81 шығарылым

л жү

Å

№81 (3586)

–

жі

Сейсенбі

11 шілде 2017

ҚАЛАЛЫҚ ОРТА ҚАЛАЙ ҚАЛЫПТАСАДЫ? Тәуелсіздік сарайында елордада алғаш рет «Қала ДНК-сы: Қауымдастық. Бизнес. Билік» атты урбан форумы өтті. Оған Астана әкімі Әсет Исекешев қатысты. Азамат ЕСЕНЖОЛ

ЕЛБАСЫНЫҢ ЖАСАМПАЗ ҚОЛТАҢБАСЫ Махмұт Қасымбеков, Қазақстан Республикасы Президенті Кеңсесінің бастығы

Осыдан бір жыл бұрын «Естелікке автограф» атты мақаламда мен жекелеген, сонымен бірге, архивінде, кітаптарда және кәдесыйлар жиынтығында көп данамен Елбасының атына арнайы, естелікке және сыйлық ретінде қалдырылған қолтаңбаларға қысқаша шолуды ұсынған едім. Аталған мақалаға арналған жылы лебіздер легін мен, әлбетте, Тұңғыш Президентіміздің тұлғалық қасиетіне деген жұртшылықтың үздіксіз қызығушылығымен, сонымен бірге, автографтар топтамасында үлкен саясат «кәдуілгі құрғақ ресмилік» формасында емес, адамдармен емен-жарқын кері байланыс түрінде берілгенімен байланыстырамын. Дәл сол кездің өзінде егер «Назарбаевқа» деген автографтар сыйға тартылған болса, әрине, «Назарбаевтан» деген де автографтар тақырыптың бір тармағы болатыны белгілі еді. Сол себепті, бүгін мен оқырманды өзіммен бірге Елбасының қолтаңбалық әлеміне көз жүгіртуге шақырамын. ВАЛЮТА БАҒАМДАРЫ:

EUR/KZT 366.80

USD/KZT 323.94

RUB/KZT 5.40

Әңгімемізді бастамас бұрын «автограф» сөзі екі түрлі мағынаға ие екенін еске салу артық болмас. Автографтың жалпыға ортақ және кең қолданыстағы мағынасы өз қолымен жазылған жазу немесе қол қоюды білдіреді. «Автордан автограф алу» дегенді тілге тиек еткенде нақ осыны аңғартады. Филологтар ұдайы сүйенетін келесі мағынасы: автордың өз қолымен жазылған қолжазба мәтіні. Яғни, нақты адам жасаған және тасқа басқан кез келген ауызекі шығарма. Бас құжатымыз – Ата Заңнан бастап, мемлекеттің өмірін реттейтін барлық негізгі қағидаттар, ережелер, нормалар мен бағдарлар Елбасының қаламынан туды. Президенттің актілері деп аталатын ресми құжаттар өмірдің барлық жағдайына бағытталған. Олардың толық тізбесі көп орынды алатындықтан, ең бастыларына тоқталайын. Олар: жарлықтар мен өкімдер, жекелеген жағдайларда заңдық күші бар, вето құқын қолданатын заңдар мен жарлықтар, Парламент ұсынған заңдарға қол қою, Қазақстан халқына жыл сайынғы Жолдауы, Үкіметтің құрамын белгілеу, лауазымды тұлғаларды тағайындау, мемлекеттік бағдарламаларды бекіту, референдум өткізу туралы шешім қабылдау, халықаралық келісімдерге қол қою, мемлекеттік наградаларды табыс ету, әскери және басқа да атақтар, шендер, рангтар мен сыныптарды тағайындау. (Соңы 2-бетте)

CNY/KZT 47.64

Маңызды жиында алыстан ат арытып келген халықаралық сарапшылар мен қалалық жобалау мамандары, ірі құрылыс компанияларының басшылары, бизнес пен билік өкілдері тиімді қала диалогы мен дамуын талқылап, ой бөлісті. Алдымен құлаққа тосындау естілетін Урбанис­ тика орталығы дегеніміз не? Соны көпшілікке түсіндіріп кетейік. Бұл қалалық ортаны жақсартуға, зерттеулер жүргізуге, тұрғындармен жұмыс істеуге, әлеуметтік капиталды ұлғайтуға, азаматтық қауымдастық пен билік арасындағы тиімді қарым-қатынас орнатуға, қаланың ішкі ресурстарын жұмылдыруға, шағын және орта бизнесті дамытуға бағытталған жаңа құрылым екен. Бас қалада соңғы жылдары өріс алған орталық біршама жобаларды жүзеге асыруға үлес қосуда. (Соңы 4-бетте)

