87 шығарылым

л жү

Å

№87 (3592)

–

жі

Cейсенбі

25 шілде 2017

ӨТКЕН СЕНБІ КҮНІ АСТАНАДА «ЕУРАЗИЯ» XIII ХАЛЫҚАРАЛЫҚ КИНОФЕСТИВАЛІ БАСТАЛДЫ. ОСЫҒАН ОРАЙ «ОСКАР», «АЛТЫН ГЛОБУС» СЫНДЫ КИНОӨНЕРІНДЕГІ БЕДЕЛДІ СЫЙЛЫҚТАРДЫҢ ИЕГЕРІ, АМЕРИКАЛЫҚ АКТЕР, ПРОДЮСЕР, КИНОРЕЖИССЕР НИКОЛАС КЕЙДЖ ЖӘНЕ «ПИАНИСТ» КӨРКЕМ ФИЛЬМІНЕН КЕЙІН АТЫ ӘЛЕМГЕ ТАНЫЛҒАН «ОСКАР» МЕН «СЕЗАР» СЫЙЛЫҚТАРЫНЫҢ ЛАУРЕАТЫ ЭДРИАН БРОУДИ ЕЛОРДА ТОПЫРАҒЫНА ТАБАН ТИГІЗДІ. (Соңы 12-бетте)

КҮЛЛІ КИНОЖҰЛДЫЗДАР – ЕЛОРДАДА БІР ЖАРЫМ МИЛЛИОНЫНШЫ КЕЛУШІ ТІРКЕЛДІ ТӨРТКҮЛ ДҮНИЕНІ ТӨРІНЕ ШЫҒАРҒАН АСТАНАМЫЗҒА АҒЫЛҒАН ХАЛЫҚТЫҢ ҚАРАСЫ ҚАЛЫҢ. ОСЫДАН ОН ҮШ КҮН БҰРЫН ЭКСПО-ҒА КЕЛГЕН МИЛЛИОНЫНШЫ КЕЛУШІНІ ЖАРЫСА ЖАЗЫП ЕДІК. АРАҒА АЗ УАҚЫТ САЛЫП, ОҒАН 500 МЫҢ АДАМ ҚОСЫЛДЫ. КҮНІ КЕШЕ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ КӨРМЕГЕ БІР ЖАРЫМ МИЛЛИОНЫНШЫ КЕЛУШІ ТІРКЕЛДІ. Гүлжан РАХМАН Көрме қалашығына қашан барсаңыз да, билет кассаларындағы ұзын-сонар кезектің куәсі боласыз. Әсіресе, соңғы бес күнде келушілердің саны күрт өскен. 17-23 шілде аралығында көрмеге 285 300 адам келіпті. Бұл дегеніңіз орта есеппен алғанда көрмеге ВАЛЮТА БАҒАМДАРЫ:

күніне 40 757 адам келді деген сөз. Көрменің алғашқы күндерінде орта есеппен 23 мың адам келген болса, 10 маусым мен 23 шілде аралығындағы келушілердің саны 1 484 300ге жеткен. Ал келушілер ең көп баратын павильондардың қатарында «Нұр Әлем» көш бастап тұр. Сондай-ақ Африка, Мысыр және Индия, Ресей, Түр-

EUR/KZT 378.34

USD/KZT 324.98

кия, Жапония, Сауд Арабиясы, Өзбекстан, Таиланд және Түрікменстан елдері де қызықты павильондардың қатарына жатады. Естеріңізге сала кетейік, көрменің тіркеу құжаттамасында ЭКСПО-2017-ге 2 миллион адам келеді және көрме нысандарында жалпы саны 5 миллионға жуық келуші тіркеледі деп жоспарланған еді.

RUB/KZT 5.53

CNY/KZT 48.01

КӨЛІК КЕШЕНІНІҢ КЕЛЕШЕГІ

4

ЖАҢА ОҚУ ЖЫЛЫНА – ЖАҢА ФОРМА

5 СЕКЕН ТҰРЫСБЕК: КҮЙ ТӘҢІРДІҢ КҮБІРІ БОЛСА, ӘН – ПЕРІШТЕНІҢ КҮРСІНІСІ

6-7

www.astana-akshamy.kz

2

елорда тынысы

№87 (3592) 25/07/2017 Сейсенбі

«Астана Ақшамы» www.astana-akshamy.kz

ЕЛОРДАДАН ЕЛ ШЕТІНЕ ДЕЙІН Астанада жастар үшін тренингтер өткізіледі «Астана жастары» жастар ресурстық орталығы елорда әкімдігінің қолдауымен жастар үшін тренингтер өткізеді. Бұл шаралар тегін жасалады, оған 16-29 жас аралығындағы барлық ынта білдірген азаматтар қатыса алады. Тренинг 3 күн бойы 3,5 сағаттан өткізіледі. Ол «7 арна» ғимаратында орын алған.

Алматыда тағы бір қызмет көрсету орталығы ашылды Алматы қаласындағы Алатау ауданының Атлеттер ауылында күніне 1,5 мың адамға дейін қамтитын халыққа қызмет көрсету орталығы ашылды. Орталықта операция залы, өзіне-өзі қызмет көрсету, жинақтаушы, әлеуметтік қызмет, құжаттандыру, азаматтарды тіркеу, дайын құжаттарды беру, консультация сынды 8 сектор жұмыс істейді. Мұнда қажетті барлық электронды қызметті, соның ішінде балабақшаға кезекке қоюға, мекенжай және зейнетақы анықтамасын алуға, некеге тұруға өтініш беруге және басқа да қыз­мет түрлерін жүзеге асыруға болады.

Кентау зауыты 100 млн теңгенің өнімін өндірді Оңтүстік Қазақстан облысының Кентау қаласындағы «Оңтүстік­ ЭлектрСымы» зауыты жылдың 6 айында 100 млн теңгенің өнімдерін дайындады. Аталмыш кәсіпорын өткен жылы индустрияландыру жұмыстарының бірінші жартыжылдықтағы қорытындысына арналған жалпыұлттық телекөпір барысында іске қосылған болатын. Мұнда жыл басынан бері 96,9 млн теңге тұратын 3264 дана трансформатор жабдықтары, айыр­ ғыштар, өшіргіштер шығарылды.

Павлодар облысының халқы 760 мыңға таяды Үстіміздегі жылғы 1 мамырға қарай Павлодар облысы халқының саны 759 223 адамды құрады. Облыстық статистика департаменті­ нің мәліметі бойынша, мұның ішінде қала халқы – 535481 адам (70,5%), ал ауыл халқы – 223742 адам (29,5%) болған. Жыл басынан бері туған сәбилердің 62,2 пайызын қазақтар, 25,1 пайызын орыстар, 3,4 пайызын украиндар, 3,9 пайызын немістер, 2,2 па­ йызын татарлар құраған.

Жекеменшік балабақша ашудың жолы қандай? Осы аптада Астана қаласының Оқу­ шылар сарайында «Кәсіпкерлердің мемлекеттік-жекеменшік әріптестік шеңберінде мектепке дейінгі ұйымды ашу бастамасына құқықтық және консультативтік қолдау» тақырыбында ашық есік күні өтеді.

Шара барысында мектепке дейінгі мекемені ашуға ниет білдірген кәсіпкерлерге оны ашудың тәртібі, мектепке дейінгі мекемені ашуға байланысты заңнамамен белгіленген талаптар және оның ашылғаннан кейінгі

жұмыс барысы, сондай-ақ мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту бойынша мемлекеттік білім беру тапсырысын орналастыру туралы қажетті ақпарат ұсынылады. Іс-шара Астана қаласы әкімдігі қолдауымен өтеді.

ЕМДЕУ ОРНЫН ТАҢДАУ – өз қолыңызда Биылдан бастап елімізде міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесін кезең-кезеңімен енгізілу басталды. 57 елдің тәжірибесі ескерілген бұл заң жобасын еліміздің Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігі мен дүниежүзілік банк сарапшылары 3 жыл бойы дайындады. Бүгінде Францияда халықтың 80, Германияда 90, Бельгияда 98 пайызы міндетті медициналық сақтандырумен қамтылған. Гүлжан Рахман Осы сақтандыру пакеті бойынша қандай қызмет түрлері көрсетілетіндігін көпшілік біле бермейді. Қалалық Денсаулық сақтау басқармасы қала тұрғындары үшін осыны түсіндіру жұмыстарын жүргізу мақсатында түрлі шаралар ұйымдастырып келеді. Соның бірі сенбі күні флешмоб түрінде өтті. Студенттер саябағында өткізіл-

ген шараға медициналық ұйымдар, қала тұрғындары мен қонақтары қатысты. 800-ден астам адам қатысқан флешмоб аясында денсаулық қалашығы ұйымдастырылып, келушілер денсаулығын тексертіп, дәрігерлерден кеңес алды. Әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесі бойынша қаржының белгілі бір бөлігін азаматтар төлейтіндіктен, олар өздері қалаған медициналық мекемеде емделу-

ге құқылы. Алдағы уақытта нау­ қас­тар медициналық мекемені де, дәрігерді де таңдай алатын болады. Елімізде жекеменшік емханалар жеткілікті. Жаңа жүйе медициналық мекемелер арасындағы бәсекелестікті арттыра отырып, қызмет көрсету сапасына ықпал етеді. Шараны ұйымдастырушылардың айтуынша, мұндай түсіндірме жұмыстарын әр демалыс сайын өткізу жоспарланып отыр.

300 тонна өнім сатылды Өткен демалыс күндері Ақтөбе облысының ауылшаруашылығы жәрмеңкесінде астаналықтар Ырғыздың балығын, Шалқардың етін, Мартөктің сүтін, Ойылдың тарысы мен майқұртына қарық болды. Екі күнге созылған шарада 300 тонна өнім сатылды. «Қазақстан» спорт кешені алаңында өткен жәрмеңкеге 6 аудан мен Ақтөбе қаласының 50-ден астам тауар өндірушілері қатысты. Олар 124 тонна ет, 26 тонна картоп пен көкөніс, 27 тонна сүт өнімдері, 15 тонна өсімдік майы, 21 мың дана жұмыртқа, 30 тонна шұжық өнім-

дері және 50 тоннадан астам басқа да азық-түлік әкелген. Базар бағасынан 10-15% төмен сатылған жәрмеңкеде елордалықтардың қарасы көп болды. «ЭКСПО-2017» көрмесі аясында өтіп жатқан жәрмеңкеге облыстың «Айс+», «Молочные истории-А»,

«АНДИ», «Шыңғыс», «Қостемір», «Рамазан», «Жаңа-Әлжан диірмен комбинаты», «Ақтөбе-нан», «Рокос» және тағы басқа қайта өңдеу кәсіп­ орындары қатысты. Іс-шара Ақтөбе облысының биші, әнші әртістерімен ұйымдастырылған концерттік бағдарламаға ұласты.

ЕЛОРДА ТЫНЫСЫ

3

№87 (3592) 25/07/2017 Сейсенбі

«АСТАНА АҚШАМЫ» www.astana-akshamy.kz

ӨÍÅÐÏÀÇÄÀÐÄÛҢ ÎÑÀËÛ ÆÎҚ КЕШЕ «АСТАНА ОПЕРА» ТЕАТРЫНДА «ЭКСПО-2017» ХАЛЫҚАРАЛЫҚ МАМАНДАНДЫРЫЛҒАН КӨРМЕСІ АЯСЫНДА «ОПЕРАЛИЯ» ХАЛЫҚАРАЛЫҚ БАЙҚАУЫНЫҢ ШЫМЫЛДЫҒЫ ТҮРІЛДІ.

АЙТПАЙЫН-АҚ ДЕП ЕДІМ...

ÁÀҒÄÀÐËÀÌÀҒÀ ÀÁÀÉ ÁÎËÑÀҚ... «ЭКСПО-2017» ХАЛЫҚАРАЛЫҚ МАМАНДАНДЫРЫЛҒАН КӨРМЕ АЯСЫНДА АСТАНАДА АПТАСЫНА ЕКІ ОБЛЫСТАН МӘДЕНИ КҮНДЕРІН ӨТКІЗУДЕ. СОЛ АРҚЫЛЫ ӨҢІР БАСШЫЛАРЫНЫҢ МӘДЕНИЕТ ПЕН ӨНЕРДІ, СПОРТТЫ ҚОЛДАУ ЖАЙЫ, ӨНЕРПАЗДАРДЫҢ ІЗДЕНІС ДЕҢГЕЙІ БІЛІНІП ҚАЛЫП ЖАТЫР.

Азамат ЕСЕНЖОЛ Байқау басталмас бұрын журналистерге арналған баспасөз мәслихаты өтті. Оған ҚР Мәдениет және спорт министрі Арыстанбек Мұхамедиұлы мен әйгілі опера әншісі әрі дирижер Пласидо Доминго қатысты. Опера – болмысы бекзат өнер. Осындай классикалық өнердің биік шыңы саналған айтулы шараны Пласидо Доминго өз қолымен қалаған. Биыл «Опералияның» жиырма бесінші маусымы екен. Мерейлі датаның қазақ жерінде өтуі де қуаныш. Байқауға дүниежүзінің 17 елінен келген 40 дарынды жас қатысады. Олардың арасында «Астана Опера» театрының солисі, көптеген конкурстардың лауреаты Мария Мудрякпен бірге отандық төрт әртіс бақ сынайды. Маңызды мәдени шараның құрметті қонағы ретінде бұлбұл дауысты әнші Бибігүл Төлегенова шақырылған.

