л жү
Å
№77 (3582)
–
жі
Сенбі
1 шілде 2017
Шііңір шіле Шіліңгір шілде айы басталысымен елордада аптап ыстық жан алқымнан қыса түседі. Мұндай уақытта үлкендер жұмысы болмаса, босқа сыртқа шықпауға тырысады. Ал балалар жағы, керісінше, суға шомылып, мәре-сәре болып жатады. Астанада аптап ыстық басталысымен субұрқақтың айналасында балалар асыр салып, шомылуды бастады. Әбден ыстықтаған балаларға «Субұрқақта шомылуға болмайды» деген тыйым тіпті әсер етпеген тәрізді. «Қазгидромет» орталығының мәліметі бойынша шілде – жылдың ең ыстық айы. Мәселен, осы айда 33-тен 44º-ке дейінгі жоғары температура тіркеледі. Ал биылғы жылдың ең ыстық күні 18 шілдеде болады деген болжам бар. Алайда Астанадағы ми қайнатар ыстық 35º градуспен шектеліп қалмайтынын әлден байқауға болады. Сондықтан да елорда тұрғындары мен қонақтары аптап ыстықтан сақтанып жүрсе екен дейміз.
БӘРЕКЕЛДІ!
500 МЫҢЫНШЫ! «ЭКСПО-2017» КӨРМЕСІН ТАМАШАЛАУҒА 20 КҮНДЕ ЖАРТЫ МИЛЛИОННАН АСТАМ АДАМ КЕЛДІ. 29 МАУСЫМНЫҢ КЕШІНДЕ КӨРМЕ ҚЫЗЫҚТАУҒА КЕЛГЕН 500 000-ЫНШЫ КЕЛУШІ ТІРКЕЛДІ. Көрменің алғашқы аптасында күнделікті қонақтар саны орташа есеппен 22 840 адамды құрады. Ал 29 маусымда келушілердің саны 36 мыңнан асты. Еске сала кетейік, бұған дейінгі болжамдарға сәйкес, «ЭКСПО-2017» халықаралық мамандандырылған көрмесіне 2 млн адам келеді деп күтілсе, ал кіріп-шығу көрсеткіші шамамен 5 млн адамға жетеді деп хабарланған болатын.
АЛДАҒЫ СЕНБІ-ЖЕКСЕНБІ КҮНДЕРІ ЕЛОРДАДАҒЫ «ҚАЗАҚСТАН» СПОРТ САРАЙЫ АЛАҢЫНДА ЖАМБЫЛ, АТЫРАУ, ПАВЛОДАР ЖӘНЕ ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСТАРЫНЫҢ АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ ЖӘРМЕҢКЕСІ ӨТЕДІ.
ЕЛОРДАНЫ КІМ ТАЗАЛАЙДЫ? ВАЛЮТА БАҒАМДАРЫ:
EUR/KZT 366.79
USD/KZT 321.46
RUB/KZT 5.45
CNY/KZT 47.42
4
ДОНОРДЫ ҚАЙДАН ТАБАМЫЗ?
6
www.astana-akshamy.kz
2
елорда тынысы
№77 (3582) 01/07/2017 Сенбі
«Астана Ақшамы» www.astana-akshamy.kz
СЕНАТ ДЕПУТАТТАРЫ САЙЛАНДЫ ҚР Орталық сайлау ко миссиясы Қазақстан Рес публикасы Парламенті Сенатының депутаттарын сайлау қорытындысын шығарды.
Сансөйлем
Дәлірек айтқанда, сайлауға барлығы 89 үміткер ұсынылып, 38 кандидат сайлау бюллетеньдеріне енгізілген. Айтулы шараға 3242 таңдаушы қатысқан. – Сайлау Қазақстан Республикасы Президентінің 2017 жылғы 28 сәуірдегі Жарлығы мен ҚР Конституциясына және «Қазақстан Рес публикасындағы сайлау туралы» Конституциялық заңына сәйкес жүргізілді. Әр облыстан, Астана және Алматы қалаларынан бір депутаттан – барлығы 16 депутат сайланды, – деді ҚР Орталық сайлау комиссиясының хатшысы Бақыт Мелдешов. Айта кетейік, елордадан «Нұр Отан» партиясы Астана қалалық филиалы төрағасының бірінші орынбасары Еділ Мамытбеков Парламент Сенатының депутаты болып сайланды.
2 500
Жаз басталғалы елордада осынша адам аудиогид арқылы жаяу экскурсия жасаған.
ИНВЕСТОРЛАРға тартымды шаһар Азамат есенжол Кездесуде елорда басшысы Әсет Исекешев бас шаһардың жаһанда ең жылдам дамып келе жатқан қала екендігін жеткізіп, 19 жыл ішінде негізгі капиталға құйылған инвестиция 40-тан астам есе өсіп, жалпы өнім 7 трлн теңгеден асқанын айтты. «Бүгінде әлемде инвес тиция тартуға бәсекелес тік күшті. Сондықтан онда оңтайлы жағдай жасаған тарап жеңеді. Біз елімізде жүргізіліп жатқан технологиялық жаңғыртуды есепке алып, 2020 жылға дейін қаланы дамыту бағ дарламасына түзету енгіз дік. Экономикаға басымдық берілетін 10 саланы анықтадық. Оған туризм, девелопмент кластері, қар жы орталығы, заманауи өндіріс, мемлекеттік сала үшін қызметтер секілді секторлар кіреді. Осы 10 салаға инвестиция тартуға айрықша маңыз беріп отырмыз» деді әкім. Сондай-ақ, қала басшысы Астана экономикалық аймағының маңыздылығына да ерекше тоқталып өтті. – Мемлекеттік-жекеменшік әріптестік арқылы елорда әкімдігі биыл қомақты бюджет қаржысын үнемдеді. Қазына қаражатына іске асатын бірқатар жобаларға жеке инвесторлар тартылды. Олар – такси қызметі, ақылы автотұрақ,
«ЭКСПО-2017» халықаралық мамандандырылған көрмесінің «KAZAKH INVEST» павильонында Астана қаласының әкімі Әсет Исекешев «KAZAKH INVEST» ҰК» АҚ басқарма төрағасы Мақсат Қабашевпен кездесті. Шараға отандық кәсіпкерлер мен шетелдік инвесторлар қатысты.
бейнебақылау секілді жобалар. 2017-2018 жылдары осындай 30 бірлескен жоба жүзеге аспақ. Оның ішінде «Арай» саябағы, «Пирамида» ғимараты, «Алау» спорт кешені және тағы басқа коммуналдық мекемелер жекеменшік басқаруға беріледі. Инвесторлар қаржысына сегіз балабақша салынады. Біздің коммуналдық кәсіпорындар атқарған қызметтерді де бизнеске береміз. Айталық, оған энергетика, коммуналдық шаруашылықтағы қосалқы станция сияқты ірі жобаларды дайындап жатырмыз. Шағын саябақтар мен қоғамдық ғимараттар да жекеменшік басқаруға өтеді, – деді Әсет Исекешев.
Одан кейін сөз алған «KAZAKH INVEST» ҰК» АҚ басқарма төрағасы Мақсат Қабашев ұлттық компания мен Астана әкімдігі бірлесіп, инвес тицияның қарқынды дамуы үшін қолайлы жағдай жасау мақсатында ынтымақтастықта жұмыс істеп жатқандығын жеткізді. Ал «KAZAKH INVEST» ҰК» АҚ басқарма төрағасының орынбасары Біржан Қанешев жиналғандарға компанияның қызметі мен міндеттерін, алдағы жоспарларын таныстыр ды. – Осыдан үш ай бұрын Елбасының тапсырмасымен «KAZAKH INVEST» компаниясы құрылды. Қазір жұмыс басталып
МӘДЕНИ АШЫҚТЫҚТЫҢ МАҢЫЗЫ Кеше Тәуелсіздік сарайында Азиядағы өзара сенім шаралары кеңесі (АӨСШК) ұлттық-мәдени орталықтарының «Мәдени ашықтық – бейбітшілік пен келісімнің негізі» атты халықаралық форум өтті. Қазақстан халқы Ассамблеясы ұйымдастырған аталмыш жиынға ҚР Парламенті депу таттары, отандық және шетелдік ғалымдар, мемлекеттік органдардың өкілдері, АӨСШК мүше елдердің және өзге мемлекеттердің Қазақстандағы дипломатиялық миссияларының басшылары қатысты. Аманғали ҚАЛЖАНОВ Халықаралық форум ашылмас бұрын қатысушылар ұйым ның 25 жылдығына арналған «АӨСШК сәті» көрмесі мен АӨСШК мүше елдерінің ұлттық-мәдени орталықтарының өнер көрмесін тамашалады. – Қоғамдық келісім елдің тұрақтылығы мен дамуының негізі екені белгілі. Татулықты сақтаудың бір шарты – ұлттық құндылықтарымызды, мәдениетімізді, салт-дәстүрімізді сақтау. Мұның маңыздылығын Елбасымыз өзінің «Болашаққа
бағдар: рухани жаңғыру» бағдарламалық мақаласында айқын көрсетті, – деді форумды ашып, жүргізіп отырған Қазақстан халқы Ассамблеясы Төр ағасының орынбасары, хатшылық меңгерушісі Дархан Мыңбай. Ассамблея аясында өткізіліп отырған АӨСШК халықаралық форумы 2008 жылдан бері дәстүрлі диалог алаңына айналғанын атап өткен ол биылғы басқосудың тақырыбы тектен-тек таңдалмағанын жеткізді. «Мәдени ашықтық
адамдар мен ұлттарды жақын дастырып, тіл табыстырады. Мәдениет – ұлттың болмысын сипаттайтын, жасампаздық рухқа ие үлкен күш. Біздің басқосуымыз Астана «ЭКСПО-2017» халықаралық мамандандырылған көрмесінің қонақтарын қабылдап отырған сәтпен сәй-
кетті. Негізгі мақсатымыз – елге қаржы салып отырған инвесторларға жағдай жасап, түйткілді мәселелерін шешіп беруге көмектесу. Сондықтан аймақтардан өкілдік ашып, жергілікті әкімдіктермен тығыз жұмыс істеп жатыр мыз. Бүгінге дейін олардан газ тарту, құрылыс бастау, ұлттық сараптамадан өте тін құжаттарды қысқ а мерзімде дайындау секілді мәселелер бойынша 40 шақты сұрақтар келіп түсті, оның 18-ін толық шештік, – деді Б.Қанешев. Шара соңында шетелдік инвесторлар қала басшылығына бизнесті дамытуға қолдау көрсетіп отырғандығы үшін алғыс тарын айтты.
кес келуі бұл жиынның маңызын арттыра түседі» деді Дархан Қамзабекұлы. Одан кейін сөз алған ҚР Сырт қы істер министрінің орынбасары Ақылбек Қамалдинов Қазақстан АӨСШК әлемдік саясатта өзінің лайық орнын алып, ұйымға мүше елдердің арасында қауіпсіздік пен сенімділік жібін тартқанын айтып өтті. Осы тұрғыдан Қазақстан этникалық және діни қарым-қатынаста толеранттықтың үлгісін көрсетіп келе жатқанын тілге тиек етті. Бұдан соң қонақтар сөз сөйледі. Солардың бірі АӨСШК хатшылығының атқарушы директорының арнайы өкілі Виджай Шарма аталмыш жиынның ма ңызына тоқталды. «Өзара әрекеттестік жолдары: ниеттестік және жаңғыру», «Жаһандағы заманауи қазақстандық мәдениет», «ХХІ ғасырдағы ақпараттық ағындар: мультимәдени кө рініс» атты сессиялармен жалғасқан форумда тиісті қарар қабылданды.
елорда тынысы
№77 (3582) 01/07/2017 Сенбі
«Астана Ақшамы» www.astana-akshamy.kz
ШЕКСІЗ МҮМКІНДІКТЕР ФЕСТИВАЛІ Астанада мүмкіндігі шектеулі жастар арасында шығар машылық және спорт фестивалі өтті. Гүлдана талғатқызы Республикалық деңгейде өткен бұл шараға Астана және Ақмола, Атырау, Алматы қалалары, сондай-ақ, Павлодар облыстарынан 14-29 жас аралығындағы І, ІІ және ІІІ топтағы мүмкіндігі шектеулі 100-ден астам ерекше жастар қатысты. Оны қалалық Жастар саясаты мәселелері басқармасы мен Қазақстан жастарының конгресі бірігіп ұйымдастырды. Басқарма басшысы Асхат Ораловтың пікірінше, аталмыш шаралар тек елордада ғана емес, басқа қалаларда да ұйымдастырылуы тиіс. Фестиваль аясында қатысушылар 5 шығармашылық және 5 спорт түрлерінен өзара сайысқа түсті. Оның ішінде вокал, хореография, ыммен
әндету, инструменталды шығармашылық, қолөнер, штанга көтеру, қол күресі, боулинг, үстел теннисі және шахмат секілді бағыттар бар. Салтанатты шарада ҚР Бала құқық тары жөніндегі уәкіл Зағипа Балиева: «Мемлекет әрдайым ерекше қажет-
әлем-жәлем әлем Кептер Уимблдон турнирі матчын тоқтатты
тілігі бар жандарға айрықша назар аударады және осы іс-шара соның дәлелі» деп фестивальдің маңыздылығына тоқталды. Жеңімпаздарды марапаттау үшін Парламент Мәжілісінің депутаттары Серік Сәпиев және Бақтияр Мәкен, ҚР Дін істері және азаматтық қоғам министрлігінің Жастар саясаты департаменті директоры Ғабидулла Оспанқұлов, Астана қаласының «Наз» мемлекеттік би театрының бас балетмейс тері Хадиша Ағымбаева және әйелдер арасындағы халық аралық гроссмейстер Динара Сәдуақасова арнайы келді. Олар байқау жеңімпаздары мен қатысушыларға арнайы диплом, кубок және бағалы сыйлықтарды табыстады. Марапаттау рәсімінің соңы отандық эстрада жұлдыздарының қатысуымен өткен гала-концертке ұласты.