Малайзия мүмкіндігі

ЕЛОРДА ТОЙЫ – ЕЛ ТОЙЫ

5

6-7

www.astana-akshamy.kz

2

ЕЛбасы және елорда

№81 (3586) 11/07/2017 Сейсенбі

«Астана Ақшамы»

www.astana-akshamy.kz

ЕЛБАСЫНЫҢ ЖАСАМПАЗ (Соңы. Басы 1-бетте) Олардың әрқайсысының артында нақты адамдардың өмірімен өрілген еліміздің тағдыры тұр. Бұлардың қатарында Қазақстан азаматтығына қабылдау немесе жазаға тартылған азаматтарға рақымшылық жасау туралы мейлінше нәзік шешімдер де бар. Президенттің жұмысында мәтіннің қыруар жүктемесімен айналысу әдеттегідей аса ауқымды. Мәселен, 2016 жылы 6 мыңнан астам құжат, оның ішінде 107 заң, 243 жарлық, 88 өкім, 16 кеңес хаттамалары, 1 042 қызметтік жазба хат, 4 200 сараптамалық және ақпараттық-анықтамалық материалдар, 309 азаматтар өтініштері қаралып, қол қойылды. Егер мұны елестетер болсаңыз, үйіңіздегі ең үлкен бөлмеде төбеге дейін үйілген қағаздар топтамасы көз алдыңызға келер еді. Десек те, Президент Әкімшілігінде қолданысқа енген электрондық құжат айналымы және іс жүргізу жүйе­ сіне байланысты бұл әлдеқайда жинақы көрінеді. Және аталған мерзімде Нұрсұлтан Әбішұлының шетелдерге сапарлар, өңірлерге жұмыс сапарлары, түрлі отырыстар мен кеңестерге, халықаралық форумдарға, конференциялар мен съездерге қатысуы, шетелдік мемлекет және қоғам қайраткерлерін қабылдауы, қоғамдық және еңбек ұжымдары өкілдерімен кездесулер, өнеркәсіп орындары мен әлеуметтік нысандарды аралауы сияқты хаттамалық іс-шараларды өткізгенін қоспағанның өзінде 700-ге жуық мәтінмен жұмыс істегенін көресіз. Президентке осындай тіпті қысқа мерзімді әрі эпизодтық іс-шараларда өзінің сөйлейтін сөзін немесе диалогқа қатысқанда айтатын ойын тез арада зерделеп, алдын ала әзірлеуіне тура келеді. Елбасының жанрлық-стильдік сан қырлы шешендік қасиеті мен тіл байлығы іскерлік және құжаттық тілмен шектелмейтінін атап өткім келеді. Тіл мамандарының Елбасының шешендік шеберліктің барлық үздік үлгілерін: ресми сөздері, дипломатиялық тіл, бизнес қауымдастықтық іскерлік стилі, Жоғарғы Бас қолбасшының бұйрық сөзі, ғылыми лекциялар, рухани-адамгершілік тақырыптарын жұртшылықпен талқылау кезінде белсенді әрі өз орнымен қолданатыны жөніндегі менің ойыммен келісетіні анық. Соңғысына қатысты мынандай фактіні көлденең тартсам деймін: діни көшбасшы болмаса да (мәселен, бір мезгілде ағылшын шіркеуінің басшысы болып табылатын Ұлыбританияның патшайымы немесе басшылығында аятолла тұратын Иран Ислам Республикасы) ол, соған қарамастан, әрдайым мереке күндері (Құрбан айт, Рождество), Әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының съездерінде, Қазақстанның руханият өкілдерімен кездесулерінде діни наным-сенім өкілдерімен ұдайы әңгімелеседі. «Таза берілген» діни және дін таратушылық жолда болмаса да, оның «Қалың елім, қазағым», «Бейбітшілік кіндігі», «Ұлы дала ұлағаттары» кітаптары мен «Ой бөлістім халқыммен», «Жылдар мен ойлар» жинақтары және басқа да сөйлеген сөздері

мен мақалалары терең философиялық-дидактикалық мәнімен ерекшеленеді. Аталған жайттар менің Нұрсұлтан Назарбаевтың тілдік ерекшелігі әмбебап шешендіктің жарқын үлгісі деп есептеуіме негіз бола алады. Көптеген жылдар бойы Елбасының қағаздары мен құжаттары бойынша білімнің сан алуан салаларының мамандары үшін қайталанбас дереккөздік базаны құрайтын көлемі және ақпараттық құндылығы бойынша қыруар қор жасақталды. Бұл бойынша Мемлекет басшысының эпистолярлық дүниелерін де айтуға болады, мұны жүйелеу, жариялау және зерттеу қазіргі уақытта ең бастапқы кезеңінде тұр, сондықтан да, әлі де ол өзінің шын ниетімен беріле жұмыс істейтін қажырлы зерттеушілерін күтуде. Мына сұрақтың төркіні қай тұстан басталады: Нұрсұлтан Әбішұлы өзінің алғашқы автографын қашан және кімге жолдады? Ашығын айтайын: бұл сұраққа жауап беру және адам өзінің саналы түрде алғашқы мәтінін қашан жазды және оның мерзімі туралы жауап беру аса қиын. Өйткені адам естелік қолтаңбаны балдәурен шақтан бастап бере бастайды. Алайда Елбасының биографиялық кітабы туралы жұмыс­ ты бастағанымда, Нұрсұлтан Әбішұлы менің өтінішіме назар аударып, өзінің жеке архивінен көптеген хаттар мен жазба және фото материалдарды берді. Олардың ішінен мен болашақ Президентіміздің бала күнгі досы Хусейн Хаджиевпен түскен суретін және оның сыртына өз қолымен жазған «бізді ешкім ешқашан ажырата алмайды» деген қолтаңбасын таптым. Тарихтан білетініміздей, фото өнері ойлап табылғалы және оның мүмкіндігінше таралуына байланысты ХХ ғасырда фотокарточкалар естелік қолтаңбаларды көп тарататын құралға айналды. Президенттің Қаскелең орта

