88_ by Astana akshamy

www.astana-akshamy.kz сейсЕНБІ

№88

(3440) 02/08/2016

Республикалық қоғамдық-саяси газет 1990 жылғы 13 қазаннан бастап шығады

Олимпиада ойындарын үш телеарна көрсетеді Алдағы жұма күні, яғни, 5 тамызда Бразилияның Рио-де-Жанейро қаласында ХХХІ жазғы Олимпиада ойындары басталады. Төрткүл дүние көз тігетін дүбірлі жарысты қазақстандықтар үш телеарна арқылы тамашалай алады.

«Жасыл экономика» – болашақ энергиясы

Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың бастамасымен қабылданған «Жасыл экономика» тұжырымдамасын жүзеге асыру бойынша бірқатар жұмыстар атқарылуда. Осы орайда Астана қаласындағы жоғары оқу орындарында мамандар даярлау қолға алынып отыр.

5-бетте

ДЕРЕК ПЕН ДӘЙЕК

Астана қаласы бойынша: • Бейсенбі күні, 4 тамызда өтетін жұмыс жәрмеңкесінде 500 бос жұмыс орны ұсынылады. • Жыл басынан бері есірткі сақтау және саудалауға қатысты 154 қылмыстық іс тіркелді.

Төрт жылда бір рет өтетін байрақты бәсекеге Қазақстаннан 104 спорт шы аттанды. Ел намысын қорғайтын спортшыларымыздың жарыстағы көрсеткіштері мен әсерлі сәттері «Қазақстан», «Хабар» және «Қазспорт» телеарналары арқылы көрсетілетін болады. Әлем атлеттерінің сайысын қазақстандық жанкүйерлерге дереу әрі қызықты етіп жеткізу үшін отандық үздік спорт журналистері тартылып отыр. «Қазспорт» арнасы алғашқы рет Рио-деЖанейродан тікелей студия ұйымдастыратын болады. Тікелей бағдарламаға Олимпиада ойындарында сәтті өнер көрсеткен спортшылар, спорт қайраткерлері, бапкерлер, ҚР Ұлттық олимпиада комитеті мен Мәдениет және спорт министрлігінің өкілдері шақырылатын болады. Спорт арнасы Олимпиада ойындарынан кейін деректі фильм жасауды да жоспарлап отыр. «Астана ақшамы» газеті де Рио ойындарынан жаңалықтарды үзбей беретін болады.

ТАРАЗЫ ТУСА – ТАҢ СУЫР Көзді ашып-жұмғанша тамыз да табалды рығымыздан аттады. Тамылжыған ауа райы бұл айда да арқасын көрсетпейтін сияқты. «Қазгидромет» орталығының инженер-синоптигі Айгүл Мыңжанованың айтуынша, алдағы уақытта Астанада құбылмалы ауа райы күтілуде. Тіпті, мөлшерден тыс жауын-шашын түсуі мүмкін. Айдың алғашқы аптасында аспан қабағы көп ашылмайды. Ауа температурасы +25 градусқа дейін көтерілгенмен, жаңбыр жиі жауады. Ал алғашқы декада аяқталарда күн күрт суытады. Найзағай ойнап, нөсер төгуі ықтимал. Айдың орта тұсында температура шамамен +24 градустың маңайында тұрақтайды. Бұл уақытты халқымыз «Таразының тууы» деп атаған. Таразы туса, таң салқындайды. Дәл осы кезден бастап қоңыр күздің нышандары байқалады. Тамыздың соңы қайтадан жаңбырлы күндерге ұласады деп күтілуде. Ботагөз МАРАТҚЫЗЫ

№88 (3440) 02/08/2016

www.astana-akshamy.kz

РЕСМИ АҚПАРАТ

РЕСМИ АСТАНА ҮКІМЕТ

Қазақстан Премьер-министрі Кәрім Мәсімов алдағы ЕАЭО елдері үкімет басшыларының отырысына дайындық мәселелері бойынша кеңес өткізді. Сочидегі кеңес туралы шешім 2016 жылғы мамырда сауда, кедендік ынтымақтастық, экономика және қаржы саясаты, энергетика және инфрақұрылым салаларындағы өзара іс-қимыл мәселелері жөніндегі Еуразиялық үкіметаралық кеңес отырысында қабылданған болатын. Кеңейтілген құрамда өткен мамырдағы кеңесте сөйлеген сөзінде Үкіметаралық кеңес төрағасы – Қазақстан Республикасының Премьерминистрі К.Мәсімов төрағалықтың басымдықтары ретінде Қазақстан 2016 жылдың ЕАЭО-тың үшінші елдермен және басты интеграциялық бірлестіктермен экономикалық қарым-қатынастарын тереңдету жылы етіп жариялауды ұсынғанын еске салды. Осыған байланысты тараптар Үндістан, Израиль, Мысыр, Иран және басқа да елдермен еркін сауда аймағын құрудың мақсаттылығын зерттеуде. «Экономикалық дамыған және инвестициялық тартымды елдермен және бірлестіктермен ынтымақтастыққа баса назар аудару қажет. Қазақстан тарапы интеграциялық үдерістерді біздің елдер үшін Шығыс пен Батыс арасындағы байланыстырушы буынға, әлемдік экономиканың бәсекелестік құраушысына айналу мүмкіндігі ретінде қарастырады» деген болатын сол кезде К.Мәсімов. ЕАЭО елдерінің үкімет басшыларының алдағы кеңесінде экономикалық интеграцияның маңызды мәселелері қаралып, оның ішінде ЕАЭО Кедендік кодексін қабылдаудың ақтық мерзімдері туралы мәселе шешіледі. ЕАЭО КК, сондай-ақ, одақтың одан әрі дамуында маңызды мәнге ие басқа да бірқатар құжаттарды келісу Сочиде 12 тамызда және Минскіде 28 қазанда өтетін Үкіметаралық кеңес отырыстарында аяқталады. ҚР Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігі Қазақстанда 2020 жылға дейін 28 инсульттік орталық ашу жоспарланғанын мәлімдеді. 2011-2015 жылдарға арналған «Саламатты Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы жүзеге асырылғалы бері 40 инсульттік орталық құрылды. Бұл қан айналымы жүйесі ауруларынан туындайтын өлімжітім санын азайтуға мүмкіндік берді. 2020 жылға дейін тағы 28 инсульттік орталық құрылмақ. Тәуелсіздік жылдарында Қазақстанда қан айналымы жүйесі ауруларынан туындайтын өлім-жітім көрсеткіші 1,9 есеге төмендеді. Астана, Алматы және Павлодар қалаларында, М.Оспанов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік медициналық академиясында аймақтық кардиохирургиялық орталықтар құрылды. Облыстық және қалалық ауруханаларда кардиохирургиялық бөлімдер ашылды. ЖОҒАРҒЫ СОТ

ҚР Жоғарғы Сотының төрағасы Қайрат Мәми Жоғарғы Соттың судьялары мен аппаратына Соттардың қызметін қамтамасыз ету департаментінің жаңа басшысын таныстырды. Бұл қызметке Абай Тоқсаба тағайындалды.

ÀÓËÀËÛҚ ÑÏÎÐÒÒÛ ÄÀÌÛÒÓ ÌÀҢÛÇÄÛ К�� А�� Ә�� И�� Қ�� «Ф�� - 2026» �� . Астанада 300-ге жуық бала аулада аптасына бірнеше рет кәсіпқой бапкерлермен тегін жаттығады. Тұрғын үйлердің аулаларындағы 13 футбол алаңында (соның ішінде «Лесозавод», «Көктал» және Герцен көшесі сияқты шалғай жатқан шағын аудандарда) футболдан бала ларға арналған тегін жаттығулар тұрақты түрде өткізіледі. – Мемлекет басшысының бұқаралық спортты дамыту жөніндегі тапсырмасымен 2026 жылға дейінгі футболды дамыту стратегиясы әзірленді. Бұл стратегияның бағыттарының бірі балалар мен жасөспірімдер және бұқаралық спортты дамыту болып табылады. Аулада футбол ойнағандар спорт мектептеріне барады. Спорт мектептен, ауладан бастап бәріне де қолжетімді болуы керек. Астана қаласының әкімдігі бізді қолдап, бағдарлама жүзеге асырыла бастады, алдағы уақытта Қазақстанның барлық қалаларындағы аулалар қамтылады, – дейді ҚФФ президенті Ерлан Қожағапанов.

ҚФФ бапкерлерді іріктеп, еңбекақы төлеу бойынша барлық шығындарды көтереді, қажетті мүлікпен қамтамасыз етеді. Жақында ғана Премьер-Лига мен Бірінші Лигада кәсіпқой клубтардың сапында өнер көрсетіп жүрген, Қазақстанның жасөспірімдер құрамаларына тартылған жас бапкерлер ұл-қыздарға футболдың қыр-сырын үйретеді. Балаларға сыйлық ретінде футболкалар, доптар табысталады. Жақын арада Қосшы, Жібек жолы және қаланың басқа да бөлігінде орналасқан үш футбол алаңында да футболдан тегін жаттығулар өткізілетін болады. Қазіргі

кезде үш ауданда 287 спорт алаңы бар, соның ішінде 212-сі – футбол алаңы. Астана қаласының әкімі балалар мен жасөспірімдер және бұқаралық спортты дамытудың маңыздылығын атап өтті. – Болашақта аталған бағдарламамен аулаларды барынша қамту қажет. Қазіргі кезде аула аумақтарын абаттандырудың жаңа бағдарламасы әзірленіп жатыр, онда балалар және спорт алаңдары, тренажерлар және тағы басқа қарастырылған, – дейді қала басшысы Әсет Исекешев. Оның айтуынша, аулалық, отбасылық спортты дамыту елорда әкімдігі қызметінің басым бағыттарының бірі болмақ. Бетті дайындаған: Бүркіт НҰРАСЫЛ

ÒƏÐÒ²Ï ÁҰÇҒÀÍÛ ҮØ²Í ÀÉÛÏÏҰË ÒӨËÅÄ² А�� . Оқиға 29 шілде күні күні болған. Астана қаласының 27 жастағы бір тұрғыны вок- мақсатта елордада «нөлдік төзімділік» зал аумағындағы субұрқақтың маңайынан ұстанымын қалыптастыру мақсатында өтіп бара жатып түкіре салған. Жас әйелдің жұмыстар жүргізіліп жатыр» дейді бұл қылығын ерсі көрген тұрғындардың Астана қалалық мамандандырылған бірі полицияға хабар береді. Бүгінде ауданаралық әкімшілік сотының судьясы тәртіп бұзушыға қатысты әкімшілік Әйгерім Сәдуақасова. Бұл ретте Астаіс қозғалып, 14 847 теңге көлемінде на қаласының әкімі Әсет Исекешев те айыппұл салынды. «Астанада қылмысқа бас қалада барлық құқық бұзушылыққа жол жоқ. Тіптен ұсақ заң бұзушыларға «нөлдік төзімділік» таныту қажеттілігін да аяушылық жасалмайды. Темір жол баса айтқан болатын. Заң бұзушылық демекші, соңғы жылдавокзалы адам көп шоғырланатын орын ғана емес – елорданың қақпасы. Еліміздің ры Астана қаласында қылмыстық ахуал бас шаһарына келген әрбір адамның жақсарып келеді. ІІД мамандарының алғашқы әсерлері осы жерден бастала- мәліметіне сенсек, жан-жақты жүргізілген ды. Тәртіп бұзушылыққа жол бермей, ш а р а л а р д ы ң н ә т и ж е с і н д е ж е ң і л қала тұрғындары мен қонақтарының қылмыстар азайып, алаяқтық көрсеткіші қауіпсіздігін қамтамасыз ету бары- 3,7, бұзақылық – 46,9, сондай-ақ, көлікті сында көпшілік орындарында теріс айдап кету секілді жаман әдеттер 11,8 қылықтар көрсетіп, тәртіп бұзғандарды пайызға төмендеген. Қылмыстың алдын алу және ашу да назардан тыс қалдырмаймыз. Осы процесінде де оң динамика байқалып, ауыр