– Маэстро Доминго басқарған конкурстың елордада байрағы желбіреді. Бұл – үлкен құрмет! Байқауда бақ сынайтын өнерпаздардың осалы жоқ. Бәрінің де деңгейі жоғары. Талай ортада топ жарып жүрген дүлдүлдер. Әрине, аты әлемге жайылған бәйгеден озып келу де оңай емес. Сондықтан конкурс бізге опера әлеміндегі жаңа есімдерді таныстырады деп елеңдеп отырмыз. Бұған дейін мұндай шара Вашингтон, Мадрид, Токио секілді шаһарларда болған. Алдымен, елімізге қонақ болып келген Пласидо Доминго мырзаға алғысымды айтамын, – деген Арыстанбек Мұхамедиұлы аталған байқаудың бас демеушісі «Rolex» компаниясына ризашылығын білдірді. Одан кейін алыстан ат арытып келген сыйлы қонақ Пласидо Доминго сөз алып, қазақ елінің қонақжайлылық қасиетіне алғысын айтып, байқаудың маңызына тоқталды. «Опералия» байқауына кез келген дауыстағы 18 бен 32 жас аралығын-

дағы әншілер қатыса алады. Жалпы жүлде қоры 180 000 АҚШ долларын құрайды. Ерлер мен әйелдер дауысы арасындағы 1, 2 және 3 дәрежелі жүлдегерлерді марапаттаумен бірге Р.Вагнердің және Р.Штраустың операларын үздік орындағаны үшін Б.Нильсон атындағы сыйлық және Пепита Эмбил де Доминго және үлкен Пласидо Доминго сыйлығы табыс етіледі. Қазылар алқасына Пласидо Домингоның өзі төрағалық жасайды. Оның құрамына шартараптағы жетекші театрлардың өкілдері енген. Кеше басталған байқау 29 шілдеге дейін жалғасады. Осы аралықта қатысушылар әлемдік опера классикасынан өздері таңдап алған арияларды жұртшылыққа ұсынады. Ақтық бәсекеде он үміткер маэстро Доминго жетекшілік ететін «Астана Опера» симфониялық оркестрімен өнер көрсетеді. Қысқасы, Астана төрінде салтанат құрған әлемдік опера өнері байқауынан құр қалмаңыз, ағайын!

ЕЛОРДАНЫҢ ЕСІЛ ӨЗЕНІ ЖӘНЕ АҚБҰЛАҚ ПЕН САРЫБҰЛАҚТЫ ТАЗАРТУ КЕЗІНДЕ 63 ТОННА ҚОҚЫС ҚАЛДЫҚТАРЫ ЖИНАЛҒАН.

ӨÇÅÍÄÅÐ ҚÎҚÛÑÒÀÍ ÒÀÇÀÐÒÛËÄÛ «Биыл біздің мекеме алғаш рет қала аумағындағы өзендерді тазарту жұмысын жүргізе бастады. Тек бір айдың ішінде Есіл өзені мен Ақбұлақ пен Сарыбұлақтан 63 тонна қоқыс жиналды. Оның жартысы балдыр, ал қалған жартысы темекі тұқылы, пакет, пластикалық бөтелкелер мен басқа да тұрмыстық қалдықтар» дейді «Есіл Астана» кәсіпорнының ди-

ректоры Қанат Алин. Оның айтуынша, елорда аумағындағы су жолдарындағы ең көп қоқыс Сарыбұлақта жиналады. Атап айтқанда, Н.Тілендиев көшесінен бастап теміржолға дейінгі аралық ең көп ластанатын жер екен. «Сарыбұлақ бұлағының ұзындығы 16 шақырымды құрайды. Бұлақтың Есіл өзенінен Тілендиев көшесіне дейінгі аумағы төсемтас-

пен қапталған, жиектері қоршалған. Алдағы уақытта елордадағы барлық су жолдарының жағаларын жөндеп, түзеу жоспарда бар» дейді мекеме директоры. Бүгінде Астана өзендерін тазарту жұмысына күн сайын 50-ге жуық жұмысшы шығады. Техниканы жеткізу мүмкіндігі болмауына байланысты Сарыбұлақтағы тазалық шаралары тек қолмен жүргізіледі.

Аманғали ҚАЛЖАНОВ Өз басым Алматы және Атырау облыстарының күндеріне көңілім толды. Бұл аймақтардың мәдени бағдарламасы ауқымдылығымен есте қалды. Ал осы күндері өтіп жатқан Шығыс Қазақстан облысының күндері «әттеген-ай» дегізіп тұр. «Шырайлы Шымкент», «Шұғылалы Шығыс» деген сөз тіркестері құлағымызға әбден сіңісті болды. Бірақ осы жолы «Нұршығыс» деген тосын тіркесті «Фейсбуктен» көріп, талайымыз қайран қалдық. Өткен жексенбіде «Этноауыл» ұлттық-мәдени кешенінде Шығыс Қазақстан облысы өнерпаздарының концерті өтті. Концерт бағдарламасы қолға түсіп, ол да біраз күңгірт ойларға жетеледі. Менің ұғымымдағы мәдени күндер сол өңірден шыққан тұғырлы тұлғалардың қазақ өнеріне қосқан үлесін паш ету, Астанадан жырақта жатса да, биік өнерге адалдық танытып келе жатқан адамдарға бір көсілуге мүмкіндік беру. Мен үшін шығыстағы сондай өнер иелерінің бірі – Бақыт Үдербаева. Әнші сол концертке қатысты, алайда кең көсіле алмады. Сосын концерт бағдарламасына марқұм Тұрсынғазы Рахимовтің бір-ақ әні енгізіліпті. Жарықтық Болат Сыбановтың әндері мүлде жоқ. Осыны естіп, бағдарламаға көңілі толмаған әнші Серік Оспанов та «Біз Болат Сыбановтың әндеріне тербеліп өскен ұрпақпыз» деген еді. Осыған қарап, шығыстықтар репертуармен мүлде жұмыс істемейді деген ойға қалып отырмын. Естуімше, Абай атындағы театр бір-ақ спектакльмен келіпті. Оның өзі шетелдік автордікі. Бүгінгі концерттік бағдарламаға Бауыржан Есебаевтың ел күнде естіп жүрген «Сүйгенім бол», орысша бірнеше ән қосыпты. Ау, солардың орнына Тұрсынғазы Рахимов пен Болат Сыбановтың әндерін қосса, тақияға тар келмес еді ғой... Шыны керек, осыдан кейін өзім туған Қарағанды облысының мәдени күндері абыроймен өтсе екен деп тілеп отырмын. Театр ұлттық спектакль әкеліп (бірнеше қойылым болса, тіпті жақсы), әнші, күйшілердің репертуарына қайдағы жоқ шығармалар еніп кетпесе екен. Ұйымдастырушылар жағдайын жасап тұрып, Қорабай Есеновті Астанаға алдыртса, менің ғана емес, тұтас жұрттың алғысын алар еді. Оған себеп те бар, «Жас қалам» әні осыдан жарты ғасыр бұрын осы Астанада, сол уақыттағы Целиноградта туған (келесі жылы ағаның мерейтойына орай елордада шығармашылық кеші өтсе, тіпті ғажап болар еді). Қысқасы, мәдени бағдарламаға абай болыңдаршы, өңірлер!

4

ҚАЛА МЕН САЛА

№87 (3592) 25/07/2017 Сейсенбі

«АСТАНА АҚШАМЫ»

ÊӨË²Ê ÊÅØÅͲͲҢ ÊÅËÅØÅò

рұқсат берілмеген жерге көлік қою жойылды. Алдағы таңда да «Bus Lane» жолақтарын ұлғайту жұмыстары жалғасады. ЭЛЕКТРОНДЫ ЖОЛАҚЫ ЖҮЙЕСІНЕ КӨШЕМІЗ Қазіргі күнде елордадағы қоғамдық көлік жұмысының сапасын жақсарту үшін едәуір жұмыстар қолға алынған. Қалалық және қала маңына қатынайтын автобустар кезең-кезеңмен жаңартылуда.

дукторларды қызметтен босату деген сұрақ жоқ. Ал қызметкерлерді жұмысқа орналастыру кезең-кезеңмен жүзеге асады. Болашақта жолаушыларға электронды карточкаларын сатып алу енгізіледі. Электронды жолақы жүйесі «ASTRA PLAT» қоғамдық көлік жұмыстарының қағидаларына негізделген. Біз Астананың қоғамдық көлікті және жолақы төлеу жүйесін реттеуші озық жүйелер үлгісін енгізудегі қала

АСТАНАДА КӨЛІК КЕШЕНІН ДАМЫТУДА БІРҚАТАР ЖОБАЛАР ҚОЛҒА АЛЫНДЫ. НӘТИЖЕСІ ДЕ ЖАМАН ЕМЕС. КӨПТЕГЕН ТЫҢ ЖАҢАЛЫҚТАРДЫ БІЛДІК. ОНЫ БІЗГЕ ЖОЛАУШЫЛАР КӨЛІГІ БАСҚАРМАСЫНЫҢ БАСШЫСЫ БЕКМЫРЗА ИГЕНБЕРДИНОВ АЙТЫП БЕРДІ. Азамат ЕСЕНЖОЛ КЕПТЕЛІСТІ ҚАЛАЙ ШЕКТЕЙМІЗ? Бүгінде Астана халқы миллионға жетіп, мегаполиске айналды. Көліктің саны да өсіп, кептеліс пайда болды. Сол тығырықтан шығу үшін елорда әкімдігі бірқатар жобаны қолға алды. Қазіргі таңда қаладағы көліктік жүйені тиімді басқару үшін Интеллектуалдық көлік жүйесі (ITS) құрылған. Оның мақсаты – көліктік кептелісті азайтып, реттемелі бағдаршам объектілеріндегі қозғалысты оңтайландыру.

Сонымен бірге иін тірескен көлік торабын жеңілдетудің тағы бір жолы – «ЭКСПО-2017» халықаралық мамандандырылған көрмесін өткізу кезеңінде жүк көліктерінің жүрісін шектеу болды. Қалалық Жолаушылар көлігі басқармасының басшысы Бекмырза Игенбердиновтің айтуынша, биылғы 7 маусымнан көлік жолдарының жеке учаскелерінде рұқсат етілген ең жоғары салмағы 3,5 тоннадан артық жүк және транзиттік көліктердің жол жүруіне уақытша

шектеу енгізілді. Бұл көп тығынды шектеп, жол қауіпсіздігін жақсартты. Сондай-ақ, таяуда ашылған «Алай - Astra» және «КеңМарт Astra» екі көлік орталығы көше желісіне түсетін жүктемені және «Астана» темір жол вокзалы мен «Сапаржай» автобекеті жанындағы кептелісті азайтты.

– Биыл 3 маусымда қаладағы қоғамдық көлік жүретін «Bus Lane» жолағының 12 учаскесі қосылды. Бүгінде аталған жолақтың жалпы қашықтығы 40,6 км құрайды. Бұрын пайдалануға берілген «Bus Lane» жолақтарының ұзындығы 38,4 км болатын. Олардың жалпы саны – 24, ал ұзындығы 79 км құрады. Осылай-

ша қосымша «Bus Lane» жолақтарын енгізу көліктік тірек құруға мүмкіндік берді, бұл өз кезегінде қоғамдық көліктің ғана емес, жедел медициналық көмек, өрт сөндіру және полиция қызметінің, сондай-ақ ресми такси қызметінің орташа жылдамдығын ұлғайтты, – деді Бекмырза Игенбердинов. Сонымен бірге «Bus Lane» жолағы қаладағы жол бойында бейберекет тоқтағандарды тазартып,

2015 жылы «Астана қаласының көлік бақылау қызметі» ұйымдастырылды. Оған бірталай қызметтер кірген.

-Қоғамдық көлікті бақылау қызметін күнделікті жүзеге асырамыз. Барлық анықталған фактілер бойынша Көлікті бақылау қызметі күн сайын Жолаушылар көлігі басқармасына есеп береді. Тәртіп бұзушылықтар болса, ол автобус паркінің әкімшілігіне жолданады. Көлік бақылау қызметі өз жұмысына салғырт қарап, тәртіп бұзған жүргізушілер мен кондукторлардың «қара тізімін» жүргізеді. Олар автобус паркі мекемесінің шешімімен қаладағы Біліктілікті арттыру орталығында қайта оқытады, – деді Жолаушылар көлігі басқармасының басшысы. Арқаның сақылдаған сары аязын көрген адам оны ешқашан ұмытпайды. Сондықтан елордада кейінгі жылдары жылы аялдамалар салына бастады. Оған жұртшылық қуанды. Қазіргі күнде Астанада 27 жабық жылы аялдама қызмет көрсетеді. Алдағы уақытта аталған жобаны іске асыру үшін инвестициялық қаражат тарту бойынша компаниялармен келіссөздер жүргізіліп, жобалық-сметалық құжаттамалар әзірленуде екен. Алдағы тамыздан бастап барлық қоғамдық көліктерге электронды жол жүру картасы енгізілмек. Бұл – әлемдік тәжірибеде бар үрдіс. Еуропаның көптеген қалаларында жүзеге асқан.

