұқан Төлебаев, Евгений Брусиловский, Нұрғиса Тілендиев, Еркеғали Рахмадиев пен Ғазиза Жұбанованың шығармаларын жаныма жақын көремін. Бірақ, оларға ешқашан еліктеген емеспін. Өз жолымды ертерек тауып алдым. Алайда, мен айтып отырған тұлғалардың қазақ өнерін шырқау биікке көтергенін ұмытуға болмайды. Меніңше, олар – ғасырда бір туатын сирек дара тумалар деуге болады.

– Атаққа, марапатқа қалай қарайсыз?

– Әрине, жоғарыда өнерде бірге жүрген достарымның еңбектері еленбей, мемлекеттік марапатқа ілінбей, соған іштерінен күйініп, жүрекке жүк түсіріп, өмірден өтіп кеткенін айттым. Менің де ауырып жүргенімнің бір себебі сол деп ойлаймын. Еңбегің болса да, мемлекеттік дәрежеде бағаланбай жатқаны өкінішті. Басқалар алып жатқанда «одан менің қай жерім кем?» деген арам ой адамға бірінші келеді ғой. Арам ойды жеңген адам – нағыз адам болады. Әңгіме сонда.

– Өмірдегі мұратыңыз қандай?

– Меніңше, нағыз композитор адал болмаса, жүрегі таза болмаса, талантты шығарма жаза алмайды деп ойлаймын. Алдымен тазалық болған дұрыс.

– Ардақты аға, осы тазалығыңыздан таймай, хал қыңызды тамаша шығармаларыңызбен қуанта беріңіз! Сұхбаттасқан: Азамат ЕСЕНЖОЛ

8

ȹ

www.astana-akshamy.kz

º µ ¿´²Ð l ÀÁ¯¼¯|

А

СТАНАДАFЫ КЫНДАР АЛАМАНЫ

ʥ˘˳ ೪˘ˬ˘ ˵഑˲˧ˮ˞˟˛˧ ʶ˯ˮ˛˲˟˳˳Ͳ˺˯ˬˬ˞˘ ʤ˳˵˘ˮ˘ ೪˘ˬ˘˳́ ഉ˪˧˭˞˧˛˧ˮ˧೮ ೪˯ˬ˞˘˶́˭˟ˮ ˃ഉ˶˟ˬ˳˧ˣ˞˧˪˵˧೮ Ϯϱ ˢ́ˬ˞́೦́ ˭˟ˮ ˟ˬ˯˲˞˘ ˪೴ˮ˧ˮ˟ ˘˲ˮ˘ˬ೦˘ˮ ͨʥ˘೦˘ˮ˘ˬ́ ˯˲˞˘˭ ʹ ˙˘˳˵́ ˯˲˞˘˭ͩ ˘˵˵́ ˲˟˳˱˶˙ˬˤ˪˘ˬ́೪ ˘˥˵́˳ ഑˵˵˧͘

Астана күні мен азаттық тойына арналған айтысқа шашасына шаң тимес жүйріктігімен танылған он төрт ақын қатысты. Ауыздығымен алысқан арғымақтар секілді ақындардың әп дегеннен шабыттары ашылып, кең көсіліп сала берді. Сахнаға алғашқы жұп болып «Алтын домбыраның» тұңғыш иегері, Сыр бойынан келген ақын Мұхтар Ниязов пен атыраулық Сырлыбек Сәрсенбаев шықты. Әрине, «алдымен сөз бастау қиын» демекші, айтыстың шымылдығын түрген екі ақынға алғашқы жұп оңай тиген жоқ. Оны Мұхтар Ниязов әдемі өріп жеткізді. Сырлыбек – айтысқа кейін қосылған жас ақындардың бірі. Сондықтан ба, оның тәжірибесіздігі байқалып тұрды. Сонда да бүгінде көпшілікті алаңдатып отырған елдік мәселелерді түйдек-түйдегімен

айтып, жұртшылықты желпіндіріп отырды. Одан Мұхтар да қалыспады. Ұтқыр шумақтары мен өткір ойларының өрнегімен қарсыласынан оқ бойы озық тұрды. Екінші жұп болып сахнаға Арқалықтан келген арқалы ақын Айбек Қалиев пен Жетісудың жүйрігі Болатбек Оразбек көтерілді. Талай жылдан бері атамұра өнеріміздің бағын жандырып, халықтың ардақтысына айналған Айбек жыр тізгінін қолына алып, дарынды інісінің өнерін дәріптеп, көтермеледі. Болатбектің төрт аяғын тең басқан шумақтарынан оның айтыста ысылып қалғандығы көрінді. Ағасының қолпашына масаттанбай, онымен тең дәрежеде өнер көрсетті. Әсіресе, Айбек бүгінде қоғамда үлкен мәселеге айналып отырған жер-анамыздың жағдайы туралы баяғы шешен баба-

ларымыз секілді тебіреніп көсілді. Жалын атқан отты жырларымен кесек-кесек турады. Оған көпшілік те дән риза болып, дүр көтеріліп кетті. Болатбек те қарсыласының ығында қалмай, ол да өзінше үн қосып, өткір мәселелерді төтесінен қойып, қынаптан суырылған қылыштай жарқылдап отырды. Айтыстың көркін қыздырған екі ақынға қазылар алқасы жоғары баға берді. Үшінші жұпқа маңғыстаулық Жанар Айлашева мен Алматыдан келген Хазірет Бердіхан шықты. Осы екі ақынға алдыңғы жұптан кейін сөз қағыстыру оңай тиген жоқ. Айбек пен Болатбектің айтысында желпініп қалған ағайынның дуылы әлі басылмаған еді. Хазіреттің жас болса да, талантты ақын екендігі бірден байқалды. Қазақы қара сөздің құнарында қанып өскендігі жұпжұмыр шумақтарынан көрінді. Әдемі қыз бен жігіттің айтысын жандыра ма деп ойлап едік, оған қарсыласы, айтысқа енді шығып тұрған Жанардың қарымы жетпей жатты. Солай болса да,

ʃdžƲLj džǏƽNJƿǗ ʃljǁLJǀǁ ʺ˟˲˟˪˟ ˪೴ˮ˞˟˲˧ ʤ˳˵˘ˮ˘ ೪˘ˬ˘˳́ ഉ˪˧˭˧ˮ˧೮ ˪˶˙˯˛́ ˳˘˲˘˱೪˘ ˳˘ˬ́ˮ೦˘ˮ ͨʥഉ˲˧ ˞˟ ഉˮ ˾́˲೪˘˥˞́ͩ ˘˵˵́ ˪˘˲˘˯˪˟ ˽˟˭˱ˤ˯ˮ˘˵́ˮ́೮ ˘೪˵́೪ ˳́ˮ́ ഑˵˵˧͘ «Бәрі де ән шырқайды» конкурсы елорда күніне орай осымен екінші рет ұйымдастырылды. Жобаның идеясы да кездейсоқ туған көрінеді. Байқаудың қоюшы режиссері Бақытжан Тажинов: «Шығармашылық орта болған соң, достармен караокеге жиі барамыз. Неше түрлі дауыстарды естиміз. Жанды дауыста әнді шын жүрегімен әдемі жеткізе білетіндер көп кездеседі. Осы дарындардың басын біріктіріп, үлкен сахнаға

шығарсақ деп ойладым» дейді. Мұндай ұсынысты қала әкімдігі бірауыздан қолдаған. Былтыр чемпионат өнерсүйер қауым арасында жылы қабылданып, осы жылы қатысуға ниет білдірушілер қатары едәуір көбейіпті. Байқау шарты бойынша чемпионатқа 16-75 жас аралығындағы өнерпаздар қатыса алады. Басқа байқаулардан ерек ше лігі, бұл жерде кәсіби, әуесқой әншілерді бөлек бағалайды. «Алау», «Сазды жүрек» және «ЖасStar» тобы

Хазірет «жеңгесін» әдемі әзілдерімен жетелеп отырды. Одан кейін айтыстың бүгінгі «Сарасы» атанған Сара Тоқтамысова мен қарағандылық Өміржан Көпбосынұлының жыр додасы айтыстың көрігін қыздырды. Екеуі де жып-жылы шумақтарымен халықтың көңілін тәтті сезімге бөледі. Ал, елордалық Мейірбек Сұлтанхан мен қарағандылық Дидар Қамиев елдің есінен кетпейтіндей шырайлы айтыс жасады. Азаттықты да арқалы жырға қосты. Елорданы да ерекше шабытпен өлеңге бөледі. Ұлттық мәселелердің де өзегін таба білді. Астананың айналасындағы ауылдардың да жағдайын сөз етті. Дамир алаштың ардақты тұлғасы Әлихан Бөкейханов туралы толғанып айтты. Жыр бәйгесін әдемі әзілмен әрледі. Қысқасы, екі ақын да бір-бірімен үзеңгі қағыстырып жүрген жүйріктер екендігін танытты. Мейірханның Табыл Досымовтың «Қазақ едім дегенше» әнінің мақамына салып жеткізген жырлары жұртқұрылған. Соңғысы музыкалық білімі бар 30-ға дейінгі әншілерді қамтиды. Бір қызығы, жүлдеден үміттілердің ең үлкені – 65 жастағы әже болып шықты.

шылықтың жүрегінен жол тапты. Сахнаға соңғы жұп болып шыққан Ақжайықтан келген ару Жансая Мусина мен елордалық Еркебұлан Қайназаров тамаша қыз бен жігіттің айтысының үлгісін көрсетті. Әдемі әзілдің де жалауы желбіреді. Еркебұланның шымшып айтқан сөздеріне Жансая қолма-қол жауап беріп, көрерменді күлкіге көмді. Әсіресе, Жансая қиналмай, еркін айтысады екен. Айтыскер ақын Шорабек Айдаровтың мақамы да өзіне бек жарасады. Еркебұланды «Екош» деп еркелетіп алып, тасқын судан қалған тастай «таудан домалатып» жібереді. Бір сөзбен айтқанда, екеуі де жарасымды жұп болды. Жалпы, айтыс жоғарғы деңгейде өтті деуге болады. Ақындар да буырқанып келген екен, өз ойларын ірікпей, ақ жаңбырша төкті. Бір байқағанымыз, бүгінде айтыс публицистикаға айналып бара жатқандай көрінді. Мерзімді басылымда жазылып, айтылып жүрген мәселелердің барлығы да ақындар жырына арқау болды. Сонымен, сахнаға қазылар алқасының төрағасы Аманжол Әлтаев бастаған азаматтар шығып, Тәуелсіздіктің 25 жылдығы мен Астана күніне арналған «Бағаналы ордам – басты ордам» атты республикалық айтыстың қорытындысын жариялады. Жыр бәйгесінде үшінші орынға төрт ақын лайық деп танылды. Олар: Мұхтар Ниязов, Болатбек Оразбек, Жансая Мусина және Сара Тоқтамысова. Осы төрт ақынға да 400 мың теңгеден жүлде берілді. Екінші орынды Мейірбек Сұлтанхан мен Айбек Қалиев иеленді. Қос ақынға 500 мың теңгеден табысталды. Бірінші орынды Өміржан Көпбосынұлы жеңіп алды. Ол 1 млн теңгені қанжығасына байлады. Бас жүлде елордалық ақын Еркебұлан Қайназарға бұйырды. Оған 2 млн теңге жүлде табыс етілді. Айтысқа қатысқан басқа ақындарға да 200 мың теңгеден ынталандыру сыйлығы берілді. Азамат ЕСЕНЖОЛ 15 мамырда өткен кастингке 250-ге жуық үміткер қатысып, 60 адам іріктелген болатын. Екінші кезеңде 15 әнші байқаумен қош айтысты. Қалғаны бірнеше апта ұстаздардан вокал бойынша сабақ алып, сахна шеберлігін үйренді. Ширек финалда өнерпаздар дуэт құрып, балаларға арналған әндерді шырқады. Ал, ақтық сында жеке дауыста өнерлерін көрсетті. Олардың қабілетін білікті мамандардан құралған қазылар алқасы бағалады. Нәтижесінде бас жүлде 17 жастағы астаналық бойжеткен Әнел Смайыловаға бұйырды. Мәдина ЖАҚЫП