және аса ауыр қылмыстарды ашу былтырғы жылмен салыстырғанда едәуір жақсарған. Бірінші жартыжылдықтың қорытындысы бойынша профилактикалық жұмыстарды күшейтудің нәтижесінде тәртіп сақшылары қылмыстардың азаюына біршама қол жеткізіп отыр. Яғни, тонау 47,2 пайызға, пәтер ұрлығы 4,8, бұзақылық 49,1 пайызға азайған. «Ішкі істер органдарының қызметіндегі негізгі міндеттердің бірі нашақорлықпен күресу болып табылады. Осы бағытта бірқатар жұмыстар жүріп жатыр. Жыл басынан бері 154 есірткі қылмысы анықталып, заңсыз айналымнан 230 кг шамасында есірткі алынды. Оның 14 келіге жуығы – героин. Тағы 202 кг марихуана мен 14 келіден астам гашиш тәркіленді. Осы жылдың алты айы ішінде 11 «жеңгетай» қылмыстық жауапкершілікке тартылды» дейді Астана қаласы ІІД баспасөз қызметінің жетекшісі София Қылышбекова.

www.astana-akshamy.kz

№88 (3440) 02/08/2016

елорда тынысы

Азық-түлік арзандады ма? «Астана ақшамы» газеті елорда дүкендеріндегі азық-түлік бағасының түрлеріне мониторинг жүргізуді жалғастыруда. Бұл жолы сол жағалаудағы ірі сауда ойын-сауық орталықтарын бақылауға алдық. Атап айтқанда, «Галмарт» (Керуен), «Грин» (Ханшатыр) және «Алма» (Азияпарк) дүкендерін аралап, ондағы бағаларды салыстырған едік. Алдымен, «Галмарт» дүкеніне бас сұқтық. Таңғы уақыт болғандықтан ба, халықтың қарасы тым аз. Дегенмен, дүкен сөрелеріндегі кейбір азық- түліктің бағасы қымбаттау көрінді. Мәселен, сиыр етінің бағасы 1750 теңгеден басталады. Ал, «Грин» дүкенінде сиырдың етін таңдап жүріп аласыз. Сүбе, қабырға, сан еттерін 1300, 1460 теңгеден алуға болады. «Алма» дүкенінде тек бір ғана баға белгіленген. Яғни, еттің бағасы 2200 теңгеден сатылуда. Осы жолы құмшекердің тапшылығын байқадық. Тек «Галмарт» дүкенінде келісі

299 теңгеден сатылуда. «Грин» дүкенінің сатушылары қантты сөреге шығаруға үлгере алмай жатқандықтарын алға тартса, «Алма» дүкені келі леп сатпайды екен. Есесіне, сөрелерде қораптағы шақпақ қанттың түрлері көп. 258, 326, 460 теңгеден толып тұр. Картоп, қызанақтың бағалары да арзан. Айта кеткен жөн, қиярдың бағасы «Галмарт» дүкенінде жеңілдікпен, яғни, 170 теңгеден сатылуда. С-1 санаттағы отан дық құс фабрикаларының жұмыртқасы «Алма» дүкенінде 248 теңгеден болса, қалған екі дүкенде сәл қымбаттау болып шықты.

Байқауымызша, «Ақмаржан», «Барақат» секілді базарда көп сатылатын күріштердің таразыға өлшенген түрі сатыла бермейді екен. Көбіне «Цесна» фабрикасының түрлі қораптағы күріштері ұсынылған. Мәселен, 800 гр болатын қораптағы «Цесна» күріші «Галмартта» – 351, «Гринде» – 344, «Алмада» – 218 теңге. Халық көп тұтынатын азықтың бірі – күнбағыс майы. Ең арзанын 382 теңгеге «Алмадан» алуға болады. Отандық мұздатылған балапан етінің бағасы үш дүкенде де 850-858 теңгенің аралығында сатылуда. «Өзім «Ханшатыр» сауда орталығында жұмыс істейтіндіктен, үйге қажетті азық-түлік түрлерін «Грин» дүкенінен сатып аламын. Басқа сауда орындарындағы бағаның жай-күйін білмеймін. Оның үстіне салыстырып отырып,

арзанын барып алатын уақыт та тапшы. Бірақ, қызанақтың бағасы әлі күнге дейін түспей тұрғанын анық білемін» дейді сатып алушының бірі Мақсат Қазыбекұлы. Расында, әр дүкеннің өз тұты нушылары болады. Бірі сол Азық-түлік Картоп, кг Пияз, кг Сәбіз, кг Қызанақ, кг Қияр, кг Жұмыртқа 1-санатты, ондық күріш, 800 гр (цесна) Жоғары сұрыптағы ұн, 2 келілік қорап Күнбағыс майы, литр Қант-құмшекер, кг Мұздатылған балапан еті, отандық өнім, кг Сиыр еті

маңайда тұрғандықтан сауда жасаса, енді бірі жолай өтіп бара жатып соғады. Біздің зерттеуімізше, мұндай ірі орталықтардағы дүкен бағалары шамалас болып келеді екен. Гүлмира АЙМАҒАНБЕТ

«Галмарт» 180 95 132 420 170 320

«Грин» 219 109 139 450 159 322

«Алма» 161 115 150 218 191 248

351 345

344 284

218 414

420, 472, 520 424,448,536 382, 403 299 258, 326, 460 805,845 850 858 1750-2600

1300, 1460, 2200 2200

Жетісудан жеткен дәм Азық-түлік бағасы қымбаттаған тұста, жыл сайын еліміздің әр өңірінен келетін жәрмеңкенің тұрғындар үшін пайдасы ұшан-теңіз. Осындай жәрмеңкенің бірі – Алматы облысының ауылшаруашылығы жәрмеңкесі. Демалыс күндері Оқушылар сарайы алаңында өткен шараға 324 тоннаға жуық өнім жеткізілді, оның ішінде жеміс-көкөніс, құс еті, балық, сүт өнімдері бар. Жәрмеңкеде азық-түліктің мол түрі арзан бағада сатылды. Елордалық тұрғындар Іленің қымызына, Балқаштың балығына, Алакөлдің балына, Қараөткелдің күрішіне, Көксудың картобы мен пиязына, Қарасайдың қиярына, Талғардың алмасына қарық болды. Алматы облысының 15 ауданы мен 3 қаласы атса лысқан жәрмеңке өңірлік ауыл шаруашылығын дамытуды, отан

дық өнімді қолдауды мақсат етеді. Облыс аграршылары жалпы сомасы 160094,0 млн теңгеге 323842,0 тонна өнім әкелді. Бұл – 7000 кг құс еті, 11800 кг балық, 2500 кг сүт өнімдері (май, ірімшік, сүзбе), 49660 кг картоп, 13985 кг қырыққабат, 11650 кг қызанақ, 10670 кг қияр, 16500 кг сәбіз, 39618 кг пияз және басқа да жеміс түрлері. «Алматы облысы жыл сайын

Тамыз айының 5-нші жұлдызынан бастап, еліміздегі қолданыстағы салық есебі үлгісіне бірқатар өзгерістер енгізіледі. Негізінде енгізілетін өзгерістер ҚР Қаржы министрінің 21 маусым күнгі бұйрығы бойынша елордалықтарды азық-түлікпен бекітілген. Бұл бұйрық ресми жарияланғаннан кейін 10 қамтамасыз ету үшін жәрмеңке күннен соң күшіне енеді. өткізеді. Қанттың қымбаттауына байланысты 17 тонна құмшекер әкелдік, 20 тонна күрішіміз бар. «Жетісу» әлеуметттік корпорациясы әкелген қауын-қарбыздар түгел сатылып кетті» дейді облыстық ауыл шаруашылығы басқармасының өкілі Талғат – Өзгерістер тек салық есебі деп жазылған жолда «АСЖ Алыбаев. Жәрмеңкеде отандық үлгісіне ғана емес, толтыру ( а р н а й ы с а л ы қ ж ү й е с і н ) өнімдерге баға орташа есеппен тәртібіне де енгізілді. Мәселен, қолданатын салық төлеуші, базардағыдан 15 пайызға төмен 2 0 0 - д е н 5 9 0 - ғ а д е й і н г і ауыл шаруашылығы өнімдерін болды. Атап айтқанда, судак-са- үлгілерге өзгеріс енгізілсе, 700, ө н д і р е т і н д е р , а к в а ө н і м зан балықтары 600-700 теңгеден, 701.00, 701.01 үлгілерінің тол- ( б а л ы қ ш а р у а ш ы л ы ғ ы ) жұмыртқа – 215, қымыз – 450, тыру тәртібі өзгерді. Сондай- мен ауыл шаруашылық тұ шұбат – 550, бал –1000, алма – 250, қызанақ – 300, қияр – 200, ақ, 100.00, 150.00, 230.00, тыну кооперативтері» деқырыққабат – 80, картоп 120 300.00, 910.00, 920.00 салық ген нақтыланған редакцияесебі үлгілерін де толтыру да берілген. 230 үлгісінде теңгеден сатылды. «Дәл қазір тосап қайнату, тәртібі бұрынғысынан бөлек, толтыру тәртібіндегі сілтеме салат басу маусымы. Базардағы – деп түсініктеме берді Астана «Жемқорлыққа қарсы күрес баға ұшып тұр. Сондықтан қаласы бойынша Мемлекеттік туралы» Заңына өзгерген. Ол осынд ай жәрмеңкелер жиі кіріс депратаменті Түсіндіру бұрын «Жемқорлықпен күрес ұйымдастырылса екен. Күріш жұмыстары басқармасының туралы» Заң болып көрсетілген. пен қантты қаппен сатып алдым. бөлім бастығы Мәдина Қа Қалған үлгідегі өзгерістер, Қияр мен қызанақтың бағасы да лиева. толтыру тәртібіндегі осынтөмен екен. Макаронның келісін Оның айтуынша, 100 салық дай толықтырулар салық 170 теңгеге, қарбыз 55 теңгеге үлгісінің толтыру тәртібінде төлеушілерге биылғы жылдың алып, қуанып тұрмын. Әсіресе, Кәсіпкерлік кодексіне жасала- 5 - ш і т а м ы з ы н а н б а с т а п сүт өнімдері молынан сатылды. Қаймақ, қатық, құрт, ірімшіктер тын сілтеме ҚР «Инвестиция қолжетімді болады. Олар жаңа түске дейін таусылып кетті» туралы» Заңының күшін жо- үлгілермен 5-ші тамыздан кейін дейді қала тұрғыны Бибігүл юына байланысты өзгерген. ғана таныса алады. Ал 200 салық үлгісінде Қалдыбаева. Меңдолла НҰРЫМҰЛЫ Гүлмира АЙМАҒАНБЕТ «Салық төлеуші санаты»

Салық есебінің үлгісі өзгерді

№88 (3440) 02/08/2016

www.astana-akshamy.kz

ҚОҒАМ

ÌҮËÊ²Ң²ÇÄ² ÇÀҢÄÀÑÒÛÐÛÏ ÀËÄÛҢÛÇ ÁÀ? Р�� 151 �� М�� Н�� Н�� «100 �� » Ұ�� 151 �� . О�� , �� , �� . С�� . Астана қалалық Қаржы басқармасының басшысы Руслан Досаевтың айтуынша, елорда тұрғындары да бұл шараға өте белсенді түрде қатысып жатыр. 29 шілдедегі дерек бойынша, жергілікті атқарушы органдар жанындағы мүлікті заңдастыру жөніндегі комиссияға жалпы сомасы 94,2 млрд теңгеге бағаланатын барлығы 7 310 өтініш келіп түскен. – Арнайы комиссияның шешімімен тұрғын жайлар мен коммерциялық нысандарды қосқанда, жалпы сомасы 57,4 млрд теңгені құрайтын 9 219 нысанға қатысты өтініш қаралған. Бұл өтініштердің 3 093-і қанағаттандырылып, тұрғын жайлар мен коммерциялық нысандарды қосқанда, барлығы 32,2 млрд теңгенің 6 771 нысаны заңдастырылды. Бұлардың

