012

АҚШАМЫ

№12

АСТАНА

РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ ГАЗЕТ/ 1990 ЖЫЛҒЫ 13 ҚАЗАННАН БАСТАП ШЫҒАДЫ

(3517)

31/01/2017

www.astana-akshamy.kz

СЕЙСЕНБІ

АУДАН ӘКІМДЕРІ ЕСЕП БЕРДІ

ӨЛШЕМІ БАР ЭКОНОМИКА ҒАНА РЕТТЕУГЕ КӨНЕДІ

Кеше Алматы және Есіл аудандарының әкімдері халық алдындағы есептік кездесулерін бастады. Көктал кенті тұрғындары мен «Ана мен бала ұлттық ғылыми орталығы» АҚ ұжымы өздерін толғандырған сауалдарға жауап алды. Бүгін аудан әкімдері Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінде, №75 орта мектепте және Өндіріс тұрғын алабында кездесулер өткізеді.

Саналы ғұмырын ел экономикасын дамыту мен оны терең зерттеуге арнап келе жатқан көрнекті ғалым Сайлау Байзақовтың туған халқы үшін атқарған еңбегі зор. Биыл ардақты азамат сеңгірлі сексенге толады. Сонда да қажырлы қайратынан таймай, ел игілігінің дамуына елеулі үлес қосып келеді. Таяуда экономист ғалыммен жүздесіп, өмір жолынан ой тартып, экономикалық тақырыпта әңгіме өрбіткен едік.

ʗʜʩʩʜʧʛʜ

ʗʜʩʩʜʧʛʜ

ÌÅÌËÅÊÅÒ ÁÀÑØÛÑÛÍÛҢ ÆÛË ÑÀÉÛÍҒÛ ҚÀÇÀҚÑÒÀÍ ÕÀËҚÛÍÀ ÆÎËÄÀÓÛÍÀ ҚÀÒÛÑÒÛ ÌƏ˲ÌÄÅÌÅѲ

АЛАТАУ БАУРАЙЫНДАҒЫ

УНИВЕРСИАДА

Құрметті қазақстандықтар! Қасиетті Отанымыз Тәуелсіздіктің үшінші мүшеліне аяқ басты. Қазақстан қысқа мерзім ішінде кемелденіп, қуаты толысқан сақа мемлекетке айналды. Ширек ғасырда біз елімізді түбегейлі өзгерткен екі жаңғыруды іске асырдық. Алдымен, нарықтық экономика қағидаларына негізделген мүлдем жаңа сипатты мемлекет құрдық. Екіншіден, «Қазақстан-2030» стратегиясын жүзеге асырып, асқақ Астанамызды салдық. Ал, қазір кезекті маңызды белестің алдында тұрмыз. Ертең, қаңтардың отыз бірінде менің халыққа Жолдауым бұқаралық ақпарат құралдарында жарияланады. Мен биылғы Жолдауымда ел дамуына тың қарқын беретін жаңа бағдарды ұсынбақпын. Бас тақырып – Қазақстанның үшінші жаңғыруы. Ол еліміздің экономикалық дамуының инновациялық өзегіне айналып, бәсекелік қабілетін арттыра түсуі тиіс. Біз сандық технологияларға негізделген болашағы зор бағыттарға айрықша мән беретін боламыз. Ал, білім беру, денсаулық сақтау, халықты әлеуметтік қорғау және баспанамен қамтамасыз ету сияқты маңызды салалар қашанда басты назарда қала бермек.

30.01.2017 жыл

Алматы қаласындағы «Алматы Арена» спорт кешенінде Дүниежүзілік XXVIII қысқы Универ сиаданың ашылу салтанаты өтті. Салтанатты шараға Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев, Халықаралық студенттер фе дерациясының президенті Олег Матыцин және өзге де бірқатар мәртебелі меймандар қатысып, ел қуанышына ортақтасты. Универсиада үшін арнайы салын ған «Алматы Арена» 12 мың адамның осынау айтулы шараны тамашалауына мүмкіндік туғызды. Сәйкесінше, спорт кешенінде ине шаншар жер қалмады. Салтанатты кеш бағдарла масы «Болашағымыз салауатты жастардың қолында» деген идеяны ашуға негізделген екен. Ол «Кіріспе», «Жастар – Өмір – Еркіндік», «Энергия: Жер – Су – Жел – От» және «Болашақ» деп аталатын 4 негізгі бөлікті қамтыды. Театрландырылған қойылым арқылы сценарий авторлары қазақтың тарихқа айналған ертедегі тыныстіршілігінен қазіргі заманға дейінгі бел-белестерін көрсетіп, елдің ертеңгі мақсат-мүддесін де аңғартуға тырысқан. Бұл мақсатта 2000 адам сыятын ортадағы алаңмен салт-дәстүр мен тарих толқындарынан сыр шертетін керуен – көш жүріп өтті.

ʗʜʩʩʜ

2

ȹ

www.astana-akshamy.kz

ЕЛОРДА ТЫНЫСЫ

АВТОБУС ЖҮРГІЗУШІЛЕРГЕ АЙЫППҰЛ САЛЫНДЫ Кеше Астана әкімі Әсет Исекешев дәстүрлі аппарат мәжілісін өткізіп, қала тіршілігіндегі шешімі кезек күттірмейтін өзекті мәселелерді атап көрсетті. Астана әкімі аудан әкімдеріне осы аптада басталатын тұрғындармен есептік кездесуге ерекше мән беру қажеттігін атап айтты. Кездесу шараларын саясаттандырмай, халықтың талап-тілегін тыңдап, таразылап, талдап, айтылған сынескертпелерді орын алған мәселелерді шешуге пайдалануды ұсынды. Әкім қаланы қардан тазалау жұмысына да айрықша мән берді. Осы бағытта жасалып жатқан жұмыс жөнінде аудан әкімдерінен сұрады. Сарыарқа ауданының әкімі Арман Тұрлыбек қар тазалау жұмысына тиісті шаруашылық кәсіпорындарынан бөлек шағын және орта бизнес өкілдері де тартылып отырғанын жеткізді. Қаланың криминогендік жағдайы туралы ІІД басшысы А.Әубәкіров пен Жергілікті полиция қызметінің басшысы Б.Малыбаев мәлімет берді. Қала әкімі қоғамдық көліктің жол-апаттық жағдайға қатыстылығы туралы сұрады. Бұл ретте көлік жүргізуші лері нің қаншалықты кінәлі екендіктерін анықтауды тапсырды. Әкім қала тұрғындарынан автобус жүргізушілерінің рөлде отырып темекі шегетіндері, ұялы телефонмен сөйлесіп отыратындары туралы жиі шағым түсетінін ескертті. Өткен аптада Астана қаласының Жергілікті полиция қызметі елорда жол дарындағы апаттық жағдайды төмендету мақсатында «Автобус» жедел алдын алу шарасын ұйымдастырды. 26-28 қаңтар күндері өткен шара барысында полиция қызметкерлері қаладағы қоғамдық көліктерді, яғни автобустардың бағдарға шығар алдындағы техникалық жағдайын, жүргізушілердің тіркеу құжаттарын, медици налық тексеруден және техникалық бақылаудан өткендіктерін тексерді. Тексеріс барысында автобустарды тиісті нормативтер мен стандартты бұза отырып жүргізген, сонымен қатар көліктерді заңға қайшы қайта жабдықтаған жағдайлар орын алған. Автобус акциясы кезінде жүргізушілер тарапынан жол жүру ережесін сақтамаған 500-ге жуық оқиға тіркелген. Жалпы, жедел алдын алу шарасының қорытындысы бойынша автобус парктерінің 12 лауазымды тұлғасы әкімшілік жауапкершілікке тартылды. Ал жолаушыларды алып келе жатып, автобус рөлінде телефонмен сөйлескен жүргізушілер де тәртіпке шақырылды. Атап айтқанда, 64 жүргізушіге айыппұл салынды. Аппарат мәжілісінде қала әкімі қаладағы азық-түлік бағасына да назар аударды. Бұл ретте Ауыл шаруашылығы басқармасының басшысы Ардақ Досжан соңғы тәуліктерде көкөніс бағалары сәл өскенін айтып, бұл маусымдық жағдайға ғана байланысты болып отырғанын түсіндіріп берді. Ғалым ҚОЖАБЕКОВ

ҚАЛАНЫҢ КӨРІКТІ БОЛМАҒЫ АҒАШЫНАН Қала әкімі Әсет Исекешев Астананың қала құрылысы кеңесінің отырысына қатысып, елорданы көгалдандыру және абаттандыру, қала аумақтарын үйлесімді дамытуға қатысты мәселелерді қарады.

«Астана Бас жоспары» ғылымизерттеу жобалау институты директорының орынбасары Бақтыбай Тайталиев, қаланы көркейту, демалыс орындарын тиімді орналастыру жобаларымен таныстырды. Онда жаяу жүргіншілер мүдделерін қамти отырып көлік стратегиясын жүзеге асыру, қоғамдық кеңістіктерді көркейту көзделген. Осы ретте ғимараттардың қасбеттерін безендіруде оның эстетикалық тартымдылығына мән беру, сәйкес сыртқы жарнаманы орнала-

стыру, навигациялық көрсеткіштерді орналастыру қарастырылған. Жобалаушылардың айтуынша, шет аймақсыз шаһар қағидасымен рекреациялық аймақтары бар гүлбақтармен және тиісті инфрақұрылымы бар полицентристік қала жасау көзделуде. Мамандардың айтуынша, жақын болашақта елордамыз жаңа сипатымен көріктеніп, қала дамуының әлемдік стандарттарына сай көркеюіне басымдық берілетін болады. Қаланың жасыл қамалын қалау арқылы қоршаған

ортаны жақсарту мүмкіндіктерімен де таныстырды. «Креативті жобалар» бағдарламасы аясында елорданың түрлі бөлігінде 17 саябақ пен гүлбақ жасау бойынша жоба белсенді әзірленуде. Айта кетейік, Астананың қала құрылысы кеңесі бірыңғай сәулеттік және қала құрылысы саясатын іске асыру, қолға алынған жобалардың сапасын арттыру мақсатында құрылған. Кеңестің қызметі ұсынымдық сипатта жүзеге асырылады. Оның құрамына қалалық әкімдіктің өкілдері, сәулет, қала құрылысы және құрылыс істері бойынша жергілікті атқарушы органдардың, МСҚБ басқармасының басшылары, сондай-ақ, жетекші сәулетшілер кіреді. Айгүл УАЙСОВА

ХАЛЫҚ ПОЛИЦИЯҒА СЕНЕ МЕ? Елордада қылмыстық ахуал тұрақты. Қоғамда резонанс туғызған аты шулы қылмыстардың бәрі ашылған. Бұл туралы қала әкімі Әсет Исекешевтің қатысуымен өткен жедел кеңес отырысында белгілі болды. ІІД бастығы, полиция генерал-майоры Амантай Әубәкіровтің айтуынша, жүргізілген іс-шаралардың нәтижесінде ауыр, аса ауыр, сонымен қатар орта және жеңіл санаттағы қылмыстардың саны азайған. Қоғамда дау туғызған аты шулы қылмыстардың барлығы дерлік ашылған. Жедел кеңесте халықтың полицияға сенімін арттыру сөз болды. Олардың қызметінің ашықтығын қамтамасыз ету мен заң бұзушылықтардың алдын алуда нақты міндеттердің жүктелгендігі айтылды. «Халық полицияға сенуі керек. Тұрғындардың сенімін арттыру мақсатында Жедел басқару орталығының 102 пультіне қоңырау шалатын абоненттермен байланыс орнатылып, олардан орталықтың қызмет көрсету деңгейін бағалау сұралады. Өткен жылдан бастау алған мұндай тәжірибе оң нәтижесін беріп, одан әрі жалғасуда» дейді ІІД басшысы Амантай Әубәкіров.

Жиында бес институционалды реформаларды іске асыру бойынша Мемлекет басшысының тапсырмаларына сай қызметін өткен жылдың басынан бастаған жергілікті полиция қызметіне ерекше ден қойылды. «Ұлт жоспарын орындау барысында еліміздің бас қаласында криминогенді жағ дайды тұрақты қамтамасыз ету керек. Халық сенімін арттыру қажет. Бұл ретте қоғам мен құқық қорғау органдарының арасында көпір бөліп отырған ішкі істер органдары жанындағы құ рылған Қоғамдық кеңестің ролі ерекше. Сонымен қатар, жеделқызметтік жұмысты жақсарту қажет. Ұрлықтың алдын алып, қылмыс туралы барлық арыз бен хабарламаларға жедел ден қою және де жеке құрам арасында тәртіп пен заңдылықты сақтау маңызды» деп атап көрсетті ҚР ішкі істер министрі Қалмұханбет Қасымов. Өз кезегінде жеке құрам алдында сөз сөйлеген Астана қаласының әкімі

Әсет Исекешев елордалық полиция мен жергілікті атқарушы органдардың қарым-қаты насы алгоритміне тоқталды. Оның айтуынша, Астана қаласы дамып, онымен бірге астаналық полиция қызметі жетілдіруде. Қазіргі таңда «smart-технология» бағытында ең озық технологиялар қолданылуда. Астана көшелерінде заманауи камералар орнатылған және олардың саны артуда. Қала басшысы жергілікті полиция қызметіне қоғамдық орындар мен қала көшелерінде жасалатын құқық бұзушылықтарды алдын алуды нақтылады. Соны мен қатар, «EXPO – 2017» халықаралық көрмесін өткізу және дайындық кезеңінде ІІД елордалық статусқа сай болуын, тұрғындардың қауіпсіздігін және үлгілі қоғамдық құқықтық тәртіп жағдайын құруда барлық бағыт бойынша жоғары көрсеткішке қол жеткізу керектігін еске салды. Гүлмира АЙМАҒАНБЕТ

www.astana-akshamy.kz

ȹ

ӘЛЕУМЕТ

ӘЛЕУМЕТТІК ТӨЛЕМДЕР: ХАЛЫҚ ҚАНША АҚША АЛАДЫ?

ౢ˘೮˵˘˲ ˘˥́ˮ˘ˮ ˙˘˳˵˘˱ ˙̅˞ˢ˟˵ ˵˘˲˘˱́ˮ˘ˮ ˙˟˲˧ˬ˟˵˧ˮ ഉˬ˟˶˭˟˵˵˧˪ ˵഑ˬ˟˭˞˟˲ ϵ ˱˘˥́ˣ೦˘ ഑˳˵˧͘ ಁˬ˟˶˭˟˵˵˧˪ ˵഑ˬ˟˭˞˟˲˞˧ ˚˟˞˯˭˳˵˚˯˘˲˘ˬ́೪ ˟˳˟˱Ͳ ˵˟˶ ˯˲˵˘ˬ́೦́ ˢ˘೮˘ ˢ́ˬ˞́೮ ˙˘˳́ˮ˘ˮ ˙˘˳˵˘˱ ˘ˣ˘˭˘˵˵˘˲೦˘ ˢ˘೮˘ ˭഑ˬ˾˟˲ˬ˟˭˟ ˵˘೦˘˥́ˮ˞˘˞́͘ ʥ˧ˣ˞˧೮ ˭˘೪˳˘˵́˭́ˣ ʹ ˙˧˲˟˶˞˧೮ ೪˘ˬ˵˘˳́ˮ ˳˘ˮ˘˶ ˟˭˟˳͕ ˪˟˲˧˳˧ˮ˾˟͕ ˣ˟˥ˮ˟˵˘೪́ ˭˟ˮ ˢഉ˲˞˟˭˘೪́ˮ́೮ ˢ˘೮˘˾˘ ˵഑ˬ˟˭˭˟ˮ ˢ೴˲˛˧ˣ˶ ˵ഉ˲˵˧˙˧ˮ ˵೴˳˧ˮ˞˧˲˶͘

БІР БАЛА ТУСА, БІР ТҮП ЖУСАН АРТЫҚ ШЫҒАДЫ

МҮГЕДЕКТІККЕ ТАҒАЙЫНДАЛҒАН ТӨЛЕМ

Әлеуметтік жәрдемақы, әсіресе, әйелдерге көп төленеді. Бір бала туса да, бірнеше бала туса да белгіленген тәртіппен тағайындалады. Биыл бірінші, екінші және үшінші бала туғанда 71 270 теңге жөргекпұл беріледі. Төртінші және одан көп туғанға 118 783 теңге тағайындалған. Сала мамандарының айтуынша, егіз немесе үшем дүниеге келген жағдайда, бір реттік жәрдемақы әр балаға жеке төленеді. Әрине, оның мөлшері туу кезектігіне байланысты жүзеге асырылады. Аналар үшін бала 1 жасқа толғанға дейінгі бала күтіміне берілетін жәрдемақының көмегі көп. Ол екі жолмен тағайындалады. Жұмыс істей жүріп, декреттік демалысқа шыққан әйелдер ай сайын айлығының 40 пайызын алып отырады. Оны Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қоры төлейді. Мөлшеріне келсек, бала туу алдындағы соңғы 24 айға әлеуметтік аударымдар жүргізілген, орташа айлық кірісінің 40 пайызын құрайды. Ал жұмыссыз әйелдерге жәрдемақы республикалық бюджет есебінен төленеді.

