82_

www.astana-akshamy.kz СейсЕНБІ

№82

(3434) 19/07/2016

Елордада Қоғамдық тәртіпті сақтау бақылауда

Республикалық қоғамдық-саяси газет 1990 жылғы 13 қазаннан бастап шығады

Астанада лаңкестік қауіп­ сіздіктің «сары» деңгейі жалғасуда. Осыған байланысты төмендегідей ақылкеңестер ұсынылады.

Елбасы көңіл айтты

Мемлекет басшысының төрағалығымен Қауіпсіздік кеңесінің шұғыл отырысы өтті Отырыс барысында Ішкі істер министрі Қ.Қасымовтың, Ұлттық қауіпсіздік комитетінің төрағасы В.Жұмақановтың, сондай-ақ, Қауіпсіздік кеңесінің басқа да мүшелерінің Алматы қаласындағы оқиғаларға қатысты баяндамалары тыңдалды. Қазақстан Президенті қаза болғандар мен зардап шеккендердің отбасыларына көңіл айтты және оларға мемлекеттік органдардың барлық қажетті көмекті көрсетуін тапсырды.

– Бүгін Алматыда, өкінішке қа­р ай, тағы да адам құрбандығына ұшы­р ат­қ ан террорлық акт болды. Зардап шек­к ендер мен қаза болғандардың жақын­ дарына көңіл айтамын, оларға тиісті психологиялық және материалдық қолдау көрсету керек. Сондай-ақ құқық қорғау органдарына қаладағы құқық тәртібін қамтамасыз ету тұрғысынан барлық қажетті шараны қабылдауды тапсырамын, – деді Нұрсұлтан Назарбаев. Мемлекет басшысы азаматтарды ақпараттық кеңістіктегі ықтимал арандатушылықтарға бой алдырмауға шақырды.

– Қазір құқық қорғау органдары жұмыс істеп жатыр, қаскүнемдердің кім және қандай мақсат көздегенін анықтауда. Жұрт көп жиналатын орындарды қорғап,

жараланғандарға медициналық көмек көрсету жөнінде жедел шаралар қабылдау керек. Қылмыскерлерді анықтау үшін шұғыл түрде толық тергеу жүргізу қажет. Сондайақ Алматы тұрғындарына тұрақты түрде мәлімет беріп, жалпы қоғамдық тыныштықты қамтамасыз ету керек. Қауесет таратушылардың аяусыз түрде жолын кесіп, арандатушыларды анықтау маңызды. Алматыдағы және республикадағы барлық азаматтар тәртіпті ретке келтіру үшін ең қатаң шаралар қабылданып жатқанына сенімді болуға тиіс, – деді Қазақстан Президенті. Отырыс қорытындысы бойынша Нұрсұлтан Назарбаев Ішкі істер министріне оқиға орнына баруды және Ал­ маты қаласының әкімімен бірлесіп, қаладағы жағдайды тұрақтандыру жөнінде шаралар қабылдауды тапсырды. Сонымен қатар Мемлекет басшысы Ақпарат және коммуникациялар министрлігіне азаматтардың барлық сауалдарына жедел жауап беріп, халыққа уақтылы және толық ақпарат беріп отыруды тапсырды.

Құрметті қала тұрғындары мен елорда қонақтары! Полиция қызметкерлерінің тексерісіне түсіністікпен қарап, оларға көмек көрсе­тіңіздер. Сонымен қатар, сөмке, қораптар, бумаларға, қаптарға, шабадандарға, әсіресе, шығып тұрған сымдар мен техникалық құрылғыларға және қоғамдық орын­ дар мен көліктердегі күмәнді адам­ дарға назар аударыңыздар. Күмән тудыратын заттарды сақтауға немесе тасымалдауға алмаңыздар. Басқа да айналадағы азаматтарға тастал­ғ ан заттарға жолаудың қан­ ша­л ықты қауіпті екендігін түсін­ діріңіздер. Ағымдағы жағдай туралы жаңа­лық­ тар­ды бақылап отырыңыздар. Әуре-сарсаңға жол бермеңіздер. Тұрғындардың мессенджерлер мен әлеуметтік желілерде тарап жат­­ қан қауырт сөздерге мән бермеуін өтінеміз. Естеріңізге сала кетсек, жалған ақпарат туралы хабарла­ ма таратқаны үшін қыл­м ыстық жауапкершілікке тарту қарас­ тырылған. Егер күдік тудыратын құрал тапқан болсаңыздар, тез арада 102 нөміріне, Астана қаласы ІІД Кезекшілік бөліміне 71-60-10, 71-61-10 телефонына хабар­ласуларыңызды өтінеміз. Ақпарат Астана қаласы ІІД, Астана қаласы әкімдігінің аккаун­ ты, әлеуметтік желілерге twitter. com/astana_akimat, facebook.com/ astanaakimat, instagram.com/astana_ akimat шығады. Астана қаласының ІІД

жол қозғалысы уақытша өзгереді Үстіміздегі жылдың 20-сыншы шілдесі күні кешкі сағат 20.00-де «Астана Арена» алаңында «Астана» футбол клубы мен литвалық «Жальгирис» командалары арасында қарымта матч өтеді. Осыған орай матч өтетін күні 19.00ден бастап Қабанбай батыр және Тұран даңғылының Керей Жәнібек хандар көшесінен Хусейн Бен Талал көшесіне дейін жол қозғалысы уақытша тоқтатылады. Шектеу ойын аяқталғанға дейін созылады. «Жүргіншілерге осы мерзім аралығында Орынбор көшесі арқылы айналып өту қозғалысы ұсынылады. Жергілікті полиция қызметі

жүргізушілерден жолда мұқият болуын және жеке жол көліктерінен бас тартып матчқа қоғамдық көліктермен баруды сұрайды. Сондай-ақ, Халықаралық әуежайға жол жүруді жоспарлаған азаматтар мен сол маңайдағы аудан тұрғындарына алдын ала балама­ лы жол қозғалысын жоспарлап алу­ ды ұсынамыз» дейді Астана қаласы ІІД Жергілікті полиция қызметінің

бастығы Бақытжан Малыбаев. Есесіне матч өтетін стадионға ар­ найы рейстер ұйымдастырылмақ. Бұл рейстерге «Қазақстан» СК, Қалалық цирк, Мұңайтпасов атындағы алаңның көлік тұрақтарынан, сондай-ақ, «Хазірет Сұлтан» және «Нұр Астана» мешіттерінің алдынан отыруға болады. «Футбол матчының жанкүйерлерін жи­ нау және жеткізу мақсатында жасақталған

арнайы рейстер кешкі 18.00-ден бастап жүре бастайды. Жол жүру құны әдеттегідей 90 теңге. 21.30-дан бастап күшейтілген режимдегі тағы 100 автобус қосатын боламыз. Нақты айтар болсақ, 10, 12, 27, 37, 40, 43, 53, 51 секілді тағы 8 түрлі маршрут қатынайды» деді «Аста­ на LRT» ЖШС жолаушылар көлігі бөлімінің басшысы Бейбіт Есжанов. Бүркіт НҰРАСЫЛ

2

№82 (3434) 19/07/2016

www.astana-akshamy.kz

РЕСМИ АҚПАРАТ

ÒҮÐÊÈß ÕÀËҚÛ ÌÅÌËÅÊÅÒ ÁҮÒ²ÍÄ²Ã²Í ҚÎÐҒÀÄÛ

Ө���� ������ Т�������� А����� ���� Ы������� ����������� Т���� ������ ������� ������ �������� ��� ��� ��������� ����������� �������� �����, ������� ����� ����� �����������.

Қазақстан Президенті Түркияда қарулы төңкеріс жасау әрекеті болуына байланысты Президент Режеп Тайип Ердоғанға жеделхат жолдады. Жеделхатта Елбасының жекелеген теріс пиғылды күштердің Түркияда қарулы төңкеріс

жасау әрекеті туралы хабарды үлкен алаңдаушылықпен қабылдағаны атап өтілген. «Қайғылы оқиға салдарынан барлық қаза болғандар мен зардап шеккендер отбасыларының қайғысына ортақтаса отырып, көңіл айтамыз. Бауырлас түрік

халқын бірлікке және болған оқиғаға қатысты төзімділік танытуға шақырамыз. Жағдайдың тезірек ретке келетініне сенімдіміз. Түрік халқы мемлекеттің демократиялық жолмен сайланған қазіргі басшылығымен

бірге барлық сын-қатерлерге бәрі дерлік демократиямызтөтеп беріп, демократия және ды, ұлттық ерік-жігерді және өркендеу жолындағы тұрақты соның өкілетті органы болып дамуын жалғастыратынына еш табылатын Түркия Ұлы Ұлттық күмән келтірмейміз» делінген Мәжілісін қорғады, – дейді жеделхатта. елші. Нұрсұлтан Назарбаев барша Баспасөз мәслихатында төңҚазақстан халқының және жеке керіс әрекетін Фетхуллах Гүлен өзінің атынан Р.Ердоғанға жақтастары ұйымы жасағаны тілектестігін білдіріп, достас жарияланды. Орын алған оқиға елдердің жарқын болашағына Фетхуллах Гүлен бастаған сенімділігін жеткізді. ұйымның лаңкестік болмысын О с ы о қ и ғ а ғ а б а й л а - айқындап берді. нысты кеше Түркияның Оқиға кезінде 6000 бүлікші Қазақстандағы елшілігі ресми тұтқын далып, шамамен 104-і мәлімдеме жасады. өлтірілген. Жалпы бейбіт азаТүркияның Қазақстандағы маттарды қосқанда бұл қақтыТөтенше және өкілетті елшісі ғыстарда 190 адам опат болды. Невзат Уянык 16 шілдеден Ал жарақаттанғандар саны б а с т а п Т ү р к и я д а ж а ғ д а й – 1440. тұрақталғанын жеткізді. Түркияның Қазақстандағы – Қауіпсіздік органдары Төтенше және өкілетті елшісі да, прокуратура органдары Невзат Уянык Қазақстан, да төңкеріске қарсы қажетті Ұлыбритания, АҚШ, Франшараларды шұғыл қабылдап, ция, Германия, Канада, Авоқиғаның ушығуының алдын стралия, Испания, Пәкістан, алды. Мемлекетінің бүтіндігін Иран сияқты мемлекеттер көксеп, ынтымақтықта әрекет Т ү р к и я Р е с п у б л и к а с ы н а еткен халқымыз көшелерге қолдау білдірген жеделхаттар шығып, бүлікшілер мінген жолдағанын айтты. танктердің жолын кесті. БүлікСондай-ақ, елші Түркияда шілердің Түркия теледида- демалып жатқан туристерге ры мен радиосы ғимаратын еш қауіп төніп тұрмағанын, қарумен басып алу әрекетіне а з а м а т т ы қ ұ ш а қ т а р д ы ң де тез арада тосқауыл қойылды. рейстері қалпына келтірілгенін Саяси партияларымыздың атап өтті. Бетті дайындаған: Орынбек ӨТЕМҰРАТ

ҮÍѲÇIJÊÏÅÍ ÅÑÊÅ ÀËÄÛ Қ�������� Р�������������� П������-�������� К���� М������ Ф��������� А��������� ���������� �����, Н������ ���� ����� ��������� ������� ���������� Ф������ �������� ��������� ����������, ����� �����. О�� ����� ������� 4 ������������ ���� �����.

Үкімет басшысы Кәрім Мәсімов қаза тапқан қазақ стандықтардың туған-туыстарына қайғырып, көңіл айтатынын жеткізді.

14 шілде күні Ниццада болған

лаңкестік әрекеттен төрт Қазақстан азаматы көз жұмды. Олардың ішінде павлодарлық отбасының үш бірдей мүшесі – 32 жастағы Любовь Панченко, 32 жастағы Марина Панченко және 2 жасар Сильвия бақилық болды. Сондай-ақ, 57 жастағы Отта Наталья құрбан болған. Сыртқы істер министрлігі де Ниццада қаза тапқан қазақстандықтардың денелерін елге жеткізу үшін қажетті шара ларды жасап жатқанын мәлімдеді. Ницца жаға лауында Бастилияны басып алу күнін мерекелеп жатқан халықты жүк көлігі таптап өтіп, көлік ішінен оқ атылған. Бұл лаңкестік оқиғада 84 адам опат болып, 200-ге жуығы ауыр жарақаттанған. Кеше сондай-ақ, Астанада Ниццадағы террорлық әрекет құрбандарын бір минут үнсіздікпен еске алу жарияланды. Елшілік қызметкерлері төмен түсірілген Франция туына гүл шоқтарын қойды. «Лаңкестік кезінде тек бір ғана ұлт емес, бірнеше елдің өкілі қаза болды. Елімізге шабуыл жасаушылар бізді қорқыта алмақ емес» деді өз сөзінде Францияның Қазақстандағы төтенше және өкілетті Елшісі Франсис Етьен.

ÅÐÅÂÀÍÄÀҒÛ ÁҮ˲ÊزËÅÐ ƏÐÅÊÅÒ² 17 ������� А������ �������� Е������� ������� ��������� �������� ��� ��� ������� ������� ���������� ����� ����. Оқиға орнында болған Армян парламентінің депутаты Никол Пашинян жексенбі күні таңертең полиция ғимаратын басып алған оппозиция өкілдері «Құрылтайшы парламент» және «Жаңа Армения» радикалды қозғалысының жетекшісі Жирайр Сефилянды босатуын талап еткенін мәлімдеді. Жирайр Сефилян 23 маусымда Ереван телемұнарасына қарулы шабуыл жасамақ болды деген айыппен 2 айға қамалған. Бір күн бойы жүргізілген арнайы операциялардың нәтижесінде әзірге кепілдікте ұстап отырған адамдардың үшеуін ғана босату мүмкін болған. Бүлікшілер қолында әлі Армения полиция басшысының орынбасары Вардан Егиазарян мен Ереван полициясы басшысының орынбасары Валерий Осипянді қосқанда бес полицей бар.

www.astana-akshamy.kz

№82 (3434) 19/07/2016

ЕЛОРДА ТЫНЫСЫ

ҚÀÉÛÐÛÌÄÛËÛҚ – ²ÇÃ²Ë²Ê ҚÀÉÍÀÐÛ А����� ��������� Е��� �������� Т������ ��������� ������������� ������������� ��������� ������� ����� ���� ��� ������ ����������� ������, ������ ��������� ����� ����. А���-����� ������� ���������� �������� ��������.