мектебіндегі сыныптастары оның ерте жастан-ақ достарына қысқа тілектері жазылған сыйлықтар беруді жақсы көргенін естеріне алады. Оның Рая есімді қатарлас құрбысының айтуынша: «Жаңа жыл қарсаңында мектепте мерекелік маскарад кеш ұйымдастырылды. Үздік карнавалдық костюм үшін алғашқы жүлде ретінде фотоға арналған альбом тарту етілді. Ал Нұрсұлтан әрбірімізге негізінен открыткалар мен кітаптардан құралған жеке-жеке сыйлықтар дайындады. Біздің қуанышымыз­ ға қарай, менің құрбым Розаға ол С.Мұқановтың «Ботагөз» кітабын, маған да кітап және «Ұйқыдағы ару» парфюмерлік жиынтығын сыйлады. Бұл екі эпизод жоғарыда қойылған сұраққа нақты жауап бере алады: Нұрсұлтан Әбішұлының ең алғашқы автографтары оның открыткаларға, кітаптарға және достарына арналған басқа да сыйлықтарға қол қойған мектептік кезеңіне дөп келеді. Бұл жерде мен Мемлекет басшысының қолтаңбаларын зерделеуде белгілі бір шектеулер бар екенін атап өтуім керек. Және мәселе түгендеу проблемасында емес, десек те, қабылданған қолтаңбалардан гөрі жолданған «месседждер» санын есептеу аса қиын. Мәселе этикалық жағында: қанша дегенмен жеке хат алмасу (көбінесе автографтар да осыған жатады) – бұл құқықтық және адамгершіліктің көзге көрінбейтін шекарасын аттап кетпеу маңызды саналатын жеке адамның кеңістік аймағы болып саналады. Көп жыл бойы Президенттің мәтіндері қалай жазылатынын бақылауға мүмкіндігім болғандықтан, мен оның жазу мәдениеті мен техникасы туралы белгілі бір көзқарас қалыптастырдым. Нұрсұлтан Әбішұлы – бірінші кезекте «клавиатуралық», «нүктелік», «сенсорлы» жазбаларға қарағанда дәстүрлі қолмен жазу мәдениетін жанына жақын көреді. Әрине, технократ ретінде ол жаңа ақпараттық-коммуникациялық құрылғы-

ларды жеңіл меңгереді. Бірақ оның таза ақ параққа, сенімді және жорға автоқаламға жақындығы сондай, басқаларының бәрін екінші кезекке ысырып қояды. Оқушылармен әңгіме кезінде де ол шынайы ақыл-кеңесін айтудан танған емес. «Желілерде ұзақ отырудың, гаджеттерге байланып қалудың қажеті жоқ. Виртуалды әлемде емес, нақты өмірде өмір сүріп үйренген анағұрлым пайдалы» дейді Елбасы. Мемлекет басшысының бұрынғы резиденциясында орналасқан Тұңғыш Президент Музейінде оның кабинеті әдейі алғашқы қалпында, иесі бар-жоғы осыдан бес минут бұрын ғана шығып кеткендей күйде қалдырылған. Оның жазу үстелін көрген адам басы артық ешнәрсе таба алмайды. Президент өзінің жұмыс орнын жазуға қажетті құралдармен ғана қамтамасыз ететіндей деңгейде ұйымдастыратындықтан, ешқандай «шығармашылық тәртіпсіздікке» жол берілмейді. Елбасының негізгі жазу материалдары – А4 пішіміндегі парақ, ескертпелер жазу үшін қолданылатын шағын пішімді парақша, белгі қоятын стикерлер, күнделікті жазбалар үшін пайдаланылатын кітапшалар. Ежелгі әдеті – төс қалтаға еркін сыйып кететін шағын қойын кітапшаларына жазу. Су белгілері бар ерекше қағаздағы президенттік бланкілер әдетте таза баспа мәтіндер үшін қолданылады, бірақ автор оған да қажет кезінде түзетулер, өзгерістер, толықтырулар енгізіп тұрады. Негізгі жазу құралдары – автоқалам, грифельді және түрлі-түсті қарындаш, фломастер және маркер. Шарикті қаламға (қолданбайды десе де болады) қарағанда, Президент қауырсын сиялы автоқаламға басымдық береді. Ежелгі дала мақалы былай дейді: «Аңшыны қамшысынан таны, жазушыны қаламынан таны». Біздің бүгінгі әңгімемізге қатысты

айтатын болсақ, бұл мынаны білдіреді: нағыз кәсіпқой өзінің еңбек құралына ерекше көзқарас танытады. Өзінің қаламына Нұрсұлтан Назарбаев та фетишизмсіз, бірақ үлкен құрметпен қарайды. Бұл қазақтардың оптимизмге толы, арманшыл, ырымшыл ұлттық мінезіне сай келеді. Осы себепті ол ұлт үшін тағдыршешті де маңызды құжатқа қол қойғаннан кейін: «Түпнұсқаны архивке, ал қаламды музейге өткіземін» дейді. Соңғы осындай жағдай Президент Конституцияға енгізілген өзгерістерге қол қойған 2017 жылдың наурызында болды.