Лондонда өтіп жатқан үлкен теннистен Уимблдон турнирінің іріктеу жарысы кептердің ке сірінен тоқтап қалды. Алаңда бұл кезде жапониялық Мию Като мен француз қызы Амандин Эссе ойнап жатыр еді. Әлдеқайдан ұшып келе қалған кептер кортта отырып алды. Теннисшілер оны үркітіп, ұшырып жібермекші де болды. Бірақ жарықтық құс қозғала қоймады. Сондықтан оның өзі кеткенше ойын тоқтап тұрды.
ГЕРМАНИЯДА НОМИНАЛЫ НӨЛ ЕУРО ШЫҒАРЫЛДЫ Германия Еуропа орталық банкінің рұқсатымен номинал дық құны 0 болатын еуроны басып шығарды.
КАДРЛЫҚ РЕЗЕРВКЕ ҚАБЫЛДАНАДЫ
Купюр шын ақша қағазына басыл ған, ол барлық қажетті қорғаныс дәрежел ерімен қамтамасыз етілген. Онда Германия әскери-теңіз флоты ның 1958 жылғы «Горх Фок II» атты оқу-жаттығу желкенді кемесі бей неленген. Жалпы саны 5000 бірлік болатын купюр туристер мен коллекцио нерлерге арналған. Ол таза кәдесый үшін дайындалған. Ешқандай саудаға жарамайды.
«Нұр Отан» партиясы Астана қалалық филиалында партия төрағасының орынба сары Владислав Сергеевтің қатысуымен аймақтық партиялық резервті қосымша қалыптастыру мәселесі бойынша брифинг өтті. – «Нұр Отан» партиялық кадрлық резервті талантты да білікті, білімді жастармен толықтыруды өзінің негізгі мақсатына айналдыруда. Сондықтан резервте тұрғандарға қашанда қолдау көрсетіп, олардың қызмет сатысымен көтерілуіне нақтылы жағдай жасалатын болады, – деді Владислав Алексеевич. Мәселен, республика бойынша барлық деңгейдегі мәслихаттардан кеткен 59 бос орынға 2017 жылы 26 наурызда өткен депутаттарды қосымша сайлауда сайланғандардың 40 пайызы партиялық кадрлық резервтен сайланды. Астана қаласы бойынша да пар-
3
тиялық резервке жастарды тартуды белгіленген ереже бойынша жүргізу қарастырылған. Мәселен, Астана қаласы бойынша партия лық резервке қабылданатын кандидаттарға қойылар талаптар мынандай: бірінші – қылмыстық жауапкершілікке тартылмаған, жемқорлық әрекеттерге қатысы жоқ және партиялық сөгіс алмағандар, екінші қойылар талап – кандидаттың жоғары білімі, жұмыс өтілімі – 4 жыл, ал басшылық қызметтегі жұмыс өтілімі кем дегенде бір жыл болуы қажет. Сондай-ақ, екі жыл партия мүшесі болуы тиіс. Сонымен қатар, кандидаттар Қа-
зақстан Республикасының Конс титуциясын, партия Ережесін, Доктринасын, «Нұр Отан» партия сының сайлауалды бағдарламасының маңыздылығын білуі тиіс. Кандидаттардың құжаттарын қабылдау белгіленген азаматтық ереже бойынша жүргізіледі, тест тапсыруға жіберілгендердің атыжөні партияның веб-сайтында жарияланады. Партиялық резервке тұрғысы келетін адамдар мына мекенжай бойынша толық мағлұмат алуына болады. Астана қаласы, Тәуелсіздік көшесі, 3. Тел.: 8 (7172) 36 46 19. Эл.пошта: astana@nurotan.kz.
ОҢТҮСТІК КОРЕЯ «АУА» САТАТЫН БОЛЫП ШЕШТІ Оңтүстік Корея қоршаған ор таның ластануы күшейіп кетуі не байланысты «қалбырға са лынған ауа» сата бастайды. Тау ауасының баллондарын өндірумен елдің оңтүстік-шығысындағы Хадон уезі айналысады. Кёнсан-Намдо провинциясындағы бұл мекен оны канадалық компаниямен бірге жүзеге асырады. Осы аптада Ыйсин кентінде кипаристің жұпар иісі бар таза ауаны 160 рет жұтуға есептелген баллондарды шығару қолға алынды. Ал ауа Чирисан тауының басынан алынады.
ЖАҢА ЖҮЙЕНІҢ АРТЫҚШЫЛЫҒЫ КӨП Серік Жолдасбай Аталған емхана бас дәрігерінің орынбасары Еділ Шаловтың айтуынша, МӘМС жүйесінің артықшылықтары өте көп. Мәселен, аталған жүйе медицина қызметкерлерінің жүктемесін азайтып, олардың жалақысының өсуіне әсер етеді. – Бүгінгі іс-шараның мақсаты – елімізде жаңадан енгізілетін жүйе туралы халыққа ақпарат беру. Өйткені бұл мәселеде ақпараттық түсіндіру жұмыстарын жүргізудің маңызы жоғары. Көптеген дамыған мемлекеттер тұрмысы төмен, көмекке мұқтаж адамдарға ресурстарды қайта бөлуге мүмкіндік беретін МӘМС жүйесін таңдап алып отыр. Ал Қазақ елінде міндетті медициналық сақтандыру үлгісін таңдау барысында 50-ден астам елдің тәжірибесі зерделенді. Қазіргі таңда елордалық тұрғындарға аталған жүйенің тиімділігі туралы жан-жақты түсіндіріліп жатыр, – дейді ол. Шара барысында емхана қызметкерлері халыққа сақтандыру жүйесі туралы егжейтегжей түсіндіру жұмыстарын жүргізді. Сондай-ақ, медицина қызметкерлері тұрғындардың әртүрлі сұрақтарына жауап берді.
Шетел баспасөзінің деректері бойынша дайындалды
Бүгіннен бастап елімізде міндетті әлеуметтік ме дициналық сақтандыру жүйесі енгізіледі. Осыған орай, №11 қалалық емхана «Встреча» сауда үй інде шара өткізді.
ҮНДІ ЖІГІТ ДОПТЫ АЙНАЛДЫРУДАН РЕКОРД ЖАСАДЫ Үндістанның Пенжаб аймағы ның 25 жасар тұрғыны өзгеше бір өнерімен әлем рекордын жасады. Сандип Сингх есімді бұл жігіт бас кетбол добын аузына тістеп алған тіс щеткасының ұшымен 53 секунд бойы айналдырып тұрды. Көршілері осыны видеоға түсіріп алған. Сөйтіп, жас жігіт өзінің алдындағы рекордты 6,84 секундқа жаңартып, Гиннестің рекордтар кітабына кірген.
4
қала мен сала
№77 (3582) 01/07/2017 Сенбі
«Астана Ақшамы»
www.astana-akshamy.kz
ЕЛОРДАНЫ КІМ ТАЗАЛАЙДЫ? «Сырт көз – сыншы» дегендей, кез келген бейтаныс елдімекенге немесе қалаға жолыңыз түсіп ат ізін салсаңыз, алдымен сол жердің тазалығына назар саларыңыз сөзсіз. Демек, қала немесе елдімекендер мен оны мекен етушілердің бет беделі белгілі бір мөлшерде тазалық саласы мамандарының жұмысына да байланысты болмақ.
Санитарлық саладағы кәсіпорын Астанаға кімдер келіп, кімдер кетпейді қазір. Алты құрлықтың түкпір-түкпірінен түрлі мақсатта сан мыңдаған жолаушы әр сәт алып-ұшып жетеді мұнда. Астанада тазалық саласының мамандары да елорданың есіміне сызат түсірмес үшін тынбай еңбек етеді. Осы тұрғыда қала көшелерінің тазалығын сақтау бағытында ауқымды жұмыс атқаратын ұйым «Астана тазалық» ЖШС қаламызға арқау болмақ. Бұл кәсіпорын бүгінде 1400ге жуық адамды жұмыспен қамтып отыр. «Астана тазалық» ЖШС бас директорының санитарлық тазалау жөніндегі орынбасары Марат Сүлейменовтің дерегіне сүйенсек, аталмыш кәсіпорын құрылымында 431 техникадан тұратын арнайы парк бар екен. – Сапалы жинауды қамтамасыз ету үшін жыл сайын техника паркі жаңартылып отырады. Мәселен, 2016-2017 жылдары заманауи қондыр
ғымен жабдықталған 38 арнайы техника сатып алынды. Жалпы, кәсіпорынға бекітілген учаскелер бойынша көшелерді қолмен және механикамен жинау, тасқынсуға қарсы шаралар және кәріз желілерін тазалау жұмыстары жүйелі түрде жүргізіледі, - дейді М.Сүлейменов. Қала бойынша көшелерді механикалық жинауда 7 741 824 шаршы метр аумақ (ұзындығы 431 517 метрді құрайды), ал қолмен жинауда 4 244 339 шаршы метр аумақ қамтылады екен. Еселі еңбектің өтеуі «Астана тазалықтың» қаладағы Есіл, Алматы және Сарыарқа аудандарының әрқайсысының бірнеше бұрышында базалық өндірістері мен бокстері орналасқан. Бұл базаларда жұмысшылардың көшелерді тазалауға арналған құрал-жабдықтары мен басқа да керек-жарақтары қойылады. Сонымен қатар тұрғын үйлердің жертөле-
лерінде орналасқан мұндай базаларда тазалықшылардың өздеріне белгіленген уақыт бойынша 1-2 сағат дамылдап, ауқаттануға да барлық жағдай қарастырылыпты. Сол жағалаудағы осындай базалардың бірінде «Астана тазалық» ЖШС-тің Есіл ауданы бойынша санитарлық тазалау жөніндегі атқарушы директоры Төлеген Оразбаев пен және учаске бастықтарымен бас қосып, аталмыш ауданның тазалығы жайлы сұқбаттастық. Мамандардың айтуынша, енді ғана шымылдық түріп жатқан «ЭКСПО – 2017» Халықаралық көрмесі өз мәресіне жеткенше, яғни қыркүйек айына дейін «Астана тазалық» ЖШС-тің жол жұмысшылары күшейтілген режимде тәулік бойы үш ауысым бойынша жұмыс істейді екен. Алғашқы ауысымның жұмысы таңғы сағат 6.00де басталса, екінші ауысым жұмысшылары түс кезінде іске кіріседі. Ал кешкі сағат 22.00-де жұмысты бастайтын үшінші ауысым тәулікті қорытындылайды. Қыркүйек айында әп-сап басылған соң тазалықшылар қайтадан бұрынғы режимге көшеді. Ал қолмен жинау учаскесінің бастығы Дархан Мұсабеков өздеріне тиесілі жұмыс жайлы кеңінен әңгімелеп берді. Таңғы сағат 6.00-де кісі қарасы қалыңдамай тұрып, әрі қоғамдық көліктердің қозғалысына бөгет болмас үшін қолмен
жинау бригадалары алдымен аялдамалар маңайын тап-тұйнақтай етіп тазалап шығады. Аталмыш ауданның қолмен жинау учаскесінің жұмысшылары 8 бригададан тұрса, әр бригадада бір-бір бригадир мен бір-бір шебер және 6-7 жұмысшы жұмылдырылады. Механикалық жинау учаскесінің бастығы – Бауыржан Мұратов. Бұл учаскенің жұмысы негізінен техникаларға жүктелетіндіктен, қолмен жинау учаскесіне қарағанда жұмысшылары аз. Есесіне автогрейдер, сыпырып-жинағыш мәшине, К-713, К-816 тракторлары, шаңсорғыштар сияқты 90 техника бірлігі қарастырылған. Техникалармен атқарылатын шаруалардың басы-қасына 4 шебер мен 10 бригадир жұмылдырылған. Жиналған қоқыс қалдықтары осы учаскенің атқаруымен жүк көліктеріне тиеліп, қала сыртындағы қоқыс тастайтын полигонға жөнелтіледі.
жүретіндер белгілі бір мөлшерде тазалықшылардың жұмысын көбейтері сөзсіз. Алайда көктемдегі лайсаң су, кәріз жүйелерінің тазалығы жұмысшыларды біраз әбігерге салса, күздің күндері жерге түскен сарғайған ағаш жапырақтарын күнделікті сыпырып-сиыру жазға қарағанда жұмыстың көбейгенін көрсетеді. Ал қыстың жөні тіптен бөлек. Басқа мезгілдерге қарағанда қақаған қыстағы тазалық жұмыстары екі есе күш жұмсауды талап ететін көрінеді. Мамандардың айтуынша, жұмысшылардың жалақысы көктем, жаз және күз айларында орта есеппен 70 мың теңгені құраса, қыста 90-100 мың теңгеге дейін көтеріледі екен. Ал жұмысшылардың басым көпшілігі 35-50 жас аралығындағы азаматтар көрінеді. Оның өзінде де жұмысшылар қатарында астаналықтар саны тым аз сияқты. Алайда Астана қа-
Жалпы, «Астана тазалық» ЖШС жұмысшылары кәсіп орын тарапынан арнайы тігілген бірдей формамен қамтамасыз етіледі.