Шара барысында, сондай-ақ, басқарма қызметкерлері саяжай аумағындағы, қала маңындағы ауыл тұрғындарымен кездесіп, өрт қауіпсіздігі жайында кеңестер берді. Төтенше жағдайлар орын алған кезде алғашқы әрекеттер жасау жолдарын түсіндіріп, өрт қауіпсіздігінің алдын алу бағытындағы ескертпелер таратты. Аталмыш акция Есіл ауданындағы №16 өрт сөндіру бөлімінен бастау алды.

– Біз бұл шараны өткізу үшін бүкіл басқарма қызметкерлері бір күндік жалақыларын аударған болатын. Жиналған қаржыға жиырма шақты отбасына, көп балалы отбасылардың балаларына арнайы тартулар жасадық.

Бірінші кезекте тұтынылатын азық-түлік түрлері бойынша әлеуметтік көмектер көрсетілді. Бұйыртса, мұндай шараларды алдағы уақытта да жиі өткізіп тұру жоспарда бар, – дейді Есіл аудандық Төтенше жағдайлар басқармасының бастығы Есен Байыров. Қайырымдылық акциясы кезінде басқарма бастығы осы уақытқа дейін атқарылған жұмыстар жөнінде де есеп бере кетті. Оның айтуынша, жыл басынан бері Есіл ауданында 82 өрт оқиғасы орын алыпты. Бұл өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 14 пайызға көп екен. Оқиға салдарынан 2015 жылы да, биыл да бір адам қаза тапқан. Жыл басынан есепте-

генде, тұрғын үй секторларында 38 өрт оқиғасы болған. Ол өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 29 пайызға көп. Яғни, жүргізіліп жатқан алдын

алу шараларына қарамастан, өрт шығу оқиғалары жиілеген.

– Аудан көлемінде тұрғындар арасында өрт қауіпсіздігін түсіндіру бойынша жиі кездесулер өткізіледі. Бұл – біздің жұмысымыздың негізгі бағыты. Халық арасында түсіндіру, ескерту жұмыстары кесте бойынша үнемі жүргізіледі. Төтенше жағдайлар орын алған кезде тұрғындар бірінші кезекте қандай әрекет жасауы қажет, соны да үнемі айтып, естеріне салып отырамыз. Балаларды еш уақытта қараусыз қалдырмауларын ескертеміз. Өйткені, көп өрт оқиғасы балалардың ойынынан шығып жатады, – дейді жұмыс барысы жайында Есен Әлмұханбетұлы. Меңдолла НҰРЫМҰЛЫ

ÑÎÒ ÅÑÅÁ² ÒÛҢÄÀËÄÛ А����� �������� ������� ����������� ����������� ������������� ������� ������� ����. Ж����� �������� ��� ��� ��������� �������. Ағымдағы жылдың алты айында атқарылған жұмыстардың есебін берген Алматы аудандық сотының төрағасы Ғалымжан Нәсірдінов биыл 205 азаматтық іс қаралып, медиация тәртібімен шешілгенін мәлімдеді. Сот төрағасының айтуынша, алғашқы жартыжылдықта 11080 азаматтық талап-арыз түсіп, оның 8891-і қаралған. Бұл шағымдардың 4356-сы шешім шығарумен, 3252-сі

сот бұйрығымен, 98-і сырттай шығарылған шешіммен аяқталған. Осы көрсеткіш өткен жылдың алты айымен салыстырғанда біткен істердің саны 14%-ға артқан. Ал түскен арыздар 10%ға көбейген. Сонымен қатар, судьялардың біліктілігін арттыру, жас судьяларға тәжірибе жинақтап, үйрету жұмыстарын жүргізу және сот практикасын қалыптастыру

мақсатында аудандық сотта оқу кабинеті жабдықталғанын атап өтілді. Сондай-ақ, мемлекеттік тілді дамыту және қолдану жоспарының аясында «Қазақ тілі» кабинеті де ашылыпты. Кабинетте заң саласымен тікелей байланысты оқулықтар, сөздіктер, әдістемелік құралдар жинақталған. Жиын соңында аудандық сот төрағасы алдағы жартыжылдыққа арналған негізгі міндеттер мен аспектілерін нақтылады. Орынбек ӨТЕМҰРАТ

3

А����� ��������� 18 ��� 24 ����� ���������� «Н���� �����, ���� ��������» ���� ��� ������� ������ ����������. А����� ������ ІІД Ж��������� ������� ���������� ������� Б������� М���������� ��������, ��� ���� Ж�� ���� ������������ ��� ���� ����������� ����� ����� ���������� ��� ����������� ���� ����� ��������� ��-���������� 2011-2020 �������� �������� ������ ���������� 8-�������� ���� ����� ���������� ���������������� ����.

ÀÁÀÉËÀҢÛÇ, ÆÀßÓ ÆҮÐòÍز! «Шараның негізгі мақсаты – жаяу жүргіншілер қауіпсіздігі және олардың қатысуымен болатын жол-көлік оқиғаларының алдын алу. Өйткені, қолданылып жатқан шараларға қарамастан, жол-көлік жарақаты мәселесі әлі де өзекті болып тұр. Елімізде тіркелетін әрбір бесінші жол-көлік оқиғасы жаяу жүргіншілердің кінәсінен болып жатады. Жыл басынан бері Астана қаласында тіркелген 337 жол-көлік оқиғасының 68-іне жаяу жүргіншілер кінәлі болып отыр» дейді Астана қаласы ІІД Жергілікті полиция қызметінің бастығы Бақытжан Малыбаев. Сондай-ақ, ол брифинг барысында нәтижелі жұмыстардың арқасында бас қаламыздағы жол-көлік оқиғасы айтарлықтай төмендеп, 5 пайызға азайғанын атап өтті. Соңғы алты айдың қорытындысы бойынша қара жолындағы адам шығынының 19, жарақат көрсеткіші 4 пайызға азайғанын көрсетіп отыр. Кәмелеттік жасқа толмағандардың қатысуымен болған жол-көлік оқиғалары да 13, жарақат көрсеткіші 12

пайызға аз болып отыр. Ал жасөспірімдер қазасы мүлдем тіркелмеген. Науқан барысында жаяу жүргіншілердің жолды өту ережесін сақтауына әрі жаяу жүргіншілер жолының ережесін бұзатын жүргізушілерге ерекше назар аударылады. Сонымен қатар, осы аралықта Астана қаласының Жергілікті полиция қызметі қызметкерлері «Жарқын бол» деген атаумен арнайы акция өткізіп, жаяу жүргіншілерге жарық шағылыстырғыш білезіктер таратылатын болады. Ғалымдардың зерттеуі бойынша, жарық шағылыстырғыш білезіктері бар жаяу жүргіншілерді көлік иелері 50-150 метр ара қашықтықтан бірден байқайтыны дәлелдеген. Ал шағылыстырғыш элементтер болмаған жағдайда көлік жарығы 30 метр арақашықтықта ғана жетеді. Сондай-ақ, мұндай шағылыстырғыш элементтер көлік апатын 5-6 есеге дейін төмендетеді. Бүркіт НҰРАСЫЛ

4

www.astana-akshamy.kz

№82 (3434) 19/07/2016

ҚАЛА ТІРШІЛІГІ

Ш������� �������� ������ ������� А������� ������ ���������� ������� ����� ���. Қ������ ���������� ��������� �������������� ������ ����� ������. С�����, �������������� ������ ��������� �������� ���� Е��� ������ ����� ����� ������� �������� ���������. С��� ����������� �������� ���� ����������� �������� ����� �������.

жеден ары асуға тыйым салынады» деп дауыстады әкімшілік. Қауіпсіздік қызметін сұрадық осы кезде. 5 құтқарушы, 1 қайық бар екен жағажайда. Қайықтың санын азсынып едік, Арсен: «Керісінше, қайықты оталдырып жүргіземін дегенше уақытты жоғалтамыз. Құтқарушылар 50 метр қашықтықты 42 секундта өткереді. Ал, қалқыма белгінің жағадан ұзақтығы – 4 метрдей. Яғни, батып бара жатқан адамға 10-12 секундта жүзіп барады.

ЖАҒАЖАЙ ЖАҒДАЙЫ ЖАЙЛЫ МА?

Табалдырықты аттамас бұрын өзгерістің ең алғашқысы көзге түседі. Жағажайға кіру құны ересектерге – 500 теңге болса, 16 жасқа дейінгі балаларға – 200 теңге. Зейнеткерлерге, мектеп жасына дейінгі бүлдіршіндерге, мүмкіндігі шектеулі азаматтарға тегін билет қарастырылған. Мұндай бағаға наразылық танытып, жағажайдың ақысыз болуын қалайтын тұрғындар кездеседі. Алайда, жағажайдың жұмысы кіру құнын ақтайды әрі бәрі Астана қаласы әкімдігінің тікелей бақылауында жүзеге асуда.

ТАЗАЛЫҒЫ ТАҢДАЙ ҚАҚТЫРАДЫ Мәселен, биылдан бастап жағажайға таза су тартылған. Яғни, өзеннен шомылып шыққан

демалушылар ыстық пен суық су ағатын душ қабылдай алады. Алты кабиналы душ ер мен әйелдерге тең бөлінген. Ашық аспан астында аяқ-қол жууға арналған орын да салынған екен. Бірнеше жылдан бері талқыдан түспеген мәселенің тағы бірі шешімін тапқан. Ыстықта өршіп кететін биодәретхананың жағымсыз иісі жұртты мазаламайды. Енді жағажай аумағында тұрақты әжетхана орналасқан. Киім ауыстыратын бөлме де бар. Қалалық жағажай әкімшілігі мұндағы тазалық пен қауіпсіздікті бірінші орынға қояды: – Шыны ыдыстағы сусынды күзеттен өткізе алмайсыз. Себебі, бөтелкенің сынықтары біреуді жаралауы мүмкін. Ит-мысығын ерте шыққандарды мүлде кіргізбейміз.

Бұрындары өзен жағасында бір реттік ыдыстың қалдықтары, целлофан секілді неше түрлі нәрселер шашылып жататын. Арнайы қоқыс жәшіктерін қойып едік, тұрғындар қазір өз заттарына ұқыпты. Адамдар темекі тұқылын құмның үстіне тастай салатын. Қоғамдық орын болған соң, шылым тартатындарға арнайы екі жерді белгілеп бердік, – дейді жағажай басшысы Арсен Түсіпбеков.

ҚАУІПСІЗДІК ҚАТАҢ ҚАДАҒАЛАУДА Сағат 10.00-20.30 аралығында қызмет көрсететін қалалық жағажайда әдемі әуендер ойнап тұрады. Ара-тұра жүзушілерге хабарландыру айтылады. «Суға түскенде абай болыңыздар, ме-

Құдай бетін аулақ қылсын, маусым басталғалы суға батқандар болған жоқ» дейді. Қайғылы оқиғалардың сиреуінің бірденбір себебі – жағажайда алкоголь, сыра ішуге тыйым салынған. Мас адамдарға да кіруге болмайды. Сондай-ақ, көпірден секіруге де рұқсат жоқ. Тағы бір ескеретін жайт, 16 жасқа толмаған жеткіншектер қалалық жағажайға өздеріне жауапты үлкендермен ғана кіре алады екен. Демалушыларға ұсынылатын қызмет түріне келер болсақ, жағада 38 күншатыры қойылған. Сүртінетін таза орамалдар, жүзуге арналған дөңгелектер, жатуға ыңғайлы орындықтар, дәмхана да бар. Биылғы жаңалықтың тағы біреуі – балалар алаңқайы.

Бұл жерде кішкентайларға шақталған бассейн, балық аулайтын ойыншықтар секілді қызықтар көп. Суға түсіп салқындайсыз, көлеңкеде жатып демаласыз, тіпті бой жазып футбол, волейбол ойнайтын спорттық алаң да назардан тыс қалмағаны қуантарлық.

ЕСІЛДІҢ БОЙЫ РОМАНТИКА Астаналықтардың белсенді демалысына лайықталған Есіл

ауданындағы жағажайдағы қызметтің бәрін Астана қаласы Коммуналдық шаруашылық басқармасы реттейді. Есіл өзенінің сапасына тоқталар болсақ, биылдыққа өзеннің түбін екі рет тазалаған. Сүңгуірлер әуелі судың астында жиналған бөгде заттарды алып шыққан. Бұдан кейін арнайы құрылғымен саз-балшығы сорылды. «Мамандар судың сапасын тексеру мақсатында жүйелі түрде сынамаларды алып кетеді. Нәтижесі – шомылуға жарамды. Бүгінде Есілдің бойынан ондатр, кәмшат секілді терісі бағалы жануарларды кездестіруге болады. Табиғат заңына сәйкес, олар тек таза жерлерді мекендейтіні белгілі» дейді Арсен Әміржанұлы. Есілдің жағажайы – романтикалық мекен. Жыл сайын мұнда сүйіктісіне тосынсый жасап, сезімін білдіретін жігіттер жиі келеді, ақ көйлек пен смокинг киген жас жұбайлар да өзен жағасында серуендеп қайтуды дәстүрге айналдырған. Мәдина ЖАҚЫП

ÅËÎÐÄÀÍÛҢ ÕÀÉÓÀÍÀÒÒÀÐ ÁÀҒÛ ҚÀÍÄÀÉ ÁÎËÀÄÛ? С����� ������ ������� ����������� ������� ������ ����� ���� ����� ���� ����������� ������������ �� ����� ����� �������� ������ ����������. Б�� ������ ������-��������� ��������� ��� ������ ���������� ������� �������� ������. Жалпы, хайуанаттар бағының қоршаған ортаны қорғауда үлесі зор. Ресурс жинақтау орталығы ретінде қызмет ететін парк эко-турдың заманауи туристік үдерісіне сәйкес дамитын болады.