Алдымен, мүгедек баланы тәрбиелеушілерге қатысты айтайық. Олардың ата-аналарына, қамқоршылары мен тәр бие леушісіне ай сайын 25 682 теңгеден төленеді. Ол отбасының кірісіне қарамастан тағайындалады. Жалпы, елімізде мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылар үш санатқа бөлінеді. Кәсiби аурулардан мүгедек болғандар, бала кезінен мүгедектер бірінші санатқа жатады. Олардың бірінші топ мүгедектеріне – 43 538 теңге, екінші топ мүгедектеріне – 33 999 теңге, үшінші топ мүгедектеріне – 23 970 теңге, 16 жасқа дейінгі мүгедек балаларға – 32 042 теңге, бала кезінен 1-топ мүгедектеріне – 43 538 теңге, бала кезінен 2-топ мүгедектеріне – 35 466 теңге, бала кезінен 3-топ мүгедектеріне 27 884 теңге тағайындалған. Мүгедектiкке әскери қызметті өтеу кезiнде алған жарақаттың салдарынан душар болған әскери қызметшiлер мен авариялық жағдайлар салдарынан мүгедек болған адамдар бар.

Ã·Ã·Ä Æ°Á°Ç°

ʧ̵̱̬̌̌ ʺ౭ˈʤʻʥʫ˃ʮʤʻʽʦʤ͕ ͨʤ̥̯̌̌̚​̯̬̌ಢ̌ ̬̦̣̌̌ಢ̦̌ ರ̡̞Ͳ ̥̖̯ͩ ̡̥̖̥̣̖̖̯​̡̯̞ ̖̥̖̭ ʤౢ ʤ̭̯̦̌̌ ದ̣̭̼̌̌ ̨̜̼̦̹̍̌ ̴̛Ͳ ̛̣̌ ̣̼ ʹ ͨಁ̣̖̱̥̖̯​̡̯̞ ್̯̣̖̥Ͳ ̖̬̞̔̔ ̨̨̖̥̭̯̬̣̼̏̔̏̌̌ದ ̖̭̖̪Ͳ ̯̖̱ ̨̬̯̣̼̌ಢ̼ͩ ̖̪̬̯̥̖̦̯̞̔̌̌ ̡̨̛̬̖̯̬̼̦̼̔ಪ ̨̬̼̦̭̬̼̍̌̌͗

ЗЕЙНЕТАҚЫ МЕН ЖӘРДЕМАҚЫ 20 ПАЙЫЗҒА ӨСЕДІ

– Ел Тәуелсіздігінің 25 жылдық салтанатты жиынында Президент Үкіметке 2016 жылмен салыстырғанда зейнетақы мөлшерін 20 па йызға өсіру ді тапсырды. Бұл 2,2 миллион адамды қамтиды. Сонымен қатар, 2017 жылдың шілде айынан бастап баланың дүниеге келуіне орай берілетін бір реттік жәр демақы мөлшерін де көтеруді ұсынды. Осыған байланысты Елбасы тапсырмасын орындауда 2017 жылдың 1 шілдесінен бастап Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 28 маусымдағы «Балалы отбасыларға берілетін мемлекеттік жәрдемақылар туралы» заңына тиісті өзгерістер мен толықтырулар енгізіліп, бала тууына байланысты жәрдемақы мөлшерін 20 пайызға көтеру көзделуде.

:

3

Олардың бірінші топ мүгедектеріне – 51 609 теңге, екінші топ мүгедектеріне – 41 581 теңге, ал үшінші топ мүгедектеріне 32 042 теңге беріледі. Сонымен қатар, орган қызметкерлері арасынан шыққан бірінші топ мүгедектеріне – 67 018 теңге, екінші топ мүгедектеріне – 47 696 теңге, үшінші топ мүгедектеріне 32 042 теңгеден төленеді.

ЕҢБЕККЕ ЖАРАМСЫЗДЫҚ ЕСКЕРІЛЕДІ Елімізде асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша да жәрдемақы тағайындалған. Яғни, еңбекке жарамсыз бір мүшесі болған кезде – 21 035 теңге, екеу болған кезде – 36 444 теңге, үшеу болған кезде – 45 250 теңге, төртеу болған кезде – 47 940 теңге, бесеу болған кезде 49 652 теңгеден отбасының барлық еңбекке жарамсыз мүшелеріне беріледі. Егер отбасының еңбекке жарамсыз алты және одан да көп мүшелері болған кезде, әр мүшесіне арналған жәрдемақының мөлшері есептеледі. Ол 51 609 теңгеден басталады. Ата-анасының екеуі де қайтыс болған кезде жетім балалардың әрқайсысына – 28 862 теңге, отбасының еңбекке жарамсыз өзге мүшелеріне – 13 208 теңге, бірақ отбасының еңбекке жарамсыз барлық мүшелеріне ең төменгі күнкөріс деңгейінен аспайтын мөлшерлеме, яғни 62 616 теңге тағайындалады.

АРНАУЛЫ МЕМЛЕКЕТТІК ЖӘРДЕМАҚЫЛАР

4-ші және одан көп бала туғанда

Елімізде арнаулы мемлекеттік жәрдемақылар да тағайындалған. Ол бойынша ҰОС қатысушысына – 36 304 теңге, ҰОС мүгедектеріне – 36 304 теңге, мәртебесі ҰОС қатысушыларына теңестірілгендерге – 14 046 теңге, мүгедектеріне теңестірілген тұлғаларға – 17 131 теңге, ҰОС кезінде қаза тапқан немесе хабарсыз кеткен жауынгерлердiң атааналары мен екiншi рет некеге тұрмаған жесiрлерi 10 166 теңге алады. Сол сияқты Ауған соғысының ардагерлеріне, арнаулы мемлекеттік органдарда қызмет атқару кезiнде қаза тапқандарға, Чернобыль апатына қатысушыларға – 10 415 теңге, Кеңес одағының батырлары, үшінші дәрежелі Еңбек Даңқы ордені иегерлері мен «Қазақстанның ғарышкерұшқышы» мәртебесіне ие болғандарға 314 552 теңге төленеді. Гүлмира АЙМАҒАНБЕТ

4

ȹ

www.astana-akshamy.kz

ЕСЕП

ЕСІЛ АУДАНЫНЫҢ ЕРТЕҢІ

тылды. Ал бағдаршамдар мен соған ұқсас өзге де мәселелер назарға алынатыны айтылды.

ʫˁʶʳ ౬ʱʸʫˀ ˁ౬ˀʳʸʫʪʳ Сондай-ақ, кездесуде «Заречный» тұрғын алабында екі қабатты тұрғын үйлер 2018 жылға дейін сүрілетіні белгілі болды. «Шығыс Ильинка» тұрғын алабында 2008 жылдан бері шешімін таппай келе жатқан жол салу мәселесі биыл орнынан қозғалатыны анықталды. Күні кеше ғана қалада ашық құдықтарға қатысты төтенше жағдай орын алды. Бұл үлкен мәселе тудырып отырғанын жасырмаған Ермағамбет Бөлекбаев егер осындай фактіге жолыққан жағдайда «109» қызметіне хабарласу керектігін, жедел шараКеше аудан әкімдерінің халыққа есеп беруі кездесуінің аясында Есіл ауданының басшысы Ермағанбет Бөлекбаев «Ана мен бала ұлттық ғылыми орталығы» АҚ ұжымымен жүздесті. Астана әкімінің орынбасары Ермек Аманшаев қатысып, сөз сөйлеп ашқан шарада аудан дамуының өткен жылғы әлеуметтік-экономикалық қорытындылары баяндалып, алда атқарылар жұмыстар таныстырылды. Астана әкімдігінде елорданы 2020 жылға дейін дамыту бағыттары белгіленіп, соған сәйкес «20 нақты бастама» атты бағдарлама әзірленді. Ағымдағы жылы аталмыш бағдарламада көрсетілген міндеттерге сай қимылдайтындықтарын айтқан Е.Бөлекбаев, әсіресе, «ЭКСПО-2017» халықара лық мамандан дырылған көр месі қарсаңында аудан басшылығының алдына ауқымды межелер қойылғанын атап өтті. Есіл – Сарыарқа мен Алматы аудандарына қарағанда халқы аздау және соңғы екеуімен салыстырғанда жаңа аудан. Бір қараған адамға, мұнда айтарлықтай түйткілдер жоқ сияқты болып көрінеді. Алайда мұнда да атқарылар шаруалар жеткілікті екен.

ౢʽ౞ʤʺʪˏౢ ʶಉʸʳʶ ʶಉʥʫʱʫʪʳ Қаладағы қоғамдық көлік мәселесі өзекті тақырыптардың біріне айналып отыр. Бұл есеп беру кездесуінде де осы тақырып қозғалмай қоймады. Мұнымен қатар «ЭКСПО-2017» көрмесі уақытында кептеліс көбейіп кете ме деп алаңдаушылық білдіріп отырғандар да бар. Мәселен, «Көктал» кентінде тұратын Бәтима Жүкен есімді тұрғын Ана мен бала ғылыми орталығындағы жұмысына автобус ауыстырып жетуге мәжбүр болып отырғанын айтады. Оның сөзінше, алдымен № 46 автобуспен «Азия Парк» аялдамасына дейін жетіп, бұдан соң діттеген жеріне бару

үшін басқа қоғамдық көлікке отырады. Оның үстіне аталмыш бағдардың қатынау жиілігі мен сыйымдылығы да жолаушының көңілін көншітпейді. Осыған ұқсас шағымды №188 көшеден пәтер алған өзге де медицина қызметкерлері жеткізді. Бұл мәселеге қала әкімдігі «ЭКСПО-2017» көрмесі аясында биыл 380 жаңа автобус сатып алуды жоспарлап отырғаны, соның ішінде жеті Shuttle Bus бағдарды жолға шығару белгілеп қойылғаны, осындай автобустардың жалпы саны 113 болатыны, олардың қатынау аралығы 5-7 минуттан аспайтыны айтылды.

ˑʶˁʿʽ ͵ ౬ʸʶʫʻ ʫʺ˃ʰˈʤʻ «Жалпы алғанда «ЭКСПО – 2017» көрмесін өткізу жөнінде арнайы штаб құрылды. Оны Астана әкімі Әсет Исекешев басқарып отыр. Барлық өзекті мәселелер сол штаб отырыстарында талқылануда» деп жауап берді Есіл ауданының әкімі. Штаб жұмысы жөнінде Ермек Аманшаев толығырақ мәлімет берді. «Штаб отырыс тары күнде өтеді деп айтуға болады. Күн тәртібіне қалада жедел атқарылуы тиіс жұмыстар шығарылуда. Мәселен, көліклогистикалық мәселеге келгенде, қазіргі таңда «ЭКСПО-2017» көрмесі уақытында жолаушылар ағыны қанша болатыны, қай ауданда олардың саны көбейетінін анықтадық. Қандай шараларды қолданатынымызды алдын ала әлеуметтік желілер, бұқаралық

ақпарат құралдары арқылы хабарлайтын боламыз» деді Астана әкімінің орынбасары. Қалалық Жолаушылар көлігі басқармасының өкілінің айтуынша, кептелістерді болдырмау үшін биыл Қабанбай батыр даңғылы мен тағы бірқатар көшелерге, жалпы ұзындығы 64 шақырымды құрайтын автобустарға арналған жолақ салынады. 380 жаңа автобус 11 бағдарға бөлінеді, атап айтсақ, № 10, 12, 51 сын-

қарастырылады. Ата-аналардың біразы балаларын мектепке жеке көліктерімен апарады. Сонда көлік қоятын орынды таппай қиналады. Кездесуде мектептер жанында автотұрақтар салу, көлік ағынының қатты болуынан Ұлы дала көшесіне бағдаршамдар орнату, Мәңгілік ел маңында көліктер жылдамдығын көр сетілген сағатына 70 шақырымнан азайту, жолаушылар өткелін салу

Есіл – Сарыарқа мен Алматы аудандарына қарағанда халқы аздау және соңғы екеуімен салыстырғанда жаңа аудан. Бір қараған адамға, мұнда айтарлықтай түйткілдер жоқ сияқты болып көрінеді. Алайда мұнда да атқарылар шаруалар жеткілікті екен ды бағыттарға беріледі. № 46 бағытқа келсек, аталмыш басқарма өкілі бұл бағытта автобустар саны жеткіліксіз екенін мойындады. Жаңа автобустар алдағы наурыз бен мамыр айларының аралығында қалаға жеткізіле бастайды. Сонда № 46 бағытқа да жаңа автобустар беру

мәселелері көтерілді. Автотұрақ мәселесіне келгенде мектептердің құрылысын жүргізгенде белгіленген стандарттар оған мүмкіндік бермейтіні, мұны мектеп автобустарын сатып алумен шешу жоспарланып отырғаны, оқу жылының аяғында бұл мәселе нақтыланатыны ай-

лар қабылданатынын айтып өтті. Астанада баспана алу – тағы бір өзекті тақырыптардың бірі.

2010 жылдан бері тұрғын үй кезегінде тұрған Бәтима Жүкен кезек алдыға емес, керісінше артқа жылжып бара жатқанына наразылық білдірді. «Кеше ғана 4575-ші болып тұрғанмын. Бүгін 4576-шы орында тұрмын. Мұны қалай түсінеміз? Сайтта қазір өзіңнің кезегіңді ғана көре аласың, өзгелер туралы мәлімет жасырулы. Ашықтық қайда?» деді ол. Бұған Тұрғын үй басқармасының өкілі жауап беруге тырысты. Алайда оның жауабына тұрғын қанағаттанбады. Кездесуден соң Ермек Аманшаев анық-қанығына көз жеткізуге уәде берді. Өзімізге ұнаған бір жайтты айтайық. Бұрын әр аудан әкімінің есеп беруіне сол аудан тұрғындары ғана қатысуы міндетті сияқты болып тұратын. Ал Ермағамбет Бөлекбаев кез келген аудан тұрғыны оның халықпен кездесуіне келе алатынын, сұрақты сәйкес аудан басшылығына жеткізетінін айтты. Аманғали ҚАЛЖАНОВ

www.astana-akshamy.kz

ȹ

ЕСЕП

5

келтірсе. Одан кейін бізде кәріз жүйесі болмағандықтан, жеке тұрғын үйдегі тұрғындар барлық кір суды жолға төгеді. Содан ауа ластанады. Көктал тұрғын алабы орталық кәріз жүйесіне қашан қосылады?» деп сұрады Сабыр Құсайынов деген ақсақал. «Өткен жылы өз еркімен мешітті салуды бастаған жеке кәсіпкермен сөйлестік. Әзірше, ол кісі де ептеген қаржылай қиындықтар туып тұр. Біз оған ұсынысымызды білдіріп, мешітті тезірек аяқтау туралы өтінішімізді айттық» деп Арман Тұрлыбек қарияның сұрағына жауап берді. Одан кейін Андрей Лукин елорда әкімдігінде бас

КӨКТАЛ ТҰРҒЫНДАРЫМЕН КЕЗДЕСТІ Астанада аудан басшыларының кезекті есеп беру жиындары басталды. Кеше елордадағы Сарыарқа ауданы әкімі Арман Тұрлыбек алғашқы кездесуін Көктал тұрғын алабынан бастады. Оған қала әкімінің орынбасары Андрей Лукин қатысты.

