л жү
–
Å
№53 (3558) Сенбі
жі
6 мамыр 2017
ЕГЕМЕН ЕЛДІҢ
ҚУАТТЫ ҚОРҒАНЫ ҚҰРМЕТТІ АСТАНАЛЫҚТАР ЖӘНЕ ҚАЛА ҚОНАҚТАРЫ! Сіздерді 7 мамыр – Отан қорғаушы күні мерекесімен шын жүректен құттықтаймын! Бұл күн бүгінде барша ел болып атап өтетін маңызды мерекеге айналды. Халқымыз ежелден-ақ «Ер – ел қорғаны, батыр – халық қалқаны» деп елге сүйеніш, жұртқа пана болған ерлерді ерекше ардақ тұтқан. Жеңіспен өрілген ұлы тарихымыз Отан үшін от кешкен толағайларға кенде емес. Халық өз батырын құрмет тұтқан. Елдік жолында күрескен ұландар қашанда ұлықтауға лайық. Бүгінде өзінің 25 жылдық мерейтойын атап өткелі отырған Қазақстан Қарулы Күштерінің әскері – мемлекетіміздің берік қорғаны. Отан алдындағы азаматтық борышын абыроймен қорғайтын қырандарымыз көп болғай! Аспанымыз әрдайым ашық, халқымыз бақытты болсын! Ізгі ниетпен,
ÌÀÌÛÐ – ОТАН ҚОРҒАУШЫЛАР КҮНІ
Әсет ИСЕКЕШЕВ, Астана қаласының әкімі
ВАЛЮТА БАҒАМДАРЫ:
EUR/KZT 345.04
USD/KZT 315.68
RUB/KZT 5.48
CNY/KZT 45.79
www.astana-akshamy.kz
2
ЕЛОРДА ТЫНЫСЫ
№53 (3558) 06/05/2017 Сенбі
ÌÀÌÛÐ
«АСТАНА АҚШАМЫ» www.astana-akshamy.kz
Қымбатты астаналықтар және астана қонақтары!
– ОТАН ҚОРҒАУШЫЛАР КҮНІ
Астана қаласы мәслихаты депутаттарының атынан Сіздерді Отан қорғаушылар күні – батылдықтың, ар-намыстың мерекесімен құттықтаймын! 25 жыл ішінде біздің әскер өз халқының берік қалқанына айналды, алға қойған стратегиялық міндеттерді шеше алатын ол бейбіт өміріміз бен ел тыныштығын сақтап қана қоймай, Отанымызға адал болуға, қайсарлық пен батылдыққа тәрбиелейтін өмір мектебі болып табылады. Осындай мереке күні Қарулы Күштер қатарында бүкіл ауыртпалығымен өз қызметтерін мінсіз атқарып, қайсарлығымен еліміздің тыныштығын сақтап, Отанды қорғауда өз міндеттерін бұлжытпай атқарып келе жатқан жаужүрек сарбаздарымызға шексіз алғысымызды айтамыз. Сіздерге мықты денсаулық, отбасыларыңызға бақыт пен құт-береке, Отанымызды қорғауда атқарып жүрген қызметтеріңіз табысты болып, үлкен жетістіктерге жете берулеріңізге тілектеспін! Ж.НҰРПЕЙІСОВ, Астана қаласы мәслихатының хатшысы
МАМЫР – ҰЛЫ ЖЕҢІС КҮНІ
Ардақты Ұлы Отан соғысының ардагерлері! Құрметті тыл еңбеккерлері! Қымбатты астаналықтар және астана қонақтары! Сіздерді ұлы мереке – Жеңіс күнімен шын жүректен құттықтаймыз! Бұл – біздің Отанымызды қорғаған, елін сүйген жандардың ерлігі мен батылдығының мерекесі. Тәуелсіз еліміздің ашық аспаны астында болашаққа жоспар құрып, бейбіт өмір сүруіміздің бірден-бір себепкерлері – Жеңіс күнін жан аямай, табандылықпен жақындата білген жандарға алғысымыз шексіз. Бүгінгі күніміз үшін Сіздердің алдарыңызда басымызды иіп, тағзым етеміз. Сол бір қанды қырғыннан қайтпай қалған жерлестерімізді қастерлеп еске аламыз. Отан үшін отқа түскен аталарымыз бен әкелеріміздің каһарман ерліктерін, Жеңіс үшін тылда тынымсыз тер төккен жандардың ерен еңбегін ешқашан ұмытпаймыз. Ұлы ерліктеріңіз келешек ұрпақ үшін халқымыздың батылдығы мен қайсарлығының үлгісі болып қалады. Осы мейрам күні Сіздерге мықты денсаулық, ұзақ ғұмыр, әрқашан жақындарыңыздың сүйіспеншілігі мен қамқорлығына бөленіп, әл-ауқатты болып, бақытты өмір кешулеріңізді тілеймін! Ж.НҰРПЕЙІСОВ, Астана қаласы мәслихатының хатшысы
ÅËÁÀÑÛ «NATIONAL GEOGRAPHIC» ÒÅËÅÀÐÍÀÑÛÍÀ ÑҰÕÁÀÒ ÁÅÐIJ МЕМЛЕКЕТ БАСШЫСЫ НҰРСҰЛТАН НАЗАРБАЕВ «NATIONAL GEOGRAPHIC» ТЕЛЕАРНАСЫ ӨКІЛДЕРІМЕН КЕЗДЕСУ БАРЫСЫНДА АСТАНА ҚАЛАСЫНЫҢ ҚАЛЫПТАСУ ТАРИХЫ, «ЭКСПО-2017» ХАЛЫҚАРАЛЫҚ КӨРМЕСІН ӨТКІЗУДІҢ ӨЗЕКТІЛІГІ ТУРАЛЫ АЙТТЫ. Сондай-ақ, Президент көрме жұмысы аяқталған соң оның нысандарын елорда инфрақұрылымына пайдалануға қатысты сауалдарға
жауап берді. Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстанның ғылыми-инновациялық дамуы жолындағы ауқымды шара ретінде «ЭКСПО-2017»
көрмесінің маңыздылығын атап өтті. Таза энергетика, «жасыл экономика» және ІТ салаларындағы жаңа әзірлемелер мен технологиялар көрменің мұрасына айналатын болады. Сұхбат «National Geographic» телеарнасының «Мегақұрылыстар: Астана. Болашақтың қаласы» деректі фильмін түсіруге дайындық жұмыстары аясында өткізілді.
ÅÃÄÅ ÀÄÀÌÄÀÐҒÀ ÅÐÅÊØÅ ҚÛÇÌÅÒ АСТАНА ҚАЛАСЫНЫҢ ӘКІМІ ӘСЕТ ИСЕКЕШЕВ ЕЛОРДА ТҰРҒЫНДАРЫМЕН ЕСЕПТІК КЕЗДЕСУ ӨТКІЗУ БАРЫСЫНДА ҚАЛАЛЫҚ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ БАСҚАРМАСЫНА ЕЛОРДАДАҒЫ №4 ЕМХАНАДА ГЕРОНТОЛОГИЯЛЫҚ ОРТАЛЫҚ АШУ ЖӨНІНДЕ ТАПСЫРМА БЕРГЕН БОЛАТЫН. КЕШЕ ОСЫ ОРТАЛЫҚ САЛТАНАТТЫ ЖАҒДАЙДА АШЫЛДЫ. Ғалым ҚОЖАБЕКОВ Салтанатты шараға Ұлы Отан соғысының майдангерлері, Ауғанстан соғысының ардагерлері, Чернобыль апатын жоюға қатысушылар шақырылды. Астана қаласы Жұмыспен қамту, еңбек және әлеуметтік қорғау басқармасының басшысы Ермек Оспанов пен Астана қаласы Ардагерлер кеңесінің төрағасы Сансызбай Есілов жиналған қауымды Отан қорғаушылар және Жеңіс күнімен құттықтап, емхана ұжымына алғыстарын жеткізді. – Астана қаласы бойынша өмір сүру жасы жылдан-жылға ұлғайып келеді. Бұл – әлеуметтік деңгейдің жақсарып келе жатқанын білдіретін көрсеткіш. Жаңадан ашылып отырған геронтологиялық орталықта 75 жастан асқан азаматтарға арнайы медициналық көмек көрсетілетін болады. Мұнда қартайған адамдарға тек қана емдік қызмет көрсетіліп қоймай, олардың жасына
қарай жан-жақты зерттеу-тексерулер жүргізіледі. Қарт адамдардың физикалық, психологиялық және эмоционалдық жағдайларына айрықша мән берілетін болады. Елорда әкімдігі жаңа орталыққа қажетті құрал-жабдықтармен, техникалық
қондырғылармен толықтай қамтамасыз етті. Түптеп айтқанда, елордамыздың егде адамдарына ерекше қызмет көрсететін орталықтың жұмысын бастап отырмыз, – деді №4 қалалық емхананың бас дәрігері Серік Шаймерденов.
ÌÀÉÄÀÍÃÅÐËÅÐ ÌÅÐÅÉ²Í ӨѲÐIJ АСТАНА ҚАЛАЛЫҚ «НҰР ОТАН» ПАРТИЯСЫНЫҢ ФИЛИАЛЫ СОҒЫС ЖӘНЕ ТЫЛДА ЕҢБЕК ЕТКЕНДЕРДІ НАЗАРДАН ТЫС ҚАЛДЫРМАЙ, ҮНЕМІ ҚАМҚОР ҚОЛЫН СОЗЫП КЕЛЕДІ. ЖЫЛ САЙЫН ӨТЕТІН «АРДАГЕРЛЕРДІ АРДАҚТАЙЫҚ!» ШАРАСЫ АЯСЫНДА НҰРОТАНДЫҚТАР АРДАГЕРЛЕРМЕН КЕЗДЕСУ, ОЛАРДЫҢ ПӘТЕРЛЕРІНЕ БАРЫП ӘҢГІМЕЛЕСУ, ТҮРЛІ СЫЙЛЫҚТАР ТАПСЫРУ СИЯҚТЫ ҚАМҚОРЛЫҚ ШАРАЛАРЫН ТҰРАҚТЫ ТҮРДЕ ЖҮРГІЗІП КЕЛЕДІ. БИЫЛ ДА БҰЛ ИГІЛІКТІ ШАРА ҚОЛҒА АЛЫНДЫ. Акцияның алғашқы күні «Жас Отан» жастар қанатының мүшелері соғыс ардагерлері Сүлеймен Айтқожинов, Құрманбай Айтжанов, Александр Балакин, Әубәкір Қожымұратов, Сихымбай Мамыровтардың үйлерінде болып, жастар қариялардың ауласын тазартып, үй шаруасына жәрдемдесіп, түрлі сыйлықтар табыс етті. Жалпы, «Жас Отан» жастар қанатының 50-ге жуық жастары ардагерлер тұратын көшені, ауланы Жеңіс күні қарсаңында тазартып, қариялардың алғысын алып қайтты. Соғыс жауынгері Сихымбай Мамыров жастармен болған әңгімесінде
қан майданды есіне алды. Днепрде болған кескілескен ұрыста 1943 жылы сол жақ жамбасынан жарақат алғанына қарамастан, Жеңіс үшін қасық қандары қалғанша соғысқан ардагер Сихымбай ата 1944 жылы Севастопольде бомба жарылғанда, топырақ астында көміліп қалғанын әлі күнге дейін ұмытпайды екен. Тәніне түскен жарадан емес, жанын жаралаған сол бір сұм соғысты бүгінгі ұрпақтары көрмесін деп тілейді ол. – Екінші дүниежүзілік соғыста ерліктің хас үлгісін көрсеткен майдангерлерді мадақтау, олардың алдында бас иіп құрметтеу – бүгінгі ұрпақтың бұлжымас парызына айналуы
тиіс, – дейді «Нұр Отан» партиясы Астана қалалық филиалы төрағасының бірінші орынбасары Еділ Мамытбеков. Уақыт өткен сайын сол бір сұрапыл соғыстың куәгерлері болған қаһармандардың қатары сиреп барады. Сондықтан да ардагерлерді ардақтауды бүгінгі жастар ешқашан назардан тыс қалдырмау керек. Расында да, қан майданда жаңбырдай жауған оқтың астында мұз жастанып, қар жамылып, қанын төккен аталарымыз бен тылда арыпашып еңбек еткен қарияларымыздың алдында біз өмірбақи қарыздармыз. Өйткені бұлар – ардақты ардагерлер.
ЕЛОРДА ТЫНЫСЫ
№53 (3558) 06/05/2017 Сенбі
«АСТАНА АҚШАМЫ» www.astana-akshamy.kz
ÁÅÉÁ²Ò ÊҮÍͲҢ ÁÀËÀËÀÐÛ ОТАН ҚОРҒАУШЫЛАР ЖӘНЕ ҰЛЫ ЖЕҢІС КҮНІНЕ ОРАЙ ЕЛОРДАДАҒЫ №28 «ЖҰЛДЫЗ» САНАТОРИЯЛЫҚ БАЛАБАҚША БҮЛДІРШІНДЕРІ МЕРЕКЕЛІК ЕРТЕҢГІЛІК ӨТКІЗДІ. Шарада балақайлар майдан тақырыбына арналған өлең шумақтарын оқып, би биледі. Соғысқа аттанған әскерге, оларды шығарып салып, асыға күткен аналарға арнап ән шырқады. Балабақшаның меңгерушісі Кенжетай Сағындыққызы Жамалиева сөз сөйлеп, жиналған қауымды мерекемен құттықтады. – 9 мамыр – Жеңіс күнімен барлықтарыңызды шын жүректен құттықтаймын! Бұл күн тарих парақтарында үлкен әріптермен жазылған. Өз жанын аямай елімізді қорғаған, бейбіт күнге жеткізген ерлерімізге басымызды иеміз, – деді ол.