Баршаға белгілі, «эко-тур» табиғи экожүйенің барынша сақталуын қамтамасыз етеді. Сондықтан, болашақта хайуанаттар бағы мен ботаникалық бақ Астанадағы туризм индустрия-

сының алдыңғы қатарлы нысандарына айналары сөзсіз. Сонымен, хайуанаттар бағындағы сфералар туралы айтсақ. Әр жарты сфераның өз идеясы мен атауы бар. Мысалы: «Солтүстік Америка», «Оңтүстік Америка» және «Африка». Әр сфераның өзіне тән ерекшелігіне сәйкес, оларға жануарлар мен өсімдіктер жайғастырылады. Айналаның бәрін табиғи жағдайға

барынша ұқсас түрлі ландшафтқа айналдыру көзделген. Ал, ондағы жануарлар мен құстарға арнап қоршаулар орнатылады. Жануарлар демекші, әр сферада сол елден әкелінген аң-құстар мен жануарлар болады. Яғни, Америка, Африка сияқты елдерден жануарлардың 49 түрі жеткізілмек. Хайуанаттар бағында бұдан бөлек, кішкентай өзен-көлдер, тоғандар, сарқырамалар, оранже-

рея, кіреберіс кешендер, әкімшілік ғимараттар, шаруашылық және қызметтік жайлар салынады. Бүгінде жобаның авторы – «ППК» Жоба-құрылыс компаниясы» ЖШС. Бақтың жалпы ауданы 50 гектарға созылады. Жобаның құрылысы қаланың сол жағалауында, яғни, ипподром маңында жүргізіледі. Гүлмира АЙМАҒАНБЕТ

www.astana-akshamy.kz

№82 (3434) 19/07/2016

ҚҰҚЫҚ

ÀÓËÀҢÛÇ ҚÀÓ²ÏÑ²Ç ÁÅ? С������� �������� ����������� ����� ������ ���������� ������� ���������� ���� ���� �������� ������ ��������������, Т������ ��������� ������������� ��� ������� ������ ������� ��� ��������������� ����� ���, ��������� �������� ��������� ���������� ��������� ���������� ��������� ���-����� �������. ҚЫЛМЫСТЫҚ ОҚИҒАЛАР ҚЫСҚАРДЫ Сарыарқа ауданы әкімінің орынбасары Риза Акчурин төрағалық еткен жиынға Пәтер иелері кооперативтерінің өкілдері түгел қатысты. Алдымен сөз кезегін алған Сарыарқа аудандық Жергілікті полиция қызметінің бастығы Азамат Садықов жарты жылда қол жеткізген жетістіктерін тізбелеп шықты. Одан соң орын алып отырған мәселелерге де жеке тоқталды. Оның айтуынша, жыл басынан бері 752 ұсақ бұзақылық есепке алынса, қоғамдық орындарда мас күйінде жүрген немесе спиртті ішімдіктер ішуге байланысты 2931 адамға айыппұл салыныпты. Қала тұрғындарының түнгі тыныштығын бұзуға байланысты 1269 оқиға тіркелген. Аудан көлемінде құқықтық тәртіпті қадағалауға қоғамдық ұйымдар да көмектеседі екен. Мәселен, жастардан құрылған арнайы жасақ оқу орындарында, жатақханаларда, студенттер арасындағы тәртіпті ғана қадағалап қоймай, қылмыстың алдын алу бағытында үгіт-насихат жұмыстарын жүргізуге де қол ұшын береді. Ал мектептегі жас инспекторлар ұйымы оқушылар арасында құқықтық-танымдық, патриоттық бағыттағы жұмыстарды өрге бастыруға көп септігін тигізеді. Осындай қоғамдық көмекші құрылымдар арқасында дер кезінде анықталып жатқан әкімшілік құқық бұзушылықтар да аз емес екен. «Өз учаскелік инспекторыңды танисың ба?» деген шаралар да жиі ұйымдастырылып, арнайы ақпараттық парақшалар таратылған. Учаскелік инспектордың аты-жөні, байланыс телефондары және басқа ақпараттар жазылған парақшалар көптеген үйлердің бұрышына ілінеді. Бұған қоса, тұрғындармен тығыз байланыс орнату мақсатында бірнеше рет кездесу-

лер өткізілген, ондай жиындарға ПИК өкілдері де тартылған. «Қауіпсіз аула» шарасы аясында көптеген орындарға бейнебақылау қондырғылары орнатылған, соның нәтижесінде қылмыстық оқиғалардың ашылуы жақсара түскен.

ОЙЫН АЛАҢЫ – ҚАУІП АЛАҢЫ Баяндама соңында ПИК өкілдері нақты сұрақтар қойып, көкейтесті мәселелерді көлденең тартты.

– Біз 187-ші көшеде тұрамыз. Сол жаққа екі үйдің арасына балалардың ойын алаңын салып еді. Сол қазір үлкен қауіптің көзіне айналды. Ойынға қатты берілген балалар жолға шығып кетіп, автокөліктің астына түсетін жағдайлар да орын алды. Осы уақытқа дейін сондай екі

оқиға тіркелген. Оны кезінде өздеріңізге мәлімдегенбіз. Бұл 24/2 мен /4 үйдің арасындағы ойын алаңын екі аулаға бөліп орналастыруға болар еді. Соған қатысты арнайы шара қолдансаңыздар

екен. Болмаса, балалар көп жиналатын аумақтағы жолға «Байқаңыз, балалар!» деген жол белгісін орнату керек. Кешкі уақытта өздеріңіз келіп қарасаңыздар, ол алаңға балалардың өте көп жиналатынын өз көздеріңізбен көрер едіңіздер. Екінші мәселе, сол аудандағы үйлердің айналасына автокөліктер бей-берекет қойылатыны сондай, кейде оңға да, солға да бұрылатын жер таба алмай қаламыз. Осы жағдайды да арнайы талап қойып, ретке келтірсеңіздер, – деген өтініш білдірді «Достық» пәтер иелері кооперативінің өкілдері.

ПИК ПОЛИЦИЯДАН НЕГЕ ҚАШАДЫ? Жиынға Астана қалалық ІІД Жергілікті полиция қызметінің бас-

5

тығы Бақытжан Малыбаев та қатысқан болатын. Ол жоғарыда айтылған мәселені оңтайлы шешу жолдарын қарастыруға уәде берді. Сондай-ақ, ол осы мүмкіндікті пайдаланып, ПИК өкілдерін полиция қызметкерлерімен тығыз байланыста болуға шақырды. Оның айтуынша, көптеген ПИК ауладағы өздеріне белгілі жайларды полицияға мәлімдей бермейді екен. Мәселен, бір ауладағы тұрғын ұзақ уақыт бойы есірткі саудасымен айналысып келген. Оны сол аумақтағылардың бәрі білген, соның ішінде ПИК қызметкерлеріне де белгілі болған. Бірақ ешқайсы полицияға алдын ала хабарламаған. Есірткі сатушыны бір нашақор өлтіріп кеткеннен кейін ғана бұл жайдың бәрі полицияға белгілі болса керек.

– Мысалға бір көршілер мазасыз болады, ерлі-зайыптылар үнемі ұрыс-керіс шығарады. Бірақ соны бірде-бір ПИК бізге мәлімдемейді. Сіздер білесіздер ме, осы алты айда отбасындағы жанжалдың салдарынан 15 кісі өлімі тіркелді. Мұның бәрі – қылмыстық оқиға. Сондай-ақ, алкогольды ішімдікке үйір адамды ауладағы тұрғындар, ПИК өкілдері де таниды. Әйтсе де, соны полицияға айтып жатпайды. Мас күйінде кісі өлтіру оқиғасы да аз тіркеліп жатқан жоқ. Мен ПИК өкілдеріне айтар өтінішім, өздеріңіз қызмет көрсететін аумақта қоғамдық тәртіп жоғары деңгейде сақталу үшін бізбен байланыста болудан қашпаңыздар, – деді Б.Малыбаев. Бұдан кейін Сарыарқа ау дандық Төтенше жағдайлар басқармасының бастығы Қуаныш Тоқсарин көп қабатты үйлердегі өрт қауіпсіздігінің сақталу мәселелерін сөз етті. Оның айтуынша, аудан көлеміндегі бірқатар көп қабатты тұрғын үйде өрт дабылқаққышы, өртке қарсы сумен жабдықтау құралдары орнатылмаған. Тексеру кезінде бірер ПИК-не әкімшілік айыппұл салынғанымен, олар төлеуге асығатын емес. Егер ПИК-тер өрт қауіпсіздігі ережелері бұзылуына байланысты салынған айыппұлдарды өтемесе, онда құзырлы органдар олардың есепшоттарын жабу сияқты қатаң шараларды қолданады. Мұны басқарма басшысы қатаң ескертті. Меңдолла ШАМҰРАТОВ

ҚÀÒÛÃÅÇ ÁÀËÀ ҚÀÉÄÀÍ ØÛҒÀÄÛ? Б�� �������� ��������� ����� ����� ������ ������? А����� ��������� Е��� �������� ���������������� ��� ��� ��������� ������ ���� ����� ����. Б������ ������ ������������ ���������� ����� ��������� ������� �����, �������� ��������� �����, ������ ����� ���� ����� ��� ���� ��� �����. Кездесу барысында прокурорлар Астанада қылмыс азаймай тұрғанын айтып жатты. Жыл басынан бері 3705 қылмыстық іс тіркелген. Бұл өткен жылғы көрсеткішпен салыстырғанда 26,9 пайызға көп. Осы аралықта барлығы 499 адам қылмыстық жауапкершілікке тартылған. Бұлардың 11-і – кәмелетке толмағандар. Есiл ауданының прокуроры Талғат Әлiбаев, әсіресе, кәмелетке толмаған балалар арасындағы қылмыстың өте өзекті болып отырғанын айтады. Айтуынша, балалардың қылмысқа баруы-

на көбінесе отбасындағы кикілжің, ата-ананың тәрбиеге салғырттығы мен нашақорлыққа, ішкілікке салынуы себеп болып жатады. «Әсіресе, отбасында кикілжің мен ажырасудың салдары орасан зор» дейді ол. Оның үстіне соңғы жылдары елімізде ажырасу фактілері тым көбейіп кетіп отыр. АХАТ бөлімдері берген мәліметтерге сүйенсек, өткен жылы еліміз бойынша 1843 жұп отбасын құруға өтініш берген. Өкінішке қарай, солардың 347-сі жыл толмай жатып ажырасып үлгеріпті. Яғни, әрбір үшінші жұптың некесі

жылға жетпей үзіліп, шаңырақтары шайқалып жатыр деген сөз. Қаншама бала әртүрлі деңгейде психологиялық соққы алып, қиындыққа тап болып жатыр. Биылғы алты айда да 174 отбасы ажырасып үлгерген. Ал тіркелген жұптардың саны – 646. «Осындай жайттардың барлығы баланың қараусыз қалуына немесе қылмысқа баруына итермелеп жатады. Өткен аптада бүкiл елдi Астанадағы екi баланың жоғалуы дүр сiлкiндiрдi. Нұрәлi 2, Жансая 14 жаста. Жансая ата-анасының ажырасқанына қапаланып, екi жасар iнiсi мен отбасылық бюджеттен 40 мың теңгенi алып, жол-жөнекей көлiкпен Алматыға жеткен. Балалардың үйінен кетуіне 8 баланы тәрбиелеп отырған ата-ананың ажырасуы себеп болған.

Ата-ананың әрекеті қыздың психикасына терiс ықпал етiп, ол iнiсiн алып, үйден кетiп қалған. Уақыт өте келе, бұл оқиғаны қоғам ұмытады. Алайда, салдары баланың санасында мәңгілікке қалып қояды. Қазiр 14 жастағы қыз саналы түрде осындай қадамға барса, бiр-екi жылдан кейiн не болатынын ешкiм бiлмейдi. Ол өзіне-өзi қол жұмсауы мүмкiн немесе әкесiнiң тарапынан қандай да бiр қайшы әрекеттер болуы ықтимал. Осыған байланысты бiрiншi кезекте, бұл отбасыны тұрақты бақылауға алу қажет» дейдi Т.Әлiбаев. Сонымен қатар ол Астанада жоғалып, Алматыда табылған балалардың отбасы бақылауға алынғанын, сондай-ақ, Алматыға қалай жеткені тексеріліп жатқанын мәлім етті. Бүркіт НҰРАСЫЛ

6

№82 (3434) 19/07/2016

www.astana-akshamy.kz

Ұлт ұпайы

Ұлттың мүддесі бәрінен биік

– Сіздің өзіміздегі дәстүрлі әншілер арасында да, тіпті Ресейде өткен халықаралық конкурста да бас бәйгені жеңіп алғаныңызды білеміз. Өзіңіз әр жерде айтып жүргендей, өнерді қабылдауда, тануда талғамсыздықтың жайлап бара жатқаны рас. Енді осы жағдайды өзгерте аламыз ба?