ʤ˃ౢʤˀˏʸ౞ʤʻ ʮ౭ʺˏˁ ʮʫ˃ʫˀʸʳʶ Алдымен аудан басшысы өз баяндамасында өткен жылы атқарылған жұмыстарға кеңірек тоқталды. Оның айтуынша, мешін жылындағы халыққа есеп беру кездесулерінде тұрғындардан 97 сұрақ түсіп, оның 88-і түсіндіріліп, 9-ы бақылауға алынған. Соның нәтижесінде жұртшылықтан түскен ұсыныстар бойынша іс-шаралар жоспары бекітіліп, ол өзекті мәселелерді шешуге мүмкіндік берген.

– Өткен жылы ауданға қарасты Ақмола және Наурыз көшелері қоғамдық көлікке ыңғайлы болу үшін абаттандырылып, «Өндіріс» тұрғын алабының 25 көшесіне қатты материалдар төселді. №68 мектеп алдынан Құсмұрын көшесіне дейін «жасанды кедергі» орнатылды. №24 қоғамдық көлігінің маршруты «Нефтяник» алабына дейін ұзартылып, Жолымбетов көшесі жарықтандырылып, қоғамдық көліктердің кестесі қайта қаралды. Жалпы құны 644,1 млн теңгеге 19 ауланы абаттандыру жұмыстары жүргізіліп, 29 тұрғын үйдің қасбеті қалпына келтірілді. Құны 118,9 млн теңгені құрайтын 4 үйде жөндеу жұмыстары жүргізілді. Ұзындығы 8,8 км құрайтын 16 көшеде орташа жөндеу жұмыстары жүргізілді. Бүгінде кондоминиум тіркеуі жоқ 315 үйдің 288-і тіркелді, қалған 27 үйді 2017 жылы

тіркеуден өткізу жоспарлануда. Сондай-ақ, өткен жылы білім беру саласы бойынша үш объектінің құрылысы аяқталды, – деді Арман Тұрлыбек. Одан кейін аудан басшысы биыл жүзеге асатын шараларды да қысқаша айтып өтті.

ʮʽʸʪˏ౦ ʪʤ˄ˏ ʥʳ˃ʫ ʺʫ͍ Сарыарқа – елордадағы түйткілді мәселесі көп аудан. Өйткені онда көбінесе проблемасы мол шеткі аймақтар мен кеңестік дәуірде салынып, әбден тозығы жеткен ескі үйлер жетіп артылады. Кейбір көшелердегі адам мен көлік жүретін жолдардың да жағдайы сын көтермейді. Жиында соның бәрі көтерілді. «Көктал-2 тұрғын алабында тұрамын. Былтыр жазда бізге кәріз жүйесін орнатамыз деп жолдың бойын қазды. Ол жұмыс толық аяқталған жоқ. Ол қазылған шұқыр дұрыс жабылмады. Соған балаларымыз түсіп кете ме деп күн сайын зәреміз ұшады. Қопарып тастаған жолдың да берекесі кетті. Дәл жанымызда №68 мектеп орналасқан. Соған өтетін жолда жаяу жүргінші өтетін белгі жоқ. Түнде көшеміз тастай қараңғы, жарық жоқ. Осы мәселені шешіп берсеңіздер» деді Наурыз көшесіндегі №32 үйдің тұрғыны. Осындай проблеманы Байқоңыр көшесінің тұрғыны да көтерді. Оның айтуынша, жолдың бойында

жаяу адам жүретін тротуарлар салынбаған көктем мен күзде тұрғындар батпаққа батып, көп мехнат кешеді екен. Сондай-ақ, көлік жүретін жолдан жаяу жүргіншілер белгісі қойылмағандықтан, мектеп жасындағы балалар үшін қиындық туып отырғанын жеткізді. Осы сұраққа елорда әкімінің орынбасары Андрей Лукиннің

Бүгінде құрылысы тоқтап тұрған мешіт үйі қашан пайдалануға беріледі деген сұрақтар, әсіресе, қариялар тарапынан жиі қойылды. «Он жылдан бері Көкталдағы мешіттің ашылуын асыға күтіп жүрміз. Әсіресе, жасы келген үлкен кісілер амалсыздан жұма күндері орталық мешітке барады. Осы қашан шешіледі? Со-

Мешін жылындағы халыққа есеп беру кездесулерінде тұрғындардан 97 сұрақ түсіп, оның 88-і түсіндіріліп, 9-ы бақылауға алынған. Соның нәтижесінде жұртшылықтан түскен ұсыныстар бойынша іс-шаралар жоспары бекітіліп, ол өзекті мәселелерді шешуге мүмкіндік берген өзі араласып, айтылған мәселені оң шешіңіздер деп жауапты лауазымды тұлғаларға тапсырма берді.

ʺʫˌʳ˃ ౢ౭ˀˏʸˏˁˏ ͪౢʤˀ˃ʤʱʪˏͫ Көктал тұрғын алабының тұрғындары жыл сайын мешіт мәселесін көтеріп келеді.

дан кейін біздің тұрғындардың көбі жер үйде тұрады. Қыс басталысымен тонналап көмір жағамыз. Үнемі тұрғын алапты қою түтін басады. Осы жеке секторларды газға ауыстыру бола ма екен? Мен Қайыңды көшесінде тұрамын. Көшенің жолы өте нашар. Жаяу жүре алмаймыз. Осыны бір қалыпқа

қалаға газ тарту мәселесі кең талқыланып жатқанын айтып, бірақ жақын арада Көкталдағы тұрғын үйлерді газдандыру әзірше болмайтынын айтты.

– Біздің үй автономмен жылытылады. Жолдасым екеуміз зейнеткерміз. Айына жылу мен электр жүйесіне 45 мың теңге төлейміз. Қалған ақшамызбен әупірімдеп өмір сүріп келеміз. Осы үйде 13 жылдан бері тұрамыз. Әлі қолымызға үйдің құжаты тиген жоқ. Тіркелген де жоқпыз. Осы сұрақты жыл сайын қоямын, қашан шешіледі, – деді Тілендиев көшесіндегі №44/1 үйдің тұрғыны. Оған лауазымды тұлғалар жақында ғана елордада ПИК мәселесіне қатысты тұрғындардың қоғамдық қабылдауында осы проблема көтерілгені жайында айтып, оның жақында шешіліп қалуы мүмкін екендігін жеткізді. Түйіндеп айтқанда, тұрғындарды мазалаған мәселелер лауазымды тұлғалар тарапынан қолдау тауып, өзара түсіністік қалыптасты. Азамат ЕСЕНЖОЛ

6

ȹ

www.astana-akshamy.kz

ҰЛТ ҰПАЙЫ

Сайлау БАЙЗАҚОВ,

халықаралық басқару академиясының академигі:

ӨЛШЕМІ БАР

ЭКОНОМИКА ҒАНА РЕТТЕУГЕ КӨНЕДІ ˁ˘ˮ˘ˬ́ ೦೵˭́˲́ˮ ˟ˬ ̃˪˯ˮ˯˭ˤ˪˘˳́ˮ ˞˘˭́˵˶ ˭˟ˮ ˯ˮ́ ˵˟˲˟೮ ˣ˟˲˵˵˟˶˛˟ ˘˲ˮ˘˱ ˪˟ˬ˟ ˢ˘˵೪˘ˮ ˪഑˲ˮ˟˪˵˧ ೦˘ˬ́˭ ˁ˘˥ˬ˘˶ ʥ˘˥ˣ˘೪˯˚˵́೮ ˵˶೦˘ˮ ˺˘ˬ೪́ ೴˾˧ˮ ˘˵೪˘˲೦˘ˮ ˟೮˙˟˛˧ ˣ˯˲͘ ʥˤ́ˬ ˘˲˞˘೪˵́ ˘ˣ˘˭˘˵ ˳˟೮˛˧˲ˬ˧ ˳˟˪˳˟ˮ˛˟ ˵˯ˬ˘˞́͘ ˁ˯ˮ˞˘ ˞˘ ೪˘ˢ́˲ˬ́ ೪˘˥˲˘˵́ˮ˘ˮ ˵˘˥˭˘˥͕ ˟ˬ ˤ˛˧ˬ˧˛˧ˮ˧೮ ˞˘˭˶́ˮ˘ ˟ˬ˟˶ˬ˧ ೴ˬ˟˳ ೪˯˳́˱ ˪˟ˬ˟˞˧͘ ˃˘̆˶˞˘ ˘೦˘˭́ˣ˙˟ˮ ˢ೴ˣ ˞˟˳˧˱͕ ഑˭˧˲ ˢ˯ˬ́ˮ˘ˮ ˯˥ ˵˘˲˵́˱͕ ̃˪˯ˮ˯˭ˤ˪˘ˬ́೪ ˵˘೪́˲́˱˵˘ ഉ೮˛˧˭˟ ഑˲˙˧˵˪˟ˮ ˟˞˧˪͘

ЭКОНОМИКАНЫҢ ДАМУЫН ИННОВАЦИЯЛАУДЫ ҮШ ТҮРЛІ БАҒЫТТА ЖҮРГІЗГЕН ДҰРЫС – Өткен жылы тәуелсіздіктің ширек ғасыр тойын атап өттік. Әрине, 25 жыл деген аз мерзім емес, біраз қиыншылықтар да болды. Бүгінгі күнмен сараптап қарағанда ел экономикасы қандай табыстарға қол жеткізді, олқы тұстарымыз қайсы? Осыған тереңдеп тоқталсаңыз?

– Өмірде өткен уақыт туралы айтудан оңай дүние жоқ. Кеңес үкіметінің тұсында жалған идеология мен саясиәлеуметтік және экономикалық меншіктер мәселелерін шешу кезінде шырмалып қалған кедергілерден көз ашпадық. Бейнелеп айтқанда, қою қара түннің ішінде жүргендей күй кештік. Бір қарағанда, теория бойынша тірі, ал іс жүзінде тоқырауды бастан кешкен басқарудың социалистік принциптерінен, әзір тұрған прогрессивті және дамуға серпін беретін капиталистік бағытқа көшу күрделі емес секілді. Бірақ оны іс жүзінде жүзеге асыру, түбі тереңдеп кеткен қоғамдық меншіктегі экономикалық жүйені әлеуметтік- саяси және идеология жағынан өзгерту оңайға соқпайды. Сөз жоқ, егемендіктің елең-алаң шағында нарықтық қатынастарға көшуде қиындықтар кездесті. Ол туралы баспасөзде жазылды. Содан кейін Қазақстанның экономикасы 20002010 жылдар аралығында 2007-2008 жылдардағы дағдарысқа қарамастан айтарлықтай дамыды. Одан кейінгі 2011-2015 жылдардағы еліміздің даму қарқынында менің жеке көзқарасым бойынша ептеген кемшіліктер болды. Бірақ ол нақты экономика мен қаржы экономикаларының өсу, даму қарқынына байланысты емес. Ол экономиканы басқару жүйесіндегі механизмдердің кемшілігінен болды ғой деп ойлаймын. Оған себеп, дамыған елдердің бізге келген консультанттары өз экономикаларындағы басқарудың қолданбалы механизмдерді, әдістемелерді, сол батыстан келген күйінде көшіріп алуымызды қалайды. Рас,

бізге консультант та, кеңес те артық болмайды. Дегенмен, осы әдістеме мәселесі біздің елімізде әлі де болса босаңдау, ғылыми жұмыстағы кемістігіміз болып саналады. Мысалы, дамыған елден техника сатып алудан ағат жіберсек, оның зардабы бір өндіріс орнына ғана тиеді. Ал тетік, әдістеме сатып алсақ, ондағы ағаттық барлық өндіріс орындарын жайлайды. Сондықтан экономиканы басқару технологиясын батыстан алатын болсақ, оны әбден сын көзінен өткізіп, біздің болмысымызбен безбендеп, електен өткізген жөн деп ойлаймын. Бір мысал келтірейін. Жуырда Назарбаев университетіндегі «Талдау орталығы» үлкен форум өткізді. Онда басқару технологиясы мен экономикалық қаржы жүйесін жетілдіру мәселесі сөз болды. Форумға шетелдің оқымыстыларымен бірге, отандық ғалымдар да қатысты. Олар Қазақстан экономикасына қатысты мәселелерді талқылады. Кеңеске қатысқан эксперттер мен ғалымдар басқаруға пайдаланатын механизмдерді жетік білетін болып шықты. Олардың ұсыныстарының ішінде іске асыруға болатын технологиялар бар. Қосылған құндардың жалғасын ұзарту жолдары, әрине, біздің басқару жұмыстарына өте қажет қолданбалы инновациялық әдістемелер қатарына жатады. Әсіресе, мені басқару механизмдерін жетілдіру мәселесі толғантады. Мәселен, жақында Мәскеудегі экономикалық форумда орыс эксперттері «Инфляция ничего, индустриализация все» деген ұран тастады. Айтылған ұран жалаң доллардың сатып алу қабілеті деген әдістемеге қарсы айтылып отыр. Бұл маған олардың жанайқайы секілді көрінді. Оны қазір қолданып жүрген «инфляционное таргетирование» деген қолданбалы механизмге қарсы пікір деп түсінуге болады. Сондықтан жалпақ әлемге бірдей, олардың «кейбір» өзгеше көзқарастарына, идеологиясы мен діни ұстанымына бағынбайтын тек елдің нақты экономикасының өзіне ғана тән объективті заңдылықтарынан туындайтын, бизнеске де, басқару жұмыстарына да жарамды механизмдер жүйесін түбімен зерттеу, шыңдау, жетілдіру, жаңаша ин-

новациялау менің күнделікті жұмысыма айналды. Осы мақсатыма жете аламын ба, жетпей қаламын ба деп кейде алаңдаймын.

– Қазіргі таңда әлемдік қаржы дағдарысы туралы көп айтылады. Оның мемлекетімізге тигізіп отырған зардабы көп. Осы күрделі кезеңнен шығудың жолдары бар ма?