3
Балабақшадағы бүлдіршіндер – соғысты көрмек түгіл, естімей өскен бейбіт күннің балалары. Сол себепті мерекелік концерт аясында жүргізушілер балаларға сұрапыл соғыс-
тың жылдары туралы ақпарат беріп, құлақтандырып отырды. Балалар қойған сахналық көрініс сол жылдардың картинасын көз алдыға елестетті. Бүлдіршіндер тақпақ оқығанда, отырғандар көздеріне еріксіз жас алды. Қорыта айтқанда, қатысушылар аянып қалмай, бар өнерлерін ортаға салды. Кеш балақайлардың орындауындағы «Әрқашан күн сөнбесін» әнімен аяқталды. Концертте көрермен болған ата-аналар балаларды жастайынан отансүйгіштік пен ұлтжандылыққа баулып, тамаша кеш ұйымдастырған балабақша басшылығына алғыс білдірді.
ÆÀҢÀ ÆҰÌÛÑ ÊÅÑÒÅѲ ҚÀØÀÍ ÁÀÑÒÀËÀÄÛ?
Құрметті Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің жауынгерлері мен ардагерлері! – ОТАН ҚОРҒАУШЫЛАР КҮНІ Құрметті елорда тұрғындары мен қонақтары!
ÌÀÌÛÐ
Астана қаласының Қоғамдық кеңесі Сіздерді Отан қорғаушы күнімен және Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің құрылғанына 25 жыл толуымен шын жүректен құттықтайды! Президенттің егемен еліміздің Қарулы Күштерін құру туралы Жарлыққа қол қойған сәттен бергі уақытта тәуелсіз мемлекеттің қорғаныс қабілеті мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету бағытында көп жұмыс атқарылды. Отан алдында борыштарын өтеп жүрген жауынгерлерге мемлекет пен Қазақстан халқының алдында үлкен жауапкершілік артылған. Тәуелсіз еліміздің Қарулы Күштерінің қатарында қызмет ету – зор мақтаныш. Мереке күні Сіздерге мықты денсаулық, бақыт, отбасыларыңызға жақсылық пен амандық тілеймін. Халқымыздың келісім, бірлігі мызғымасын, ортақ Отанымыз – Қазақстан Республикасы гүлдене берсін! С.ЕСІЛОВ, Астана қаласы Қоғамдық кеңесінің және қалалық Ардагерлер кеңесінің төрағасы
КЕШЕ ЕЛОРДА ӘКІМДІГІНДЕ «ЭКСПО-2017» ХАЛЫҚАРАЛЫҚ МАМАНДАНДЫРЫЛҒАН КӨРМЕСІН ӨТКІЗУ КЕЗЕҢІНДЕ АСТАНАДА ЖОЛ ҚОЗҒАЛЫСЫН КӨЛІКТІК ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ ЖӘНЕ ҰЙЫМДАСТЫРУ МӘСЕЛЕЛЕРІНЕ АРНАЛҒАН БАСПАСӨЗ МӘСЛИХАТЫ ӨТТІ. ОҒАН ҚАЛАЛЫҚ ЖОЛАУШЫЛАР КӨЛІГІ БАСҚАРМАСЫНЫҢ БАСШЫСЫ БЕКМЫРЗА ИГЕНБЕРДИНОВ, «АСТАНА LRT» ЖШС БАСҚАРМА БАСШЫСЫНЫҢ ОРЫНБАСАРЫ РУСТАМ ХАЛИЛЕВ ҚАТЫСТЫ. Азамат ЕСЕНЖОЛ Жиында қала мекемелерінің жұмыс уақытын саралау, жаңа учаскелерге «Shuttle Bus» бағдарларын және «Bus Lane» жолақтарын енгізу, Қабанбай батыр даңғылының бойында солға бұрылуға тыйым салу, сонымен қатар, көліктік хабтар құру мәселелері кеңірек айтылды. Әуелі басты жаңалыққа тоқталайық. 1 маусымнан бастап елорда жаңа жұмыс уақытына көшеді. Оны Жолаушылар көлігі басқармасының басшысы Бекмырза Игенбердинов жеткізді. Оның айтуынша, жыл санап қала халқы мен көлік санының өсуіне байланысты жұмыс уақытын ұтымды пайдалану өзекті мәселеге айналған. Бұл үрдіс әлемде кеңінен қолданылады. Әсіресе, «ЭКСПО-2017» халықаралық көрмесі қарсаңында және көрме кезінде елордада көлік саны артады. Ол өз кезегінде кептелісті көбейтеді. – Соған байланысты жұмыс уақытын саралау экономикалық санаттармен жүргізілді. Құқық қорғау саласы, медицина, білім беру ұйымдарының, балабақша және мектептердің жұмыс уақыты өзгермейді. Құрылыс ұйымдарының жұмыс уақытын сағат 9-дан 7-ге, қаланың коммуналдық қызметтері мен өнеркәсіптік және өндірістік секторларын 9-дан 7.30-ға, Халыққа қызмет көрсету орталықтары мен қаржы институттарын 9-дан 10-ға, сауда-ойын-сауық ұйымдарын 10нан 10.30-ға, ұлттық компанияларды 9-дан 9.30-ға ауыстыру ұсынылады, – деді ол. Сонымен бірге, республикалық басқару және жергілікті атқарушы органдардың жұмыс уақы-
МАМЫР – ҰЛЫ ЖЕҢІС КҮНІ
Қадірлі Ұлы Отан соғысының ардагерлері! Құрметті тыл еңбеккерлері! Елорда тұрғындары мен қонақтары!
тын сағат 9-дан 8.30-ға, ал жоғары оқу орындары мен мамандандырылған оқу орындарының жұмыс уақыты 9-дан 10-ға ауыстырылатындығын айтты. Бұл өзгерістердің бәрі көшедегі кептелісті азайтады. Сондай-ақ, Б.Игенбердинов қоғамдық көліктің қолжетімділігін қамтамасыз ету және ЭКСПО-ны көлікпен жабдықтау, халықаралық және өңірлік делегацияларға арналған транспортты ұйымдастыру үшін 423 автобус сатып алынғандығын баяндап, барлық көліктер мамыр айының соңына дейін жеткізіледі деп мәлімдеді. Оның сөзінше, бүгінде қалада 81 қоғамдық көлік бағдары бар. Оның 11-і ЭКСПО аумағы арқылы өтеді. Көрме өткізілетін кезеңде аталған 11 бағдарға қызмет көрсету үшін қосымша 103 автобус беріледі. Бұл қоғамдық көліктердің қозғалысындағы уақыт аралығын 5-7 минутқа қысқартады. Сонымен қатар, қаладағы жол қозғалысын ұйымдастыруды жетілдіру
мақсатында 28 қиылысқа талдау жүргізіліп, нәтижесінде қиылысқа жақын жерде болатын кептелістерді азайтуға 38 оң жаққа бұрылу құрылысының адрестік бағдарламасы әзірленді. Бұдан бөлек, жолаушылар тасымалының сапасы мен қауіпсіздігін арттыруға арналған көлік ағындарын басқарудың бірқатар жаңа әдістері енгізілмек. Біріншіден, ЭКСПО аясында 12 жаңа учаскеде «Bus Lane» қоғамдық көлік жолақтары іске асады. 20 мамырдан Сарыарқа, Тұран, Бейбітшілік даңғылдарында, 27 мамырдан Тәуелсіздік, Сарайшық, Тәшенов, Жұмабаев, Қабанбай батыр даңғылдарында, ал 3 маусымнан бастап жаңа жолдардың салынуына байланысты Нәжімеденов пен Байтұрсынов көшелерінде және Республика даңғылында арнайы автобус жолақтары қолданысқа енеді. Тағы бір тың жаңалық, 27 мамырдан бастап елордада алғашқы ақылы тұрақ өз жұмысын бастайды.
Сіздерді ұлы да қасиетті мереке – Жеңіс күнімен шын жүректен құттықтаймын! Осы күні біз қолына қару ұстап қан майданда қан кешкен, тылда аянбай еңбек етіп, Жеңіс күнін жақындатқан жандарға құрмет көрсетеміз! 1945 жылдың мамырынан бері көп жыл өтті. Алайда Ұлы Отан соғысының ауыртпалығын ерлікпен көтеріп, кейін елімізді қалпына келтіру жолында тер төккендер – мәңгілік есімізде. Сіздер Отан үшін отқа түсуден қаймыққан жоқсыздар. Сіздер көрсеткен ерлік, туған жерге деген сүйіспеншілік, жанкештілік пен жауынгерлік рух кейінгі ұрпақ үшін әрқашан үлгі болады. Бұл – отты жылдарды өз көзімен көрген аға буын мен соғыстан кейін дүниеге келіп, білім алып, бала өсіріп отырған ұрпақ өкілдерін өзара сабақтастыратын мереке. Жыл сайын 9 мамыр ұрпақтарды біріктіруші мерекеге айналып келеді. Осынау салтанатты мереке күні Сіздерге шын жүректен мықты денсаулық пен ұзақ ғұмыр тілеймін. Отанымыздың бейбіт аспаны түнермесін, ал танктер мен қару дүрсілі әскери парадтар кезінде ғана естілсін! Ерен ерліктеріңіз үшін алдарыңызда бас иіп, мың алғыс айтамыз! С.ЕСІЛОВ, Астана қаласы Қоғамдық кеңесінің және қалалық Ардагерлер кеңесінің төрағасы
4
МАМЫР
№53 (3558) 06/05/2017 Сенбі
С
«АСТАНА АҚШАМЫ»
– ҰЛЫ ЖЕҢІС КҮНІ
Ғалым ҚОЖАБЕКОВ
ұрапыл соғысты бастан кешкен ержүрек майдангердің бірі – ақмолалық Сейілбек Усин атамыз. Бүгінде 97 жасқа қараған ардақты ардагеріміз елордамыз Астанада ағайын-туысқандары, балашағасының ортасында бақытты ғұмырын кешіп отыр. Бүкіл саналы ғұмырында салауатты өмір салтын ұстанып келе жатқан қадірлі қарияның өмірі шынымен де өскелең ұрпаққа өнеге болатыны айқын. ...Сейілбек Әмірбекұлы 1939 жылы Қиыр Шығыста Отан алдындағы әскери міндетін атқарып жүрген еді. Бұл кезде фашистік Германия Еуропа кіндігінде Екінші дүниежүзілік соғысты бастап жіберген болатын. Содан Кеңес одағын да қанды қырғынға қамдана түсті. Әскерде жүргендерді бірден дайындыққа алды. Әскери өмірге әбден шыңдалған Сейілбек Усин соғысты 1-інші Украин майданынан бастайды. Атақты генерал Рыбалко басқаратын гвардиялық танк дивизиясында байланысшы болады. Бірнеше рет ауыр шайқастарға қатысқан қазақ жауынгерінің біліктілігі мен батылдығын аңғарған әскери басшылық оны алдыңғы шептегі ауыр ұрыстарға жібереді. Сөйтіп, Украинаның Киев және Харьков қалаларында қиянкескі ұрыстарда ерлігімен көзге түскен майдангер Польша, Венгрия және Румыния жерлерін де азат етуге қатысады. Жыл сайын 9 мамырда кеудесіне жарқыратып тағып жүретін «Ерлігі үшін» медалі сол жан алып, жан беріскен күндердің белгісі, ерлігінің куәгері десе болады. – Мен соғыстың соңғы күндері Болгарияны азат ету май-
және жүгіруді жанына серік еткен ардагерді талай жарыстардан да көріп қызығатын едік. Сондай-ақ, қадірлі ардагер Астана қаласында өтетін түрлі шараларға белсенді қатысады. Жастармен кездесулерге аса ықыласпен барады. ашан көрсең де бойын тік ұстап, сергек жүретін ақсақалдың тағы бір айтарлық ерекшелігі – шығармашылық қабілеті. Ұзақ жылдар «Арқа ажары», «Акмолинская правда», «Астана ақшамы», «Вечерняя Астана», аудандық «Призыв» және «Ұран» газеттеріне үзбей мақаласы шығатын Сейілбек Усинді жергілікті баспасөз ұйымдары құрмет тұтады. «Астана ақшамы» газетінің құрметті тілшісі» деген атағы бар ардақты майдангерді астаналық басылымның қызметкерлері ерекше қадірлеп, мақалалары көрінбей кетсе, «Осы біздің Усин атамыздың мақаласы көрінбей кетті ғой, біреуің біліңдерші...» деп іздестіріп жатады. Күні кеше ардагер атаға хабарластық. – Мереке бәрімізге де қайырлы болсын. Мені жоғалтып жатсыңдар ма?! Қазір үйден көп шыға қоймаймын. Ептеп денсаулығым сыр бергендей ме, жас деген өзінікін алады екен. Ең бастысы, елімнің тәуелсіз дәуірін көріп, Астанамыздың көркейіп жатқанына куәгер болып жүрмін. Менің 19 немерем, 20 шөберем бар, міне, осылардың ортасында өмірдің қызығына бөленіп жатқан жайым бар. Бар тілегім – ел-жұртымыз аман болып, Қазақстан әлемдегі өркениетті елдердің қатарына қосылып, халқымыздың абыройы асқақтай берсін, – деді қарт майдангер келешекке сеніммен қарап.