– Шынына келгенде, жұрттың талғамын бұзатын мардымсыз дүниелер соңғы кезде теледидарлардан жиі берілетін болды. Бұқаралық ақпарат құралдарының ішінде халықтың руханиятын, ұлттық мұрасын насихаттауда «көк жәшіктің» алар орны ерекше. Біз соны қазақтың мүддесіне тиімді пайдалана алмай отырмыз. Керісінше қазақтың талғамын бұзып, оны тұма бас­тауынан, ұлттық тамырынан ажыратуға пайдаланып жатырмыз. Ал негізінде, телеарналар қазақтың руханиятын жаңғыртып, өшкенін жандырып, жоғалтқанын тауып беретін ұлттың жоқшысы болуы тиіс қой. «Өнердегі осындай жағдайды өзгерте аламыз ба?» дейсіз, турасын айтайын, талғамсыздықпен күресте менің, не болмаса мен сияқты біренсаран әншілердің тұс-тұстан айқайлағаны жеткіліксіз, ол ештеңе де шешпейді. Қазақ атамыз «жұмылып көтерген жүк жеңіл» дейді, бұл істе ұлттық сана-сезімі жоғары, бойында «Мен қазақпын!» деген қаны бар азаматтар бірігіп, ел болып күресу керек. Телеарналарға талап қойылуы қажет, ол жерде басшылықта отырған азаматтар да, қатардағы журналистер де – өзіміздің қаракөздеріміз, бөтен емес. Олар ұлттың мүддесіне қызмет етіп, ұлттық құндылықтарға сызат түспеуіне жанашырлық танытса деймін. Бұған, сондай-ақ Ақпарат және коммуникациялар және Мәдениет және спорт министрлігі секілді құзырлы органдар тарапынан қолдау қажеттігі сөзсіз. Бірнеше тарап бірігіп, ақылдасып жұмыс жасасақ, «келісіп пішкен тонымыз келте болмас» еді. Сонда ғана біз қазіргі жаһандасу дәуірінде сыртқы идеологияға, қазақтың табиғатына мүлдем жат, тіпті өте қауіпті мәдениеттерге қарсы тұра аламыз. Жағдайды ретке келтірудің басқалай жолы жоқ. Ұлттық мүдде төңірегінде бірнеше тарап бірігіп, «бір жағадан бас, бір жеңнен қол шығарып» жұмыс істемесек, осы кетіп бара жатқан бағытымыз өзгермейді. Өкініштісі сол, қазір телеарналар рейтинг қуалап кетті. Ал осы рейтинг қазақтың мүддесіне кері жұмыс жасап жатыр. Танымдық, ұлттық құндылықтарды насихаттайтын бағдарламалардың орнына жеңіл-желпі, тәні ғана емес, бар болмысы жалаңаш дүниелер қаптап кетті. Жалаңаш қыздарды, қатынға ұқсаған жігіттерді көбірек беру – қазіргі кезде рейтинг жинаудың ең басты заңдылығы екен. Біздегі отандық телеарналарды халықаралық аренада сонда ғана көбірек көреді-міс. Сол себептен телеарна басшылығы осы бағытқа қатты көңіл бөледі. Ал халықаралық эфирге қазақ жалаңаштанып барса, түбінде ұтылатынын ешкім ойлап жатқан жоқ. Адамзаттың руханиятына, мәдениетіне қазақ ұлттық өнерімен, құндылықтарымен ғана қосыла алады. Тәуелсіздіктің жолында құрбан болған Алаштың әрбір қайраткері, қазақтың руханиятына жанын салып еңбек еткен Әлихан, Ахмет, Міржақып ағаларымыздың өмірлерін дәріптейтін дүниелер көбірек берілсе, бүгінгі ұрпақ ұлтының ұлы тұлғаларын танып өсер еді. Қазір олар «Спанч Боб» немесе тағы сондай шетелдік кейіпкерлерді ғана жақсы біледі, соларды танып өседі. Өкінішті ме? Әрине, өте өкінішті! Телеарналардағы қаптаған осын-

Ерлан Рысқали, дәстүрлі әнші:

Өнерге өз ізімді қалдыру үшін келдім

Молдабайдың әнін өзіндік орындау мәнерімен ерекшелеп, әнді жаңа бір қырынан ашқан Ерлан Рысқалиды халық әндерін құрметтейтін көпшілік жақсы біледі. Оның орындауындағы Нияз серінің «Балқурайы», Жаяу Мұсаның «Ақ сисасы», Уәйіс Шондыбайұлының «Бозқарағаны» және басқа әндер тыңдармандарды талай мәрте сүйсіндірген. Мектеп қабырғасынан-ақ музыкалық білім алып, кейін консерваторияны тәмәмдаған ол дәстүрлі әндердің дарабоз орындаушысына айналды. Біздің әншімен арадағы әңгімеміз өнерге адалдық, ұлттық құндылық сияқты киелі ұғымдар жайында өрбіген еді. дай дүниелерді қазақыландырмай, қазақтың ұлт болып қалуы күмәнді. Мен Баянөлгейде, Түркияда, былайша айтқанда, қазақстандық телеарналар көрсетілетін шетелдерде көп болдым. Ол жақтағы қазақ көрермендердің талғамы біздің еліміздегі ағайындардан әлдеқайда жоғары, руханияты биіктеу. Олар «Біздің Қабанбай, Бөгенбай сияқты батырларымыз қайда, кешегі Әмірелердің ізін басқан ұрпағы қайда? Солар неге көрсетілмейді?» деп сұрайды. Біздер сонда айтар жауап таппай қиналамыз.

Алтай – адамзаттың алтын бесігі

– Жуырда Түркия қазақтарының кіші құрылтайына барып келгеніңізден хабардармыз, осындай құрылтайлардың ұлттық мұраны насихаттауға бір пайдасы, ықпалы бола ма, әлде ат төбеліндей азшылықтың бас қосуы ма?

– Жер-жердегі қазақтарға барып құрылтай өткізіп тұру, жиі басқосу – жақсы бастама. Бұл және өте қажет деп ойлаймын.

рухтанып қалды. Мұндай жиындарды жиі өткізу қажеттігі сонда анық байқалды. Бір қынжылтатын жай, біздің елімізде басқа ұлттардың тілі мен мәдениетін, салт-дәстүрін дамытуға арнайы қаржы бөлінеді. Ал, шетелдегі қазақтардың тілін, ділін дамытуға қаржы қарастырылмайды. Шетелдегі ағайындар ол шаруалардың бәрін өз қаражаттарына атқарады, әрине, ауқымды жұмыстар жасауға ол жеткіліксіз. Сондықтан, бұл жайды ескеруіміз керек сияқты. Бұл басқосуда сол жақтағы ағайындар тіл оқыту мәселесін, қазақтың ән-күйін насихаттау, әдеби кітаптармен қамтылу жайын айтып, біздің мемлекетіміз тарапынан қолдау болса деген тілегін жеткізіп жатыр. Оларға осы бағытта көп көмек қажет. Маған артқан негізгі аманаттары – осы.

– Ал, өзіңіз мүше болған «Алтай мұрасы» экспедициясынан қандай әсермен оралдыңыз? Алтай жақта ұлттық музыкаға деген құрмет бөлек деседі...

– «Алтай мұрасы» экспедициясы

Алтай өңірін мекендеген қазақтардың бойынан даланың дархандығын, көңілдерінің шексіз кеңдігін көресің. Қазақтың тұма бастауындағы ақкөңіл, мәрт мінездермен қайта қауышқандай әсер алдым. Өйткені осы мінез, осы болмысты, өкінішке қарай, осындағы қазақтардың бойынан табу өте қиын ғой. Мәселен, Түркияда ат төбеліндей қазақ бар, соларға жиі барып тұрсақ, ұлт ретінде сақталуына, тілін ұмытпауына септесер едік. Мына соңғы барғанда байқағаным, көңіліме қаяу түсірген жай – ол елдегі қазақ жастары толықтай түрік тіліне ден қойған. Оларға қазақ тілінде сұрақ қойсам, өте қиналып, тіпті түгелге дерлік түрік тілінде жауап береді. Бұларға қазақ тілін меңгерту үшін қазақ тілін оқытатын мектептерге орналас­ тыру аздық етеді, сонымен бірге қазақтың ән-күйін насихаттаса, қазақы дәстүрді саналарына сіңіру бағытында жұмыс жасасақ, сонда олар басқа ұлттың болмысына жұтылып кетпес еді. Осы басқосуда жат жұрттағы ағайындар кәдімгідей арқаланып, өздерінің қазақ екенін сезініп, бір жасап,

жай сапар емес, Тәуелсіздігіміздің 25 жылдығы мен Л.Гумилев атындағы ЕҰУнің 20 жылдығына орай ұйымдастырылған ауқымды шара болатын. Біздің маусым айындағы сапарымыз мемлекеттік рәміздер мерекесімен сәйкес келді. Соған орай, Ерлан Сыдықов бастаған біздің экспедиция құрамында Елтаңбамыздың авторы Жандарбек Мәлібеков болды. Ол кісі өзімен бірге халықаралық стандартқа сай қайта өңделіп жасалған Елтаңбаны алып шыққан еді. Оны сол жақтағы ағайындарға өзінің қолтаңбасымен табыстап келді. Экспедиция құрамында Елтаңба авторының өзі болуы – біздің сапарымыздың үлкен ерекшелігі еді. Тәуелсіздік алғанымызға 25 жыл болған ел ретінде өзіміздің жетістіктерімізді паш

еттік. Біз жүріп өткен бағыттарда, дәлірек айтқанда, Астанадан Қарағандыға, одан әрі Қарқаралының үстімен Шығыс Қазақстан облысының Абай ауданы мен Семей, одан соң Ресейдің Барнауыл – Таулы Алтай өңірі, Қосағаш және бірқатар аумақтарды аралап, Барнауылда есеп беру концертін өткіздік. Жүріп өткен жолымызда қазақтың небір әдемі, шұрайлы жерлерін «Қазақстан» ұлттық арнасының жігіттері бейнетаспаға түсірген болатын. Қазір осы сапар бо­ йынша арнайы фильм дайындалуда. Ол бұйыртса, елімізге туристер тартуға, жалпы туризмді дамытуға септігін тигізетін фильм болады деп есептеймін. Бейнетаспаға еліміздегі адам аяғы тимеген әсем жерлер де ілікті. Мұндай өлкелер, біле білсеңіздер, әлемде сирек кездеседі. Одан соң Таулы Алтайдың аймағын да сол фильмнен тамашалауға болады. Кез келген қазақ білуі тиіс, Алтайдың төрт тарапына да түгел қазақтар қоныстанған. Алтай – жалғыз қазақтың, бүкіл түркі әлемінің ғана емес, жалпы адамзаттың алтын бесігі. Алтай бауырында жүргізілген археологиялық қазба жұмыстарының нәтижесінде табылған ескерткіштер, көне мұраларды сараптай келе ғалымдар осындай тұжырым жасаған. Осы сапарда мен Ресей аумағындағы Алтай өңірін мекендеген қазақтардың табиғи болмысын жақыннан көріп, танып, тәнті болдым. Олар өз бойындағы табиғи тектілігін, табиғи тазалығын сол күйі сақтап қалған. Даланың дархандығын, көңілдерінің шексіз кеңдігін көресің. Қазақтың тұма бастауындағы ақкөңіл, мәрт мінездермен қайта қауышқандай әсер алдым. Өйткені осы мінез, осы болмысты, өкінішке қарай, осындағы қазақтардың бойынан табу өте қиын ғой. Біздің ұлт бұрынғысынан көп өзгерді. Оны Алтай тауының әр жағында Табиғат-Ананың құшағында бәз-баяғысынша ғұмыр кешіп жатқан өз қазағыңмен кездескенде анық байқайды екенсің. Бір ғана кемшілігі – олар біздің әдебиетімізден, тарихымыздан алшақтап қалған. Мектепте Ресей тарихын, солардың тұлғаларын оқып өседі. Қазір тізгінді

www.astana-akshamy.kz

№82 (3434) 19/07/2016

Ұлт ұпайы оқып жүргенде қазақ опера өнерінің жар­ ты ғасырлық жылнамасы, көптеген елге белгілі бірегей әншілердің ұстазы Бекен Жылысбаев ағамыз қойып берген бола­ тын. Содан кейін консерваторияда Қанат Құлымжанов деген ағамыз жақсы дауыс қоятын, ол кісі зейнеткерлік демалысқа шыққан. Ал қазір дауыс қойып жүргендер қазақы дыбыс шығару мәнерін түсінбейді, опера мәнерін әкеліп тықпалайды. Бұл өз кезегінде қазақтың ұлттық бояуын құртады. Қазақта «жез таңдай», «күміс көмей» деген сөз тіркестері бар емес пе?! Жез таңдай әнші деп дауысы таңдайға жиналған әншіні, ал күміс көмей деп дауысы көмейінен күмбірлеп шығатын әншіні айтады ғой. Осыны қазір дауыс қойып жүргендер түсінбейді. Сосын академиялық ән айту үрдісін тықпалап әуреге түседі.

– Астаналық көрермендер әнді үндемей, өте сабырлы тыңдайтыны туралы пікір білдіргеніңізді біле­міз, қазіргі ойыңыз қандай?

– Бір кездері өнер адамдары Астана туралы тек біржақты пікір білдіретін. Бұл жақтың ауа райына байланысты адамдары да салқынқанды, салмақтырақ дегендей. Әйтсе де, Астана бұрынғыға қарағанда көп өзгерді. Мұндағы халық та домбырамен ән салғанда, делебесі қозып отыратын болды. Жақында Астана күніне байланысты біраз жерлерге барып, концерт бердік қой. Халықтың ұлттық өнерге деген ықыласпейілі арта түскенін көріп, қуанып қалдық. Лайым, осылай жалғаса берсін!

– Өнерде жүргеніңізге де біраз жыл болып қалды, тәрбиелеп жүрген шәкірттеріңіз көп пе?

7

Тойға көп шығатын әнші тозады

– Қалай десек те, сіздің концерт түгілі тойдың өзінде әнді фонограммамен айтуға тыйым салдыру керек дегеніңіз көңілге қонды, жалпы дәстүрлі әншілерді тойға жиі шақыра ма?