– Әрине, бар. Қандай елде болсын қаржы саясаты мен экономика саясаты қатарласып отырады. Олардың арасын бір-бірімен жақындастыратын жоғарғы дәрежеде инновацияландырылған технологиялар жүйесі болуы қажет. Айталық, екінші дүниежүзілік соғыстан кейін Жапония мен Германия өздерінің экономикалық басқару жүйесінің өзіндік инновациялық механизмін тыңғылықты дайындап, үлкен жетістікке қол жеткізді. Малайзия өз жолын өзі анықтайтын жаңа инновациялық механизмдер жүйесін жасады. Сингапур да солай. Бірақ біздің мемлекетіміз Елбасының 2009 жылы жазған «Бесінші жол» мақаласында көрсетілген басқарудың әлеуметтіксаяси даму жүйесін инновациялау, елдің еңбек және қаржы экономикаларының инновациялық даму дәрежесіне тәуелді. Олай деп айтуыма негіз бар. Нарықтық қатынасқа негізделген әр мемлекеттің потенциалы өскен сайын осы үш инновациялар жүйесіне, оның ішінде: техника-технологиялау, валюталық-қаржылау және әлеуметтік-саяси басқаруды инновациялау жұмыстары бір-біріне сай, жаңғырып, жаңару керектігі, жоғарыда айтқан «Бесінші жол» деген мақалада нақты көрсетілген. Осы үш инновациялық жүйесіне өз уақытымен жаңарту жұмыстары жүргізілмей, қақтың суы секілді бір орында тұрып қалса, экономика тоқырайды. Ал осы үшеуі И.Крыловтың «Аққу, шортан Һәм шаян» мысалындағыдай үш жаққа тартса, онда нағыз аласапыран басталады. Бұл проблеманың әлем бойына шешілмеген тұстары көп. Оның бірі – экономикалық басқару механизмдерінің негізгі өлшемдерін ғылыми-технологиялық жетістіктер арқылы ұтымды пайдаланып, уақыт талабына сай жаңартып отырсақ, көптеген жетістікке жетуге болады. Бұл жайында француз ғалымы Лионель

Столерю өз кітабында тереңірек жазған. Сондықтан Мемлекет басшысы айтқан үш түрлі инновацияны басқару жүйесін үш көрсеткіш арқылы, яғни, нақты ішкі өнім, номиналды ішкі өнім және нақты тұтынылған ішкі өнім арқылы бір-бірімен сабақтастыру қажет.

НАРЫҚТА ТЕҢГЕНІҢ ҚҰНДЫЛЫҒЫН САҚТАУ ОҢАЙ ЕМЕС – Теңгенің құндылығын сақтап қалу үшін қандай мүмкіндіктерді қарастыру қажет?

– Алдымен инфляцияны анықтап алайық. Белгілі экономист Валентин Катасонов оны «простое определение инфляции – всеобщий рост цен на услуги и товары и потеря стоимости денег» деп түсіндіреді. Бұл түсінік ғылыми тұрғыдан алғанда, екіұшты ойды білдіреді. Мысалы, бірі – «қырық» деп, екіншісі – «сорок» деп таласып тұрған секілді. Әрине, бұл – бағаның қалай өскенін, ақшаның көптігі ме, әлде тауардың өзіндік құны өскенінен бе деген сұраққа жауап бере алмайды. Мәселен, тауар бағасы да, ақшаның бағасы да өсіп жатуы әбден мүмкін. Өйткені оларды басқару тетіктері әртүрлі координат жүйесінде жатыр. Оның үстіне олардан түсетін пайданың бірі – банк жүйесінің игілігіне, екіншісі – нақты еңбек экономикасының игілігіне жұмсалады. Сондықтан анықтама авторы қосымша «Наиболее вероятная причина инфляции – это общий спад экономики страны при сохранении зарплат граждан в прежнем размере» деп жазыпты. Мұнда автор инфляцияны нақты экономиканың еңбекақысымен тікелей байланыстырады, бірақ қаржы және ақша құны туралы сөз жоқ. Мәселен, нақты экономикада биыл былтырға қарағанда ғылыми техниканың қатты дамуы арқылы еңбекпен капиталдың өнімі екі есе өсті делік. Айналымдағы өнім өсті, тауар көбейгеннен соң оны сатып алу үшін айналымдағы еңбекақы да өсуі керек. Сондықтан автор инфляцияны

www.astana-akshamy.kz

ȹ

ҰЛТ ҰПАЙЫ да, девальвацияны да инновациялармен және бәсеке әсерімен, былайша айтқанда, ғылым мен техникаға, технологияға байланыстыруы керек еді. Алайда, нарықта теңгенің құндылығын сақтап қалу қиын. Және оны сақтау қажет деп санамаймын. Өйткені басқару жұмысындағы әлеуметтік-саяси инновациялау тек қана әлеуметтік емес, экономикалық саяси шешім қабылдау деп түсінген дұрыс. Сондықтан да теңгенің құндылығын күнделікті есептеп, оны тұрмыста реттегіш ретінде пайдаланады. Жалпы ақшаның құны мен сол арқылы инфляцияны анықтау үшін ғылымитехнологиялық потенциалының дамуынан байқауға болады. Оның экономикаға тікелей байланысы бар. Елбасының «Бесінші жол» мақаласында айтылған үш инновациялық бағытты дамыту қажет. Олар: біріншісі – валютақаржы экономикасындағы инновацияны дамыту, екіншісі – нақты экономикадағы технологиялық инновацияны дамыту, үшіншісі – саяси-әлеуметтік экономи калық механизмдегі инновацияны дамыту. Осы бір-бірімен тамырласып жатқан үш бағыт сапалы жүзеге асса экономиканың бойына қан жүгіріп, ілгерілейді. Егер де оның біреуінің дамуы бәсеңдесе де, қалғандарының қуаты кемиді. Сондықтан осы салада жүрген азаматтардың бәрі де инновацияны дамытудың жолын ұстанған жөн. Сонымен бірге ақша мен тауар айналымының жоғарғы жұмыс істеуіне

Áǽ¼Í×É×Ķ h½ÁͳÉÔ³ ÂÊÇm ȼIJ¼Ç¼Í×ÉÀ¼ ¼ÅÎ×Çı¼É ĴÔ ÄÉÉʾ¼ ÒÄÛÇ×IJ ½¼ı×ÎÎ× À¼È×ÎÏ IJ¼ÂÁÎ ÊÇ¼Ì ½³Ì³ÉԳͳ Č ¾¼ÇÚμ IJ¼ÌÂ× ÙÆÊÉÊ ÈÄ Æ¼Í×ÉÀ¼ı× ÄÉÉʾ¼ÒÄÛÉ× À¼È×ÎÏ ÁÆ³É Ô³Í³ Č É¼IJÎ× ÙÆÊÉÊ ÈÄƼÀ¼ı× ÎÁÑÉÊ ÇÊ¿ÄÛÇ×IJ ÄÉÉʾ¼ÒÄÛ É× À¼È×ÎÏ ĴÔ³ÉԳͳ Č Í¼ÛÍÄ ĵÇÁÏÈÁÎÎ³Æ ÙÆÊÉÊÈÄƼÀ¼ı× ÎÁγÆÎÁÌÀÁ¿³ ÄÉÉʾ¼ ÒÄÛÉ× À¼È×ÎÏ ÊÍ× ½³Ì ½³Ì³ÈÁÉ Î¼È×ÌǼ Í×Ë Â¼ÎIJ¼É ĴÔ ½¼ı×Πͼ˼Ç× ÂĴÃÁ¿Á ¼Íͼ ÙÆÊÉÊÈÄƼÉ×Ķ ½ÊÅ×ɼ IJ¼É ÂĴ¿³Ì³Ë ³Ç¿Á̳ÇÁÅÀ³

дем беретін басқару саласы да сапалы жүргізілгені дұрыс. Бүгінде «Нұрлы жол» бағдарламасы экономикамыздың даму жолындағы бірегей жобаға айналды. Онда үш инновациялар тобы бір-бірімен таласып жатыр. Менің ойымша, «Бесінші жолдағы» рецепті пайдалана отырып, нақты экономика, қаржы-қаражат және саяси-әлеуметтік салаларды инновациялау бағдарламаларына жіктеп, саралау қажет. Өйткені оларды жасаудың механизмдері өзгеше. Осы

үш инновацияның механизмдерін түбегейлі зерттеп шешпей, экономикамызды толық либерализация жасап, диверсификациялық деп айта алмаймыз. Осы ойға «Бесінші жолды» оқыған сайын қайталап келе бересің, бұл жол – ел Президентінің өзі көрсеткен жол. Аталған күрделі мәселе жайында 2009 жылғы үлкен дағдарыстың алдында Мемлекет басшысының «Дағдарыстан шығудың кілті» және «Бесінші жол» деп аталған екі мақаласында кеңірек айтылған. Онда жоғарыда келтірген үш инновациялық дамуды бізде ғана емес, жалпақ әлем экономикасында қолдану қажет делінген.

– Аға, сонда инфляциямен күресу Дон Кихоттың желдиірменімен алысқаны тәрізді болғаны ма?

– Жоқ. Инфляция индикаторы керек. Бірақ, ол жеткіліксіз. Көптеген ғалымдар мен эксперттер инфляцияны бағалау көрсеткіші «дефлятор ВВП» деген индикатормен тең болуы қажет дейді. Оның ішінде белгілі ғалымдар Дорнбуш, Сакс, Фишердің айтқан ойлары дұрыс. Өз басым инфляция индикаторы – күрделі құбылыс, оны екіге жіктеу керек деп санаймын. Оның бір көрсеткіші – ғылыми-технологиялық потенциалдағы өзгерістер құбылысының белгісі болса, екіншісі – ақшаның құндылығындағы өзгерістердің көрсеткіші деп айтар едім. Өйткені инфляцияның шама-шарқын ғылыми-технологиялық үдеріс пен ақшаның құндылығы арқылы анықтайды. Сондықтан инфляциямен ғана емес, ғылыми-технологиялық потенциалдың көрсеткішін есептеп, соның орасан қуатын арттыру үшін күресіп, бәсекені жандандыру қажет. Бізге «Инфляционное таргетирование» деген механизмді пайдалануға ерте деп санаймын. Мен инфляция индикаторын «дефлятор ВВП»-ның көрсеткішіне тең екенін дәлелдеп, оны екіге жіктеу әдістемесін зерттеп, ғылымға енгіздім. Бұл тақырыпты шешуде Солоу, Ромер, Лукас, Большаков секілді ғалымдардың еңбектері бар. Бірақ олардың бәрінде экономикалық мазмұн мен математикалық дәлдік азырақ екенін көруге болады. Осы кемшілікті жою экономикалық тұрақтылықтың негізі себебі саналады. Өйткені өлшемі жоқ экономика – басқаруға көнбейтін, тұсауы жоқ экономика. Тек, өлшемі бар экономиканың ғана басқару жұмысын жүйелеуге болады. Қазір нарықтағы бәсекенің күші қоғамдық прогресті ғылыми-технологиялық потенциал негізінде дамытатыны және оның қуатын толық есептеуге болатыны белгілі болып отыр. Ал осы ғылыми-технологиялық тепе-теңдіктің есебін іс жүзіне асыруға да, күнделікті тіршілікте пайдалана беруге де болады. Мысалға, қазіргі доллардың сатып алу қабілетіне байланысты тепе-теңдікті пайдаланбай-ақ, әр ел өзінің ғылымитехнологиясының паритетін анықтап, ұлттық валютасының нақты құнын есептей алады.

ҒЫЛЫМ МЕН БИЗНЕСТІ ТЕЗІРЕК ҰШТАСТЫРҒАН ЖӨН – Ұлтымыздың түп негізі – ауыл. Бірақ сол қасиетті мекен көп қиындықты бастан кешуде. Ауыл эконо-

7

ҒЫЛЫМҒА ӨМІРДІҢ ӨЗІ ЖЕТЕЛЕДІ ÍÊÉÀ×IJÎ¼É ı×Ç×È ÈÁÉ ½ÄÃÉÁÍγ İÔÎ¼Í Î×Ì×Ë ı×Ç×ÈÀ× ÆÊÈ ÈÁÌÒÄÛÇ¼Ï ÈÁÉ ÊÉ× ½¼ÍIJ¼ÌÏ ÂİÈ×Í×É×Ķ ÆÊÈËÁÎÁÉÒÄÛÍ×É ÆĻÎÁÌÏ¿Á ˼ÅÀ¼Ç¼Éı¼É ÂĻÉ ÍÊÉÀ¼ IJ¼Ã¼IJ ÍÎ¼É ı×Ç×È× Â¼Ķ¼Ô¼ À¼ÈÏ ÂÊÇ×ɼ ÎĴÍ³Ë ÁÇ ÙÆÊÉÊÈÄƼÍ× Â¼ÉÀ¼É¼ ÎĴÍÁÀ³

микасы мен ондағы тұрғындардың тұрмысын жақсарту үшін ғалым ретінде сіз қандай жобаларды ұсынар едіңіз?

– Азаттық алған алғашқы кезеңде ауыл күрделі кезеңді бастан кешті. Кейін ауыл экономикасын көтеруге мемлекет аз қаржы бөлген жоқ. Әсіресе, менің ауылды басқару, ұйымдастыру мәселесіне көңілім ауа береді. Бүгінде ҚР Парламент Мәжілісінде ауыл экономикасына дем беретін «ҚР Жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы» заң талқыланып жатыр. Мұны мен елдегі адамдардың тұрмысы мен бастамасына сенім білдіретін инновациялық жоба деп санаймын. Осы жоба созыла бермей тезірек жүзеге асса деймін. Қазір ауыл тұрғындары қалаға көбірек қоныстануда. Әрине, ауыл тұрмысына қарағанда, шаһардың артықшылығы мол. Дегенмен, жоғарыдағы заң іске асырылса, ауылдың экономикасы жанданып, қайтадан елде тұрғысы келетін азаматтар көбейер еді. Айта кетейік, осы заңнаманы жүзеге асырудағы негізгі күш – мемлекеттің жәрдемі ғана емес, мемлекеттік пен жеке секторлардың бірлескен күшін пайдалануға жол ашылады деп есептеу керек. Бүгінде елімізде мемлекет пен жеке секторлардың әріптестігі жақсы дамып келеді. Содан кейін ауылға қуат беретін тағы бір тетік, ол – кооперациялау жүйесі. Мен кооперацияның елге пайдасы туралы аз жазған жоқпын.

– Саналы ғұмырыңыз ғылым жолына арналды. Қазіргі еліміздегі ғылымның дамуы көңіліңізден шыға ма?

– Жалпы, бүгінгі ғылым саласының дамуына екі жақты қарай мын. Біріншіден, ғылымға мемлекет бюдже тінен бөлініп жатқан қаржы аз емес. Ал бизнес пен ғылыми жұмыстарға келсек, олардың арасындағы байланыс жоқтың қасы. Тіпті, бізде бизнестің дамуы көңілге онша қона қоймайды. Сондықтан ғылым мен бизнесті ұштастырып, ғылымды коммерциялау мен оны басқару жұмысының компетенциясын көтеруге пайдаланған жөн. Сонда Қазақстан ғылымы жаңаша даму жолына түсіп, ел экономикасы жандана түседі. Бұл бизнес пен жеке кәсіпкерлікті әлемдік бәсекеге түсуіне жол ашады.

– Аға, сіз қарапайым ауылдан шығып, ел ардақтасына айналған азаматсыз. Бала күніңізде ғалым болам деп алдыңызға мақсат қойдыңыз ба, әлде ғылымға кездейсоқ келдіңіз бе?

– Шындығында, ғылымға мені өмірдің өзі жетеледі. Бала күнімнен математикаға жақын болдым. Университеттің үшінші курсынан бастап ғылымға жол ашуға көмегі тиетін есептеу математика мамандығын игере бастадым. Жоғары оқу орнында оқып жүргенімде есептеу математикасы мен ақпараттық-технологияны меңгеру арқылы есептеу машиналардың тілінде жазылатын алгоритмдермен бағдарлама әзірледім.

1968 жылы белгілі ғалым, профессор М.Исаеваның ғылыми жетекшілігімен кандидаттық диссертациямды, 1974 жылы Мәскеуде Қазақстандағы агроөнеркәсіп кешені жөнінде докторлық диссертациямды қорғадым. 1986-1991 жылдар аралығында Қазақстан бойынша «Итенсификация-90» атты бүкілодақтық бағдарламасының бір бөлімін Қаратай Тұрысов ағамыздың тікелей басшылығымен дайындап шықтым. Егемендіктің алғашқы жылдарында ҚР Мемлекеттік жоспарлау біріккен институының директоры ретінде ел экономикасын нарықтық қатынастарға көшіру жөнінде ұсыныстар жасап, дағдарысқа қарсы бағдарлама жасау жөніндегі үкімет жұмысшы тобының мүшесі ретінде ірі мұнай жобаларын сараптауға қатыстым. Сол жылдары бір топ ғалымдармен бірге, банк мәліметтерін жобалау және республикалық ақпарат желісі мен жүйесін жасадық.