Қ
УСИН АТА
ҰЛЫ ОТАН СОҒЫСЫ... 1941-1945 ЖЫЛДАРЫ 1418 КҮНГЕ СОЗЫЛҒАН СҰРАПЫЛ СОҒЫС БҰРЫНҒЫ КЕҢЕС ОДАҒЫ АТАЛҒАН АЛЫП МЕМЛЕКЕТКЕ ҚАРАҒАН РЕСПУБЛИКА ТҰРҒЫНДАРЫ ҮШІН ФАШИЗМНЕН ЕЛ МЕН ЖЕРДІ ҚОРҒАҒАН ҚАСИЕТТІ МАЙДАН БОЛҒАНЫ АЙҚЫН. БҰЛ АЛАПАТ АЙҚАСҚА БІЗДІҢ ТУҒАН ЕЛІМІЗ – ҚАЗАҚСТАННАН 1 МИЛЛИОН 366 МЫҢ АДАМ ҚАТЫСҚАН ЕДІ. данында жүрген едім. Содан Берлиннен бір-ақ шықтық. Берлинді алу операциясына қатыстым. Жеңіс күнін осында қарсы алған едім. Алайда мен үшін соғыс 9 мамырда аяқталған жоқ. Әскери басшылықтың шұғыл бұйрығымен Чехословакияға жөнелдік. Бұл кезде неміс фашистерінің жеңілгені мойындалып қойған. Соған қарамастан, ол жақта жойқын ұрыстар жалғасып жатқан. Сөйтіп, біз Чехословакиядағы жаудың соңғы жендеттерін талқандап қайттық. Осылайша, мен үшін соғыс тек 17 мамырда аяқтал-
ды. Ең өкініштісі сол, Жеңісті тойлап, енді үйге қайтамыз деп жүрген қаншама майдандас достарым осы шайқастарда қазаға ұшырады, – деп еске алады осыдан 72 жыл бұрынғы оқиғаны есіне алған ардақты ардагер. ейілбек ата соғыстан кейін ең мейірлі мамандықты таңдап, ауыл мектебінде мұғалім болып еңбек жолын бастайды. Әскерде шыңдалған тәртібі мен талап шылдығы оның жұмыс бабындағы абыройын көтеріп, Ақмола аудандық білім бөлімі басшылығы Сейілбек Усинді мектеп ди-
С
ҚАСИЕТТІ БОРЫШ
ЕР ЖІГІТ ҮШІН ЕҢ ҚАСИЕТТІ БОРЫШ – ОТАНДЫ ҚОРҒАУ. БҰЛ – ӘР АЗАМАТТЫҢ БОЙЫНА БАЛА КЕЗІНЕН СІҢІРІЛЕТІН ҚАҒИДАТ. АЛ ӨСКЕЛЕҢ ҰРПАҚ ОТАНСҮЙГІШТІК, ҰЛТЖАНДЫЛЫҚ ҚАСИЕТТЕРДІ ҚАЙДАН АЛАДЫ, ОЛАРҒА КІМ ҮЛГІ-ӨНЕГЕ КӨРСЕТЕДІ? МІНЕ, ДӘЛ ОСЫ САУАЛДЫ АЛҒА ТАРТЫП, АСТАНА ҚАЛАСЫНДАҒЫ «АУҒАНСТАН СОҒЫСЫ МҮГЕДЕКТЕРІ МЕН АРДАГЕРЛЕРІ ОДАҒЫ» ҚОҒАМДЫҚ БІРЛЕСТІГІНДЕ БОЛЫП, АЙТУЛЫ ҰЙЫМНЫҢ ЖҰМЫСЫМЕН ТАНЫСЫП ҚАЙТҚАН ЕДІК. Ауғанстан соғысын бастан кешкен жауынгерлер бас қосатын ұйымда қашан келсеңіз де қызу жұмыс. Өйткені мұнда жауынгер-интернационалистердің тұрмыс-тіршілігіне қатысты мәселенің бәрі қаралып, талқыланып жатады. – Қатарында 1300-ден аса мүшесі бар біздің бірлестік қоғамдық ұйым болып саналғанымен, атқаратын жұмысымыз сан қырлы. Әрине, бірінші кезекте, біз Ауғанстан соғысында қаза тапқан жауынгерлердің отбасыларына, соғыс салдарынан мүгедек болған майдандастарымызға қолымыздан келгенше рухани да, материалдық та көмек көрсетеміз. Содан
www.astana-akshamy.kz
кейінгі басты міндетіміз – жас ұрпаққа патриоттық тәрбие беру. Біз үшін өз елін, өз жерін сүйетін жастарды тәрбиелеу ең қасиетті іс болып табылады. Бұл ретте көп жылдардан бері қалыптасқан дәстүрлі шараларымыз бар. Мәселен, тұрақты түрде қаладағы мектептерде «Ерлік сабақтарын», жоғары оқу орындары мен мекемелерде кездесулер өткіземіз. Ұлы Отан соғысы майдангерлеріне құрмет көрсетіп, оларды өзіміздің шараларымызға шақырып отырамыз. Бірнеше дәстүрлі спорт жарыстарын ұйымдастырамыз. Атап айтқанда, жыл сайын ақмолалық жауынгер-интернационалистер Қазбек Абдрахманов,
ректоры етіп тағайындайды. Осылайша, майдангер ұстаз мыңдаған шәкірттердің ұстазы болады. Тәжірибесі толысып, біліктілігі арта түскен маманды аудан басшылығы тың игеру кезінде аудандық партия комитетінің үгіт-насихат бөліміне меңгерушісі қызметіне шақырады. Кейіннен аудандық атқару комитеті төрағасының орынбасары міндетін де абыроймен атқарады. Сейілбек атаның өскелең ұрпаққа өнеге болатын бір ерекше қасиеті – салауатты өмір салтын ұстанатыны. Үнемі жаяу жүру
Сағындық Смайылов және Жанайдар Жирентаев атындағы футбол, волейбол жарыстарына тек қана Астана қаласынан ғана емес, республика аймақтарынан командалар қатысады. Бұл жарыстарға ересектермен қатар, жастар және балалар да көптеп тартылады. Сонымен қатар, елордамызда өтіп тұратын қоғамдық, саяси және мәдени шараларға қатысамыз, – дейді
бізбен әңгімесінде Астана қаласының «Ауғанстан соғысы мүгедектері мен ардагерлері одағы» ҚБ төрағасы Серік Кенжебеков. Шынымен де, оқ пен отқа шарпылған жауынгер-интернационалистердің соғыс зардабын шеккендерге қайырымдылық танытуы, жас ұрпаққа патриоттық тәрбие беруі, қаламыздағы қоғамдық шараларға белсенді қатысуы өнеге көрсеткіші десе болады. Сонау сексенінші жылдары Ауғанстан алапатын көрген жап-жас жігіттер бүгінде самайына ақ түскен жігіт ағалары болып қалды. Алды немере сүйіп, ардақты атаға да айналып жатыр. – Ертең біздің жауынгер-интернационалистер Қазақстан Қарулы Күштерінің 25 жылдығына арналған әскери парадқа қатысады. Бұл – біз үшін үлкен мәртебе. Салтанатты шеруден соң Ауғанстан соғысы құрбандарының мемориал-ескерткіші алдында Отан қорғаушылар күніне арналған салтанатты жиынымызды өткіземіз, – деп түйіндеді өз сөзін астаналық ұйымның жетекшісі.
25
5
ÀÇÀ ÑÒÀÍ ÀÐÓËÛ ÊҮØÒÅвÍÅ
«АСТАНА АҚШАМЫ»
www.astana-akshamy.kz
АСТАНАДАН
æûë
ӘСКЕРГЕ АТТАНДЫ
АСТАНА ҚАЛАЛЫҚ ӘКІМДІГІНІҢ АЛДЫНДА «ҚОРҒАУШЫ АТАҒЫНА ЛАЙЫҚ БОЛ!» ДЕГЕН АТПЕН ЖАС САРБАЗДАРДЫ ӘСКЕРГЕ ШЫҒАРЫП САЛУ РӘСІМІ ӨТТІ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҚАРУЛЫ КҮШТЕРІНІҢ 25 ЖЫЛДЫҒЫНА ОРАЙ ҰЙЫМДАСТЫРЫЛҒАН ШАРАДА САРБАЗДАРДЫ ЖІГЕРЛЕНДІРЕТІН СӨЗДЕР АЙТЫЛЫП, ПАТРИОТТЫҚ ӘНДЕР ШЫРҚАЛДЫ.
С
Серік ЖОЛДАСБАЙ
алтанатты шараға қала әкімінің орынбасары Андрей Лукин, ҚР Қорғаныс министрлігі Ұйымдастыру-жұмылдыру департаментінің басшысы, генерал-майор Мүсілім Дайыров, Ақмола гарнизонының әскери прокуроры, әділет полковнигі Данияр Жұмаділдаев бастаған әскери қызметкерлер қатысты. Сондай-ақ, жас сарбаздарды мектеп оқушылары мен орта және жоғары оқу орындарының студенттері шығарып салды. Ең бірінші болып Андрей Лукин сөз алып, сарбаздарға сәт-сапар тіледі. – Әскери қызмет ер-азаматтың өміріндегі ең маңызды міндет болып саналады. Өйткені сіздер Отан алдындағы борыштарыңызды өтеп, ел тыныштығын күзетейін деп отырсыздар. Дәл қазіргі кезде алаңда тұрған сарбаздардың ата-аналары мен туған-туыстары қобалжып тұрғаны жасырын емес. Алайда сапта тұрған сарбаздардың әскерге барғаннан кейін шынығып, шымыр болып оралатынын қаперден шығармаған жөн. Сондықтан да сіздер әскерде жүрген кезде бір-бірлеріңізге қолдау көрсетіп, абыроймен оралыңыздар, – деді ол. Сөз соңында ол көпшілікті 7 мамыр – Отан қорғаушылар күні және Жеңістің 72 жылдығымен құттықтады. Ал генерал-майор Мүсілім Дайыров болса жас сарбаздарды жігерлендіретін сөздер айтып, өз ақыл-кеңестерін жеткізді. Оның айтуынша, әскерге барып, еліне қызмет ету – әрбір азаматтың міндеті. – Құрметті шақырушылар! Сіздер әскери міндеттеріңізді
атқару үшін аттанатын биылғы жыл – ерекше жыл. Өйткені Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің құрылғанына 25 жыл толып отыр. Біздің қазіргі таңдағы Қарулы Күштеріміз – заман талабына сай, кәсіби деңгейі жоғары деңгейдегі армия. Әскер әрбір ер-азаматты тәртіпке және жауапкершілікке жетелейді. Сондықтан да алдағы қабылдайтын әскери анттарыңа берік болыңдар. Отан алдындағы борыштарыңды абы-
роймен атқарып, ата-аналарыңа, туған-туысқандарыңа аман-есен оралуларыңа шын жүректен тілектеспін. Жолдарың ашық болсын! – деді генерал-майор. Шара барысында Астана қаласының арнайы мақсаттағы десанттық-шабуыл бригадасы жұртшылыққа қоян-қолтық жекпе-жектен өнер көрсетті. Сондай-ақ, алаңда «Айбын-2015, 2016» республикалық әскери патриоттық жиынына қатысушы Нартай Нұрланұлы және №25 мектептің оқушылары мерекелік қойылым көрсетті.
Мәди МҰҚАН, Қазақстан Қарулы Күштерінің аға лейтенанты: – Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері өзінің 25 жылдық тарихында биік белестерді бағындырды. Қазіргі таңда ұлттық әскеріміз Алаштың айбынын асырып, әлем елдерінің арасында өзінің орнын ойып алды. Өйткені еліміздің Қарулы Күштерінің Жоғарғы Бас Қолбасшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың сындарлы саясатының арқасында ұлттық армиямыз заман талабына сай қару-жарақтармен қамтамасыз етілді. Оны былайғы жұрт жыл сайын ұйымдастырылатын әскери шеру арқылы көріп-біліп отыр деп есептеймін. Сондықтан да жұртшылықты 7 мамыр – Отан қорғаушылар күнімен және Жеңістің 72 жылдығымен шын жүректен құттықтаймын. Еліміз аман, жұртымыз тыныш болсын!
Данияр ҚУАНЫШ, әскерге аттанушы: – Әскерге барып, Отан алдындағы борышты өтеу әрбір азаматтың парызы болса керек. Бүгінде денсаулығың мықты әрі физикалық дайындығың болмаса, әскерге барып қызмет ету қиын болып қалды. Ал өзім 21-ге келсем де, әскерге баруға қайта-қайта сұранып, ақыры арманыма жетіп отырмын. Арман демекші, өткен жылы «әскерге барамын» дегенде колледж басшылығы сабақтан жібермеп еді. Ал қазір колледжді бітіргеннен кейін әскерге баруға мүмкіндік туып отыр. Алдағы бір жыл ішінде әскерде болып, атаанамның сенімін ақтап, абыроймен үйге ораламын деп ойлаймын.
№53 (3558) 06/05/2017 Сенбі
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ПРЕЗИДЕНТІ НҰРСҰЛТАН НАЗАРБАЕВТЫҢ «ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК ҚОРҒАНЫС КОМИТЕТІН ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚОРҒАНЫС МИНИСТРЛІГІ ЕТІП ҚАЙТА ҚҰРУ ТУРАЛЫ» 1992 ЖЫЛДЫҢ 7 МАМЫРДАҒЫ №738 ЖАРЛЫҒЫНЫҢ НЕГІЗІНДЕ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚОРҒАНЫС МИНИСТРЛІГІ БОЛЫП ҚАЙТА ҚҰРЫЛДЫ.