3 499-ы тұрғын жайлар болса, қалған 3267-сі – коммерциялық немесе басқа да мақсаттағы нысан. Осылардың ішінде 5 заңды тұлғаның қатысу үлесі 457, 9 млн теңгені құрады, – дейді Руслан Досаев. Келіп түскен өтініштердің басым бөлігі әдеттегідей Алматы ауданының тұрғындарына тиесілі болып отыр. Мүлікті жария ету науқаны басталғалы бері осы ауданда жалпы сомасы 52,9 млрд теңгені құрайтын 3 459 өтініш келіп түскен. Ал Есіл ауданының әкімдігіне 26,9 млрд теңгенің 1 201 өтініші жолданса, Сарыарқа аудандық комиссиясы да 15,7 млрд теңгенің 2 677 өтінішін қарап үлгерген. Сондай-ақ, мүлікті заңдастыру науқаны бастау алғалы бері қаржыны жария ету бойынша 348, 7 млн теңгеге 239 арнайы декларация тапсырылған. Тағы 8 млн 110 мың теңгенің құнды қағаздары жария етілді. Қабылданған декларациялар бойынша келіп түскен қаржылар екінші деңгейлі банктерде ашылған ағымдық есепшоттарға аударылып, заңдастырылып жатыр. Қаржы министрлігі жіберген сандарға сүйенсек, жалпы еліміз бойынша, мүлікті заңдастыру жөніндегі комиссияларға құны 2,2 трлн теңге болатын 99 426 өтініш келіп түсіпті. Бүгінге дейін бұл өтініштердің 92 мыңнан астамы қанағаттандырылып, барлығы 2 трлн теңгеге жуық қаржы заңдастырылған. 29 шілдеге дейінгі есеп бойынша, ел аумағында жалпы құны барлығы 92 мыңнан астам жылжымайтын мүлік анықталып, заңды жолмен тіркеуге

алынды. Ақша, бағалы қағаз – барлығын қосқанда, 1 248,3 млрд теңге қаржы заңдастырылды. Оның 744,7 млр теңгесі – қолма-қол ақша және құнды қағаздар. Қалғаны – мүлік есебінен. Салық органдарына Қазақстаннан тыс жерлерден де жалпы сомасы 5 млрд теңгені құрайтын 104 нысан бойынша өтініш келіп түсіпті. Оның 89-ы – тұрғын үй, алтауы – тұрғын үй санатына жатпайтын нысан. Қалған төртеуі – коммерциялық нысан. Тағы 2 852,2 млн теңгенің бағалы қағазы ресми тіркеуге алынған. Екінші деңгейлі банктерге барлығы 2 265 жинақ шот ашылып, жалпы сомасы 1 319 200 млн теңге көлемінде қаржы аударылған. Бұл соманың 219,5 млрд теңгесі шетелден келіп құйылған. Жалпы мұндай акция елімізде осымен үшінші рет өткізіліп отыр. Оның алғашқысы 2001 жылдың 14 шілде мен 14 тамыз аралығында жүргізілген болатын. Бір реттік заңдастыру науқаны ретінде өткізілген бұл шараға 3 мыңға жуық адам өтініш беріп, барлығы 480 млн доллар көлеміндегі қаражат заңдастырылды. 2006-2007 жылдары аралығында екінші рет өткізілген заңдастыруда тек ақша ғана емес, сонымен қатар жылжымайтын және жылжымалы мүліктерге де мүмкіндік берілді. Науқан бір жылдан астам уақытқа созылып, жалпы көлемі 844,7 млрд теңгенің мүлкі заңдастырылған болатын. Құйылып жатқан бұл қаржының әрине, ең алдымен, ел экономикасына елеулі үлес қосып жатқаны даусыз. Тек қаржы ғана емес, жарыққа шығарылып, заңды түрде тіркеуге алынып жатқан жылжымайтын мүліктер туралы да осылай деуге болады. Кезінде бей-берекет жекешелендіру немесе басқа да себептермен жекенің қолына өтіп кетіп, артынша еш жерде тіркеуге алынбай қаңырап бос қалған кейбір нысандар қайтадан халық игілігіне жұмыс істей бастады. Нысандарын

азық-түлік, киім-кешек немесе басқа да өндіріс ошақтарына айналдырып, еліне пайда әкеліп, ауылдастарын жұмыспен қамтамасыз етіп отырған кәсіпкерлер де аз емес. Әсіресе, бұл науқанның шарапаты ауылды жерлердегі ағайынға өте қатты тиіп отыр. Кезінде түрлі себептермен жеке бизнес нысандары мен баспаналарын, тағы басқа мүліктерін тіркете алмай қалған тұрғындар оп-оңай жолмен құжаттарын рәсімдеп алып жатыр. Сонымен қатар, рақымшылық аясындағы жария ету субъектілері үшін бірқатар кепілдіктер болып отырғанын айта кету керек. Яғни, құқық қорғау және басқа да мемлекеттік органдар, банктер мен өзге ұйымдар қызметкерлері тарапынан тексерулер мен тергеулер жүргізілмейді. Екіншіден, барлық ақпараттар құпия сақталады. Кез келген көлемдегі ақша немесе мүлікті рәсімдеу барысында алынған ақпараттарды қылмыстық іс бойынша дәлелдемелер ретінде жария етуге жол берілмейді. Сонымен қатар, мемлекеттік кірістер органдарына да өтініш берген азамат туралы мәліметтер мен ақпараттарды ұсынуға тыйым салынады. Бұдан бөлек, заңнамаға сәйкес жария етілген ақша туралы ақпаратты тек Бас прокурордың немесе оның орынбасарларының санкциясымен ғана құқық қорғау органдарына беру нормасы енгізіліп отыр. Сосын жария етілген мүлікті тәркілеуге тыйым салынатын нормалар да бар. Жария етілген ақшаны кейбір компанияларға инвестиция ретінде құюға да мүмкіндік бар. Бірақ одан бір тиын да алымдар алынбайды Қысқасы, көлеңкелі жолмен табыс тауып не болмаса кезінде пайдасын көргенімен заңдық жолмен тіркете алмай жүрген жандарға қылмыстық жауапкершіліктен құтылып, тыныш ұйықтауға мүмкіндік беріп отыр. Бүркіт НҰРАСЫЛ

ÒÅÃ²Í ÆÀÒҚÀÍ ÒÎÏÛÐÀҚ ÆÎҚ Н�� , ��, ��, �� , �� . Б�� . Д��, �� , �� . Мамандардың айтуынша, саз, құм және тағы басқа пайдалы қазбаларды әр жерден қазып ала берсе, топырақ қабатына орасан зияны тиеді екен. Ретсіз қазылған жерлер қалпына келуі үшін ондаған жылдар қажет болады. Сол себептен көптеген қадағалаушы органдар бұған жол бермеуге тырысады. Бұдан бірер жыл бұрын Сарыарқа аудандық прокуратурасының талабы бойынша жүргізілген тексеріс барысында Есіл аудандық ІІБ қызметкерлері Астана

қаласы табиғи ресурстар мен табиғатты пайдалануды реттеу басқармасы мамандары және Есіл ауданы әкімінің аппараты қызметкерлерімен бірігіп, қаланың солтүстік шығыс бөлігінде кең таралған пайдалы қазбаларды заңсыз қазу және оны рұқсатсыз шығару фактісін анықтаған болатын. Сол уақытта үш экскаватор және топырақ толтырылған «Керуен» әмбебап базарының автотұрағына орналастырылған 13 жүк көлігі ұсталған. Солтүстік-шығыс кен орнындағы кең

таралған пайдалы қазбаларды заңсыз қазу фактісінен қоршаған ортаға келтірілген залал салдарынан жалпы көлемі 28 179 текше метр бүлінген еді. – Бізге жер астынан шығатын бағалы қазбаларды пайдалану тәртібін жетілдіру керек. Елдімекендерде кең таралған пайдалы қазбаларды ауыл адамдарының игеруге мүмкіндігі бола бермейді, керісінше, сырттан келген пысықайлар пайда тауып жатады. Ауылдың іргесін кеміріп, қаза бастау, өзен жағалауларынан тастарды рұқсатсыз алу – кездесіп тұратын жай. Бұл жағынан келгенде осыған жауап беруге міндетті тиісті мекемелер бар, құрылысқа қатысты ортақ мәмілеге келуі керек қой деп ойлаймын. Өйткені, бұл өзен-көлдердің экологиялық ахуалына,

сонымен бірге археологиялық қазбаларға да қатысты, – деп өз пікірін жеткізді бұл жайға қатысты топырақтанушы Григорий Звягин. Толып жатқан құрылыс ұйымдары белгілі бір келісім-шарт арқылы әкімдіктермен келісетін шығар, ал енді 5-6 жігіт бірігіп ешкімнен рұқсат алмай, ештеңеге тіркелмей-ақ жақын жерден топырақ не басқасын қазып алатыны жасырын емес. Астананың іргесіндегі Тайтөбеге осындай «шабуылдар» жиілеп кеткенде, құзырлы органдар мұны әзер тоқтатып еді. Осындай әрекеттерге қатаң заңмен тыйым салмаса, бара-бара тарихи маңызды орындарға да күрек тиюі мүмкін ғой.

Меңдолла НҰРЫМҰЛЫ

www.astana-akshamy.kz

№88 (3440) 02/08/2016

Экономика Әлемдегі экологиялық ахуал күн өткен сайын нашарлап барады. Сол себептен көптеген елдер жаңартылған энергия көздеріне көбірек инвестиция жұмсауға көшкен. «Жасыл экономиканы» дамытуға еліміз де айрықша көңіл бөлуде. Өйткені, жалпы әлемдік технологиялық дамудан біз де тысқары қалмауға тиіспіз. Сарапшылардың есебіне қарағанда, баламалы энергия көздерін біртіндеп арзандату түптің түбінде ел экономикасын көтеруге үлкен септігін тигізеді.

гиялық мәселелерін зерттеу, жылумен жабдықтаудың жылу сорғы жүйесінің энергия сын үнемдеуді қолдану бағы тында ауқымды жұмыстар атқарылады. Яғни, біздің студенттер жасыл энергетиканың алғышарттарымен жете таны-

зерттеу жұмыстарын жүргізуге де бейімделеді. Бұл машық жаңартылған энергия көздерін игеруде аса маңызды екені белгілі. Студенттер сабақ барысында өндірістік практикадан да уақытылы өтіп отырады. Көбінесе олар «KEGOC», «Астана РЭК»

Зиянды қалдықтарды азайтады Бұдан үш жыл бұрын Елбасы Жарлығымен елімізде «жасыл экономика» тұжырымдамасы қабылданған болатын. Сол кезде Нұрсұлтан Назарбаев «Қазақстанда жасыл энергетика мәселесімен айналысатын арнайы институт құрылуы керек. Уақыт ағымына ілесіп, аяғымыздан нық тұрғымыз келсе, «СамұрықҚазына», арнайы министрлік бар, «ҚазМұнайГаз» АҚ және «Атамекен» ҰКП-сы бірігіп, арнайы институт жасақтап, онда мамандарды бір-бірлеп болса да жинай бергені дұрыс.

«Жасыл экономика» – болашақ энергиясы

Қазіргі уақытта елімізде осы айтарлықтай жаңа энергетика туралы ойлай алатын 5 пайыздай адам бар. Түсінесіздер ме, мен жасыл экономика туралы айтып отырмын, мұнымен мықтап айналысу керек. Қазақстанда жаңа энергетика туралы ойлай алатын адамдарды бір жерге жинайық, әлгіндей институтқа. Қажет болса шетелдерден де шақыртайық, оларға жұмыс жасауға мүмкіндік берейік» деген еді Үкіметтің кеңейтілген отырысында. Бүгінде бұл бағытта нақты қадамдар жасалуда. БҰҰ-ның даму бағдарламасы мен ҚР Үкіметі еліміздің 15 қаласында зиянды қалдықтарды шығару мөлшерін азайту жобасын іске асыруды қолға алды. Қазірдің өзінде іске асып жатқан жоба «көміртекті төмендетуді дамытатын тұрақты қалалар» деп аталады. БҰҰ-ның даму бағдарламасы бойынша Қазақстандағы тұрақты өкілдігінің кеңесшісі Ирина Горюнованың айтуынша, жобаның мақсаты – көміртек шығарындыларын азайтатын шараларды жасақтап, қала шаруашылығына кеңінен енгізу, сол арқылы халықтың өмірін жақсарту. Жоба өткен жылдан бастап қолға алынған. Соның ішінде Шымкент, Тараз, Қостанай, Теміртау, Ақтөбе және Лисаковск қалаларында жылу, су және электр желісін жетілдіру, қалалық қоқыстарды өңдеу жолға қойыла бастаған. «Бұл бір жағынан кіріс алып келсе, екінші жағынан қаладағы лас қалдықтарды азайтып, қоршаған ортаның тазалығына септеседі» дейді мамандар. Тағы 7-8 қалада

осындай бағыттағы жұмыстар жүргізілмекші. – Қазір Қазақстанда халықтың 50 пайызы қалалық жерлерде тұрып жатыр. Шамамен 2030 жылдарға қарай бұл көрсеткіш 66 пайызға өседі. Бұл – экологияға төнер қауіп бұрынғысынан тағы артады деген сөз. Себебі ауылдық жерлерге қарағанда үлкен қалалар тұтыну көлемінің ауқымына байланысты қоршаған ортаға булы газдарды көп бөледі. Яғни, қалаларда инфрақұрылым түрлері және басқа да құрылымдардың жұмысы көбірек пайдаланылады. Сол себепті ауаға шығарылатын зиянды қалдықтар да көп болады. Бұдан экономикаға да, экологияға да үлкен салмақ түседі. Сондықтан қалалық жерлерде «жасыл экономика» қағидаларын көбірек айтып, насихаттау маңызды, – дейді БҰҰ өкілі.