www.astana-akshamy.kz

ȹ

ȽÉÄÀ½Ê

9

ҚÀÇÀҚÑÒÀÍ ÐÅÑÏÓÁËÈÊÀÑÛÍÛҢ ҰËÒÒÛҚ ÁÀÍʲ ÎÐÒÀËÛҚ ÔÈËÈÀËÛÍÛҢ (Àñòàíà қàëàñû) ҚÛÇÌÅÒ² ÒÓÐÀËÛ ౢ˘ˣ˘೪˳˵˘ˮ ˀ˟˳˱˶˙ˬˤ˪˘˳́ ౭ˬ˵˵́೪ ʥ˘ˮ˪˧ˮ˧೮ ʽ˲˵˘ˬ́೪ ˹ˤˬˤ˘ˬ́ ౢ˘ˣ˘೪˳˵˘ˮ ˀ˟˳˱˶˙ˬˤ˪˘˳́ ౭ˬ˵˵́೪ ʥ˘ˮ˪˧ˮ˧೮ ˙഑ˬ˧˭˾˟˳˧ ˙˯ˬ́˱ ˵˘˙́ˬ˘ ˯˵́˲́˱͕ ഑ˣ ೪́ˣ˭˟˵˧ˮ ʤ˳˵˘ˮ˘ ೪˘ˬ˘˳́ˮ́೮ ˘˶˭˘೦́ˮ˞˘ ˢ೴ˣ˟˛˟ ˘˳́˲˘˞́ ˢഉˮ˟ ౭ˬ˵˵́೪ ʥ˘ˮ˪˵˧೮ ˮ˟˛˧ˣ˛˧ ˭˘೪˳˘˵́ ʹ ౢ˘ˣ˘೪˳˵˘ˮ ˀ˟˳˱˶˙ˬˤ˪˘˳́ˮ˞˘ ˙˘೦˘ ˵೵˲˘೪˵́ˬ́೦́ˮ ೪˘˭˵˘˭˘˳́ˣ ˟˵˶˞˧ ˧˳˪˟ ˘˳́˲˶೦˘ ˢഉ˲˞˟˭˞˟˳˟˞˧͘ ʽ˲˵˘ˬ́೪ ˹ˤˬˤ˘ˬ ೪́ˣ˭˟˵˧ˮ˧೮ ˮ˟˛˧ˣ˛˧ ˙˘೦́˵˵˘˲́ ˵˶˲˘ˬ́ ˯ˮ́೮ ˞ˤ˲˟˪˵˯˲́ ʤ˭ˤ˲˙˟˪ ˁ˘ˮ˪˶˙˘˟˚ ˙˧ˣ˞˧೮ ˛˘ˣ˟˵˪˟ ˙˟˲˛˟ˮ ˳೵˺˙˘˵́ˮ˞˘ ഉ೮˛˧˭˟ˬ˟˱ ˙˟˲˞˧͘ – Амирбек Буриович, Сіз басқарып отырған Ұлттық Банктің филиалы алдында бүгінгі күні қандай міндеттер тұр?

– Орталық филиалдың қызметі Ұлттық Банктің ақша-кредит саясатын жүргізу және қаржы жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз ету, валюталық бақылауды қамтамасыз ету, қолмақол ақшасыз төлем жасау, қаржы ұйымдарын бақылау мен қадағалауды жүзеге асыру, қаржылық қызметтерді тұтынушылардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғауды қамтамасыз ету, сондай-ақ ведомстволық статистикалық бақылау жүргізу сияқты міндеттерді шешуге жәрдемдесуге бағытталған.

– Астана қаласының қаржы нарығында қандай қаржы ұйымдары өз қызметін жүзеге асыруда?

– 2016 жылғы 1 шiлдедегі жағдай бойынша Астана қаласының қаржы нарығында 3 дербес банк («Қазақстанның Даму Банкі» АҚ, «Цеснабанк» АҚ, «Банк Kassa Nova» АҚ) және екінші деңгейдегі банктердің 30 филиалы; қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын жүргізуге берілген Ұлттық Банктің лицензиясы бар банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын 62 ұйым; 13 микроқаржы ұйымы; 3 сақтандыру ұйымы және сақтандыру ұйымдарының 25 филиалы жұмыс істейді. Елорданың валюта нарығында 170 банктік айырбастау пункті және банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдардың 89 айырбастау пункті жұмыс істейді.

– Соңғы кезде қазақстандық валюта нарығының жай-күйі әртүрлі бағыттағы беталысымен ерекшеленеді. Астана қаласының валюта нарығындағы ахуалды бақылау қалайша жүргізіледі?

– Астана қаласының валюта нарығындағы ахуалды бақылау, ең алдымен тәуекел дәрежесін бағалау негізінде тексерулер жүргізу және екінші деңгейдегі банктер мен банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдардың валюталық заңнаманы, оның ішінде банктердің репатриациялау талабын орындауы жайында экспорттықимпорттық валюталық бақылауды жүзеге асыру тәртібін сақтау мәніне кезектен тыс тексерулер жүргізу арқылы жүзеге асырылады. Сондай-ақ, валюта нарығындағы ахуалдың тұрақсыздануына жол бермеу мақсатында Орталық филиалдың мамандары банктік және банктік емес ұйымдардың айырбастау пункттеріндегі валюта бағамдарына мониторинг жүргізеді. Белгіленген талаптардың бұзылуы анықталған жағдайда, оларды жою, оның ішінде түсіндіру жұмыстарын жүргізу арқылы жедел түрде мәселе қаралады, ал негіздемелер болған жағдайда санкциялар және тиісті ықпал ету шаралары қолданылады. Мәселен, 2015 жылы қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын жүргізуге берілген лицензиясы бар банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдарды тексеру қорытындысы бойынша 36 әкімшілік хаттама толтырылып, 14 ескерту жасау шығарылды. Сондай ақ аталған ұйымдарға қатысты қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын жүргізу тәртібін бұзғаны үшін 32 шектеулі ықпал ету шарасы қолданылды.

– Қаржылық қызметтерді тұтынушылардың құқықтарын және заңды мүдделерін қорғауға қатысты қандай жұмыстар жүргізілуде?

– Орталық филиал қаржылық қызметтерді тұтынушылар құқықтарының және заңды мүдделерінің тиісті деңгейде қорғалуын қамтамасыз ету жөніндегі міндеттерді шешу үшін жеке және заңды тұлғаларға құқықтық көмек көрсете отырып, қаржы ұйымдарының қаржылық қызметтерді көрсету кезінде белгіленген заңнама талаптарын сақтауы жөніндегі қызметіне бақылау жасайды және тексерулер жүргізеді. Қаржылық қызметтерді тұтынушылардың құқықтарын бұзу фактілері

анықталған кезде қаржы ұйымдарына шектеулі ықпал ету шаралары және санкциялар қолданылады. Орталық филиал тек қана 2015 жылы 1009 өтінішті қарады, оларды қарау нәтижесінде «Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 62-3-бабына сәйкес белгіленген 340 құжаттамалық тексеру жүргізілді. Үстіміздегі жылдың бірінші жарты жылдығында 659 өтініш түсіп, 236 құжаттамалық тексеру жүргізілді. Қаржы қызметтерін тұтынушылардың құқықтарын бұзу анықталған жағдайларды оларды қалпына келтіру шаралары қолданылды. Мысалы, Орталық филиал Л. есімді арызданушының екінші деңгейдегі банктің әрекетіне қатысты жазған шағымын қарау және өткізілген құжаттамалық тексеру нәтижесі бойынша, аталған азаматтың құқығын интернет сатып алудан бас тарту және шетел валютасының бағамының өсуіне байланысты туындаған курстық айырмашылықты банкке өтету арқылы қорғады. Келесі бір жағдайда, жеке кәсіпкердің өтініші бойынша банкке қатысты өткізілген құжаттамалық тексеру нәтижесі бойынша кепілдік қамтамасыз етудің бір бөлігін босатудан негізсіз бас тарту түріндегі «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы» Қазақстан Республикасының Заңының 35-бабының 4-тармағы бұзылғаны анықталды. Біздің тексерудің қорытындысы бойынша жеке кәсіпкердің кепілдік мүлкінің бір бөлігін босату туралы оң шешім қабылдады. Өз кезегінде аталған жағдайларда қаржылық ұйымдар тиісті жазаларға тартылды. Қаржылық қызметтерді тұтынушылардың құқықтарын қорғау қызметі шеңберінде түсіндіру жұмыстарына көбірек назар аударылады. Атап айтқанда, Орталық филиал Астана қаласының қаржылық қызметтерді тұтынушыларымен кездесу ұйымдастырады және оны өткізеді, бұл жерде кредит берудің негіздері, қарыз алушылардың банктермен жасаған шарттары бойынша құқықтары мен міндеттерін түсіндіреді. Елорда халқының қаржылық сауаттылығын көтерудің басқа да пәрменді тәсілі Орталық филиал басшылығы мен қызметкерлерінің бұқаралық ақпарат құралдарында сөз сөйлеулері болып табылады. Орталық филиалдың 2014 жылғы сәуірде Ипотекалық тұрғын үй қарыздарын/ипотекалық қарыздарды қайта қаржыландыру бағдарламасы қабылданған сәттен бастап ипотекалық қарыз алушылармен белсенді түрде жүргізіле бастаған жұмысына жеке тоқталғым келеді. Орталық филиал Қаржылық қызметтерді тұтынушылардың құқықтарын қорғау және сыртқы коммуникациялар басқармасының басшылығымен бірлесе отырып, проблемалық қарыз алушылармен, екінші деңгейдегі банк филиалдарының өкілдерімен және банк омбудсманымен кездесулер өткізіліп тұрады. Бұл кездесулердің мақсаты – қарыз алушыларға Қайта қаржыландыру бағдарламасының негізгі бағыттарын түсіндіру және оларға өздерінің екінші деңгейдегі банктер алдындағы қаржылық міндеттемелерін орындауы үшін барынша жәрдемдесу болып табылады. Сонымен бірге Орталық филиалдың өкілдері Астана қаласының Әкімінің 24.07.2015 ж. өкімімен құрылған Қарыз алушылардың ипотекалық тұрғын үй қарызын/ ипотекалық қарызды қайта қаржыландырудан бас тартулар алуға қатысты шағымдарын қарау жөніндегі комиссияның құрамына кіреді. Ағымдағы жылдың 15 маусымындағы жағдай бойынша Астана қаласында Қайта қаржыландыру бағдарламасының шеңберінде қарыз алушылар банктерге 1974 өтінім берген, оның ішінде мақұлданғаны - 1208 өтінім (10,7 млрд. теңге), қайта қаржыландырылғаны- 1010 өтінім (8,0 млрд. теңге).