– Биыл үлкен мерейлі жасқа келесіз. Артыңызда ұзақ өмірдің белесі жатыр. Көңіліңіз неге алаңдайды, неге марқаяды? Еліміздің келешегін көз алдыңызға елестете аласыз ба?

– Ертеде елде сексенге толған қариялар ақ сақалын саумалап, бұрынғы өткен бабаларының ерлігі мен өнегелі іздерінен сыр шертіп, өмірдің баянсыздығы мен жалғандығын айтып, төбедей болып төрде отырушы еді. Міне, сол жасқа мен де келіп, қырдың басына шығып, қолымды күннің көзінен көлегейлеп, артымда қалған ұзақ көшке қарап, терең ойға батамын. Көптеген ағайын-туыс, жақын сыйласқан жора-жолдастардың дені дүниеден өтіп кетті. Өз басым сексенге келемін деп ойлаған емеспін. Құдайға шүкір, отбасым, балаларым, жанжағымды қоршаған немерелерімді көріп, көңілім сүйсінеді. Ендігі қалған өмірімде солардың амандығын тілеймін. Әрине, жұмырбасты пенде болғаннан кейін алаңдайтын да, армандайтын да дүние көп. Қазақстанымыз өркениетті ел болу үшін сауатты әрі бай болу аз, жоғарыда айтқан үш инновациялық дамытуды жетілдіру қажет. Ол үшін осы салада аянбай еңбек ететін қабілетті кәсіби мамандар керек. Сондықтан орта мектептен бастап, жоғары оқу орындарындағы ұстаздардың біліктілігі талапқа сай болса деймін. Соның бәрі де тиянақты жүзеге асса еліміздің келешегі жарқын, ашық болады.

– Ойлы, салмақты әңгімеңізге рахмет! Сұхбаттасқан: Азамат ЕСЕНЖОЛ

8

ȹ

www.astana-akshamy.kz

ҚОҒАМ

ДЕПУТАТТАР ҚОЛДАДЫ «Қазақстан мәслихаттары депутаттарының бірлестігі» Республикалық қоғамдық бірлестігі Бюросының кеңейтілген отырысы өтті. Онда Н.Назарбаевтың билік тармақтарының арасында өкілеттіктерді қайта бөлу мәсе лелері жөніндегі үндеуін кеңінен талқылады. Отырысқа қалалық мәжіліс депутаттарымен бірге Қазақстан Республикасы Сенат депутаттары Төлеубек Мұқашев, Владимир Редкокашин, Бақытбай Шелпеков және қалалық Ардагерлер кеңесінің төрағасы Сансызбай Есілов қатысты. Жиында сөз сөйлеген Қазақстан Республикасы Сенат депутаттары Төлеубек Мұқашев Үндеудің ел дамуындағы орнын саралай келе, конституциялық реформалардың жергілікті атқарушы органдары жұмысындағы көрінісіне тоқталды. Сенатор: «Президент Үндеуінің басты жаңалығы – Үкіметтің құзыретіне билікті беру арқылы әлеуметтік-экономикалық міндеттерді жүзеге асыруда оған қосымша күш беріледі. Яғни, мемлекеттік бағдарламаларды дайындап бекітуде, әртүрлі сипаттағы заманауи дағдарыстарға жылдам әрекет етуге мол мүмкіндікке қол жеткізбек. Нәтижесінде, Үкімет атқарушы орган ғана емес емес, мемлекеттің дамуы мен халық тағдырына қатысты жауапкершілік жүгін алмақ. Бұл ретте әртүрлі деңгейдегі мәслихаттың да рөлі күшейіп, ықпалы артады» деді. Одан кейін сөз алған мәслихат депутаты Мәжит Шайдаров, күшті президенттік вертикальдың мемлекет қалыптастырудағы орасан қиындықтарды еңсеру барысындағы қажеттілігі ақталғанын баса көрсетті. Депутат Зұлпықар Гаипов, саяси модернизация талабынан туындаған Елбасы Үндеуін халыққа түсіндіру қажеттігіне, ал депутат Мирас Шекенов Үндеудің саяси аспектілеріне тоқталып өтті. Президенттің конституциялық өзгерістері – демократиялық үдерістерді жетілдіру мен жалпы мемлекетіміздің дамуында маңызды бетбұрыс, әлеуметтік-экономикалық қана емес, саяси бағытта да дамуға жол ашатын батыл қадам ретінде бағалаған депутат тар Елбасының ұсыныстарын қолдайтынын білдірді. Айгүл УАЙСОВА

БІЛІМ САЛАСЫНДАҒЫ СЕРПІЛІСТЕР Бұрынғы адамдар «Ғылым – теңіз, білім – қайық» деп тегін айтпаған. Расында, адамзат баласы озық білімнің арқасында бүгінгі технологиялық жетістікке жетіп, оның ырыздығын көруде. Әсіресе, биыл білім саласында жаңалық көп. Ұлттық бірыңғай тестілеудің жаңа форматы жүзеге асып, ғылым қуып, ғалым боламын деген жастарға кең жол ашылып, жеткіншектердің тәрбиесіне назар аударылмақ.

ʽʻ ʺˏ౦ ʧˀʤʻ˃ ʥಉʸʳʻʫʪʳ

Жуырда ҚР Білім және ғылым министрі Ерлан Сағадиев «Еліміздегі демографиялық жағдайға қарап, алдағы таңда білім алатын азаматтардың саны артады деген болжам бар. Осыған байланысты биылғы оқу жылында бакалавриат, магистратура мен докторантураға бөлінетін гранттардың саны республикалық бюджеттің есебінен 10 мың орынға артады. Бұдан бөлек, жергілікті атқарушы органдардың бюджеті есебінен гранттардың саны одан да көп болады деген сенім бар. Ондай норма Мәжілістің қарауында жатыр» деп Үкімет отырысында хабарлады. Әрине, бұл – қуанарлық жағдай. Әсіресе, оқуды ғылым жолымен жалғастырғысы келетін жастар жақсы жаңалыққа елеңдеп қалды. Бір жағынан, оны уақыттың өзі талап етіп отыр. Қазір әлемде техникалық прогресс күрт дамып барады. Бір ғана мысал, өткен жылы елімізде 377 PhD үміткер өз зерттеулерін шетелдік басылымдарда жариялап, оның ішінде 348 ғылым жолына түскен азамат PhD дәрежесін алған. Соны көріп, біліп отырған талантты жастар ғылымға келіп, ел игілігіне жұмыс істегісі келеді. Білім саласындағы жағымды жаңалық туралы Л.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің доценті, тарих ғылымдарының кандидаты, өзі де шетелге барып, білімін жетілдіріп келген Асылхан Бикеновтің пікірін білген едік.

– Мәселен, ғылыми және экономикалық жетістіктерімен әлем алдына шыққан 56 мың PhD докторы бар Оңтүстік Корея секілді мемлекеттерге назар аударсақ, бұл заман талабынан туған қажеттілік екеніне

көзіміз жетеді. Еліміздің бірқатар жоғары оқу орындары уақыт сұранысына сай тек білім беріп, шәкірт дайындаумен шектелмей, зерттеу орталықтарына айналып, ғылым мен технологияның дамуына өз үлестерін қосуда. Демек, осы ғылыми мектептер мен зертханаларда білім алып, тәжірибе жинақтап, болашақта қызмет ететін мамандар керек екені айтпаса да түсінікті. Олар жай маман болып қоймай, әлемдік деңгейдегі ғылымның тілінде сөйлей алу қажет. Сондықтан магистратура мен докторантураға түсу талаптарына өзгерістер енгізгенін, енді екі сыннан өту керек болатынын көреміз. Біріншісі – қалауыңыз бойынша шет тілінен өтетін емтихан, ал екіншісі – мамандық бойынша сынақ. Егер қолыңызда шет тілін меңгергеніңізді растайтын сертификат болса, автоматты түрде бірінші емтиханнан босатыласыз. Оған IELTS, TОEFL сынды өзге де құжаттар жарай береді. Көріп отырғанымыздай, мемлекетіміздің білім мен ғылымды қатар алып жүретін мамандарды даярлау бағдарламасы әлемдік озық елдердің тәжірибесіне сәйкес оң нәтижесін береді деп сенеміз, – деп сөзін түйіндеді ол. Біз де сәтті басталған игілікті істен көп үміт күтеміз.

˃ಁˀʥʰʫˁʳʯ ʥʳʸʳʺ ˃౭ʸ

Сондай-ақ, жыл басында Білім және ғылым министрі Ерлан Кенжеғалиұлы білім саласындағы ең өзекті мәселені көтерді. Оның айтуынша, балалар тәрбиесінде ата-аналардың рөлі төмендеп кеткен. «Бүгінде мемлекеттік қызметшілердің ішінен ата-аналар жи-

налыстарына көп адам қатысып жүрген жоқ. Біздің есебімізше, ата-аналардың 40 пайызы 11-сыныпқа дейін мектеп жиналыстарына бірде-бір қатыспаған. Алдағы көктемде біз «Ата-аналар сағаты» атты ұлттық күнді өткізуді жоспарлап отырмыз. Сол кезде барлық мемлекеттік органдардан, ұлттық компаниялар мен жекеменшік фирмалардан ата-аналарды ертерек босатуды сұрайтын боламыз» дейді ол. Біз мұны орынды айтылған пікір деп санаймыз. Расы керек, қоғамда жеткіншектердің тәрбиесі туралы сөз көп. Әуелі жас шыбықтай желкілдеп өсіп келе жатқан бала өз отбасындағы әке-шешесінің тәрбиесі мен өнегесінен нәр алады. Содан кейін барып мектептегі ұстазынан тағылым алады. Одан соң жасөспірімге қоршаған ортаның да тигізер әсері мол. Әсіресе, қаладағы жасөспірімдердің тәрбиесіне ерекше көңіл аударған жөн. Сондықтан бүгінгідей қым-қуыт шақта бала тәрбиесінің тізгінін дер кезінде тартып отырмасақ, кейін кеш болып қалуы мүмкін. Осындайда ойымызға «Тәрбиесіз берілген білім – адамзаттың қас жауы. Ол келешекте оның өміріне апат әкеледі» деп айтқан Әбу Насыр әлФараби бабамыздың нақыл сөзі келеді. «Жалғызбасты анамын. Үш балам мектепте оқиды. Жұмысқа ерте кетіп, үйге кеш келемін. Әрбір тоқсан сайын өтетін мектептегі ата-аналар жиналысынан қалмауға тырысамын. Бірақ оған жұмыстан қолым тие бермейді. Соның кесірінен кейбір жиналыстан қалып қойған кезім бар. Сондықтан жиналысты тиімді уақытқа немесе басшылар оған қатысуға рұқсат берсе деп ойлаймын» дейді Жанар Сәндібекова. Қалай болғанда да, мектептегі атааналар жиналысына ерекше мән беріліп отырғаны назарымызды аударды. Азамат ЕСЕНЖОЛ

www.astana-akshamy.kz

ȹ

ТАҒЗЫМ

9

АРҚАДА ТУЫП, АЛАТАУДА ТҮЛЕДІ ілескен Серік Ақсұңқарұлы мен Абзал Бөкенге, белгілі жазушыдраматург Роза Мұқановаға қамқорлығын танытты. Роза Мұқанова кейіннен Дәуітәлі өзі дайындап, алайда шығуын көре алмай кеткен таңдамалысы іспеттес «Жұмағым мен тамұғым» жинағын шығарып берді. Ақын осы кітабы үшін «Алаш» халықаралық әдеби сыйлығын иеленді.

ʤʺʤʻʧʫʸʪʳ ˃ಉʸʫʫʦʶʫ ʮˏˀ ʤˀʻʤʪˏ

«...Туған күн – бөлінген күн шаранадан, Туған күн – қоштасқан күн өліммен де». Елу жасын көріп, алпысына жете алмай кеткен ақын Дәуітәлі Стамбековтің бұл жыр жолдары Қадыр Мырза-Әлінің «Ақынның туған күні болады, өлген күні болмайды» деген сөзімен үндесіп жатыр.

ʪಁ˄ʳ˃ಁʸʳʻʳ౦ ʪಁ˄ʳˀʳ

Жалпы, ақындардың үндестігі дегенде, Дәуітәлі мен Кеңшілік Мырзабековтің арасында да ұқсастықты байқадық. Кеңшілік ақынның бір баласының аты – Мағжан. Бұл есім кімнің құрметіне қойылғаны айтпасақ та түсінікті. Ал Дәуітәлінің Махамбет, Расул атты ұлдары бар. Екінші ұлы авар ұлтынан шыққан Расул Ғамзатовтың атын иеленген. Ақынға құдыреті күшті Алла Мағжан дейтін келінді де бұйыртқан. Кеңшіліктің туғанына былтыр 70 жыл толды. Мерейтойы тиісті деңгейде атап өтілді деп айта алмаспыз. Одан бір жас кіші Дәуітәлі жетпістің жотасына осы жылы көтерілер еді... Тағасыңдар-ау бекер мін, Тағатсыз, тақсыз ақынмын. Ұйықтап кеткен екенмін, «Табыттан» тұрып жатырмын. Ақынның өзі айтпақшы, биыл, қазақы ұғымға салсақ, әруағы аунайтын, дәуірі туатын мезгілі.

ˁˏˀʥʤʱʪˏ౦ ʤౢ ʥʤ˃ʤˁˏ

Дәуітәлінің өлең өлкесіне сапа-

ры өткен ғасырдың алпысыншыжетпісінші жылдары басталды. Қазақ әдебиетінің қайнарынан сусындап, дәмін білетін жұрт сол кезеңде прозаға да, поэзияға да тегеурінді толқын келгенінен хабардар. Тұстастарымен жыр бәйгесіне түскендей болған Дәуітәлі сол толқынның арасында шаң қаппады. Алғашқы өлеңдері Сырбай Мәуленовтің ақ батасымен «Қанат қақты» атты ұжымдық жинаққа енді. Ақын ағасының сол батасы қабыл болып, Дәуітәлі кейіннен үлкен ақынға айналды. Сыр ағасына «Ақын» атты өлең де арнады. Оған ғана емес, Қасым Аманжолов, Олжас Сүлейменов тұлғаларын жырмен кестелеп, Кеңшілік Мырзабеков пен Асқар Сүлейменов өмірден өткенде күңіренді. Мұқағалиға «Өлең-өмір» атты поэма-элегиясымен ескерткіш қойды. Өзге ұлттан шыққан шайырларды да жатсынған жоқ. Мәселен, өзінің сүйікті ақындары Александр Пушкин мен Сергей Есенинді, жоғарыда аты аталған Расул Ғамзатовты жырға қосты. Алдыңғы толқын ағаларына жақсы іні ғана болмай, соңынан поэзия көшіне

Ал ақындық алымына келсек, оның өлеңдерінен нәзік лиризммен қатар, терең философиялық ойды да табуға болады. Өзі өмір сүрген дәуірдің тынысын да сезесіз. Мәселен, «Жалын» баспасының жабық бәйгесінде жүлде алған «Революцияға рахмет» поэмасынан бастап, кейінгі жазған жырларын оқысаңыз, соған көз жеткізесіз. Дәуітәлі Стамбековтің жырларынан, әсіресе, автордың қазақы болмысын, қазақ деп соққан жүрегін танисыз. Әлихан Бөкейхан, Әлімхан Ермеков, Жақып Ақбаев сынды Алаш арыс тарымен бір топырақта туған ақын орманы көп елде басшылық қызмет атқаратын Амангелді Төлеевке «Баян жырау мен Олжас ақын» балладасын арнайды. Күлтегінмен, Білге, Мөде қағандармен сырласып, сонау түркі заманынан сыр тарқатады. Мұны: Ғұн да болдым, Сақ та болдым, Түркі де,

Самара – городок», «Ақан серінің Қараторғайының өлімі», «Балқадишадан айырылу» өлеңдерінен де көрінеді.