Мамандар Астанада даярланады Астанадағы іргелі оқу орындары жаңа саланың, яғни «жасыл экономика» мамандарын даярлауға кірісіп кетті. Олардың бұл бағыттағы мүмкіндіктері зор. Алда болатын «ЭКСПО-2017» көрмесінде бұл оқу орындары әлемдегі «жасыл экономика», соның ішінде жасыл энергетиканың бірегей мамандарымен жақын сөйлесіп, қоянқолтық араласуға мүмкіндік аламыз деп алақандарын ысқылап отырған жайы бар. «Осы көр менің мүмкіндігін елордадағы еңселі оқу орындары қалай пайдаланғалы жатыр, өздері жаңа саланың мамандарын дайындауға

қандай қадам жасады?» деген сұ рақтарға жауап іздеп көрген едік. – «Жасыл энергетика» енді бірер жылда әлемдегі ең басты тақырып болары сөзсіз. Сондықтан елімізде осы жаңа саланың стратегиялық маңызын сезіну аса маңызды. «ЭКСПО-2017» көрмесі бұл мәселеде бізге айтарлықтай үлкен септігін тигізеді. Біз бұған дейін үлкен әңгіме болып келген жасыл энергетиканың жаңалықтарын өз көзімізбен көреміз. Осы бір үлкен алаңда баламалы жаңартылған энергия көздерінің ең үздік жасақталған дүниелері болады. Соның ішінде, өзіміздің қазақстандық өнімдер де әлемдегі бірегей сарапшылар қауымдастығының назарына ұсынылады. Ал Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті үшін бұл – ғалымдар мен мамандардың ауқымды әңгімелесу алаңы болады. Осы алаңда біз әлемдегі жетекші университеттердің ғылыми тобымен жүздесіп, ынтымақтастық орнатылады. Бұл бізге ғылым мен іс жүзіндегі зерттеулерде жаңа жетістіктерге жетуімізге мүмкіндік береді. Соның арқасында Қазақстанда жасыл технология саласында жаңа ғылыми трендтер, жобалар, жаңа мамандық иелері шыға бастайды. Қазір біздің университетімізде мұның алғышарттары бар деп айта аламыз. «Қоршаған ортаны қорғау саласындағы бас қару және инжиниринг» кафедрасында Қазақстан экологиясын зерттеу және бағалау, «жасыл» құрылыстың эколо

сып, мамандану үстінде, – дейді Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің ректоры, Астана қаласы мәслихатының депутаты Ерлан Сыдықов.

Үлкен белес күтіп тұр Қазіргі уақытта елімізде жасыл энергетиканың, яғни айтқанда күн, жел сияқты энергия көздерін пайдалану мөлшері 1,33 пайызды құрайды екен. Болашақта, дәлірек айтқанда, алдағы екі-үш жыл көлемінде мұндай энергияны пайдалану мөлшерін 35 пайызға көтеру жоспарланып отыр. Бұл іске С.Сейфуллин атындағы Қазақ аграрлық техникалық университеті сүбелі үлес қосатын түрі бар. Университеттегі «Электр жабдықтарын эксплуатациялау» кафедрасында «энергия үнемдеу және қайта жаңаратын энергия көздері» мамандығына оқытудың арнайы бағдарламасы бекітілген. Бұл факультетті профессор, техника ғылымының докторы Асхат Тілеуов басқарады. Ол 1996 жылы-ақ «Желдік және гельдік техниканың сипаттамалары мен оларды бағалау әдісі» тақырыбында докторлық диссертацияны табысты қорғап шыққан екен. Былайша айтқанда, жаңа энергетика туралы ойлай алатын еліміздегі бес пайыз адамның бірі және бірегейі. Оның алдынан білім алған шәкірттердің бірқатары қазірдің өзінде жел, күн энергиясын пайдалану саласында өз білімдерін сынап жүр. Кафедрада студенттер жобалықконструкторлық, өнеркәсіптіктехнологиялық бағытта ғана маманданып шықпай, ғылыми-

«Астана электротехникалық зауыты» ЖШС, «ЭНБАС», «Қазэлектромонтаж» сияқты іргелі компанияларда практикадан өтеді. Жалпы, бұл университеттің студенттері қазірдің өзінде жасыл энергетиканың жетістіктерін меңгеруге, осы салада өздерінің қолтаңбаларын жасауға дайын. Кафедраның оқытушы құрамының айтуынша, алдағы «ЭКСПО-2017» көрмесінде осы саланың бірегей мамандарымен, ғалымдарымен етене жақындасып, тығыз әріптестік байланыс орнату жоспарланып отырса керек. Әлемнің айтулы ғалымдарымен университетте қысқа мерзімдік курстар өткізу жөнінде келісімшарттар жасасуды көздейтіндерін жасырмады. Мұның бәрі бізге әлемдік үрдістен тысқары қалмай, тіпті жасыл энергетиканы игеруде көш басында болуымызға септесері анық. Энергетика министрлігінің мәліметіне қарағанда, еліміздің гидроэнергетика саласындағы әлеуеті өте зор. Қуаты 170 млрд кВтсағ-қа жететін жел энергетикасынан жылына 1 трлн кВтсағ энергия көзін алуға болады екен. Осы үлкен қуат көзін дер кезінде игерсек, «Қазақстан-2050» стратегиясындағы ең маңызды міндеттердің бірін орындауға мүмкіндік туар еді. Сарапшылар бір ауыздан Қазақстанның бұл салада әлемде жетекші орынға ие болуына барлық алғышарттар бар екенін алға тартады. Бұл – елімізді жаңа бір үлкен белестер күтіп тұр деген сөз. Меңдолла ШАМҰРАТОВ

№88 (3440) 02/08/2016

www.astana-akshamy.kz

сапарнама

САБАҚТЫ ИНЕ СӘТІМЕН Іргесін Петр патшаның өзі қалаған 300 жылдық тарихы бар Санкт-Петербург қаласына сапарымның негізгі мақсаты – Санкт-Петербург және Ленинград облысы қазақтарымен жүздесіп, қаланың туризм саласындағы бай тәжірибесімен танысып, шығыстанудағы Ресей мен Қазақстанның өзара ынтымақтастығы бойынша шараларға қатысып, осы саланың білікті ғалымдарымен жүздесіп қайту еді. «Сабақты ине сәтімен» дегендей, айналдырған алты күннің ішінде питерлік отандастарымыздың ортасында болып, олардың сәлемі мен тілегін арқалап, елге оралдым.

рек қой» деп жауап берді. Ертеңін ойлағанның сөзіне қарап, өз тілімізді өзіміздің місе тұтпайтын қасиетсіздігімізге ызам келеді. Бір жылдары жасы елуден асып кет кен бір азамат оқуға келді. Кезінде репрессияға ұшыраған әкесінен дәптерге жазылған өлеңі қалған,

Қазақ тарихы бірлесе зерттеледі

Алдымен Ресей ғылым академиясының Шығыс қол ж а зб а л а р ы и н с т и т у т ы н ы ң профессоры С.Прозеровпен, Санкт-Петербургтегі Еуропа университетінің профессоры Сер гей Абашинмен және Ұлы Петр атындағы РҒА Антропология және этнография сирек жәдігерлері (Кунсткамера) мұражайының директоры орынбасары Ефим Рез ванмен кездесіп, қазіргі күнгі ис ламтану, шығыстану мәселелеріне байланысты мол мағлұмат алдым. Әрине, мен сияқты қарапайым тілшіге атынан ат үріккен белгілі ғалымдармен кездесудің өзіндік қиындығы болар еді, алайда жол бастап барған Л.Н. Гуми лев атындағы Еуразия ұлттық университетінің профессоры Әшірбек Муминовтың арқасында қажет есіктер алдымыздан айқара ашылып, еркін сұхбат алудың мүмкіндігі болды. Бұл, әрине, тек қана Қазақстанда не Ресейде емес, халықаралық деңгейдегі атағы бар, ғылыми ортада өзіндік орны бар қазақ ғалымының беделін білдіріп, оған деген құрметтің белгісі еді. Алыстан алты жасар бала келсе, алпыстағы ақсақалы сәлем береді емес пе? Осы қағиданы ұстанған Санкт-Петербург пен Ленинград облысындағы отандастарымыздың «Атамекен» қазақ қоғамының төрағасы, Санкт-Петербург қаласы мэрінің ұлттар жөніндегі кеңесшісі Сәрсенбай Құспановпен РҒА Шығыс қолжазбалары инс титутында кездестік. Бұл күні Әшірбек Муминов институт пен Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті арасында әріптестік байланыс орнатып, атап айтқанда Ресей шығыстанушысы Александр Кунның (1840-1888) артында қалдырған қазақ тарихына қатысты жазбаларды бірлесе зерт теуге жол ашатын меморандумға қол қойды. Кездесу соңынан Сәрсенбай Құспанов орта ғасырдың қол таңбасы қалған институт ғима ратына қарап, есіне түскен бір естелікті айтып берді. «Осыдан бірнеше жыл бұрын Дүниежүзі қазақтарының құрылтайына бардым. Астанаға келген бетте елордада болып, Н. Назарбаев пен кездестік. Сонда Елбасыға қазақтай елдің ордасы көрген адам тамсанып айтып жүретіндей сал танаты артып тұруы керек деген едім. Сонда басқа елдерден келген қандастарымыз да сөзімді қуаттап, ду қол соғып жіберді. Біздер еліміздің, Елбасының, елорданың

шоқтығы биік болғанын қалаймыз ғой» деді. «Менің осында жүргеніме жар ты ғасырдан асты, содан бері қазақтың бір баласы «екі қолға бір күрек» деп қара жұмысқа жал данып келген жоқ. Осында сегіз мыңға тарта бармыз, олардың балашағасын қосқанда, он мыңнан асып кетеміз. Бәрі де осында жақсы қызметте жүр, кезінде жоғары оқу орындарын бітіріп, жолдамамен қалғандар. Бүгінде Қазақстаннан білім іздеп келіп жатқандар да жеткілікті. Оларға да қамқор бо лып жүреміз. Мұнда Орта Азиядан келген мигранттар арасындағы еңбек дауы жиі болып тұрады, мэрдің кеңесшісі ретінде оны ше шуге мен де араласамын. Сондайда даудың ортасында шырылдаған қазақты көрмей, мерейімнің үстем болатыны Елбасының еңбегі деп ойлаймын» дейді қазақ қоғамын басқарып келе жатқан абзал аза мат.