– Уақыт өте келе жолаушылардың көпшілігі карточка пайдаланатын болады. Әзірше, кон-

аталғанын қалаймыз, - дейді Б. Игенбердинов. Енді жаңа жүйені тарқатайық. Жолаушылардың аз ғана пайызы жол жүру ақысына қолма-қол ақша төлеуді қолданады, ақшаны кірген кезде жүргізушіге төлейді, жүргізуші «QR» коды бар автобус және бағдар туралы мәлімет сақталған билет береді. Жолаушыны отырғызу және түсіру жүйесі – кіру алдыңғы есік арқылы, шығу орта және артқы есік арқылы іске асады. Кондукторлар болмайды. Бақылауды Көлік бақылау қызметінің мамандары жүзеге асырады. Айта кетейік, «ASTRA PLAT» электронды жолақы төлем жүйесі екі нұсқада төлеуді көздейді: біріншісі «АSTRA» көлік картасын қолданса, екіншісі, бір жолғы жол жүру билетімен қолма-қол ақша төлеу. Көлік картасын пайдаланудың өз артықшылықтары бар. Мәселен, 10 сапар сатып алу кезінде, 11-ші сапары – тегін; қалалық және экспресс-автобустарға жол жүру тіркеу кезінде – 60 минут ішінде бірнеше тегін алмастыру мүмкіндігі қарастырылған. АҚЫЛЫ АВТОТҰРАҚТЫҢ ТИІМДІЛІГІ Елордада ақылы автотұрақтарды енгізу енді басталды. Қазіргі күнде бұл жоба тестілік тәртіпте жүргізіледі, яғни, тұрақ үшін ақы алынбайды. Ресми деректерге сүйенсек, Астанада 350 мың көлік

www.astana-akshamy.kz

тіркелген. Жыл сайын бұл көрсеткіш 6-8 пайызға өсіп отырады. Халықаралық кеңесшілер біздің қаладағы Түркістан, Достық, Орынбор көшелері және Нұржол бульвары бойындағы тұрғын үй кешеңдеріндегі автотұрақ және үй аумағында тұратын көліктерді зерттеген. Мониторинг Нұржол бульварында таңғы 7:00-ден түнгі 2:00-ге дейін өткізілген. Қазіргі кезде онда ақылы автотұрақтарды енгізудің бірінші кезеңі өтуде. Көше желісін зерттеу қорытындысында, күні бойы бұл аумақта шамамен 600 автомобиль тоқтап, соның ішінде 238 көлік тұрақ ережесін бұзатындығы анықталған. Халықаралық зерттеулер бойынша елордадағыдай басқа үлкен мегаполисте автотұрақ ережесін елемеу деген болмайды. Көп елдерде оған айыппұл салынады. Немесе көлікті алып кетеді. Біздің бір байқағанымыз, жүргізушілердің 80 пайызы Нұржол бульварына жұмысқа бара жатып машиналарын 8-9 сағатқа қойып кетеді. Бір сөзбен айтқанда, шамамен 380 машина күні бойы көшедегі авто тұрақта тұрады. Тіпті кейбіреулер автотұрақты жеке гараж ретінде пайдаланады. Әлеуметтік сауалнамаға сұхбат берушілердің 50 пайызы осы маңайда көлік қоюға бос орын болмағандықтан белгілеп қойған кездесуді немесе тағы басқа шаруаларын басқа күнге ауыстыратындығын айтқан. «Ақылы автотұрақтарды пайдалануды әлемдік тәжірибеге сүйеніп отырмыз. Біз «Астана қаласының автотұрақ кеңістігін басқару» жобасының бірінші кезеңі – Нұржол бульварында маусымның 19-ынан бастап тестілік тәртіпте іске қосылды. Әзірше төлемақы алынбайды. Келешекте ақылы автотұрақтың құны сағатына 100 теңгені құрайды. Алдағы жылы қала аумағында 9 000 автотұрақ жобасы жүзеге асады» деді. Б. Игенбердинов. Сонымен қатар, такси қызметінде де бірқатар жаңалықтар бар. Сондықтан қалалық такси қызметі құрылған. Оның мақсаты – азаматтарды таксимен тасымалдаудың сапасын жақсарту, қауіпсіздікті сақтау және емін-еркін жүру үшін қолайлы жағдай туғызу. Қазіргі таңда қалалық Жолаушылар көлігі басқармасы мен 13 таксомотор компаниясы келісім-шартқа отырған. Таксимен тасымалдау бойынша қызмет көрсетуге келісімшарт жасасқан жеке кәсіпкерлер мен заңды тұлғалар жіберіледі. Ресми таксилерге қалада бірқатар жеңілдіктер ұсынылған.

ӘЛЕУМЕТ

5

№87 (3592) 25/07/2017 Сейсенбі

«АСТАНА АҚШАМЫ» www.astana-akshamy.kz

Гүлнұр Оралбаева, ата-ана: – Өзімнің 5 балам бірдей мектепке барады. Олардың барлығына бірдей жаңа форма алуға жағдайым келмейді. Бірақ, мектебіміз олай міндеттеп отырған жоқ. Бұрынғы формамыз ескіргеннен кейін, жаңасын алсақ та болады екен. Жалпы бұл бастама мені қатты қуантты. Бір қаланың ішінде бірнеше рет көшіп жүре беретін қазақпыз ғой. Енді баламыз қандай мектепте оқыса да бірыңғай мектеп формасы арқылы, бұл мәселеге бас ауыртпайтын болдық.

Әділ Шораев, №65 орта мектептің директоры: – Бірыңғай мектеп формасына көшу өте тиімді. Әсіресе, бүгінгідей уақытта әлеуметтік теңсіздік, діни пікір мен азаматтық пікірдің саналуандығы орын алып, рух таразысының теңселіп тұрған уақытында қай істе де біркелкілік пен бірыңғайлылық қажет деп ойлаймын.

ÆÀҢÀ ÎҚÓ ÆÛËÛÍÀ – ÆÀҢÀ ÔÎÐÌÀ КЕҢЕС ЗАМАНЫНДАҒЫ СҰР КӨЙЛЕК ПЕН АҚ ФАРТУКТЫҢ УАҚЫТЫ ӨТТІ. ОДАН БЕРІДЕ ӘР МЕКТЕП ӘРТҮРЛІ ФОРМА ОЙЛАП ТАУЫП, ОҚУШЫЛАР ТҮРЛІ ШАЛБАРЛАР МЕН ҚЫСҚА ЮБКАЛАР, АЛАБАЖАҚ КЕУДЕШЕЛЕР КИІП КЕТТІ. ОЛАРДЫҢ ОҚУШЫ ЕКЕНІН АЖЫРАТА АЛМАЙ ҚАЛАТЫН КЕЗДЕР БОЛДЫ. ОСЫҒАН ДЕЙІН МИНИСТРЛІК РЕСМИ ТҮРДЕ МІНДЕТТЕМЕГЕНДІКТЕН, ЖАҢА БАСТАМАНЫ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУҒА ҚҰЛШЫНЫС АЗ БОЛҒАН ЕДІ. ӘЛЕУМЕТТІК ТЕҢСІЗДІКТІ АЙҚЫН ӘШКЕРЕЛЕП ТҰРАТЫН БҰЛ МӘСЕЛЕГЕ БИЫЛ НҮКТЕ ҚОЙЫЛДЫ. ЖАҢА ОҚУ ЖЫЛЫНАН БАСТАП ЕЛІМІЗДЕГІ БАРЛЫҚ МЕКТЕПТЕР БІРЫҢҒАЙ МЕКТЕП ФОРМАСЫНА КӨШЕДІ. АСТАНА БҰЛ БАСТАМАНЫ БІРІНШІ БОЛЫП БАСТАП КЕТТІ. Гүлжан РАХМАН 1 қыркүйекте астаналық оқушылар мектепке бірыңғай киім үлгісінде барады. Қалалық білім басқармасы форманың түсі, үлгісі мен матасының са-

пасы көрсетілген нұсқаулықты барлық мектептерге жолдап, бұл жолдағы жүйелі жұмыстарды бастап кетті. Жаңа оқу жылынан бастап Астанадағы барлық мектеп оқушылары қою көк түсті форма киеді. Айта кету керек, оқушылар бұл киім үл-

гісіне біртіндеп көшеді. Бірінші сынып оқушылары бірінші болып осы форманы алу керек. Ал өзге сынып оқушылары қою көк түсті мектеп киімін қолданыстағы мектеп формалары ескіргеннен кейін барып алса болады. Осылайша, бір

түсті мектеп формасына кезең-кезеңімен көшу көзделіп отыр. Ұлдарға арналған мектеп киімінің жиынтығында пиджак, көкірекше, шалбар, мерекелік ақ көйлек, күнделікті көйлек, тоқыма кеудеше бар. Ережеге сай, ең кем дегенде көйлек, көкірекше мен шалбар болуы тиіс. Қыздарға арналған толық жиынтықта пиджак, көкірекше, белдемше, классикалық кеудеше, тоқыма кеудеше, сарафан бар. Мектеп формаларын бір-бірінен ажырататын әр білім ошағының өз белгілері болады. Олар пиджакқа және көкірекшеге тігіледі. Мектептер бұл киімдерді құжатта көрсетілген талаптарға сай етіп тігіп беретін

мекемені өздері таңдайды. Қыздарға арналған шалбарлар еркін тігілген және ұзындығы бойынша тобықты жауып, юбканың ұзындығы тізеден 5 смден жоғары болмауы керек. Бұл киімдерді балалар киетіндіктен матаның сапасына да мән беру керек. Мектеп формасының матасы ретінде жартылай жүн және мақта, киіске төзімді, антибактериалдық, антимикробтық және антистатикалық қасиеттері бар маталар қолданылады. Киімнің 75-85 пайызы табиғи маталардан тұруы керек. Оның қыртысын болдырмау мақсатында синтетикалық қоспалардың 15-25 пайызы бар маталар ұсыналады.

ÀÑÒÀÍÀÄÀ 8 ÌÛҢÍÀÍ ÀÑÒÀÌ ÌÀÌÀÍ ÒÀÏØÛ ЖАҚЫНДА «ЖАСТАР» САРАЙЫНДА ХАЛЫҚТЫ ЖҰМЫСПЕН ҚАМТУ ОРТАЛЫҒЫ КЕЗЕКТІ БОС ОРЫНДАР ЖӘРМЕҢКЕСІН ҰЙЫМДАСТЫРДЫ. БІЛІМ БЕРУ МЕКЕМЕЛЕРІ, ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ ҰЙЫМДАРЫ, ҚҰРЫЛЫС ФИРМАЛАРЫ, ҚОНАҚ ҮЙ, АВТОПАРК, ІШКІ ІСТЕР ОРГАНЫ СЕКІЛДІ 60-ҚА ЖУЫҚ ЖҰМЫС БЕРУШІ 1000-НАН АСТАМ БОС ЖҰМЫС ОРНЫН ҰСЫНДЫ.

Гүлдана ТАЛҒАТҚЫЗЫ Осыдан бұрын алты рет өткізілген жәрмеңке қорытындысы бойынша, 500-ге жуық адам жұмыспен қамтылды. Ал жыл соңына дейін тағы екі бос орындар жәрмеңкесін өткізу жоспарланды. Сондай-ақ, бүгінде «СZ Astana» мобильді қосымшасының жаңартылған нұсқасы іске қосылды. Енді жұмыс берушілер бос орындар туралы мәліметті, ал жұмыс іздегендер – өз түйін-

демесін қалдыра алады. Жәрмеңкеге жұмыс іздеп биыл ғана ЕҰУ-дің жылу энергетикасы мамандығы бойынша білім алған Гүлназ Сәрсехан келді. «Сәтті қадам» жобасы аясында «Самұрық-Қазына» сияқты белді компанияларға түйіндемемді қалдырып кеттім. Басында тәжірибеден өтіп, кейін өзімді жақсы маман ретінде көрсете білсем, жұмысқа алатындарын жасырмады» дейді ол. «Студент кезінде тәжірибе жинақтауға тырыспадыңыз ба?» деп сұрап көріп едік,

Гүлназ тек даяшы болып жұмыс істегенін айтты.

– Мамандығым өзіме ұнайды, бүгінде инженерлер сұранысқа ие. Жұмыс табуға әбден болады. Магистратураға да тапсырып қойдым, егер бағым жанып, оқуға түскен жағдайда жұмыс пен оқуды қатар алып жүремін. Негізі, Астанада университетті енді тәмамдаған қызметкерге 100 мың теңге жалақы тамақтануға, қыдыруға және жалдап тұрған пәтерге төлеп тұру үшін жеткілікті, – дейді астаналық ару.

Өзін Әділет Хамзин деп таныстырған 24 жастағы жігіт «Нұрбанктің» өкілі ретінде жәрмеңкеге қатысты. Бір қызығы, Әділеттің өзі жұмысты дәл осы жәрмеңкелердің бірінде тапқан.

– Шетелде білім алып келіп, мамандық бойынша жұмыс таба алмадым. Көптеген ұйымдарға түйіндемемді қалдырдым, барлық жерде бір талап – тәжірибенің болуы. Ал жаңа ғана бітіріп келген түлекте қандай тәжірибе болсын? Жұмысқа тұрғаннан кейін, ынтаң болса, шаруаны игеріп кетесің. Кез келген істе жақсы жетістіктерге жетуге болады, бәрі адамның өзіне байланысты. Мәселен, мен банкке бастапқыда тауарларды несиелеу агенті болып кірдім, үш айдан кейін несиелеу маманы атандым. Ал екі айдан кейін қаржылық несие бөліміне ауыстым. Қазіргі таңда банктің бас кеңсесінде жұмыс істеймін. Міне, қызметте жүргеніме жарты жыл болды. Түркия, кейін Малайзияда халықаралық істерді бақылау мамандығы бойынша білім алдым. Ал қазір қаржыгермін. Оқуым бір бөлек, жұмысым бір бөлек. Бірақ қандай жағдай болмасын, адам қол қусырып отырмай, алға жылжу керек. Сонда ғана сенің еңбегің еленеді, – деп Әділет басынан

өткен оқиғамен бөлісті. 65 мың теңгеден бастаған ол бүгінде 170 мыңға жуық жалақы алып отыр. Ал Ерлан Сайдалин «Данышпан» балабақшасынан жәрмеңкеге қатысып отыр. «Бір сағаттың ішінде 20-ға жуық түйіндеме келіп түсті. Көбісі – елордаға жаңадан қоныс аударғандар. Жұмыс тәжірибесі мен білімі сәйкес келсе, балабақша меңгерушісі сұхбаттасуға шақырады. Тәрбиешінің жалақысы 110 мың, ал бала күтушіге 75 мыңға жуық жалақы төлейміз. Бүгінде балабақшада төрт бос орынды ұсына аламыз» деп балабақша өкілі маманға аса зәру екендіктерін жеткізді. Халықты жұмыспен қамту орталығының мәліметіне сәйкес жыл басынан бері жұмыс іздеп мекемеге 9242 адам жүгінген. Олардың 3547-сі жұмысқа орналасқан, оның ішінде 457 адам жастар практикасына, ал 174 адам әлеуметтік жұмыс орындарына жолдама алған. Бұдан бөлек, 1232 жұмыс іздеуші уақытша жұмыспен қамтылып, 313-і сұранысқа ие мамандықтар бойынша қысқамерзімді кәсіптік оқу оқып жатыр. Жалпы, бүгінде орталықта 1125 жұмыс берушіден 8 мыңнан астам бос жұмыс орны бар.