ласына жақын орналасқан Ақмола және Қарағанды облыстарына қарасты ауылдардан күнделікті келіп істейтін жұмысшыларды тасымалдау үшін кәсіпорын арнайы автобустар бөлген. Айта кету керек, жұмысшылар үшін барыс-келіс жолақы тегін. Ал автобус жүргізушілері жұмысшыларды таңғы сағат 6.00-де жұмысқа кешіктірмей жеткізу үшін түнгі сағат 3-4-терде атқа қонады екен. Еңселі елорда көшелерінің жарқырап таза тұруына елеу лі үлес қосып жүрген кәсіп орынның алда да жұмысы жемісті, еңбек ұжымының табысы келісті болып, халықтың сеніміне селкеу түсірмей, жетістіктері еселеніп, атқарып жатқан істері лайым елене берсін демекпіз.
Тазалық әр үйдің ауласынан басталады Учаске бастықтарының айтуынша, жұмыс барысындағы ауыртпалықтар жылдың әр мезгілінде әрқалай болатын көрінеді. Мысалы, жазғы уақытта Астанаға алыс-жақыннан ат арытып келушілердің саны арта түсетіні белгілі. Алайда бес саусақтың бірдей болмайтыны сияқты келушілердің ішкі мәдениетінің де бір-біріне ұқсамайтыны анық. Олардың ішінен тазалыққа жаны қас жандарды да кезіктіруге болады. Қоқысты оңды-солды лақтырып, жан-жағын ластап
Нұрдәулет Кәкішев
қала тіршілігі
№77 (3582) 01/07/2017 Сенбі
«Астана Ақшамы» www.astana-akshamy.kz
ӘЛЕМДІ БІРГЕ ТАЗАРТАЙЫҚ
«Технодом» компаниясының елордалық қызметкерлері Ақмола облысына екі күндік экологиялық сапарға аттанып, жеті тонна қоқыс шығарды. Олар Нұра өзенінің бойын тұрмыстық техника қалдықтарынан тазартып, жердің қаншалықты ластанғанына куәгер болды. Маусымның 27-сі мен 29-ы күндері өткен «Табиғатты сүйеміз, Қазақстанды сүйеміз» атты экологиялық шараға «Технодом» компаниясының 450 астаналық қызметкері атсалыс ты. Бастапқыдан эко-сапардың екі бағыты айқындалды. Бірінші күні қатысушылар Қабанбай батыр ауылдық округіне қарасты Нұра өзенінің бойын қоқыстан тазалады. Келесі күні Қызылжар ауылының су күре жолын тазартты. Экологиялық бастама әр минутына дейін есептеліп қойылды. Таңғы сағат 8.00-де акцияға қатысушыларды автобус күтіп тұрды. Барлығы жиналғанша 40-45 минуттай уақыт өтті. Сол аралықта қызметкерлерге фирмалық кепка мен қызғылт сары түсті қолғаптар, сулық,
қоқыс жинайтын пакеттер таратылып, жүрек жалғап алуға тамақтары ұйымдастырылды. Жұмыс су қоймасында болған дықтан, қауіпсіздік техникасы бойынша толық нұсқаулық та берілді. Екі күнге жалғасқан эколо гиялық сапар барысында компания қызметкерлері бір неше шақырымды артқа тас тап үлгерді. Қоқыстың көп болғаны рас. Әсіресе, табиғатқа демалысқа шыққан туристерден кейін пластикалық бөтелкелер, спирттік ішімдіктің ыдыстары және целлофан пакеттері қалып қалған. – Жүріп келе жатып, қоқыстың бітетін түрін көрмедік. Бұл жолы тұрмыстық қалдыққа толы жеті КамАЗ-ды шығардық. Сол жерде Ақмола облысы
АРДАГЕРЛЕР ҚАТАРЫ КӨБЕЙДІ Елордадағы Алматы аудандық Ардагерлер кеңесінің құрамы жаңа зейнеткерлермен толықты. Бәрі де өмірдің заңы. Зейнеткерлікке шығып, немере-шөберелерімді бағып, еңбегімнің зейнетін көрсем деп бәріміз де армандаймыз. Кеше сондай тамаша шараның куәсі болдық. Ел қатарлы қызмет істеп, зейнеткерлікке шыққан бір топ аға-апаларымыз аудандық ардагерлер кеңесінің құрамына қабылданып, оларға ардагерлер ұйымының қызметі мен жарғы талаптарының ерекшеліктері түсіндірілді. – Бүгінде жастарға жасы үлкендердің тәрбиесі мен өнегесі өте қажет. Бұл бағытта бізге де аз салмақ түспейді. Сондықтан қалада тұратын зейнеткерлер үйде құр отырып қалмай, қоғамдық өмірге белсене араласып, бір-бірімен тәжірибе алмасып, жұмыс істеуге мүдделі болу керек. Сол үшін бүгінгі кездесуді өткізіп отырмыз, – деді Алматы аудандық ардагерлер кеңесінің төрағасы Сайлаубек Байболов. Шара соңында ұзақ жылдардан бері ардагерлер ұйымында қызмет істеп келе жатқан зейнеткерлерге алғыс хат пен сыйлықтар табыс етілді.
5
әкімдігінің басшылығы келіп, қатысушыларға алғыс хат табыстады. Ауыл тұрғындары да келіп, алғыстарын жаудырып жатты, – деп Астанадағы «Технодом» дүкендерінің бірінің
директоры Алмаз Байжаканов атқарылған істің нәтижесімен бөлісті. Үш жыл бұрын «Технодом» компаниясы «Табиғатты сүйеміз, Қазақстанды сүйеміз» атты экологиялық қозғалыстың басталғаны жөнінде хабар таратқан еді. Бірінші рет экологиялық сапарға 2015 жылы шықты. Компания қызметкерлері Үлкен Алматы өзенінен Алма-Арасан шатқалына дейінгі және жолшыбай «Просвещенец» лагерінен Көк-Жайлау шатқалы арқылы Алма-Арасанға дейінгі жол бойындағы аумақтарды тазартты. Бұл жұмыс 3,5 сағатқа созылып, «Технодом» командасы 1 мың келіден аса қоқыс жинады. Ал 2016 жылы белсенділер Іле өзені маңайын жинақталып қалған қоқыстан тазартып,
Компаниядағылар бастаманың мән-мағынасы әлемді қоқыстан тазартып, оның әдемі қалпын сақтау және қоршаған ортаны қорғау мәселесіне қазақ стандықтардың назарын аударту дейді. Сондай-ақ, бүгінде компания электр тұрмыстық құралд арды кәдеге жарату бойынша жобаларды қол ға алды. Осы мақсатта «Тех нод ом» ұлттық желісінің астаналық дүкендерінде 21 ұяшық орнатылды. Олардың ішінде кабель, сым және электр техникасының басқа құралдарына арналған бөлекбөлек ұяшықтар бар. Сонымен қатар, полиэтиленді пакеттерді қолданудан бас тартуға дайындалуда. – Халық көп жағдайда электр құрылғыларды қалай кәдеге жарату керектігін білмейді. Бірақ бұл экологиялық тұр ғыдан өте өзекті мәселе, –
көпшілік демалатын орынды ретке келтірді. Жоба экологияны сақтап қалу, өмір сүру мен демалу үшін жайлы экологиялық жағдай қалыптастыруға бағытталды.
деді Алмаз Байжаканов. Оның айтуынша, Қазақстан бойынша алғаш рет ұйым дастырылған экологиялық сапар қоршаған ортаны қорғау мәдениетін қалыптастырады.
Ертеңнен бастап Астана-Дели-Астана бағытында аптасына 3 рет әуе кемелері ұша бастайды. Екі ел арасындағы жолау шылар тасымалын міндетіне алған «Эйр Астана» компаниясы биыл алтыншы рет Орта Азия мен Үндістанның үздік авиакомпаниясы атанып отыр.
АСТАНА МЕН ДЕЛИ ЖАҚЫНДАДЫ Айгүл УАЙСОВА Жаңа бағыттың ашылу салтанатында сөз алған Қазақстанның Үндістандағы Төтенше және өкілетті елшісі Болат Сәрсенбаев бұл шараны екі елдің дипломатиялық қарымқатынасының 25 жыл толған мерейлі жылы жемісінің бірі деп бағалады. «Қос тараптан да жаңа бағытты іске қосуға қолдау болып, астаналар ара-
сын жақындатуға маңызды қадам жасалды» деді. «Эйр Астана» компаниясының президенті Питер Фостер Астана-Дели-Астана бағытының тиімділігіне тоқталды. Соңғы екі жылда жолау шылар легі 7 мыңнан 11 мыңға көбейген. Қазақстандықтардың Үндістанға сапары 20 пайызға артып, 15 мыңды құрап отыр. Бүгінде елордада екі мыңнан астам үндістандық азамат тұрады. Жаңа
бағыт Ресей мен Украинада тұрып жатқан үнділіктер үшін ең қысқа әуе жолы болмақ. Астанадан Делиге ұшу ұзақтығы 4 сағаттай, ал эконом санатындағы жолақысы – 89 883 теңге. Әуекомпанияның тағы бір жаңалығы бар. 1 маусым мен 10 қыркүйек аралығында елордаға келетін барлық халықаралық бағыттардың жолаушыларына ЭКСПО көрмесіне тегін кіру билеттері ұсынылады.
6
мәселе
№77 (3582) 01/07/2017 Сенбі
«Астана Ақшамы»
www.astana-akshamy.kz
ген қаласында трансплантология лық ота жасауға келісетін таныс дәрігерінің бар екенін айтады. Заңға сүйенсек, ағзаны саудалау да, ғаламтор арқылы жарнамалау да қылмысқа жатады. Бірақ дәл осы ашық та жабайы саудаға әлі күнге дейін тоқтау болмай келеді. Хабарландыру арқылы ағзаларын сататын адамдарды полиция қыз меткерлері тізгіндей алмайды. Өйткені олардың үстінен реципиент шағымданбайды.
Гүлжан РАХМАН Донор болу – өзгеге өмір сыйлау Бүгінде ағза ауыстыруға зәру үш жарым мың адамның басым бөлігіне бүйрек керек (2700), 500-ге жуық пациентке бауыр керек. 150-ден астам қазақстандық жүрекке зәру. Қазақстанда соңғы бес жылда 1057 ағзалар мен тіндердің трансплантациясы өткізілді. Оның ішінде 44 жүрек, 183 бауыр, 824 бүйрек, 4 өкпе, 2 ұйқы безі трансплантациясы бар. Еліміз бойынша ағзалар мен тіндерді транспланттау бойынша жоғары технологиялық медициналық көмек көрсету үшін барлық қажетті жағдайлар жасалған. Республика бойынша барлық ресурстық талаптарға сәйкес келетін 9 ірі медициналық орталық бар. Денсаулық сақтау министрлігі Медициналық көмек ұйымдас тыру департаментінің директоры Ажар Төлеғалиева «Елімізде барлық операция – тегін. Мемлекет есебінен жасалады. Бұл жердегі жалғыз мәселе – донорлардың жетіспеушілігі. Терминалық ағзалық жеткіліксіздігі бар пациентке өмір сүруге мүмкіндік беретін жалғыз емдеу әдісі – транспланттау ғана» деді. Халықаралық сарапшылардың зерттеуіне сенсек, бір жылда 1 млн адамға шаққанда органдардың трансплантациясы есептік қажеттілік санының: бүйрек – 74,5, жүрек – 67,4, бауыр – 59,1, ұйқы безі – 13,7, өкпе-жүрек кешені 18,5-ті құрайды. Заң не дейді? Дәл осы донор мәселесінде қолданыстағы заңнамамыз қуатты. «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Қазақстан Республикасының кодексіне сай, әрбіріміз донор бола аламыз. Яғни, қайтыс болғаннан кейін еш сұраусыз ағзамызды ала алады. Оны қажетті науқасқа апарып сала алады. Бірақ заңымыздың бұл күшінен көпшілік бейхабар. Осының әсерінен келіспеушілік туындап, соттың алдына дейін барған оқиғалар орын алды. Дәрігерлер де тек қуатты заңға сүйенбей, қазақы қалпымызға сай қайтыс болған адамның туыстарынан рұқсат сұрайды. Дегенмен олардың дені келісімін бермей жатады екен. Осындай қарама-қайшылықтар заң жүзінде жұмыс жасап, қоғамда маңызды мәселеге айналып отырған мәселенің түйінін тарқатуға мұрсат
бермей отыр. Дөңгелек үстелге жиналған мамандар, арнайы заңымыз бола тұра, осынша жыл уақытты жоғалтып алғандарын айтып налыды. Болашақта ағза ауыстыру мәселесіне жаңа өзгерістер енуі мүмкін. Жалпылай алғанда, елде өлі адамнан трансплантация жасау өзге елдермен салыстырғанда Қазақстанда баяу дамып келеді. Әлем бойынша көптеген адамдар көз жұмған соң донор болуға келіседі. Республикалық трансплантация бойынша үйлестіру орталығы директорының орынбасары Серік Жарықовтың айтуынша, азаматтардың 30 пайызы ғана көз жұмған туыстарының дене мүшелерін алуға қарсылық білдірмейді. Қалған 70 пайызы мұндайдан бас тартады. Менталитет сондай болып отыр, қоғам мұны қабылдамайды, сондықтан көз жұмған туысының мүшелері бес-алты адамның өмірін құтқарып қалатынын түсінбейді» дейді ол. Жақында ғана Ақтөбе облысында осындай оқиға орын алып, үлкен дау туған еді. Төбелес кезінде басынан зақым алып қайтқан марқұм Серікболсын Көшербай есімді жас жігіттің екі бүйрегін жергілікті дәрігерлер басқа нау қасқа салып берген. Кейін рұқсат сұрамады деп марқұмның жақындары дау шығарған болатын. Осы оқиғадан кейін Ақтөбе облыстық Денсаулық сақтау басқармасының басшысы Әсет Қалиев мәйіттік донор боламын деп жариялады. Өзі өлген соң ішкі ағзасын өзге нау қастардың қажетіне жаратуға келісім беріп, қолхат та жазған. Айтпай айқай тудырғанша, алдын ала ескертіліп жасалғаны да жақсы. Мұндай жұмыстардың бастамасы да осы болар. бағдарлама тоқтап қалуы мүмкін Серік Жарықовтың айтуынша, 2015 жылы 22 мәйіт донор болса, өткен жылы 16, ал соңғы 6 айда тек 11 ағза трансплантацияланған. Мұндай үрдістің артуына бұқаралық ақпарат құралдарының әсері бар. «2016 жылдан бері ақпарат көздерінде Қазақстанда ағза саудалайтын «қара нарық» бар деген теріс ақпарат тарады. Осыдан кейін донорлық стационар орталықтарының басшылары көз жұмған донор келіп түссе, ауыз ашпайтын боп алды. Оларға пациенттің ағзасын алмағаны жеңіл. Пәледен аулақ болады» деді. Ал А.Сызғанов атындағы хирургия ұлттық ғылыми орталығының төрағасы Болат Баймаханов
Жақыныңа «жүрегіңді жұлып бер» немесе
Трансплантация түйткілдері
Жақынына «жүрегін жұлып беруге» дайын қазақтың трансплантация мәселесіне «бүйрегі бұрмай тұр». Елімізде 3,5 мың адам ағзасын ауыс тыруды күтіп жүр. Оның 100-ден астамы – бала. Соңғы жылдары донорлық ағзаларды ауыстыру бойынша операциялардың саны азайып кет кен. Былтыр 6 айдың ішінде 164 ағза ауыстыру операциясы өткен болса, биыл дәл осы уақыт аралығында 98 ғана ота жасалынған. Трансплан тацияның 40 пайызға азайғанына алаңдаған ақ халаттылар Денсаулық сақтау министрлігінде бас қосып, мәселенің түйінін тарқатуға тырысты. болса: «Егер бұлай жалғаса берсе, елімізде трансплантациялық бағдарлама тоқтап қалуы мүмкін. Мен ірі ғылыми орталықтың жетекшісі ретінде айтарым, мұндай жағдайда жұмыс істеу мүмкін емес. Сіздер дұрыс түсініңіздер, біз бұл қадамға өзіміз үшін емес, денсаулығы сыр беріп, трансплантацияны күте алмай, марқұм болып жатқан мыңдаған адамдарды құтқару үшін барамыз» дейді. Отырысқа науқас Талғат Айнақұлов есімді азамат та келді. Ағза ауыстыруға зәру 3,5 мың адамның атынан сөйлеген ол: «Телефон шыр етеді, сонда менің жүрегім дір етеді» демей ме ақындар да. Менің бірақ дір ететін жүрегім жоқ. Әр қоңырау сайын сол жүрек табылып қала ма деп елеңдеп, қуанышты хабар күтуден үмітімді үзбей келемін. 4 балам үшін өмір сүргім келеді» дейді. Талғат 11 жылда екі күрделі операциядан өтіпті. Бүгінде арнайы аппараттың көмегімен жүрген оның ендігі үміті – тек жүрегін ауыстыру.