Батырларға мың тағзым

Санкт-Петербургтегі Қазақ үйінде болғанда кәдімгідей марқ айып қалдық. Мұндағы ағайындар Псков облысынан келе жатқан қонақтарды күтіп жа тыр екен. Азиялық бокс Кеңесінің вице-президенті, «Албанбокс-Промоушн» промоутер компаниясының президенті Ал тынбек Нұрдәулетовтің жолай Питердегі Қазақ үйіне соғып, ағайындардың амандығын білмек үшін келген беті екен. Дастар хан басында таныса келе, Псков қаласында өткен «Отан үшін» халықаралық боксерлік шоуға спортшыларымыз қатысып, жүлделі орын алғанын айтып, қуанышымен бөлісті. Сайыс тан соң осы облыстың Невель қаласында жатқан Мәншүк пен

Әлияның басына барып, құран бағыштағанын айтты. «Осы сапардан үлкен ой мен оралдым. Ресейде батыр қазақтарды қатты құрметтейді екен. Осы жерде 100-ші ұлттық қазақ дивизиясы шайқасыпты. Қаланың айналасында 70 бауыр лас зираттар бар екен. Невельде Мәншүк Мәметова атымен ата латын көше, мектеп, ескерткіш бой көтерген. Мәншүктің бейітіне барып дұға оқып жатқанымызда, шөкімдей бұлты жоқ ашық аспаннан нөсер құйып өтті. Ал Әлияның басында болып құран оқылып жатқанда, ақ жауын се белеп өтті. Мүмкін, бұл табиғат тылсымы шығар. Бірақ оны қос қарлығашпен осы жерде дұға дәметіп жатқан боздақтардың көз жасындай көріп, осылайша қабыл алдық» деді Алтынбек Нұрдәулетов. Қазақ үйінде көп кідірмей, осында оқып жатқан студент

соны ана тілінде оқып көруге тал пыныс жасады. Менің осындағы беделімнің көп есіктерді еркін ашуға қауқары жетеді. Кезінде Ресейдің ғылым ордасы болған Петр қаласының мұражайларында, қолжазба қорларында, мұрағаттарында, зерттеу институттарында қазақ тарихына қатысты мәліметтер жеткілікті. Заманның жақсысында жастарыңызды жіберіп, неге мүмкіндікті пайдаланып қалмай сыздар» деп ақсақал ой тастады. Жырақта жүрсе де, елім, жерім деп жүрген жасы үлкен ағаның сәлемін сіздерге жеткізгенім осы еді.

Еңбек мигранты шарасыздық па?

Миграция мәселесі біздің елге де таңсық емес. Бұл жөнінде ғалымның да пікірін білудің сәті түсті. Санкт-Петербург Еуро па университетінің профессоры Сергей Николаевич Абашиннің

Сонымен, Санкт-Петербург сапарынан олжалы орал ғандай болдық. Ең бастысы, питерлік жұртшылықтың қазақ халқына деген құрметін сезіндік. Ондағы қандастарымыздың тыныс-тіршілігіне марқайып қайттық. жастардың футбол жарысын ба рып тамашалауға шықтық. Жо лай Сарсенғали ағайды тыңдап келемін. «Маған қазақ тілін қалай ұмытпағансыз деп жата ды. Мен қазақ тілін қалай емес, неге ұмытпаған себебімді ай тайын. Ана тілің – қасиетің ғой, оны ұмытсаң, кім болғаның? Орталықта қазақ тілін оқытамыз. Бір күні келсем, жапон жігіті оқып жүр. Саған қазақ тілі неге керек деп төтесінен сұрадым. Сонда әлгі жігіт «Қазақстан – қарқынды дамып бара жатқан мемлекет. Сол мемлекетке қызметке бара қалғандай болсам, тілін білуім ке

негізгі зерттеу салалары – Орталық Азиядағы ислам және ұлттық модернизация, трансформа ция, біртектілік және әлеуметтік қарым-қатынас, осы аймақтағы миграциялық үдерістер болып табылады. «Миграция әлемде, Еуропада, Ресейде маңызды саяси мәнге ие болып, саяси қақтығыстардың құралына айнал ды. Бұл барша халықты алаңдатады. Мәселенің күрделі түйінімен қатар, түсінбеушілікті пайдала нып, қолдан кедергі жасалған тұстары да бар. Нақты жағдай мен статистика басқаша болса да, оның жағымсыз аты саяси мүддеден ту

ындап жатқанын жоққа шығармау керек. Жалпы адам баласының табиғатында дағдарыс өршіп, жағдайы қиындаған сайын алды мен кінәліні іздейтіні бар. Сон дай кезеңде саусағының ұшымен мигранттарды көрсетіп, бұл мәселені ушықтырып жүрген саясаткерлерді ақтауға болмас. Мүмкін, кей жағдайда мәселе мигранттан туындауы да мүмкін, бірақ жалпылама сипат емес. Мигранттар болған, бола береді де. Мұны жоюға қолдан келер қайран жоқ, қалыпты нәрсе деп қабылдауды үйрену керек. Еңбек мигранты келді, тиісті жұмысын істеп, нанын тауып жүр. Оларға да бүгінгі нақты тірлігіміздің бір бөлшегі ретінде қарап, ортақ тіл табуымыз керек болар. Мен ғалым ретінде осы мәселені жан-жақты зерттеп, жергілікті халық пен мигранттар арасында көпір ор натып, біріне-бірі жау болмай, жағдаятты қалыпты қабылдауына мән беріп келемін. Бұл құбылысты жанжалдың себебіне айналдыр май, оған академиялық ғылыми тұрғыдан талдау жасауға тыры самын. Менің мақсатым – осы төңіректегі «мифті» тарқатып, фобияның өршуіне жол бермеу, Орта Азия аймағының мама ны ретінде нақты ақпаратпен жергілікті тұрғындардың көзін ашу. Бұл дегеніміз – миграция төңірегіндегі қиындықтарды жоққа шығару деген сөз емес. Миграция өзінің әлеуметтік қайшылықтарымен қатар келеді. Оны жоққа шығаруға болмайды, біздің міндетіміз онымен күресу емес. Ол үшін жергілікті атқару орындары, құқық қорғау орган дары, тағы басқаларының қызметі жеткілікті. Осы мәселені түбінен қазып, шынайы көрінісін жеткізу, ғылыми тұрғыдан түсіндіру өте маңызды. Бұлар қандай адамдар, олардың қандай құндылығы бар, дәстүрі қалай өзгеріп жатыр – бұл базалық мәселелер. Ол қалыптастырған соң, баршаға қолжетімді болып саясаткерлер, журналистер мен қарапайым халық та қарулана алады. Мұнда тарих, этнография, социология, сауалнама, зерттеу, статистика да қамтылған. Толық ғылыми зерттеулерден кейін ғана жағдаят бар қырынан айқындала түседі. Біздің міндетіміз – мәселені идеалдандыру емес, тек оның қысымын төмендетіп, үйлесімді орта қалыптастырып, ортақ тіл табуға бағыттау. Одан бөлек, таза білімге негізделген ақпараттың бағасы бөлек екенін білесіздер. Қазіргі күні қалыптасқан қоғамдық пікір өзгере қойған жоқ, бірақ жағдай өзгерді. Халықтың назары басқа саяси жағдайларға ауғаны себепті, мәселенің күйіп тұрған қызуы басылып, кейінге ысырыл ды. Бірақ бірлесе жұмыс істемесек, түйін күрделене түсетіні анық» дейді ресейлік ғалым. Айгүл УАЙСОВА

www.astana-akshamy.kz

№88 (3440) 02/08/2016

РУХАНИЯТ

ОБЪЕКТИВТІҢ АР ЖАҒЫНдағы АСТАНА

Бүгінде елордадағы Тәуелсіздік сарайында қалалық Мәдениет басқармасы мен «Aray Gallery» ұйымының мұрындық болуымен заманауи өнердің бірінші халықаралық көрмесі өтіп жатыр. «Astana Art Fair» деп аталатын айрықша шараға отандық суретшілермен қатар Франция және Жапония елдерінің өнерпаздары қатысуда. «Aray Gallery» – қазіргі таңда шығармашылыққа бет бұрған жаңа есімдерді қолдауды мақсат тұтқан өнер мектебі. Аталмыш мекеменің өкілдері әртүрлі бағыттағы көрмелерді ұйымдастыру арқылы Астананың креативті алаңқайындағы тұлғалардың басын бір ортаға біріктіруді көздейді. Жоғарыдағы жоба аясында жүзеге асып жатқан сүбелі істердің бірі ретінде

«Astana. Evolution» фотокөрмесін атауға әбден болады. Онда бас шаһардың әртүрлі ракурстан түсірілген суреттері қойылған. Туындылардың әдемілігінен көз сүрінетіндей. Оларға қарап заманауи техника мен әлемдік қауымдастықтардың қазіргі фотоөнерге ықпалын бірден байқайсыз. Елорданы жаңа әрі көне нұсқада, төрт мезгілде, күндіз және түнде, көптеген

архитектуралық стильде «шырт еткізген» фотографтардың шеберлігіне шынымен-ақ тәнті боласыз. Бұл шара бәрінен бұрын астаналық жас фотографтар үшін таптырмас мүмкіндік болғаны анық. Өйткені, жұртшылық ендігі уақытта фото авторларын танып қана қоймай, алдағы жұмыстарын да асқан қызығушылықпен күтетіні белгілі.

– Мен үшін фотография – қоршаған ортадан өзгеше дүниені табуға көмектесетін ұлы өнер. Сондықтан әрқашан ізденіс үстінде жүруге тырысамын. Жұмыстарым халыққа ұнап, эстетикалық ләззат сыйлап жатса, одан асқан қандай бақыт керек?! – дейді көрмеге қойылған фото авторларының бірі Айбек Аханов. Көрме 2 қыркүйекке дейін жалғасады.

Қазақтың ұлттық киімі қызықтырады

АРМАНДАР ОРЫНДАЛАДЫ

Белгілі виолончельші Эльдар Сапараев Күләш Байсейітова атындағы дарынды балаларға арналған музыка мектебінде оқыған сыныптас достарымен бірлесіп, елордалықтар мен қала қонақтары үшін 19 тамызда «Астана Опера» театрының Камералық залында концерт ұсынады. Сахнада өнер көрсететін музыканттардың құрамында скрипкашы Қаламқас Жұмабаева, Эльвира Мұхамбетова, Баян Рахимова, флейташы Александр Тараскин, валторнашы Марат Қонысбаев, Виталий Сиротин, пианиношы Гаухар Тасбергенова, Әлібек Әлпиев бар. Сондайақ скрипкашы Бахыт Бижанов, Ержан Ахметжанов және виолончельші Ермек Құрманаев осы кештің арнаулы қонақтары ретінде шақырылып отыр. – Бұл басқосуды бес жылдан бері күттік. Бәріміз тізе қосып өнер көрсетуді көп армандаған едік. Енді таяуда соның сәті түспек. Концертке келген жұртшылықтың әдемі әсер алып қайтуы үшін барынша тырысатын боламыз, – дейді виолончельші Эльдар Сапараев. Өнерпаздың өзі бүгінде Швейцарияда тұрады. Бағдарламаға музыканттар ең үздік камералықаспаптық музыкаларды енгізген. Отандық ком-

позитор Ақмарал Қажығ алиеваның аталмыш кешке арнап жазған жаңа туындысы көрерменге шат-шадыман көңіл-күй сыйлары анық. – Концерттің ерекшелігі сонда, әрқайсымыз кәсіби тұрғыдан қандай дәрежеге жеткенімізді көрсеткіміз келеді. Арамыздың алшақтығына қарамастан, бір-бірімізге деген достық жылы байланысымызды сақтап қала білдік. Бірге оқыған сыныптастарымыздың біразы Италияда, Швейцарияда, Австрияда, АҚШ-та тұрады және жұмыс істейді. Сондай меңгерген тәжірибемізді паш ететін уақыт жеткен сияқты, – дейді «Астана Опера» театрындағы симфониялық оркестрдің бірінші скрипкашысы Қаламқас Жұмабекова. Кешті танымал музыкатанушы, Қазақстан Республикасының мәдениет қайраткері Маржан Жәкенова жүргізеді. Ботагөз МАРАТҚЫЗЫ

Соңғы кездері аса талғампаз әлемдік деңгейдегі сән майталмандарының көзіне жиі түсіп жүрген ұлттық мәдениетеміз тағы бір асуды бағындырды. Қазақтың төл нақышымен көмкерілген ұлттық киімдеріміз әлемдік рейтингте көш бастап, үздік бестікке еніп отыр. Boredpanda.com порталы әлем халықтарының үйлену киімдерін салыстырып, рейтинг жасап шығарды. Сол рейтинг барысында қазақтың шапаны мен сәукелесі ең тартымды ұлттық киім киетін елдер саналатын Жапония, Моңғолия, Шотландия, Тран сильвания, Қытай және Филиппин мемлекеттерінің үйлену киімдерін артқа тастап, үздік бестікте орналасып отыр. Төртінші орынға Гана халқының ұлттық киімі лайық

деп танылса, үшінші орында – украиналық Карпат иеленген, екінші орында – Нигерия халқының ұлттық костюмы тұр. Үндістанның ұлттық киімі бірінші орынға сай деп танылған. Осылайша, қазақтың үйлену тойына арналған ұлттық киімі халықаралық деңгейдегі талғампаз мамандардың назарын аударып, көпшілікті қызықтырғаны мәлім болып отыр. Бүркіт НҰРАСЫЛ

№88 (3440) 02/08/2016

www.astana-akshamy.kz

ӘЛЕУМЕТ

ÁÀÇÀÐ ÆÀҒÀËÀҒÀÍ ÁÀËÀËÀÐ Ж�� , �� , �� . «Ш��» �� -�� . Ә� �� . О�� : «�� !» �� . Ә�� , �� . С�� , �� , �� . Ж�� . Ж�� . А��, �� , �� , �� .