1990-шы жылдарғы атышулы аукционда оны ұйымдастырушылардың талап-өтініштеріне үн қатқан Президенттің оған басқа заттарын емес, дәл автоқаламын қойғаны да мәселенің мәнін аша түсетіні анық. Нұрсұлтан Әбішұлының жазуы туралы айтқанда, Президент жағдайға байланысты белгілерді түсіруде негізгі барлық нұсқаларды: орташа, ірі, ұсақ, жиілетіп жазу нұсқаларын қолданады. Оның актілік жазбалары (мысалы, құрметті қонақтар кітабындағы, салтанатты және ескерткіш мәтіндердегі) түсініктілігі, мағыналылығы, мазмұндалуы тұрғысынан каллиграфты болып келеді. Оның жұмыс, қаралама (черновик) және шұғыл жазбаларында әріптер ірі әрі көлемді болып келеді, ал қысқарған сөздер мен белгілердің (астын сызу, леп белгісін және сұрақ белгісін қою, т.б.), сондай-ақ, формулалардың, есептеулердің, суреттердің, сызбалардың жиі кездесетіні басқа әңгіме. Ұсақ жазуларды ол мәтінді шағын пішімді параққа сыйғызу талап етілген кезде қолданады: мұндай жағдай қарарларға байланысты (аппараттық сленгте – «фишка») кездесіп тұрады. Осының өзінде Президент, тіпті, қаралама (черновик) жазбаларында да таза жазуға тырысады. Өйткені оның сөйлемдері ойлас­ тырылғандығымен, діттеген

ЕЛбасы және елорда

№81 (3586) 11/07/2017 Сейсенбі

«Астана Ақшамы» www.astana-akshamy.kz

ҚОЛТАҢБАСЫ жеріне дөп тиетіндігімен және нақтылығымен ерекшеленеді. Архивтен әр жылдарғы қолжазбаларды зерделей келе, мен Нұрсұлтан Әбішұлының жазуының өзгеріссіз келе жатқан тұрақты сипатын анықтадым. Мұның бір артықшылығы, көптеген адамдар, өкінішке қарай, жақсы жазуларымен ерекшеленбейді, ал компьютерлі-клавиатуралы және «нүктелі» дәуірдің өмірімізге дендеп енуіне байланысты, тіпті, кезіндегі орнықты жазу дағдысы бар адамдардың өзі онысын жоғалтып алатын тұстар да анағұрлым арта түсіп отыр. Президенттің жазу мәдениетінің осындай тәртіптілігі мен эргономикалығын көрген сәтте кім анық ойлай білсе, сол нақты мазмұндайды деген ежелгі шындықтың дұрыстығына кезекті мәрте көз жеткізесің. Президенттің құжаттармен жұмысы туралы мен «Тұңғыш» деген кітабымда жан-жақты жазғандықтан, бүгін мен тек оның қарарының тілі мен стилін ғана қысқаша сипаттап өтейін. Жас кезінен-ақ аппарат жұмысының тар жол, тайғақ кешулерінен өткен ол бюрократ болған жоқ. Керісінше, ол – қоғам мүддесіне қайшы келетін бюрократизмнің, сөзбұйдалықтың нағыз бітіспес жауы. Осы орайда Елбасы өзінің атына келетін әрбір корреспонденцияны ерекше бір оқиға және «шығармашылықтың жеке бір актісі» ретінде қабылдайды. Ол келген хат-хабармен мұқият, сараптау әрі сын тұрғысынан қарап танысады. Сондықтан оның қарарларының тілі де – ресми бланкілердегі жазбаша өкімдерде – шаблонды функционерлік клишелерден айтарлықтай алшақ жатады. Оның сөзі жанды, эмоционалды, еркін, қысқа және көп жағдайда өткір. Бұған сенуге де, сенбеуге де болар, бірақ Нұрсұлтан Әбішұлы жұмысының нәтижесі белгілі бір корреспонденцияға қарағанынан-ақ білінеді: онда ол кей сәттері қуанышты кейіпте қозғалақтап қойса, келесісінде мәтінге баса мән бере отырып, қабағын түйеді, енді бірде шұғыл сұраныс жасату үшін телефонға қол созады, сондай-ақ шкафқа барып, қажетті кітабын тауып алады да ойлы көзбен терезеден қарайды... Және ақыр соңында проблеманы шешудің тәсілін тауып, жылы жымияды. Жақында мен архивтен Үкімет пен орталық мемлекеттік органдардың 1990-шы жылдардағы қызметі туралы құжаттарды көтердім. Сол кездегі премьер-министрлердің бірі кейде стилистикалық жағынан кемістігі жоқ, бірақ нәтижеге жұмыс істей алмайтын, мағынасыз, тіпті кейде теріс ақпарат беретін есеп-баяндаулар жолдауға бейім болатын. Президенттің тұтыну тауарларын шығаратын өнеркәсіп саласын тұрақтандыру мен дамыту бойынша тапсырмасын Үкіметтің орындау барысы туралы хабарланатын сондай қағаздардың бірін Нұрсұлтан Әбішұлы былайша қабылдады: «Бұл − сырғытпа жауап. Еліміздің ішкі рыногына бағдарланған салаларда: зауыттарымызда құрылыс материалда-