ҚÀÐÓËÛ ÊҮØÒÅÐ²Ì²Ç – ÁÅÐ²Ê ҚÀËҚÀÍ Қазақстандық армия құру барысында барлық әскери құрылымдарды взводтан дивизияға дейін офицер кадрларының жетіспеушілігі өткір мәселе болды. Ел Президентінің Жарлықтарымен және өкімдерімен Қорғаныс министрлігінің басшылық құрамы белгіленді. Тұңғыш министр болып КСРО Қарулы Күштерінің сапында Ұлы Отан соғысын бастан кешкен, Кеңес Одағының Батыры атанған танымал командир әрі жоғары басшылық құрамында болған қолбасшы Сағадат Нұрмағамбетов тағайындалды. Көптеген офицерлер нағыз патриот ретінде Отан үніне құлақ түріп, ұлттық армияның қатарын толықтырды.Отанына қызмет етуге әзір екендіктерін іс жүзінде дәлелдеп, туған елге бет түзеді. 1992 жылдың 22 желтоқсанында Қазақстан Республикасы қорғанысын ұйымдастыратын негіздемені белгілейтін, мемлекеттік билік пен басқарушы органдарға өкілеттік беретін «Қазақстан Республикасының қорғанысы және Қарулы Күштері туралы» Қазақстан Республикасының заңы қабылданды. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері әскери қызметшілерінің әскери антының мәтіні жасалып, Президенттің 1992 жылғы 25 тамыздағы Жарлығымен іске асырылды. Осы кездерден әскери комиссариат өкілдеріне қойылатын талап пен тапсырмалар ұлғая бастады. Әскери комиссариат азаматтарды Қарулы Күштер қатарына шақыру, сарбаз, сержант пен запастағы офицерлерді және әскери техникаларды есепке қоюмен қатар, бірқатар әлеуметтік саладағы істерге де етене араласты. 2004 жылғы 10 мамырдан Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің нұсқауымен Астана қаласы Қорғаныс істері жөніндегі департамент болып аталып, жаңа штат бекітілді. Жыл сайын Департамент тарапынан 30-дан аса әскери-патриоттық бағыттағы іс-шаралар атқарылады. Астана қаласының Білім басқармасымен бірлесе көптеген әскери-патриоттық және спорттық клубтар құрылуда. Бүгінгі таңда олардың саны 60-қа жетеді. Алдағы уақытта да Департаменттің алдында қорғаныс істер сипатында қыруар шаруалар күтіп тұр. Әкімшілік-аймақтық
Бауыржан ЛЕКЕРОВ, Астана қаласы Қорғаныс істері жөніндегі департаментінің бастығы, полковник
аумағында жергілікті атқарушы органдармен бірлескен жұмылдыру және жұмылдыруды өрістету іс-шаралары атқарылуда. Осыдан әскери есепке алу, көліктік техникаларды есепке қою, азаматтарды әскери қызметке шақыру және келісімшарт бойынша шақырылуға үміткерлерді Қарулы Күштер мен басқа да әскери құралымдар қатарына әскери қызметке іріктеу, сонымен қатар жастарды әскери-патриоттық санада тәрбиелеу сияқты маңызды тапсырмалары бой көтерді. ҚР Қорғаныс министрі, генерал-полковник С.Жасұзақов атап өткендей, Қазақстан Респуб ликасының жаңа тарихының 25 жылы ішінде Елбасы – Қарулы Күштердің Жоғарғы Бас Қолбасшысының тікелей қолдау көрсетуінің арқасында бүгінде Қазақстанның жауынгерлік қабілетті әскері бар. Қазіргі таңда әскерге шақырылушылар қатарының арта түсуі Қарулы Күштердегі командирлер мен басшылардың кәсіби деңгейінің артуы, әлеуметтік жағдайлардың жақсаруы мен жас жеткіншектер арасындағы әскери-патриоттық іс-шаралардың өз деңгейінде жүргізіліп жатқандығынан деп білемін. Заманның талабына сәйкес, ертеңгі күнімізді ойлау мақсатында белгіленген жауынгерлік даярлықтың бағыттары бойынша барлық әскери салада заманауи соғыс пен қарулы шиеленістердің сипатына сәйкес әскери бөлімдер мен құрамалардың жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігін арттыру бойынша жұмыстар жігерлі жалғасуда. Биылғы 2017 оқу жылы «Қарулы Күштердің 25 жылдығына – жоғары жауынгерлік әзірлік!» ұранымен өтіп жатқандығын атап өткім келеді. Барша отандастарымды айбынды әскеріміздің мерейлі мерекесімен құттықтаймын!
25
6
ÀÇÀ ÑÒÀÍ ÀÐÓËÛ ÊҮØÒÅвÍÅ
æûë
№53 (3558) 06/05/2017 Cенбі
7 МАМЫР – ОТАН ҚОРҒАУШЫЛАР КҮНІ. ДҮНИЕДЕ ОТАННАН АРТЫҚ ҚАСТЕРЛІ СӨЗ ЖОҚ. «ОТАН ҮШІН ОТҚА ТҮС, КҮЙМЕЙСІҢ» ДЕГЕН БАУЫРЖАН МОМЫШҰЛЫ БАБАМЫЗ. ҚАЗАҚСТАН АЗАТТЫҚ АЛҒАННАН КЕЙІН ҚОРҒАНЫС САЛАСЫ ЖАҢАДАН ҚАЛЫПТАСТЫ. БҮГІНДЕ ОЛ АЙБАРЛЫ ҰҒЫМҒА АЙНАЛДЫ. МҰЗДАЙ ҚАРУЛАНҒАН ӘСКЕРІМІЗ САП ТҮЗЕДІ.
Азамат ЕСЕНЖОЛ Қазіргі таңда еліміздің қорғаныс әлеуеті күшейді. Әлем бойынша 52-ші орынға көтерілді. Әрине, оның бәрі – ел мерейі. Бірақ соған жету үшін қаншама тер төгілді. Қорғаныс саласына қажетті қару-жарақтар мен техникаларды шығаратын ірі кәсіпорындардың іргесі қаланды.
ОДАН КЕЙІН БАС ҚАЛАДАҒЫ «ЕУРОКОПТЕР ҚАЗАҚСТАН ИНЖИНИРИНГ» КӘСІПОРНЫНДА ҚҰРАСТЫРАТЫН ЕС-145 ТІКҰШАҚТАРЫН АЙТУҒА БОЛАДЫ. БҰЛ – ТМД КӨЛЕМІНДЕ ОСЫНДАЙ ТІКҰШАҚТАР ҚҰРАСТЫРАТЫН ЖАЛҒЫЗ ЗАУЫТ. КӘСІПОРЫН ЖЫЛЫНА КЕМІНДЕ 8-10 ТІКҰШАҚ ШЫҒАРАДЫ. ОЛАРДЫҢ БӘРІ ДЕ МЕМЛЕКЕТТІК ҚҰРЫЛЫМДАРДА ПАЙДАЛАНАДЫ.
Осы ретте еліміздің әскери әлеуетін арттыру бағытында ҚР Қорғаныс және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі жүйелі жұмыс жүргізіп жатқанын айтуға тиіспіз. Бүгінде әскери өнімдерді дайындайтын кәсіпорындардың бәрі де «Қазақстан инжиниринг» ҰК» АҚ-тың құрамына кіреді. Алдымен елордада қазығын қаққан үш кәсіпорынға тоқталайық. «Қазақстан Парамаунт Инжиниринг» компаниясы қорғаныс күштерін алдыңғы қатарлы техникалармен жабдықтайды. Негізінен, «Арлан», «Номад», «Барыс» атты броньдық
көліктерді шығарады. Олардың барлығы да уақыт талабына толық жауап береді. Минаға қарсы қорғанысы мықты. Кез келген атыс қаруларына шыдайды. Онда сыртқы және ішкі байланыс радиостансасы орнатылған. Сағатына 100-120 шақырымды алады. Климаттық жағдайға бейімделген. Бүгінде бұл бронтранспортерлер көптеген мемлекеттердің қызығушылығын туғызуда.
Әлемдік нарыққа да қабілетті. Одан кейін бас қаладағы «Еурокоптер Қазақстан инжиниринг» кәсіпорнында құрастыратын ЕС-145 тікұшақтарын айтуға болады. Бұл – ТМД көлемінде осындай тікұшақтар құрастыратын жалғыз зауыт. Кәсіпорын жылына кемінде 8-10 тікұшақ шығарады. Олардың бәрі де мемлекеттік құрылымдарда пайдаланылады. Сөйтіп, Қазақстан өз тарихында әскери тікұшақтар құрастыратын елге айналды. Ал елордадағы үшінші кәсіпорын... Оны кейін баяндаймыз. Оны өзіміз барып, көзімізбен көрдік. Сондай-ақ, Алматы облысында радиолокациялық техника өндіретін «Гранит-Талес Электроникс» зауытын айт сақ дейміз. Осындай жоба қазақстандық әскердің қажеттілігін, сондай-ақ, осы өңірлердегі мемлекеттерді қамтамасыз ету үшін Орта Азияда алғаш рет жүзеге асырылды. Елімізде өндіріске жоспарланған радиолокациялық стансалар өзінің техни-
25
ÀÇÀ ÑÒÀÍ ÀÐÓËÛ ÊҮØÒÅвÍÅ
«АСТАНА АҚШАМЫ»
калық сипаттамасы бойынша радиолокациялық барлауға және әуе кеңістігін бақылауға арналған әлемдегі ең үздіктердің бірі саналады. Батыс Қазақстан облысының орталығы Орал қаласындағы «Зенит» Орал зауыты» кәсіпорны жуырда №4 «Маңғыстау» зымыранды-артиллериялық кемесін Каспий теңізіне түсіруін жүзеге асырды. Бұл кәсіпорынның мемлекеттік қорғаныс тапсырысына сәйкес жасалған 26-шы кемесі болып табылады. Зауыттан шығатын кемелердің бәрі жаңа жүйемен жабдықталған. «Петропавл ауыр машина жасау зауыты» АҚ заман талабына сай жаңғыртылған ЗУ-23-2 зениттік қондырғысын шығарады. Жаңғыртылған ЗУ-23-2 зениттік қондырғысы төмен биіктікті әуе нысаналарымен – әуе шабуылының заманауи құралдарымен күрес жүргізуге, соның ішінде ұшақтармен, тікұшақтармен, қанатты зымырандармен және қашықтықтан басқарылатын ұшатын аппараттарымен ұрысты жүргізуге мүмкіндік береді. Ал «Семей инжиниринг» кәсіпорны броньды танк қару-жарағы мен техникаларын дайындау және оларды жөндеу жұмыстарымен айналысады. Бір сөзбен айтқанда, бұлардың бәрі де отандық брендке айналған өнімдер деп ауыз толтырып айтамыз. *** Дәл мереке қарсаңында қорғаныстық электронды-оптикалық өнімдерді шығаратын «Қазақстан Аселсан Инжиниринг» қазақ-түрік бірлескен кәсіпорнына жолымыз түсті. Еңселі ғимарат есігін еппен аштық. Сырты сұсты болғанымен, іші жылылыққа толы екен. Бізді зауыттың коммерциялық директоры қарсы алды. Аты-жөні – Ерасыл Байжұманов. Бес тілді еркін меңгерген азамат. Компанияның тарихы енді қалыптасып келеді. Қазақстан мен Түркия Президенттерінің келісімімен жүзеге асқан жоба. 2012 жылы зауыттың іргетасы қаланады. 2013 жылдың желтоқсан айында Елбасының қатысуымен іске қосылды. Содан бастап кәсіпорын жемісті жұмыс істейді. Бұл күнде зауыттың ауқымы ұзарып, қанаты кеңге жайыла бастаған. Кәсіпорын алғашқы күннен әскерилердің түнде көру құралдарын,
www.astana-akshamy.kz
жылулық нысана, электрондық платалар және оптикалық линзаларды өндіруге мамандандырылған. Олардың бәрі отандық Қарулы Күштер мен арнайы мемлекеттік органдарда қолданады. Былтырдан бастап АРСО25 стандартындағы кәсіби радиобайланыс шығаруды бастаған. Бұл құралдар құқық қорғау органдарын, өрт және медициналық бригаданы, іздестіру-құтқару секілді топтарды тиімді және қауіпсіз байланыспен қамтамасыз етеді. Бүгінде уақыт талабына сай әскери тактикалар көп өзгерді.