Алланың аманаты – баланы өсіріп-жеткізіп, тәрбиелеу. Баланың құқығы Ата Заңымызда жазылған. Дұрыс тәрбие бермей, баланың қалыпты жағдайда ер жетуіне жағдай жасамаған баланың заңды өкілдеріне артылар жауапкершілік жүгі бар. Ендеше, жас баласын ауыр жұмысқа жегіп қойған ата-анаға не деуге болады?! Бұған «Ата-ананың немесе басқа да заңды өкiлдердiң балаларды тәрбиелеу жөнiндегi

мiндеттердi орындамауы» деген баппен жауапкершілік қарастырылған. Бір қызығы, жас кәсіпкерлердің аналары заңнан мүлдем хабарсыз емес. Бірақ, барлығы келісіп қойғандай: «Компьютерде көзі майын тауысқанша, маған көмектесіп ақша тапсын», «Үйде кіммен қалдырып кетемін, қолқанатым ғой», «Мен бір айналып келгенше тұрсын деп едім», «Қазір нарық заманы, үйрене берсін», «Мектепке киетін киім-кешегінің қаражатын тапсын деп жүрміз, қай бір жетіскендіктен жүрміз» деп жауап беріп, бет бақтырмады. Қаншама қиын болса да тұмсықтыға шоқытпай, қанаттыға қақтырмай, «Баламның табанына кірген тікен маңдайыма кірсін» деген аналардың айтатын сөзі осы ма?! Буыны бекімеген баласын жұмсап, тапқанын пайда көрген жандарға не дерімізді білмедік. «Заңнамаға сәйкес, әрбiр

Ө�� , ��, �� . О�� , �� , ��-�� «�� » �� .

ÑÛÁÀҒÀ ÁÅÐÓ ÑÀËÒÛÌÛÇ ÅÄ² Сыбаға беру салтымыз едіЕртеректе үлкендерімізге жөн-жоралғы ретінде көйлекжаулық, шапан тарту етілетін. Беретін сыбағаны ерекше баптап, сақтап қоятын. Айранды баптап, ашытып құрт жасайтын. Көктем кезінде дайындалған сары майды бұзылмасын деп қарын мен бүйендерге салатын. Майлы сүттен сары ірімшік дайындайтын. Сары ірімшіктің сары суынан «сарысу» жасайтын. Ал, сүрленген еттің жөні бөлек. Оның сыйлы мүшелері мен қазыларын бүтіндей, қой етін қарынға тұздап, бұрыштап, алыстағы ағайынға бөлек-бөлек беріп жіберетін. Төрт түлік малдың берекесі – татулықтың, сыйластықтың,

үлкендерді сыйлаудың, өсіп келе жатқан ұрпаққа бірін-бірі туыс-бауыр, ағайын, жекжат, нағашы-жиендердің татулығына бастайтын ұлттық тәрбиеміздің керемет үлгісі болатын. Бүгінде Астананың супермаркеттерінің сөресінде тұрған нәрсе ауылдың дүкендерінде де бар. Бір-біріміздің қолымыз жетпейтіндей таңсық дүние жоқ секілді. Алайда, қаладағының ауылдағы ағайынға, ауылдағының қаладағы туысына деген бауырмалдығы мен сыйластығын білдіретін құрметі азайып бара жатқандай. Мұндайда сыбаға туралы айтқанның өзі айып... Түймеш БЕКБАСАРОВА, ардагер ұстаз

баланың дене бiтiмінің, психикасы мен жан дүниесiнің толымды дамуы үшiн қажеттi тұрмыс деңгейi мен жағдайы болуға құқығы бар. Оның жан-жақты қалыптасып өсуіне бар жағдайды ата-анасы жасайды. Яғни, атаанасын баланы тәрбиелеуге, оны күтiп-бағуды жүзеге асыруға, материалдық жағынан қолдап, оның әл-ауқатына қамқорлық жасауға, тұрғын үймен қамтамасыз етуге міндеттейдi. Ал мұны ескермеген жағдайда, ата-ана жауапкершілікке тартылуы тиіс» дейді заңгер Айшат Ғаббасова. Анықтап білгеніміздей, жасөспірімдер анасының жанында тұрып күніне үш сағат қана жұмыс істеуіне болады екен. Алайда, бұл үш сағатқа емес, ала жаздай, таңертеңнен кешке дейін созылса не болады?! Балалардың

жазғы демалысын қадағалап, құқығын қорғайтын ювеналды инспекторды әрқайсысының жанына қосып қою мүмкін емес. Ювеналды полиция инспекторлары қала базарларын бір аралар, екі аралар, одан іс бітеді ме? Инспекторлардың ізін ала бере балалар саудасын қыздырып жатса, кім қарсы тұрады. Оны шектейтін өз аналары, ананың мейірімі деп аталатын берік қорғаннан артық не болушы еді. «Баласының жақсы азамат болып қалыптасуына еңбектің жақсы ықпалы барын жоққа шығармауымыз керек. Бірақ, базардағы баланың еңбегі бөлек әңгіме. Біріншіден, бала ерте есейеді. Базардағы кейбір көлеңкелі жайттар қа лып таспаған санасына әсер етіп, өмірді сол күйінде қабылдайды. Ақша санап үйренген дұрыс, бірақ

таразыдан түскен тиынның да түр-түрі бар ғой. Осындай факторлар баланың психикасының өзгеруіне алып келеді» дейді психолог Ақгүл Молдабекова. Жалпы, баланы жұмсағаның білінбейді. Қолды-аяққа тұрмайтын тілалғыш, тындырымды жеткіншектер анасының қолын ұзартып, өсе келе нағыз қамқоршысына айналатыны анық. Біздің айтпағымыз, жеткін шекті жұмсаудың да ше гі бар. Бала еңбегінің де хақысы бар, ал оның шегінен асқандарға жауапкершілік тағы бар демекпіз. Анасының бауы рындағы бала ертеңгі қо ғамымыздың азаматы екенін естен шығармайық. Оның жақсы азамат болып қалыптасуына ересектер, ең алдымен, ата-анасы жауапты.

Бетті дайындаған: Айгүл УАЙСОВА

ÒҰÐҒÛÍÄÀÐ ÍÅÃÅ «ÀËÀҢ ÊӨҢ²Ë»? Ж�� . Ж�� «�� » �� . Осы пайымның астарында немерелерім қызығын көрсін еліміздің әр аумағынан көшіп деген ниетпен жасағаны көрініп келіп, астаналық атанғандардың тұрар еді. Өкінішке орай, бұл сиөздерін «бөтен» сезінуі, осы рек кездесетін жайт. Сондықтан жерге алаңсыз тамырлай ал- да болар, жанын салмай жасаған май жатқанын айтты. Мұндай жұмыс өзгенің де жанын жыпсихологиялық кедергі қала лытпайды. Алаң көңілмен атүсті үшін қиянат екенін айтқан ма- жасалғаны көзге ұрып тұрады. ман мына мысалды келтірді. Бұл дегеніміз не? Әріден басКүнделікті ауланы тазалап, тасақ, Астана тұрғындарының жолдың тас кірпіштерін қалап көбі сырттан келгендер екені жатқандардың жұмысын бақы- белгілі. Олардың көбінің өз лаңыз. Немесе ауладағы тал- баспанасы жоқ, уақытша пәтер теректердің өскен бұтақтарын жалдап тұрғандар. Біреудің қырқып жүрген немесе көк шал- ү й і н і ң б ұ р ы ш ы н п а н а л а п ғынды күзеп жүргендерге көз жүргендерде өзімдікі дейтіндей салыңызшы. Егер жұмыскер осы иелік ету сезімдері бәсең келеді. ауланың тұрғыны болса ерекше Жартысынан көбі жалдамалы ұқыптылықпен, балаларым мен тұрғындардан тұратын тұрғын

үйлердің кіре берістері шашылып, есігі сынып, жеделсаты мен басқыштары күтім көрмей, мерзімінен бұрын тозуы да – сол тұрғындардың жанашырлығының болмауынан. Байқасаңыз, бір үйдің тұрғындары бір-бірімен танысып, білісіп, кездесе қалса, амандасып жағдай сұрасып жатады. Кейде үйдің кілтін көршіге сеніп тастап кете беретін кездеріміз болған. Алаң көңіл болған жерде мұндай қарым-қатынас мүмкін емес. Ал баршамыздың игілігімізге салынған бас шаһарымызды құндылығымыз, қасиетті мекеніміз екенін екінің бірі сезінбеу осындайдан шығады. Алаң көңілдің орын алуы түсінікті. Бірақ бұл жауапкершілік жүгін жеңілдетпейтінін түсінгеніміз жөн.

www.astana-akshamy.kz

№88 (3440) 02/08/2016

Қала мен сала

Қаламызда көлік инфрақұры лымын жаңғырту үшін бірнеше жоба жүзеге асырылуда. Соның бірі – қоғамдық көліктердің еркін қозғалысын ретке келтірген «Bus Lane» жолақтары. Қазіргі күні тиімділігін көрсеткен бұл бастама одан әрі жалғасын таппақ. Бастапқыда тәжірибе ретінде бірдіекілі көшеде сызылған бұл жолақтар автобустардың жүрісін едәуір үдеткен. Аталмыш жоба осы уақытқа дейін шет елдерде қолданысқа енгізіліп, оң нәтижесін берген екен. Сондықтан әбден зерттелген, сарапталған, халықаралық тәжірибеде бар бастаманы еліміздің бас қаласында іске асыру аса қиындық туғыза қоймаған. Бүгінде автобустардың жолын оқшаулап берген арнаулы жолақтар Б.Момышұлы, Бөгенбай батыр, Абай, Н.Тілендиев даңғылдарында және Кравцов, Қ.Мұңайтпасов, Сығанақ, Бараев, Кенесары көшелері мен Алаш, Қорғалжын тас жолдарында енгізілді. Жалпы «Bus Lane» жолақтарының ұзындығы 38,4 шақырымды құрайды. Былтырғы сызылған жолақтар қоғамдық көліктің қозғалысына оң ықпалын тигізген соң, биыл тағы бірнеше көшеге енгізу жоспарланды. Жобаны жалғастырмас бұрын астаналық көлік мамандары «Bus Lane» жолағымен жүретін автобус тарды бақылауға алып, жылдамдығын өлшеп, сараптама жасаған. Мәселен, Б.Момышұлы даңғылымен жүретін №51 маршруттың жылдамдығы бұрынғыға қарағанда әжептәуір артқан. Бұрын бұл автобус сағатына 18,9 шақырымды жүрсе, қазір ар-

«BUS LANE»

ЖОЛАҚТАРЫНЫҢ АРТЫҚШЫЛЫҒЫ наулы жолақтардың арқасында 30,3 шақырымды жүріп тастаған. Ал көліктердің қарасы көбейген уақыттағы көрсеткіші сағатына 28,8 километрді құраған. «Bus Lane» жолақтарының тағы бір ұтымды тұсы – жедел жәрдем мен полиция көліктерінің шұғыл жағдайда діттеген жеріне дереу жетуге қолайлы болуы. Алайда бұл жоба көлік жүргізушілеріне аса ұнай қоймады. Жобаға шағым айтқандардың дені – осы жүргізушілер. Олардың ойынша, онсыз да тар көшелердің тынысын арнаулы жолақтар одан сайын

тарылтып тастапты-мыс. Ал мамандар «керісінше, жоба жүргізушілердің көліктерінен бас тартып, қоғамдық көлікпен жүруге итермелейді» дейді. Нәтижесінде көшедегі көлік кептелісі де азаяр еді. Қазір қала басшылығы тұрғындардың басым бөлігінің автобус пен жүруі үшін тың жобалардың жүзеге асуына қолдау көрсетуде. Сонымен, аталған жобаны алдағы уақытта Қабанбай батыр, Абылай хан, Тәуелсіздік, Тұран даңғылдары мен Орынбор көшесінде іске қосу көзделіп отыр. Елордада көлік ағынын азайту мақсатында қолға алынған біржақты

қозғалыс жобасы аясында тар көшелердің ені кеңейтілді. Аталмыш жобаның бірінші кезеңінде Әуезов көшесінің – 3 км, Желтоқсан көшесінің 2 км жолына біржақты қозғалыс енгізілді. Ал екінші кезеңде Абай көшесінің – 4,6 км, Кенесары көшесінің – 4,3 км және Янушкевич көшесінің 0,7 км жолы қамтылды. Биыл 20 тамызда бұл іс жалғасып, Бөкейхан және Ағыбай батыр көшелерінде көлік бір бағытта қозғалатын болады. Бұл Республика даңғылынан Әуезов көшесіне дейінгі Абай көшесімен жүретін көліктер санын сиретеді.