6

РУХАНИ ЖАҢҒЫРУ

№87 (3592) 25/07/2017 Сейсенбі

«АСТАНА АҚШАМЫ»

www.astana-akshamy.kz

ТӘУЕЛСІЗДІГІМІЗДІҢ ШИРЕК ҒАСЫРЛЫҚ КЕЗЕҢІНДЕ ҮШІНШІ ЖАҢҒЫРУҒА АЯҚ БАСТЫҚ. МЕМЛЕКЕТ БАСШЫСЫ ӨЗІНІҢ «БОЛАШАҚҚА БАҒДАР: РУХАНИ ЖАҢҒЫРУ» МАҚАЛАСЫ АРҚЫЛЫ САЯСИ РЕФОРМАЛАР МЕН ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖАҢҒЫРУДЫ ТОЛЫҚТЫРЫП ҚАНА ҚОЙМАЙ, ОНЫҢ ӨЗЕГІНЕ АЙНАЛАТЫН БАҒДАРЛАМАНЫ ҰСЫНДЫ. ЖАҢА ЖАҒДАЙДА ЖАҢҒЫРУҒА ДЕГЕН ІШКІ ҰМТЫЛЫС – ДАМУЫМЫЗДЫҢ ЕҢ БАСТЫ ҚАҒИДАСЫ ЕКЕНІН НАҚТЫ АТАП КӨРСЕТТІ. ҰЛТТЫҚ КОД, ҰЛТТЫҚ МӘДЕНИЕТ САҚТАЛМАСА, ЕШҚАНДАЙ ЖАҢҒЫРУ БОЛМАЙТЫНЫН АНЫҚ АЙТТЫ. ЕЛБАСЫМЫЗ АЙТҚАНДАЙ, САЛТ-ДӘСТҮРІМІЗ, ТІЛІМІЗ БЕН МУЗЫКАМЫЗ, ӘДЕБИЕТІМІЗ, ЖОРАЛҒЫЛАРЫМЫЗ, БІР СӨЗБЕН АЙТҚАНДА, ҰЛТТЫҚ РУХЫМЫЗ БОЙЫМЫЗДА МӘҢГІ ҚАЛУҒА ТИІС. ОСЫ АТАЛҒАН САЛАЛАРДЫ ӨРГЕ СҮЙРЕП ЖҮРГЕН ҚАДАУ-ҚАДАУ ТҰЛҒАЛАРЫМЫЗ БАР. СОЛАРДЫҢ БІРІ – ЕЛІМІЗДІҢ ЕҢБЕК СІҢІРГЕН ӘРТІСІ СЕКЕН ТҰРЫСБЕК. КӨРНЕКТІ КҮЙШІ-КОМПОЗИТОРМЕН ӘҢГІМЕМІЗ ОСЫ ТӨҢІРЕКТЕ ӨРБІДІ. ЕРТЕҢ «ЭКСПО-2017» ХАЛЫҚАРАЛЫҚ МАМАНДАНДЫРЫЛҒАН КӨРМЕ АЯСЫНДА ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ КЕШІ ӨТЕТІН БОЛҒАНДЫҚТАН, ӨНЕРДЕГІ ЖОЛЫНА ДА САПАРЛАП ҚАЙТТЫҚ.

«ОТЫРАР САЗЫ» ҰЛТТЫҚ МУЗЫКАҒА ҚҰШТАРЛЫҚТЫ ОЯТТЫ – Секен аға, «Жаңа тұрпатты жаңғырудың ең басты шарты – ұлттық кодыңды сақтай білу. Онсыз жаңғыру дегеніңіздің құр жаңғырыққа айналуы оп-оңай» дейді Елбасы өзінің «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласында. Ал ұлттық кодымыз қазақтың сөз өнерімен қатар классикалық әні мен күйінде жатыр деп ұғамыз. Бодан күнімізде осы ұлттық өнерімізге қарсы астыртын күрес жүргені жасырын емес. Соның кесірінен кеңес заманында талай замандастарыңыз бөгде мәдениеттің ықпалында кетті. Өзіңіз керісінше, ұлттық тамырдан ажырамадыңыз. Соның жарқын мысалы – бүгінгі шыққан биігіңіз. Осыған қандай жағдайлар себеп болды деп ойлайсыз?

– Кейінгі 100 жылдық кезеңді алсақ, өткен ғасырдың орта тұсында идеология пианино, скрипка сияқты аспаптарға басымдық беріп, ұлттық өнерімізге үрке қарайтын қоғам пайда болды. Сол уақытта, әсіресе қаланың балалары Еуропаға еліктеп кетіп, күйді ұғу, түсіну қиындады. Күйдің түбегейлі өшпеуіне Ахмет Жұбанов бастаған тұлғалар мол еңбек сіңірді. Ол Құрманғазы оркестрін құрып, маңайына таланттарды жинады. Эмануэль Романенко сынды ұлттық аспаптарды жасайтын шеберді, композитор Евгений Брусиловскийді алдырды. Ахмет Қуанұлы «Бәріне уақытым жетпейді, үлгермеймін» деп, ұлттық аспаптарды жинауды Болат Сарыбаевқа тапсырды. Ал Еркеғали Рахмадиев консерваторияда ректор болғанда құрдымға кетіп бара жатқан қылқобызды қайырып әкеліп, өзінің арнасына салды. Соның арқасында Дәулет Мықтыбаев, Жаппас Қаламбаев, Сматай Үмбетбаев қобызды насихаттап, студенттерге сабақ берді. Дина Нұрпейісованың «Тойбастары», Хабидолла Тастанов пен Ахмет Жұбановтың атаулары бірдей «Би» күйлері, Сейілхан Құсайыновтың «Мерекесі», Мәлгаждар Әубәкіровтің «Таласы», Әбдімомын Желдібаевтың «Ерке сылқымы», Төлеген Момбековтің «Салтанаты»,

осы күйші насихаттан Сүгірдің күйлері, жалпы алғанда «Қаратау шертпелері» үлкен-кішінің күйге қарай назарын аударды. Табиғаты жеңіл осы күйлер күй өнеріне апаратын баспалдақ болды. «Отырар сазы» оркестрінің басында Болат Сарыбаев, Сейілхан Құсайынов, Мәлгаждар Әубәкіров, Серік Нұртазин сияқты өнер адамдары тұрғанын ұмытпайық. Соңыра Дінмұхаммед Қонаевтың нұсқауымен бұл оркестр Нұрғиса Тілендиевке табысталып, сол ағамыз аз уақытта оркестрді әлемге танымал етті. Бұл уақыттарда Қазақстандағы барлық облыстарда, аудандарда, тіпті, ауылдарға дейін ұлттық музыкаға деген құштарлық оянды. Жаппай оркестр, ансамбльдер құрылып, ұлттық аспаптарды жасайтын шеберлерге тапсырыс түсе бастады. Нәтижесінде шеберлер ауылы құрылды. ҚАСІРЕТТЕН ҚАСИЕТТІ ӨНЕР ТУАДЫ – Демек, сіздің де шығармашылығыңызға «Отырар сазы» әсер еткен болып отыр ғой.

– Мен Нұрағаның қасында екіүш жылдай жүрдім. Содан кейін Анар мен Жанар деген екі қызымнан айырылып, тағдырдың тәлкегіне түстім. «Қасіреттен қасиетті өнер туады» дегенді үнемі айтып жүремін. «Көңіл толқыны» күйін, одан бір жыл бұрын «Қос жұлдызым» әнін жазуыма осы жағдай себеп болды. Әйтпесе, халықтың күйін тыңдап, соны орындап та жүретін жайым болар ма еді деп ойлаймын. Қасірет түрткі болып, күйлер мен әндер жазыла бастады.

1985 жылы халық аспаптар музейі жанындағы «Сазген сазы» фольклорлық-этнографиялық ансамбліне жетекші болып қабылдандым. Музейдің директоры қазақтың біртуар қызының бірі Мархаба Есболатова еді. Бұл уақытта ең алғашқы «Жігер» фестивалі өтіп, домбырашылар конкурсында сол кісі мені байқап қалды. Сол байқауда бірінші орын алған мені Мархаба Керімқұлқызы ұстазым Мәлгаждар Әубәкіровтен сұрап алды. Бұл өнердегі жолым ашылған кезең деп айтуға болатын шығар. «Сазген сазы»

Секен ТҰРЫСБЕК:

КҮЙ ТӘҢІРДІҢ КҮБІРІ БОЛСА, ӘН – ПЕРІШТЕНІҢ КҮРСІНІСІ

ансамблін Мәскеуге ХІІ дүниежүзілік жастар мен студенттер фестиваліне алып барып, дипломант атандық. Сонда жүргенде «Көңіл толқыны» дүниеге келді. Суреткердің ішінде көп нәрсе өзінің шешімін таба алмай жататын кезеңдер болады. Мәскеуде, қаланың сыртындағы орманда жүргенімізде аяқ астынан жаңбыр жауып кетті. Содан бәріміз ағаштан салынған, төбесі ғана бар үйдің астына тығылдық. Ортада музыка ойнаса да көңіл мәз емес еді. Аяқ астымызда жаңбырдан көлшік пайда болды. Соған тамған тамшы, жығылған жапырақ, ыршып аққан су, шөп пен гүлді тербеген жел, жалпы табиғаттың ашуы ішімдегі жұмбақты тапқандай болды. Қолымда не домбыра, не жаза қоятын қағаз жоқ, күй басымда жазылып, жолдың бойында тұрған ав-

тобусқа асығудамын. Жаңбыр басыла қалған жағдайда соған жүгірмекпін. «Көңіл толқыны» осылай жазылған еді.

– «Қасіреттен қасиетті өнер туады» деп жатырсыз, бір қызығы жапониялықтар «Көңіл толқынын» Хиросима мен Нагасаки қасіретіне арналған деп бағалайды екен. Сонда олар күйдің табиғатын түсінген ғой, сірә.

– Күй аударманы қажет етпейді. Музыка көкірек көзі, құлақтың саңылауы арқылы ұғынылады. Жапондарға бұл күйді тартардың алдында ұзақ сөйлемей, бір-екі ауыз сөзбен, қысқа да нұсқа табиғатын жеткіздім. Оларға жеке бастың қасіреті керек емес, «Бұл күй Семей-Невада, Хиросима мен Нагасакиге арналған» дедім. Содан кейін жыламаған жапон қалмады. Өзге күйлерімді де олар аса

зор ықыласпен тыңдады. Ал Қытайда «Ақ жауын» күйімді телеарнада ауа райын хабарлағанда ойнатады. Сонда қытайлар қазақтардан домбыра көрсе, «Ауа райын тартшы» дейтін көрінеді. Өзім олардың фортепианода «Көңіл толқынын» тартқанын көргенде қайран қалдым. Қытайлар киносериалдарына да өздерінің аспабы секілді домбыраны пайдалана бастады. Олар бір 15-20 жылдан кейін домбыра біздікі деуден де тайынбайды. Иманғали Нұрғалиұлының тегеурінділігі арқасында кейінгі екі-үш жылдың көлемінде ЮНЕСКО-дан домбыра мен күйдің сертификатын алдық. Қуанғаннан бөркімізді аспанға аттық. Құдай сол қуанышымызды көп көрмесін.

– Мына әңгімеңізден кейін басыма бір ой келіп отыр: сонда Димаш Құдайбергеннен

РУХАНИ ЖАҢҒЫРУ

№87 (3592) 25/07/2017 Сейсенбі

«Астана Ақшамы» www.astana-akshamy.kz бұрын Қытайды сіз жаулағансыз ғой...

– «Өнерін тыңдап, халқын таны» деген сөз бар. Осыдан 7-8 жылдай бұрын, «Ақ жауын» мемлекеттік камералық оркестр боп тұрғанда Бейжіңге барғанымызда солардың газетінің қос бетін бізді мақтаған мақала алды. Газеттің өзі қолымызға тимеді, сол жақтағы ағайын бізге солай ұқтырды. Сонда өнерімізге қайран қалған болып отыр ғой. Димаш деп қалдыңыз, ол өте талантты әнші. Оны алғаш «Жас қанат» байқауында көргенімде өнеріне тәнті болғанмын. Бертінде «Славян базары» фес­ тивалінен бас жүлде жеңіп алғанында да «Шіркін-ай, қазақтың әндерін әлемге танытатын бірден-бір әнші осы бала болар» дедім. Той қуалап кетпесін деп, оған қазір барлық жағдайын жасап, баспанасын, көлігін, сая­ жайын беру керек. Сонда «Дайдидау», «Гауһартас», «Япурай» секілді небір халық әндеріміз жаһанға жетеді. Қазір өзге біреу бағаңды бермейінше өзіңдікі білмейтіндігі, бәлкім, біліп тұрып көтермейтіндігі адамды күйдіреді. Димаш сияқты біртуар балаларға әруақытта қол ұшын беруіміз керек. ТЫҢДАУ МӘДЕНИЕТІМІЗ ӘЛІ ЖЕТІЛМЕЙ ЖАТЫР – Дұрыс айтасыз, аға, Еуропаға шығып, солардың әнін айтып, музыкасын ойнап ешкімді таңғалдыра алмаймыз ғой...

– Әрине. Мұның бәрі – еліктеу, яғни қайталау. Әр заманның өзінің әні, өзінің күйі болады. Бірақ фольклорымызды ұмытпауымыз керек. Ал фольклор – халық әндеріміз бен халық күйлеріміз. Сонау тоқсаныншы жылдардың басында Нұрғиса ағам «Азия дауысына» қарсы шыққан алғашқы адамдардың бірі болып: «Эстраданың салқыны ұлттық өнерімізге тиіп кетпесе екен» деп уайымдап еді. Оған ешкім назар аударған жоқ. Шындығында қазіргі не сөзінде мән жоқ, не музыкасында әуен, иірім жоқ әндер жастардың санасын улап болды. Арагідік қана эстрадада есті дүниелер кездеседі.

– Жапония, Қытай деп жатырмыз, Еуропаға да гастрольмен шықтыңыз ғой. Сол жақта ұлттық өнерімізді қалай қабылдайды?

– Екі ай бұрын ғана «Қазақконцерт» ұйымымен қазақтың өнерін, мәдениетін насихаттау мақсатында Италияда болып келдік. Алғашында ансамбльмен «Көңіл толқынын» тартып шықтық. Артынша жеке өзім күй шерттім. Сонда қабылдау тіпті ерекше болды. Жалпы, еуропалықтардың музыкаға деген көзқарасы, танымы өзгеше. Ол жақ халқының талғамы биік екендігін мойындауымыз керек. Бізде тыңдау мәдениеті әлі жетілмей жатыр. Музыканы, әсіресе, күйді қабылдаудың деңгейі төмен.