рын, жеңіл өнеркәсіп, тамақ өнеркәсібі, халыққа арналған басқа да тауарлар шығаруда күрт құлдырау жалғасып жатыр. Сендер шикізат сатумен әуестенудесіңдер, ал халықтың ақшасы өзге елдердің пайдасына жұмыс істеуде. Менің былтырғы берген тапсырмаларым аяқсыз қалды. Жұмысты дұрыс жолға қойыңдар, әйтпесе мұны басқаларға тапсырамын». Салық қызметінің бір басшысы бұзушылықтардың анықталғаны, ақша мен материалдық құндылықтардың дер кезінде қайтарылғаны жөнінде жеңісті баяндау жолдапты. «Сен, бірақ тексер» қағидатына сүйенген Президент жоғарыдағы ақпаратты тексеру туралы Бас прокурорға тапсырма береді: «Көрсетілген фактілерді анықтап, хабарлауды сұраймын». Президенттің күмәні дұрыс болып шықты, кейін салық қызметкерінің шаш ал десе, бас ал деген қадамдарға барғаны белгілі болды. Тағы бір жоғары лауазымды шенеунік сеніп тапсырылған учаскеде нақты жұмыс істеудің орнына кейде жобақұмарлыққа жол берген. Салдарынан ағымдағы жұмыстар жайына қалған. Ол өзінің кезекті бір желбуаз есебін ұсынған кезде, Президент: «Мұның не керегі бар?» деп қысқа ғана қайырған еді. Мемлекетшіл тұлға және транспаренттіліктің жақтасы ретінде Президент жұртшылықты азаматтардың құқықтары мен мүдделеріне қатысты мәселелер бойынша құлағдар етіп отыруды ешқашан есінен шығарған емес. Сондықтан оның қарарларының ішінде: «БАҚ арқылы жауап беріңдер» немесе «БАҚ-та тиісті пішімде көрсетіңдер», деген тапсырмалар жиі кездеседі. Жекелеген азаматтар мен ұжымдардан да хат-хабар өте көп келеді. Олармен мұқият танысып шыққан Президент: «Авторға рахмет айтайық. Жауап дайындаңдар», деп жазады. Егер еліміздің саяси тарихындағы Семей полигонын жабу, мемлекеттік тәуелсіздік туралы заң мен Конституцияны қабылдау, мемлекеттік рәміздерді дайындау, Қазақстан халқы Ассамблеясын құру, астананы ауыстыру, көрші елдермен тарихи келісімшарттар жасау, халықаралық ұйымдар мен жобалардағы өзара іс-қимыл, Әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының съезін шақыру, ЕҚЫҰ-ның Астана саммиті, маңызды стратегиялық және жалпыұлттық бағдарламаларды жүзеге асыру, «ЭКСПО-2017» халықаралық көрмесі сияқты және тағы басқа негізгі және айтулы оқиғаларды еске түсірсек, осылардың барлығы Тұңғыш Президент тарапынан қол қою арқылы бекітілгенін көреміз. Ал бұл − Қазақстанның бүкіл жаңа тарихы, тікелей және ауыспалы мағынада айтқанда, Елбасының қаламынан шықты деген сөз. Н.Ә.Назарбаевтың жеке қол қою үлгісі саяси бренд ретінде өзі басқаратын «Нұр Отан» партиясының эмблемасында немесе қазір айтылып жүргендей, логотипінде мейлінше көрнекі әрі тұрақты түрде қолданылады, мүшелік партбилеттерінде, партия кеңселерінде ілінетін атауларында, бланкілерінде, үгіт-насихат

3

өнімдері мен партия атрибутикаларында жазылады. Н.Ә.Назарбаев қолының «Н» әрпі түріндегі қысқартылған нұсқасы мемлекеттің жоғары лауазымды тұлғасының айырым белгісінде – Қазақстан Республикасы Президентінің төсбелгісінде қолданылған. Ол еліміздің Елтаңбасының астында шынжырға бекітілген шұғылалы жұлдыздың ортасында орналасқан. Соңғы онжылдықта Н.Ә.Назарбаевтың нақыл сөздерінің жарыққа шығуына және қайта басылып жатқанына байланысты солардың ішіндегі ең маңызды цитаталарын Елбасының қолымен әртүрлі орындарда – жоғары оқу орындары мен мектептерде, кітап­ ханалар мен музейлерде, сондай-ақ көшелердегі панноларда көруге болады. Осы күндері отандық телеарналардың көрермендері Елбасының жұрт алдында сөйлеген сөздерінің үзінділері берілген роликтерді көре алады. Мұны, егер солай айтуға болатын болса, Елбасының «дыбысты қолтаңбасының» мысалы деуге болады. Президенттің қаріптік емес суретті қолтаңбалары туралы көптеген кітапта, мақалалар мен деректі фильмдерде бұрыннан айтылып жүр. Көп жағдайда бұлар – Нұрсұлтан Әбішұлының бір кездері сызған және кейіннен Президенттік мәдени орталық (қазір әскери-тарихи музей), «Бәйтерек» мұнарасы және Астананың басқа да нысандары болып архитектуралық келбет алған, қазақстандықтарға жақсы таныс ғимараттар мен құрылыстардың эскиздері. Осындай шығармашылық шабыт келген сәттерде кейде қолда әдеттегі жазу қағазы болмай қалады, сондай кездері келіп қалған ойды қағаз майлыққа түсіруге де тура келген. «Тұңғыш» атты кітапта мен осыған ұқсас эпизодты келтірдім. Мысалы, Нұрсұлтан Әбішұлына «Үшқоңыр» әнінің бастапқы нұсқасын композитор Алтынбек Қоразбаевпен музыканттың... кәмпит қорабының сыртқы жағына асығыс жаза салған сөздер мен ноталарға қарап талқылауға тура келген. Дәстүрлі емес жазу материалы ретінде, тіпті металл да қолданылуы мүмкін. Отандық өндірушілерді қолдау үшін Нұрсұлтан Әбішұлы тәуелсіздіктің алғашқы жылдарынан бастап олардың өнімдерінің үлгілеріне естелік жазу қалдырып келеді.