Бетті дайындаған: Орынбек ӨТЕМҰРАТ

ЖАҢА ЖОЛДАР САЛЫНЫП ЖАТЫР

Қаланың қалыпты тіршілігін қамтамасыз ету үшін атқарылатын шаруаның біразын жолдарды жөнге келтіру мен жаңалау жұмыстары құрайды. Бүгінде елордада бір жылға межеленген жол жөндеу жұмыстарының тең жартысы орындалды. Дәлірек айтсақ, биыл жал пы ұзындығы 33,87 шақырымды құрайтын 39 көшенің жолын жөндеу көзделсе, оның 20 көшесінде 16,6 шақырым жол қалпына келтірілді. Астанадағы тірлік жалпы ұзындығы 1038 шақырымды қамтитын 953 көшенің бойында қайнайды. Қазір бұл жолдардың 705 шақырымына, яғни, 73

пайызына асфальт төселген. Шаһарда судың салдарынан мүжіліп, тозығы жеткен жолдарды жөндеумен қатар, жаңа жол-

дарды салу жұмыстары да тоқтаған емес. Өйткені күннен-күнге қарыштап дамыған қаламызда жаңа тұрғын үйлер бой көтеріп, жаңа аудандар пайда болуда. Соған сәйкес инженерлік желілерді тарту мен жол салу жұмыстары да өзекті бола түседі. Бүгінгі таңда №26 көшеден №27 көшеге дейінгі Сауран, Ақмешіт және Түркістан көшелерінің жолдары салы-

нуда. Сондай-ақ, Манас көшесі мен №53 көшенің аралығын қамтитын №41 және №42 көшелер жаңадан түсіп жатыр. Жаңа теміржол вокзалын инже нерлік инфрақұрылыммен және кіреберіс жолдармен қамтамасыз ету үшін ағымдағы жылы А.Байтұрсынов, Ж.Нәжімеденов, А82 көшелерін салу бойынша жұмыстарды бастау жоспарланып отыр. Сонымен қатар, биыл «Абу Даби Плаза» ғимараты маңайында Сығанақ көшесінен №23 көшеге дейінгі Түркістан және Ақмешіт көшелерінің жолдары салынады. Жол-көлік желісіне түсетін ауыртпалықты азайту мақсатында қолға алынған Кіші айналма жолдың құрылысы шеңберінде жаңа жолдар пайда болады. Соның бірі – Сыға нақ көшесінен №27 көшеге дейінгі Ш.Бейсекова көшесінің бір бөлігі салынып жатыр. Жыл сайын елордада шамамен 10 км жол жаңадан салынады екен. Оған қоса, 7 км инженерлік желі жаңартылады.

№88 (3440) 02/08/2016

www.astana-akshamy.kz

ҚОҒАМ

Е�� 50 �� . Н�� 3 600-�� . Б�� О�� «М�� » �� » �� ҚР Б�� Б�� М�� Ә�� .

ÀÏÀÒÒÛ ÊӨØÅËÅÐÄÅ ÒÅÊÑÅÐ²Ñ ÊҮØÅÉÄ² Е�� І�� «В��-Ц��» �� .

ҚÀÉÛÐÛÌÄÛËÛҚ ÀÊÖÈßÑÛ ÆÀËҒÀÑÀÄÛ – Білім және ғылым министрлігі «Мектепке жол» қайырымдылық акциясын аз қамсыздандырылған және көпбалалы отбасыларға көмек беру үшін ұйымдастырады. Осы жылғы шараны Тәуелсіздіктің 25 жылдығына арнағалы отырмыз. Аталған акция барысында жыл сайын 300 мың балаға көмек көрсетіледі. 2015 жылдың қорытындысы бойынша жергілікті атқарушы биліктен 318 026 бала 2 млрд теңге көлемінде материалдық көмек алған, – дейді М.Әбдікәрім. «Акция барысында Ішкі істер министрлігі рейдтер жүргізді. Рейдтік шаралар нәтижесінде қандай

отбасыларға көмек көрсету қажеттілігі анықталады. Өткен жылы осындай 50 мың рейдтік іс-шара өткізілді. Нәтижесінде 3 588 жасөспірімнің көмекке мұқтаж екендігі белгілі болды» деп баяндады министрлік өкілі. Айта кетейік, «Мектепке жол» акциясына 70 мыңға жуық адам тартылған. Оның ішінде ҚР ІІМ, қоғамдық бірлестіктер және БАҚ өкілдері бар. Сондай-ақ, қайырымдылық шарасы барысында 200 мыңға жуық балаға демеушілер 1,5 млрд теңге көмек көрсеткен екен. Осындай қайырымдылық акциясы биыл да жалғасын табатын болады.

ҚÀÆÛËÛҚҚÀ 3000 ÊÂÎÒÀ ÁӨË²ÍÄ²

«Бұл құрылғыларды шаһардағы жол-көлік оқиғаларына байланысты ахуалды талдау мақсатында орнатқан едік. Бүгінде аталмыш қондырғыларды қаладағы жол-көлік оқиғалары аз жаса-

латын учаскелерден шешіп, апаттық жағдай жиі болатын жерлерге орналастырдық» деп түсіндірді Астана қаласы Ішкі істер департаментінің баспасөз хатшысы Софья Қылышбекова. Ведомство өкілінің айтуынша,

құрылғыны орнату жұмыстары күрделі болмағандықтан, оларды жолдардың басқа учаскелеріне ауыстыру қиынға түспейді. Бүгінде мұндай жылдамдық өлшегіштер өздерінің тиімділігін көрсетіп отыр. «Вокорд-Циклоп» кешендері биылғы ақпанның соңында іске қосылып, 230 миллион теңге көлеміндегі 9300-ден астам жол ережесін бұзу фактілерін анықтады. Жалпы, жыл басынан бері қаладағы фото және бейне құрылғылар арқылы 500 миллион теңге көлемінде 23 мың ереже бұзу оқиғалары тіркелді. Айта кетейік, бұл сұр түсті құрылғылар өткен жылы тестілік режимде жұмыс істеді. Биыл ақпан айында осындай 21 аппарат іске қосылды. Ботагөз МАРАТҚЫЗЫ

ÄÅÌÀËÛÑ ÊÅÑÒÅÑ² ÁÅÊ²Ò²ËÄ² ҚР Б�� 2016-2017 �� . О�� 1 �� . Д��, �� .

лерде бұл демалыс мерзімдері сәйкесінше былайша есептелген. Биылғы күзгі демалыс – 7 күн (31 қазаннан 2016 жылдың 6

Бірінші қыркүйекте барлық мектептерде Қазақстан тәуелсіздігіне және ҚР Конституциясы күніне арналған салтанатты жиын болады. Сондай-ақ, оқу жылының алғашқы күні барлық мектепте патриоттық «Мәңгілік ел» актісінің аясында «Мен өз елімнің патриотымын!» сабағы өткізіледі. Мектепке дейінгі мекемелердегі оқу жылы биыл 32 аптадан тұрады. Ал бірінші сынып оқушылары 33 апта, 2-11 (12) cынып оқушылары 34 апта оқиды.

қарашасын қоса есептегенде), қысқы демалыс – 14 күн (2016 жылдың 26 желтоқсанынан 2017 жылдың 8 қаңтарына дейін), көктемгі демалыс – 15 күн (2017 жылдың 21 наурызынан 4 сәуірді қоса есептегенде) болады. Айта кетейік, биыл мектепалды және бірінші сыныптарға тағы қосымша жеті күндік демалыс беріледі. Оның мерзімі 2017 жылдың 1 ақпанынан 7 ақпанға дейін созылады. Меңдолла НҰРЫМҰЛЫ

Е�� А��, А��, Ш�� Ж�� (��, М�� ) �� , �� ҚР Д�� . «Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы 2016 жылдың басында Сауд Арабия Король дігі (САК) Қажылық министрлігінің жаңа талаптарына орай, еліміздегі қажылықпен айналысуға үміткер туристік фирмалар арасында алғаш рет ашық байқау жариялаған болатын. Ашық конкурсты жариялаудағы негізгі мақсатымыз – қажылық сапарының сапасы мен қызметін жақсартып, жерлестеріміздің қауіпсіздігін жан-жақты қамтамасыз ету», – делінген хабарламада. ҚМДБ жариялаған конкурс нәтижесінде 10 турфирма

іріктеуден өтті. Оның тізімі төмендегідей: «Хидаят нұр», «Яссауи», «Атлас туризм», «Хикмет тревель», «Дельта тревель», «Қызмет саяхат», «Әл-маруа», «Санабль», «Аңсар круиз» және «НұрҚазақстан». Биылғы қажылық маусымы тамыз айының 30-ынан басталып қыркүйек айының 22-сінде аяқталады. Жерлестеріміздің таңдауына орай, биылғы қажылық маусымының ең қысқа мерзімі – 14 күн. Бұдан да ұзақ мерзімді таңдайтын азаматтар үшін 25 күнге жоспарланған арнайы рейстер ашылған. Биыл еліміздің қажыларына 3000 квота бөлініп отыр.

Ал енді 1-11 (12) сынып оқушыларының демалыс кестесі былайша құрылады. Биылғы күзгі демалыс – 7 күн, ол 31 қазан мен 7 қарашаға дейінгі аралықты қамтиды. Қысқы демалыс 10 күн болып белгіленген. Ол 2016 жылдың 30 желтоқсанынан бастап 2017 жылдың 8 қаңтарына дейін созылады. Көктемгі демалыс – 13 күн, яғни, 21 наурыздан 2017 жылдың 2 сәуіріне дейін жалғасады. Мектепке дейінге мекеме-

www.astana-akshamy.kz

№88 (3440) 02/08/2016

ресмиет

Құрметті азаматтар! «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы» коммерциялық емес акционерлік қоғамының Астана қаласы бо йынша филиалы – «Әлеуметтік төлемдерді ведомствоаралық есептеу орталығы» департаменті мемлекеттiк базалық зейнетақы төлемін, жасына байланысты мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы, Республикалық бюд жеттен бала тууына байланысты бiржолғы мемлекеттік жәрдемақы, бала бiр жасқа толық толғанға дейiн оның күтiмiне байланысты мемлекеттік жәрдемақы, бала бiр жасқа толғанға дейiн оның күтiмiне байланысты та бысынан айырылу жағдайына әлеуметтiк төлем, жұмысынан айырылу жағдайына әлеуметтiк төлем тағайындау үшін «электрондық үкімет» (ЭҮП) веб-порталы арқылы өтініш беруге бола тынын хабарлайды. Артықшылықтары: өтініш берушіге

ыңғайлы уақытта төлемнің осы түрлерін тағайындау үшін өтініш беру мүмкіндігі. Ин тернетке және электрондық цифрлық қолтаңбаға (ЭЦҚ) қол жетімді болған жағдайда, өтініш беруші «үйден шықпай-ақ» тәуліктің кез кел ген мезгілінде қызметті ала алады. Көрсетілетін қызметтерді алу үшін талап етілетін құжаттар жинау үшін мемлекеттік органдар инстанция ларында «жүруді» болдырмау, материалдық шығындарды болдырмау. ЭҮП өтінген кез де және талап етілген қызметті таңдағанда, жәрдемақы тағайындау үшін қажетті мәліметтер мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелеріне сұраныстар автоматты түрде орын далады. Өтініш беруші ЭҮП электрондық өтініш толтыруы ғана жеткілікті болады. Мұнда өтініш беруші оның өтінішін қарау барысын және өз өтінішінің өңделу мәртебесін дербес қадағалап отыру мүмкіндігі болады.