– Күй – құдірет деп жатамыз. Сіздіңше, оның сыры неде?

– Мұхтар Әуезовтің «Қа-

зақтың өнеріндегі ең күрделісі, толғаулысы, сырлысы ол – күй өнері» деп айтатыны бар. Тағы да ұлы Мұхаң «Қазақтың ұяты мен қасиеті тек қана күйінде қалды» дейді. Күй – қазаққа ғана тән өнер. Дәл қазақтай күйді құрметтейтін ел жоқ. Мәселен, біздің батысымызда да, шығысымызда да, Арқада да күй мектептері қалыптасты. Бұл – біздің байлығымыз. Егер сыңар болса, қайтер едік? Осы жағдай өнеріміздің бір жақты емес екендігін, диапазонының кеңдігін білдіреді. Кезінде Арқаның қалақ домбырасы болған. Қазір батыс домбырасы кеңірек дамып, тарап кетті. Бірақ Арқаның, соның ішінде Тәттімбеттің күйлерін Әбікен Хасенов саф қалпында жеткізді десек, артық айтқандық емес. Әбікен болмаса, ол күйлер қандай деңгейде, қандай қалыпта жететінін бір Құдай біледі. Сондағы қалақ домбыраның үнін қазіргі домбырамен жеткізе алмайсыздар. Нағыз тыңдарман Әбікеннің орындауындағы күйді аңсайды. Ал менің күйлерім бүгінгі күннің үнімен үндесіп жатыр.

– Бірер жыл бұрын «Қазақтың 1000 күйі» деген жинақ

күйлерін эстрадаға салды. Бұл – өзінің еркі. Ал Құрманғазы мен Тәттімбеттің күйлерін ондай тәлкекке салуға келмейді. Жасыратыны жоқ, кейде сәтті шығып жатады. Бірақ Құрманғазы мен Тәттімбет тіріліп келетін болса, олардың төбесін ояр ма еді деп ойлаймын. Сондайға адам ұлтқа жаны ашып емес, тойдан табыс табу үшін, өзінің құлқы үшін баратын секілді. Эстрада бәрібір өлі, даңғаза дүние. Эстрадаға салынған жүз күй болатын болса, соның мен төрт-бесеуін ғана қабылдар едім. Электронды домбыра деген де шықты. Оған мен қарсымын. Неге десеңіз, темірдің дыбысы шығып, домбыраның өзіндік үні қалмайды. КЛАССИКАЛЫҚ ДЕГЕН СӨЗДЕН ҚАШПАЙЫҚ – Қазақтың әні мен күйін аймақтарға бөліп жатады. Дәстүрлі ән, күй деп те айтамыз. Кейбір өнертанушылар мұны дұрыс емес, ол қазақтың әні мен күйі болуы керек дейді. Осыған сіз не дейсіз?

– Біз классикалық деген сөзден қашамыз. Классикалық деп ғұмырлы дүниені айтады.

26 шілде күні сағат 19.00-де «Астана» концерт залында ҚР еңбек сіңірген әртісі, күйші-композитор Секен Тұрысбектің «Көңіл толқыны» атты шығармашылық кеші өтеді. Кешке Астана қаласы мемлекеттік академиялық филармониясының қазақ оркестрі (бас дирижері әрі көркемдік жетекшісі - ҚР еңбек сіңірген қайраткері Айтқали Жайымов, дирижері – ҚР Мәдениет қайраткері Нұрлан Бекенов), Еркін Шүкіман, Клара Төленбаева, Ерлан Рысқали, Әйгерім Нартуеева, Жақсыгелді Маясаров, Жазгүл Даңылбаева, Ғаламат Бейсеқожаев, т.б. өнерпаздар қатысады шықты. Кейбір зерттеушілер қазақта мың күй емес, бес мың күй бар дейді. Осыған сіздің көзқарасыңыз қандай?

– Бес мың, жеті мың күй деп те жатады. Бес мыңнан асып жығылады дейді. Тіпті, консерваторияда санақ жүргізіліп, 5030 күй деген сан шыққан. Өз басым тыңқылдатқан дүниенің бәрін күй деп танымаймын. Шыққан мың күйдің ішінен он бес-жиырмасы жанымызға жылылық әкелсе, жүрегімізді қозғаса, ой салатын болса, иірімі, формасы, диапазоны, бояуы сай келіп тұрса, міне – нағыз күй, қалғандары қатардағы дүниелер. Мәселе санында емес, сапасында. Мәселен, Нұрғиса Тілендиевтің «Аққу» күйінен не ала алмайсың, не қоса алмайсың. Нұрағамыз сияқты жүрегіңді, жаныңды қозғайтын дүние шығады-ау деген күйді дамытып, соған өзіміздің үлесімізді қосып жатсақ, ол халықтың ертеңгі игілігіне айналады.

– Ал күйді эстрадаға салғанға қалай қарайсыз? Ұлтқа бұл керек пе әлде керек емес пе?

– Егер адамның жанынан шығып жатқан күй болса, онда мақұл деп айтуға болады. Мысалы, Мұрат Құсайынов ағамыз өзінің «Наурыз» сияқты

7

Яғни, Абайдың өлеңдері сияқты өз заманында емес, бүгін де, ертең де өмір сүретін рухани мұра. Дәстүр бұл – салт-дәстүр. Дәстүрлі ән, дәстүрлі күй дегенді мен қабылдай алмаймын. Қазақтың халық әндерін, халық композиторларының әндерін қазақтың классикалық әндері деп айтуымыз керек.

– Күйден бұрын ән жазғаныңызды айттыңыз. Ән мен күй – сіздің қос қанатыңыз. Күй жайлы біраз толғадық, енді әндеріңіз жөнінде әңгімелесіңіз.

– Мен кейіннен күймен «ауырып», әнге мән бермей кетіппін. Бетховен «Музыка адам жүрегінен от шығару керек» деп айтқан еді. Сол сөздің жаны бар. «Күй тәңірдің күбірі болғанда, ән – періштенің күрсінісі» деп өзіміз айтамыз. Өзім алдымен ән жазам. Содан кейін барып ақынға өлеңге тапсырыс берем. Алғашқыда айналамда ақын болмағанда «Аққу сазы», «Қарлығашым», «Қоңыр қаз» сияқты үш-төрт әніме сөзді өзіме жазуға тура келді. Қазір жақсы ән тудыру үшін мәтінді он-он бес рет қайта жаздырудан жалықпаймын. Әсіресе, Несіпбек Айтұлымен біраз бірге жұмыс істедік. Өлең мен ән қамшыдай өріліп

келіп орындаушысын тапса, сонда ғана ғұмыры ұзақ болады. Шығармашылық кешімде күйлеріммен қатар әндерімді тыңдайсыздар.

– Өнер адамдарымен араласып жүргенімде, адам оқымаса, ізденбесе бойындағы өнер де дамымайтынын байқадым. «Ұлттың табысты болуы да адамның бәсекеге қабілеттілігімен айқындалады» дейді Елбасы. Әдеби шығарманың әсерімен дүниеге келген картиналарды, музыкалық шығармаларды білем. Өзіңіз де Шыңғыс Айматовтың «Боранды бекет» романын оқып отырып «Аруана» күйін жаздыңыз. Осы жөнінде ойыңызды біле отырсақ.

– Адам білгісі келген нәрсенің бәрін біле алады. Бір жолмен ғана кетуге болмайды. Мәселен, күй орындайсың. Ал соны жұртқа бір-екі ауыз сөзбен түсіндіріп жеткізе алуың керек. Сол үшін әдебиетті оқып, поэзияны жаттау қажет. Осыдан ширек ғасырдан астам уақыт бұрын Алматыда, түнгі сағат екіде «Боранды бекетті» оқып отырғанымда Найман ананың желмаяға мініп, белден-бел асып желіп бара жатқан сапары маған қатты әсер етіп, «Аруана» күйі жазылды. Оның алғышарты мынада жатқан сияқты: ертеректе атам, мен оны Ауам дейтінмін радиоқабылдағыш толқындарынан қырғыз әндерін ұстайтын. Сол кезде: «Балам, бұл әндерді тыңдашы, ертерек құлағыңа сіңсін, осылардың әуендерінде әдемі, жанға жайлы бір иірімдер бар» деп айтып отыратын. Өзі «Альпинист» деген радиоқабылдағышын тастамайтын. Оның батарейкасы таусылса, жүрегі тоқтап қала жаздайтын. Қыстау­да болсын, жайлауда болсын аттың көлеңкесінде отырып бүкіл әлемдегі жаңалықтың бәрін біліп отыратын. Сол кездегі газет-журналдарды жібермейтін. Бір оқығанын жалықпай қайтадан ақтаратын. Осының бәрінің маған әсері болды. Күйлерім кітап боп шыққанда Шыңғыс Айтматовқа сыйладым. Жазушы: «Боранды бекеттен» осындай күй туатыны үш ұйықтасам түсіме кірмеп еді» деп, өзінің кітабына «Шоң ризашылық менен» деген қолтаңба жазып берді.

– Ғаламтордан Астанадағы 5 жасар бала сіздің күйлеріңізді тыңдап, дертінен айығып кетті деген қызықты мәліметті оқып едім. Елордадағы көшелерге күйлеріңіздің атын да беріп қойыпты. Осының мән-жайын өз аузыңыздан ести отырсақ.

– Иә, бұл бала «Ақ жауыннан» шықтық, қазір «Көңіл толқыны», әрі қарай «Өкінішпен» «Боздақтың» қиылысына барасыздар деп елордадағы көшелерді 14 күйімнің барлығымен атап қойыпты. Консерватория бітіргендермен кездесіп, күй тартқандағы солардың қатесін түзеткені бар. Өзінің оң қолы мүлде істемейді. Бірақ сол қолы тартқан күйіңізді қалт жібермейтін. Ата-анасы маған теле-

фон шалып, «Сіздің күйлеріңізбен емделді» дегеннен кейін бұл баламен үш-төрт жыл бұрын үйіне барып кездескен едім. Сонда домбырама қызығып, содан көңілін қимай сыйлап кеттім. Көбінесе гас­трольдермен жүргеннен кейін сол баламен байланысты үзіп алдым. Жақында ғана Құсман Шалабаев деген Алматы қалалық мәслихатының депутаты «Секеннің күйімен емделіп, дертімнен айығып шықтым» деген сексеннен асқан бір жазушы апамыздың хабарын жеткізді. Серік Әбдірахманов дейтін ағамыз да әуежайда бірде кездесіп қалып: «Секен, сенесің бе, біздің Жамбыл жақта бір емші адамдарды сенің күйіңмен емдейді, көрмейтін көзді көргізіп, естімейтін құлақты естіртіп жатқан көрінеді» деді. Мен оған «Біраз жыл сахнада жүрмін, көрмейтін көз неге көріп, естімейтін құлақ неге естіп кетпейді?» деген қарсы сұрақты қойдым. Ал негізінен жан мен тән арасында бір байланыс барына көзім жетті. Жапония мен Кореяда, басқа елдерде музыкамен емдеу дәстүрі бар. Ол бізге де келеді деп ойлаймын.

– Аға, қазіргі ұрпақты ұлттық тамырдан ажыратпау үшін не істеу керек деп ойлайсыз?

– Негізі, құрсақтан тәрбие беру керек деген сөзге сену керек. Өз басымдағы жағдайды айтайын. Ол уақытта Алматыдамыз. Теледидардан Ғазиза Жұбанова қайтыс болды деген хабарды естіп, көзімнен жас шығып кетті. Қасыма қызым келіп: «Әке, неге жылап отырсыз?» деп сұрады. «Қазақ қайталанбайтын қызынан айырылды» деп айттым. Сонда: «Жыламаңыз, орнын мен басып берейін» дегені. Балаларымды музыкаға бермеймін деп ойлап едім, ертеңіне қолынан жетектеп Жәния Әубәкіроваға апардым. Кейіннен бұл қызым Еркеғали Рахмадиевтен бітірді. Ал сол құрсақта жатқанда анасының толғағы келіп, қиналып отырғанына шаруам жоқ Бетховеннің симфониясын қосып: «Балам музыкант болады, музыка тыңда» деп «жедел жәрдем» көлігіне жүгіріп кетіп едім. Балабақшаларда, мектептерде, университеттерде үзіліске әдеттегі қоңыраумен емес, күймен шығарып, күймен сабаққа кіргізу керек. Л.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінде қазір үзілісте Нұрғиса Тілендиевтің «Аққу» күйі ойналады. Соны айтып жүріп, әзер дегенде енгіздік. Сосын мейрамханалар мен қонақүйлерде алыстан ғана сыбырлатып қазақ күйлері беріліп отырса, керемет қой. Мәселен, Түркияда қайда барсаңыздар да, өздерінің ұлттық музыкасы беріліп жатады. Тыңдағың келсе де, келмесе де амал жоқ тыңдайсың.