– Рас, бұрын дәстүрлі әншілер тойға оншалықты көп шақырылмайтын. Соңғы бес-алты жыл көлемінде жиі шақыратын болды. Қазір домбырасыз той көрмейтін болдық. Бұл, әрине, жақсы. Негізінде әншінің шақырылуы, шақырылмауы өзіне де байла­ нысты. Той қуған, дүниенің артында жүрген әншілер де бар. Олар солай дүниенің соңына түсіп жүре береді. Ал енді өнерге адал әншілер тойларға көп бармайды. Мысалған Нұржан Жанпейісов, Еркін Шүкімән той тойлап жүр дегенді мен естімеймін. Олар тойға өте сирек барады. Мен өзім де солаймын, айына көп болса бір-екі тойға баратын шығармын, бо­ лып жатқан жағдайда. Негізі тойға көп шыға беруге болмайды. Өйткені тойдың сахнасы, тойдың ортасы бөлек, кәсіби сахна бір бөлек. Кәсіби сахнадағы адамның көрермендермен қарым-қатынасын тойдағымен салыстыруға мүлдем келмейді, екеуінің арасы жер мен көктей. Тойда сен қалай болса солай, еркін жүресің, өйткені ол кәсіби сахна емес қой. Ән айтып тұрып, біреуге қолыңды көтере салуың да ғажап емес, не болмаса ақшаңды алып алғаннан кейін бір-екі әнді жүректі қоспай, жаныңды салмай жай әншейін бер жағыңмен орындай салуың мүмкін. Бір тойдан солай өтсең, екінші тойда да оны қайталайсың, тағы бір той солай жалғасады. Сөйтіп, біртіндеп-біртіндеп ақырын сол әдет бойға сіңе береді. Ол әдеттің өн бойыңды жайлап алғаны сондай, ақырында кәсіби

Егер мен тойларға жиі барып, ақша жинауды мақсат етсем, қазіргідей Астанада төрт баламен пәтер жалдап жүрмес едім. Бірақ менің мақсатым – қазақтың өнеріне қызмет ету, руханиятына үлес қосу. ұстап отырған ақсақалдардың өзі кеңес заманының тәрбиесімен қалыптасқандар. Олар қазақтың әдеби, басқалай оқулық­ тарына өте мұқтаж. Осы бағытта Л.Гумилев атындағы ЕҰУ-нің ректоры Ерлан Сыдықов ағамыз көп көмек көрсетіп жа­ тыр. Әлихандардың, Мағжандардың, Абай атамыздың жинақтарынан құралған көп кітап қорын апарып берді. Тарихи кітаптарды авторлардың өздері тарту етті. Генетика саласындағы ғалымдар да өздерінің кітаптарын сыйға ұсынды. Шыны керек, ол жақта кәсіби тұрғыдан біздің ұлттық өнеріміз дамымай қалған, тың дүниелер жоқ. Олардағы жоғары немесе ар­ найы орта оқу орындары қазақтың ән-күйін оқытпайды. Бұлар Қазақстанға ғана келіп

саласындағы колледждерде, әншілік мек­ тептерде сабақ беретін ұстаздар жоғары оқу орнына барғанда да сол бағдарламамен сабақ береді. Яғни оқу бағдарламасы – орта буынға да, жоғары оқу орында­ рына да бірдей. Бұл – әншіні құрту, басқа ештеңе де емес. Салыстырмалы түрде айтсақ, бірінші сыныпта әліппені жаңа танып жатқан балаға «Он жердегі он қанша болады?» деп сұрақ қойғанмен тең жағдай ғой. Немесе колледжді жаңа бітіріп, бірінші курсқа келген студентке Әсеттің «Қисметін», Біржан салдың «Айтбай­ ын», Сейітжан салдың «Қанатталдысын», Уәйіс Шондыбайұлының «Бозқарағаны» мен «Періуайымын» берсе, ол алып кете алмауы мүмкін. Бұлар қиын шығармалар.

Өнерге қазақтың тарихында Біржан, Ақандар сияқты атым қалсын, халықтың рухани жан дүниесіне азық болатын затым, өскелең ұрпаққа өнеге болатын ізім қалсын деп келдім. оқи алады. Осы жағынан келгенде де оларға қолдау, көмек жасалса, жақсы болар еді.

Ұлттық өнерді оқытатын бағдарлама керек

– Оқу дегеннен шығады, бізде ұлт­­ тық өнерді оқытатын оқу орын­д а­ ры­н ың өзінде жүйелі оқу бағ­д ар­ ламасының жоқтығын, әр­кім әртүрлі оқытатындығын айт­қ ан едіңіз, өз тарапыңыздан қан­­дай ұсыныстарыңыз бар?

– Мен оқу бағдарламасы туралы айтқанда күйшілерге, жыршыларға емес, әншілерге қатысты айттым. Өйткені бізде орта білім

Сондықтан өсіп келе жатқан жас талантты орта жолдан үзбес үшін арнайы маман­ дармен бірлесіп отырып жоспар жасау керек, бағдарлама әзірлеу қажет. Осы бір қарапайым нәрсені жасау өте қиын. Себебі, қазір бәрі бір-бір «жұлдыз», өзі ғана білетін бас бермес маман, бір-бірінің сөзіне құлақ асып тыңдау жоқ, әркім өзінікін дұрыс са­ найды. Бұған министрліктің өзі бас болып, мамандарды жинап, пікірлерін анықтамаса, бір қозғау жасамаса, оқу бағдарламасы бір жүйеге келмейді. Ал бізге оны жүйелеу аса маңызды, онсыз болмайды. Содан кейін оқу орындарында дауыс қою мәселесі өте төмен. Менің дауысымды консерваторияда

– Қазір мен бірыңғай сахнада жүрмін, кезінде сабақ бергенмін, бірақ оның машақаты көп екен. «Ұстаздық еткен жалықпас, үйретуден балаға» дейді ғой Абай атамыз. Ұстаз болу үшін адамға қажырлылық, сабырлық, еңбек пен білім керек. Ұстаз алдына келген баланың кемкетігін дәп басатын көрегенділіктен де кенде болмайды. Алдыңа келген шәкіртке жетістігі мен кемшілігін дер кезінде айтпасаң, ол кемтар болып қалады. Бұл – өнерге бір мүгедек қосылды деген сөз. Сосын ол мүгедек өзінен кейін тағы бір мүгедекті дайындайды. Сөйтіп жалпы өнерді мүгедек жағдайға душар етуіміз мүмкін. Сол үшін бұған үлкен жауапкершілікпен қараған жөн. Менің сабақ беруден кетіп қалған себебім, балаға асықпай сабақ беретін мүмкіндігім болған жоқ. Оқу-жұмыс бағдарламасын жасаумен күнің өтеді, оны бекіту одан да үлкен шаруа, жыл – он екі ай бойы тек қағаз толтырумен жүресің. Алдыңа ән үйренуге келген балаға дұрыстап көңіл бөлуге уақытың да қалмайды. Бір жағынан соған ашындым, екінші жағынан өзіме де­ ген, баланың алдындағы жауапкершілікті, ұстаздық жауапкершілікті сезінгендіктен, бұл жұмысты қойдым. Сабақ беріп жүрген уақытта өз міндетімді мүмкіндігім жеткенше адал атқаруға тырыстым. Қағаз толтырып үлгере алмаған жағдайда, шәкірттерімді жұма, сенбі, жексенбі үш күн үйіме шақырып тәрбиеледім. Қалай болғанда да мен оларға барымды беріп кетуге күш салдым. Қысқа уақыт ішінде, Құдайға шүкір, біраз шәкірт тәрбиелей алдым. Оның алды Алматыдағы Жамбыл мемлекеттік филармониясын­ да, Қаскелең, Талғар мәдениет үйінде, бірқатары осы Астанада қызмет етіп жатыр.

сахнада да сен сондай кейіпке енесің. Қазір эстрада әншілерінің тойда жүрген бейнесі мен экрандағы бейнесінде еш айырмашылық жоқ. Көпшілік экран алдында отырып алып та дарақыланып күледі, жартылай жалаңаш жүреді, әңгіме айтса, көпшілік тойда жүргендей қолын сілтелеп, эфирдің мәтінін бұзады. Эстрада әншілерінің басым көпшілігі бейәдеп әрекетке еті өліп кеткен, той олардың кәсібилігін құртты. Кәсібилік, мәдениет Роза Рымбаева, Нұрғали Нүсіпжанов сияқты аға буын өкілдерінде қалды. Одан кейінгі буында мәдениеттің иісі де жоқ. Эфирге келіп алып, талтайып отыратындарды да көріп жүрміз. Қайтесің, тойда талтаңдап, тайраңдап жүріп үйреніп қалған. Кеңес заманында тойда жүретін әншілерді эфирге шығармайтын болған. Қазір керісінше, кім тойда көбірек жүріп, мол ақша жинап алса, оған эфирге жол ашық. Өнерді өсірмейтін, дамытпайтын осындай жайлар. Ал өнер дамымаса, халық қайдан алға жылжиды? Сол себептен хабарла­ сушылар көп болса да, өзім тойдан қашамын. Өйткені мен кәсібіме адалмын, өнерге ақша табу үшін келген жоқпын, дипломды тойға шығу үшін алғаным жоқ. Өнерге қазақтың тарихында Біржан, Ақандар сияқты атым қалсын, халықтың рухани жан дүниесіне азық болатын затым, өскелең ұрпаққа өнеге болатын ізім қалсын деп келдім. Егер мен тойларға жиі барып, ақша жинауды мақсат ет­ сем, қазіргідей Астанада төрт баламен пәтер жалдап жүрмес едім. Бірақ менің мақсатым – қазақтың өнеріне қызмет ету, руханиятына үлес қосу. Қазақтың киелі құндылықтарын кір шалмаса екен деймін.

– Әңгімеңізге рахмет! Сұхбаттасқан Меңдолла ШАМҰРАТОВ

8

№82 (3434) 19/07/2016

www.astana-akshamy.kz

күні-түні

Орталық өңірлік аэромобильдік жедел құтқару жасағы басшысының орынбасары Бейсенбай Жексенов

бе? Судың тұңғиығына жету үшін бұл салмақ та жеткіліксіз. Сол үшін белімізге тағы 16 келілік тас байлаймыз, – деді Нұрболат әлгі саймандарды көрсетіп жатып. Сүңгуірдің ең басты құрал­ дарының бірі – пышақ пен арқан. Кездік суға батқан кісінің аяғы абайсызда балдырға не жіпке оралып қалған уақытта керек. Ал арқан арқылы құтқарушылар өзара «ұғынысады». Оның бір ұшы сүңгуірде болса, бір ұшын жер бетіндегі әріптестері ұстап, бағыт беріп отырады. Нұрболат сумен ғана емес, аралармен де «арпалысқан» екен. Ғимарат ішіне кіріп алып, тірі жанды жанына жолатпайтын сарыала аралар бұл жігіттен кәдімгідей қаймығады. Әрине,

– Иттерді бұл «жұмысқа» қалай үйретеді?

– Күшік кезінде алаңға шығарып, адам іздетеміз. Біреуіміз көрінбейтін тұста тығылып жатып, жануардың қырағылығы мен иіс сезгіштік қасиетін байқаймыз. Бақсақ, құтқарушылар небір тосын шақыруларға аттаныпты. Балалары бастарына құмыра киіп, қайта шығара алмай қалған немесе кілтін үйге ұмытып кетіп, есігін аша алмай әуреге түскен тұрғындар дереу осы қызметке жүгінеді. Ол ол ма, саусағына сақина кептеліп қалған әйелдер де құтқарушыларға телефон соғатын көрінеді. Қызығы, әр кедергіден белгілі бір айлатәсілдермен шығуға болады.

БҮГІНГІНІҢ БАТЫРЫ КІМ? Бұл қызметке келген азаматтар үшін парыз бен адамгершілік ұғым­дары өзара егіз. Өйткені, олардың миссиясы қо­ғамдағы қолайсыз құ­бы­лыстарды реттеуден, тығырыққа тірелген кісі­лерге көмектесуден тұрады. Құдды ХХІ ға­сырдың «Супермені» дерсіз. Иә, біздің әңгі­меміз құтқарушылар хақында. Аэромобильді жасақтың құтқарушысы Нұрболат Додай суға батқан кісіні қалай құтқаратынын көрсетті

Серілер сегіз қырлы Кейіпкерлерімізді Астана қаласындағы Орталық өңірлік аэромобильдік жедел құтқару жасағынан жолықтырдық. Осы салаға қатысты көкейдегі сауалдардың бәріне аталмыш ведомство басшысының орынбасары Бейсенбай Жексенов егжей-тегжейлі жауап берді: – Құтқарушы қызметіне қабылданудың өзі оңай шаруа емес. Ең әуелі, талапкерлер «Азаматтық қорғаныс туралы» ҚР Заңына сәйкес үш ай бойы даярлықтан өтеді. Одан соң медициналық тексеруге жіберіледі. Денсаулығынан ақау табылмаса, дене шынықтыру пәнінен норматив және

психологиялық тест тапсырады. Яғни, құтқарушы кез келген төтенше жағдайға толықтай әзір болуы тиіс. Қазіргі таңда ұжымымызда 77 құтқарушы бар. Әрқайсысы өн бойына өрт сөндіруші, альпинист, парамедик, қайық жүргізуші, автокөлік жүргізуші, кинолог, сүңгуір секілді мамандықтарды тоғыстырған. Біздің қызмет көрсету аумағымыз Астана қаласымен қоса Ақмола, Қарағанды, Павлодар және Солтүстік Қазақстан облыстарын да қамтиды, – деді ол. Әдетте құтқарушылар барлық қауіпті оқиғалардың ортасында жүреді. Жаз мезгілінде көбінесе суға бату фактілері

жиі кездеседі екен. Оның біразына бос мақтан себепші. Мәселен, жақында ғана шаһар шетіндегі «Үш мөңке» демалыс аймағында 42 жастағы ер адам суға кетіп қайтыс болған. Жанындағы келіншекке «Мен Ақтаудағы теңіз флотында қызмет еткенмін» деп өтірік айтып, соны дәлелдемек ниетпен су түбіне сүңгиді. Алайда оп-оңай жағаға шығам деген ойы іске аспаған. Мұндай жайттардан бөлек, құтқарушылар мас күйінде көпірден секіретіндерді де көріпті. Қараөткел көпірінен секірген 17 жастағы қос бойжеткеннің бірі тіл тартпай қаза тапқан. Сот-медициналық сараптамасы кезінде оның алкогольді ішімдік ішкені анықталды.

Арадан да арашашы Суға батқан кісіге қол ұшын созу қаншалықты күрделі шаруа екенін білмек мақсатпен аэромобильді жасақтың құтқарушысы Нұрболат Додайды сөзге тарттық. Бала кезінен бері жүзуге машықтанған замандасымыз бұл жұмыстың өзіндік қиындықтарын былайша баяндады: – Суға сүңгу алдында арнайы киім киеміз. Ол киім неопрен материалынан тігілетіндіктен, су өткізбей, денедегі жылуды жақсы ұстайды. Одан кейін арқаға ауа толтырылған баллонды ілеміз. Онда 12 литрдей ауа болады. Баллонның салмағы – 16 келі. Ауыр дейсіз

алдымен тістеуіш жәндіктерден қорғайтын киім киюді ұмытпау қажет.