Ағза саудасы азаймай тұр Бүгінгі таңда ағза саудасының бәсі қызып тұр. Бұл саудаға отандық сайттар да атсалысып жатыр. «kz24 net» порталына кіріп, қалаған ағзаңызды тауып, ашық саудаласа аласыз. Керек ағзасын сатамын, сатып аламын деп жарнама берген клиенттің дені іздегені табылған жағдайда Ресей мен Қазақстанның кез кел-
P.S:
Шариғаттың үкімі қандай? Мейірімшіл дінімізде «бір адамның өмірін құтқару, бүкіл адамзаттың өмірін құтқарумен тең» делінген. Сол сияқты «бір адамның өліміне себепкер болу – бүкіл адамзатты өлтірумен тең». Ислам ғұламаларының шығарған үкімі бойынша адам баласы дене мүшелерін басқаға сыйға бере алады. Кезінде Ислам ынтымақтас тығы ұйымы, Құқықтану Ислам академиясының кеңесі Сауд Арабиясының Жидда қаласында өткен төртінші сессиясында осы мәселе қызу талқыға салынған болатын. Сонда шығарылған бәтуалардың біразына тоқталып өтейік: Адам мүшесін денесінің бір жерінен екінші жеріне трансплантациялауға операциядан күтілетін нәтиже жоғарғы дәрежеде болса және операцияның мақсаты жоғалтқан мүшені қалпына келтіру немесе оның формасын және табиғи қызметін қалпына келтіру болса ғана рұқсат етіледі; Бірақ жасару үшін, әдемі болу үшін жасалынатын түрлі операцияларға тыйым салынған; Донордың ауруына байланысты одан алынып тасталынған мүшені трансплантациялауға рұқсат етіледі; Адам өмірі үшін маңызды болып саналатын жүректі трансплантациялауға тыйым салынады; Тірі адамның мүшесін трансплантациялауға ол адамның өліміне алып келмесе де, өмірі үшін маңызды болып табылатын басқа мүшелерін асқындыратындай қолайсыздық тудыратын болса, тыйым салынады. Дені сау, ақыл есі дұрыс, өз шешімінде тұратын болу қажет. Ислам ғұламалары дене мүшесін беруде сол зәру мүше ауруды өлімінен құтқаратын болса ғана беруге болады деп рұқсат берген. Әрине, ғайыпты білуші – бір Алла, десе де, дәрігерлердің де оған көзі жету керек. Екіншіден, донор болушы балиғат жасынан асқан адам болуы қажет. Осы ретте ғалымдар мен дәрігерлердің бір ауыздан бекіткен жасы – жиырма бір. Жиырма бірден асқан кез келген азамат шешімді ешкімнің мәжбүрлеуінсіз өзі қабылдауына міндетті.
Тоқсан ауыз сөздің түйіні, науқастарға донорды табу үлкен мұңға айналып тұр. Оның үстіне елімізде ағзасын бөліп бергісі келетін қайырымды жандардың саны екі есеге азайып кеткен. «Онсыз да 12 жылымызды жоғалттық» деген дәрігерлер, алдағы уақытта әлемдік тәжірибеге сүйене отырып, Заң жүзінде жүзеге асыруды қолға аламыз деп тарқасты. Солқылдақ заңның күшіне сенбейтіндер мен көп жағдайда тиісті мамандарға деген сенімдеріне селкеу түскен адамдар үшін бұл жаңалық қалай жүзеге асары әзір белгісіз. Бізге белгілісі – ақпараттық-насихаттық арнайы топ құрылып, қарапайым халыққа түсіндіру жұмыстарын жүргізу керек сияқты. Бауыры барын беретін қазақтың мейірімділік, бауырмалдық қасиеттер қанында бар. Біздіңше, қазіргі қоғамда көп талқыланып жүрген трансплантация мәселесіне де алдымен осы тұрғыдан қараудың уақыты келді.
7 №77 (3582) 01/07/2017 Сенбі
«АСТАНА АҚШАМЫ» www.astana-akshamy.kz
ИЗРАИЛЬ ИННОВАЦИЯСЫ
ЭКСПО КӨРМЕСІН АСТАНАДА ӨТКІЗУ ИДЕЯСЫН ҚОЛДАҒАН АЛҒАШҚЫ МЕМЛЕКЕТТЕРДІҢ БІРІ ИЗРАИЛЬ ӨЗДЕРІНІҢ ҰЛТТЫҚ КҮНІН АТАП ӨТТІ. 70-ШІ ЖЫЛДАРЫ АЛҒАШ РЕТ КҮН ТЕХНОЛОГИЯСЫН ЕНГІЗГЕН МЕМЛЕКЕТТІҢ БІРІ РЕТІНДЕ БЕЛГІЛІ МЕМЛЕКЕТТІҢ КӨРМЕ ТӨРІНЕ ҰСЫНҒАНЫ КӨП. ЖАСЫЛ ЭНЕРГИЯҒА БАСЫМДЫҚ БЕРЕ ОТЫРЫП, ТАБЫСҚА ЖЕТКЕН ЕЛ – IT ТЕХНОЛОГИЯ МЕН СТАРТАП ЖОБАЛАРДЫҢ ҮЗДІГІ. ПАВИЛЬОННЫҢ ӨЗІ «ЖАСАМПАЗДЫҚ ЭНЕРГИЯСЫ» ДЕП АТАЛАДЫ.
Гүлжан РАХМАН Израильдің Ұлттық күні, әдеттегідей, екі елдің әнұрандарын орындаумен басталды. Израиль бүгінде әлемдегі инновациялық технологиялар саласында көшбасшы болып табылады. ЭКСПО көрмесінде баламалы қуат көздері бойынша жетістіктерімен, іс тәжірибелерімен бөлісуде. Дәл осы бағыттағы 200-ден астам жоғары технологиялық компаниясы бар ел күн, жел және биомассалық энергетика саласымен айналысады. Бұл көрмеге осылардың 15 компаниясы қатысып жатыр. Олар-
дың барлығы да жаңартылған энергияны қалай пайдалану керектігін түсіндіріп, насихаттайды. Жасыл технологияны әлі де жетілдіре түсуді көздейтін израильдік ғалымдар бұл мақсаттарының жолында біздің елімізбен байланысты күшейтпекші екен. «Жасампаздық энергиясы – бұл Израиль xалқының білімімен, құштарлығымен жүргізілетін болашақтың энергиясы дер едім. Осы жыл – Израиль мен Қазақстан қарым-қатынасындағы айрықша жыл. Біз қос мемлекет арасында достық пен өзара құрметке негізделген қарым-қатынастардың 25 жыл-
дығын атап өтіп жатырмыз» деді Израиль Мемлекетінің Қазақстан Республикасы мен Қырғызстан Республикасындағы Төтенше және өкілетті елшісі Миxаэль Бродский. Көрмеге келген қонақтар бұл елдің салт-дәстүрінен, мәдениетінен хабар беретін концерттік бағдарламаны тамашалады. Осы күннің құрметіне арнайы Израильден келген, шығу тегі эфиопиялық әнші Aveva өнер көрсетті. Сонымен қатар, «ЭКСПО-2017» көрмесіндегі Израиль қонақтарына арнап аты әлемге әйгілі «King David Peace Drummers» барабаншылар тобы бейбітшілік маршын өткізді.
Сербия жаңғырмалы энергия көзінің үштен екі бөлігін биомассадан алып отыр. Сондай-ақ, мемлекет су қорының 62 пайызын пайдаға асырып, одан жарық өндіруде. Павильон директоры Мариан Божовичтің айтуынша, сербтер Ұлттық күнімен қатар, «Слава» деген мейрам-
ды ерекше атап өтеді. «Әрбір отбасы өзі табынатын әулиесін еске алып, сол күні барлық келушілерге үйінің есігін айқара ашып қояды. Кез келген адам қонаққа келіп, қуанышқа ортақтасып, бізбен бірге мерекені тойлай алады. Бүгін де сол сияқты ерекше, нұрлы күн» деді Мариан Божович.
СЕРБИЯНЫҢ «СЛАВА» КҮНІ «ЭКСПО-2017» ХАЛЫҚАРАЛЫҚ МАМАНДАНДЫРЫЛҒАН КӨРМЕСІНДЕ ӘЛЕМ ЕЛДЕРІНІҢ «БОЛАШАҚ ЭНЕРГИЯСЫНАН» БӨЛЕК, ӘР ХАЛЫҚ ЖАЛПАҚ ЖҰРТҚА ҰЛТТЫҚ КҮНІНДЕ САЛТ-ДӘСТҮРІ МЕН МӘДЕНИЕТІН ТАНЫСТЫРАДЫ.