– Әңгімеңізге рақмет, аға! Күйлеріңізбен тыңдармандардың жанына шуақ сыйлап, тәнін жаза беріңіз! Алдағы шығармашылық кешіңізге табыс тілейміз! Сұхбаттасқан: Аманғали ҚАЛЖАНОВ

8 №87 (3592) 25/07/2017 Сейсенбі

«Астана Ақшамы»

www.astana-akshamy.kz

ТҮРІК СИНЕРГИЯСЫ Түркия павильоны ашылған күні-ақ алты мыңнан аса адам келіпті. Осынша халықтың ықыласын өзіне аударуының бір себебін екі елдің арасындағы мәдени-экономикалық байланыстың тамыр жайып, бауырлас халықтардың етене жақындығымен түсіндіруге болар. Дипломатиялық қарым-қатынас орнаған ширек ғасырдың ішінде екі елдің арасын жол қылып, түрік жағалауларында демалып келгендер үшін де қайта қауышқанындай әсер қалдырды. Айгүл УАЙСОВА

ры бар. Жібек жолынан энергетикалық дәлізге, Анадолының су диірменінен гидроэлектрстанцияларына, Жаратқанға деген махаббат пен бейбітшілік тілегін арқау еткен Мәуланадан бастау алып, барша түрік халқы әлемге құшағын ашады. Жақында газетімізге берген сұхбатында Түркияның Қазақстандағы Төтенше және Өкілетті Елшісі Невзат Уянык мырза: «Түрік павильоны ауқымды алаңға орналасты. Түркияның энергия орталығы екендігінен хабардар ететін павильонымыз қонақтардың ең көп келетін тартымды бөлігіне айналып отыр. 10 тамызда Түркияның ұлттық күнін атап өткелі отырмыз. 8-9 тамызда Қазақстан-Түркия үкіметаралық ынтымақтастық кеңесінің, екі елдің Іскерлік кеңесінің отырыс­ тарын өткізу жоспарлануда. Сонымен қатар, ЭКСПО күндерінің

Түркия Республикасының «ЭКСПО-2017» халықаралық көрмесіндегі павильоны – «Тұрақты энергия үшін жаһандық синергия» деп аталады. Жаһандық синергияның бір бөлшегі болып табылатын мемлекет тұрақты энергия үшін барлық күш-жігері әлеуеті мен көзқарасын бір энергия орталығы ретінде өз алаңында ұсынып отыр. Сонымен бірге бір орталық болудың жауапкершілігі мен адамзатқа бағытталған адами құндылықтарды қолдайтынын ұтымды аша білген.

– Энергия дегеніміз – өмір. Өмір осыдан 12 мың жыл бұрын бастау алып, жалғасып келеді. Анадолы ежелгі тарихымен, географиясымен әр тарихи кезеңде мәдениеттердің және табиғи байлықтардың көздері болған және энергияның айналымында маңызды рөл атқарды. Еліміз бүгінгі таңда да болашақты қалыптастырған энергиялардың қолданысына және келешекке жолдамасына үлес қосқан «табиғи орталық» болып табылады. Түркия энергия тақырыбын жауапкершілікпен қолға алып, энергияны әділ бөлісудің, қауіпсіздіктің, энергияны тиімді пайдаланудың және таза жаңартылатын энергияның маңызына тоқталады, – дейді Түркияның Astana «EXPO-2017» көрмесіндегі комиссары Тарык Сонмез. Иә, оның бәрі аяғымыздың астында жатыр. Осы арқылы адамзат баласының да табиғатпен бірге туғандығын оның бір бөлшегі екенін де сездіреді. Тарихтың ізімен болашаққа беттеген Түркияның бүгінгі сипатын Анадолының тарихи диірмендерінен тануға болады. Селджук өрнектерімен безендірілген сыртқы қабырғаларының көркем көрінісі де ішкі әрлендірілуі де тартымды. Табиғаттың қуат көздері биіктен құлаған судың сылдыры, Анадолының сұлу табиғаты кірген беттен көңіл аударады. Әсерлі қарама-қайшылық Қонақтар есіктен кіргеннен бастап, ерекше бір энергетикалық ағынға енеді. Қабырғаларда қолданылған проекциялар мен үлкен экрандар «Түркияның энергиясы» алаңның декорация­ сымен біріктіріп, қонақтарға әсерлі көрініс ұсынады. Сандық

Сұлтан СЕЙІТ

жолмен энергия туралы ұсынылған ақпарат және тәжірибе арқылы, адам және табиғат туралы мазмұнды қосып, әсерлі қарама-қайшылық ұсынады. Алаңдар арасындағы шеңберлі өткелдердің әрбірі энергия дәлізі іспетті, барлық дәліздер павильонның ортасындағы өмір символы – көк күмбезде тоғысады. Көк күмбез «Әлемнің болашағы үшін, энергия орталығына айналған Түркия» деген үндеуін береді. Дүние жүзінде өзіндік орны бар ірі тұлғалары және мәдени құндылықтарын энергия тақырыбымен тоғыстыра отырып болашақтың доктриналарына жол сілтейтін павильонның да айта-

соңына қарай, Ислам ынтымақтастығы ұйымының саммиті өтпек. Осы маңызды шараға біздің еліміздің ресми өкілдері келіп, жоғары деңгейлі кездесулерге қатысады деп күтілуде» деп көрме күндеріндегі саяси оқиғаларға тоқталған еді. Айта кету керек, Түркия павильонына келген қонақтар интерактивті қойылымдарға белсенді түрде қатысып, мәдени шараларды қызықтап, сыйлық-кәделерін тартулап, дәмді тағамдарынан ауыз тиіп әсерін молайта түседі. Қонақтар өз есімдерін көркемдеп жаздыру үшін үлкен кезекке тұрады. Бұл – каллиграфия өнері өте дамыған елдің бір сипаты.

ұлт ұпайы

А лаш мәселесі

«Астана Ақшамы» www.astana-akshamy.kz

СТАНА ОНОМАСТИКАСЫНДАҒЫ

Көрнекті қоғам және мемлекет қайраткері, Алаш қозғалысының жетекшісі, Алашорда автономиялы үкіметінің төрағасы, ұлт көсемі Әлихан Нұрмұхамедұлы Бөкейхан: «Қазақты автономия қылсақ, Қараөткел – Алаштың ортасы, сонда университет салып, қазақтың ұл-қызын оқытсақ, «Қозы Көрпеш-Баянды» шығарған, Шоқан, Абай, Ахмет, Міржақыпты тапқан қазақтың кім екенін Еуропа сонда білер еді-ау» депті. Осы жердегі Қараөткел – Ақмола өңірінің байырғы жер атауы, бүгінгі Тәуелсіз Қазақстанның астанасы, бас қаласы.

Алаш көсемінің осыдан 100 жыл бұрын айтқан сөзі еліміз егемендігін алған уақытта жүзеге асты. Расында, Астанада түрлі университеттер салынып, зәулім ғимараттар бой көтеріп, қазақтың Әлиханы айтқан Шоқан, Абай, Ахмет, Міржақып сынды тағы басқа тарихи тұлғалардың есімдері ұлықталып, мұралары жанжақты насихатталып жатыр. Осы аталған негізгі бағыттағы жұмыстардың атқарылуы Астананың Алаштану саласына қосқан үлкен үлесі деу­ ге болады. ХХ ғасыр басындағы қазақтың саяси элитасы ретінде халқымыздың саяси тәуелсіздігі үшін күрескен, ұлтымыздың мәдени-рухани деңгейін көтеруге күш салған, мол шығармашылық мұра қалдырған ұлт зиялыларының өнегесін, тәрбиелік мәні зор тағылымдарын дәріптеу – тек аталмыш саланы зерттеп жүрген ғалымдардың ғана емес, мемлекеттік қызметте жүрген мамандардың да және жалпы қоғамның да ісі. Алаш пен Азаттық – егіз ұғым. Осынау Тәуелсіздік бізге – бүгінгі ұрпаққа оңайлықпен келе салған жоқ. Бұл жолда қазақтың нешелеген ұлдары бастарын қауіп-қатерге тігіп, ұлт-азаттық жолында құрбан болды. Қаншама арыстарымыз еркіндікке ұмтылып, басынан небір зұлмат қауіпқатерлерді өткерді. Азаттық­ тың ақ таңы – Алладан бабала­ рымыздың тілеп өткен тілеулері, арман-мұраттарының орындалуы, қайсар рухты қазақтың ғасырлар бойғы күрес­ терінің жемісі. Тәуелсіздіктің бойтұмары, символына айналған Астана және Тәуелсіздік ұғымдары бір-бірін толықтырып тұратын ұғымға айналғанын бүгінгі Астана қаласында ат­ қарылып жатқан істерден көруге болады. Астанада әр жылдарда қазақ халқының тәуелсіздігі мен тұтастығын сақтау үшін күрес­кен Керей-Жәнібек, Абылай хан, Бөгенбай батыр, Қабанбай батыр, Кенесары бастаған ұлы тұлғалар, батырлар, Бауыржан Момышұлы, Рахымжан Қошқарбайұлындай Ұлы Отан соғысының батырлары, Ақтамберді жырау, Біржан

сал, Абай, Мұхтардай әдебиет пен өнер өкілдері, ғалымдар, Балуан Шолақ, Қажымұқандай қазақтың спорт шеберлері, Смағұл Сәдуақас, Жұмабек Тәшенұлындай белгілі тұлғалар, мемлекет және қоғам қайраткерлері, әлемдік тұлғалар, әдеби кейіпкерлер, аналар, кәсіби, дәстүрлі, жер-су атау­ ларымен аталатын даңғыл, көше, тас­жол, қысқа көше, орамдар баршылық. Астана қаласындағы Әлихан Бөкейханнан бастап Ахмет Байтұрсынұлы, Мұхамеджан Тынышпаев, Мұстафа Шоқай, Міржақып Дулатов, Халел Досмұхаммедұлы, Жаhанша Досмұхаммедұлы, Ағайынды Бірімжановтар, Әлімхан Ермеков, Айдархан Тұрлыбаев, Уәлитхан Танашев, Смағұл Сәдуақас, Мағжан Жұмабайұлы, Жүсіпбек Аймауытұлы, Халел Ғаббас, Сұлтанбек Қожанұлы, Хайреддин Болғанбаев, Жаһанша Сейдалин, Қошке Кемеңгерұлы, Телжан Шонанұлы, Ғұмар Қараш, Жақып Ақбай, Сұлтанмахмұт Торайғырұлы, Аспандияр Кенжин, Мұхамеджан Сералин, Нәзір Төреқұлұлы, Шаймерден Қосшығұлұлы және Алаш тасжолы аталатын көшелер бар. Астанада жалпы қазіргі уақытта Алаш қайраткерлерінің атына 1 даңғыл, 26 көше және Алаш деп аталатын тасжол бар.

Осыдан елордада Алаш алыптары барынша ұлықталып жатқанын, Астана қаласындағы ономастика саласының күн тәртібіндегі Алаш мәселесінің тиімді шешіліп келе жатқанын аңғаруға болады. Астанада Алаш қайраткерлерінің есіміне көше беру мәселесі айтарлықтай тиімді жүргізіліп жатқанын жоғарыдағы дәлелді ақпараттардан аңғаруға болады. Бас қаламыздың төріне ұлт азаттығы жолында жанын, барын құрбан еткен Алаш алыптарына ескерткіш, мемориалдар орнатылса, Алаш аллеясы ашылса, оқу орындары мен мектептерге ұлылардың есімдері берілсе, тарихи тұлғалар толық ұлықталар еді. Бұл шешімін табуды талап ететін аса маңызды сұрақ деп есептеймін. Ұлтымыздың, еліміздің, жеріміздің азаттығы жолында ұлы істер атқарған ұлыларды білмей, оқымай, олардың мұралары мен мұ­ раттарын санасына сіңірмей өскен ұрпақ азаттықтың бағасын, құнын ешқашан түсіне алмайды, егемен елге қалтқысыз қызмет қыла алмайды. Бүгінгі күні ел өңірлерінде және Астана қаласында Алаш идеясы, Алаш мұрасы және Алаш тағылымын насихаттау мақсатында кітаптар, оқу құралдары және басқа да баспа өнімдері шығарылуда.

Бас қаламыздың төріне ұлт азаттығы жолында жанын, барын құрбан еткен Алаш алыптарына ескерткіш, мемориалдар орнатылса, Алаш аллеясы ашылса, оқу орындары мен мектептерге ұлылардың есімдері берілсе, тарихи тұлғалар толық ұлықталар еді. Бұл шешімін табуды талап ететін аса маңыз­ ды мәселе деп есептеймін

Сан түрлі бағыттарда іс-шаралар ұйымдастырылуда. Әр жылдарда «Алаш тағы­ лымы және тәуелсіздік мұрат­ тары», «Азаттық туы желбі­ реп...», «Азаттыққа жеттік біз», «Елдік бастауы», «Алаш рухы және Елбасы мұраты», «Алаш ардақтылары», «Алаштың Астанасы», «Ұлт

9

№87 (3592) 25/07/2017 Сейсенбі

арқауы», т.б. атаулармен көптеген тарихи-тағылымды, әдеби-сазды, мәдени-пат­ риоттық және Алаш қайраткерлерінің мерей­тойларына бағытталған түрлі іс-шаралар, Алаш қайрат­керлеріне берілген көшенің мерекелері ұйымдастырылған. Осы орайда, екінші жалпы­ қазақ съезі өткізіліп, Алаш­ орда үкіметі құрылып, Алаш автономиясы жарияланған және Алашорданың төрағасы болып Әлихан Бөкейхан сайланған күллі Алаш жұрты үшін тарихи күндер – 12, 13 желтоқсан – «Алаш күні» деп мемлекеттік деңгейде бекітіліп, жыл сайын осы күндерде маңызды шаралар өткізілсе деген тілек бар. Алдағы уақытта кезек күттірмейтін өзекті мәселелер де жетерлік.