˃ʫʺʳˀಁʸʳʺʫʻ ˃˄ʪˏˀ౞ʤʻ ͪ˃ʤ౦౞ˏ ˃ʳʸʫʶͫ

Дәуітәлі Стамбековтің қырғыз жазушысы Шыңғыс Айтматовтың шығармаларының әсерімен жазылған «Шынарым менің, шырайлым менің» сипатты көптеген өлеңдерінен оның лирикаға да жүйрік болғанын білесіз. Өмір бойы қол ұстасып өтерміз, Армандар мен мұраттарға жетерміз. Домбыраның екі ішегі сияқты, Өмір әнін қосыла айтып екеуміз. Ақынның осы жолдарымен басталатын «Таңғы тілек» өлеңін композитор досы Темірәлі Бақтыгереев әнге айналдырды. Бұл туындыны тыңдарманға әйгілі әнші Нұрлан Өнербаев әсерлі жеткізе білді. Екі-үш жыл бұрын аталмыш әнді Гүлнұр Оразымбетова репертуарына қосты. Бұл әннен, біздіңше, Дәуітәлінің өмірлік қосағы Фарида апайға деген ыстық махаббаты көрінеді. Қазір ақынның жары шаңырағының отын өшірмей, артына қалдырған мұрасына ие болып отыр.

ʮ˄ˀʻʤʸʰˁ˃ʰʶʤʪʤ౞ˏ ʮʽʸˏʻˏ౦ ʮʤʸ౞ʤˁˏ

Ұрпағы да ақын болмаса да, арасынан журналистикада әкенің жолын қуғандар шықты. Қызы Назым белгілі

Ақындық алымына келсек, оның өлеңдерінен нәзік лиризммен қатар, терең философиялық ойды да табуға болады. Өзі өмір сүрген дәуірдің тынысын да сезесіз. Мәселен, «Жалын» баспасының жабық бәйгесінде жүлде алған «Революцияға рахмет» поэмасынан бастап, кейінгі жазған жырларын оқысаңыз, соған көз жеткізесіз Жау алдында айналмадым күлкіге. Арыстанға арыстан боп атылып, Түрпі болып жетіп бардым түрпіге – деген жыр жолдарынан аңғарасыз. Арқада туып, Алатауда түлеген ақын Арқаның әндерін де тамаша салатын. Көзкөргендер ол Ақанның, Біржанның, Мәдидің әндерін шырқағанда жанды тебірентіп жіберетінін айтады. Ақынның әнге деген махаббаты қазақтың бұлбұл қызы Роза Бағлановаға арналған «Ах,

телеарналардан көрінді. Өзі көріп кеткен немересі Аяжан Е.Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университетінің «Журналистика» факультетінде оқып жатыр. Орда бұзар отыз жасында фәни жалғанмен қош айтысқан ақын Төлеген Айбергенов тұңғыш қызы Салтанат дүниеге келгенде: Үйлендім, балалықтан із қалмады, Жаңа өмір қол бұлғады бізге алдағы. Өмірге сен келдің де, бүрін жарды

Менің жас семьямның қызғалдағы – деп қуанған. Дәуітәлі де Назым туғанда: ...Көңіл жақсы, күннен шуақ ұрттаймыз, Ауламыздан аулақ ұзап шықпаймыз. Апрельде көлге қонған аққудай Көктемді өзі ала келді құйттай қыз – деп шаттанған. Алла шебер қиыстырып, сол Назым қазір ақын Несіпбек Айтұлының келіні болып отыр.

ʤౢˏʻʻˏ౦ ʮ౭ʸʪˏʯ ౞ʤˁˏˀˏ

Дәуітәлі Стамбеков ұлы Русланнан кішкентайында айырылып қалған еді. Былтыр күзде ақын Руслан Нұрбайдың шаңырағында сәби дүниеге келді. Оған азан шақырылып, Дәуітәлі аты қойылды. Дәуітәлі Стамбековтің көзін көрген інілері Серік Ақсұңқарұлы мен белгілі жазушы, публицист Құлтөлеу Мұқаш мұны жақсылықтың нышанына балады. Біздің де бұл бала ержеткенде ақын бола ма деген «дәмеміз» оянды. Несі бар, ақын Маралтай Райымбекұлының Жұматай Жақыпбаевтың атын иеленген ұлы бұл күндері өлең өлкесінен көрініп жүр. Ұлт ұясы – Ұлытауда жатқан «дәридай» ақын Мұқаш Сейітқазиновтың Мұқағали атты перзентінің да өлеңге таласы бар. Дәуітәлі Русланұлы да Абай жолына түссе, таңданбай, тек қуанармыз. Алайда... Дәуітәлі Стамбеков «Пушкин рухымен сырласу» өлеңін Оққа да тостың кеудеңді, Енді ешкім сені қинамас. Осынау жұмыр жерге енді Келмейді сендей бұйра бас – деп түйіндеген еді. Дәуітәлінің інілерінің арасындағы ірісі, ақын Абзал Бөкен кезінде «Жалын» журналына шыққан мақаласында ағасына қаратып, осы жолдарды қолданған болатын. Бұл пікірге қосылмасқа болмайды. Және: Жат, ұйықта, ақыным, Туған жерде ақырын. Жаңа туып келеді Сенің жұлдыз ғасырың. Немесе: Бақиыңның шұғылалы шуағы, Ақыныңның алдынан бір шығады. Нұрға айналып фәниіңнің түнегі Ұлы ақындар өлген күні туады – деген жыр жолдарын қазір бізге Дәуітәлі Стамбеков өзі туралы жазғандай көрінеді. Аманғали ҚАЛЖАНОВ

10

ȹ

www.astana-akshamy.kz

РЕСМИЕТ

ƶLJLjƶǃƶ gƶǁƶLJǑ cǀƭǂƺƭƹƭǃƭi gƶljǁǑLJǑ

ƶǧǨǖǣǖ fǖǡǖǧDZ

ȫ

ʤ˳˵˘ˮ˘ ೪˘ˬ˘˳́ ഉ˪˧˭˞˧˛˧ˮ˧೮ ೪˘˶ˬ́ˬ˘˲́ˮ˘ ഑ˣ˛˟˲˧˳˵˟˲ ˟ˮ˛˧ˣ˶ ˵˶˲˘ˬ́ Қазақстан Республикасының 2003 жыл ғы 20 маусымдағы Жер кодексіне, Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы» 2001 жылғы 23 қаңтардағы, «Қазақстан Республикасы астанасының мәртебесі туралы» 2007 жылғы 21 шілдедегі, «Мемлекеттік мүлік туралы» 2011 жылғы 1 наурыздағы заңдарына, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2001 жылғы 15 тамыздағы № 1064 қаулысымен бекітілген Астана қаласының Бас жоспарын іске асыру мақсатында Астана қаласының әкімдігі

ҚАУЛЫ ЕТЕДІ: 1. Астана қаласы әкімдігінің қаулыларына қосымшаға сәйкес өзгерістер енгізілсін.

2. «Астана қаласының Ішкі саясат басқар масы» мемлекеттік мекемесі осы қаулы қабылданған сәттен бастап үш жұмыс күні ішінде оны бұқаралық ақпарат құралдарында жариялауды қамтамасыз етсін.

3. Осы қаулының орындалуын бақылау Астана қаласы әкімінің орынбасары А.И. Лукинге жүктелсін. Әкiм

Ә. Исекешев Астана қаласы әкiмдігінің 2017 жылғы «25» қаңтардағы № 197-144 қаулысына қосымша

ಉˣ˛˟˲˧˳˵˟˲ ˟ˮ˛˧ˣ˧ˬ˟˵˧ˮ ʤ˳˵˘ˮ˘ ೪˘ˬ˘˳́ ഉ˪˧˭˞˧˛˧ˮ˧೮ ˙೵˲́ˮ ೪˘˙́ˬ˞˘ˮ೦˘ˮ ೪˘˶ˬ́ˬ˘˲́ˮ́೮ ˵˧ˣ˙˟˳˧ 1. «Мемлекет мұқтажы үшін жер учаскесін мәжбүрлеп иеліктен шығару (сатып алу) туралы» Астана қаласы әкімдігінің 2012 жылғы 27 қаңтардағы № 197-568 қаулысына жоғарыда көрсетілген қаулының 1-тармағындағы «2012 жылғы 7 қыркүйек» деген сандар мен сөздер «2017 жылғы 28сәуірден бастап 2019 жылғы 28 сәуірге дейін» деген сандармен және сөздермен ауыстырылсын.

2. «Мемлекет мұқтажы үшін жер учаскесін мәжбүрлеп иеліктен шығару (сатып алу) туралы» Астана қаласы әкімдігінің 2015 жылғы 27 наурыздағы № 197-421 қаулысына жоғарыда көрсетілген қаулының 1-тармағындағы «2016 жылғы 15 маусымға» деген сандар мен сөздер «2018 жылғы 15 маусымға» деген сандармен және сөздермен ауыстырылсын.

3. «Мемлекет мұқтажы үшін жер учаскесін мәжбүрлеп иеліктен шығару (сатып алу) туралы» Астана қаласы әкімдігінің 2015 жылғы 2 қарашадағы № 197-1970 қаулысына жоғарыда көрсетілген қаулының 1-тармағындағы «2017 жылғы 5 ақпан» деген сандар мен сөздер «2018 жылғы 5 ақпан» деген сандармен және сөздермен ауыстырылсын.

4. «Мемлекет мұқтажы үшiн жер учаскелерін мәжбүрлеп иеліктен шығарылуының (сатып алуының) басталуы туралы» Астана қаласы әкімдігінің 2016 жылғы 15 тамыздағы №197-1456 қаулысына жоғарыда көрсетілген қаулының 1-тармағындағы «2016 жылғы 12

желтоқсаннан» деген сандар мен сөздер «2017 жылғы 28 сәуірден» деген сандармен және сөздермен ауыстырылсын.

5. «Мемлекет мұқтажы үшiн жер учаскелерін мәжбүрлеп иеліктен шығарылуының (сатып алуының) басталуы туралы» Астана қаласы әкімдігінің 2016 жылғы 2 қыркүйектегі № 197-1561 қаулысына жоғарыда көрсетілген қаулының 1-тармағындағы «2016 жылғы 12 желтоқсаннан» деген сандар мен сөздер «2017 жылғы 28 сәуірден» деген сандармен және сөздермен ауыстырылсын.

6. «Мемлекет мұқтажы үшiн жер учаскелерін мәжбүрлеп иеліктен шығарылуының (сатып алуының) басталуы туралы» Астана қаласы әкімдігінің 2016 жылғы 2 қыркүйектегі №197-1563 қаулысына жоғарыда көрсетілген қаулының 1-тармағындағы «2016 жылғы 12 желтоқсаннан» деген сандар мен сөздер «2017 жылғы 28 сәуірден» деген сандармен және сөздермен ауыстырылсын.

7. «Мемлекет мұқтажы үшiн жер учаскелерін мәжбүрлеп иеліктен шығарылуының (сатып алуының) басталуы туралы» Астана қаласы әкімдігінің 2016 жылғы 2 қыркүйектегі №197-1564 қаулысына жоғарыда көрсетілген қаулының 1-тармағындағы «2016 жылғы 12 желтоқсаннан» деген сандар мен сөздер «2017 жылғы 28 сәуірден» деген сандармен және сөздермен ауыстырылсын.

ʤʦ˃ʽˀʸˏౢ ౢ౭ౢˏౢ˃ˏ౦ ˇ˄ʻʶˉʰ˔ˁˏ ʺʫʻ ౭౞ˏʺˏ Авторлық құқықтың түпкі түсінігі – бұл азаматтық құқықтық нормалар жүйесі, авторлық туындылардағы, ғылымдарды, әдебиет және өнер, сондай-ақ оларды пайдалану және қорғау режимін белгілейді. Авторлық құқық мақсатына, мазмұны мен маңызына, сондай-ақ берiлу әдiсi мен нысанына қарамастан, шығармашылық еңбектiң нәтижесi болып табылатын ғылым, әдебиет және өнер туындыларына қолданылады. Авторлық құқық белгiлi бiр объективтi түрге ие болған: – жазбаша (қолжазба, машинкаға басылған, нотаға жазылған және сол сияқты); – ауызша (көпшiлiк алдында айтушылық, көпшiлiк алдында орындаушылық және сол сияқты); – үнжазба немесе бейнежазба (механикалық, сандық, магниттiк, оптикалық және сол сияқты); – бейнелеу (сурет, нобай, көркемсурет, жоспар, сызба, кино, телебейне немесе фотокадрлар және сол сияқты); – көлемдi – кеңiстiктi (мүсiн, үлгi, макет, ғимарат, және сол сияқты); – өзге де нысанда жария болған да (жарияланған, жарыққа шыққан, баспадан шыққан, көпшiлiк алдында орындалған, көпшiлiк

алдында көрсетiлген), жарияланбаған да туындыларға қолданылады. Авторлық құқық келесі функцияларға негізделеді: 1. Әдебиет пен өнер, ғылыми шығармалардың авторлығын тану және құқығын қорғау. Авторлық құқықты қорғау шығармалар дүниеге келген сәттен бастап бекітіледі.

2. Шығармаларды қолдану тәртібін бекіту: авторлық құқығы қорғалған шығармаларды кім және қандай жағдайда пайдалануға болатындығы белгіленді. Яғни, автордың шығармасын автордың өз келісімінсіз басқа біреудің пайдалануына рұқсат жоқ.

3. Жеке құқығы бар басқа адамдармен зияткерлік мүліктік құқығын бөлісуге құқылы.