«АСТАНА АҚШАМЫ» www.astana-akshamy.kz
Әскери шабуылдың дені түнде жасалады. Қазір әлемде лаңкестік әрекеттер жиі орын алып жүргенін білеміз. Солардың көбі жоспарларын жұрт тыныш ұйқыда жатқан уақытқа құрады. Сондықтан біздің жауынгерлерге түн мезгілінде келеңсіз оқиғалардан қорғанатын әскери құралдар ауадай қажет. Оған аталмыш зауыттың өнімдері толық жауап береді. Қараңғыда көретін құралдар арқылы сарбаздар нысананы көздеп, кез келген операцияны жүзеге асырады. Оның бәрін бізге Ерасыл Төлеубайұлы жан-жақты түсіндіріп берді. Кәсіпорын ашылғаннан бері қанша өнім шығарылғаны көпке жария етілмейді. КӘСІПОРЫН АЛҒАШҚЫ Құпия саналады, оны КҮННЕН ӘСКЕРИЛЕРДІҢ қазбаламадық. ТҮНДЕ КӨРУ ҚҰРАЛДА– Біздің өнімдеріміз РЫН, ЖЫЛУЛЫҚ НЫ- мемлекеттік қорғаСАНА, ЭЛЕКТРОНДЫҚ ныс тапсырысы аяПЛАТАЛАР ЖӘНЕ ОП- сында жүзеге асады. ТИКАЛЫҚ ЛИНЗАЛАРДЫ Қазір электронды-опӨНДІРУГЕ МАМАНДАН- тикалық өнімдерді ДЫРЫЛҒАН. ОЛАРДЫҢ шығарумен шектеліп БӘРІ ОТАНДЫҚ ҚАРУЛЫ қалмай, бірнеше жоКҮШТЕР МЕН АРНАЙЫ баларды қолға алдық. МЕМЛЕКЕТТІК ОРГАН- Айталық, броньдық техникаларды модерДАРДА ҚОЛДАНАДЫ. низациялауды іске БЫЛТЫРДАН БАСТАП асырудамыз. Оларға АРСО25 СТАНДАРТЫН- электронды және опДАҒЫ КӘСІБИ РАДИО- тикалық құрылғыларБАЙЛАНЫС ШЫҒАРУДЫ ды орнатамыз. МәсеБАСТАҒАН лен, Т-72 А танкісінің кеңес дәуірінен қалған аспабы түнгі мезгілде әрі кетсе айналасындағы 400-500 метрді көретін. Ал біздің құрылғыларымыз арқылы түнгі мезгілде 15-20 шақырымға дейін
æûë
көре алады және соларды радиобайланыс арқылы басқаларға хабарлайды. Мысалы, барлау көлігі алдағы шараны жоспарлау үшін ақпаратқа өте мұқтаж. Оны жинау қажет. Біз сол ақпаратты жинақтайтын барлау жүйесін жасадық. Соны «Арлан» броньды машинасына орнатып, құралдар арқылы орташа алғанда 15-20 шақырымға дейінгі жан-жағында болып жатқан оқиғаларды ақпаратпен қамтамасыз ете алады. Сондай ақ, өткен жылдан бастап АРСО25 стандартындағы радиобайланыс шығарамыз. Биыл біраз мекемелерден осы бағытта тапсырыс алдық. Енді өз елімізбен шектеліп қалмай, өнімдерімізді экспортқа шығарып жатырмыз. Мәселен, жыл басында 5,8 млн АҚШ долларына экспорттық келісімшарт жасалды. Әлі де келісім жалғасуда. Бастысы, құрылымдық күштердің тапсырысын толығымен орындап отырмыз, – деді Ерасыл Байжұманов. Былтырдан бастап кәсіпорында тағы бір жаңа жоба жалғасын тапқан. Ол нанотехнологияларды қолданып, жылу визорларға арналған инфрақызыл линзаларды шығарады. Оны термолдық нысаналардағы камераларда пайдаланады. Бұл технологиямен әлемнің он шақты мемлекеті жұмыс істейді. Айталық, АҚШ, Франция, Түркия, Израиль секілді елдер ғана. Қазақстан да солардың қатарына қосылды. Әрине, инфрақызыл линзаларды алу
оңай емес. Біріншіден, оны шығару үшін рұқсат болу керек; екіншіден, өте қымбат тұрады. Енді оны өзіміз өндіреміз. Алдағы таңда олар да экспортқа жол тартпақ. Содан кейін кәсіпорында әрбір технологияны дамытып, бірнеше жобаны жүзеге асыру үшін конструктивті бюро жұмыс істейді. Зауытта отандық үлестің де салмағы басым. Кейбір жиынтық құралдар сырттан тасымалданады. Ал зауыт мамандары аспаптарға керекті электрондық платаларды, линзаларды өздері жасайды. Маман демекші, кәсіпорында 90-ға жуық қызметкер еңбек етеді. Олардың бәрі – жастар. Көбісі – «Болашақ» бағдарламасымен шетелде оқыған жігіттер мен қыздар. Солардың ішінде Ұлыбритания, АҚШ, Түркия, Ресейде білім алған қазақтың жасөрімдері көп. Мамандардың біліктілігіне компания өте маңыз береді. Біліктілік курстары жиі өтеді. Қызметкерлер Түркия, Сингапур, Канадаға барып, білімдерін жетілдіріп қайтқан. Өткен жылы кәсіпорын он екі маманға баспана алуға қолдау көрсеткен. Бір сөзбен айтқанда, әлеуметтік жағдай жақсы жолға қойылған. Біз бас қаладағы С.Сейфуллин атындағы Агротехникалық университетінің түлегі Ардақ Сақауов деген жас маманды сөзге тарттық. Кәсіпорын ашылған күннен бастап жұмыс
7 №53 (3558) 06/05/2017 Cенбі
істеп келе жатыр. Мамандығы – инженер. «Өз ісімді өте жақсы көремін. Әрине, әскери құралдарды жинаудың өз қиындығы бар. Талап өте қатал. Мүлт кетуге болмайды. Аспаптарды құрастырудың технологиясымен жұмыс істейміз. Әуелі құралдарды техникалық бөлім жинайды. Содан кейін бір апта сынақтан өткіземіз. Суға саламыз, -50, +50 гр температурада ұстаймыз. Егер де бір прибордан ақау шықса, ол кері қайтарылып, жөнделеді. Бір құралды жасауға екі-үш күн уақыт кетеді» деді ол. Бір айта кетерлігі, зауыттағы технологиялардың бәрі кәсіпорынның серіктесі саналған «Аселсан» компаниясы арқылы Түркиядан әкелінген. Ерасыл Байжұмановтың айтуынша, алдағы таңда онымен шектелмей, өзге де озық мемлекеттердің технологиясын пайдалану мен отандық технологияны дамыту жоспарда бар көрінеді. Айталық, радиобайланыс құрылғысын шығару бойынша әлемдегі осындай өнім жасайтын елдермен бір қатарда тұрмыз. Тұжырып айтқанда, еліміздің қорғаныс саласының қанаты қатайып, биіктеп келеді. Әсіресе, осы бағыттағы өз өнімдеріміздің сапалылық жағынан әлемдік деңгейге көтерілуі – үлкен мақтаныш. Біртүрлі көңіліңізді қуаныш кернейді. Басқаны қайдам, өзіме солай көрінді.
25
8
ÀÇÀ ÑÒÀÍ ÀÐÓËÛ ÊҮØÒÅвÍÅ
æûë
№53 (3558) 06/05/2017 Cенбі
Әскери-тарихи миниатюралар түрінде берілген шағын диарамаларды аталмыш музейдің «Қазақстан тарихы» бөлімінің қызметкері Серік Әбдірахманов жасады. «Ұлы Жеңісімізді ұмытпайтынымыз секілді, соғыс салған қасірет те, сол соғысқа қатысқан жауынгерлер де ешқашан ұмытылмақ емес. Олардың ерлігі бүгінгі әскер сапындағы жауынгерлерді жігерлендіретіні сөзсіз. Уақыт өзгеріп, замандар алмасады. Алайда Жеңіс күні алдағы талай ұрпақтың мерекесі болып қала беретініне сенімдімін. Ал музейдегі бүгінгі шараны елімізде алда тойланатын үлкен мерекенің басы деп білем» деді Ұлттық музей директорының орынбасары Леонид Кочетов. Шара қонақтары ҚР Ұлттық музей қорынан алынған Ұлы Отан соғысы тақырыбындағы жәдігерлермен, жеке заттармен, фотоқұжаттармен, қазақстандық батырларға арналған кітаптармен танысты. Солардың бірі – «Ардагерлер ұйымы» республикалық қоғамдық бірлестігі төрағасының бірінші орынбасары Өмірзақ Озғанбаев болды. «Ұлды әкесінен, қызды шешесінен, ініні ағадан, жарды жұбайынан айырған бұл соғыстың қасіреті тым ауыр. Ел басына күн туғанда азаматтарымызбен қоса қазақ қыздары да қолына қару алды. Осылай біздің қайсар қыздарымыз жақсы жар, ардақты ана ғана емес, ел қорғаушы батыр бола алатынын да дәлелдеген еді. Бүгінгі көрме біз ардақ тұтатын осы батырларымыздың өмірінен хабар береді. Ол қасіретті толықтай сезіндірмесе де, бүгінгі жастардың рухын оя-
«АСТАНА АҚШАМЫ»
ҰЛЫ ЖЕҢІС ЖАУЫНГЕРЛЕРІ ҚР ҰЛТТЫҚ МУЗЕЙІНДЕ ҰЛЫ ЖЕҢІСТІҢ 72 ЖЫЛДЫҒЫНА АРНАЛҒАН ӘСКЕРИ-ТАРИХИ МИНИДИАРАМА КӨРСЕТІЛІП, «ҰЛЫ ОТАН СОҒЫСЫНДАҒЫ ҚАЗАҚСТАНДЫҚТАР» ЖӘНЕ «ҰЛЫ ОТАН СОҒЫСЫНЫҢ БАТЫРЛАРЫ - Х. ДОСПАНОВА, М. МӘМЕТОВА, Т. БИГЕЛДИНОВ», «Ә.НҰРШАЙЫҚОВТЫҢ ТУҒАНЫНА 95 ЖЫЛ» АТТЫ ҚОС КӨРМЕ АШЫЛДЫ.
туға арналған игі шара» деді ол. Екінші дүниежүзілік соғыс жылдарында қазақстандық батырлардың ерлігі туралы баспасөз беттерінде жиі жазылатын. Бұл тақырыпты филология ғылымдарының докторы Серік
Тахан қозғады. Оның айтуынша, белгілі орыс жазушысы Борис Полевой соғыс жылдарында «Правда» газетінің тілшісі болған. Сол кезде аталмыш газетке 1943 жылы Кеңес Одағының Батыры Мәлік Ғабдуллин туралы мақа-
ла жазған. Сондай-ақ, Нұркен Әбдіров, Мәншүк Мәметова, Хиуаз Доспанова сынды көптеген қазақ майдангерлері жөнінде очерктер де ерліктері суымай жатып жарық көрген. Ғалым солардың біразы көрмеден көрініс
АЛАШ ӘСКЕРІНІҢ АЙБЫНЫ
АСТАНАДАҒЫ ҚР ҚАРУЛЫ КҮШТЕРІНІҢ ӘСКЕРИ-ТАРИХИ МУЗЕЙІНДЕ БИЫЛ ҚҰРЫЛҒАНЫНА 100 ЖЫЛ ТОЛАТЫН АЛАШ ПАРТИЯСЫ МЕН АЛАШОРДА ҮКІМЕТІНЕ АРНАЛҒАН ЭКСПОЗИЦИЯДА АЛАШ ӘСКЕРІНІҢ ТАРИХЫНАН СЫР ШЕРТЕТІН ДЕРЕКТЕР ДЕ ЖИНАҚТАЛҒАН. АЛАШТЫҢ АРДА АҚЫНЫ МАҒЖАН ЖҰМАБАЕВ ӨЗ ЗАМАНЫНДА «ҚАЙТСЕК ЖҰРТ БОЛАМЫЗ? ЖАУАП БІРЕУ-АҚ, ӘСКЕРІМІЗ БОЛСА ҒАНА ЖҰРТ БОЛАМЫЗ» ДЕГЕН ТҰЖЫРЫМДЫ АЛҒА ТАРТҚАН. СОНЫҢ АЛҒЫШАРТТАРЫ ОСЫДАН БІР ҒАСЫРДАЙ БҰРЫН ЖАСАЛДЫ. ТӘУЕЛСІЗ ҚАЗАҚСТАН ӘСКЕРІНІҢ ШИРЕК ҒАСЫРЛЫҚ ТОЙЫ ҚАРСАҢЫНДА АЛАШ ӘСКЕРІ НЕМЕСЕ ОНЫҢ ЕКІНШІ АТАУЫ АЛАШ МИЛИЦИЯСЫ ТУРАЛЫ СӨЗ ҚОЗҒАҒАНДЫ ЖӨН КӨРДІК. Аманғали ҚАЛЖАНОВ Әскери-тарихи музейдің ғылыми қызметкері Алмагүл Сағындыққызының айтуынша, 1917 жылы өткен Бірінші жалпықазақ сиезінде Алаш әскерін құру идеясы көтерілді. Алайда ол сөз жүзінде ғана қалды. Сол жылғы 5-13 желтоқсанда Орынбор қаласында Екінші жалпықазақ сиезі ұйымдастырылды. Бұл жолы қабылданған Алаш партиясының бағдарламасының төртінші бабында милиция құру жөнінде айтылды. Осы мәселеге қатысты баяндаманы Халел Ғаббасов жасады. Нақты жұмыстар 1918 жылдың қаңтарында басталды. Алдымен еліміздің әр аумағында ашылатын милиция бөлімдері анықталды. Мәселен, Түркістан қаласында 6-9 қаңтар аралығында өткен Сырдария облысы қазақтарының сиезінде бұл аймақта милицияға адам жинауға шешімі қабылданды. Алаштың астанасы Семей қаласы болғаны мәлім. Бұл шаһарда 1918 жылдың қысында Алаш милициясының басшысы болып
www.astana-akshamy.kz
Қазы Нұрмұхамедұлы тағайындалды. 6 наурыз күні сарбаздарды жаттықтырып жүрген Қазыны қызыл әскер солдаттары атып кетеді. Небары 22 жасында ажал құшқан оны келесі күні ерекше құрметпен жерлейді. Сонда Шәкәрім Құдайбердіұлы елдің алдында сөз сөйлеп, Міржақып Дулатұлы күңіреніп, Алаштың алғашқы құрбанына арнап өлең оқиды. Біреу білер, біреу білмес ұлы Абайдың перзенті Тұрағұл да
Алаш әскерінің сапында болды. Т. Орманов екеуі атты әскерді басқарған олар Рубцов стансасында «қызылдармен» ұзақ уақыт бойы шайқасты. Ал Алтай бағытындағы соғыста атты әскер полкі жеңіске жетіп, Қазының кегі қайтты деп санайды. Сол уақытта шығып тұрған «Свободная речь» басылымы 1918 жылдың маусым айында Семейде Алаш жасақтары жиналғанын жазады. Сол кезде Никольск шіркеуінің алаңында 300
милиция адамы Уақытша өкімет өкілдері мен әскери билікті қарсы алған. Алаңға Алаш орда үкіметінің төрағасы Әлихан Бөкейхан да келген. Сонда подполковник Хамит Тоқтамышев бастаған Алаш әскері оған ерекше құрмет көрсеткен. Жалпы Алаш әскері бірнеше бөлімше мен жасаққа бөлінген. 1918 жылдың 25 маусымында Әлихан Бөкейхан қол қойған «Әскери полк туралы» Жарлық шықты. Соған сәйкес Райымжан Мәрсеков 1-ші Алаш атты әскери полкінің ұйымдастырушылардың бірі болды. Ол Жетісуда большевиктерге тойтарыс беру үшін ұлттық полкті жасақтауды қолға алды. Ал 1918 жылдың 31 сәуірі күні Алашорданың Батыс бөлімшесі мен Орал казактары әскерінің басшылығы арасында Әскерисаяси келісімшарт жасалды. Бұл құжат 18 мамырда Жымпитыда өткен сиезде күшіне енді. Ал 1918 жылдың 16 шілдесінде Әлихан Бөкейхан Зайсан, Өскемен, Көкпекті, Қарқаралы, Павлодар, Омбы, Петропавл, Көкшетау, Ақмола, Атбасар, Славгород, Баянауылға Қазақ қарулы жасақтарын құру туралы жеделхатты жібереді. Хамит Тоқтамышев 1918 жылдың маусымында 1-ші Алаш атты полкінің командирі болып тағайындалды. Оның қоластында 38 офицер мен 750 жауынгер болды. Сондай-ақ, Алаштың әскери бөлімін басқарған ол сол жылдың жазында Сібірдің
тапқанына марқайды. Аталмыш шараны ҚР Ұлттық музейінің «Қазақстан тарихы» бөлімінің ғылыми кітапхана және экпозициялық көрме қызметі ұйымдастырғанын айта кетейік.