Гүлдана ТАЛҒАТҚЫЗЫ Бұл жолы, 28 маусымда, Сербия Республикасы Ұлттық күнін атап өтті. Салтанатты шарада, әдеттегідей, Қазақстан мен Сербияның әнұраны шырқалып, жалауы көкке желбіреді. Екі елдің өкілдері құттықтау сөз сөйледі. Ұлттық экономика вице-министрі Ернар Бакенов Сербия Қазақстанның халықаралық аренадағы сенімді досы екендігін жеткізді. «Біз осы достықты бағалай отырып, екі елдің ынты-
мақтастығын нығайтуға күш саламыз. Сербияның Ұлттық күні мәдени қарым-қатынас-
тарымызды күшейтеді деп сенемін» деді ол. Ал Сербия елшісі Владимир Матич ұлттық павильон болашаққа бағдар болатынын мәлімдеді. «Сербия – технологиялық инновациялардың мекені. Павильонның ішкі мазмұны көрменің «болашақ энергиясы» тақырыбымен сабақтас. Аймақта дәстүрлі энергия көздері – су, ауа, жер және оттың мүмкіндіктері көрсетілген, олар еліміздің болашақтағы бейнесін айқындап береді» деді дипло дипломат. Сербия павильоны энергияны биомассадан өндірудің технологиясын таныстырады. Биомассаны жағу мен қайта өңдеудің есебінен биоотын мен биогаз алуға болады. Бүгінде
8
ҚҰҚЫҚ
№77 (3582) 01/07/2017 Сенбі
«АСТАНА АҚШАМЫ»
Рустам ШАРИБАЕВ,
Астана қаласы ІІД Анықтау басқармасының бастығы:
АСА МАҢЫЗДЫ ҚЫЛМЫСТЫҚ ІСТЕРДІ ТЕРГЕЙМІЗ АСТАНА ҚАЛАСЫ ІІД АНЫҚТАУ БАСҚАРМАСЫ ЕЛ ТӘУЕЛСІЗДІК АЛҒАН УАҚЫТТА НЕБӘРІ 37 ҚЫЛМЫС ҚҰРАМЫН ТЕРГЕЙТІН БОЛСА, ҚАЗІРГІ УАҚЫТТА 139 ҚЫЛМЫСТЫ АНЫҚТАУМЕН АЙНАЛЫСАДЫ. САЛАНЫҢ БҮГІНГІ АХУАЛЫ ТУРАЛЫ БАСҚАРМА БАСШЫСЫ РУСТАМ ШАРИБАЕВПЕН ӘҢГІМЕЛЕСКЕН ЕДІК. – Рустам Еркінұлы, басқарманың атқарар жүгі орасан. Азаматтар қылмыс жасаған кезеңнен бастап жазаға тартқанға дейінгі уақытты қысқарт умен айналысады. Жалпы, іргесі қаланған уақыттан бері сала қандай өзгерістерді бастан кешірді? – Уақыт өте келе анықтау институты айтарлықтай өзгерістерге ұшырап, қарқынды дами түсті. Тергеу неғұрлым кеңейтіліп, анықтау органының құзіреттілігі де бекіді. Егер 1991 жылы анықтау 37 қылмыс құрамын тергейтін болса, бүгінгі күні 139 қылмыс құрамын тергеуді қолға алған. Әсіресе, анықтаудың жоғарылай түсуі Қылмыстық-процессуалдық кодекстегі түбегейлі өзгерістерге байланысты. Анықтау өндірісінің басынан бастап қылмыстық іс қозғау бұрын хаттамалық нысанда соңында болатын. Кейін айыпталушының құқығы кеңейтіліп, соның ішінде қорғау құқығы енгізілді. Ең бастысы, азаматтардың конституциялық құқықтары нығайтылып, сонымен қатар, қылмыстық процеске қатысушылардың әрқайсысының процессуалдық ережесі белгіленді. Заңнамалық және мәселелерді ұйымдастырушылық тұрғыдан шешу анықтаушылардың еңбек өнімділігіне оң нәтижесін тигізіп, аяқталған қылмыстық істер бойынша жүктемелер жыл сайын ұлғайды. Аза-
маттардың конституциялық құқықтары мен бостандықтарын сақтау бойынша қабылданған шаралар өндіріспен аяқталған қылмыстық істер айтарлықтай көп болса да, заң бұзушылықтарды қысқартуға мүмкіндік берді. – Бүгінде тергеу қызметінде қанша адам жұмыс істейді? – Штаттық сан айтарлықтай өсті. Егер алғашқы анықтау бөлімшесінде штат саны 5 адамды құраса, бүгінгі күні 325 адам жұмыс істейді. Анықтау сапасы да жақсартылды. Осы уақытқа дейін анықтау қызметі басқа қызметтермен иық тіресе алатынын дәлелдеді. Соңғы он жыл ішінде басқарма қылмысқа қарсы күресте айтарлықтай өз үлесін қосып отыр. – Басқарма нақты қандай қылмыстардың құрамын анықтаумен айналысады? – Бүгінгі күні Анықтау басқармасының құрамына қылмыстық құқық бұзушылықтарды тергеп-тексеру бөлімі, жол-көлік оқиғаларын тергеп-тексеру және ұйымдастырушылық-талдамалық жұмыс бөлімшесі кіреді. Қылмыстық құқық бұзушылықтарды тергеп-тексеру бөлімінің қызметкерлері қоғамда резонанс тудырған, яғни ұрлық, алаяқтық, жеңгетайлық, еңбекті қорғау ережесін бұзу, сот үкімін орындамау, құжаттарды жалған жасау және тағы басқа аса
маңызды қылмыстық істерді тергеп-тексереді. Сонымен қатар, қылмыстық-процессуалдық заңнамадағы өзгерістерге байланысты кеңінен таратылған пайдалы қазбаларды өз бетінше өндіріп алу деректерін де тергейді. Бұл мәселе соңғы уақытта айтар-
тысты қандай да бір дерек тіркелсе, алдымен жететін сіздің мамандар екен ғой? – Дұрыс айтасыз, жол-көлік оқиғаларын тергеп-тексеру бөлімшесі ауыр немесе адам өліміне әкеп соққан істерді тергеумен айналысады. 2015 жылы Анықтау басқармасын-
лықтай маңызды болып отыр. Орын алған қылмыс нәтижесінде елорданың экологиялық ортасына айтарлықтай зиян келтіріліп, мемлекетке де аса ауқымды шығын келтіріледі. Аталған санаттағы қылмыстық істерді тергеу барысын елорда әкімдігі мен прокуратура органдары да өз бақылауына алған. – Жол-көлік оқиғасына қа-
да ЖКО тергеу бөлімшесі қайта құрылды. Біздің басқарма мен полк қызметкерлерінің бірлесіп, жол-көлік құқық бұзушылықтарының алдын алу нәтижесінде өлімге әкеліп соқтыратын апат саны айтарлықтай қысқарды. Мысалы, 2015 жылы аталған бөлім
ҰЛТТЫҚ ҰЛАННЫҢ ЖЕДЕЛ МАҚСАТТАҒЫ ҚҰРАМАСЫНЫҢ САРБАЗДАРЫ ЕЛОРДАЛЫҚ КӘСІПКЕРДІҢ 5 МИЛЛИОН ТЕҢГЕСІН ТАУЫП, ҚАЙТАРЫП БЕРДІ. ри жасақ кезекшісі, лейтенант Нұрсұлтан Әміровке баяндайды. Кезекші, сәйкесінше, Ішкі істер департаментіне хабар береді. Құқық қорғаушылар әмиян иесін іздестіруге шұғыл кірісіп кетеді. Әмиянның «Снежный барс» жеке кәсіпкерлігінің директоры Хамит Хайруллин есімді азаматқа тиесілі екені анықталады. Ол осы уақытта қомақты ақшасы жоғалғаны жөнінде құқық қорғау пунктіне өтініш жазған.
Көп ұзамай әскери жасақпен кездесіп, әмиянын қайтарып алған кәсіпкер ұландық жауынгерлерге жедел көмегі, адалдығы мен тәрбиесі үшін алғыс білдірді. Құрама командирі, полковник Сәкентай Шекарбековтің бұйрығымен екі сарбаз да үлгілі қызметі үшін «Қоғамдық тәртіпті сақтағаны үшін» кеуде белгісімен марапатталды. Сондай-ақ, сарбаздардың взвод және рота командирлеріне де жеке құраммен тәр-
қызметкерлерінің өндірісінде өлімге әкеліп соқтырған 57 қылмыстық іс болатын болса, 2016 жылы 49 қылмыстық іс болды. 2016 жылы екі немесе одан да көп адам қаза болған апат дерегі тіркелген жоқ. Ұйымдастырушылық-талдамалық жұмыс бөлімшесінің жұмысына да тоқтала кеткен маңызды. Бөлімше басқарманың қызмет бағыттары бо йынша бақылауды және талдау жүргізуді қамтамасыз етеді, жұмыста орын алған кемшіліктер мен олқылықтарды анықтайды, аумақтық бөліністерге тәжірибелік және әдістемелік көмек көрсетеді. – Тергеу са ласындағы тәжірибелеріңізді болашақ осы саланың жас мамандарына үйрету ойда бар ма? – Біздің басқарма қылмыстық құқық бұзушылықтарды тергеу бойынша өз міндетін тікелей атқарумен қатар, ҚазМЗУ жанында құрылған «Детектив» студенттік клубына қатысады. Ол Астана қаласы ІІД бастығының орынбасары, полиция полковнигі С.Әділовтің бастамасымен құрылған болатын. «Детектив» студенттік клубы жоғарғы курс студенттері үшін нағыз тәжірибені қалыптастыратын орта болып табылады. Тә ж і р и б е л і к ж а т тығуларда елордалық ІІД бөлімдерінің басшылары студенттерге кәсіпті меңгеруге көмектеседі, оқиға орнында тергеу әрекеттерін іс жүзінде қалай жүргізу керектігін үйретеді, процессуалдық құжаттарды толтыруды үйретіп, тергеу бөліністерінің және жалпы ІІО қызметтерінде басшылыққа алатын нормативтік құқықтық актілермен таныстырады. Бұл іс-шаралар елорданың ЖОО түлектері арасынан тергеушілер, анықтаушылар, криминалистер секілді кадр резервін құру мақсатында өткізіледі.
Бетті дайындаған: Гүлмира АЙМАҒАНБЕТ
БЕС МИЛЛИОН ТЕҢГЕСІН ТАУЫП БЕРДІ 15 маусым күні кешкі сағат 22.30 шамасында 5573 әскери бөлімінің жасағы Астана қаласы Қабанбай батыр даңғылы бойындағы «Триумф» тұрғын үй кешені тұсынан әмиян тауып алады. Әмиянның ішінде ондаған дана евро купюрасы, яғни төл валютаға шаққанда 5 миллион теңгеге жуық ақша бар екен. Әскери жасақ бастығы Ролан Тышқанбай мен патруль Асылжан Айтбай осы жайт туралы дереу әске-
www.astana-akshamy.kz
бие жұмысын дұрыс жүргізгені үшін Ұлттық ұлан символикасы бейнеленген сағат тапсырылды. Күні кеше Ұлттық ұланның астаналық жедел мақсаттағы бригадасының базасында қызмет барысында адалдығымен көзге түскен жауынгерлерді құрметтеу кеші өтті. Осындай игі істер қоғам мен халықтың құқықтық тәртіп әскеріне деген сенімін арттырып, басқа да жауынгерлерге үлгі болары анық.
астана және астаналықтар
№77 (3582) 01/07/2017 Сенбі
«Астана Ақшамы» www.astana-akshamy.kz қаладағы үйіне келді. Музыкант Владимир Шевченко деген көршісі қолма-қол нотаға түсіріп, оранжировкасын жасады. Сөйтіп «Бестөбем, менің Бестөбем» ата латын алғашқы әні дүниеге келді. Содан бергі уақытта жан серігі – ән!.. Әнсіз, әуенсіз өмірін елесте те алмайды. Әдемі әуендер жан дүниесін тербейді, мынау әппақ әлемге құштарлығын арттырады.
Тағдыр-талайы қызық һәм ғибратты адамдар болады. Сондай жандардың бірі – Астана қаласы ның тұрғыны, кешегі партия-кеңес қызметкері, зейнет керлік еңбек демалысына шыққанға дейін Целиноград автомобиль жол-құрылысы техникумында ширек ғасырдай уақыт оқытушы әрі директор болған 89 жастағы Кенжебай Бекпаев. Мен ол кісімен «Қазақ әде биеті» апталығының Ақмола қаласындағы меншікті тілшісі болып жұмысқа кіріскен 1997 жылы, қыркүйек айынд а танысқан болатынмын. Тың игеру жылдарынан естелік жазу үшін. Сол кездесуден соң, өмірі өнегелі адамның әдебиет пен өнерге жақындығына тәнті бо лып, бүгінге дейін ағалы-інілі туыстай араласып келем. Кенжебай ағаның жүріптұруы қиын болғанымен, қай кезде де сезімі сергек, айтар ойы айқын, әңгімеміз жарасты, сырсұхбатымыз таусылмайды. Ол кісі қай кезде де қол қусырып отырған емес. Бір барғанымда атақты жа зушы, Нобель сыйлығының иегері Иван Буниннің, бір барғанымда Александр Куприннің, Джек Лондонның, Сергей Довлатовтың шығармаларын қазақшаға тәр жімалағанын, келесі барғанымда кезекті ән жинағын шығарғанын қуана жеткізеді. Ара-тұра сауал қоямын да ағаның әсерлі әңгі мелерін тыңдаймын.
«Тыңда асықсаң, тракторға отыр...»
1955 жылы Ақмола облысының бұрынғы Алексеев, бүгінгі Ақкөл ауданында мектепте жұмыс істейтін. Облыстық партия ко митетінің бірінші хатшысы Ни колай Иванович Журин шақырып алды да: – Саған комсомолдық тапсыр ма. Державин аудандық комсо мол комитетіне бірінші хатшы болып барасың, – деді. Мәскеуден тақауда ғана жоға ры комсомол мектебін бітіріп кел ген болатын. Жалындаған жас кезі. Партия айтса бітті, қайда жұмсаса да тарта беретін. Сөз қайтару, жалтақтау деген бол майтын. – Қашан жүрейін? – Быстрее отъезжай, – деді бірінші хатшы. Қараша айы, қар қалың, аяз үскіріп тұр. Машиналары әлденеше рет тоқтап, батып, зорға дегенде қазіргі Жарқайың, бұрынғы Державин ауданының орталығына жетті. Таңертең тұрса, машина дөңгелегі сіреу мұз. Ол кезде бүгінгідей тас жол мен темір жол жоқ. Екі кісі сиятын кішкентай ұшақ почта тасиды. Телефон байланысы аудандық партия комитетінде ғана. Негізгі көлік – трактор. Қанатты сөздер құрастыратын әдеті бар еді. Сол жылдары қойын дәптеріне: «Тыңда асықсаң, тракторға отыр» деп жазып қойыпты. Сонымен Баранкөл елдімекеніне жетіп, орналасты. Күні
9
«Жанымда сен еккен жаз қалсын...»
К.Бекпаевтың әндерін, сол кездегі Ақмола автомобиль жолқұрылысы техникумының та рих пәнінің мұғалімі Мүгілсім Асқарова және Татьяна Руд нева, Жұлдыз Осипова сынды әншілер орындады. Көптеген әндері облыстық радио мен те ледидар бағдарламасынан жиі айтылатын. Композитор бүгінге дейін Ми хаил Лермонтовтың, Иван Бунин нің, Марина Цветаеваның, Белла Ахмадуллинаның, Андрей Де ментьевтің, Татьяна Снежинаның т.б. орыс ақындарының сөздеріне әндер мен романстар және фор тепиано мен дауысқа арналған вокалдық шығармалар жазыпты.