2014 жылы Қостанай облысындағы «Сарыарка Автопром» ЖШС-інде «SsangYong Nomad» және «Toyota Fortuner» автомобильдерінің шағынжелілік жобасымен танысқан Елбасы жаңа машинаның капотына: «Ақ жол! Н.Назарбаев. 03/IX/2014, Қостанай қ.» деп жазды. Президенттің жеке қолжазбалық емес белгілерінің жекелеген түрін мен осы жағдайда «пластикалық қолтаңба» деп шартты түрде атаймын. 1996 жылы, мемлекетіміздің құрылуының 5 жылдығы қарсаңында, Алматыдағы Республика алаңында «Тәуелсіздік» монументі бой көтеріп, салтанатты жағдайда ашылды. Авторлардың сол уақыт үшін әдеттегіден бөлек әрі батыл ойына сәйкес, негізгі ескерткіштің

төменгі бөлігіндегі барельефтер арасында Нұрсұлтан Әбішұлының алақан бедері бар «Аяулы алақан» скульптуралық композициясы орнатылды. Осында келген әркім де Президентпен сәлемдесуге және өз қолын оның алақан ізіне қоюына болады. Бұл жер тез арада-ақ алматылықтар мен қала қонақтарының ең тартымды орнына айналды және көптеген әдемі аңыздар мен наным-сенімдерге арқау болды. Ескерткіш авторлары Ш.Уәлихан және А.Жұмабай 1999 жылы Мемлекет басшысына осы скульптураның тағы бір нұсқасын тарту етіп, оны «Отанымыздың оң қолы» деп атады және Н.Ә.Назарбаевтың президенттік сайлаудағы жеңісіне арнады. Сәл кейінірек, 2000 жылы дәл осындай алақан елордадағы «Бәйтерек» монументінде де пайда болды. «Жанр классикасына» орала отырып, Президент қолтаңбасының негізгі функциясы оның тікелей мақсаты екенін, яғни сый, құттықтау және естелік жазба рөлін атқару екенін атап өтемін. Нұрсұлтан Әбішұлы жылына екі рет айрықша әсерлі миссия орындайды: Халықаралық әйелдер күніне және Жаңа жылға орай жеке құттықтау ашықхаттары мен хаттар жолдайды. Президент қолтаңбасын тақырыптық кездесуге қатысушылар да ала алады. Мысалы, 2016 жылы желтоқсанда Тәуелсіздіктің 25 жылдығына орай шақырылған Жастар форумының делегаттары Елбасынан сыйлыққа әкелік ізгі тілегі мен жеке қолы қойылған «Ұлы дала ұлғаттары» және «Жылдар мен ойлар» кітаптарын алды. Сол айда Нұрсұлтан Әбішұлы өз Әкімшілігінің ұжымымен кездесіп әңгімелесті және суретке түсті, кейіннен қызметкерлер Елбасы қол қойған суреттерін алды. Қателесуім мүмкін, бірақ менің байқауымша, Президенттің ең беделді қолтаңбасының бірі – Мемлекет басшысының жазбаша алғыс хаты. Президенттің алғысы заңдық тұрғыдан мемлекеттік награда емес екеніне қарамастан, кей жағдайда өзінің жарқырата көрсетуге ыңғайлылығы жағынан, медальдар мен ордендерден ерекшеленеді дер едім. Адам өз медалін айрықша салтанатты жағдайларда ғана тағатын болса, Президенттің алғысын жұмыс кабинетінің қабырғасына немесе үйіне іліп қоюға, ал оған қосымша төсбелгіні пиджактың жағасына үнемі тағып жүруге болады. Бұл ретте нақты бір тұлға Президенттің жазбаша алғысымен атап өтілетін әрбір факт белгіленген тәртіпте тіркелетінін де айта кеткен жөн. Президент поштасымен жұмыс істеген жылдары мен Мемлекет басшысына бір рет болсын хат жазған және оның өзінен немесе өкілінен ізетті жауап алған жекелеген адамдар осы ресми жауап хатты өз кітаптарында немесе басқа да баспа өнімдерінде жариялайтынын байқадым. Нұрсұлтан Назарбаевтың қолтаңбасын «қорғаушы грамота» іспетті қолданған оқиғалар да бар. Осыған орай бір оқиға еске түседі. 1996 жылы Мемлекет басшысының дарынды балалармен кездесуі болды. Дендеп тұрған дағдарысқа қарамастан, оларға барлық жағдай жасалды: балалар Медеуге барар жолдағы «Горное солнце» элиталы балалар лагеріне орналастырылып, мәдени-танымдық және экскурсиялық бағдарлама ұйымдастырылды. Нұрсұлтан Әбішұлы Достық үйінде балалармен әңгімелесті, ал кездесу соңындағы концерттен кейін барлығымен суретке түсті.