уақытша үкіметінің әскери министріне екі рет хат жазған. Онда ол жалпы жағдаймен таныстырған. Сібірдің уақытша үкіметі Алаш әскерін қару-жарақпен қамтамасыз етіп отырғанын айта кету керек. Жалпы Алаш әскері генерал-лейтенант М.Ханжин басшылық еткен 3-ші Орал корпусы мен генерал-майор А.Дутов бастаған Орынбор армиясымен тығыз қарым-қатынаста болды. Торғайдағы Алаш полкін Міржақып Дулатұлының, Атбасардағы Алаш атты дивизионын подъесаул П. Белов пен Дәрмен Сұлтанбековтің қоластында болды. Алаш әскерінің белсенділерінің қатарында Имам Әлімбекұлы, Әбікей Сәтбаев, Отыншы Әлжанов, Молданияз Бекімов есімдерін де атауға болады. Бақытжан Қаратаев өзінің естелігінде Жаһанша және Халел Досмұхамедовтер, Ғұбайдолла Әлібеков, Нұрғали Ипмағамбетов Самараға келіп, Комуч (Құрылтай жиналысының комитеті) басшыларынан 600 мылтық, бірнеше пулемет алып, оны Орынбор арқылы Жымпитыға жөнелткенін, сондай-ақ, Комуч Ойыл уалаятына екі «Мерседес» көлігін де сыйға тартқанын жазады. Алашорда басшылары Қытайдың Шәуешек қаласынан да қару-жарақ алған. Әскер қатарына 20-35 жас аралығындағы адамдар алынған. Олардың жалпы саны 13500 адам болып белгіленді. Жүсіпбек Аймауытов «Ғаскер маршы» атты ұран да жазды. Алайда Алаш орда үкіметі таратылған соң әскердің жұмысы да тоқтатылды.
ҰЛЫ ЖЕҢІС КҮНІ ЖАҚЫНДАҒАН САЙЫН АТАМДЫ ЖИІ ЕСІМЕ АЛАМЫН. ӘРИНЕ, ОНЫ КӨРГЕН ЕМЕСПІН. ТІПТІ, ҚАНДАЙ АДАМ БОЛҒАНДЫҒЫН ҚИЯЛЫММЕН ЕЛЕСТЕТЕ АЛМАЙМЫН. ОЛ ТҮГІЛ ТУҒАН ӘКЕМНІҢ ӨЗІ МЕН ЕС БІЛМЕЙ ТҰРҒАНДА ДҮНИЕДЕН ОЗДЫ. КІШКЕНТАЙЫМНАН ӘЖЕМНІҢ БАУЫРЫНДА ӨСТІМ. «ЖАЛҒЫЗДАН ҚАЛҒАН ТҰЯҚ, ҚАРА ШАҢЫРАҚТЫҢ ИЕСІ» ДЕП ТӨБЕМНЕН ҚҰС ҰШЫРМАДЫ. БЕТІМНЕН ҚАҚПАЙ, МӘПЕЛЕДІ. АПАЛАРЫМНАН БӨЛЕКТЕП ОТЫРДЫ. ӘЖЕМНЕН ДЕ АТАМ ТУРАЛЫ ЖӨНДІ СҰРАЙ АЛМАДЫМ. ОЛ КІСІ 2-ШІ СЫНЫПТА ОҚЫП ЖҮРГЕНДЕ ӨМІРДЕН ӨТІП КЕТТІ. ала күнімізде мектепте ардагерлермен жиі кездесу өтетін. Оған соғысқа қатысқан ардагерлерді шақырып, ерлік жайындағы әңгімелерін тыңдайтынбыз. Әсіресе, 9 мамыр жақындағанда сондай шараны әр сынып жарысып өткізеді. Ол кезде ауылда қанды қырғынды көрген ақсақалдардың қатары көп. Сондайда Медет досым атасы Есімсейіт қарияны, Ғабит Боқан әкесін жетектеп алып бара жатқанда, соларға қызыға қарап: «менің де атам соғыстан аман келгенде, оны мектепке жетектеп барушы едім» деп армандайтын едім. Иә, жұмыр басты пенденің қай арманы орындалған? Атамның есімі – Құсайын. 1907 жылы Қостанай облысы (бұрынғы Торғай) Аманкелді ауданы Қабырға ауылында туған. Ертеректе ол «бірінші ауыл» деп аталған. 1942 жылы әскерге шақырылады. Әжемнің айтуынша, Сталинград майданына алынған. Өйткені соғыс даласынан үйге жолдаған соңғы хатында «Сталинградтамыз» деп жазған. Ол хаттардың ешқайсысы сақталмады. Тарихтан белгілі, Сталинград шайқасында адам қаны суша төгілді. Дәл осында кеңес әскері 1 млн 130 мыңға жуық жауынгерінен айырылды. Біздің
№53 (3558) 06/05/2017 Сенбі
– ҰЛЫ ЖЕҢІС КҮНІ
«АСТАНА АҚШАМЫ» www.astana-akshamy.kz
Б
9
МАМЫР айналған шақ еді. Өткен сенбі күні Серікбол Хасан деген журналист әлеуметтік желіде: «екінші дүниежүзілік соғыста оққа ұшқан, хабарсыз кеткен, ерлік көрсеткен аталарыңызды іздесеңіздер, мына сайттардан мәлімет алуға болады» деп ресейлік үш сайтты көрсетіпті. Соның «pamyat-naroda.ru» атты порталына кіріп, атамның атыжөнін тердім. Бұрын үнемі орысша «Кудабаев Кусаин» деп жазып іздеуші едім. Осы жолы «Худабаев Хусаин» деп жаза салдым. Неге олай тергенімді өзім де білген жоқпын. Бір кезде екі адамның есімі шықты.
Тұп-тура менің атам. Зайыбы деп әжемнің есімін жазыпты. Бар болғаны – осы. Бірақ біз осы хабарды жетпіс екі жыл күттік. Биыл жеңістің аяқталғанына да 72 жыл толды. Бір адамның ғұмыры. Атам жайында жазылған мәлімет шығып қала ма деп қанша жыл елеңдеп жүрдік. Міне, сол арманымыз орындалды. Енді осы құжаттардың ізімен індетіп зерттеймін. Болашақта жерленген жері табылып қалар деп үміттенемін. алпы, ел ішінде соғыс салған қасіреттің таңбасы әлі өше қойған жоқ.
Алғашқысы – 1902 жылы туған, Ұлытаудың қазағы. Оның да есімі – Құдабаев Құсайын. Екіншісі...иә, екіншісі, өз көзіме өзім сенбедім. Мен сарылып іздеп жүрген туған атам туралы мәлімет. Әуелгіде онша сеніңкіремедім. Ақырын жазылғандарды оқи бастадым. Бәрі де келіп тұр. Көзімнен жас ытқып шықты. Әжемнің өмір бойы аңсаған арманы. Амал не, оған енді айтуға кеш... Қуаныштан ауылдағы анама қоңырау шалдым. Апам да сенер емес. Қайта-қайта ол туралы берілген дерекке үңілемін. Онда былай жазылған. Сол қалпында жариялағым келді. «Худабаев Кусаин. 05.02.1942 Тургайский РВК, Казахская ССР, Кустанайская обл., Тургайский р-н.53 запас. полк связи. Стрелок. Красноармеец. __.08.1943 пропал без вести. Номер фонда источникаинформации – 58. Номер описиисточникаинформации –977521. Номер делаисточникаинформации-623» деп айқын көрсетілген.
Біздің әулеттен алты бірдей азамат майданнан оралмады. Атамның немерелес – Әбдікәрім Шахатұлы, Әбдірахман Шахатұлы, Сейітқасым Сейітқожаұлы секілді бауырлары жат жердің топырағын жастанды. Әйтеуір, солардың артында бір-бір тұяқ қалды. Қазір олар мәуелі бәйтерекке айналды. Тағы бір жақын туысқанымыз Мұрат қарияның үш ұлы бірдей әскерге шақырылып, жапжас Асқар мен Маусымбай деген екі ұлы соғыста қаза табады. Үшінші баласы майданнан ауыр жараланып келіп, елде көз жұмады. Үшеуінен де ұрпақ қалмады. Мұрат атамның өзі ұзақ ғұмыр кешіп, 99 жасында өмірден өтеді. Сөйтіп, бір үлкен шаңырақтың түтіні өшті. 9 мамыр жақындағанда соларды ойлап, жүрегім мұңға батады. Олар туралы көлемді дүние жазғым келеді. Соны жаза алмай жүрмін...
Ж
ÆÅÒÏ²Ñ Åʲ ÆÛË ÊҮÒÊÅÍ ÄÅÐÅÊ еліміз Сталинград қаласына ең жақын тыл саналды. Оған Қазақстанда жасақталған дивизиялар тартылды. Айталық, 62-армияның құрамында 4 мыңға жуық қазақ соғысқан. Міне, солардың қатарында менің марқұм атам қолына қару алып, қанды қырғынның ортасында жүрді. Әжемнің сөзінше, атамнан «соғыста ерлікпен қаза тапты» деп жазылған қара қағаз келмеген. Тек «хабар-ошарсыз кетті» деген үшбұрыш хат келген. Атамның артында бір ұл, екі қызы қалды. Әжем соларды тұмсықтыға шоқтырмай, қанаттыға қақтырмай тәрбиелеп, адам қатарына қосады. Асыл жарына адал болып, шаңырағын құлатпай, ұстап отырды. Ол дүниеден озғанша ерінің өлгендігіне сенген емес. Оған атам бір жерде тірі жүргендей сезілетін. Біздің елде ертеректе Шүрмен деген әруақты құмалақшы болыпты. Ол кісінің айтқаны қате кетпейді. Әжем бірде сол
қарияға барып құмалақ аштырады. Ақсақал құмалақты жайып жіберіп, ұзақ ойланыпты. «Осы шаңыраққа сырт жерде тілеулес болып жүрген бір адам бар. Бірақ онымен тірлікте кездеспейсіз» деп тұқырайып қалыпты. Соны естіген әжем: «айттым ғой, айттым менің шалым тірі, тұтқынға түсіп, шетелде қалып қойған ғой» деп жорамал жасаушы еді. Өйткені біздің ауылда Власовтар армиясында болып, тұтқынға түсіп, одан кейін Кеңес өкіметінің азап құрығына да ілініп, елге кеш оралған 1-2 ардагер болды. Әжем соларды көргенде мұңайып қалатын. оғыста қаза тапқан жауынгерлер жайындағы құжаттар жарыққа шыққаннан бастап, атам туралы деректі ғаламтордан іздестірдім. Әсіресе, Ресейдің Қорғаныс министрлігі жариялаған сайттарға көбірек үңілдім. Нақты қолыма ештеңе ілікпеді. Сөйтіп, үмітім үзілуге
С
ÌÀÐØÀËÄÛ ÊҮÇÅÒÊÅÍ ҚÀÇÀҚ ЖАСЫ АЛПЫСТЫ АЛҚЫМДАҒАН СЕРІК АҒАНЫ КӨПТЕН БІЛЕМІН. БІР ҒИМАРАТТА ЖҰМЫС ІСТЕДІК. АРА-ТҰРА КЕЗДЕСІП, ШҮЙІРКЕЛЕСІП ҚАЛАМЫЗ. МІНЕЗІ АШЫҚ, ӘҢГІМЕНІ ЖҮЙЕЛЕП АЙТАДЫ. БІРДЕ ӘКЕСІНІҢ ӨМІРІНЕН СЫР ҚОЗҒАДЫ. СӨЗ АРАСЫНДА ӘКЕМ ӘЙДІК МАРШАЛДЫҢ КҮЗЕТШІСІ БОЛҒАН ДЕП АЙТЫП ҚАЛДЫ. БІЗ ЕЛЕҢ ЕТТІК. «ОНДА ӘКЕҢІЗ БАТЫР БОЛҒАН ҒОЙ» ДЕДІК. «ИӘ, ДӘЛ СОЛАЙ» ДЕДІ АҒАМЫЗ. Маршалды күзеткен жауынгердің есімі – Хамит Төлемісов. Омбы жерінде өмірге келген. Соғыстың алдында Солтүстік Қазақстан облысының Қызылту ауданындағы Ленин орта мектебінде мұғалім болып жүрген жерінен әскерге өз еркімен сұранып барады. Алдымен Татарск қаласындағы 6-шы запастағы полкке түсіп,
пулеметшілер эскадронында әскери дайындықтан өтеді. Содан кейін жол соғыс даласына тартады. Ленинградтағы Волхов майданының 64-ші гвардиялық дивизия бөлімдерінің біріне түседі. Мұндағы майданның қолбасшысы, маршал Кирилл Мерецков. Алып денелі, ақылды адам. Әрбір жауынгерді өз баласындай көрген. 1968 жылы
71 жасында өмірден өткен. Соғыс кезінде айтулы маршал басқарған майданның атағы дүбірлеп тұрды. Бұл түскен ротаның ішінен қолбасшыны күзетуге сайдың тасындай жігіттер іріктеледі. Солардың арасында жалғыз қазақ жігіті болды. Қатардағы жауынгер үшін даңқты әскери қолбасшыны күзету үлкен құрмет еді. Хамит атамыз оны жақсы түсінді. 1943 жылы қаңтар айында Кирилл Мерецков басқарған Волхов майданы Ленинград майданымен қосылып, Ленинград құрсауын бұзу операциясын жүргізеді. Операция 7 күнге созылады. Қиян-кескі ұрыс. Талай боздақ жер жастанады. Сол қанды шайқаста ол
ерен ерліктің үлгісін көрсетеді. Пулеметші Төлемісовтің жаңбырша жаудырған оғы көптеген фашистің көзін жояды. Осы жерде ауыр жараланып, госпитальға түседі. Одан сауығып шыққаннан кейін қайтадан соғысқа кіреді. Тағы да снарядтың жарықшағы тиіп, ауыр жараланады. Бұл жолы госпитальда алты ай емделеді. Қайтадан майданға алынады. Ұлы жеңісті байланысшылар полкінде радист болып жүргенде қарсы алып, туған елге 1946 жылы оралады. Отбасын құрып, балаларын тәрибелейді. Ұзақ жылдар білім саласында жемісті еңбек етеді. 1974 жылы Алматы қаласында дүниеден озған. Былайша айтқанда, қарапайым
ғана азамат. Ал соғыста қаншама ерлік көрсеткен. Оны бейбіт өмірде бұлдап көрмеген. Осындай қаншама ардагер аталарымыз елеусіз қалып барады... Сан жетпеуі де мүмкін.