Астана қаласы әкімдігі халықты ақпараттандыру мақсатында «Мемлекеттік ветеринариялық-санитариялық бақылау және қадағалау объектілеріне ветеринариялық-санитариялық қорытынды беру» Мемлекеттiк көрсетілетін қызмет беруші – «Астана қаласының Ауыл шаруашылығы басқармасы» Мемлекеттік қызметті көрсету тәртібі және мемлекеттік қызметті көрсету мерзімдері: Көрсетілетін қызметті алушы көрсетілетін қызметті берушіге не месе порталға құжаттар топтамасын тапсырған күннен бастап – 5 (бес) жұмыс күні; Өтініш беруші құжаттардың толық емес топтамасын ұсынған жағд айд а көрсетілетін қызметті беруші көр сетілген мерзімдерде өтінішті әрі қарай қараудан жазбаша дәлелді бас тартады. Мемлекеттік қызметті көрсету нәтижесі: мемлекеттік ветеринариялық-сани тариялық бақылау және қадағалау объектінің ветеринариялық (вете ринариялық-санитариялық) қағида ларға және талаптарға сәйкестігі ту ралы ветеринариялық-санитариялық қорытынды; анықталған бұзушылықтарды жою туралы ұсынымдар бере оты рып, объектінің ветеринариялық (ветеринариялық-санитариялық) қағидаларға және талаптарға сәйкес еместігі туралы ветеринариялықсанитариялық қорытынды (бұдан әрі – ветеринариялық-санитариялық қорытынды). Көрсетілетін қызметті алушы (немесе оның өкілі) жүгінген кезде мемлекеттік қызметті көрсету үшін қажетті құжаттардың тізбесі: 1) өтініш; 2) жеке басын куәландыратын құжат

және өкілдің өкілеттігін растайтын құжат (сәйкестендіру үшін); 3) жалға алу шартының құқығында үй-жайлардың тиісті бар екенін рас тайтын құқық белгілейтін құжат көшірмесі; 4) ветеринариялық-санитариялық қорытынды бланкісінің құнын төле генін растайтын құжат; порталға: 1) мемлекеттік көрсетілетін қызм ет стандартына қосымшаға сәйкес, тұтынушының ЭЦҚ-мен куәландырылған электрондық құжат нысанындағы өтініш; 2) жалға алу шартының құқығында үй-жайлардың тиісті бар екенін рас тайтын құқық белгілейтін құжаттың электрондық көшірмесі; 3) ЭҮТШ арқылы төленген жағдайды қоспағанда, ветеринариялық серти фикат бланкісі үшін ақы төленгенін растайтын құжаттың электрондық көшірмесі. Көрсетілетін қызметті берушінің жұмыс кестесі: Демалыс және мереке күндерін қоспағанда, дүйсенбі-жұма аралығында сағат 13.00-ден 14.00-ге дейінгі түскі үзіліс пен сағат 09.00-ден 18.00-ге дейін. Көрсетілетін қызметті берушінің ме кенжайы: Астана қаласы, Бейбітшілік көшесі 11, каб.105, байланыс теле фондары: 8(7172)55-01-78, 55-14-77. «Астана қаласының Ауыл шаруашылығы басқармасы» ММ

Астана қалалық және Есіл ауданы Ардагерлер кеңесі Ұлы Отан соғысы ардагері Қожахан Дауренбековтің қайтыс болуына байланысты туған туыстарына қайғысына ортақтасып, көңіл айтады. Ақмола облысының әкімдігі, Ақмола облысының мәслихаты, Ақмола облысының Ардагерлер кеңесі тыл ардагері Моложавый Владимир Федоровичтің мезгілсіз қайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып, жақындарына көңіл айтады.

1 айға 3 айға 6 айға

532,90 теңге 1598,70 теңге 3197,40 теңге

1 айға 3 айға 6 айға

772,90 теңге 2318,70 теңге 4637,40 теңге

№88 (3440) 02/08/2016

www.astana-akshamy.kz

СПОРТ

ÒÐÈÀÒËÎÍ: ÄÓÌÀÍÄÛ ÄÎÄÀ Ж�� , «А��» �� . Б�� , �� , �� . М�� А�� . Жарыс кезінде қаты су- озық тұрған еді. шы лардың еркін әрі қауіпсіз – Бүгін осынау жарысқа қозғалысы үшін Тұран даңғы- қ а т ы с қ а н қ а л а х а л қ ы н а лында «Тұлпар» көпірінен ризашылығымызды білдіреміз. бас тап әуежайдың айналма Белсенді тұрғындар демалыс жолына дейін көлік қозғалысы күні таңғы ұйқыларын қиып шектелді. Спортшылар алдымен келіп, көпшілікпен бірге бой Есіл өзенінде жүзуден жарысты. қыздырып, қолдау көрсетіп, Су үстіндегі меже – 350 метр. көңіл көтерді. Ауа райы да Ұйымдастырушылар бұл спорт қарасып, күн ашық болды. түрін жарысқа бірінші рет қос- Барлығы 147 адам бүгінгі қандықтан, қашықтықты қысқа жарысқа қатысты. Олардың ең етіп белгілепті. жасы 14 жаста болса, үлкені – Сонымен, старт судан баста- 65 жасқа келген қариялар. лып, жүзіп шыққан жұрт вело- Жүзден жүйрік шыққандардың сипедке қонды. Суға малынған жүлделері де – қомақты. Бірінші спортшылар дереу киімдерін келгендерге – тоңазытқыш, ауыстырып, демдерін алмастан екінші жеткендерге – теледижарысты жалғастырып кетті. дар, үшіншілерге ноутбуктер Қос доңғалақты көлік үшін табысталады, – дейді Астана берілген аралық – 20 шақырым. қаласының Дене шынықтыру Айналма жолға дейін барып, және спорт басқармасының айналып қайтқан жүйріктер басшысы Берік Маржықпаев. велосипедтен түсе сала, жүгіріп Қаншама қашықтықты талжарыса кетті. Шаршап, шөліркеп май табан ды лықпен бағынқалған желаяқтарға жолшы- д ы р ғ а н д а р д ы ң а р а с ы н а н бай қолдап, қиқу қосқандар су же ңім паздар төрт санат боұсынды. Жарыстың көп бөлігін йынша анықталды. Солардың артта қалдырған оларға енді 2,5 ішінде бәрінен Автушко отбашақырымды еңсерсе, жетіп жа- сының мерейі үстем болды. тыр. Осы кезеңнің өзінде кімнің Осы жарысқа арнайы Оңтүсоза келетіні белгілі болғандай тіктен ат терлетіп келген қала көрінді. Өйткені велосипедпен қонақтарының еңбегі еш кетбірінші жеткен төрт қатысушы педі. Ерлер арасында үш сақалғандарына қарағанда оқ бойы йысты 54 минут 48 секундта

аяқтаған Александр Автушко абсолютті жеңімпаз атанды. Ал оның жұбайы Анастасия Автушко барлық қашықтықты 1 сағат 9 минутта бағындырып, әйелдер арасында бәрінен үздік болды. Отбасылық жұп триатлонмен айналысқандарына он жылдан аса уақыт болғандығын айтып, осы жарыстың тамаша ұйымдастырылғанын атап өтті. Тағы бір сондай қатысушылардың бірі астаналық Сабыржан Қосақ төртінші орында келіп, алғашқы үздік үштікке ене алмай қалғанына еш қынжылмайтынын айтты. Өйткені аз ғана уақыттың

ішінде осы жарысқа дайындалып, жүзудің қиынға соққанына қарамастан, осындай нәтиже көрсеткенін әжептәуір жетістік санайды екен. – Біздің федерация осыдан үш апта бұрын Бурабайда триатлоннан «Қазақстан кубогын» өткізді. Федера цияның құрылғанына екі жыл болды. Осы уақыт аралығында 14 жарыс өткіздік. Ал бүгін елордасы Астанада қаншама ха лық тың басын қосып, тағы бір думанды жарысты ұйымдастырдық. Жарысқа әуесқойлармен бірге ұлттық құраманың спортшы-

«ÑÅËÒÈÊ» ӨÒÊ²ÇÅÐ ÌÅ ÅÊÅÍ?

Е��, 3 �� Ш�� Г�� УЕФА-�� Ч�� «С��» �� «А��» ��.

«Астана Арена» стадионында өткен бірінші ойында есеп 1:1 болған еді. Бұл матчта жеңіске жетуге де мүмкіндік болған-ақ еді. Есепті де астаналықтар бірінші ашып, тіптен бірнеше рет есепті еселеуге жақын болған. Алайда, белді қорғаушымыз Шомконың бір қателігі бар басымдықты жоққа шығарып кетті. Дегенмен, «Астана» командасы Шотландияға жеңіске деген жігермен аттанды. Өйткені, бұл ойынның бәсі тым биік. Қай жеңгені Чемпиондар лигасының топтық турниріне түседі. Ал жеңілгені – Еуропа лигасы турниріне қатысады. «Селтик» - «Астана» ойыны «Қазақстан» телеарнасынан тамыздың 3-інен 4-іне қараған түні сағат 00.45-те тікелей эфирден көрсетіледі.

лары да қатысты. Қазір триатлоннан ұлттық құрамада буын алмасып жатыр. Жаңа буынды анықтауда осы жарыстардың септігі мол. Бұл дәстүр жалғасын тауып, 20 тамыз күні Қапшағай қаласында жарыс өтеді, – дейді Қазақстан Триатлон федерациясының президенті Мұратхан Тоқмәди. Ұйымдастырушылардың айтуынша, думанды триатлонды дәстүрге айналдырып, келесі жылы да өткізу жоспарда бар екен. Орынбек ӨТЕМҰРАТ

АҢДАТПА

ҚАДІРЛІ ОҚЫРМАН! «Оқырманнан – он сұрақ» айдарының кезекті қонағы – эстрада әншісі Нұржан Керменбаев. Көкейіңізде жүрген сауалыңыз болса, ертең, 3 тамызда сағат 12.00-ден 13.00-ге дейін мына телефонға хабарласыңыздар: 8 (7172) 70-32-17 Сауал – сізден, Жауап – бізден.

Ғалым ҚОЖАБЕКОВ

Ãàçåò Қàçàқñòàí Ðåñïóáëèêàñûíûң Инвестициялар және даму ìèíèñòðëiãi, байланыс, ақпараттандыру және ақпарат комитетінде 27.01.2016 æ. òiðêåëiï, №15805-Ã êóәëiãi áåðiëãåí. Меншік иесі: «Астана ақшамы» газетінің редакциясы» ЖШС

Директор — Сәуле СМАҒҰЛОВА Директордың орынбасарыБас редактор Зейін ӘЛІПБЕК «Àñòàíà àқøàìû» ãàçåòiнде жарияланған материалдарды сілтемесіз көшіріп басуға болмайды.

Ðåäàêöèÿ қîëæàçáà èåëåðiíiң ïiêiðëåði ìåí êөçқàðàñûí áөëiñói øàðò åìåñ. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауап береді. Ãàçåò «Àñòàíà àқøàìû» ãàçåòi ðåäàêöèÿñûíûң êîìïüþòåðëiê îðòàëûғûíäà òåðiëiï, қàòòàëäû. Таралымы 15 000 Тапсырыс №88 Баспахана: Àñòàíà қàëàñû, А.Æұáàíîâ êөøåñi, 24/1 «Èçäàòåëüñòâî ÁÌ» ÆØÑ

Редакция мåêåíæàéû: 010000, Àñòàíà қàëàñû, Достық êөøåñi, 13. astana.akshamy@mail.ru Қàáûëäàó áөëìåñi: òåë.: +7 (7172)703-305, ôàêñ: +7 (7172) 703-312. Тілшілер бөлімі: 70-32-17. Жарнама: 70-33-06. va-reklama@mail.ru