– Микроқаржы ұйымдары қарыз алушыларының өз құқықтарын қорғауға Ұлттық Банкке өтініш білдіре ала ма?

– Микроқаржы ұйымдары қарыз алушыларының

Ұлттық Банкке немесе оның аумақтық филиалдарына өз құқықтарын қорғауға өтініш жазуына құқығы бар, себебі Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 26 қарашадағы «Микроқаржы ұйымдары туралы» Заңына сәйкес микроқаржы ұйымдарының қызметін Ұлттық Банк реттейді және бақылайды.

– Қазіргі кезде қазақстандық банктер мүлікті жариялау бойынша акциялар өткізуде. Осы акция шеңберінде Орталық филиал қандай жұмыстар жүргізуде? Жариялаудың алдын ала қорытындылары қандай?

– Орталық филиал, Ұлттық Банктің басқа да аумақтық филиалдары сияқты, жүргізіліп жатқан акцияларға ақпараттық қызмет көрсету, оның ішінде халыққа түсінікті болатындай ақпаратты бұқаралық ақпарат құралдарында орналастыру бойынша жұмыс жүргізуде. Сонымен бірге Орталық филиал мамандары үй-жайларда жариялау талаптары туралы ақпараттық материалдардың болуын қарап тексеру, сонымен қатар банктердің жауапты қызметкерлерінің жүргізіліп отырған акция туралы хабардар болуының деңгейін анықтау мақсатында екінші деңгейдегі банктерге жиі барып тұрады. Банктердің жариялау мәселесі жөніндегі жұмысынан байқалған барлық кемшіліктерді жою бойынша шаралар қабылдау туралы нұсқау бере отырып, кемшіліктер жөніндегі ақпарат екінші деңгейдегі банк басшылығына жеткізіледі. Ағымдағы жылдың 1 шілдедегі жағдай бойынша Қазақстан Республикасы бойынша, тұтастай алғанда, 1 072 550 034 мың теңге, оның ішінде Астана қаласында 77 939 829 мың теңге жарияланған. Қазақстандықтардың осы акциядағы белсенділігі ақшаны жариялау рәсімінің жеңілдетілуімен, оның талаптарының икемділігімен, сондай-ақ халықтың осы акция туралы барынша хабардар болуымен байланысты болып тұр.

– Орталық филиал қандай мемлекеттік қызметтер көрсетеді?

– Орталық филиал Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер тізіліміне сәйкес төрт мемлекеттік қызмет көрсетеді. Олар: «Микроқаржы ұйымдарын тіркеу есебі», «Уәкілетті ұйымдарға қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру қызметін жүзеге асыруға лицензия беру», «Валюталық операция туралы немесе шетел банкіндегі банк туралы хабарлауды растау» және «Валюталық операцияны тіркеу». 2015 жылы Орталық филиал 364 мемлекеттік қызмет көрсетті.

2016 жылғы 1-жартыжылдықта 140 мемлекеттік қызмет көрсетілді.

– Филиалдың ведомстволық статистикалық байқауды жүргізу жөніндегі қызметінің мәні неде және олар қандай мақсаттар үшін жүргізіледі?

– Қазақстан резиденттері – Астана қаласында тіркелген сыртқы экономикалық қызметке қатысушылар Орталық филиалға төлем ба-

лансы бойынша мемлекеттік статистикалық есеп беру үлгісіне сәйкес тоқсан сайын есеп береді. 2015 жылдың қорытындысы бойынша респонденттер 5649 есеп берген. Өңірлерден алынған статистикалық есептің негізінде Ұлттық Банк еліміздің жиынтық төлем балансын қалыптастырады, ол шетелден Қазақстанға келіп түсетін капитал ағыны, шетелге кететін капитал ағыны арасындағы арасалмағы туралы түсінік береді. Төлем балансы бойынша есеп жинаумен қатар, Орталық филиал экономиканың нақты секторының кәсіпорындарына тоқсан сайын мониторинг жүргізеді. 2016 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша Астана қаласының 153 кәсіпорны мониторингке қатысты, олардың қызметінен алынған жиынтық кіріс 1 391, 1 млн. теңге, ал оның республика бойынша кірісіндегі үлесі 17,1% болды. Ұлттық Банк кәсіпорындар мониторингін кәсіпорындардың экономикалық конъюктурасының, инвестициялық белсенділігінің және қаржы жағдайының өзгеруін талдап бағалау, тұтастай алғанда, экономиканың нақты секторының белсенділігін болжау мақсатында жүргізеді. Мониторинг жүргізудің нәтижесінде алынған деректер бұдан әрі мемлекеттің ақшакредит саясатын жүргізу шеңберінде шешім қабылдау үшін қолданылады.

– Ұлттық Банктің қызметі туралы әңгімелеу кезінде оның қолма-қол ақша айналысымен байланысты жұмысы туралы сұрақ қоймай кету қисынсыз болар.

– Иә, дұрыс айтасыз. Орталық филиалдың ең маңызды функцияларының бірі – Астана қаласының аумағында қолма-қол ақша айналысын реттеу, экономика субъектілерінің қолма-қол ақшаны қажетсінуін уақтылы және толығымен қанағаттандыру үшін банктерге ұлттық валюта банкноттарын және монеталарын беру және қабылдау болып табылады. Осы жұмыстың бағыттарының бірі – халыққа Қазақстанның коллекциялық және инвестициялық монеталарын сату болып табылады.

– Коллекциялық монеталардың инвестициялық монеталардан айырмашылығы неде және оларды қалай сатып алуға болады?

– Монеталардың атауы айтпаса да белгілі. Коллекциялық монеталар – бұл қымбат және қымбат емес металдардан соғылатын мерейтойлық және ескерткіш монеталар, айналысқа шектеулі тиражбен шығарылады және коллекция мен қор жинау объектісі болып табылады. Ал, енді, инвестициялық монеталарға келетін болсақ, олар қымбат металдардан ғана соғылады және оның иегеріне белгілі бір уақыт аралығында металл құны айырмашылығынан қаржы табуға мүмкіндік беретін инвестициялау мен қор жинау объектісі болып табылады. Монеталарды кез келген тілек білдіруші сатып алады, ол үшін Ұлттық Банктің кез келген филиалдарының кассасына келіп, оны қолма-қол ақшаға немесе POS-терминал арқылы сатып алуға болады. Монеталардың болуы туралы ақпаратты Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің интернет-ресурсының «Ұлттық валюта» парақшасынан алуға болады. Орталық филиал сататын жаңа монета өнімі туралы ақпарат «Вечерняя Астана» және «Астана ақшамы» газеттерінде үнемі жарияланады.

– Амирбек Буриович, әңгімеміздің соңында Сізге қалыптасқан дәстүрлі сұрақ қойғым келеді: 2016 жылдың басынан бері инфляциялық процестің бәсеңдеуі байқалады, бұл жақын арада бағаның өсуіне қауіп төндірмейді дегенді білдіре ме?

– Расында, 2016 жылдың басынан бері инфляциялық қысымның төмендеуі байқалады, оған, көбінесе, экспортқа шығарылатын тауарлар бағаларының түсуі жағдайында экономиканың өсу қарқынының баяулауы, халықтың табысының төмендеуі, сондай-ақ өнімдердің әлемдік бағасының төмендеуі және Ресейдегі инфляцияның баяулауы сияқты факторлары себеп болды. Бұл – біз барлық проблемалық сәттерді еңсердік деген сөз емес. Инфляция деңгейі, бұрынғыдай, толып жатқан факторларға байланысты болады. Алайда, сыртқы және ішкі факторлардың әсеріне қарамастан, Ұлттық Банктің қызметі инфляцияны төмендетуге және оны төменгі деңгейде ұстап тұруға бағытталады, бұл алдағы ұзақ мерзімді преспективада экономиканың өсуінің тұрақты болуына себепші болады.

10

ȹ

www.astana-akshamy.kz

ȽÉÄÀ½Ê

ÌÅÌËÅÊÅÒÒ²Ê ҮËÅÑÒ² ÀÇÀÉÒÓ – ÁƏÑÅÊÅËÅÑÒ²ÊÒ² ÄÀÌÛÒÓÄÛҢ ÊÅϲ˲ ౢ˘ˣ˘೪˳˵˘ˮ ˀ˟˳˱˶˙ˬˤ˪˘˳́ˮ́೮ ʿ˲˟ˣˤ˞˟ˮ˵˧ ʻ͘ʻ˘ˣ˘˲˙˘˟˚˵́೮ ͨౢ˘ˣ˘೪˳˵˘ˮ ˢ˘೮˘ ˢ˘೺˘ˮ˞́೪ ˮ˘೪˵́ ˘˺˶˘ˬ˞˘͗ ഑˳˶͕ ˲˟˹˯˲˭˘ˬ˘˲͕ ˞˘˭˶ͩ ˘˵˵́ ౢ˘ˣ˘೪˳˵˘ˮ ˺˘ˬ೪́ˮ˘ ʮ˯ˬ˞˘˶́ˮ˞˘ ͨʥ˧ˣ˞˧೮ ˭˘೪˳˘˵́˭́ˣ ʹ ˟ˬ˧ ˙˘೪́˵˵͕́ ˢ˟˲˧ ˛೴ˬ˞˟ˮ˛˟ˮ ೪˘˳ˤ˟˵˵˧ ʽ˵˘ˮ́˭́ˣ ౢ˘ˣ˘೪˳˵˘ˮ˞́ ͨʺഉ೮˛˧ˬ˧˪ ʫˬͩ ˟˵˶͊ ಁˬ˟˭˞˟˛˧ ˟೮ ˞˘˭́೦˘ˮ ϯϬ ˭˟˭ˬ˟˪˟˵˵˧೮ ೪˘˵˘˲́ˮ˘ ೪˯˳́ˬ́˱͕ ˙˘˥ ˞˘ ೪˶˘˵˵́ ˟ˬ˞˟˲˭˟ˮ ˤ́೪ ˵೴˥˧˳˵˧˲˶ͩ ˞˟˱ ˘˵˘˱ ഑˵˪˟ˮ˧ ˙˟ˬ˛˧ˬ˧͘ Аталған Жолдауда дағдарысқа қарсы және құрылымдық жаңарулардың бес бағытының үшінші бағыты «Жекешелендіру және экономикалық бәсекелестікті ынталандыру» жаңа бағдарламасын жасауды көздейді. Олардың ішінде «Самұрық-Қазына», «Бәйтерек» және «ҚазАгро» холдингтеріне кіретіндері де бар. Жекешелендіруден кейін осы үш басқарушы холдингтің бәрі ықшам ұйымдар болып қайта құрылуы тиіс. Бұл экономикамыздағы шағын және орта бизнестің үлесін неғұрлым арттыруға, Қазақстанның орнықты дамуына да ықпал ететін болады. Осы тұрғыдан алғанда, бізге Сингапурдың тәжірибесі барынша пайдалы. Ондағы жағдай бізге ұқсас. Темасек мемлекеттік холдингінің ішкі нарықтағы рөлі шамадан тыс артқаны 70-80 жылдары болды. Бәсекелестікті қолдау және жекеменшік бизнесті дамыту үшін Сингапурдың үкіметі Yellow Pages Rule қағидаттарын қабылдады, оған сәйкес Сингапур мемлекеттік компанияларының жекеменшік бизнесті қызықтырмайтын, алайда, ел үшін стратегиялық маңызы бар немесе ұлттық қауіпсіздік мәселелеріне қатысты салалардан басқа, жекеменшік бизнес қатысатын кез келген бизнес-тауашаларға қатысуға құқығы болмайды. Сингапурдың үкіметі мынадай ойын қағидаларын немесе мемлекеттік компаниялар қызметінің қағидаттарын белгіледі: - мемлекет ішкі нарықта бизнеспен бәсекеге түспейді, бірақ мемлекеттік компанияларға шет елдерден инвестиция тарту кезінде протекционизм көрсетеді;