– Мұны майда-шүйде жұмыс деп әлдебіреулер менсінбеуі мүмкін. Бірақ аралар шынында да адамдардың мазасын қашырып, тынышын бұзады. Сондықтан үйіне не офисіне аңдаусызда ара кіріп кетсе, халық дереу бізді шақыра қояды. Сауға сұрағандарға жәрдемдесу – біздің міндетіміз, – деп жымиды құтқарушы жігіт.

Ит иесіне тартады Айтпақшы, аэромобильді жасақтың жемісті жұмысына төрт аяқтылар да бірден-бір себепкер.

– Бізде 8 иісшіл ит бар. Олар – үйіндінің арасынан адам іздегенде немесе елсіз жерде кісі жоғалып кеткенде таптырмас көмекші, – деді құтқарушы әрі кинолог Нұрбек Кәрібай. Аэромобильді жасақтың құтқарушысы Нұрбек Кәрібай иісшіл итімен бірге

Мысалы, соңғы ситуацияда күп болып іскен саусақты сақина тұстан жіңішке жіппен ораймыз. Жіп ораған сайын саусақ та қысылып, сақинаның шығуы жеңілдейді. Әбден тартылғанда, жіптің ұшын жүзіктен өткізіп, тырнаққа қарай сырғытамыз. Сақинаңыз да, саусағыңыз да дін аман. Құтқарушылар сынап төгілген жерді де түгелдей залалсыздандырады, іштен кілттеніп қалған есігіңізді де ашуға көмектеседі, ағашқа өрмелеп төмен түсе алмай қалған мысығыңызды да қолыңызға табыстайды, құ­ дыққа құлап кеткен итіңізді де өзіңізге қайтарады. Қысқасы, нендей қауіпке де тойтарыс беріп, бұқараның жайлы тұрмысын күзетеді. Бұдан кейін оларды «Суперменге» теңемей көріңіз. Ботагөз МАРАТҚЫЗЫ

www.astana-akshamy.kz

№82 (3434) 19/07/2016

ЭКОНОМИКА

9

ҰËÒÒÛҚ ÁÀÍÊÒ²Ң ҰÑÒÀÍÛÌÛ ҰÒÛÌÄÛ Қ���� ��������� ������� ���������� �������� ����� ������� �������������. Б������ ������������ ��������� – ������������� ����� ������� ����� ���������������, ����� ����������� �������� ����� �������� ���������� ���� ���� ����� �������. Р��, ������ ����� ���������� ����������� ���������� �����������, �������� ��������� ���������� ���������, ������������ ����� ��� ��������� ���������. Б�� ��������� ���� �����, ����� ����� ����������� ������������� ���������� ������. Д�������, Ұ����� Б������ �������� ����������� ���� �������� ����������� �������, ��� ������ ������� �������� �������� ���������� ������� ���������.

НЕСИЕ ПОРТФЕЛІ НЕГЕ ТӨМЕНДЕДІ? Базалық мөлшерлеменің ең жоғарғы кезеңінен біз әлдеқашан өтіп кеттік. Ұлттық Банк 11 шілде күні базалық мөлшерлемені 15 пайыздан 13 пайызға осы жылы екінші рет төмендетті. Соның ішінде өтімділіктерді ұсыну операциялары бойынша 14 пайыз төмендетсе, өтімділікті алып тастау 12 пайызға кеміді. Бұған дейін Ұлттық Банк мамыр айының басында мөлшерлемені 17 пайызға төмендеткен еді. Базалық мөлшерлеменің шілде айында төмендеуіне әлемдік мұнай бағасының күткендегіден әлдеқайда жоғары деңгейде болуы ықпалын тигізді. Мамыр айының ортасынан бастап «Brent» мұнай маркасының бір баррелі 45 $ деңгейінен тұрақты өсе бастады. Маусым айында 2014 жылдың қараша айынан бері бірінші рет баррелі 50 $ деңгейінен асты. Бұл ақпаратты бас қаржылық реттеуші Данияр Ақышевтің, яғни айтқанда Ұлттық Банктің баспасөз қызметі таратқан болатын. Ұлыбританияның Еу роодақтан шығуына байланысты Brexit-референдум нәтижесі

салдарынан әлемдік қаржы нарығындағы құбылмалы жағ дай қалыптасты. Бірақ оның уақыты өте қысқа болды. Құбылмалы жағдайдан туындаған тәуекелдерді Ұлттық Банк Қазақстан үшін шектеулі деген сипатта бағалады.

Brexit-референдумнан кейінгі жағдайдың әсері Қазақстанда бірнеше күн ғана сезілді, әрине, жағымды сипатта көрініс берген жоқ. Банктер жылдың басынанақ ақшаға қатты мұқтаждықты сезінуді қойған еді, бұл оларда жалпы ресурстарды, соның ішінде жеке тұлғалардың қаражаттарын тартуға деген қажеттіліктің төмендегенін көрсетеді. Жеке тұлғаларды несиелеу, әсіресе, ұзақ мерзімді несиелеуді біздегі банктер әлі тәуекелі жоғары іс санайды. Өйткені, өтеу мерзімі асып кеткен берешектер маусым айында 8,2 пайыз шамасында болған. Ұлттық Банктің түсіндіруінше, бұл өте жоғары деңгей көрінеді. Сол себептен банктер консервативті саясат жүргізіп, бөлшек несие портфелін өсірмегенді қолай көреді. Жылдың басындағы төрт айда бізде несие портфелінің көлемі іс жүзінде өзгермеген, ал мамыр айында тіпті төмендей

бастаса керек. Осылайша, банктер бүгінде тұрғындарға бөлшек несие түрінде таратып беру үшін жеке тұлғалардың депозитін тарту қажеттілігін сезінбей отыр.

ҚАРЖЫ НАРЫҒЫНДА ҚАУІП БАР Енді нарықтағылар Ұлттық Банктің базалық мөлшерлемені 13 пайызға төмендету туралы шешіміне қалай қарайды? Сарапшылардың пікіріне қара ғанда, Ұлттық Банктің шеші мі қаржы нарығындағы айтарлықтай қозғалысқа септігін тигізері күмәнді. Оның үстіне қазіргі уақытта шешім бойынша валюта құнын бағалау нақтыланып қойған.

– Ұлттық банктің теңгенің өтімділігін алып тастауды жалғастыруы өте маңызды. Осы тұрғыдан келгенде, біртіндеп теңгенің долларға шаққандағы құны нығая бастауы керек, әрине, кейде теңгенің құны сәл түсуі мүмкін. Бұл шешім қор нарығына айтарлықтай ықпалын тигізе қоймайды, – деп есептейді Forex Club сарапшысы Ильдар Шаяхметов. Әзірге теңгенің долларға шаққандағы бағамы біртіндеп төмендеп келеді. Әйтсе де, Ұлттық Банк Қазақстандағы қаржы нарығындағы жағдай тұрақты деп санайды. Теңге бағамы соңғы айлар бойы болар-болмас қана құбылды. Айырбас бағамының ауытқуын туындап жатқан сыртқы әсерлер «жұтып» қойып, үйлесімсіздікке ұрындырмай тұр. Бұған қоса, болашақтағы шектен шығар өзгерістің алдын алып жатыр.

РЕЗЕРВТЕР ӨСТІ Ұлттық Банк төрағасы өз кезегінде Ұлттық Банктің алтын валюта қоры алдын ала алынған мәліметтер бойынша маусым айының аяғында 5,9 пайызға, ақшалай айтсақ 30, 5 млрд АҚШ долларына өскенін хабарлауды ұмытқан жоқ. Оның айтуынша, Ұлттық Банк соңғы төрт жылдағы ең үлкен маңызды деңгейді көрсетіп отыр. Ұлттық қордың валюталық активтері бір айда 0,4 пайызға – 65,7 млрд долларға өскен. Еліміздің халықаралық резерві өз жиынтығында 96,2 млрд долларды құраған. Дегенмен, маусым айының аяғында айырбас бағамы 1 $-ға 338,66 теңге көлемінде қалыптасты. Маусым айындағы құнсыздану деңгейі 0,8 пайыз шамасында болды. Ұлттық Банк маусым айында ішкі қаржы нарығында ешқандай операция жүргізбеген болатын. Инфляцияның күтілген деңгейі – Ұлттық Банктің базалық мөлшерлемені анықтауда арқа сүйейтін ең негізгі факторы. Бірінші жартыжылдықта инфляция деңгейі 4,6 пайызды құрады. Күтілген инфляциялық болжам маусым айында төмендеді. Елдің басты банкі инфляция деңгейін 2017 жылдың аяғына дейін белгіленген мөлшерде, яғни 6-8 пайыз мөлшерінде ұстауды межелеп отыр. Ұлттық Банктің базалық мөлшерлемені төмендетуі қазақстандықтардың сатып алу қабілетіне ықпалын тигізе ме? Ұлттық Банктің ең негізгі мақсаты – инфляциямен күрес болғандықтан, сарапшылар бұл шешім тұрғындардың сатып алу қабілетінің ептеп болса да

өсуіне септесуі мүмкіндігін жоққа шығармайды. Көкейде туындайтын келесі сұрақтар: Бұл өндірістегі жағдайға қалай әсер етеді? Банктер экономиканы көбірек қаржыландыра түсе ме?

– Мөлшерлемені төмендету көбінесе корпоративтік қарыздарды барынша арзандатады. Мөлшерлеме айтарлықтай жоғары деңгейде қалғанымен, оны төмендету банктердің несиесі есебінен өндірістегі жағдайдың жақсаруына септесуі мүмкін, – деп үміттенеді Ильдар Шаяхметов. Әрине, экономикада болып жатқан жағдайларды біржақты бағалауға болмайды. Сарапшылардың пікірінше, экономиканың баяу қарқыны кезінде мөлшерлемені төмендету – нақты экономикадан алыс салалардағы несиелендіруді жеделдетуі мүмкін. Соның ішінде қаржы нарығындағы саудагерлік көңіл күйді де өрістеуі ғажап емес. Теңгенің құнсыздануын туындататын жағдайдың бірі – мұнай бағасының төмендеу қаупі бар. Базалық мөлшерлемені жиі өзгерту – нарықтағы дәйексіздікті күшейте түседі, ол ең бірінші 2016 жылдың 1 ақпанында жасалған болатын. Ойын шылар аңысын аңдауға көшетіндіктен, белсенділік төмен дейді. Ал қаржы нарығындағы белсенділік онсыз да төмендеген еді. Бұған қоса, берілетін несиелердің мөлшері төмендеуі – банктердің кірістерді ала алмай қалу қаупін туындатары кәміл. Базалық мөлшерлеме бойынша келесі шешім 15 тамызда жарияланбақ.

ÀÑÒÀÍÀÄÀ ÁÀÍÊÎÌÀÒÒÀÐ ÀÇÀÉÛÏ ÁÀÐÀÄÛ С���� ��� ����� ������������ ����� ����������� ����� ��������� ����� ������ ����� ����������� �������. К�������� �������� ������ ���� ���� ��������, ������ ����� �������� �� ���������. Карталарды қолдану көлемінің төмендеген екен. Ал, керісінше артуы заңнамалық өзгерістер 2016 жылдың мамыр айында жасауға да алып келді. Сауда карталық транзакциялардың нүктелерінің бә рінде төлем мөлшері одан бұрынғы жылкарталарын қабылдайтын болды. дың осындай кезеңімен салысАдамдардың еңбекақыны карта- тырғанда 23 пайызға артып, лар арқылы алу мүмкіндігі туды. 828 млрд теңгеге жетті, – деген Әрі карталарға банктер жұмыс қорытынды жасайды Ranking. kz берушіні емес, қызметкердің сайтының Қазақстан эконоөзін тіркейді. микасы мониторингі жобасы – Бірақ қазір Қазақстанда бойынша сарапшылары. банкоматтық желілерді азайЕліміздің банкомат желісінің ту басталды. Қаңтар-мамыр 11 пайызы Астанада орналасқан. айларында банкоматтар саны Бүгінде 1009 банкоматтан 994-і өткен жылдың осы кезеңімен ғана қалған. Ал елорда тұрсалыстырғанда 5 пайызға ғындарындағы карта саны мил-

лионнан да көп. Бірінші маусымда олар 998 мың дебетті, 66 мың несие лимиті бар дебетті, алдын ала төленген төлем карталарын және 17 мың кредитті карталарды ұстаған. Ұлттық Банктің мәліметіне қарағанда, халықаралық жүйе дегі төлем карталарын 26 қазақстандық банк және «Қазпошта» АҚ шығарады. Сонымен бірге, бірқатар банктер өздерінің жергілікті төлем карталарын ұсынады екен. Тұрғындар карталарды төлем дер жасау үшін де жиі қолданатындықтан, банктерге кез келген жерге көп мөлшерде банкомат орнатудың да қажеті болмай барады, соның ішінде

елордада жеткілікті. Бүгінде банктер тек қана өздерінің жаңа банкоматтарын орнатуды ғана көздеп қоймай, басқа банктермен әріптестік байланыс орнату бағытында келіссөздер жүргізеді. Нақтырақ айтқанда, банкоматтар бұрынғысынша сұранысқа ие. Астаналық карта ұстанушылар мамыр айында тауарлар мен қызметтерге,

негізінен, POS-терминалдар мен Интернет арқылы 14,3 млрд теңге көлемінде төлем жасаған. Карталар арқылы қолма-қол ақша, негізінен, банкоматтардан шығарылған, оның көлемі 77,7 млрд теңгеге жеткен. Жалпы, карталар бойынша операциялар саны уақыт өткен сайын артып келеді. Валентина ВЛАДИМИРСКАЯ

10

№82 (3434) 19/07/2016

www.astana-akshamy.kz

ресмиет

Ұлттық валютаның ресми бағамын белгілеу тәртібі 2016 жылғы 03 қаңтардан бастап Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының 2012 жылғы 24 тамыздағы № 242 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы ұлттық валютасының шетел валюталарына ресми бағамын белгілеу қағидаларына енгізілген өзгерістер күшіне енді. Қазіргі уақытта ұлттық валютаның АҚШ долларына Астана уақытымен сағат 15.30-дағы жағдай бойынша қор биржасының екі таңертеңгі (негізгі) және күндізгі (қосымша) сессияларының қорытындысы бойынша қалыптасқан орташа алынған биржалық бағамы ұлттық валютаның АҚШ долларына сауда-саттық жүргізілген күннен кейінгі келесі жұмыс күніндегі ресми бағамы ретінде белгіленеді. Басқа шетел валюталары бойынша ұлттық валютаның шетел валютасына бағамын Ұлттық Банк қор биржасында сауда-саттық жүргізілген күнгі Астана уақытымен сағат 16.00-дегі жағдай бойынша ақпараттық агенттіктің арналары бо­ йынша алынған сұраныстың баға белгіленімдеріне

сәйкес қалыптасқан АҚШ долларына кросс-бағамды пайдалана отырып есептейді және ол келесі жұмыс күніне арналған ресми бағам ретінде белгіленеді. Ұлттық Банк ұлттық валютаның шетел валюталарына қатысты ресми бағамын қор биржасы шетел валюталары бойынша сауда-саттық жүргізетін жұмыс күндері белгілейді. Шетел валюталарының теңгеге қатысты бағамы жөніндегі ақпаратты Ұлттық Банктің ресми хабарламасы болып табылатын және Ұлттық Банктен қосымша жазбаша растауды талап етпейтін Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің http:// nationalbank.kz ресми интернет - ресурсынан алуға болады. А. Рахимова, «Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі» РММ Орталық филиалының (Астана қаласы) валюталық операцияларды бақылау бөлімінің бас маман-экономисі

Астана қаласында төлем карточкалары нарығының дамуы туралы Астана қаласында төлем карточкаларына қызмет көрсету желілерінің серпінді дамуы сақталуда, алайда төлем карточкаларын сауда нарығына тарту деңгейі жеткіліксіз.