- Астананың негізгі нысандарына Алаш және Әлихан Бөкейхан атаулары берілуі тиіс; - Астананың сол жағалауынан Алаш қайраткерлеріне арналған «Алаш» саябағы, алаңы ашылу қажет; - Астанада «Алаш қозғалысы» атты және Әлихан Бөкейхан бастаған бірқатар ұлт қайраткерлеріне ескерткіштер орнатылу керек; - Астанадағы оқу орындары мен мектептерге Алаш қайраткерлерінің есімдері берілуі тиіс; - Астанада Алаштың 100 жылдығына орай жан-жақты түрлі шаралар ұйымдастырылу керек; - ХХ ғасыр басындағы ұлттық жаңару мен жаңғыруға өзіндік үлес қосқан Барлыбек Сыртанұлы, Елеусін Бұйраұлы (Бұйрин), Мұстақым Малдыбай, Ғабдолғазиз Мұсағали, Нығман Манайұлы, сонымен қатар қазақтың алғашқы ақ­ жүрек ұлт меценаттары Ахмет Ишан Оразайұлы, Маман әулеті, Қаражан Үкібай, Ике Әділ және тағы өзге де тұлғалардың есімдері ұлықтауды қажет етеді. Ұлт көсемі, Алашорда жетекшісі Әлихан Бөкейхан: «Біздің іздегеніміз – Алаштың аты бәйгеден келгені. Тірі болсақ, алдымыз – үлкен той. Алаш­ тың баласы бұл жолы болмаса, жақын арада өз тізгіні өзінде бөлек мемлекет болар» дегендей, бүгінгі күні Алаштың аты бәйгеден келіп, Алаш баласы өз тізгінін алғанына 25 жылдан да міне асып барады, осы ұлттық мұрат, ұлттық идея, ұлттық мақсаттың бастауында тұрған Алашорда автономия­ лы үкіметінің құрылғанына биыл 100 жыл, Алаш көсемі Әлихан Бөкейханның атылғанына – 80 жыл. Сондықтан тарихты тарих жалғап, ұлы істер жалғаса бергені абзал. Биылғы жылы да ел болып атқарар іс аз емес. Ортақ істе жұмылайық, ағайын! Ержан ЕҢСЕБАЙ

10

ДЕНСАУЛЫҚ

№87 (3592) 25/07/2017 Сейсенбі

– Деректерге қарағанда қатерлі ісік ауруларынан аурушаңдық деңгейі 100 мың адамға есептегенде 2015 жылдың 5 айында 56,9-дан 2016 жылдың осы кезеңінде 58,8-ге дейін өсіпті. Осы аурудан өлім көрсеткіші 100 мың адамға шаққанда 2015 жылдың 5 айында 29,3-тен 2016 жылдың 5 айында 27,6-ға дейін төмендеген екен. Бұл обырды жеңудің алды ма?

– Қазір біздің орталығымызда обырдың алдын алу, оған қарсы ем-шараларын қолдану тұрғысында дүние жүзіндегі ең озық тәжірибелер мен емдеу түрлері қ о л д а н ы л а д ы . М ы са л ы үшін Еуропада ауруға шалдыққандар саны көп болса да, кеселден көз жұмғандар саны аз. Ол дегеніміз дерт дер кезінде анықталып емдеу шараларын алғаннан кейінгі науқас ғұмырының ұзақтығын білдіреді. Біздің мақсатымыз – осы деңгейге жету. Егер организмге түскен қатерлі ісікті жазбай танып, ота жасалса, онда ол адам құлан-таза айығып кетеді деуге әбден болады. Мәселе – ертерек ем бастауда. Алайда адам ағзасындағы кеселдердің алдын алуға, қатерлі ісіктің ошағын дер кезінде анықтауға бағытталған «скрининг» бағдарламасына көп шілік

«АСТАНА АҚШАМЫ» www.astana-akshamy.kz

ӨТКЕН ҒАСЫРДА ПАЙДА БОЛЫП, АДАМЗАТ БАЛАСЫН ЕСЕҢГІРЕТІП ЖІБЕРГЕН ОБЫР (РАК) АУРУЫН «ЖИЫРМАСЫНШЫ ҒАСЫРДЫҢ ОБАСЫ» ДЕП АТАҒАН БОЛАТЫН. БЫЛАЙША АЙТҚАНДА, АДАМ АҒЗАСЫНДА ҚАТЕРЛІ ІСІК ПАЙДА БОЛЫП, ЖАН-ЖАҒЫН ЖЕБІРДЕЙ КЕМІРІП, ОДАН ТУЫНДАЙТЫН ДЕРТТІҢ ТҰТАС СПЕКТРІНІҢ ЖАЛПЫ АТАУЫ. ІСІКТІҢ ТҮСКЕН ЖЕРІНЕ ҚАРАЙ ӘРТҮРЛІ АТАЛАДЫ. БҮГІНГІ КҮНДЕ ЖАСАМЫС ӘЙЕЛДЕРДІҢ АРАСЫНДА СҮТ БЕЗІНІҢ ОБЫРЫ ӨРШІП ТҰР. ОДАН КЕЙІН АСҚАЗАН, ӨКПЕ, ТОҚ ІШЕК, ТІК ІШЕК ОБЫРЫ ЖИІ КЕЗДЕСЕДІ. БҮГІНГІ ТАҢДА ЕЛІМІЗДЕ 60 МЫҢДАЙ АДАМ ЕСЕПТЕ ТҰРСА, 8500 АСТАНАЛЫҚТЫҢ ЖАМАН ДЕРТІ АНЫҚТАЛЫП ОТЫР. ҚАЛАЛЫҚ ОНКОЛОГИЯ ОРТАЛЫҒЫНЫҢ БАС ДӘРІГЕРІ МҰХТАР ТӨЛЕУТАЕВПЕН СҰХБАТТАСЫП, ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙДЫ ТАЛДАҒАН ЕДІК.

ОБЫРДЫҢ АЛДЫН АЛУҒА БОЛАДЫ тын болған соң, емханаға бармайтынымыз рас.

– Білеміз, кейде дәрігерлердің қызметіне көңілі толмай, «бізді анда жіберді, мұнда жіберді», «анализ өткіз деді» деп шағымданып жатады. Бірақ осының бәрі

АУРУ АСТАН КЕЛЕДІ Тамақты таңдай біліңіз. Канцерогендер (қатерлі жаңа өскіндердің дамуына себеп бо латын химиялық заттар) көптеген азықтүліктерде кездеседі, әсіресе, майға қуырылған тағамдарда, консервіленген және маринадталған тағамдарда, ұзақ сақталынған азық-түліктерде, ысталған тағамдарда кездеседі. Майлы тағамдарды, әсіресе, малдың майын тұтынуды азайтыңыз, қатты тоя тамақтанбаңыз – күнделікті тамақтану рационы 2500 калориядан аспауы тиіс.

мән бермей келеді. Өкінішке қарай, медбикелермен бірге дәрігерлер бастап, тұрғындарды іздерінен қуып жүріп «скринингтен» өтуге шақырып жүр.

– Емханалардағы кезектің көптігінен бір күнде барлық дәрігерлерден өтіп, барлық талдаманы алып үлгермей жатады. Бұл процесс екі-үш күнге созыла-

кім үшін керек?! Медицинаның өзіндік қағидалары бар. Зерттеусіз, тал дамасыз ешқандай шешім қабылданбайды. Дәрігерлердің нұсқауларын тыңдап, уағында қан тапсырып, адам ағзасындағы өзгерістерге талдау жасап тұрса ғана көптеген аурулардың алдын алуға болады. Бұл обырға да қатысты. Қаланың барлық емханаларында кем дегенде бір-бірден онколог дәрігері бар. Бірақ оған бармас бұрын, бекітілген учаскелік дәрігерге көрін ген жөн. Науқастың шағымдарына қарай терапевт бағыт береді.

Егер жағдай күрделі болса, әрі қарай ол онкологпен бірлесе анықтайды. Олардың шешімімен біздің орталыққа келіп, тағы да түрлі талдау жасалып, арнайы дәрігерлер шешімімен диагнозы анықталады. Обыр сездірмей

кеулейді. Дерті асқынғанда ғана адамның жанына бата бастайды. Бұл арада алтын уақыт өтіп кетеді. Скринингтің жақсылығы - аурудың белгісін, симптомдары байқалғанға дейін, науқас сезінбей тұрып, дертті дәл басып анықтауында жатыр. Осы арқылы обырды жеңетін алтын уақытты ұтатын боламыз.

– Скрининг сүт безі обырын да дер кезінде анықтай ма?

– Қыз бала – болашақ ана. Оның денсаулығына мән беріп, түрлі суыққа шалынудан, қабынудан, жаман әдеттерден сақтап, аялап өсіру керек. Әйел денсаулығындағы зат алмасу процестерінің әсеріне тіннің қатаюы, кисталар пайда болуы жаман ауруға алып келеді. Обыр негізінен тұқым қуаламайды, бірақ анасы Белсенді болыңыз, күн сайын дене ауырса қызының да шынықтырумен шұғылдануға осы ауруға шалдығуы тырысыңыз. Дене белсенділігінің қатері бар. қорғану тиімділігі рак ауруыТәжірибеге қарағанның даму тәуекеліне қатысты да, обыр ауруының белсенділік деңгейінің артуына бас көтеруіне ықпал байланысты күшейе түседі. Деететін қолайлы орненің қалыпты салмағын ұстау, тасы болады. Дегенәсіресе, үнемі отырып жұмыс ісмен уайымшыл, жиі тейтін адамдар үшін дене белсенкүйзеліске ұшырайділігі қажет. Дене жаттығуларын тындардың шалдыаптасына 3 реттен кем емес 30-40 ғатынын байқадық. минут бойы жасау керек. Жалпы алғанда әрАртық күн сәулесін қабылдаудан қайсымыздың да боқашуға тырысыңыз.Тері аурулары йымызда обырдың рагының басты себебі күн сәулесі, тіндері, жасушалары әсіресе, оның ультракүлгін бөлігі кездеседі. Адам күші болып табылады. әлсіреп, түрлі ауру-

ИММУНИТЕТТІ НЫҒАЙТЫҢЫЗ

ТЕМЕКІ ЗИЯН Темекі тартпаңыз, егер тартып жүрген болсаңыз, тоқтатыңыз. Рак ауруының салдарынан болатын өлім жағдайларының 25-30 пайызы темекімен байланысты деп саналады. Тек қана темекі тарту және оған алкогольдің қосылуы салдарынан болатын ұлтабар, жұтқыншақ және ауыз қуысы обырының үлесі 43-60 пайыз аралығында өзгеріп отырады.

мен күресуге дәрмені қалмағанда созылмалы аурулары бас көтеріп, обырға бастайды. Ақырындап ағзадағы сау жасушаларды жеп кеулей береді. Демек, адам өзінің денсаулығына мән беруі керек. Саламатты өмірді салтқа айналдырып, өз денсаулығымызға өзіміз жауапты екенімізді түсінген жөн. Осы күнге дейін обырдың пайда болуының басты себебі қоршаған ортаға қатысты дегенді мамандар мойындап отыр. Дегенмен ішкен-жегеніміздің әсерінен, жылдап шылым шегіп, никотинмен уланудан да дерттің ушығуын байқаймыз. Қатерлі жаңа өскіндердің даму тәуекелін едәуір төмендету үшін «салауатты өмір салты» деп аталатын ұғымға енетін қарапайым бірнеше ережені ұстана біліңіздер едік.

Бетті дайындаған: Айгүл УАЙСОВА

ресмиет

№87 (3592) 25/07/2017 Сейсенбі

«Астана Ақшамы» www.astana-akshamy.kz

НАЗАР АУДАРЫҢЫЗДАР!

«Астана-Легия»: Стадионға баруға қоғамдық автобустар бөлінеді «Астана» футбол командасы Чемпиондар лигасының аясында 26 шілде күні сағат 20:00-де «Астана Арена» стадионында польшалық «Легия» командасымен кездеседі. Қала тұрғындары мен қонақтарын стадионға дейін қауіпсіз жетуін қамтамасыз ету үшін қоғамдық көліктер қатынайды. Осы матчты тамашалағысы ке­ летіндер 11 қоғамдық көлік арқылы жете алады. Олар – №10, 12, 27, 37, 40, 51, 53, 501, 502, 503, 506 марш­ руттар. Сағат 18.00-ден «Астана Арена» спорт кешеніне жанкүйер­ лерді жеткізу үшін 4 жерден арнайы автобустар ұйымдастырылады. Арнайы автобуспен жету үшін «Қазақстан» СК, «Нұр Астана» мешіті, Астаналық цирк және «Жастар» сарайының алдына бару қажет. Жол ақысы – 90 теңге, жол

«Астана қаласы әкімдігінің Халықты жұмыспен қамту орталығы» КММ Нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамытудың 2017-2021 жылдарға арналған бағдарламасын іске асыру шеңберінде жұмыссыздарға арналған «мектепке дейінгі ұйымдардың тәрбиешісі» (міндетті түрде педагогикалық білімнің бар болуы) мамандығы бойынша тегін оқытуды.

жүру билеті жарамсыз. Ойын аяқталған соң қалаға №10, 12, 28, 40, 51, 303 қоғамдық көлік­ термен жетуге болады. Сағат 21.00ден Қабанбай батыр даңғылы бо­ йынша стадионның тұрағы мен «Астана Арена» стадионы аялдама­ сында жанкүйерлерді қалаға апара­ тын автобустар ұйымдастырылады. Сондай-ақ, «Астана Арена» ста­дио­ нының тұрақ алаңына қалалық таксидің ресми тасымалдаушыла­ ры келетін болады.

Оқу мерзімі 3 ай, оқу барысында (16 759 теңге) шәкіртақы төленеді. Ағымдағы жылдың 1 тамызынан оқу ұйымдастырылады. Оқуды сәтті аяқтағаннан кейін біліктілікті иеленуі жайлы куәлік беріледі және жұмысқа орналасуға көмек көрсетіледі.

Жолаушылар мен багажды автомобильмен қалааралық, облысаралық тұрақты тасымалдау маршруттарына қызмет көрсету құқығына конкурс өткiзу туралы хабарландыру 1. «Астана қаласының Жолаушылар көлігі басқармасы» ММ 2017 жылғы 28 тамызда сағат 15.00-де Астана қаласы Бейбітшілік көшесі 11, 544 кабинетте жолаушылар мен багажды автомо­ бильмен қалааралық облысаралық тұрақты тасымалдау маршруттарына қызмет көрсету құқығына конкурс өткізетіндігі туралы хабарлайды.

2. Конкурсқа төмендегі қалааралық облысаралық және қаламаңылық маршруттардың лоттары (пакеттерi) шығарылады: Лот № 1. «Астана қ. – Өскемен қ.» маршруты, жөнелтілім уақыты 13.00 сағат. Қайта өткізіледі: Лот № 2. «Астана қ. – Шымкент қ.» маршруты, жөнелтілім уақыты 8.30 сағат (маусымдық). Лот № 3. «Астана қ. – Шымкент қ.» маршруты, жөнелтілім уақыты 10.30 сағат (маусымдық). Лот № 4. «Астана қ. – Шымкент қ.» маршруты, жөнелтілім уақыты 16.30 сағат (маусымдық). Лот № 5. «Астана қ. – Шымкент қ.» маршруты, жөнелтілім уақыты 18.30 сағат (маусымдық). Лот № 6. «Астана қ. – Жетісай қ.» («Жаз» а/с) маршруты, жөнелтілім уақыты 12.00 сағат (маусымдық). Лот № 7. «Астана қ. – Түркістан қ.» («Алтын Орда» а/с) маршруты, жөнелтілім уақыты 11.00 сағат (мау­ сымдық). Лот № 8. «Астана қ. – Тараз қ.» маршруты, жөнелтілім уақыты 12.30 сағат (маусымдық). Лот № 9. «Астана қ. – Тараз қ.» маршруты, жөнелтілім уақыты 20.30 сағат (маусымдық). Лот № 10. «Астана қ. – Есіл қ.» маршруты, жөнелтілім уақыты 19.20 сағат (маусымдық). Лот № 11. «Астана қ. – Родина а.» маршруты, жөнелтілім уақыты 11.00, 14.10, 19.10 сағат.