- мемлекет стратегиялық маңызы бар және ұлттық қауіпсіздік мәселелерін қоспағанда, нарықта жеке меншік компаниялар ұсынатын жұмыстар мен қызметтер түрлерін орындамауға міндеттенеді; - мемлекет табиғи монополиялар қызметтеріне еркін қол жеткізуге кепілдік береді; - мемлекет бірдей қызметті жүзеге асыратын, мемлекет қатысатын бірнеше компания құруға мүмкіндік бермейді; - мемлекет қатысатын компанияларға баға бәсекелестігіне тыйым салынады; - мемлекет қатысатын компанияларға еншілес компаниялар құруға тыйым салынады. Осы қағидаттарды біздің елде қалыптастыру мақсатында 2015 жылдың 22 сәуірінде «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне мемлекеттің кәсіпкерлік қызметке қатысуын шектеу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасының Заңы қабылданды. Қазіргі таңда қолданыстағы заңнама мемлекеттің кәсіпкерлікпен айналысуға мынадай жағдайларда мүмкіндігін шектейді: - мемлекет қатысуы бар (50% артық) заңды тұлғалар, тауарлық нарықта жеке кәсіпкерліктің субъектілері көрсететін қызметті атқаратын еншілес кәсіпорындарды құруға құқылы емес; - шағын кәсіпкерліктің субъектілеріне жататын мемлекет қатысуы бар (50% артық) заңды тұлғаларды құру тыйым салынады; - мемлекеттік кәсіпорындардың, мемлекет қатысуы бар (50% артық) заңды тұлғалардың

атқаратын қызмет түрлерінің өзгеруі және (немесе) ұлғаюы монополияға қарсы органның келісімін қажет етеді; - акциялардың (жарғылық капиталда қатысу үлесінің) елу пайызынан артық мемлекет меншігіндегі заңды тұлғалармен және олармен үлестес тұлғалармен атқарылатын қызмет түрлердің тізімін Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді. Жоғарыда айтылған Заңның нормаларын іске асыру шеңберінде Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 28 желтоқсандағы №1095 «Акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің) елу пайызынан астамы мемлекетке тиесілі заңды тұлғалар және олармен үлестес тұлғалар жүзеге асыратын қызмет түрлерінің тізбесін бекіту туралы» қаулысы қабылданды. Аталған қаулыға сәйкес, төмендегі жағдайда заңды тұлғалардың қызмет түрлері тізбеге кірмеді: - жекешелендіруге жататын; - құру үшін монополияға қарсы органның келісімін алмаған; - мақсаты заңды тұлғаны құруға сәйкес болмаған (қосымша қызмет түрі); - жеке сектор субъектісіне жататын; - холдинг компанияларына төртінші қосылу деңгейлі еншілес және тәуелді мекемелер. Тізбені қалыптастыру барысында (50%дан жоғары) мемлекеттің қатысуы бар заңды тұлғалар, өз қызметтерін экономикалық қызметтің 652 түрінде жүзеге асыратыны анықталды, оның ішінде 346-сы (53 %) тізбеге енгізілген, бұл ретте 306 қызмет түрі тізбеден (47 %) шығарылған. Сонымен қатар, жекешелендірудің екінші толқыны шеңберінде бизнесті дамытудың аса маңызды қолайлы жағдайларының бірі ретінде экономикадағы мемлекеттің қатысуын қысқартуға бағытталған жүйелік шаралар қабылданды. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015

ÆÀÇ ÌÅÇÃ²Ë²Í ÄÅÍÑÀÓËÛҚҚÀ ҚÀÓ²Ï ÒӨÍIJÐÌÅÉ ӨÒʲÇ! ʶ೴ˮ ˢ́ˬ́ˮ˘ ˙˘˳˵˘೦˘ˮ ˳˯೮͕ ˙˘˲ˬ́೪ ˵˘˙ˤ೦˘˵ ˘˵˘˶ˬ́ ˵˧˲˾˧ˬ˧˛˧ˮ ˙˘˳˵˘˥˞́͘ ʽˬ˘˲˭˟ˮ ˙˧˲˛˟͕ ˧˾˟˪ ˢഉˮ˟ ̃ˮ˵˟˲˯˚ˤ˲˶˳˵́ ˤˮ˹˟˪˻ˤ̆ˮ͕́ ˵˘˭˘೪˵˘ˮ ˶ˬ˘ˮ˞́˲˶˞́ ˙˯ˬ˞́˲˘˵́ˮ ˱˘˵˯˛˟ˮ˞˧ ˭ˤ˪˲˯˯˲˛˘ˮˤˣ˭˞˟˲ ˞˟ ˪഑˙˟˥˟˞˧͘ Тамақтан уланудың жиілігі бойынша бірінші орында сальмонеллез және улану, олар шартты-патогенді бактериялардан, ең бастысы ішек таяқшасы және протеиден пайда болған уланулар, бұлар ушығу түрінде сирек тіркеледі. Бұл топтың микробтары көбінесе қаз және үйректің жұмыртқаларында, ауру құстар мен жануарлардың еті мен ұсақталған етінде кездеседі. Тамақтану блогында санитарлық-гигиеналық жағдайды дұрыс сақтамауы, жеке бас гигиенасының бұзылуы, азық-түліктерді сақтау және өндірудің қолайсыз жағдайы дайын тамақ өнімдерінде орта ұрықтандыру болуына әкеледі, өсуіне және көбеюіне қолайлы орта қалыптасады (сүт өнімдері, дірілдек, паштет, котлеттер, кремдік өнімдер, майонезі бар салаттар, ход-догтар, донер және басқалары). Стафилококкты тамақтану улану өте сирек кездеседі. Жұқтырудың негізгі көзі болып ангинамен, тонзиллитпен, іріңді аурулармен ауыратын адамдар болып табылады немесе жануарлар, мысалы, сиыр маститімен ауыратындар. Стафилококк және сальмонеллез сияқты сүт өнімдерінде және кремді-кондитерлік өнімдерде, етте, балықта тез көбейеді. Микробтардың өздері 800С температурада өледі, бірақ олардан шығатын уыттар 30 минутқа дейін қайнауда төзеді және асқазан-ішек шырынына әсер етеді. Осы уыттың болуы улануды болдырады. Жылдың жаз мезгілінде көбіне энтеровирус-ты аурулардан пайда болатын энцефалитикалық және менингеалды синдромдар, өкпенің ауруы, жүрек ауруы, безгек жағдайы, бөртпе және басқа да үлгідегі аурулардың тіркелуі қалыпты болып саналады. Кейбіреулері қайтымсыз процеске әкеледі (сал ауруы, өлім-жітіммен аяқталуы), басқалары созылмалы және кезеңді ушыққан патологиялық процеске әкелуі мүмкін. Маусымдық кезеңдегі аурушаңдық көп болу тенденциясы, негізінен, су қалдықтары арқылы, ашық сутоғандар, су бетіндегі (көл, бассейндер, субұрқақтар) арқылы таралатын инфекцияларды жұқтыру, тамақ және жәндіктер арқылы (шыбын-тарақандар). Санитарияға қарсы жағдайда ауруды жұқтырып алу жергілікті ушығу және ірі эпидемияның тіркелуімен 70%-ға дейін жетуі ықтимал. Ең қауіпті тамақтан улану – ботулизм, ол у арқылы пайда болады, анаэробты жағдайда өңделетін, сақтық шараларынсыз әзірленген, тиісті термикалық өңдеусіз

жасалған консервілер. Санитарлық ереженің дұрыс сақталмауы кезінде ботулизмнің микробтары азықтүлікке түсуі мүмкін, олар қолайлы жағдайда адамдарға өте қауіпті у – ботулотоксинді бөледі, ол ысылдағыш жыланның уынан 375 000 есе күшті. У, сондай-ақ, санитарияға қарсы жағдайда дайындалған шұжықта, бұжыда, тұздалған және кептірілген балықта болады. Ботулиндік таяқшаның уы орталық жүйке жүйесіне әсер етеді (көздің үлкейіп кетуі, жұтқыншақтың бұзылуы, бұлшық еттің салы), осылайша ботулизм басқа уланулардан ерекшеленеді. Уақытылы медициналық көмекке жүгінбеген кезде ауа жұтатын бұлшық еттің сал болып қалып, өліп кетуі мүмкін. Жоғарыда көрсетілген аурулар бір мезетте бірнеше адамда болған жағдайда топпен тамақтан уланғанын көрсетеді. Көбінесе тамақтан улану жағдайы бизнес объектілермен байланысты. Бұл тамақтану және сауда объектісін жалға алатын, жазғы мезгілде самса, шаурма, жұмсақ балмұздақ, түрлі сусындар сататын сауда орындары, кейде жерасты тамақтандыруды ұсынатын және азық-түлікті сату кезінде кәсіпкерлер ешқандай жауапкершілікті сезінбестен, жеңіл әрі оңай ақша табуды көздейді. Тамақтан улануды зерттеу кезінде объектілердегі ең негізгі бұзушылық – бұл жерасты жағдайындағы тамақ өнімдерін пісіру, дайындау, объектіні ашуға рұқсат беру құжаттарының жоқ болуы, өнімдерге берілетін құжаттардың болмауы, рұқсат берілмеген тамақтар мен салаттарды сату, өнімдерді суық емес жерде сақтау, аспаздың және қызмет көрсететін персоналдың денсаулығына бақылаудың болмауы, медициналық кітапшаларының жалған болуы. Тамақтан уланып қалмауыңыз үшін, ең алдымен, тамақтың қандай жағдайда әзірленіп жатқанына көңіл бөлуіңіз керек, белгісіз кремдік-кондитерлік өнімдерді, аспаздық өнімдерді, фаст-фудтарды, гамбургерлерді сатып алмаңыз. Ең дұрысы, тамақты қол жуа-тын орны жоқ, тоңазытқыш жабдығымен жабдықталмаған, персоналдары арнайы киімсіз жұмыс істейтін жерден сатып алмағаныңыз жөн. Сіз сатушыда санитарлық кітапша, сәйкестікке сертификаттың болуына, ветеринарлық анықтама және т.б. мәліметтер алуға, сұрауға құқылысыз. Дәмхана және мейрамханадан қалған тамақты алып кетпеуге кеңес береміз. Мұндай жағдайда өзіміз кінәлі боламыз, жеке өз