ҚҰШТАРЛЫҚ кеше енші алған жер. Кеңселері – вагон. Аудандық комсомол комитетінің құжат-қағаздары сөмкесінде. Комсомол билетін ауыстырып жатқан науқан еді. – Тың туралы қарама-қайшы пікірлер көп, – дейді Кенжебай аға. – Қазақстан сол жылдары орыстанды деп жүрміз. Қазақстан тыңға дейін де орыстанған. Тың болмаса, өзге бір науқан болар ма еді?! Тыңның жақсы жақтары да болды. Біріншіден, астық алқаптары көбейді, жаңа аудан дар ашылды, шаруашылықтар са лынды. Қателігі – агротехника дан. Жайылым жерлерді оңдысолды жыртып тастады. Ауылүйдің іргесіне дейін әкелді. Асыра сілтенді.
«Бестөбем, менің Бестөбем...»
1978 жыл. Қыркүйек айының басы. Онда Ақмоладағы ав томобиль жол-құрылысы техникумының директоры еді. Техникум студенттері Макин ауданында ауылшаруашылығы жұмыстарына қатысып, кар топ жинап жүрген. Жастардың жұмысын көруге бара жатқан. Рульдегі шофер жігіт – Темеш. Баратын жерлері – екі жүз шақырымнан астам жол. Күрең күз. Дала реңі қайта қоймаған. Түнде жақсы тыны ғып тұрған. Әдетте қат-қабат, қарбалас жұмыстан ұйқысы қанбай шаршаңқы жүретін. Мұн дай жағдай ылғи бола бермейді... Маң далаға машина терезесінен қарап, халық әндерінің бірін жәй ғана айтып отырған. Өнерді жа нындай сүйетін ақынжанды жігіт қолы босай қалса, кітап оқуға отыратын. Кей кездері өлең жол дарын қағазға түсіріп қоятын. Бестөбем, менің Бестөбем, Бес тауым ғой бес төбең.
Есігін алғаш мектептің, Сенде ашып, өскен ем. Жастықтың салған іздерін, Өзіңнен талай іздедім. Жас сұлуға ең алғаш, Ұсынғам қыр гүлдерін, - деген өзі жазған өлең жолдары есіне түсті. Ырғақты, әсем саз тербеді жүрегін... Машина моторының гуілі де әсер етіп, үндескендей ме, қалай?!.. Аздан соң қасындағы жігітке бұрылып: – Тыңдашы, әнге ұқсай ма, қалай өзі? – деді ән әсеріне елітіп. – Естіп келем, қайталаңызшы тағы? Дауысын шығарыңқырап ай тып еді: – Ән, ән ғой! – деді шофер жігіт те жайдары жүзбен. Ұмытып қалмайын деп жол бойы жаңағы ән әуе нін қайталап айта берді, айта берді. Сөйтіп Макин селосына жетіп, аудандық пар тия комитетіне кіріп шықты. Техникум студенттерінің қалжағдайын білді. Студенттер көп талап қояды екен, бір қыз бала киіміміз су, соны кептіретін жер керек депті. Өзгеше өрескелдік, тәртіп бұзу фактілерін естімеді. Олар енді студенттер еңбек етіп жатқан ауылға жол тартты. Манағы әнді айтайын десе, әуен жоқ. – Оу, Темеш, жақсы деп ең?!. Қайда?!. Қалайша ұмыттым? – деді Кенжебай мұңайып. – Уайымдамаңыз... Қайтар жол да есіңізге түседі... Студенттердің арасында екі-үш күн болды; әңгімелесті, арасында картоп та терісті. Целиноградқа қайтар жолда жаңа әннің әуенін еске түсіріп, қайыра айта бастады. Кешке
Ол әндері нотасымен бірге жекежеке жинақ. Сол ән-романстары ның бірнешеуі Ресей елінің Мәскеу, Воронеж, Брянск қалаларында концерттерде ай тылып жүр. Кейінгі кезде композитор қазақ ақындарының өлеңдеріне ән, ро манс жазуға ден қойды. Алдыңғы жылы Қазақ радиосының му зыка редакциясының тіл шісімен болған сұхбаттан соң, 7 әні «Алтын қорға» жазыл ды. Олардың арасында Абай Құнанбайұлының, Мұқа ғали Мақатаевтың, Еркеш Ибраһимның, Ұлықбек Есдәу леттің, Қанипа Бұғыбаеваның, Марфуға Айтқожинаның, Рза Қунақованың, Дүйсенбек Қанатбаевтың, Марфуға Бекте мірованың сөздеріне жазылған әндері бар. Алдымда К.Бекпаевтың бірне ше ән жинақтары жатыр. Солар дың бірі – 2012 жылы жарыққа шыққан «Сыр бойы» деп атала тын романстар. 1980 жылдары көрнекті өнер қайраткері, Қазақстан компо зиторлар одағының төрағасы Е.Рахмадиев Целиноградқа бір келгенінде, С.Сейфуллин атындағы кітапханада жергілікті композиторлардың концертіне қатысты. Е.Рахмадиев педагогикалық институттың музыка факуль тетінің оқытушысы Ғалия Тох тахунованың орындауындағы К.Бекпаевтың «О, жастық-ай!», (Сөзі Қ.Мырзалиевтікі), «Жас шофер» (Сөзі Т.Рахимовтікі) әндеріне жоғары баға берді. К.Бекпаевтың әндері мен ро манстары жайлы Қазақ ұлттық өнер университеті композиция кафедрасының меңгерушісі,
композитор С.Әбдінұров, Қазақ ұлттық университеті музыка тану кафедрасының профессо ры, өнертану кандидаты, Қазақ станның еңбек сіңірген қайрат кері Г.Әлпейісова т.б. өнер қай раткерлері жақсы пікір айтқан. Бірде белгілі ақын, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты Нұрлан Ораз алиннің жыр жинағын оқып отырған. Көзі «Анама» атты өлеңге түсті. Мен жоқта желменен сырласпа, Жүрегім желді күн жылаған. Жазбақ боп тумысы жыр басқа, Жаза алмай жастыққа құлағам. Айтамын бір сөзді қиылып: «Жанымда сен еккен жаз қалсын, Анажан! Кеудемнің күйін ұқ. Сол күймен жүректер маз дасын!..» деген жолдар жан дүниесін астан-кестен етті. Нет кен сырлы, сазды, мағынасы те рең жолдар! Неше мәрте оқыды. Сол күні «Анама» әні дүниеге келді. Кейіннен 2015 жылы жарық көрген әндер жинағына нотасымен жарияланды.
концерт өткізуді армандайды
Кенжебай ағаның тағы бір сүйікті ісі – орыс жазушыларының шығармаларын қазақшаға тәржі малау. Бұл ретте сүйіп оқыған және алғаш аударған туындыла ры – Иван Буниннің әңгімелері. К.Бекпаев бұдан соң Алек сандр Купринді, Владимир Ко роленконы, Сергей Довлатовты, жапон және қырғыз ертегілерін қазақшалады. Ол аудармалары мен қанатты сөздері «Фолиант» баспасынан 2015 жылы жеке кітап болып шықты. *** Жақында Кенжебай ағаның үйіне бардым. Әдеттегідей қуана қарсы алғанымен, көңіл-күйінің болмай тұрғанын шаршаңқы жүзінен, қызарған көзінен байқамау мүмкін емес еді. – Сарыуайымшыл емес едім... Кейде үйде жалғыз қалғанда, сұрықсыз ойлар қамайтыны бар. Сыйлас дос-жолдастарымның көбі қайтыс болған. Зайыбым Рәзияның өмірден озғанына он жыл. Әжік-күжік әңгімелесіп, шер тарқатар жан қалмады. Елеп-ескермейді ешкім... Ана бір жылдары осынд ағы бір театр қызметкері жеті-сегіз әнімді дискіге түсірем деп зейнетақымнан тірнектеп жи ған қыруар ақшамды қағып кетті. Сендім өнер адамы болған соң, қайдан білейін... Әндерімді жарыққа шығар деп өтініш айтқан кісілердің бәрі ақша сұрайды, тиынсыз қия баспай ды. Қол қысқалығы кедергі бо лып отыр. Жүз елудей ән мен романс жа зыппын. Солардың орындалуын қалаймын. Астанада жеке кон цертім өтсе деп армандаймын. – Қамыға бермеңіз, аға! Ең бастысы, деніңіз сау бол сын! Жиендеріңіз Кәмила мен Әселдің қызығын көріңіз! «Ұл түтінге, қыз күтімге» дегендей, қызыңыз Гүлнар сізді қадірлеп, қас-қабағыңызға қарап отыр ғой. Ерте ме, кеш пе, әндеріңіз орындалар, жеке концертіңіз өтер, – дедім өмір мен өнерге соншалықты құштар, рухы биік ақеділ ағаға тілек қосып. Толымбек Әбдірайым
10
денсаулық
№77 (3582) 01/07/2017 Сенбі
«Астана Ақшамы»
маттар жарнаны 2018 жылдың 1 қаңтарынан бастап, кез келген екінші деңгейлі банк немесе Қазпошта бөлімшелері арқылы төлей алады. Жарнаны ай сайын немесе бірден 12 ай үшін төлеп тастауға болады. Ал жалдамалы жұмыскерлер сақтандыру жарнасын 2019 жылдың 1 қаңтарынан бас тап төлей бастайды. Жарнаны олардың жалақысынан жұмыс беруші ұстап, бухгалтерия арқылы қорға аударып отырады. 2019 жылы әр жұмыскердің айлық жалақысынан 1, ал 2020 жылдан бастап 2 пайыз жарна ұстайды. Жұмыс беруші әр айдың 15-інде азаматқа әлеуметтік меди циналық сақтандыру қорына аударылған қаржы туралы хабарлауы тиіс. Нақты ақша түрінде есептеп көрсетер болсақ, жұмыскерлер 2019 жылы ай сайын орта есеппен 1529 теңге жарна төлейді. Егер сіз жеке кәсіпкер болсаңыз, ай сайын 2 ең төменгі жалақының 5 пайызы көлемінде жарна төлейсіз. Жеке кәсіпкердің ай сайын төлейтін жарнасы 2828 теңгені құрайтын болады. Кәсіпкерлер жарнаны 2017 жылдың 1 шілдесінен бастап кез
Бүгіннен бастап елімізде міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесі енгізіледі. Алайда арамызда аталған жүйеге сенім білдірушілер де, тіпті, оған күмән келтірушілер де баршылық. Мәселен, медицина саласының мамандары сақтандыру жүйесінен үлкен үміт күтіп отырғандарын айтады. Солардың бірі №1 қалалық аурухананың бас дәрігері Марат Әбдуовпен газет тілшісі сұхбаттасты. Серік ЖОЛДАСБАЙ – 1 шілдеден бастап елімізде міндетті әлеуметтік медици налық сақтандыру жүйесі өз жұмысын бастайды. Аталған жүйе медицина саласына қандай жаңалықтар әкеледі? – Сақтандыру жүйесі мемлекет, жұмыс беруші мен азаматтар арасындағы ортақ жауапкершілік принципі бойынша жұмыс істейді. Жалпы, қазіргі таңда әлемде сақтандырудың мемлекеттік, жеке меншік және қоғамдық сынды үш түрлі жүйесі қалыптасқан. Қазақстан соның ішінде қоғамдық сақтандыру жүйесін таңдап алды. Себебі экономика қанша дамыса да, бүкіл
www.astana-akshamy.kz
мекті қаржыландыруға ба сымдық беріледі. Жалпы практика дәрігерлерінің саны артып, жалақысы өседі. Ал жалақы көтерілгеннен кейін дәрігерлер жоғары ынтамен жұмыс жасайтыны айтпаса да түсінікті. Бұдан бөлек дәрі-дәрмекпен, амбулаторлық көмекпен қам ту көлемі артатынын айтып өткім келеді. Ұзын сөздің қыс қасы, міндетті әлеуметтік меди циналық сақтандыру жүйесі азаматтардың сапалы деңгейде ем алуына түрткі болады. – Айталық, азамат тұрғы лықты жері бойынша емханаға тіркеліп, жарнасын ай сайын төлеп тұр делік. Міне, осы азамат еліміздің басқа бір жеріне қонаққа немесе жұмыс бабы-
Марат Әбдуов, №1 қалалық аурухананың бас дәрігері:
ЖАУАПКЕРШІЛІКТІ МЕМЛЕКЕТКЕ ЫСЫРЫП ҚОЮҒА БОЛМАЙДЫ
денсаулық сақтау саласының проблемаларын бюджеттің мойнына іліп, жауапкершілікті мемлекетке ысырып қоюға болмайды. Өйткені азаматтардың денсаулығы тек медицинаға ғана байланысты емес. Ол азаматтардың өмір сүру салтына, жұмыс істейтін жеріне (зиянды, зиянсыз өндіріс) және әр адамның өзінің жеке жауапкершілігіне тәуелді. Бұл жүйе баршаға теңдей мүмкіндік береді. Яғни, азаматтардың бәріне бірдей, бірыңғай пакет ұсынылады. Мұнда жарнаны әркім өз мүмкіндігіне қарай төлейді, ал медициналық көмекті қажеттілігіне қарай алады. Жүйеге қатысып, жарна төлейтін азаматтар жоғары технологиялық көмек түрлерін тегін пайдалануға мүмкіндік алады. Оның үстіне, бұл жүйеде сақтандырылған азаматтар кез келген клиниканың жәрдеміне жүгіне алады. – Жұртшылық арасында «ақша төлегеннен кейін соған лайықты деңгейде ем ала аламыз ба? Жоқ әлде «баяғы жартас – бір жартас» күйі қала ма?» деген алаңдаушылар бар. Шынында да, аталған жүйе енгізілгеннен кейін медициналық қызмет көрсету сапасы жақсара ма? – Міндетті әлеуметтік меди циналық сақтандыру жүйесі шеңберінде денсаулық сақтау жүйесінің қаржылық тұрақ тылығы артып, жұмыс нәтижесі жақсарады. Нақтырақ айтсам, медициналық қызмет сапасы мен денсаулық сақтау саласының бәсекеге қабілеттілігі артады. Сонымен қатар, бастапқы медициналық-санитарлық кө
мен барып сырқаттанып қалса, ол көмек ала алама? Сондай-ақ, халық сақтандыру жарнасы төленген-төленбегенін қалай біледі? – Жалпы, емханалық-амбула торлық деңгейдегі жоспарлы медициналық көмек пациенттің тұрғылықты жері, жұмысы немесе оқу орны бойынша тіркелген емханасында көрсетілуі тиіс. Алайда егер пациент қонаққа немесе жұмыс бабымен басқа елді мекенге барып ауырып қалса, жедел жәрдем шақырып, сол жердегі медицина ұйымнан шұғыл жәрдем ала алады. Шұғыл көмек қажет болса, жедел жәрдем бригадасы немесе санитарлық авиация оны стационарға жеткізеді. Ал азаматтың жарнасының баржоғын электронды мәліметтер базасы арқылы ЖСН көмегімен анықтауға болады. Денсаулық сақтау жүйесінде мұның бәрін іске асырып, тексеріп отыратын ақпараттық жүйелер жасады. Қазіргі таңда министрлік осыны әрі қарай жетілдіру жұмыс тарымен айналысып жатыр. – Қазіргі әлеуметтік қиын жағдайда жарна төлеуге екі нің бірінің жағдайы жете бер мейтіні айтылып жатады. Ендеше қандай санаттағы азаматтар жарна төлеуден босатылып отыр? – Сақтандыру жарнасын төлеуде негізгі салмақ мемлекетке түседі. Әрбір дамыған мемлекет секілді Қазақстан да әлеуметтік жағынан аз қам тылған тұрғындарын меди цин алық көмекпен қамту мүмкіндіктерін қарастырады.