3. Конкурсқа меншiк нысанына қарамастан, меншiк құқығындағы немесе өзге де заңды негiздердегі

11

тұлғалар келесі лоттар бойынша ке­ лесі көлік құралдарымен қатысуға құқылы: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 және 10 лотта­ ры бойынша – ІІІ класты қалааралық автобустар, жүргізуші орнын қос­ пағанда 16-дан артық отыратын орны болу керек. Автобустардың саны: негізгі –1-ден, қосымша автобус 2-ден кем емес.

11-шы лот бойынша – ІІ және ІІІ класты қалааралық автобустар, жүр­гізуші орнын қоспағанда 16-дан артық отыратын орны болу керек. Автобустардың саны: негізгі – 1-ден, қосымша автобус 2-ден кем емес.

4. Маршруттарға қызмет көрсету құқығына Куәлік беріледі, Куәлік: 1, 8, 9, 10 және 11 лоттары бойынша – кемiнде үш жыл мерзiмге беріледі; 2, 3, 4, 5, 6 және 7 лоттары бойынша – Халықаралық мамандандырылған «ЕХРО-2017» (1.06-ден 10.09 дейін) өт­ кізу кезенінде мерзiмге дейін беріледі; Паритеттік тасымалдаушылар сәй­ кесінше Ақмола, Шығыс Қазақстан, Жамбыл және Оңтүстік Қазақстан облыстарынан анықталады.

5. Конкурсқа қатысуға тiлек бiл­ дiрушiлер «Астана қаласының Жолау­ шылар көлігі басқармасы» ММ кон­ курстық құжаттардың жиынтығын алуға жазбаша өтiнiмдi Бейбітшілік көшесі 11, 547 каб. мекен-жайы бо­ йынша ұсынуы тиiс.

6. Конкурстық құжаттарды алуға өтiнiмдердi қабылдаудың және Кон­ курсқа қатысуға өтiнiмдердi қабыл­ даудың соңғы мерзiмi: 2017 жылғы 14 тамызда, сағат 15.00-ге дейін.

7. 2017 жылғы 31 шілдеде Бейбіт­ шілік к-сі, 11, 547 каб. мекен-жайын­ да конкурстық Комиссия конкурсты өткiзу мәселелерi жөнiнде конкурс алдындағы конференциясын өткiзедi.

8. Анықтама алу үшiн телефон №556745, немесе Бейбітшілік к-сі, 11, 547 каб. хабарласуға болады. «Астана қаласының Жолаушылар көлігі басқармасы» ММ

Осы мекен-жайға хабарласыңыздар: Халықты жұмыспен қамту орталығы, Бейбітшілік көшесі, 25 үй ІО «Өркен». Анықтама телефондар: 954416, 578978.

Астана қаласы жергілікті өкілді және атқарушы органдарының Астана қаласы Әділет департаментінде 2017 жылдың маусым айында тіркелген нормативтік құқықтық актілердің тізімі №

Нормативтік құқықтық актінің деректемелері

1 Астана қаласы әкімдігінің 2017 жылғы 23 мамырдағы № 206-1011 қаулысы 2

3

4

5

6

Нормативтік құқықтық актінің атауы

Әділет орган­ дарында тіркелген күні 7 маусым 2017 жыл

«Астана қаласының мемлекеттік комму­нал­дық мүлкін мүліктік жалдауға (жалға алуға) беру үшін жалдау төлемақысының мөлшерлемесін бекіту туралы» Астана қаласы әкімдігінің 2014 жылғы 3 шілдедегі №113-1099 қаулысының күші жойылды деп тану туралы» «Қазақстан Республикасы Астана қаласы 7 маусым Парламенті Сенатының депутат­ әкімдігінің 2017 2017 жыл тығына кандидаттардың үгітжылғы 2 маусымдағы насихат баспа материалдарын орна­ №104-1155 лас­тыру орындарын белгілеу және қаулысы сайлау­шы­лармен кездесу өткізу үшін орын­жайлар беру туралы» Астана қаласы әкім­дігінің 2014 жылғы 8 қыркүйектегі № 06-1499 қаулысына өзгерістер енгізу туралы» Астана қаласы «Мәдениет саласындағы 16 маусым әкімдігінің коммуналдық қазыналық 2017 жыл 2017 жылғы 24 кәсіпорындар өндіретін мамырдағы №105- және өткізетін тауарлардың 1016 қаулысы (жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің) бағаларын белгілеу туралы» Астана қаласы «Астана қаласының жекелеген 22 маусым әкімдігінің көшелеріне атау беру туралы» 2017 жыл 2017 жылғы 17 мамырдағы №110914 қаулысы және Астана қаласы мәслихатының 2017 жылғы 19 мамырдағы №139/19-VI шешімі «Астана қаласы «Астана қаласы бойынша Тексеру 23 маусым бойынша тексеру комиссиясы» мемлекеттік 2017 жыл комиссиясы» мекемесінің қызметтік куәлікті мемлекеттік беру қағидаларын және оның мекемесінің 2017 сипаттамасын бекіту туралы» жылғы 26 мамыр­ дағы №10-Қ қаулысы «Астана қаласы бойынша 23 маусым «Астана қаласы Тексеру комиссиясы» 2017 жыл бойынша тексеру мемлекеттік мекемесінің «Б» комиссиясы» корпусы мемлекеттік әкімшілік мемлекеттік қызметшілерінің қызметін бағалау мекемесінің 2017 әдістемесін бекіту туралы» жылғы 26 ма­ мырдағы №9-П қаулысы

Тіркеу нөмірі

1106

1107

1108

1109

1110

1111

12 №87 (3592) 25/07/2017 Сейсенбі

«АСТАНА АҚШАМЫ»

КҮЛЛІ КИНОЖҰЛДЫЗДАР – ЕЛОРДАДА Аманғали ҚАЛЖАНОВ (Соңы. Басы 1-бетте) Кино әлеміндегі айтулы оқиғаға қатысушыларға Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев құттықтау хатын жолдады. Оны Мәдениет және спорт министрі Арыстанбек Мұхамедиұлы оқып берді. «Бұл форум Қазақстанның мәдени өміріндегі айтулы оқиғалардың бірі әрі Орталық Азиядағы басты кинофестиваль алаңы саналады. Ашық формат пен оның креативті тұжырымдамасы озық тәжірибемен және шығармашылық идеялармен табысты бөлісу үшін қолайлы жағдай қалыптастырады. Биыл кинофестивальдің «ЭКСПО-2017» халықаралық мамандандырылған көрмесі аясында өтіп жатқанының символдық мәні бар. Көрменің «Болашақтың энергиясы» атты тақырыбы кинофорумның теңдестірілген әрі үйлесімді әлем құру жөніндегі негізгі миссиясымен үндес. Осы кинофорум отандық кинематографияның одан әрі дамуы мен танымалдылығын арттыруға, біздің өңір мен жалпы әлемдегі киноөнерінің рөлін көтеруге атсалысатынына сенімдімін. Кинофестивальге сәтті тұсаукесерлер, жаңа есімдер мен қызықты туындылар, ал көрермендерге ұмытылмас жарқын әсерге бөленуін тілеймін» делінген Мемлекет басшысының құттықтауында.

– Қазақстанға келіп, «ЭКСПО-2017» көрмесін тамашалауды өзіме үлкен мәртебе көріп отырмын. Сіздердің ғажайып мемлекеттеріңізге алғаш мәрте табан тигіздім. Аста-

на келген адамның бойына қанат бітіреді екен. Кино қарым-қатынастың әмбебап тілі болып саналады. Кино өнері арқылы әртүрлі оқиғалар жайлы әңгіме шертіп, бүкіл әлемге тарата аламыз. Кинофильмдердің көмегімен біз сезімдерімізді бүркемелемей, бір-бірімізге көмек беріп, түсінісе аламыз. Киноның арқасында кез келген мәдени кедергілерді жоя аламыз деп ойлаймын, - деді Николас Кейдж. Аты аңызға айналған әншіміз Бибігүл Төлегенова оның қолынан кинофестивальдің ұйымдастыру комитеті тағайындаған «Кинематография өнеріне қосқан үлесі үшін» атты арнайы сыйлықты алды. Фестивальдің өзі қазақ киносының тарихына алтын әріптермен жазылған Сұлтан Қожықовтың «Қыз Жібек» фильмімен ашылды. Жоғарыдағы арнайы сыйлықты осы кинотуындыда басты бейнелерді сомдаған Құман Тастанбеков пен Меруерт Өтекешоваға тағы бір Голливуд жұлдызы Эдриан Броуди тапсырды.

– Астанаға соңғы рет осыдан бес жыл бұрын келген едім. Содан бері қалаларыңыздың құлпырып шыға келгенін көріп отырмын. Осыншама ыстық құшақпен өзімді Қазақстаннан өзге елде қарсы алмайды. Сол үшін сіздерге мың да бір алғыс! Қазір елдеріңіз туралы біршама біліп қалдым. Астана – өте әсем қала. Мұндағы сәулет өнерінің әр бөлшегінде ғажап сыр жатыр. Астанада мәдениет пен өнердің тынысы бірден сезіледі. «ЭКСПО-2017» көрмесін барып көруге үлгеріп, таусылмас әсер алдым. Қазақстанда ең заманауи «жасыл энергия» технологиясы ен-

Ãàçåò ҚР Ақпарат және коммуникация ìèíèñòðëiãi Байланыс, ақпараттандыру және бұқаралық ақпарат құралдары саласындағы мемлекеттік бақылау комитетінде 11.01.2017 æ. òiðêåëiï, №16291-Ã êóәëiãi áåðiëãåí. Меншік иесі: «Elorda Aqparat» ЖШС

Директор — Қайсар ЖҰМАБАЙҰЛЫ Бас редактор — Еркін ҚЫДЫР Гàçåòте жарияланған материалдарды сілтемесіз көшіріп басуға болмайды. Газет сейсенбі, бейсенбі және сенбі күндері шығады.

Ðåäàêöèÿ қîëæàçáà èåëåðiíiң ïiêiðëåði ìåí êөçқàðàñûí áөëiñói øàðò åìåñ. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауап береді. Ãàçåò «Àñòàíà àқøàìû» ãàçåòi ðåäàêöèÿñûíûң êîìïüþòåðëiê îðòàëûғûíäà òåðiëiï, қàòòàëäû. Апталық таралымы — 15 000 Тапсырыс №87 Баспахана: Àñòàíà қàëàñû, Сілеті êөøåñi, 30. «Медиа-холдинг «ERNUR» ÆØÑ

www.astana-akshamy.kz

гізіліп жатқанына көзім жетті. Бүгіндері әлем жылдам өзгеруде. Содан бәріміз бір-бірімізге ұқсап барамыз. Сіздердің бай рухани мұраларыңыз бар. Жалғыз айтарым, осы ұлттық бірегейліктен айырылмаңыздар, деді Эдриан Броуди. Фестивальдің салтанатты ашылуында КСРО халық әртісі Бибігүл Төлегенова, «Еуразия» халықаралық кинофестивалінің президенті, ҚР халық әртісі, Қазақстанның Еңбек ері Айман Мұсақожаева, биыл өнерімен әлемді дүр сілкіндірген Димаш Құдайбергенов өнер көрсетіп, халықтың зор қошеметіне бөленді. Биылғы кинофестиваль бағдарламасына алыс және жақын шетелдерден, Қазақстан мен Орталық Азиядан 296 фильм енген. Ал олардың ішіндегі таңдап алынған 101 фильм негізгі конкурсқа қатысып жатыр. Сондай-ақ, 14 фильмнің әлемдік премьерасы, 11 кинотуындының азиялық тұсаукесері өтуде. Соның ішінде 28 шілде күні негізгі конкурстың қазылар алқасының талқысына еліміздің атынан Сәбит Құрманбековтің «Оралман» фильмі ұсынылады. Сондай-ақ, алғашқы күннен 2016-2017 жылдары жаңалық болған отандық туындылар көрсетілуде. Олардың арасында Рүстем Әбдіраштың «Қазақ хандығы: Алмас қылыш» фильмі де бар. Мұнымен қатар кинофестиваль аясында Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президенті Қорының қолдауымен «Бес құрлық» балалар кинофестивалі ұйымдастырылды.

5 фильм нен құралған конкурстық, және 10 фильмнен құралған конкурс тан тыс бағдарламада Қазақстан, Франция, Нидерланд, Қытай, Ауғанстан, Иран, Тунис, Перу, Үндістан, Мексика, Испания, Италия, Дания, Грузия және т.б. елдердің шығармашылық топтарының жұмыстары киносүйер қауымның назарына ұсынылуда. Мұнда «Үздік фильм», «Үздік сценарий» және «Үздік бала бейнесі» аталымдарында жеңімпаздар анықталады. «Еуразия» XIII халықаралық кинофестивалі бағдарламасына енген фильмдерді «Mega Silk Way» сауда-ойын-сауық орталығындағы «Chaplin Cinemas» кинотеатрында 28 шілдеге дейін күнделікті тамашалауға болады.

Редакция мåêåíæàéû: 010000, Àñòàíà қàëàñû, Достық êөøåñi, 13. info@elorda.media Қàáûëäàó áөëìåñi: òåë./факс: +7 (7172) 703-212. Тілшілер бөлімі: 70-32-17. Жарнама: 70-33-06. akshamyreklama@gmail.com