денсаулығымызға жауапты болатын өзіміз ғана. Тұрмыста үй шаруасындағыларға тамақты әзірлеу кезінде қолды жуып алу және қолына шикі етті немесе құс етін ұстаған соң жуылуы қажет; шикі етті турағаннан кейін тақтайшаны жуу, оның ішінде нанды турау алдында тазалап жуып алу; мұздатылған етті тоңазытқышта ерітіп алу, себебі, суықта бактериялардың көбеюі тоқтатылады; ет және балық өнімдерін толықтай пісіру; екіншілік ұрықтандыруды болдырмау үшін шикі өнімдерді дайын өнімдерден бөлек сақтау; піскенге дейін құс етін және балықты бір тәрелкеге салмау; тамақты тоңазытқышта бір тәулікте ғана сақтау; пикникке шығатын тамақтарды алынатын тоңазытқыш камераларына салу; сүтті қайнату, көкөністер мен жеміс-жидектерді жуу. Жылдың жылы мезгілінде дүкеннен дайын тамақтарды сатып алмаған жөн. Серозды менингиттің алдын алу мақсатында сутоғандарға шомылу кезінде сақ болған жөн. Ол жерде ішек және энтеровирусты инфекция қоздырғыштары 50 күнге дейін өмір сүреді. Балаларыңызға сутоғандардан және субұрқақтан ластанған суды ішуге тыйым салыңыз. Микроорганизмдерді өлтіру үшін суды он минут қайнатыңыз. Ішек инфекциясының пайда болуы кір қолды жумаудан болады. Расында да, біз күні бойы тұрмыстағы түрлі заттарды қолымызбен ұстаймыз, қоғамдық ғимараттың есігін ұстаймыз, көшеде ақша санаймыз, сатушылардың, кондукторлардың қолынан ақша аламыз, таныс адамдардың қолын алып амандасамыз. Осы жерден қарапайым ереже туындайды, демек серуендеуден, жұмыстан үйге келген кезде, тамақ әзірлеудің алдында және тамақ ішудің алдында, балаларыңызбен ойнайтын кезде қолыңызды сабынмен жуыңыз. Егер барлық сақтық шараларын сақтаған күнде біреу тамақтан уланған болса, Сіздің міндетіңіз – ішектің дұрыс қызметі қалыптасқанға дейін организмді құрғатпауға жол бермеңіз. Әдетте, тамақтан улану белгілері 6-8 сағаттан кейін өтеді. Егер ұзақ болған жағдайда дәрігерді шақыруға кеңес береміз. Нұрбек ҚУАНЫШБЕКОВ, Астана қаласы Тұтынушылардың құқықтарын қорғау департаментінің бас маманы

ʤ˳˵˘ˮ˘ ೪˘ˬ˘˳́ˮ́೮ ݊˪˧˭˞˧˛˧ ϮϬϭϲ ˢ́ˬ೦́ ϭ ˾˧ˬ˞˟˞˟ ഑˵˪˧ˣ˧ˬ˛˟ˮ ˪˯ˮ˻˟˳˳ˤ˯ˮ˟˲˞˧ ˵˘೮˞˘˶ ˢ഑ˮ˧ˮ˞˟˛˧ ˙˯ˬ˭˘೦˘ˮ ϱ ˪˯ˮ˪˶˲˳ ˵˶˲˘ˬ́ ˺˘˙˘˲ˬ˘˥˞́ Астана қаласы әкімдігінің атынан, 010000, Қазақстан Республикасы, Астана қаласы, Бейбітшілік көшесі 11, № 527 кабинет мекен-жайында орналасқан «Астана қаласының жолаушылар көлігі басқармасы» ММ келесі жобалар бойынша 2016 жылғы 1 шілдеде өткізілген концессионерді таңдау жөніндегі болмаған 5 конкурс туралы хабарлайды: 1. «Астана қаласының Қабанбай батыр даңғылы, 32/1 үйінің ауданында орналасқан жер учаскесіндегі паркингті салу және пайдалануға беру»; 2. «Астана қаласының Орынбор көшесі № 8 үйінің ауданында орналасқан жер

учаскесіндегі паркингті салу және пайдалануға беру»; 3. «Астана қаласының Абылайхан даңғылы мен Қобда көшесінің қиылысы ауданында орналасқан жер учаскесіндегі автовокзалды салу және пайдалануға беру»; 4. «Астана қаласының Тілендиев даңғылы мен Бейсеков көшесінің қиылысы ауданының жер учаскесіндегі автовокзалды салу және пайдалануға беру».

5. «Астана қаласының № 16 Достық көшесінде орналасқан жер учаскесіндегі паркингті салу және пайдалануға беру»;

жылғы 30 желтоқсандағы №1141 қаулысымен мемлекеттің кәсіпкерлік саладағы үлесін қысқарту мақсатында Жекешелендірудің 20162020 жылдарға арналған кешенді жоспары және оны іске асырудың нысаналы индикаторлары қабылданды. Жекешелендірудің 2016-2020 жылдарға арналған кешенді жоспарын іске асырудың нысаналы индикаторлары: - 2021 жылға қарай республикалық меншіктегі ұйымдардың квазимемлекеттік сектор субъектілерін 15 %-ға қысқарту.

- Коммуналдық меншіктегі ұйымдардың жалпы санына шаққанда, олардың 5 %-ын бәсекелес ортаға беру. Кешенді жоспарды жүзеге асыру барысында 783 мемлекеттік кәсіпорындармен мемлекеттің қатысу бар заңды тұлғалар кезең-кезеңімен бәсекелестік ортаға ұсынылады, оның ішінде: - республикалық меншіктің 61 субъектілері; - коммуналдық меншіктің 368 субъектілері; - ұлттық компаниялар мен холдингтердің 354 субъектілері. Ашықтықты және жариялылықты қамтамасыз ету үшін Кешенді жоспардың барлық іс-шаралары Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру Комитетінің www.gosreestr.kz электронды сауда алаңы арқылы және Қазақстан кәсіпкерлері ұлттық палатасының өкілдерінің қатысуымен жүргізіледі. Сонымен қатар, іс-шараларды бұқаралық ақпарат құралдарында кеңінен көрсету көзделген. Осылайша, Мемлекет басшысының тапсырмаларын іске асырып, отандық кәсіпкерлікті нығайту мақсатында экономиканың жекеменшік секторының үлесін ұлғайтуға мүмкіндік беретін және Қазақстанның шағын және орта бизнесін дамытуға жаңа серпін беретін іс-шаралар жүзеге асырылатын болады. Дүйсен ӘДІЛХАНОВ, Астана қаласы Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру департаментінің басшысы

Құрметті азаматтар! Сіздерді «Астана Халықаралық Әуежайы» АҚ үшін «Астана қ. әуежайының ұшып-қону жолағын қайта жаңғырту және жаңа терминалын салу» техника-экономикалық негіздемесінің қоршаған ортаға болжамды әсерін бағалау материалдары бойынша қоғамдық тыңдауға қатысуға шақырамыз. Тыңдау 29.07.2016 ж. сағат 11.00 Астана қ., Жеңіс даңғ., 72, «Альянс» бизнес орталығы мекенжайы бойынша конференция залында өтеді. Қатысушыларды алдын ала тіркеу қоғамдық тыңдау басталғанға дейін 30 минут бұрын өтеді. Қатысуға тілек білдірушілердің барлығы Қарағанды қ., Әлиханов көш., 37, 207-кеңсе, «Партнер» бизнес орталығы мекенжайы бойынша ҚОӘБ алдын ала бағалау материалдарымен таныса алады. Материалдарды электронды түрде алуға болатын электронды почтаның адресі vde_ip@ mail.ru,, сондай-ақ, ұсыныстарыңыз бен ескертулеріңізді 8(7212) 319876 бойынша беруге болады.

«АстанақаласыныңБілімбасқармасы» ММ бос басшылық лауазымға конкурс жариялайды: 1. «№ 33 балабақша-бастауыш мектеп» кешені» ММ, «№ 37 орта мектеп» ММ, «№ 67 гимназия» ММ директоры.

2. № 10 «Бөбек» балабақшасы, № 34 «Ақ бидай» балабақшасы, Астана қаласы әкімдігінің № 85 «Мейіржан» санаториялық балабақшасы» КММ, меңгерушісі.

3.Астана қаласы әкімдігінің «№ 3 психологиялық-педагогикалық түзеу кабинеті» КММ басшысы. Конкурс туралы нақты ақпаратты Астана қаласы Білім басқармасының www.bilim. astana.kz ресми сайтынан алуға болады.

Астана қаласының және Алматы аудандық Ардагерлер кеңесі Ұлы Отан соғысы ардагері Әрен БЕКМАҒАМБЕТОВТІҢ қайтыс болуына байланысты туғантуыстарына қайғысына ортақтасып, көңіл айтады.

www.astana-akshamy.kz

ȹ

ȽÉÄÀ½Ê

ÌÅÌËÅÊÅÒÒ²Ê ҚÛÇÌÅÒزËÅÐIJҢ ÒƏÐÒ²ÏÒ²Ê ÆÀÓÀÏÊÅÐز˲ò

Тәртіптік жауапкершілік өз кезегінде жеке құқықтық құбылыс болып келеді, мемлекеттік-құқықтық алдын алу және еңбек қатынастарындағы әлеуметтік әділдікті орнату мен құқықтық тәртіпті қорғауға, оларды қалпына келтіруге бағытталған. Құқықтық қарым-қатынасты қолдану (алып жүру) тәртіптік жауапкершілік қорғаушылық сипатта болады және ерекше іс жүргізу тәртібін талап етеді. Мемлекеттік қызметшілерге тәртіптік жаза қолданудың тәртібі мен олардың түрлері, сонымен қатар тәртіптік теріс қылық, тәртіптік жаза, қызметтік тергеп-тексеру деген ұғымдар Қазақстан Республикасы заңнамасында нақтыланып, белгіленген. Сондай ақ, мемлекеттік органдардағы тәртіптік комиссиялардың қызметін ұйымдастыруды реттейді.

2015 жылғы 29 желтоқсандағы № 152 Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызметшілерге тәртіптік жаза қолдану туралы Ережесінде жоғарыда аталған құқықтық нормалар толық қарастырылған. Қазіргі таңда Астана қаласында 69 мемлекеттік органдар қызмет атқарады, саяси және әкімшілік мемлекттік қызметшілердің штаттық саны 3697 құрайды. Сондай-ақ, Астана қаласының мемлекеттік қызметшілерінің едәуір бөлігі жыл сайын заңды жауапкершілік түрлеріне тартылатындығын атап өту қажет. Мемлекеттік органдарда мемлекеттік қызметшілермен жасалған теріс қылықты толықтай, жан-жақты және әділ анықтау, жазаға тарту шаралары туралы ұсыныстарды шығару мақсатында, кінәлі болуына қатысты фактілерді зерттеу және қызметтік тексеру материалдарын қарастыру үшін тәртіптік комиссиялар құрылады. Мемлекеттік органдардағы тәртіптік комиссиясы маңызды әкімшілік шешімдерді қабылдау барысында жалпы жүйенің ауырлық және негізгі бір бөлігі болып келеді және де көрсетілген мемлекеттік органдағы мемлекеттік тәртіпті бұзудың алдын алудағы, ескертпе жолдарының мемлекеттік құралы болып табылады.