Сол кездесуде болған бір оралман бала Елбасымен түскен суретін көздің қарашығындай сақтап, әрдайым өзімен бірге алып жүріпті. Бір жолы шекарадан өтерде проблема туындаған кезде ең соңғы аргумент ретінде шекарашыларға Мемлекет басшысымен түскен суретін көрсетіпті... Көпшілікті, әсіресе, жастарды қызықтыратын тағы бір мәселені айналып өткім келмейді. «Елбасы қолтаңба-сессиясын жасай ма?». Бұл сұрақтың жауабы тіптен оңай. Нұрсұлтан Назарбаев соншалық тартымды әрі танымал тұлға болғандықтан, қолтаңба бере бастаса болғаны, ұзын-сонар кезек пайда болады және бұл процесс ұзаққа созылуы мүмкін. Шетелдерге сапар барысында да осындай аяқ астынан туындайтын жағдайлар болады, ондай кезде Елбасы барлығына ықыласпен және төзімділікпен қолтаңба береді. Уақыт үнемдеу үшін Президенттің факсимилесі де қолданылады, бұл да бұрыннан бар, кең таралған нормалардың бірі. Қолтаңба сұраған адам коллекционер болмауы да мүмкін. Бірақ бір нәрсе күмәнсіз анық: барлығы қолтаңба алғысы келетін адам өз саласында даусыз мойындалған беделді тұлға болып саналады. Император II Николай атындағы қолтаңбалар музейі (Новосибирск, Ресей Федерациясы) 2005 жылы біздің Мемлекет басшысының қолтаңбасын сұратты. Бірнеше күннен кейін Нұрсұлтан Әбішұлының өз қолымен «Ресей халқына ізгі тілекпен. Н.Назарбаев. 08.09.2005 жыл, Астана қ.» деп жазған қолтаңбасы бар фотопортреті дипломатиялық арналар арқылы аталған музейге жолданды.

2014 жылы Қытайдың Наньцзинінен Хе Йайд атты баладан жеке өзінің және командасының рекордтары туралы әңгімелеген, сондай-ақ қолтаңба қойылған фото мен жауапты жарыс алдындағы батасын беруді сұраған хат келіп түсті. Өтініш орындалды, оған жазылған жауап хатта былай деп жазылған еді: Саламатсың ба, жасөспірім дос Хе Йайд! Сенің жазған хатыңнан 6 жасыңда-ақ биік мақсаттар қойып, жарқын жетістіктерге жеткеніңді және өзіңді үлкен әрі пайдалы нәрсеге дайындап жатқаныңды білдім, осының өзі мақтауға тұрарлық. Өз өтінішің бойынша саған қолтаңбам жазылған фотосуретімді жолдаймын және өзіңе, құрдастарыңа алдағы және болашақтағы барлық жарыста сәттілік жолдас болуын тілеймін. Жеңіс қымбат және оған әділ бәсекеде қол жетсе ғана нағыз даңққа бөлейді. Нағыз жеңістер тілеймін! Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев 2015 жылы шілдеде алматылық мектеп оқушысы Сайхан Бациев Мемлекет басшысына туған күніне орай туған еліне деген махаббат пен құрметке толы өлең жолдарымен өрілген құттықтау жолдады. Автор хат соңында өзіне міндетті түрде жауап беруін өтініп: «...әйтпесе, Сізге жазғаныма сенбеуі мүмкін» депті. Оның да бұл өтініші орындалды. *** Өмір жалғаса береді. Алдымыз­ да бізді Елбасымыздың өмірбаянымен байланысты тағы да көптеген жарқын беттер мен қызықты жаңалықтар күтіп тұр деп ойлаймын...

4

қала тіршілігі

№81 (3586) 11/07/2017 Сейсенбі

«Астана Ақшамы»

ҚАЛАЛЫҚ ОРТА ҚАЛАЙ ҚАЛЫПТАСАДЫ? (Соңы. Басы 1-бетте) Форумда беташар сөз алған елорда басшысы Әсет Исекешев жиналғандарды ашылу салтанатымен құттықтады. «Бүгінде Астана елдің жүрегіне айналды. Қазақстанның саяси, мәдени және іскер қаласы атанды. Әлемдік деңгейде жылдам өсіп, тез дамып келе жатқан елордалардың қатарына қосылды. Елбасының тапсырмасымен Астананы бар жағынан қуатты, табысты жаһандық қалаға айналдыру бойынша жұмыс істеп жатырмыз» дей келіп, қатысушыларға сәттілік тілеп, бас шаһардың даму барысы жайында сөз қозғады. Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес 2020 жылға дейін қаланы дамыту бағдарламасына өзгерістер енгізілгенін айтып, онда тұрғындардың әлеуметтік жағдайы мен қалалық ортаның сапасын көтеру және халықтың табысын арттыруға негізделген бағыттарды ерекшеледі.