4. Жеке мен мүліктік құқықтардың қорғауы. Авторлық құқық туралы заңнамасы 5 бөлімінің Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінен, Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады. Астана қаласы Әділет департаментінің Зияткерлік меншік құқықтары жөніндегі бөлімі

ʤˁ˃ʤʻʤ ౢʤʸʤˁˏ ಁʪʳʸʫ˃ ʪʫʿʤˀ˃ʤʺʫʻ˃ʳʻʳ౦ ʥʤˁˌˏˁˏʻˏ౦ ˈʤʸˏౢ ʤʸʪˏʻʪʤ ʫˁʫʿ ʥʫˀ˄ʳ 2017 жылдың 26 қаңтарында Астана қаласы Әділет департаментінің басшысы М.С.Әбіловтің халық алдында 2016 жылғы Әділет департаментінің қызметі туралы есеп беруі өтті. Аталған кездесу Ұлт жоспарының 95 қадамы – бес институционалдық реформаны жүзеге асыру жөніндегі 100 нақты қадамды іске асыру – мемлекеттік органдар басшыларының халық алдында страте гиялық жоспарлар және аумақтық даму бағдарламаларының маңызды көрсеткіштеріне қол жеткізілгендігі туралы жыл сайынғы ашық баяндамалар жасау тәжірибесін енгізу шеңберінде өткізілді. Кездесуге Астана қаласы тұрғындарының әділет органдарының қызметіне қатысты өзекті мәселелерін қарастырылды. Кездесуде қала тұрғындары, мүдделі мемлекеттік органдардың, соттардың, прокуратура және құқық қорғау органдары, адвокаттар, орталық сот сараптамасы ин-

ституты, республикалық құқықтық ақпарат орталығы, сот медицина орталығы, жоғары оқу орындары, үкіметтік емес ұйымдар, қоғамдық бірлестіктер, Заңгерлер одағының Астана филиалының өкілдері, жеке сот орындаушылар және нотариустар қатысты. Сонымен қатар, «100 нақты қадам» Ұлт жоспарының 27 қадамы, «Doing business» рейтингісінің «Келісім-шарттардың орындалуын қамтамасыз ету» көрсеткіші, атқарушылық іс жүргізу заңнамасындағы оңтайлы өзгерістер туралы ақпарат берілді. Кездесуге келген азаматтардың көбі сі атқарушылық іс жүргізуге және құқықтық қызмет көрсету мәселелеріне қызығу шылық танытты. Қатысушылардың қойған сұрақтарына департамент басшысы М.С.Әбілов тиісінше жауап берді. Астана қаласы Әділет департаментінің Ұйымдастыру-талдау жұмысы бөлімі

˃ʤ˄ʤˀ ʥʫʸʧʳˁʳʻʳ౦ ˃/ˀʶʫ˄ʪʫʻ ʥʤˁ ˃ʤˀ˃˄ ʻʫʧ/ʯʪʫˀ/

Ажыратылатын реңкi жоқ белгiлерден ғана тұратын: – тауарлардың(көрсетілетін қызметтердің) белгiлi бiр түрiн белгiлеу үшiн жалпыға ортақ қолданысқа енген; – жалпыға ортақ қабылданған рәмiздер мен терминдер болып табылатын; – тауарлардың түрiн, сапасын, санын, қасиетiн, мақсатын, құндылығын, сондай-ақ олардың шығарылған немесе өткiзілген жерi мен уақытын көрсететiн; – дәрілік заттардың патенттелмейтін халықаралық атауларын білдіретін; – тауарларды немесе көрсетiлген қызметтердi белгiлеу үшiн пайдаланылатын олармен тiкелей сипаттық байланысы бар тауар таңбаларын тіркеуге жол берілмейді. Мемлекеттiк елтаңбаларды, тулар мен эмблемаларды, халықаралық ұйымдардың қысқартылған немесе толық атауларын және олардың елтаңбаларын, тулары мен эмблемаларын, ресми бақылаулық, кепiлдiк және сынамалық таңбаларды, мөрлердi, олимпиадалық рәмiздердi, наградаларды және басқа да айырым белгiлерiн, сондай-ақ араласып кеткен дәрежеге дейiн оларға ұқсас белгiлердi бейнелейтiн белгiлер тауар таңбалары ретiнде тiркелмейдi. Егер белгi солардан ғана тұратын болмаса және егер оларды пайдалануға тиiстi құзыреттi органның немесе олардың иесiнiң келiсiмi бар болса, мұндай белгiлер қорғалмайтын элементтер ретiнде пайдаланылуы мүмкін. Тауар таңбалары немесе олардың элементтерi ретiнде: – тауарға немесе оның жасаушысына қатысты жалған болып табылатын немесе жаңылыстыруы мүмкiн белгiлердi, оның iшiнде тауар шығарылған жерге қатысты жаңылыстыруы мүмкiн географиялық объектiнiң атауларын; – тауар шығарылған нақты жердi үстiрт түрде көрсететiн, бiрақ тауар басқа аумақтан шығарылғаны туралы қате түсiнiк беретiн; – минералды суларды, шараптарды немесе күштi спирт ішімдiктерiн бiрыңғайландыратын географиялық объектiнiң атаулары болып табылатын немесе оларды қамтитын белгiлердi, осы жерден шығарылмаған сондай тауарларды белгiлеу үшiн, сондай-ақ егер аударма пайдаланылса немесе белгiде «түрiнде», «үлгiсiнде», «стилiнде» деген немесе басқа да осындай сөздер қоса жазылса, сол белгiлердi; – өзiнiң мазмұны жөнiнен қоғамдық мүдделерге, адамгершiлiк пен iзгiлiк принциптерiне қайшы келетiн белгiлердi тiркеуге жол берiлмейдi. («Тауар таңбалары, қызмет көрсету таңбалары және тауар шығарылған жерлердің атаулары туралы» ҚР Заңының 6-бабына сәйкес). Тауар таңбалары ретiнде: 1. бiртектес тауарларға немесе көрсетілетін қызметтерге қатысты басқа тұлғаның атына неғұрлым ертерек басымдықпен Қазақстан

Республикасында тiркелген және халықаралық шарттарға орай қорғалатын тауар белгілерімен немесе сол тауарларға немесе көрсетілетін қызметтерге қатысты сол тұлғаның бірдей тауар белгілерімен; 2. тауарлар мен қызметтердiң кез келген түрiне қатысты Қазақстан Республикасында белгіленген тәртiппен жалпыға бiрдей белгiлi деп танылған тауар таңбаларымен; 3. бiртектес тауарларға немесе көрсетілетін қызметтерге (қайтарып алынғандарынан басқа) қатысты басқа тұлғаның атына неғұрлым ертерек басымдықпен тiркеуге мәлімделген белгiлемелермен немесе сол тауарларға немесе көрсетілетін қызметтерге қатысты сол тұлғаның ұқсас белгілерімен; 4. егер тауар таңбасын тіркеу дараландыру үшін тауар шығарылған жердің атауы тіркелген тауарларға қатысты жүзеге асырылса, тауар шығарылған жердiң осы атауын пайдалану құқығы иесiнiң атына тiркелетiн тауар таңбасының қорғалмайтын элементi ретiнде олар енгiзiлуi мүмкiн жағдайларды қоспағанда, кез келген тауарларға қатысты Қазақстан Республикасында қорғалатын тауар шығарылған жер атауларымен олар араласып кеткен дәрежеге дейiн бiрдей немесе ұқсас белгiлер тіркелуге жатпайды. Осы 1-3-тармақшаларында көрсетілген тауар белгілерінің қандай да біреуімен айырғысыз дәрежеге дейін ұқсас белгілемені бiртектес тауарларға немесе көрсетілетін қызметтерге қатысты тауар белгісі ретінде тіркеуге тауар белгісі иесінің келісімі берілген кезде жол беріледі. Тауар таңбалары ретiнде: 1. олардың неғұрлым ертерек басымдығы болған жағдайда басқа тұлғалардың атындағы Қазақстан Республикасында қорғалатын өнеркәсiптi үлгiлер; 2. өтiнiм берiлген күнi авторлық құқықтарды бұзушылықпен Қазақстан Республикасында белгiлi әдебиет, ғылым және өнер туындыларының атаулары, белгiлi өнер туындылары мен олардың фрагменттерi; 3. осы адамдардың, олардың мұрагерлерiнiң немесе құқық мирасқорларының жеке мүлiктiк емес құқықтарын бұза отырып, олардың тектерiн, есiмдерiн, бүркеншiк аттарын және солардан таралатын есiмдердi, портреттерi мен факсимилелерiн қайталайтын, сондай-ақ егер бұл белгiлер Қазақстан Республикасы тарихы мен мәдениетiнiң игiлiгi болып табылса, олар тиiстi құзыреттi органның рұқсатынсыз тiркелмейдi. («Тауар таңбалары, қызмет көрсету таңбалары және тауар шығарылған жерлердің атаулары туралы» ҚР Заңының 7-бабына сәйкес). Астана қаласы Әділет департаментінің Зияткерлік меншік құқықтары жөніндегі бөлімі

www.astana-akshamy.kz

11

ȹ

РЕСМИЕТ

«ÀÑÒÀÍÀ ҚÀËÀÑÛÍÛҢ ÆҰÌÛÑÏÅÍ ҚÀÌÒÓ, ÅҢÁÅÊ ÆƏÍÅ ƏËÅÓÌÅÒÒ²Ê ҚÎÐҒÀÓ ÁÀÑҚÀÐÌÀÑÛ» ÌÅÌËÅÊÅÒÒ²Ê ÌÅÊÅÌÅѲ Басқарманың маңызды басымдылығы – азаматтардың әл-ауқатын, өмір сүру деңгейін арттыру, кедейшілік, жұмыссыздық деңгейін төмендетуге бағытталған әлеуметтік қамтамасыз етудің тиімді, пәрменді жүйесін жасау, Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасының сақталуына мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру.

ЖҰМЫССЫЗДЫҚТЫ ТӨМЕНДЕТУ БОЙЫНША ІС-ШАРАЛАР

Хабарласқан азаматтарға жұмыссыздықтан әлеуметтік қорғаудың мына түрлері көрсетіледі: – жұмысқа орналастыруға жәрдемдесу; – қоғамдық жұмыстарды ұйымдастыру; – кәсіптік даярлау, қайта даярлау және біліктілігін арттыру; – оқу орындарының түлектері үшін жастар практикасын ұйымдастыру; – әлеуметтік жұмыс орындарын ашу; – Қазақстан Республикасының заңнамалық актілеріне сәйкес аз қамтылған азаматтарға әлеуметтік көмек көрсету, кеңес беру және т.б.

Ⱥɫɬɚɧɚ ԕɚɥɚɫɵ ɛɨɣɵɧɲɚ ɠԝɦɵɫɫɵɡɞɵԕ ɞɟԙɝɟɣɿ 5,6

Әлеуметтік төлемдердің атауы 2013 жыл Аз қамтылған отбасылар, оның ішінде: Атаулы әлеуметтік көмекті алушылар, адам 947 18 жасқа дейінгі балаларға мемлекеттік жәрдемақы алушылар, 2770 адам «Өрлеу» жобасы шеңберінде шартты ақшалай көмекті алушылар Тұрғын үй жәрдемақысын алушылар, отбасылар 1980

5,5

5,4

5,1

5,2 5

4,7

4,8

4,6

4,6 4,4 4,2 4 2013

2014

2015

ϮϬϭϲ ̙̼̣̼̔ಪ III ̨̯ದ̭̦̼̌ͬ III ̡̬̯̣̏̌̌ ϮϬϭϲ ̨̐̔̌

ЖҰМЫСПЕН ҚАМТУ БОЙЫНША САЛЫСТЫРМАЛЫ КЕСТЕ Атауы

2013 жыл Жұмыс іздеп хабарласқан азаматтар саны, адам 11 565 Жұмыссыздықтың ресми деңгейі (%) 5,5 Жұмыссыздықтан әлеуметтік қорғаудың белсенді шараларымен 8 646 қамтылғаны (адам, % хабарласқандар санынан) (74,8) Ашылған жұмыс орындары (адам) 17 787

2014 жыл 11 870 5,1 10 877 (91,6) 18 632

2015 жыл 11 826 4,7 10 168 (86) 18 389

2016 жыл 14 010 4,6 (III тоқсан) 10 473 (75) 18 849

ӘЛЕУМЕТТІК САЛА

Мұқтаж азаматтардың жекелеген санаттарына «Жергiлiктi өкiлеттi органдардың шешiмі бойынша мұқтаж азаматтардың жекелеген санаттарына әлеуметтiк төлемдер» бағдарламасы шеңберінде ақшалай төлемдер мен тегін қызметтерді ұсыну түрінде әлеуметтік көмек ұсынылады. 2017 жылы әлеуметтік қолдаумен 110 000-нан астам адамды қамту жоспарлануда.

ʯ̡̖̜̦̖̯̖̬̣̖̬ ̨̜̼̦̹̍̌ ̥೅̣̞̥̖̯​̯̖̬ 160000

68855

140000 120000

55532

100000

37077

80000 60000

53290

40000

59778

40074 67859 58487 63350

73741

«Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек туралы» Қазақстан Республикасының заңына сәйкес Астана қаласында тіркелген және тұрғылықты тұратын орташа жан басына шаққандағы табысы кедейлік шегінен төмен азаматтарға тағайындалады. Бір адамға атаулы әлеуметтік көмек мөлшері орташа жан басына шаққандағы кіріс пен отбасының әр мүшесіне белгіленген кедейлік шегі есебінен айырмашылығы түрінде есептеледі. «Балалы отбасыларға берілетін мемлекеттік жәрдемақылар туралы» Қазақстан Республикасының заңын іске асыру шеңберінде 18 жасқа дейінгі балаларға арналған мемлекеттік жәрдемақы отбасының асырауындағы 18 жасқа дейінгі әр балаға азық-түлік себетінің құнынан төмен табысы бар отбасыларға 1 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде тағайындалады. Аз қамтылған отбасыларға шартты ақшалай көмекті ұсыну бойынша отбасыдағы еңбекке қабілетті жастағы мүшелердің жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шараларына қатысу жағдайында жан басына шаққандағы орташа айлық табысы мен ең төменгі күнкөріс деңгейінің 60 пайызынан төмен отбасыларға шартты ақшалай көмекті ұсыну бағдарламасы – әлеуметтік келісімшарт негізіндегі «Өрлеу» жобасы іске асырылуда. Тұрғын үй жәрдемақысы, егер тұрғын үйді ұстауға, тұтынылған коммуналдық қызметтерге және байланыс қызметтеріне ақы төлеуге шығындар хабарласқан алдындағы тоқсандағы отбасының орташа айлық жиынтық кірісінің 8%-ынан асып кетсе тағайындалады және төленеді.

̖̜̦̖̯̌̚ದ̼̦̼ಪ ̨̬̯̹̌̌ ್̡̣̖̥̞͕ ̯̖ಪ̛̖̭̬̖̦̜̐ͬ̔ ̬̥̖̬̌̚ ̛̪̖̦̭​̛͕ ̯̖̦̖̐ ̡̖̜̦̖̯̖̬̣̖̬̚ ̭̦̼͕̥̪̖̦̭̌̌̔̌ͬ ̸̨̛̦̖̬̼͕̖̣͘

2014 жыл

2015 жыл

2016 жыл

1211 3722

1072 3418

1381 3904

-

74

243

2115

1662

1456

Мүгедектер жеке оңалту бағдарламасына сәйкес тегін: – кресло-арбамен; – протездік ортопедиялық бұйымдармен; – тифлотехникалық және сурдотехникалық; – міндетті гигиеналық құралдармен; – шипажайлық-курорттық емделумен; – жеке көмекшінің қызметімен; – ымдау тілі маманымен қамтамасыз етіледі. Жыл сайын қаланың мүгедектеріне Мүгедектер күніне материалдық көмек көрсетіледі. Мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс шеңберінде қаланың жүріп-тұруы қиын мүгедектерін тасымалдау (инватакси) ұйымдастырылған. Қатаркөл кенті Оңалту орталығында шипажайлық-курорттық емделу қызметтері ұсынылады, қызметтерімен 4 872 адам қамтылды, оның ішінде: – 2171 жасы бойынша зейнеткерлерге 35% жолдама құнын төлеумен, зейнетақының ең аз мөлшерін алатындар ішінен жасы бойынша зейнеткерлерге 25% жолдама құнын төлеумен; – 298 ҰОС ардагерлері және соларға теңестірілген тұлғалар; – 2402 мүмкіндігі шектеулі тұлғалар қамтылды.

ЕҢБЕК ЗАҢНАМАЛАРЫНЫҢ НОРМАЛАРЫН ОРЫНДАУ БОЙЫНША БАҚЫЛАУ

Еңбек заңнамасының сақталуын бақылау барысында 902 кәсіпорындар мен ұйымдар тексеріліп, оларда 1319, оның ішінде еңбек қатынастары бойынша – 907, еңбек кауіпсіздігі және еңбекті қорғау бойынша – 317 және жұмыспен қамту бойынша 95 заңнаманы бұзу фактілері анықталды. Мемлекеттік еңбек инспекторларымен 4758 жеке және заңды тұлғалардың жазбаша өтініштері қарастырылды. Еңбек заңнамасы және еңбекті қорғау мәселелері бойынша 2538 адамға кеңес жүргізілді.

2016 жылы мемлекеттік еңбек инспекторларының тікелей араласуымен 1499 жұмыскерлер алдында 146,3 млн теңге жалпы сомасында жалақы бойынша берешек өтелді.

2016 жылдың ішінде қаланың кәсіпорындарында қақтығыс жағдай фактілері болған жоқ, оның ішінде жалақыны төлемеу мәселелері бойынша.

25 заңды және лауазымды тұлғалар 88,1 теңге сомасына әкімшілік жауапкершілікке тартылды. Тексеру нәтижелері бойынша бұзушылықты жоюға – 663, оның ішінде еңбек қатынастары бойынша – 507, еңбек кауіпсіздігі және еңбекті қорғау бойынша – 93 және жұмыспен қамту бойынша 63 ұйғарым берілді.