Дайындаған: Азамат ЕСЕНЖОЛ
25
10
ÀÇÀ ÑÒÀÍ ÀÐÓËÛ ÊҮØÒÅвÍÅ
æûë
№53 (3558) 06/05/2017 Cенбі
ҚАЗАҚСТАННЫҢ ХАЛЫҚ ӘРТІСІ ТІЛЕКТЕС МЕЙРАМОВ ҰЛЫ ЖЕҢІС КҮНІНЕ АРНАП Қ.ҚУАНЫШБАЕВ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК АКАДЕМИЯЛЫҚ ҚАЗАҚ МУЗЫКАЛЫҚ ДРАМА ТЕАТРЫНЫҢ САХНАСЫНДА «МАЙДАН ӘНДЕРІ» МОНОСПЕКТАКЛІН ҚОЙДЫ. ЖАЗУШЫ РОЛЛАН СЕЙСЕНБАЕВТЫҢ ӘҢГІМЕСІНІҢ ЖЕЛІСІМЕН САХНАЛАНҒАН СПЕКТАКЛЬДІ ЛИРИКАЛЫҚ ДРАМА ЖАНРЫНА ЖАТҚЫЗСАҚ БОЛАДЫ.
МАЙДАНДА ТУҒАН ӘНДЕР
Аманғали ҚАЛЖАНОВ Кез келген соғыстың адам жанына салған жарасының жазылуы екіталай. Етігімен су кешіп, Берлинге дейін жеткен майдангер Садыр Байбарысовтың да Екінші дүниежүзілік соғыс көріністері көз алдында жиі көлбеңдеп, мазалайды. Сол кезде Германия жерінде оққа ұшқан қарулас досы Григорий Авиловты сағынады. Ал Днепрден өткенде фашистің оғынан жараланып қалған орыс қызын тауып, жарасын таңғаны, сосын арқалап барып партизандарға тапсырғаны жадынан мәңгі өшпестей болып жазылып қалды. Соны еске алған кезде әндетіп салатыны бар. Алайда майдан
7 мамыр 1000 -1800 «Отан қорғау парызың» көрмесі Сәкен Сейфуллин музейі
10 -1 8 00
00
(ай бойы)
–«Ерлік даңқы мәңгілік» тақырыптық сөресі ¹ 9 бұқаралық кітапхана, Тайбурыл к-сі, 7а
1000 -1 800 (ай бойы) Естелік вахтасы: «Былое в памяти не стерто», «В потоке лет есть огненные даты, когда живыми павшие встают…», «Память – погибшим, наследство – живым…», «Этот день мы приближали, как могли» кітап көрмелерінің циклы Орталық кітапханалар жүйесінің барлық кітапханаларында
1100 Әскери парад «Қазақ елі» алаңы (Аумаққа шақыру билеттерімен кіру керек)
18
00
«Спартак» балеті «Астана Опера» опера және балет театры
1800 Ш. Айтматов, Б. Құрманғожаев «Ана Жер – Ана» (драма) Қ. Қуанышбаев атындағы Мемлекеттік академиялық қазақ музыкалық драма театры
8 мамыр 17
00
9 мамыр «Даңқ тізбегін» қою «Отан қорғаушылар» монументінің аумағы
«АСТАНА АҚШАМЫ»
әндерін ғана шырқайды. Сол кезде жарасы сәл жеңілдегендей болады. Моноспектакльде «Кестелі орамал», «Дариға, сол қыз», «Тос мені, тос», «В землянке», «Темная ночь», «Синий платочек», «Дороги» сынды бас-аяғы 10 шақты ән айтылады. Садырдың рөлі Тілектес Мейрамовтың әншілік қырын ашқанын айта кетейік. Бұл бейнені әртіс Әуезов театрында жүргенде алғаш рет сахнаға алып шығып, сахна саңлағы Әзірбайжан Мәмбетовтің ризашылығын алған. Ал «Майдан әндерінің» Астанадағы премьерасы осыдан екі жыл бұрын ұлы Жеңістің 70 жылдығы қарсаңында өтті. Бір сағатқа жетер-жетпес қойылым арқылы актер аталар рухына тағзым етіп, тірі жүрген майдангерлерге құрмет көрсетті. Бұл жолы моноспектакльге келген көрермендер де негізінен қарттар болды. Спектакль олардың көңілінен шыққан сияқты. Әйтеуір, біз қойылым біткенде көпшілігінің көзінен бір мұңды байқадық. Шындығын айтқанда, елімізде сұрапыл соғыс оты шарпымаған отбасы кемде-кем. Тіпті, жоқ та шығар. Жеңіс күндері майдангер аталарымызды да жиі еске түсіреміз. Көрермен де спектакльді тамашалай отырып, сондай сезімді бастан кешірген шығар...
www.astana-akshamy.kz
АРМЫСЫҢ, АЙБЫНДЫ САРБАЗЫМ! Өзіңнің аспаның қорғасаң, Өзіңнің жазираң толғасаң, Ата Заң – өзіңнің айбарың, Өзіңнің аймағың, байрағың. Армысың, айбынды сарбазым! Сарыарқа төрінде сән құрып, Астанам орнады мәңгілік. Астана алаңын жайнатқан, Намысын ақылға қайратқан, Армысың, айбынды сарбазым! Осынау бейбіт күн, аспан көк, Тарихта қалады дастан боп. Тәуелсіз елімнің сырласы, Тәуелсіз елімнің құрдасы, Армысың, айбынды сарбазым! Бас иіп көрмеген туғалы, Алтынжал Алаштың ұлдары. Салтанат, сап түзеп алаңда, Даңқымды танытқан ғаламда, Армысың, айбынды сарбазым! Мен-дағы ел үшін туғанмын, Ел үшін, жер үшін құрбанмын. Егемен Отаным ордалы, Тәуелсіз елімнің қорғаны, Армысың, айбынды сарбазым! Бақытбек СМАҒҰЛ, ҚР Парламент Мәжілісінің депутаты, Ауған соғысының ардагері
1600 Жеңіс күніне арналған цирк бағдарламасы Астаналық цирк
1830
«Парус» сахнасында шатырлы қалашықтағы шаралар мен концерт
В.Ежов, Т.Теменов «Тыраулап ұшқан тырналар» (лирикалық драма)
«Отан қорғаушылар» монументінің аумағы
Қ. Қуанышбаев атындағы мемлекеттік академиялық қазақ музыкалық драма театры
«Жаужүрек полк» шеруі «Қазақ елі» мемориалды кешенінен «Отан қорғаушылар» монументіне дейін
1100 -1 800 Мерекелік концерт пен халықтық серуен Студенттер саябағы
11 -1 8 00
00
Жеңіс күніне арналған мерекелік концерт
Мерекелік концерт пен халықтық серуен
«Астана» концерт залы
Қалалық алаң
1830 «Песня - спутница Победы!» атты әскери-патриоттық әндердің қалалық байқауының гала-концерті Қалалық алаң
7-9 мамыр 2200
мерекелік отшашу Есіл өзенінің жағалауы
РЕСМИЕТ
11
№53 (3558) 06/05/2017 Сенбі
«АСТАНА АҚШАМЫ» www.astana-akshamy.kz
ÁÎÊÑ Á²Ð²Íز˲ò ÁÀÑÒÀËÄÛ
АСТАНА ҚАЛАСЫ МӘСЛИХАТЫНЫҢ ШЕШІМІ Астана қаласы
26.04.2017
№127/18-VI ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ӘДІЛЕТ МИНИСТРЛІГІ АСТАНА ҚАЛАСЫНЫҢ ӘДІЛЕТ ДЕПАРТАМЕНТІ Нормативтік құқықтық акт 2017 жылғы 4 мамырда нормативтік құқықтық кесімдерді Мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №1102 болып енгізілді
Астана қаласы Ұлы Отан соғысының қатысушыларымен мүгедектеріне Жеңіс күніне орай қосымша әлеуметтік көмек көрсету туралы «Ұлы Отан соғысының қатысушылары мен мүгедектеріне және соларға теңестірілген адамдарға берілетін жеңілдіктер мен оларды әлеуметтік қорғау туралы» 1995 жылғы 28 сәуірдегі Қазақстан Республикасы Заңының 20-бабына сәйкес Астана қаласының мәслихаты ШЕШТІ: 1. 2017 жылы Астана қаласы Ұлы Отан соғысының қатысушылары мен мүгедектерiне Жеңіс күніне орай 350000 (үш жүз елу мың) теңгеден қосымша әлеуметтік көмек көрсетілсін.
АСТАНАДА БОКСТАН ӘЙЕЛДЕР АРАСЫНДА ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЧЕМПИОНАТЫ БАСТАЛДЫ. ҰЛТТЫҚ ҚҰРАМА МҮШЕЛЕРІ АНЫҚТАЛАТЫН ЕЛ БІРІНШІЛІГІНІҢ САЛТАНАТТЫ АШЫЛУЫНДА АСТАНА ӘКІМІНІҢ ОРЫНБАСАРЫ ЕРМЕК АМАНШАЕВ, ОЛИМПИАДА ЧЕМПИОНЫ СЕРІК СӘПИЕВ, ОЛИМПИАДАНЫҢ ҚОЛА ЖҮЛДЕГЕРІ МАРИНА ВОЛЬНОВА ҚАТЫСЫП, ӨЖЕТ ҚЫЗДАРҒА СӘТТІЛІК ТІЛЕДІ. Орынбек ӨТЕМҰРАТ Қазақстан бокс федерациясы Астананың байрақты бәсекелерді ұйымдастырудағы мол тәжірибесі мен дамыған инфрақұрылымын ескеріп, бұл доданы елордада өткізу туралы шешім қабылдады. Былтыр Астанада өткен әйелдер арасындағы Әлем чемпионатында 4 отандасымыз алтыннан алқа тағып, мерейі тасыған. Сол Назым Қызайбай, Дина Жоламан, Валентина Хальзова және Ләззат Күнгейбаева секілді чемпион қыздарымызға біріншіліктің басталар сәтінде құрмет көрсетілді. Бұл төртеуіне қоса, Рио Олимпиадасының қатысушылары Жайна Шекербекова мен Дариға Шәкімова да 2017 жылғы чемпионатта бақ сынайды. Әдеттегідей сайыстың қорытындысы бойынша ұлттық құраманың жаңа құрамы қалыптасады. Токио Олимпиадасының алдында 51, 60
және 75 келі салмақ дәрежелеріне баса мән беріледі. Бұған тағы екі салмақ – 57 және 69 келілерді қосу туралы мәселе қарастырылып жатыр. – Біз қазір 2020 жылы Токиода өтетін олимпиадалық кезеңнің басында тұрмыз. Бірақ әлі уақыт бар екен деп босаңсуға болмайды. Яғни, құрамаға өтетін спортшылар осы бастан дайындықтарын пысықтап, тынбай шынығу керек. Өйткені алда өте тартысты бәсекелер күтіп тұр. Мәселен, осы ел біріншілігінен соң қыздардың үздіктері іріктелсе, қарашада Азия чемпионатына қатысады. Қазір осы сайысқа еліміз бойынша 85 боксшы қатыспақ. Бұл әлі де аз. Аймақтарда қыздар боксына ерекше көңіл бөлуіміз керек, – деді ұлттық құраманың бас бапкері Вадим Присяжнюк. Ел біріншілігінің ақтық сындары 8 мамыр күні өтеді. Сайысты қызықтағысы келетіндер үшін «Дәулет» спорт кешенінің есігі ашық.