Астана қаласында айналыстағы төлем карточкалары саны 2016 жылғы 1 маусымдағы жағдайы бойынша 1081,7 мың дана болды, бұл ретте карточкаларды ұстаушылар саны 983,2 мың адамға жетті. Төлем карточкаларына қызмет көрсету желілеріне 11561 POS терминалы, 1187 төлем терминалы және 994 банкомат кіреді. POS терминалдар саны бір жылға 37,7%-ға, төлем терминалдары 13,1%-ға өсті, банкоматтар саны 1,5%-ға азайды. Төлем карточкаларын ақы төлеуге қабылдайтын сауда кәсіпорындары желілеріне 6730 кәсіпорын кіреді, оның 2015 жылғы осы кезеңіндегі санынан 39,8%-ға асып түседі. Елордада төлем карточкаларын пайдаланудың тиімділігі туралы оған қолма-қол ақшасыз есеп айырысулар дәлел болады. Осы уақытта Астана қаласында қолма-қол ақшаны алу бойынша операцияларға қарағанда, қолма-қол ақшасыз есеп айырысулар бойынша операциялардың көбеюінің артықшылығы байқалады. Осылайша, 2015 жылғы осы кезеңімен салыстырғанда 2016 жылғы мамырда қолма-қол ақшаны алу бойынша операциялар

16,7%-ға және тиісінше 23,8%-ға өскенде, қолмақол ақшасыз есеп айырысу операцияларын санмен көрсеткенде 46,1%-ға, жиынтығы 47,9%-ға өсті. Алайда, төлем карточкалары нарығының дамуындағы өзгерістердің дұрыс болғанына қарамастан, оларды сауда нарығына тарту деңгейі жеткіліксіз. Астана қаласында банк карталарын пайдаланған операциялардың жалпы санының 63,2%-ы қолма-қол ақшаны алу бойынша операцияларға, 36,7%-ы тауарлар мен қызмет көрсетулерге тиесілі. Әрине, тауарларға және қызмет көрсетулерге ақы төлеу кезінде қолма-қол ақшамен есеп айырысқан қолайлы ғой, алайда төлем карточкасымен есеп айырысу – бізге жағдайға тәуелді болмауға мүмкіндік береді, уақытымызды үнемдейді және де неғұрлым икемді, бейімді болуға үйретеді. Елена Александровна Данченко, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Орталық филиалы (Астана қаласы) экономикалық талдау және статистика бөлімінің бастығы

Астана қаласы әкімдігі халықты ақпараттандыру мақсатында «Тракторларға және олардың базасында жасалған өздігінен жүретін шассилер мен механизмдерге, монтаждалған арнайы жабдығы бар тіркемелерді қоса алғанда, олардың тіркемелеріне, өздігінен жүретін ауыл шаруашылығы, мелиоративтік және жол-құрылыс машиналары мен механизмдеріне, сондай-ақ жүріп өту мүмкіндігі жоғары арнайы машиналарға ауыртпалықтың жоқ (бар) екендігі туралы ақпарат беру» Мемлекеттiк көрсетілетін қызмет беруші – «Астана қаласының Ауыл шаруашылығы басқармасы» Мемлекеттік қызметті көрсету тәртібі және мемлекеттік қызметті көрсету мерзімдері: Мемлекеттік корпорацияға құжаттар топтамасын тапсырған сәттен бастап – 1 (бір) жұмыс күні. Мемлекеттік қызметті көрсету нәтижесі: жылжымалы мүлік кепілін тіркеу тізілімінен үзінді-көшірме. Көрсетілетін қызметті алушы

(немесе оның өкілі) жүгінген кезде мемлекеттік қызметті көрсету үшін қажетті құжаттардың тізбесі: 1) өтініш; 2) жеке басты куәландыратын құжат, ал өкілі – оның өкілетін растайтын құжат және жеке басты куәландыратын құжат (сәйкестендіру үшін). Көрсетілетін қызметті берушінің жұмыс кестесі: Демалыс және мереке күндерін қоспағанда, дүйсенбі-жұма аралығында сағат 13.00-ден 14.30-ға дейінгі түскі үзіліс пен сағат 08.30-дан 18.00-ге дейін. Өтінішті қабылдау және мемлекеттік қызметті көрсету нәтижесін беру сағат 13.00-ден 14.30-ға дейінгі түскі үзіліс пен сағат 9.00-ден 17.30-ға дейін жүзеге асырылады. Көрсетілетін қызметті берушінің мекенжайы: Астана қаласы, Бейбіт­ шілік көшесі 11, каб.105, байланыс телефондары: 8(7172)55-74-59, 55-67-27. «Астана қаласының Ауыл шаруашылығы басқармасы» ММ

Арнаулы әлеуметтік қызмет көрсетудің заманауи түрлері Мемлекет басшысы Н. Назарбаевтың аса жоғары бақылауында тұрған үлкен адамдарға қамқорлық жасау – бұл мемлекетіміздің басым бағыттарының бірі болып табылады. Астана қаласы әкімдігінің «Қарттар мен мүгедектерге арналған МӘМ» КММ – бұл зейнеткерлік жасына жеткен арнаулы күтімді қажет ететін адамдарға, бөгде адамдардың көмегіне мұқтаж І, ІІ топтағы мүгедектерге, жалғыз қалған адамдарға кешендік әлеуметтік қызмет көрсетуші мемлекеттік мекеме. Мекеме қызметінің басты міндеті – бұл қарттар мен мүгедектердің әлеуметтік қорғауын, әлеуметтік-психологиялық бейімделу мен оңалтуын қамтамасыз ету, қызмет алушылардың жеке сұраныстарын есепке ала отырып, арнаулы әлеуметтік қызмет көрсету сапасын арттыру. Қазіргі заманға сай біздің мекеме тұрғындары қызмет көрсетудің 7 түрімен қамтылған: әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтікмедициналық, әлеуметтік-психологиялық, әлеуметтік-еңбектік, әлеуметтік-мәдени, әлеуметтік-экономикалық, әлеуметтікқұқықтық. Әр бөлмеде дәретхана, душ, лоджия, теледидар, тоңазытқыш бар, сондай-ақ үй ішінде қажет керек-жарақ та баршылық. Арбадағы мүгедектер үшін қосымша техникалық құралдар қарастырылған. Тірек-қозғалыс аппаратының қызметі бұзылған мүгедектер үшін лифт пен пандустар бар. Әлеуметтік-медициналық қызмет көрсету амбулаторлық-емханалық көлемінде қазіргі заманға сай аппаратурамен жабдықталған. Барлық қызмет көрсету түрлері – медициналық, алғашқы дәрігерлік медицина-санитарлық көмек, терапевт және тіс дәрігерлерінің кеңес­ тік-диагностикалық медициналық көмегі, ортопед пен тіс терапевті, психиатр, хирург, ЛОР және УДЗ дәрігерлері қызмет көрсетеді. Медбикелер мен кіші медициналық персонал тәулік бойы медициналық күтімді (күтім жөніндегі тазалаушылар, тазалаушы-еден жуушылар) қамтамасыз етеді. Қарт адамдар мен мүмкіндігі шектеулі адамдар бастапқы кезде дағдылы тұрмыстық жағдайлары өзгерген себептен психологиялық тұрғыдан жайсыздықты бас­т ан кешіреді. Жаңа жағдайларға бейімделу мақсатында мекемеде оларға арналған қабылдау-карантин бөлімшесінде жаңадан келіп түскендерге оңалту бағдарламасы әзірленген. Еңбек терапиясы – бұл егде адамдар мен мүмкіндігі шектеулі мүгедектердің әлеуметтік-оңалту құралы болып табылады. Әдетте еңбек терапиясы азаматтардың өзін-өзі бағалауын жоғарылатып, олардың эмоциялық серпілісін жақсартады. Арнайы ұйымдастырылған кабинеттерде еңбекпен емдеу қызметі жүзеге асырылады. Дәрігердің ұйғарымы бойынша қызмет алушылар түрлі шеберханаларда (тігін, етік, арба жөндеу, жылыжай) толық емес жұмыс күні тәртібімен жіктелген еңбекке тартылады. Қызмет алушылардың бос уақытын қамту мақсатында мәдени-сауықтыру іс-шаралар кең ауқымда жүйелі түрде өткізіліп тұрады, сол іс-шараларға қызмет

алушылар белсенді қатысып, көңіл көтереді. Мәдени-сауықтыру және спорттық-көпшілік іс-шаралардың негізгі мақсаты – салауатты өмір салтын насихаттау болып табылады. Сонымен қатар, олардың өмірге деген құштарлығына да жағымды әсер ететіні сөзсіз. Апта сайын мекеменің кино залында сан алуан тақырыптарда фильмдер көрсетіліп, түрлі мерекелерге арналып фото және кітап көрмелері ұйымдастырылып тұрады. Ақындық өнерге жақын адамдар поэзия үйірмесіне қатысып, қала ұйымдастырған әдеби кештерге арналған іс-шараларға белсенді қатысып қоймай, жүлделі орындар алып тұрады. Сондай-ақ, өздерінің қалауы бойынша қызмет алушылар спорт секцияларына қатысады – дойбы, шахмат, тоғызқұмалақ, бильярд, дартс, үстел теннисі. Тиесілі жеңілдіктер, жәрдемақы және басқа да төлемдерді алатындарға да әлеу­меттік-құқықтық көмек көрсетіледі. Өз бетінше барып зейнетақысын және жәрдемақыларын ала алмайтындарға «Қазпочта» АҚ-ның үйге келіп көрсетілген көмегі ұйымдастырылған. Заңдық мағынасы бар құжаттарды ресімдеу үшін және арнаулы әлеуметтік қызмет көрсету мәселелері бо­й ынша заңгер заң кеңесін береді.

2011 жылдан бастап стационар жағдайындағы ақылы қызмет көрсетіледі. Бұл қажеттілік балалардың егде атааналарына үйде отырып көмек көрсете алмайтын себептерден туындаған болатын. Жұмыс, іссапарлар, кездейсоқ елден шығу және т.б себептерден егде адамды оның қауіпсіздігі үшін қайда, кімге тапсыратынын білмейді. Осындай жағдайлар туындағанда, Жұмыспен қамту, еңбек және әлеуметтік қорғау басқармасына жүгініп, құжаттарды ресімдеп және қарап шыққаннан кейін біздің мекемеде арнаулы әлеуметтік қызмет түрлерін алуға болады. Халық арасында теріс пікір қалыптасқан: «қарттар үйі» – бұл өлген шағына дейін уақытын өткізу орны деген. Ал, расында, біздің мекемеде лайықты өмір сүруге барлық жағдай жасалған деп батыл айтуға болады. Мұндағы қарттар қамқорлық пен ілтипатқа бөленген. Осындай жағдайларда мекемеде сол адамдарға қажетті күтім күні бойы жасалады. Туыстары мен жақындары олар үшін қам жемейді: мысалы, тамақ ішті ме, далада жоғалып кеткен жоқ па, үйдегі тұрмыстық электр құралдарын қосып кеткен жоқ па, ваннада кранды жаба алмай қалды ма және т.б. жағдайлар орын алғанда алаң болмайды. Сонымен егде адам күні бойы қауіпсіз жағдайда болады және олардың балалары жұмысын істей береді. Сонымен қатар, егде адамдармен бірге мекеменің күндізгі бөлімшесінде және стационар жағдайында мүмкіндіктері шектеулі адамдарға да мекеме қызмет көрсетеді. Толық ақпарат сіздер үшін www. aleumet-komek.kz сайтында орналас­ тырылған.