2015 жылғы 29 желтоқсандағы №156 Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен бекітілген

Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері министрлігінің облыстардағы, республикалық маңызы бар қалалардағы, астанадағы әдеп жөніндегі кеңестері туралы ережесінің 5, 6-тармақтарына сәйкес, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері министрлігінің Астана қаласы бойынша департаменті тұрақты түрде тәртіптік тәжірибе сараптаудың қорытындылары негізінде мемлекеттік органдардағы тәртіптік комиссиялардың қызметінің нәтижелерін қарастырады.

2016 жылдың 1 тоқсаны бойынша жалпы әкімшілік мемлекеттік қызметшілеріне қатысты 175 тәртіптік жаза қолданылған. Оның ішінде, ескерту – 99, сөгіс – 41, қатаң сөгіс –18, қызметке толық сәйкес еместігі туралы ескерту – 11, лауазымын төмендету – 3, атқаратын лауазымынан босату – 3. Тәртіптік жазаны қолдану кезінде мемлекеттік қызметшімен жасалған тәртіптік теріс қылықтың ауырлығы, оның кінәсінің дәрежесі, олардың әрқайсысы тәртіптік теріс қылықтың жасалудың мән -жайлары, теріс қылық жасаған тұлғаның бұрынғы мінез-құлқы, тиісті қызмет саласындағы жұмыс тәжірибесі және жеке басын сипаттайтын өзге де мән-жайлар ескеріледі. Мемлекеттік қызметшілерге тәртіптік жазаларды қолдану ережелерін сақтау саласындағы уәкілетті орган Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері министрлігі және оның аумақтық бөлімшелері болып табылатынын айта кету қажет. Осы орайда, мемлекеттік қызметшілерге тәртіптік жаза қолдану кезінде мемлекеттік орган тарапынан мемлекеттік қызметшілердің құқықтарының бұзылу фактілері анықталған жағдайда төмендегі мекен-жай бойынша Департаментке жүгінуге болады: Астана қаласы, Қабанбай батыр даңғылы, 33, Департаменттің сенім телефоны: 24-80-32.

Ò²ËÃÅ ÄÅÃÅÍ ҚҰÐÌÅÒ – ÕÀËÛҚҚÀ ÄÅÃÅÍ ҚҰÐÌÅÒ Мемлекеттік тілді білу – әр қазақтың, елімізде тұратын әр азаматтың міндеті. «Тілі жоғалған ұлттың өзі де жоғалады» деп ғалым Ахмет Байтұрсынұлы айтқандай, әлем таныған ел болу үшін тіліміздің мәртебесін биіктетуге міндеттіміз. Ол үшін ана тіліміздің қадірқасиетін өзіміз білуіміз, дәріптеуіміз, насихаттауымыз қажет. Қазақ тілінің мәртебесін көтеру арқылы басқа ұлттарға үлгі көрсетуіміз керек, себебі, тәуелсіз елдің жас ұрпағын парасатты да білімді, іскер де қабілетті, отансүйгіш те ұлтжанды тұлға етіп қалыптастыруда мемлекеттік тілдің атқаратын қызметі орасан зор. Қазіргі кезде Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл ұлттық бюросының (Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметтің) Астана қаласы бойынша департаментінде мемлекеттiк тiлдi дамыту бойынша іс-шаралар қолға алынған. Департамент қызметкерлерінің қазақ тілін үйренуге ынтасы артып келеді, себебі түрлі деңгейдегі сабақтар өтеді. Осының нәтижесінде бұған дейін

ˁ́˙˘˥ˬ˘˳ ˢ˟˭೪˯˲ˬ́೪೪˘ ೪˘˲˳́ ˧˳Ͳ೪ˤ˭́ˬ ೵ˬ˵˵́೪ ˙̅˲˯˳́ˮ́೮ ;ˁ́˙˘˥ˬ˘˳ ˢ˟˭೪˯˲ˬ́೪೪˘ ೪˘˲˳́ ೪́ˣ˭˟˵˵˧೮Ϳ ʤ˳˵˘ˮ˘ ೪˘ˬ˘˳́ ˙˯˥́ˮ˾˘ ˞˟˱˘˲˵˘˭˟ˮ˵˧ˮ˞˟ ౭ˬ́ ʽ˵˘ˮ ˳˯೦́˳́ ˘˲˞˘˛˟˲ˬ˟˲˧ˮ˟ ೪೵˲˭˟˵ ˪഑˲˳˟˵˧˱͕ ˞ഉ˲˧˱˵˟˶ ˙˧˲ˮ˟˾˟ ˢ́ˬ˞˘ˮ ˙˟˲˧ ˟˲˟˪˾˟ ˞ഉ˳˵೴˲˛˟ ˘˥ˮ˘ˬ೦˘ˮ͘ ʥ೴˛˧ˮ˛˧ ˵˘೮˞˘ ˞˟˱˘˲˵˘˭˟ˮ˵ ˟˪˧ ˳˯೦́˳ ˭˘˥˞˘ˮ˛˟˲˧ ˭˟ˮ ˙˧˲ ˵́ˬ ˘˲˞˘˛˟˲˧ˮ˟ ˢ˘ˮͲˢ˘೪˵́ ೪˯ˬ˞˘˶ ˪഑˲˳˟˵˶˞˧ ˘ˬ೦˘ ೪˯˥೦˘ˮ͘ Департамент қызметкерлері жыл сайын Ұлы Жеңіс күні, Қарттар күні және басқа да мемлекеттік мерекелерде осы ардагерлер үшін түрлі іс-шаралар, атап айтсақ, түрлі кездесулер, қайырымдылық көмек көрсету, мерекелік дастарқан ұйымдастыруды жүзеге асырып келеді. Ардагерлердің ұсыныс-тілектері де әрдайым департамент назарынан тыс қалған емес. Айта кетелік, Жеңіс күні қарсаңында департамент қызметкерлері азық-түлік жиынтықтарын ұсынып, ардагерлер мен олардың отбасыларын құттықтауды ұйымдастырды. Қан майданға қатысып, бүгінде азайып бара жатқан қарияларымызды қадірлеп, қастерлеу – қазіргі мен кейінгі ұрпақтың міндеті. Алдағы уақытта да осындай іс-шаралар жалғасын табатынына сенімдіміз. А.ӘБІЛ, кадр жұмысын ұйымдастыру бөлімінің аға офицері

М. АБИЛЬДИН, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері министрлігі Астана қ. бойынша департаментінің Мемлекеттік қызмет саласындағы бақылау басқармасының бас маманы

бар мемлекеттік қызметшілердің лауазымын жылжыту үшін, «ауысу» тәртібі бойынша қызметшілерге ішкі конкурсқа қатысу енгізілген. Әрбір мемлекеттік қызметшінің істелген жұмысын үш айдағы және жылдық негізде бағалау үшін, индивидуалды жұмыс жоспары бекітіледі. Бағалау барысы бойынша жұмыс жоспарының орындалуы, мемлекеттік органның стратегиялық мақсаттарға қол жеткізу, тікелей түрде оның еңбекақысына әсер етеді. Оқыту және біліктілікті жоғарылату системасы үш жылда бір рет өткізілуі тиіс. Әдеп кодексінің институционалды реформасының бес қадамы қоғамның мемлекеттік мекемеге одан әрі сенім артуына және мемлекеттік қызметтің өзара мәдени қатынасын қалыптастыруға алып келеді. Мемлекетке шығын келтіруге қарсы тұру, мемлекеттік органның дәрежесін сақтау – мемлекеттік қызметшілердің және барлық қазақстандықтардың міндеті болып табылады. Кодекстің маңызды ережелер – қызметтік тәртіпті сақтау, жұмыс уақытын рационалды, тиімді түрде қолдану және қызмет сапасын арттыру болып табылады. Осындай жолмен, мемлекеттік қызметтің жаңа моделі, ҚР 2015-2025 жылдағы аралығы бойынша, барлық дәрежелі қызметшілердің сыбайлас жемқорлыққа қарсы стратегиясын және Ұлт жоспары - бес институционалдық реформаны іске асыру бойынша 100 нақты қадам өзара сапалы түрде іске асыру, мемлекетiмiздiң стратегиялық мiндетке дамыған 30 елдің қатарына кіруге септігін тигізеді. А.КУНТАЕВА, Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет істері министрлігінің Астана қ. бойынша департаментінің Мемлекеттік қызмет басқармасының бас маманы

мемлекеттік тілді нашар білген немесе білмеген қызметкерлеріміз қазір қазақ тілінде жақсы сөйлеп келеді. Тілді үйрену - өз ұлтыңды тану, сондықтан кеш болса да мемлекеттік тілді үйренуден қол үзбеу керек. Дегенмен, тілді оқулықтан үйрену өте мардымсыз болады. Бай қазынаны игеру қазақ тіліндегі көркем әдебиеттерді оқу, ғылыми еңбектермен танысу, жазба жұмыстарын жүргізу, күнделікті қолдану мен оқу, үйрену арқылы ғана орындалады. Мерекелік салтанатты жиындарда бұйрықтар қазақ тілінде беріледі. Бұл департаментімізде мемлекеттік тілді дамытудың жақсы жолға қойылғанын көрсетеді. Әлемдегі ең бай да сұлу, әуезді де салтанатты қазақ тілінің туған тілім екендігіне өте қуаныштымын және мақтан етемін. А.ӘБІЛ, кадр жұмысын ұйымдастыру бөлімінің аға офицері

ÀÐÄÀÃÅÐËÅÐ ÀÇÀÉÛÏ ÁÀÐÀ ÆÀÒÛÐ...