«Астана қаласының коммуналдық шаруашылық Басқармасы» ММ қоғамдық тыңдауды ашық жиналыс түрінде жүргізіп жатыр. Ақмола облысының Целиноград ауданында орналасқан Мемлекеттік орман қорының «Жасыл Аймақ» РМК «Жобаланудағы Жаңа зират аумағына жарықтандыру мен кірме жол» санатындағы жерлерді, орман шаруашылығын жүргізу. ЖАО өкілі – «Ақмола облысының табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасы» ММ бас маманы – Хорт Е.В. Тапсырыс беруші - «Астана қаласының коммуналдық шаруашылық басқармасы» ММ. Жобаны әзірлеуші - «Астанаинжпроект» ЖШС, тел.: 8 7172 277592. Қоғамдық тыңдаулар 30.05.2017 ж. сағат 15.00-де Астана қаласы, Бейбітшілік, 11, 101 каб. мекенжайы бойынша өткізіледі. Жоба материалдары және мүдделі жұртшылықтың пікірін есепке алу сауалнама парағы сайтта орналасқан http://upr.akmo.gov.kz Ескертулер мен ұсыныстар осы эл. мекен-жайға қабылданады: too.astanainzhproekt@mail.ru.
Ãàçåò ҚР Ақпарат және коммуникация ìèíèñòðëiãi Байланыс, ақпараттандыру және бұқаралық ақпарат құралдары саласындағы мемлекеттік бақылау комитетінде 11.01.2017 æ. òiðêåëiï, №16291-Ã êóәëiãi áåðiëãåí. Меншік иесі: «Elorda Aqparat» ЖШС
Директор — Қайсар ЖҰМАБАЙҰЛЫ Бас редактор — Еркін ҚЫДЫР Гàçåòте жарияланған материалдарды сілтемесіз көшіріп басуға болмайды. Газет сейсенбі, бейсенбі және сенбі күндері шығады.
2. Осы шешім әділет органдарында мемлекеттік тіркелген күннен бастап күшіне енеді және алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі. Астана қаласы мәслихаты сессиясының төрағасы М. Шайдаров Астана қаласы мәслихатының хатшысы Ж. Нұрпейісов
ÑÛÁÀÉËÀÑ ÆÅÌҚÎÐËÛҚ – ÒÅвÑ, ÆÀҒÛÌÑÛÇ ƏËÅÓÌÅÒÒ²Ê ҚҰÁÛËÛÑ АДАМЗАТ ҚОҒАМЫ ІЛГЕРІ ЖЫЛЖЫҒАН САЙЫН ОНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІКСАЯСИ ҚҰРЫЛЫМЫ ӨЗГЕРСЕ ДЕ, ҒЫЛЫМ, МӘДЕНИЕТ, ӨНЕР ДАМЫДЫ ДЕСЕК ТЕ, СЫБАЙЛАС ЖЕМҚОРЛЫҚ ЖЕКЕ ТҰЛҒАҒА, ҚОҒАМҒА, МЕМЛЕКЕТКЕ ҚАТЕР ТӨНДІРЕТІН БАСТЫ ФАКТОР БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ. Сыбайлас жемқорлық мәселесін зерттеген кезде мынадай сауал туындайды: сыбайлас жемқорлықтың пайда болу себептері қандай және осы құбылыс неге қауіпті? Мұндай қылмыстардың қауіпті болу себебі қоғамға және қоғамның мүшелерінің құқықтық санасына, саяси дамуына және қоғамның материалды тәуелсіз дамуына үлкен зиян келтіруі. Сыбайлас жемқорлықпен пәрменді күресу үшін халықтың құқықтық сауатсыздығын жоятын, құқықты түсіндіру жұмысының деңгейі мен сапасын арттыру керектігінің маңызы зор. Халық өздерінің құқықтарын, өздеріне қарсы қандай да бір құқыққа қайшы ісәрекет жасалған жағдайда қандай іс-қимыл қолдану керектігінің нақты жолдарын толық білулері қажет. Конституциялық тәртіпті қорғау, сыбайлас жемқорлықпен күрес аясында тиімді, бірыңғай жалпы мемлекеттік саясат жүргізу, мемлекет пен азаматтардың өмір сүруінің барлық салаларында сыбайлас жемқорлық пен оның көріністері деңгейін төмендету, қоғамның мемлекетке және оның институттарына сенімін нығайту бүгінгі күндегі басты мақсат болып табылады. Қазақстан Республикасы Президентінің 2015 жылғы 14 сәуірдегі «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресті күшейту, мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдар қызметіндегі тәртіп пен реттілікті нығайту жөніндегі шаралар туралы» № 1550 Жарлығын іске асыру мақсатында Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 18 қарашадағы «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы» Заңы қабылданды. «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы» заңның мақсаты азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғауға,
сыбайлас жемқорлық көріністерінен туындайтын қауіп-қатерден Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, сыбайлас жемқорлыққа байланысты құқық бұзушылықтың алдын алу, анықтау, олардың жолын кесу және ашу, олардың зардаптарын жою және кінәлілерді жауапқа тарту арқылы мемлекеттік органдардың, мемлекеттік міндеттерді атқаратын лауазымды және басқа адамдардың тиімді қызметін қамтамасыз етуге бағытталған. Сондай-ақ сыбайлас жемқорлыққа байланысты құқық бұзушылықтың түрлерін, жауаптылықтың пайда болу жағдайларын белгілейді. Сыбайлас жемқорлыққа байланысты құқық бұзушылық субъектілеріне мемлекеттік міндеттер атқаруға уәкілетті адамдар мен оларға теңестірілген адамдар жауапты болады. Сыбайлас жемқорлықпен құқық бұзушылық фактісі туралы хабарланған немесе өзге де түрде жәрдемдесетін адам мемлекеттің қорғауында болады. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жүргізуші органға басқа мемлекеттік қызметші, құқық қорғау органының ұсынуы бойынша тәртіптік ретпен қызметтен босатуға немесе тиісті міндеттерді атқарудан өзгедей түрде босатылуға дейін жазаланады. Сыбайлас жемқорлық тек парамен ғана шектелмейді. Бұл жолдағы күресті алдымен сыбайластың өзінен бастау керек. Сыбайлас жемқорлық қылмысының болуы мен оның мақсаты анық айқындалса, жемқорлықтың да жолы кесілері мәлім. С.АСИЛЬБЕКОВ, Әскери сот әкімшісінің Ішкі қауіпсіздік және соттардағы сыбайлас жемқорлықтың алдын алу бөлімінің бас маманы
Газеттің келесі нөмірі 2017 жылдың 11 сәуірінде шығады.
Ðåäàêöèÿ қîëæàçáà èåëåðiíiң ïiêiðëåði ìåí êөçқàðàñûí áөëiñói øàðò åìåñ. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауап береді. Ãàçåò «Àñòàíà àқøàìû» ãàçåòi ðåäàêöèÿñûíûң êîìïüþòåðëiê îðòàëûғûíäà òåðiëiï, қàòòàëäû. Апталық таралымы — 15 000 Тапсырыс №53 Баспахана: Àñòàíà қàëàñû, Сілеті êөøåñi, 30. «Медиа-холдинг «ERNUR» ÆØÑ
Редакция мåêåíæàéû: 010000, Àñòàíà қàëàñû, Достық êөøåñi, 13. astana.aqsham@gmail.com Қàáûëäàó áөëìåñi: òåë./факс: +7 (7172) 703-212. Тілшілер бөлімі: 70-32-17. Жарнама: 70-33-06. akshamyreklama@gmail.com Кезекші редактор — Серік ҚҰДАЙБЕРГЕНҰЛЫ
25
12
ÀÇÀ ÑÒÀÍ ÀÐÓËÛ ÊҮØÒÅвÍÅ
æûë
№53 (3558) 06/05/2017 Cенбі
ЕЛОРДАМЫЗ ЕҢСЕЛІ ЕСКЕРТКІШТЕРІМЕН ДЕ КӨРІКТІ. СОЛАРДЫҢ ІШІНДЕ ЕЛІМІЗДІҢ ЕГЕМЕНДІГІ МЕН ЕЛДІГІНЕН ХАБАР БЕРІП ТҰРАТЫН ЕСКЕРТКІШТЕР ХАЛЫҚҚА ЕРЕКШЕ ЫСТЫҚ. БІЗ ҰЛЫ ЖЕҢІСТІҢ ҚАРСАҢЫНДА ЕРЛІКТІ ӘСПЕТТЕЙТІН ЕСКЕРТКІШТЕРДІ ТІЗІП ШЫҚТЫҚ. Гүлдана ТАЛҒАТҚЫЗЫ Ұлы Отан соғысына қатысқан жауынгерлердің ескерткіші 1995 жылы 9 мамырда Ұлы Жеңістің 50 жылдығына орай салтанатты түрде ашылды. Қоладан жасалған жауынгерлер бейнесі Жеңіс даңғылының бойында орнатылды. Ескерткіш неміс-фашист басқын-
Астананың қақ төріндегі «Отан қорғаушылар» мемориал-ескерткіші Тәуелсіздігіміздің 10 жылдығы аясында 7 мамырда Тәуелсіздік және Қ.Мұңайтпасов даңғылдарының қиылысындағы алаңда тұрғызылды. 2000 жылы Елбасының өзі туындының эскизін сызып, ақ қағазға түсіріп, сәулетшілер мен суретшілер қауымына ұсынды. ҚР Суретшілер одағының
жылдығына Жамбыл облысы сыйға тартқан. Батырдың ескерткішіне байқау жарияланып, аймақтағы мүсінші Темірхан Қолжігіт пен сәулетші Бақытжан Сыздықов жеңімпаз атанды. 11 метрлік мүсінге үш тоннаға жуық таза қола пайдаланылды.
«АСТАНА АҚШАМЫ»
www.astana-akshamy.kz
Соғыста ерлік көрсеткен қазақтың қаһарман қыздарының бірі – Әлия Молдағұлова. Аты аңызға айналған сұрмерген қыздың 4 метрлік қола мүсіні Жеңіс даңғылы бойында бой көтерді. Ескерткішті елорданың 10 жылдығына орай ақтөбеліктер тарту еткен еді. Екі жыл бұрын 7 мамырда Кеңес Одағының батыры, генерал-майор Иван Панфиловтың ескерткіші ашылды. Оған Президент Н.Назарбаев қатысқан болатын. Монумент батыр басшылық еткен 316-атқыштар дивизиясына
ЕЛДІК пен ЕРЛІК символы шыларымен болған соғыста қаза болған 310, 387, 72 гвардиялық дивизиялардың жауынгерлеріне арналған. Туынды авторы – мүсінші В.Пирожков пен сәулетші В.Тоскин. Ескерткіш өте қарапайым болғанымен, мағынасы терең. Әскер қатарына өз еркімен аттанған жас жауынгерлердің бейнесі сұрапыл соғыстың естелігі болып қалмақ.
мүшесі Мақаш Әлиақпаров бастаған қарағандылық шығармашылық топ сәулет композициясын орнатты. Президент мемориалға «Отын өшірмеген ержүрек аталарымыз бен шаңырағымызды шайқалтпаған мейірбан аналарымыздың қадірі мен қасиетіне қойылған киелі белгі» деген баға берді. Қазақ халқының қаһарман ұлы Бауыржан Момышұлына арналған ескерткіш батыр есімімен аталатын даңғылдың бойында бой көтерген. Бұл жер бекер таңдалған жоқ: ескерткіш Ақордадан, Сенат пен Мәжілістен көрінеді. Оны 2008 жылы Астананың он
мәңгілік құрмет белгісіне айналды. Қоладан жасаған генерал Панфилов ескерткішінің биіктігі – 2,5 метр. Монументтің авторы – мүсінші Ренат Әбенов. Рейхстагқа бiрiншi болып жеңіс жалауын тiккен, соғыстың соңғы нүктесін қойған қазақ батыры – Рақымжан Қошқарбаев. Оған арналған 11 метрлік монумент Б.Момышұлы мен Р.Қошқарбаев даңғылдарының қиылысында биыл ғана бой көтерді. Ескерткіштің ашылу салтанатында жауынгердің қызы Әлия және лейтенант Қошқарбаев туралы кітаптың авторы Қасым Аппасұлы қатысты. Мүсіндік композицияның биіктігі – 6 метр, ал гранит тұғырдың биіктігі – 4,5 метр. Ескерткіштің авторы – «Қазақ Елі» монументін жасауға қатысқан белгілі мүсінші Асқар Нартов. Батырдың
есімі өскелең ұрпақтың жадында ерліктің символы ретінде сақталады. Сондай-ақ, Астана қаласының орталық зиратында Отан соғысы құрбандарына арналған ескерткіш те көпшіліктің тағзым етер орнына айналып отыр. Елорданың Абылай даңғылы бойындағы Ауғанстан соғысында қаза тапқандарға арналған мемориал-ескерткіш те ерліктің бір символы болып тұр. Ескерткіштер жеңісті жақындатқан жауынгерлердің ерлігін мәңгілік ету үшін тұрғызылады. Ал тарихи ескерткіштерді қорғау, сақтау – келер ұрпақтың еншісінде.