Мәселен, балалардан бастап, зейнеткерлерге дейінгі әртүрлі санатқа жататын азаматтар тегін ем алады. Нақтырақ айтсақ, жұмыссыз ретінде тіркелген азаматтар, жұмыс істемейтін жүкті әйелдер, үш жасқа толмаған бала тәрбиелеп отырған аналар емдомды ақысыз алады. Сондай-ақ жаңа туған сәбиді асырап алуына байланысты және баласы үш жасқа толғанша демалыс алған тұлғалар және 18 жасқа дейінгі мүгедек бала күтімімен айналысатын жұмыс істемейтін жандарға тегін қызмет көрсетіледі. Бұдан бөлек «Алтын алқа», «Күміс алқа» төсбелгілерімен марапатталған немесе бұрын «Батыр ана» атағын алған, сондайақ, І және ІІ дәрежелі «Ана даңқы» ордендерімен марапатталған көп балалы аналарға жеңілдік қарастырылған. Сонымен қатар орта, кәсіптік және техникалық, ортадан кейінгі, жоғары білім, сондай-ақ, ЖОО-нан кейінгі білім беру мекемелерінде оқып жатқан жастардың ақысыз көмек алуға мүмкіндігі бар. – Міндетті әлеуметтік медици налық сақтандыру жүйесіне кіру үшін не істеу керек? Сондай-ақ жұмыс беруші кім үшін және қашан жарна төлей бастауы мүмкін? – Міндетті әлеуметтік медици налық сақтандыру жүйесіне кіру үшін алдымен емханаға тіркелу қажет. Мысалы, алдағы уақытта МӘМС пакеттерін пайдаланғыңыз келсе, алдымен емхана таңдау керек. Емхананы тұрғылықты жеріңіз бойынша таңдауға болады. Содан кейін тіркеуде барсыз
ба, жоқсыз ба, осыны тексеріңіз. Оны электронды үкімет порталы (egov.kz) арқылы тексеруге болады. Тіркелу үшін еркін формада жазылған өтініш пен жеке куәлік керек. Осы екі құжат бойынша өз мәртебеңізді анықтап алуға әбден болады. Ал жарнаға келетін болсақ, жұмыс берушілер әлеуметтік медициналық сақт андыру қорына 2017 жылдың 1 шілдесінен бастап төмендегі мөлшерде жарна төлей бас тайды. Атап айтар болсақ, жұмыс берушілер қорға 2017 жылдың 1 шілдесінен бастап әр жұмыскердің табысының 1, ал 2018 жылдың 1 қаңтарынан бастап 1,5 пайызын төлеуге міндетті. Сондай-ақ, 2020 жылдан бастап 2, 2022 жылдан бастап 3 пайыз көлемінде ақша аударып отыруы тиіс. Нақтырақ айтсам, жұмыс беруші 2018 жылы әр жұ мысшы үшін айына орта есеппен 2281 теңге көлемінде жарна төлейді. – Елдің бәрінің бірдей тұрақты жұмысы жоқ екені белгілі. Мәселен, жалдамалы жұмыскерлер жарнаны қашан нан бастап және қандай көлемде төлейді? Сонымен қатар өзін-өзі жұмыспен қамтып жүргендер мен жеке кәсіпкерлерге қандай міндет жүктеліп отыр? – Егер сіз халықтың тұрақты табысы аз, экономикалық белсенділігі төмен бөлігіне жататын болсаңыз, ай сайын жарна төлеуге міндеттісіз. Бұл топқа белгіленген ай сайынғы жарна көлемі ең төменгі жалақының 5 пайызы немесе 1414 теңгені құрап отыр. Бұл топтағы аза-
келген екінші деңгейлі банк немесе Қазпошта бөлімшелері арқылы төлей алады. – Біздің елде қандайда бір жаңалық енгізілетін болса, шет елдік тәжірибені алға тартып жатады ғой. Ал міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жобасы қай елдің тәжірибесіне сүйеніп жасалды? – Жалпы әлемде денсаулық сақтаудың 3 түрлі ғаламдық жүйесі жұмыс жасайды. Мәселен, Ұлыбритания, Испания, Италия, Швеция сынды елдер мемлекеттік сақтандыру жүйесін қолданады. Сондай-ақ, Германия, Франция, Бельгия мемлекеттері қоғамдық, ал АҚШ жеке меншік сақтандыру жүйесінде қызмет көрсетеді. Соның ішінде біздің ел сақтандырудың қоғамдық түрін таңдап алып отыр. Себебі оның әлеуметтік тұсы басым. Оның үстіне, дамыған елдердің көбінде әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесі тиімділігін дәлелдеді. Бірақ әр елдің өз ерекшеліктері болғандықтан, бір мемлекеттің тәжірибесін көшіріп алуға болмайды. Сондықтан Қазақстанның міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру үлгісін қалыптастыру кезінде оны денсаулық сақтау жүйесіне бейімдеу, салаға кері әсер ететін тәжірибелерден сақтану, әлеуметтік жағынан аз қамтылған топтарды қолдау мәселесіне басымдық берілді. Бірақ, міндетті әлеуметтік меди циналық сақтандыру үлгісі біз дікіне өте жақын елдер ретінде Германия мен Литваны атап өтуге болады.
ресмиет
№77 (3582) 01/07/2017 Сенбі
«Астана Ақшамы» www.astana-akshamy.kz
Астана қаласы Әкімдігінің қаулысы ЖОБА
Астана қаласы әкімдігінің кейбір қаулыларының күші жойылды деп тану туралы Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы» 2001 жылғы 23 қаңтардағы, «Құқықтық актілер туралы» 2016 жылғы 6 сәуірдегі заңда рына сәйкес Астана қаласының әкімдігі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ: 1. Астана қаласы әкімдігінің кейбір қаулыларының күші жойылды деп танылсын. 2. «Астана қаласының Білім басқарм асы» мемлекеттік мекемесінің басшысына осы қаулыны әділет органдарында мемлекеттік тіркегеннен кейін оның көшірмесін мерзімді баспа басылымдарында және «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялау, сондай-ақ «Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Республикалық құқықт ық
ақпарат орталығы» шаруа шылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне енгізу үшін жазба және электрондық түрде жолдау және Астана қаласы әкімдігінің интернет-ресурсында орналас тыру жүктелсін. 3. Осы қаулының орындалуын бақылау Астана қаласы әкімінің орынбасары Е.Ә. Аманшаевқа жүктелсін. 4. Осы қаулы әділет орган дарында мемлекеттік тіркелген күннен бастап күшіне енеді және алғашқы ресми жария ланған күнінен кейін күн тізбелік он күн өткен соң қолда нысқа енгізіледі. Әкім
Ә. Исекешев
Астана қаласы әкімдігінің қаулысына қосымша № ________________ 2017 жылғы «_____» ________
Астана қаласы әкімдігінің күші жойылған қаулыларының тізімі 1) «Техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білімді мамандар даярлаудың 20112015 оқу жылдарына арналған мемлекеттік білім беру тапсырысын бекіту туралы» Астана қаласы әкімдігінің 2011 жылғы 15 маусымдағы № 22535қ қаулысының (Нормативтік құқықтық актілерді мемле кеттік тіркеу тізілімінде № 681 болып тіркелген, 2011 жылғы 14 шілдедегі № 78 (2688) «Астана ақшамы» және 2011 жылғы 9 шілдедегі № 81 (2691) «Вечерняя Астана» газеттерінде жарияланған); 2) «Республикалық бюджеттен нысаналы ағымдағы трансферттер есебінен Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасы шеңб ерінде 2012 - 2015 оқу жылдарына техникалық және кәсіптік білімі бар мамандарды даярлауға арналған мемлекеттік білім беру тапсырысын бекіту туралы» Астана қаласы әкімдігінің 2012 жылғы 31 тамыздағы № 1071278 қаулысының (Нормативтік құқықтық актілерді мемле кеттік тіркеу тізілімінде №743 болып тіркелген, 2012 жылғы 27 қыркүйектегі № 109 (2870) «Астана ақшамы» және 2012 жылғы 27 қыркүйектегі №115 (2880) «Вечерняя Астана» газеттерінде жарияланған); 3) «Техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білімі бар мамандарды даярлаудың 20122016 оқу жылдарына арналған мемлекеттік білім беру тапсырысын бекіту туралы» Астана қаласы әкімдігінің 2012 жылғы 31 тамыздағы № 1071277 қаулысының (Нормативтік
11
құқықтық актілерді мемле кеттік тіркеу тізілімінде №744 болып тіркелген, 2012 жылғы 27 қыркүйектегі № 109 (2870) «Астана ақшамы» және 2012 жылғы 27 қыркүйектегі №115 (2880) «Вечерняя Астана» газеттерінде жарияланған); 4) «Техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білімі бар мамандарды даярлаудың 20132017 оқу жылдарына арналған мемлекеттік білім беру тапсырысын бекіту туралы» Астана қаласы әкімдігінің 2013 жылғы 11 шілдедегі № 1071147 қаулысының (Нормативтік құқықтық актілерді мемле кеттік тіркеу тізілімінде № 787 болып тіркелген, 2013 жылғы 29 тамыздағы № 98 (3008) «Астана ақшамы» және 2013 жылғы 29 тамыздағы № 105 (3026) «Вечерняя Астана» газеттерінде жарияланған); 5) «Республикалық бюджеттен нысаналы ағымдағы трансферттер есебінен Жұмыспен қамту 2020 жол картасы бағдарламасы шеңберінде 20112015 оқу жылына техникалық және кәсіптік білімі бар мамандарды даярлауға арналған мемлекеттік білім беру тапсырысын бекіту туралы» Астана қаласы әкімдігінің 2014 жылғы 28 қаңтардағы № 107120 қаулысының (Нормативтік құқықтық актілерді мемле кеттік тіркеу тізілімінде №801 болып тіркелген, 2014 жылғы 7 наурыздағы № 26-27 (3084) «Астана ақшамы» және 2014 жылғы 7 наурыздағы № 26 (3102) «Вечерняя Астана» газеттерінде жарияланған) күші жойылды деп танылсын.
«Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдеріне өзгерістер енгізу туралы» 2017 жылғы 8 маусымдағы № 350 Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулысының жобасына Ақпараттық анықтама Қаулы жобасын Президенттің 2017 жылғы 13 наурыздағы «Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2017 жылғы 10 наурыздағы Қазақстан Республикасының Заңын іске асыру жөніндегі шаралар кешені туралы» № 437 Жарлығының 6-тармағы 2) тармақшасын іске асыру мақсатында Заңға тәуелді актілер департаменті әзірледі. Қаулымен Қазақстан Республикасы Үкіметінің қолданыстағы 33 актісін Қазақстан Республикасының Конституциясына енгізілген өзгерістерге сәйкестендіру қарастырылған. Атап айтқанда: -қолданыстағы актілерден «Үкiметтiң құрамына кiрмейтiн өзге орталық атқарушы органдар» ұғымы алынып тасталған;
-кейбір мемлекеттік органдардың атауы қолданыстағы заңнамаға сәйкестендірілген (мысалы, Мемлекеттік күзет қызметі); -«Елбасы» ұғымының орыс тіліндегі мәтіні өзгертілген; - Президенттің заң жобаларын қарастыруды шұғыл деп хабарлау құзыреті алып тасталған; - Үкімет мүшелерін, соның ішінде Әділет министрінде қоса, тағайындау тәртібі өзгертілген, енді оларды Қазақстан Республикасының Президенті Парламент Мәжілісімен консультациялардан кейін енгізілген Қазақстан Республикасы Премьерминистрінің ұсынымымен тағайындалады. Астана қаласы Әділет департаменті
«Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі Фармация комитетінің Астана қаласы бойынша департаметі» РММ. Астана қаласы, Иманов көшесі 19 үй. Сенім телефондары 8(7172) 78-74-63, 78-75-28 Астана қаласы әкімдігінің «ЖасНұр» өндірістік-шаруашылық кәсіпорны» мемлекеттік коммуналдық қазыналық кәсіпорны 2017 жылдың 02 шілдесінде Астана күні құрметіне орай, Қоянды су қоймасында спорттық-әуесқойлық балық аулау жарысын ұйымдастырады. Жарысқа қатысушылардың өтініштері 2017 жылдың 30 маусымына дейін жұмыс күндерінде Астана қаласы, Сейфуллин көшесі 30, 22 кабинетінде және zhasnur.tabigat@ mail.ru электрондық почтасында қабылданады. Анықтама телефондары 65-26-78, 8701-340-46-70, 8747-244-48-50.
«АСТАНА АҚШАМЫ» ГАЗЕТІНЕ 2017 ЖЫЛҒА ЖАЗЫЛУ ЖҮРІП ЖАТЫР! «Ýêñïðåññ-ïî÷òà» ÆØÑ àð ûëû æàçûëó à ûñû
Èíäåêñ 65617 15617 65618 15618
Æàçûëó æîëäàðû
1 àéƒà
3 àéƒà
6 àéƒà
494 754 494 754
1 482 2 262 1 482 2 262
2 964 4 524 2 964 4 524
Æàçûëó æîëäàðû
1 àéƒà
3 àéƒà
6 àéƒà
Æåêå æàçûëóøûëàð үø³í
562,90 822 562,90 822
1688,70 2468,70 1688,70 2468,70
3377,40 4937,40 3377,40 4937,40
Æåêå æàçûëóøûëàð үø³í ʺñ³ïîðûíäàð ìåí ±éûìäàð үø³í Æåêå æàçûëóøûëàð үø³í ʺñ³ïîðûíäàð ìåí ±éûìäàð үø³í
« àçïîøòà» àð ûëû æàçûëó à ûñû
Èíäåêñ 65617 15617 65618 15618
ʺñ³ïîðûíäàð ìåí ±éûìäàð үø³í Æåêå æàçûëóøûëàð үø³í ʺñ³ïîðûíäàð ìåí ±éûìäàð үø³í
*ГАЗЕТІМІЗДІ «ҚАЗПОШТА» АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫНЫҢ БӨЛІМШЕЛЕРІНЕ, СОНДАЙ-АҚ, «АСТАНА АҚШАМЫ» ГАЗЕТІ РЕДАКЦИЯСЫНА КЕЛІП ЖАЗДЫРЫП АЛУҒА БОЛАДЫ.
АНЫҚТАМА ТЕЛЕФОНДАРЫ: ҚАЗПОШТА: 8 (7172) 58-02-96 (4117) ЭКСПРЕСС ПОЧТА: 8 (7172) 41-38-35 РЕДАКЦИЯ: 8 (7172) 70-33-06, 70-33-05 «Қазагромаркетинг» АҚ ұжымы басқарма төрағасының орынбасары Жолдымұрат Ермұханұлы Аманбаевтың қайғыға ұшырауына – анасы Мағрипа Нұралинаның қайтыс болуына байланысты, қайғысына ортақтастығын білдіріп, көңіл айтады. Орны толмас қайғыға байланысты, бүкіл отбасына, туыстарына және жақындарына көңіл білдіреміз.
Қазақ технология және бизнес университетінің әкімшілігі мен ұжымы «Химия, химиялық технология және экология» кафедрасының профессоры Баймағанбетов Қайыржан Баймағанбетұлының қайтыс болуына байланысты марқұмның туған-туыстарына қайғырып, көңіл айтады.
12
МӘДЕНИЕТ
№77 (3582) 01/07/2017 Сенбі
НЕ? ҚАЙДА? ҚАШАН?
«АСТАНА АҚШАМЫ»
www.astana-akshamy.kz
01-02/07
1000
Шинкиокушинкай каратэдан VI Әлем чемпионаты «Дәулет» спорт кешені
01/07
1700
II Халықаралық «Шашу» ұлттық би фестивалінің ашылуы Қалалық алаң
ДЮ СОЛЕЙДЕН АСТАНАЛЫҚ ЦИРКТІҢ НЕСІ КЕМ немесе МӘДЕНИ НЫСАНДАР НЕГЕ АТАУСЫЗ ҚАЛЫП ОТЫР? «ЭКСПО-2017» ХАЛЫҚАРАЛЫҚ МАМАНДАНДЫРЫЛҒАН КӨРМЕ АЯСЫНДА АСТАНАЛЫҚ ЦИРК «АСТАНАҒА ДЕГЕН МАХАББАТПЕН!» БАҒДАРЛАМАСЫН КӨПШІЛІК НАЗАРЫНА ҰСЫНДЫ. БҰЛ ҚОЙЫЛЫМ ТӨРІМІЗГЕ ЖАҚЫНДАП ҚАЛҒАН ҚАЛА КҮНІ МЕРЕКЕСІНЕ ТАМАША ТАРТУ БОЛМАҚ. БІР АЙТА КЕТЕРЛІГІ, ҚОЙЫЛЫМҒА ЕЛОРДАЛЫҚ ЦИРК ӘРТІСТЕРІ ҒАНА ҚАТЫСТЫ. Аманғали ҚАЛЖАНОВ «Ауылдағының аузы сасық» деп, кейде өзіміздің өнерпаздарды менсінбей жатамыз. Қазір Астанада гастрольмен жүрген атақты Дю Солей циркінің өнеріне көрмей, білмей тамсанамыз да өзіміздікіне келгенде мұрынды тыжырайтамыз. Ал марқұм Балтабек Жұмағұлов негізін қалап кеткен Астаналық цирктің атағы жер жармаса да, көрерменді баурайтын өзіне тән өнері бар. Жалпы, санамызға цирк балдырғандардың қызығы үшін ғана жаралған өнер деген түсінік ұя салғалы қашан. Содан әлі арылмай келеміз. Шындығына келгенде, ересектер де әредік циркке барып тұрса, таусылмас әсер ала алады екен. Осы жолы әртүрлі өнерпаздардың өнерін тамашалағанымызда бұған көзіміз әбден жетті. Алдымен бізді бір жағынан таңғалдырған, екінші жағынан
сүйсіндірген бір жайтқа тоқталайық. Балтабек пен Раиса Жұмағұловтар аренада жұптасып өнер көрсеткені белгілі. Бүгіндері Астаналық циркте олардың жолын жалғаған отбасылық жұптар біршама кездеседі. Мәселен, «Үйретілген иттермен клоунада» нөмірінің жетекшісі, ҚР еңбек сіңірген мәдениет қызметкері Әзілбек Болатовпен бірге оның жары Сәуле цирк манежіне шығып жүр. «Үйретілген понилер» және «Үйретілген түйелер» нөмірлерінің жетекшісі Шыңғыс Орманбетовке өмірлік қосағы Әйгерім Тілегенова көмекші бола жүріп, «Үйретілген иттер» нөміріне жетекшілік етеді. Каскадерлік өнердің қыр-сырын меңгерген Күнғожиновтар әулетін халық біршама танып қалды. Осы әулеттен шыққан оғланның бірі Қадылбек Күнғожинов Астаналық цирктің «Сарыарқа жігіттері» атауын алған салт атты-акробатикалық ансам-
Ãàçåò ҚР Ақпарат және коммуникация ìèíèñòðëiãi Байланыс, ақпараттандыру және бұқаралық ақпарат құралдары саласындағы мемлекеттік бақылау комитетінде 11.01.2017 æ. òiðêåëiï, №16291-Ã êóәëiãi áåðiëãåí. Меншік иесі: «Elorda Aqparat» ЖШС
бліне бағыт-бағдар көрсетіп жүр. Бұл ансамбльдің құрамындағы Күнғожиновтардың тағы бір перзенті Рүстем жары Татьянамен бірге ат үстінде небір ойындарды көрсетеді. Міне, циркке бір барғанымызда осылардың барлығының өнеріне тәнті болдық. Бұған қоса манеж де әуе гимнасттары, эквилибристер, жонглер-виртуоздар, акробаттар өнер көрсетті. Айсұлу Әбдікәрім мен Ақтоты Тимурдың үйретілген кептерлермен нөмірі де көңілімізден шықты. Әсіресе, олардың кептерлерді қалай көбейтіп жатқанына бас қатырдық. Ақыры бізге бұл жұмбақ күйінде қалды. Әрине, адам бір басқа, ал жануарлардың өнері бір басқа. Осы тұрғыдан алғанда, үйретілген иттердің, негізінен, далматиндердің ақылдылығы сүйсіндірмей қоймады. Олардың үйретушінің бұйрықтарын бұлжытпай орындағанына қол соғып отырдық. Астаналық цирктің көрермендерге ұсынып отырған сыйы бір ғана бұл емес. Ертең, 2 шілде күні «Азия жаңғырығы» атты Х цирк өнерінің халықаралық фестивалі ашылады. Аталмыш өнер мерекесі 6 шілдеге дейін жалғасады. Ал 8 шілде - 10 тамыз аралығында цирк ұжымы субұрқақтардың ғаламат шоуын ұйымдастырмақ. Ендеше, қызықты қойылымдардың бәрі алда, Астаналық циркке келіңіздер, ағайын! Ақыры Балтабек Жұмағұловтың есімін атадық. Осыған орай кезінде қозғалып, сол
Директор — Қайсар ЖҰМАБАЙҰЛЫ Бас редактор — Еркін ҚЫДЫР Гàçåòте жарияланған материалдарды сілтемесіз көшіріп басуға болмайды. Газет сейсенбі, бейсенбі және сенбі күндері шығады.
айтылған орнында қалған мәселені жаңғыртып, толықтыра кетсек. Марқұмның Астаналық цирктің негізін қалағанын бәрі біледі. Ендеше, Ақтөбедегі ағайынды Жұбановтар көшесі жолымен неге елордалық циркке ерлі-зайыпты Жұмағұловтар атын бермеске?! Жалпы Астанадағы мәдени нысандардың, өнер ұжымдарының атауына әлі де селқос қарап келеміз. Мәселен, «Конгресс-холды» «Астана» концерт залы деп ауыстырдық. Кезінде айтыскер ақын Айнұр Тұрсынбаева оны «Айтыс» сарайы деп атайық деген ұсыныс айтқан. Алайда ол жерде айтыстың өтпей жүргелі қай заман. Жуырда Көкшетаудағы Ақмола облыстық филармониясына Үкілі Ыбырайдың аты берілді. Өнерге жанашыр жандар бұл жаңалыққа қуандық. Ал Астанада тұлғаларды сондай деңгейде ұлықтап жүрміз бе? Меніңше, жоқ «Астана» концерт залы ғимаратында орналасқан Астана қаласы мемлекеттік академиялық филармониясына ешкімнің аты берілмеді. Филармония құрамындағы Қазақ оркестрі осы атымен өнер көрсетіп жүр. Өзімнің пікірімше, концерт залына басқа атау керек, елордалық филармония мен оркестрге де тұлғаның аты керек. Иманжүсіп Құтпанұлы немесе Балуан Шолақ атындағы бола ма, осы өңірде дүбірлеткен басқа тұлғаның аты беріле ме, көп болып ойласатын дүние. Сайып келгенде, бұл Елбасымыз ұсынған «Рухани жаңғыру» бағдарламасына сай кеп отыр. Соны қазір, уақыты келіп, тиісті пәрмен беріліп тұрғанда қолға алмағанда, қашан бастаймыз?!
Ðåäàêöèÿ қîëæàçáà èåëåðiíiң ïiêiðëåði ìåí êөçқàðàñûí áөëiñói øàðò åìåñ. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауап береді. Ãàçåò «Àñòàíà àқøàìû» ãàçåòi ðåäàêöèÿñûíûң êîìïüþòåðëiê îðòàëûғûíäà òåðiëiï, қàòòàëäû. Апталық таралымы — 15 000 Тапсырыс №77 Баспахана: Àñòàíà қàëàñû, Сілеті êөøåñi, 30. «Медиа-холдинг «ERNUR» ÆØÑ
01/07
1800
Би-2 және Мумий Тролль ресейлік рок-топтардың концерті «Сарыарқа» велотрегі
01/07
2000
Enrico Dindo мен ҚР Мемлекеттік академиялық симфониялық оркестрінің концерті ЭКСПО қалашығы: Энергия холы
02/07
1000-1800
Байкеркросс бойынша жарыс «Арай» саябағы
02/07
1200
Қазақ күресінен «Қазақстан Барысы» республикалық турнирінің финалы «Барыс Арена» мұз сарайы
02/07
2000
Andrea Lucchesini және ҚР Мемлекеттік академиялық симфониялық оркестрінің концерті ЭКСПО қалашығы: Энергия холы
Редакция мåêåíæàéû: 010000, Àñòàíà қàëàñû, Достық êөøåñi, 13. info@elorda.media Қàáûëäàó áөëìåñi: òåë./факс: +7 (7172) 703-212. Тілшілер бөлімі: 70-32-17. Жарнама: 70-33-06. akshamyreklama@gmail.com Кезекші редактор — Айгүл УАЙСОВА