ҚÀÇÀҚÑÒÀÍ ÐÅÑÏÓÁËÈÊÀÑÛ ÌÅÌËÅÊÅÒÒ²Ê ҚÛÇÌÅҲͲҢ ÆÀҢÀ ÌÎÄÅ˲ 2016 жылдың 1 қаңтардан бастап «Қазақстан Республикасы мемлекеттiк қызмет туралы» жаңа заңы күшiне ендi. Мемлекеттiк қызметтiң жаңа моделі ең үздік халықаралық тәжiрибелерiн есептеуiмен енгiзілді. Жаңа модельдің қағидасы - меритократия, адалдық, тиімділік және мемлекеттік басқарушы мамандар қатарына ықпал етуі, таза, адал қасиет ұстанымымен халықтың әлеуметтік жағдайын көтеру бағытында өз қызметін абыроймен жүргізу қажет, өйткені, профессионалды және әдеп – моральдық қасиеттерінің болуы мемлекеттік қызмет лауазымына сай болуы қоғамның және халықтың сеніміне ие болуға әкеледі. Жас мемлекеттік қызметші мемлекеттік қызмет кезінде өзінің қызмет бабында көтерілуін жоспарлау мүмкін. Бұл психологиялық жай-күйіне, кәсіптік даму үшін маңызды болып көрiнедi, болашаққа сеніммен қарауға, мемлекеттік қызмет шеңберінде ұзақ мерзімді мансап құруға мүмкіндік береді. Жаңа заңнама шеңберiнде бірқатар негiзгi өзгерiстер жүргізілді. Мемлекеттiк қызметке алғаш рет кіру ушiн жалпы конкурсқа тек қана төменгі тұрған лауазымға қатысуға болады. Бұл үшін заңнамаларды білу бойынша тест тапсырады, жеке қасиеттерін бағалау (бастамашылдық, коммуникативтік, талдамалық, ұйымдастырушылық, әдептілік, т.б.) және мемлекеттік мекемеде конкурстық әңгімелесу өтеді. Мемлекеттік қызметке жаңа келгендерге қойылатын сынақ мерзімі «3+3» формуласы бойынша (бақылау уақыты 3 және 6 ай), қанағаттандырылмаған жағдайда, сынақ мерзімі қызметшіге тағы да 3 айға созылады. Осы этап бойынша, сынақ уақытынан өтуші қызметшіге жұмыс барысымен танысуы және бейімделуі үшін белгілі бір тәлімгер белгіленеді. Жұмыс тәжірибесі

11

ÆÀҚÑÛ ÆÎÑÏÀÐ - ÑÀÏÀËÛ ÆҰÌÛÑ Ел дамуының бағыт-бағдарын жүзеге асыратын 100 нақты қадам көзделген. Ұлт жоспары мемлекеттің болашағына жол сілтеп, бағыт-бағдар береді. Қазақстан Республикасының Президенті Ұлт Көшбасшысы Н.Ә.Назарбаев «Ең жақсы жоспар - заман талабына бейімделген жоспар» деп айтқан болатын. Осыған орай Әділет органдарының негізгі бағыт жоспарларының бірі - Заңнаманы жетілдіру, сапалы норма шығару және қызметкерлердің заң талаптарына сай жұмыстарының уақытылы, сапалы, әрі әділ орындауын басшылыққа алып отыр. Қазақстан Республикасы «Әділет министрлігінің 2014-2018 жылдарға арналған стратегиялық жоспары туралы» бағытында Әділет органдарының алдыңғы қатарлы міндеттерінің бірі «электронды үкіметті» дамыту жоспарланған болатын. Электронды үкімет – ақпараттық технологиялар көмегімен ішінара келісушілікті қамтамасыз ететін, мемлекет пен азаматтар арасындағы, сондай-ақ мемлекеттік органдардың өзара әрекеттестігінің бірыңғай механизмі. Мемлекеттік органдарға кезекті қысқартып, анықтама, куәлік, рұқсат құжаттарын және тағы басқаларын алуды жеңілдетуге әрі жылдамдатуға мүмкіндік берген де дәл осы механизм. Яғни, мемлекеттік қызмет көрсетудің ашықтығын, сапасын арттыру және жеделдігін қамтамасыз ету мақсатында электронды түрде көрсетілетіндігі туралы бағытталған. Қазіргі таңда осы механизм қолға алынып, кеңінен жұмыс істеуде.

Өз кезегінде Астана қаласының Әділет департаментін басшылыққа алып отырғын жоспарлары мемлекеттік қызметтер көрсету сапасын, азаматтардың құқықтық мәдениетін арттыру және білікті заң көмегіне қол жетімділікті қамтамасыз ету шаралары жүргізілуде. Сонымен қатар, әділет органдары жергілікті мемлекеттік органдардың нормативтiк-құқықтық актiлерінің уақытылы жариялануын бақылау үстінде. Жалпы алғанда, Әділет департаменті өз жұмысында жергілікті атқару органдарымен нормативтік құқықтық актілердің қабылдану сапасы мен жергілікті норма шығармашылық қызметінің өз деңгейінде іске асырылуын басты назарда ұстай отырып, ұлттық заңнамадағы өзекті мәселелерін талқылау тәжірибесін тұрақты негізде жалғастыруда. Қазақстан Республикасының Конституциясы – Конституцияның мәні мен рухының бірлігін сөзсіз қамтамасыз етуге міндетті мемлекеттік биліктің барлық тармақтары үшін жоғарғы бедел болып табылатыны бәрімізге белгілі. Осы себепті, әділет органдарының рөлі ең алдымен, азаматтар мен мемлекеттің құқықтары мен заңды мүдделерін қорғауды қамтамасыз етуінен көрінеді. Бұл дегеніміз – әділет органдарының өзіне жүктелген міндеттері мен функцияларын сапалы, әрі алға қойған жоспарларды мінсіз атқару болып табылады. Нормативтік құқықтық актілерді тіркеу бөлімі

ҚÀÇÀҚ Ҳ˲ – ÌÅͲҢ ҰËÒÒÛҚ ÌƏÐÒÅÁÅÌ

Сүйемін туған тілді - анам тілін, Бесікте жатқанымда-ақ берген білім. Шыр етіп жерге түскен минутымнан, Құлағыма сіңірген таныс үнін, – деп С.Торайғыров жырлағандай, халқымыздың қасиетті мұрасы, ана тілі – қазақ тілі. Қазақ тілі өз тәуелсіздігін алу жолында түрлі қиындықтар арқылы өтті. Қазақ халқы үш ғасырға жуық орыс отаршылдығының қыспағында болды және Жоңғар шапқыншылығының зардаптары да орасан зор тиді. Сонымен қатар, Кеңес өкіметі жетпіс жылдан астам уақыт бойы ұлттардың жақындасуы деген желеумен ұсақ ұлттардың тілдеріне қысым жасап келгені де белгілі. Тәуелсіздікке қол жеткізген Қазақстан, 1997 жылы 11 шілдеде «Қазақстан Республикасының Тіл туралы» Заңын қабылдаған. «Тіл туралы» заңының 4-бабына сәйкес: «Қазақстан Республикасының мемлекеттiк тiлi - қазақ тiлi. Мемлекеттiк тiл - мемлекеттiң бүкiл аумағында қоғамдық қатынастардың барлық саласында қолданылатын мемлекеттiк басқару, заң шығару, сот iсiн жүргiзу және iс қағаздарын жүргiзу тiлi...» Елбасы Н.Ә.Назарбаев «Қазақстанның болашағы

– қазақ тілінде» деген тұжырымдаманы үнемі айтып келеді. Қазақ тілі мәселесі мемлекеттік деңгейге көтерілгеннен кейінгі жылдары бұқара жұртшылықта ана тілі үшін белсенділік танытуда. Бірақ, әлі шешілмей жатқан түйінді мәселелер де баршылық. Ең алдымен қазақ баласы өзінің отанында, атамекенінде, тәуелсіз елінде ана тіліндегі мектепке баруға тиісті. Қазақ баласының қазақ мектебіне баруына қазіргі таңда барлық жағдай жасалған. Қазақ тілді насихаттау мақсатымен біздің елде көп жұмыс атқарылуда. Мемлекетіміздің қолдауының басты көрінісі – қазақ мектептері санының өсуі. Қазақ халқы тарихы өте бай, сол тарихымызбен қазіргі күні туған тілімізде таныса алуымыздың өзі – бақыт. Соның дәлелі ретінде кез келген мемлекет туралы, не болмаса әлемде санаулы көшірмелері ғана бар құнды әдеби шығармаларды өз туған тілімізде оқи алу мүмкіншілігіміз. Тәрбие бесіктен басталады дегендей, ана тілді балабақша саны көз алдымызда өсіп жатыр. Бұл да – бір жақсылықтың белгісі. Қазақ тілі – дүниедегі көркем, бай тілдердің бірі. Сол тілімізде сөйлеу – біз үшін үлкен мақтаныш. Ал сол тілмен бірге балаларымыз өсіп, сөйлесе, біз үшін үлкен

жеңіс болар еді. Мұхтар Әуезов атамыз: «Ел болам десең, бесігіңді түзе» деген, яғни кез келген мемлекет өз елінің тарихы мен тілін сақтап қалғысы келсе, болашақты басқаратын жастарға, балаларымызға бесіктен дәстүрімізді, тілімізді сінірулері қажет. Оған қалай жетуге болады? Сәби туғаннан кейін қоршаған ортасына қызыға қарайды, ата-ана қылығын қайталайды. Сол себептен, әр ата-ана өз мойнындағы алғашқы борышын сезініп, балаға еліне сәйкес тәрбие берулері тиіс. Сәбиге туған тілінде ертегі, тарихи аңыздар айтып, батырларымызды алға қойып, болашағымыздың тамыры осы сәттен басталады. Осы мәселелердің шешімі сіз бен бізден басталады. Ұлы Жамбыл атамыздың «Жігерлі болса, ер болар, Бірлікті болса, ел болар» деген сөзі бар. Бірлігімізді нығайтып, тілімізді қолдап, азаматтық борышымызды орындайық. Елбасымыз айтқандай: «Өзіміз ана тілімізде сөйлемейінше, өзге ешкім де бұл тілді шындап құрметтей қоймайтынын түсінуге тиіспіз. Бұл ретте, ең алдымен қазақ азаматтарының намысына салмақ салмай болмайды. Ана тілін білмеу қазақ азаматы үшін ұят саналуға тиіс».

Жүрегінде патриоттық сезімі бар әр қазақ өз елінің тілін, тарихы мен мәдениетін білуге ұмтылуы тиіс. Бірлік ұранымен тілімізді бір болып биікке көтерсек, ортақ мақсатқа ойдағыдай жетеміз. Тәуелсіз туын желбіреткен еліміздің Елтаңбамыз, Туымыз, Әнұранымыз бар, осы мемлекеттік белгілерімізді біріктіретін – тіл. Енді, Елтаңбамыз, Туымыз, Әнұранымызға құрмет көрсетіп, өзімізді нағыз патриот ретінде көрсету үшін, ел азаматтары, қазақ тілінде сөйлейік. Осы бағыттан шегінбесек, болашақ жастарымызға үлгі боламыз. Сәбиді ана сүтімен қазақ тілімізді құрметтеуге шақырамыз. «Өз алдына ел болуға өзінің тілі, әдебиеті бар ел ғана жарай алатындығын біз ұмытпауға тиіспіз» деп Ахмет Байтұрсынов бабамыз тілді құрметтеуге шақырған, осы сөзді негізге алып, болашақта ұранымызға айналсын. Д.КУЛУМБЕТОВА, Штаб Кезекші бөлімінің есепке алу-тіркеу тәртібінің аса маңызды істер бойынша офицері

12

ȹ

www.astana-akshamy.kz

º µ ¿´²Ð l ÀÁ¯¼¯|

МЕРЕЙІ ТАСЫFАН

«МузАрт»

ʫˬ˯˲˞˘ˮ́೮ ˵˶೦˘ˮ ˪೴ˮ˧ˮ˟ ˯˲˘˥ ೵˥́˭˞˘˳˵́˲́ˬ೦˘ˮ ˭˟˲˟˪˟ˬ˧˪ ˧˳Ͳ˾˘˲˘ˬ˘˲ ˬ˟˛˧ˮ ˪˟˾˟ ͨʺ˶ˣʤ˲˵ͩ ˵˯˙́ ೪˯˲́ ˵́ˮ˞́ˬ˘˞́͘ ˈ˘ˬ́೪˵́೮ ˳೴˥˧˪˵˧˳˧ˮ˟ ˘˥ˮ˘ˬ೦˘ˮ ˘˵˘ˬ˭́˾ ೵ˢ́˭ˮ́೮ ϭϱ ˢ́ˬ˞́೪ ˭˟˲˟˥˵˯˥́ ͨౢ˘ˣ˘೪˳˵˘ˮͩ ˯˲˵˘ˬ́೪ ˪˯ˮ˻˟˲˵ ˣ˘ˬ́ˮ˞˘ ഑˵˵˧͘ ʽ೦˘ˮ ʤ˳˵˘ˮ˘ ೪˘ˬ˘˳́ˮ́೮ ʺഉ˞˟ˮˤ˟˵ ˙˘˳೪˘˲˭˘˳́ ˵˧˪˟ˬ˟˥ ೪˯ˬ˞˘˶ ˪഑˲˳˟˵˵˧͘ Концерт «МузАрт» мүшелерінің әсерлі естеліктерімен басталды. «Дәл бүгін шындықты айтудың реті келіп тұр. Топ құрарда Мейрамбек пен Мақсат өзара ақылдасып, алғашында Саят Медеуовті алмақшы болады. Кейін мені көріп қалып, талантты әрі қазақи жігіт екен деп ұнатыпты. Осылайша үшеуміз трио ретінде сахнаға шықтық» деген Сәкен Майғазиев жиналған жұртшылықты әдемі әзілдерімен қағытып, ду күлдіріп қойды.