www.astana-akshamy.kz

№82 (3434) 19/07/2016

РЕСМИЕТ

ÌÅÌËÅÊÅÒÒ²Ê ҚÛÇÌÅÒزËÅÐIJҢ ÆҰÌÛÑÛÍ ÁÀҒÀËÀÓ Қ�������� Р����������� П������������ Ұ�� �������� ������ ����� ���������� ������ ����������� ������� ����, ����������� ��������� ������ ���� ������� �������������� «100 ����� ��������» 6-������, ���������� �������� ����� �������� ������� ������� ���� ����� ��������, ����, ����������� ������������ ���� – ���� ������ ����������� �������, ����������� �������� ���� – ������������ ����������� �������, ���������� ���� ������� ���� – ����������� ������ ��������� ������� �������������, ���� ������, ���������� �����, Ү����� �������� ���� – ����������� ����������������� ������������. Мемлекеттік қызметшілер жұмысының тиімділігі мен сапасын айқындау мақсатында олардың жұмысын бағалау жүргізіледі. Мемлекеттік қызметшілердің жұмысын бағалауды жүргізудің тәртібі мен мерзімдерін уәкілетті органның ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасының Президенті айқындайды. Мемлекеттік қызметшілердің жұмысын бағалаудың нәтижелері бонустарды төлеу, көтермелеу, оқыту, ротациялау, мемлекеттік лауазымын төмендету не қызметтен шығару жөніндегі шешімдерді қабылдауға негіз болып табылады. Мемлекеттік саяси қызметшілердің жұмысын бағалауды Қазақстан Республикасының Президенті айқындайтын уәкілетті адам (орган) жүргізеді. Орталық атқарушы органдардың жауапты хатшыларының жұмысын бағалауды Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі жүргізеді. «А» корпусының мемлекеттік әкімшілік қызметшілерінің жұмысын бағалауды «А» корпусының мемлекеттік әкімшілік қызметшісін мемлекеттік лауазымға тағайындау және мемлекеттік лауазымнан босату құқығы бар лауазымды адам (орган) жүргізеді. «А» корпусының мемлекеттік әкімшілік қызметшілерінің жұмысын бағалау әдістемесін уәкілетті орган бекітеді. «А» корпусының мемлекеттік әкімшілік қызметшісінің қанағаттанарлықсыз бағасы уәкілетті комиссиямен келісу бойынша онымен жасалған еңбек шартын бұзуға негіз болып табылады. «Б» корпусының мемлекеттік әкімшілік қызметшісінің жұмысын бағалауды «Б корпусының әкімшілік қызметшісін мемлекеттік лауазымға тағайындау және мемлекеттік лауазымнан босату құқығы бар лауазымды адам құратын бағалау жөніндегі комиссия жүргізеді. Мемлекеттік органдар уәкілетті орган бекіткен үлгілік әдістеменің негізінде «Б»

11

Астана қалалық Ардагерлер кеңесі Ұлы Отан соғысы ардагері Әубәкір Валиевті 90 жылдық мерейтойымен шын жүректен құттықтайды. Зор денсаулық, жанұяңызға тыныштық тілейді. С. ЕСІЛОВ, Қалалық Ардагерлер кеңесінің төрағасы

корпусының мемлекеттік әкімшілік қызметшілерінің жұмысын бағалау әдістемесін әзірлейді және бекітеді. Бағалау нәтижелері бонус төлеу және оқыту бойынша шешім қабылдауға негіз болып табылады. Бонустар «өте жақсы» және «тиімді» бағалау нәтижелері бар «Б» корпусы қызметшілеріне төленеді. «Б» корпусының қызметшісін оқыту (біліктілігін арттыру) жылдық бағалаудың қорытындылары бойынша «Б» корпусы қызметшісінің қанағаттанарлықсыз болып танылған қызмет бағыты бойынша жүргізіледі. «Б» корпусының қызметшісі Комиссия оның қызметін жылдық бағалаудың нәтижелерін бекіткеннен кейін үш ай ішінде біліктілікті жоғарылату курстарына жіберіледі. «Қанағаттанарлықсыз» баға алған «Б» корпусының қызметшісі мемлекеттік әкімшілік лауазымға алғаш рет қабылданған тұлғаларға тәлемгер ретінде бекітілмейді. «Б» корпусы қызметшісінің қатарынан екі жыл қорытындысы бойынша «қанағаттанарлықсыз» мәндегі бағалау нәтижесі оны лауазымында төмендетуге негіз болып табылады. Кез-келген төмен тұрған бос лауазым болмаған жағдайда, «Б» корпусының қызметшісі заңнамамен белгіленген тәртіпте жұмыстан шығарылады. «Б» корпусының қызметшілерін бағалаудың нәтижелері олардың қызметтік тізім деріне енгізіледі. Мемлекеттік қызметші Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен өзінің жұмысын бағалау нәтижелеріне қатысты шағым жасауға құқылы. Б.НУРОВА, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері министрлігінің Астана қаласы бойынша департаментінің мемлекеттік қызмет басқармасының бас маманы

1 айға 3 айға 6 айға

532,90 теңге 1598,70 теңге 3197,40 теңге

1 айға 3 айға 6 айға

772,90 теңге 2318,70 теңге 4637,40 теңге

12

№82 (3434) 19/07/2016

www.astana-akshamy.kz

спорт

«Астана» – «Жальгирис»

«Астана» үшін ертең өте тартысты ойын өткелі тұр. УЕФА аясындағы Чемпиондар лигасының екінші кезеңінде сынға түсіп жатқан елордалықтар Литва чемпионы «Жальгирис» командасын қабылдайды. Бұл командалар арасындағы бірінші ойында есеп ашылмаған еді. Виль­ нюсте тең түскен қос команданың тағдыры, яғни қай команданың келесі айналымға өтетіні ертең «Астана Арена» алаңында шешілетін болады. Бұл ойында тең нәтиже тіркелмейді. Есеп тағы да ашылмайтын болса, онда қосымша 30 минут ойын өткізіледі, егер бұл уақытта да жеңімпаз анықталмаса, матч соңындағы пенальти соғылатын болады. Ал қай жеңгені келесі раундта Шотландияның «Селтик» немесе Гибралтардың «Линкольн» команда­ сымен кездесетін болады. Сонымен, ертең, 20 шілде күні «Астана» ЧЛ турниріндегі қарымта матч ойынын өткізеді. Матч «Астана Арена» стадионында сағат 20.00-де басталады. Билеттер бағасы 500-2500 теңге аралығында. Стадион кассасын­ да және онлайн режимінде сатылып жатыр. Ал, өткен демалыс күндері Қазақстан чемпио­натының премьерлигасында кезекті турдың ойындары

өтті. «Астана» өз алаңында «Атырау» командасын қабылдап, 2:1 есебімен жеңіске жетті. «Астана Арена» стадионын­ да өткен ойында бірінші болып атыраулық жанкүйерлер қуанышқа бөленді. Ойынның жетінші мину­ тында қонақтар шабуылшысы Вла­ димир Аржанов есеп ашты. Бұл гол «астаналықтарға» қамшы болып тиді. Жан-жақтан шабуылды үдете түскен алаң иелері қонақтар қақпасына бірнеше рет есепті теңестіруге мүмкіндік алған. Алайда, «Атырау» қақпашысы шеберлігін көрсете білді. Дегенмен, «Астана» ойын­ шыларының кезекті бір комбинациясы өз жемісін берді. Твумасидің пасын Азат Нұрға­лиев өте сәтті пайдаланып, жиырмасыншы минутта ала допты қарсыластар қақпасының бұрышына топ еткізді. Осылайша, есеп теңесті. Ал ойынның 39-шы минутында сол Нұрғалиев тағы да мергендігімен та­ нылды. Жақында ғана «Ордабасы»

командасынан «Астана» құрамына келген Азат елордалық ұжымға осы­ лайша сәтті сіңісіп кетті десе болады. Үзіліске дейін тіркелген 2:1 есебі матч соңына дейін өзгермеді. Сөйтіп, «Астана» биылғы маусымдағы он жетінші жеңісіне қол жеткізді. Турдың басқа ойындарын­ да мынандай нәтижелер тіркелді: «Ақтөбе» - «Шахтер» 2:0, «Жетісу» - «Ақжайық» 2:0, «Ертіс» - «Қайрат» 2:3, «Тобыл» - «Оқжетпес» 0:1, «Ор­ дабасы» - «Тараз» 0:3. Алдағы демалыс күндері ұлттық чемпионаттың бірінші этапы аяқталады. Содан кейін алғашқы алты команда жүлделер үшін жарысты жалғастыратын болса, қалған алты ко­ манда премьер-лигада қалу мақсатында ойнайтын болады. Әзірге турнир кестесін 53 ұпаймен «Астана» бастап келеді. Екінші орын­ да 43 ұпаймен «Қайрат» келеді. Үздік үштікті «Ертіс» түйіндеп тұр. Ғалым ҚОЖАБЕКОВ

ЖАУЫНГЕР ЕСІМІН ЖАҢҒЫРТТЫ А с т а н а қ а л а с ы н д а ғ ы Қ . М ұ ңа й т п а с о в атындағы стадионда жауынгер-интернационалист Қазбек Абдрахманов есімін еске түсіруге арналған дәстүрлі турнир өтті. Биыл 15-ші рет ұйымдастырылған шағын футбол жарысына сегіз команда қатысты.

Астана қаласының Дене шы­н ық­т ыру және спорт басқармасының қолдауымен өткізілген жарыстың негізгі мақсаты – ардагерлер ұйымдары арасындағы ынтымақтастықты нығайту, салауатты өмір салтын насихаттау және жас ұрпақты отандық па­ триотизмге тәрбиелеу болды. Күні бойы өткен доп додасының жарты­ лай финалына «Астана қаласының Ауғанстан соғысы мүгедектері мен ардагерлері одағы», Ре­ спуб­­­ликалық «Жас Ұлан» мектебі, «Қарағанды қаласының Ауғанстан соғысы ардагерлері ұйымы» және елордалық ардагер спортшылардың «Целинник» командасы шықты. Ал төрт үздіктің

арасынан қарағандылықтар мен астаналық ардагер спортшылардың ұжымы финалға өтті. Ақтық сында Қарағанды қала­с ынан келген арда­ гер футболшылар жеңіске жетті. «Целинник» екінші орынға ие болды. Ал Аста­ на қаласының Ауғанстан соғысы ардагерлері ұйымы мен «Жас Ұлан» команда­ сы қола жүлдеге қол созды. Степногорск қаласының өкілдері «Жеңіске деген жігерлігі үшін» арнау­ лы сыйлығымен марапат­ талды. Жарыстың «Үздік ойыншысы» сыйлығы Қайрат Тоқсанбаевқа берілді. Жарыс жеңімпаздары мен жүлдегерлеріне ди­ пломдар, медальдар және ақшалай сый­лықтар табыс етілді.

ЕЛОРДАҒА ЕРЕКШЕ ТАРТУ Елордадағы Нұржол бульварының бойында Қазақстанның түкпіртүкпірінен келген 100-ге тарта дарынды жас «I love Astana» атты флешмоб өткізді. Онда студенттер мен оқушылар заманауи әндерге синхронды билеп, шараның соңына қарай жүрек пішінін түзіп тұра қалысты. Айрықша көрініс, шынында да, өте әдемі шықты. Флешмобта өнер көрсеткен жеткін­ шектердің бәрі – ЮНЕСКО клубта­ ры шығармашылығының академия­ сында тәлім алып жүрген шәкірттер. Бұл мектеп биыл елімізде алғаш рет ұйымдастырылыпты. Қазақстандық ЮНЕСКО клубтарының федерация­ сы, Тұңғыш Президент қоры және Қазақ ұлттық өнер университеті бірлесіп орайын тапқан аталмыш жобаға Аста­ на қаласының әкімдігі үлкен қолдау

Ãàçåò Қàçàқñòàí Ðåñïóáëèêàñûíûң Инвестициялар және даму ìèíèñòðëiãi, байланыс, ақпараттандыру және ақпарат комитетінде 27.01.2016 æ. òiðêåëiï, №15805-Ã êóәëiãi áåðiëãåí. Меншік иесі: «Астана ақшамы» газетінің редакциясы» ЖШС

білдірген. Шілденің 10-ынан 24-іне дейін жалғасатын академия бағдарламасына өнер саласындағы жетекші мамандар кәсіби сабақтар, жаһандық мәдениет туралы дәрістер, көшбасшылық әлеуетті дамытуға көмектесетін тренингтер мен шеберлік сыныптарын өткізеді.

– Мұнда жиналған замандастарымның ешқайсысы осал емес. Өйткені осында келер алдында арнайы іріктеулерден сүрінбей өтіп, 500-ден аса үміткердің

Директор — Сәуле СМАҒҰЛОВА Директордың орынбасары — Зейін ӘЛІПБЕК Бас редактордың міндетін атқарушы — Ғалым ҚОЖАБЕКОВ «Àñòàíà àқøàìû» ãàçåòiнде жария­ланған материалдарды сілтемесіз көшіріп басуға болмайды.

ішінен оза шаптық. Арамызда хорео­ графтар да, вокалистер де, суретшілер де бар. Бізге осындай мүмкіндік ұсынған ұйымдастырушыларға алғысымыз шексіз. Бүгін, міне, барлығымыз бас шаһарды туған күнімен құттықтап әрі

Ðåäàêöèÿ қîëæàçáà èåëåðiíiң ïiêiðëåði ìåí êөçқàðàñûí áөëiñói øàðò åìåñ. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауап береді. Ãàçåò «Àñòàíà àқøàìû» ãàçåòi ðåäàêöèÿñûíûң êîìïüþòåðëiê îðòàëûғûíäà òåðiëiï, қàòòàëäû. Таралымы 15 000 Тапсырыс №82 Баспахана: Àñòàíà қàëàñû, А.Æұáàíîâ êөøåñi, 24/1 «Èçäàòåëüñòâî ÁÌ» ÆØÑ

оған деген ып-ыстық махаббатымызды жеткізбек ниет­пен флешмоб өткіздік, – деді әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің 3-курс студенті Ермұрат Төлебаев. Ботагөз МАРАТҚЫЗЫ

Редакция мåêåíæàéû: 010000, Àñòàíà қàëàñû, Достық êөøåñi, 13. astana.akshamy@mail.ru Қàáûëäàó áөëìåñi: òåë.: +7 (7172)703-305, ôàêñ: +7 (7172) 703-312. Тілшілер бөлімі: 70-32-17. Жарнама: 70-33-06. va-reklama@mail.ru