2016 жылдың ішінде Астана қаласында өндірісте 69 жазатайым оқиға (2015 жылдың ұқсас кезеңінде 5,5% көрсеткішке төмен – 73 оқиға) болып, оның ішінде 26 адам (2015 жылдың ұқсас кезеңінде 7,1% көрсеткішке төмен – 28 адам) қайтыс болған.

2011- 2016 ЖЫЛДАР АРАЛЫҒЫНДАҒЫ ЖАЛАҚЫ БОЙЫНША БЕРЕШЕК МОНИТОРИНГІ

20000

350

ϮϬϭϭ ̨̐̔

400

0 2012

2013

2014

2015

ϮϬϭϮ ̨̐̔

2016

ϮϬϭϯ ̨̐̔

300

ϮϬϭϰ ̨̐̔

Атауы 2016 жылдың IV-тоқсанына өмір сүру деңгейі 2016 жылдың 4-тоқсанына азық-түлік себеті 2017 жылдың I-тоқсанына кедейлік шегі айлық есептік көрсеткіш ең төменгі еңбекақы

Мөлшері, теңге 25 861 15 517 10 344 2 269 24 459

200

87

100

35

ϮϬϭϱ ̨̐̔

0

0

0

ϮϬϭϲ ̨̐̔

0

ϮϬϭϳ ʮˏʸˏ ʮ౭ʺˏˁʿʫʻ ౢʤʺ˃˄͕ ʫ౦ʥʫʶ ʮಁʻʫ ಁʸʫ˄ʺʫ˃˃ʳʶ ౢʽˀ౞ʤ˄ ʥʤˁౢʤˀʺʤˁˏʻˏ౦ ౢˏʯʺʫ˃ʳʻ ౢʤˀʮˏʸʤʻʪˏˀ˄ ʮಁʻʫ ʤˁ˃ʤʻʤ ౢʤʸʤˁˏʻʤ ˌʫ˃ʫʸʪʳʶ ʮ౭ʺˏˁ ʶ౬ˌʳʻ ˃ʤˀ˃˄ ˃˄ˀʤʸˏ ʤౢʿʤˀʤ˃ Ағымдағы жылы басқарманың бюджеті республикалық және жергілікті бюджет қаражаттарынан 10 млрд астам теңгені құрайды, оның ішінде азаматтардың жекелеген санаттарына әлеуметтік төлемдерді көрсетуге 4 млрд 760 млн теңге, ведомствоға қарасты мекемелердің қызметін қамтамасыз етуге 2 млрд 719 млн теңге қаражат бөлінді.

2017 жылы әлеуметтік қолдаумен 100 мыңнан астам адамды қамту жоспарлануда, оның ішінде 73,7 мың зейнеткерлер, соның ішінде ҰОС ардагерлері – 128, 20,9 мың мүмкіндігі шектеулі адамдар, оның ішінде – 3857 балалар, көп балалы отбасылар – 8394, көп балалы аналар – 4125, аз қамтылған азаматтар (3 мыңнан астам адам). Мүмкіндігі шектеулі тұлғаларды әлеуметтік қолдауға 2 млрд теңге қарастырылды.

2016 жылы 10 мыңнан астам мүмкіндігі шектеулі тұлғалар жеке оңалту бағдарламасына сәйкес оңалту шаралармен (кресло-арбамен, протездік ортопедиялық бұйымдармен, тифлотехникалық және сурдотехникалық,

міндетті гигиеналық құралдармен, шипажайлық-курорттық емделумен, жеке көмекшінің, ымдау тілі маманының, «Инватакси» қызметтерімен) қамтамасыз етілді.

16 мыңнан астам мүмкіндігі шектеулі тұлғаларға Мүгедектер күніне орай материалдық көмек көрсетілді, сондай-ақ қалалық жолаушылар көлігінде тегін жол жүру құқығы берілді. Басқармамен тістерін тегін протездеу қызметтері, жергiлiктi жылытатын, олар үшін жалғыз тұрғын үй болып табылатын, жекеменшiк тұрғын үйлерде тұратын қаланың мүгедектері үшін көмірді сатып алуға өтемақы беріледі. Зейнеткерлерге, Ұлы Отан соғысының ардагерлеріне, оған теңестірілген тұлғаларға, мүмкіндігі шектеулі тұлғаларға Щучинск-Бурабай курорттық аймағында Қатаркөл көлінің жағасында экологиялық таза орманды алқапта орналасқан Қарттарға, мүгедектерге, мүгедекбалаларға арналған оңалту орталығында шипажайлықкурорттық емделу қызметтері:

– жасы бойынша зейнеткерлерге жолдама құнының 35%-ын (47 250 теңге) төлеу; – ең төменгі зейнетақы алушылар ішінен жасы бойынша зейнеткерлерге жолдама құнының 25%-ын (33 750 теңге) төлеу арқылы; – ҰОС ардагерлері, оған теңестірілген тұлғалар, мүмкіндігі шектеулі тұлғаларға тегін қызметтер түрінде ұсынылады. Жыл сайын шипажайлық-курорттық емделу қызметтерімен 5 мың адамға жуық адам қамтылады. Ағымдағы жылы 1 қаңтардан бастап Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің м.а. 2016 жылғы 27 маусымдағы №559 бұйрығымен бекітілген жаңа Жұмыс берушілерге шетелдік жұмыс күшін тартуға рұқсат беру және (немесе) ұзарту, сондай-ақ корпоративішілік ауыстыруды жүзеге асыру қағидалары мен шарттары күшіне енді. Осыған орай рұқсаттарды беру/ұзарту ақылы негізде

жүзеге асырылатын болады. Рұқсаттарды беру үшін алым мөлшерлемесінің көлемі жұмыс берушінің экономикалық қызмет түріне және тартылатын шетелдік жұмыскердің санатына қарай 137-250 АЕК (2017 жылдың 1 қаңтарынан бастап АЕК мөлшері – 2 269 теңге) белгіленді. Шетелдік жұмыс күшін тартатын кәсіпорындарда қақтығыстардың алдын алу және болдырмау бойынша (наразылық іс-әрекет) іс-шаралар жоспарын орындау шеңберінде Астана қаласының әкімдігі, Астана қаласының Кәсіподақтар орталығы (жұмыскерлердің өкілдері) және шетелдік капиталдың қатысуымен кәсіподақтар әкімшілігі арасындағы қауіпсіз және қолайлы еңбек жағдайлары мен тұрмысты қамтамасыз ету жөніндегі өзара түсінік туралы 353 меморандумға (бұдан әрі – Меморандум) қол қойылды.

2017 жылға Астана қаласына шетелдік жұмыс күшін тартуға 9 445 рұқсат мөлшерінде квота бекітілді. А.ӘБІЛДИНОВ, басқарма басшысының орынбасары

12

ȹ

www.astana-akshamy.kz

СПОРТ

(Соңы. Басы 1-бетте) Мәліметтерге сүйенсек, осы шараға опера және эстрада әншілері, цирк гимнас тары, спорт мектептерінің мәнерлеп сырғанаушылары, би ұжымдары, Алматы театрла ры ның актерлері мен басқа да өнерпаздардан құралған мыңнан аса әртіс қатысты. Кеш барысында дүние жүзінің 57 елінен келген 2 мыңға жуық спортшы командалық құрам бойынша көрерменге таныстырылды. Ал Ұлттық ұланның офицерлері халықаралық конкурстардың жеңімпаз балаларымен бірге ортаға Универсиаданы өткізген елдердің туларын алып шықты. Олар шара барысында Қазақстан Республикасының Әнұранын орындады. Спорттың 12 түрі бойынша бақ сынасатын студент жастардың бұл сайысына біздің елімізден 170 спортшы қатысып отыр екен. Олар салтанатты кеште Қазақстан Туын ұстаған шаңғышы Дәулет Рахымбаев бастаған қатарда алаңға шығып, жүріп өтті. Тікелей трансляция арқылы 43 телеарнадан 80 елге көрсетіліп тұрған салтанатты рәсімде Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаев сөз сөйледі. Салауатты өмір салтын насихаттау, спортты дамыту бойынша елімізде соңғы жылдары қыруар

УНИВЕРСИАДА АЛАТАУ БАУРАЙЫНДАҒЫ

шаруа атқарылғанын айтып өткен Елбасы Алматы қаласы бүгіннің өзінде рекордтық көрсеткіштерге қол жеткізіп отырғанын, қысқы Универсиадалар тарихында алғаш рет Алатау баурайында Атлеттер қалашығы салынғанын атап өтті. «Шымбұлақ», «Медеу» мұз айдыны секілді талай жылдан бері Алматыға келген шетелдік туристерді тамсандырмай қоймаған нысандар бар екенін еске салған Нұрсұлтан Назарбаев Универсиада үшін жоспарланып салынған «Алматы Арена» спорт кешенінің мүмкіндіктерін де атап өтті. Содан соң: «Бұл стадионда жер шарындағы жетекші жоғары оқу орындарының жүздеген өкілдері жиналып отыр. Сіздердің ара-

ларыңызда болашақ олимпиадашылар мен әлемдік сайыстардың жеңімпаздары бар. Сондай-ақ, өзінің мансабын келешекте экономикамен, саясатпен, бизнеспен байланыстыратындар да жоқ емес» деп, спорт додасына қатысушылардың бәріне тілеулестік білдірді. Елбасы сөз арасында осынау шараның Алматыда өтуіне қолдау көрсеткені үшін барлық қатысушылар мен волонтерлерге, Халықаралық студенттік спорт федерациясына және оның президенті О.Матыцинге алғысын жариялады. Еске салайық, 25 қаңтар күні Астанада Дүниежүзілік XXVIII қысқы Универсиаданың Эстафета алауы жағылған. Алауды алып жүру рәсімі Астана мен 14

almaty2017.com

облысты қамтып, 29 қаңтар күні Алматыда жалғасқан. Универсиаданың ашылу салтанатында Қазақстан спортшылары атынан мәнерлеп сыр-

ғанаушы Айза Иманбек Универсиада антын оқыды. Кеше Алматыдағы «Шымбұлақ» тау-шаңғы шипажайы, «Медеу» спорт кешені, «Сұңқар» шаңғы трамплиндер кешені, Б.Шолақ атындағы Спорт және мәдениет сарайы, «Алатау» шаңғы-биатлон кешені, Мұз сарайы, Мұз аренасы және Алматының орталығындағы уақытша спорт кешені және «Табаған» спорттық-ойынсауық кешенінде Универсиада аясындағы спорттық жарыстар басталып кетті. Жарыстың бірінші күні-ақ Қазақстан құрамасының қоржынына үш медаль түсті. Шаңғы жарысынан 5 шақырымға жүгірген қазақстандық Анна Шевченко қола жүлдегер атанды. Сондай-ақ, фристайл бәсекесінде Жібек Арапбаева – күміс, Жанбота Алдабергенова қола медаль иеленді. Әлем назарын аударған бұл шара 8 ақпанға дейін жалғасады. Нәзира БАЙЫРБЕК, Алматы

ЖАНКҮЙЕРЛЕР АСТАНАНЫ ЖАҚТАДЫ ౢ೵˲ˬ́೪˵́೪ ˺˯˪˪˟˥ ˬˤ˛˘˳́ˮ́೮ ˙˟˥˲˟˳Ͳ ˭ˤ ˳˘˥˵́ˮ˞˘ ͨϮϬϭϴ ˢ́ˬ೦́ ͨʮ೵ˬ˞́ˣ˞˘˲ ˭˘˵˽́ͩ ೪˘˥ ೪˘ˬ˘˞˘ ഑˵˟˵˧ˮ˧ˮ ೪˘ˬ˘˥˳́ˣ͍ͩ ˘˵˵́ ˳˘˶˘ˬ˞́೮ ˘̆Ͳ ˳́ˮ˞˘ ˞˘˶́˳ ˙˟˲˶ ˘̆೪˵˘ˬ˞́͘

АСТАНА

Дауыс беруге алдын ала өтініштері тіркелген төрт қала қатыстырылды. Олардың қатарында Астана, Владивосток, Қазан және Хельсинки қалалары болды. Еуропа мен Азия құрлығынан 29 команда сынға түсетін ҚХЛ чемпионатының «Жұлдыздар матчы» миллиондаған жанкүйер мен көрерменнің асыға күтетін қызықты ойынына айналып отыр. Бұл матч барысында чемпионаттың ең үздік ойын-

АҚШАМЫ

{ ª ĭÑ ÁĬðáñáó çĢîæ ëïííôîéëá÷éĀ ¤ ¥ ©ª¨£L L Âáêìáîüò áĬðáñáóóáîåüñô çĢîæ âĪĬáñáìüĬ áĬðáñáó ĬĪñáìåáñü òáìáòüîåáĨü íæíìæëæóóĄë âáĬüìáô ëïíéóæóĄîåæ ªL¨¢ £L§ Ě { ¢«Ģ£L L ¨L£ ¥ ÍæîùĄë éæòĄ k(ORUGD $TSDUDWv ÇÙÒ

Åéñæëóïñ Ċ ĭáêòáñ ÇīÍÁÂÁÊīÌÜ Âáò ñæåáëóïñ Ċ ÈæêĄî ģ̼ÐÂÆË kx©ª ¥ Ĭ° ¤³v ªLîåæ çáñéĀ ìáîĨáî íáóæñéáìåáñåü òĄìóæíæòĄè ëĤùĄñĄð âáòôĨá âïìíáêåü

шылары Батыс және Шығыс дивизиондары бойынша командаларға бөлініп ойнайды. Осындай жұлдыздар қатысатын қызықты матч 2018 жылы қай қалада өтетінін алдын ала айқындау мақсатында бейресми дауыс беру ұйымдастыру да дәстүрге айналған. Міне, осы дәстүр бойынша өткізілген дауыс беру нәтижесінде Астана қаласы айқын басымдылыққа ие болды, атап айтқанда, дауыс беруге қатысқан жанкүйерлердің 71 пайызы

¢® · Ĭ¦£ £ ¨L¥LĦ §L¢L¨£ ¨L ¤ ¥ ¢Ĥ Ĭ ¨ ©³¥ Ĥ£L©«L ° ¨ª ¤ © Çáñîáíá íæî öáâáñìáîåüñôìáñåüĦ íáèíĪîüîá çáñîáíá âæñôùĄ çáôáð âæñæåĄ { ª kx©ª ¥ Ĭ° ¤³v ªL ¨ ¢® ·©³¥³Ħ ¢¦¤§´¶ª ¨£L¢ ¦¨ª £³Ĩ³¥ ª ¨L£L§ Ĭ ªª £ ³ Óáñáìüíü Óáðòüñüò Ě Âáòðáöáîá x©ª ¥ Ĭ £ ©³ Á ~Ī ¥¦ ¢Ĥ° ©L k ª £´©ª ¦ y v ~

Астананы қолдаған. Ал Қазан қаласына – 19 пайыз, Владивосток қаласына – 7 пайыз, Хельсинки қаласына 3 пайыз дауыс беріліпті. Сонымен, көпшілік жанкүйердің қалауы Астана қаласына түсті. Ал «Жұлдыздар матчын» өткізу жөніндегі түпкілікті шешімді ҚХЛ басқармасы алдағы мамыр айында қабылдайтын болады. Ғалым ҚОЖАБЕКОВ

Ñæåáë÷éĀ í ¢ ¥ ¡³ x©ª ¥ Ĭ £ ©³ ÅïòóüĬ ¢Ĥ° ©L astana.aqsham@gmail.com ĭ ³£ « Ĥ£¤ ©L ª £ ¬ ¢©

ÓĄìùĄìæñ âĤìĄíĄ Çáñîáíá akshamyreklama@gmail.com