Реті келгенде айта кетейік, қазіргі таңда Қазақстанның түкпір-түкпірінде Музарт есімді сәбилер бар екен. Жақында ғана Атырау өңірінде танымал топпен аттас тағы бір бөбек дүние есігін ашыпты. Мұндай үрдіске ризашылығын білдірген музыкалық ұжым әу бастағы идеялары туралы түсіндіруді ұмытқан жоқ.

– Триоға қандай ат қоямыз деп көп ойландық. Топ түгілі, адамның атын қою қиын ғой кейде. Бастапқыда жарты жылдай атаусыз шығып жүрдік. Кейіннен өнердегі ағамыз әрі досымыз, белгілі сатирик Сағаділдә Үсіпәлі осы атауды ұсынды. «МузАрт» сөзі екі ұғымнан тұрады. «Уз» – түркі сөзі, қазақшалағанда сал-сері, әнші, нағыз ер деген мағынаны білдіреді. «Арт» сөзі таудың ұшар биігі, құзар шыңы дегенге саяды, – деді топ мүшелері. Кеш барысында тұсауы кесілген жаңа әндерді қалың қауым өте жақсы қабылдап, қошеметтерін аямады. Ал «Есіңе ал»,

«Сен келерсің бір күні», «Жайлаукөл кештері», «Үшқоңыр» секілді әндерге бұқара еріксіз қосылып, бірге орындады. «Бұларды ескі әндер емес, есті әндер десе дұрыс шығар» деп «МузАрт» жігіттері айтқандай, әні мен мәтіні үйлескен сапалы туындылар ешқашан ұмытылмай, әр кез жоғары бағаланатынына тағы бір мәрте көз жеткіздік. Айтпақшы, «Сағындым Алматымды» әні шырқалғанда, залдың іші түгел теңселіп, ұялы телефондардың жыпырлаған шамынан жап-жарық кейіпке енді. Әнді тыңдаған кісінің жүрегі қаттырақ дүрсілдемеуі, кеудесі шымырламауы мүмкін емес еді.

Әр ән тәмамдалғанда қызылдыжасылды гүл шоғын құшағына қысып, сахнаға ұмтылған кісілер қатары еш сиремеді. Бәрі де Сәкен Майғазиев, Мейрамбек Беспаев, Кенжебек Жанәбіловке аппақ алғыстарын жаудырып, мерейтойларымен құттықтауға асықты. Солардың бірі астаналық ақсақал ұжымға «Өнердегі өмірлерің бір ғасырға созылсын. Өнерлерің мінсіз, өмірлерің мұңсыз болсын!» деп батасын берді. Бұл тілекке біз де қосылып, бет сипадық. Ботагөз МАРАТҚЫЗЫ

Z¿´¹Á´ µ¯ÁÁ¯º ¯¼ }´¼³´¿ ͨʤˬ˘˶ͩ ˭೵ˣ ˘˥˞́ˮ́ ˳˘˲˘˥́ˮ˞˘ ˵˘˭˘˾˘ ˪˯ˮ˻˟˲˵ ഑˵˵˧͘ ͨ౭ˬ́˵˘˶ ೵ˬ́ͩ ˘˵˘˶́ˮ ˘ˬ೦˘ˮ ˙೵ˬ ˪˟˾˪˟ ˪˟ˬ˛˟ˮ ˪഑˲˟˲˭˟ˮ ഑ˣ˧ˮ˧೮ ˳೴˥˧˪˵˧ ഉˮ˾˧ˬ˟˲˧˭˟ˮ ೪˘˶́˾˵́͘

Бар қазаққа қасиетті Ұлытау биігінен түлеп ұшқан ұл – белгілі әнші, продюсер Қыдырәлі Болмановтың жобалары – «АБК» тобының 20 жылдығы, «Ұлытау» этно-рок тобы мен әнші Қарақат Әбілдинаның шығар машылығына 15 жыл толуына арналған бұл концертте халық жүректе жатталған әндерді еске түсіріп, жаңа туындылардың тұсаукесеріне куә болды. Кеш үш сағаттан аса уақытқа созыл-

{ ª ĭ Ĭ©ª ¥ ©§« £ ¢ ©³¥³Ħ Éîãæòóé÷éĀìáñ çĢîæ åáíô ¤ ¥ ©ª¨£L L âáêìáîüò áĬðáñáóóáîåüñô çĢîæ áĬðáñáó ëïíéóæóĄîåæ ªL¨¢ £L§ Ě { ¢«Ģ£L L ¨L£ ¥ ÍæîùĄë éæòĄ kÁòóáîá áĬùáíüv äáèæóĄîĄĦ ñæåáë÷éĀòüv ÇÙÒ

ды. Осы уақыт бойы көрермен әншілерге тік тұрып, қошемет көрсетті деп айтсақ та болады. Әншілер де аянбай, бар өнерін салды. «Ұлытау» концертті Құрманғазының «Адай» күйімен бастады. Бұдан әрі де рухты ком позициялармен халықтың делебесін қоздырды. Бах, Вивальди, Паганини сынды классик композиторлардың шығар маларын шалқытты.

Åéñæëóïñ Ċ ÒĢôìæ ÒÍÁĩīÌÏÃÁ ÅéñæëóïñåüĦ ïñüîâáòáñü Ċ ÈæêĄî ģ̼ÐÂÆË Âáò ñæåáëóïñåüĦ íĄîåæóĄî áóĬáñôùü Ċ ĩáìüí ĭÏÇÁÂÆËÏà kx©ª ¥ Ĭ° ¤³v ªLîåæ çáñéĀ ìáîĨáî íáóæñéáìåáñåü òĄìóæíæòĄè ëĤùĄñĄð âáòôĨá âïìíáêåü

Халықтың құлағына жете қоймаған «Қара Жорға» күйін орындап, оның тұсаукесерін өткізгендей болды. Бұл кеште Медеу Арынбаев, Қыдырәлі Болманов, Ерлан Көкеев сияқты әншілердің басы бір сахнада қайта бірікті. «АБК» тобы ұжымды танытқан «Тамшылар» әнімен бастап, әрі қарай «Говори о любви», «Мен сені сүйем, гүлім» әндерін халықтың санасында жаңғыртты. Ерлан

Көкеев топтың құрылу тарихынан сыр шертті. «Осыдан 20 жыл бұрын Қыдырәлі бір би кешіне барып, қазақ жастарының шетел әндеріне билеп жүргенін көрді. Содан намыстанып, Медеуге және маған телефон шалып, қазақ әндерін айтатын топ құрайық деген ұсыныс тастады. «АБК» осылай дүниеге келді» деді әнші. Қыдырәлі Болманов өзін халыққа танытқан, ел тәуелсіз дігінің елең-алаңында эстрадалық өңдеуден өтіп, халыққа жаңалық болған «Сүгірдің термесін» айтты. Өткен ғасырдың тоқсаныншы жылдары қыз ұзату немесе үйлену тойларында айтылмай кетпейтін композитор Қайрат Жүнісовтің «Қарындасыма» әнімен жүректі елжіретті. Көрермен Қыдырәлі мен Қарақаттың дуэтіне қол соқты. Әншілер «Аяулым», көрнекті композитор Ескендір Хасанғалиевтің «Айналайын», «Ханзадам», «Бағым сен» атты халықтың сүйікті әндерін айтып, жаңа туындылардың да тұсауын кесті. Солардың арасында бізге «Қарақат көзің болмаса» әні ерекше ұнады.

¢® · Ĭ¦£ £ ¨L¥LĦ §L¢L¨£ ¨L ¤ ¥ ¢Ĥ Ĭ ¨ ©³¥ Ĥ£L©«L ° ¨ª ¤ © Çáñîáíá íæî öáâáñìáîåüñôìáñåüĦ íáèíĪîüîá çáñîáíá âæñôùĄ çáôáð âæñæåĄ { ª kx©ª ¥ Ĭ° ¤³v ªL ¨ ¢® ·©³¥³Ħ ¢¦¤§´¶ª ¨£L¢ ¦¨ª £³Ĩ³¥ ª ¨L£L§ Ĭ ªª £ ³ Óáñáìüíü Óáðòüñüò Ě Âáòðáöáîá x©ª ¥ Ĭ £ ©³ Á ~Ī ¥¦ ¢Ĥ° ©L k ª £´©ª ¦ y v ~

Қарақат әу баста халыққа дәс түрлі әнші ретінде танылып, кейіннен эстрададан өзіне лайық орынды алды. Оның жеке әнші ретінде салған әндері де соны меңзегендей болды. Концертін «Балапан қаз», «Илигай», «Айқаракөз» сынды халық ән дерін шырқаудан бастаған ол әрі қарай «Қасымда бол», «Ризамын саған» әнде рімен қатар жаңа әндеріне сал ды. Кеште әнші жеті жылдан бері өнерге баулып келе жатқан «Қарақат» мектеп-студиясы шәкірттерінің өнері де көрінді. Жетігеншілер тобы әншіні сүйемелдесе, бір топ бала «Болашағы біз елдің» әнін айтты. Әдетте, кез келген әнші немесе топ концертін патриоттық әнмен түйіндеп жатады. Бұл кеш қаһармандары да сол дәс түрден аттамай, ақын Сайлаухан Нәкенов пен белгілі композитор Жақсыгелді Сейіловтің «Ұлытау» («Туған жер») атты тамаша әнімен аяқтады. Кон церт тен түскен қаржы игі мақсатта жұмсалып, жетім және ауру балалар қайырымдылық қорына аударылады. Осыны айтқан Қыдырәлі Болманов концертке қолдау көрсеткен Астана қала сының әкімдігіне алғысын білдірді. Аманғали ҚАЛЖАНОВ

Ñæåáë÷éĀ í ¢ ¥ ¡³ x©ª ¥ Ĭ £ ©³ ÅïòóüĬ ¢Ĥ° ©L astana.akshamy@mail.ru ĭ ³£ « Ĥ£¤ ©L ª £ ¬ ¢©

ÓĄìùĄìæñ âĤìĄíĄ Çáñîáíá va-reklama@mail.ru