– Біз елордалықтардың өмір сапасын жақсарту үшін 34 әлеу­меттік стандарт әзірледік. Олардың бәрі қолжетімді болады. Оған қоғамдық транспорт жүйесін жақсарту, спорттық алаң, балабақшалар мен мектептер, емханалар, учаскелік полиция бекеттері, жаяу жүргіншілер жолдары, саябақтар мен алаңдар және қоғамдық кеңістікті дамыту сынды қадамдар кіреді. Соған қарап, 129 сектордан тұратын, 10 мыңға дейін адамды қамтитын бағдарлама дайындадық. Олардың бәрі де жоғарыда айтқан стандарттарға сәйкес болуы қажет, - деді Әсет Исекешев. Оның айтуынша, қала әкімдігі 2020 жылға дейін қалалықтар үшін ыңғайлы барлық әлеуметтік және экономикалық стандарттарды әзірлеуді мақсат етіп отыр. «Осы жылдың

соңына дейін қаладағы бейнекамера саны 10 мыңға жетпек, әзірше олардың саны ең маңызды орындарда 3 мыңды құрайды. Мұнан бөлек 109 қызметі жұмыс істейді. Тұрғындарды алаңдатқан барлық ақпараттарды жинақтап отырамыз. 5 айдың ішінде 300 мың хабарлама мен қоңырау келіп түсті. Біз оларды күн сайын қараймыз. Тұрғындарды қандай мәселе алаңдататындығын білеміз. Айталық, сол мәселелердің 5 пайызы сумен қамту болса, 10 пайызы қоғамдық көлік жағдайынан туады. Біз мұны тез арада шешуге көмектесеміз» деген Астана әкімі бас ордадағы атқарылып жатқан жұмыстарды тізбелеп өтті.

– Елорда күн сайын жаңарып барады. Сондықтан қаланың ескі бөлігіндегі әбден тозығы жеткен, жарамсыз үйлерді бұзуға тура келді. Ол жұмыстар қарқынды жүргізілуде. Осындай шара аясында біз тұрғындардан «сүрілген ескі үйлердің орны не болғанын қалайсыз?» деген пікірлерін сұрадық. Азаматтар шағын саябақтар мен гүлзарлар, балалар ойнайтын спорттық алаңдар болса деген тілектерін білдірді. Содан кейін біз тұрғындардың ойын бір арнаға тоғыстыратын қоғамдық кеңес құрдық. Ол өз жұмысын бастады. Нәтижесі жаман емес. Биыл сүрілген ескі үйлердің орнына 19 саябақ құрылысы басталады. Оның 10-ы осы жылы аяқталады. Мәселен, Сейфуллин көшесінің жоғары жағындағы мемлекеттік бағдарламамен салынған көп қабатты тұрғын үйлердің ауласына спорттық балалар алаңы салынды. «Ақбұлақ» өзенінің жағасында су жиналатын үлкен шұңқыр болып еді, оны біз жауып, жұрт барып демалатын әдемі саябаққа айналдырдық, деді қала басшысы. Одан кейін

Марини РИКАРДО, Ұлыбританиядан келген сәулетші:

– Әрбір шаһар оның іргетасын қалаған халықтың мәдениетін көрсетеді. Қала адамдар туралы айтады. Сондықтан ол 8 жастан бастап 80 жастағы қарияға дейін дұрыс өмір сүру үшін сапалық деңгейге көтерілген қала болуы қажет. Егер ондай талапқа сай болмаса, онда оның дамуы дұрыс емес деген сөз. Егер сіз қала қандай болуы қажет деген сұраққа жауапты сарапшылардан емес, сол шаһарда ғұмыр кешіп жатқан тұрғындардан сұрасаңыз көп нәрсеге қанық боласыз. Филипп МОЙЗЕР, Германиядан келген сәулетші: – Қала тұрғындар үшін барлық жағдай жасалған әрі өмір сүруге ыңғайлы болу керек. Астана – әлемдегі жылдам дамып келе жатқан шаһар. Әдемі, бірегей ғимараттар бой көтерген. Енді солардың бәрі урбанистік талаптарға сай келетіндей біріктіріліп, үйлесім тапқаны жөн.

www.astana-akshamy.kz

Әсет Өрентайұлы елорда әкімдігі қолға алған бірқатар жобаларға тоқталды. Айталық, әкімдік спорттық алаңдарды көбейтуге ерекше назар аударуда. Елорда басшысының айтуынша, әрбір аудандағы спорттық нысандарға тұрғындардың қолжетімділігі қамтамасыз етілмек. Сондай-ақ, қаладағы ботаникалық бақтың құрылысы алдағы қыркүйекте бітеді. Ол жеке инвесторлардың есебінен жүзеге асуда. Аумағы 92 гектар. Оның аумағында 12 шақырым велосипед жолы, 13 шақырым жүгіру жолағы және көптеген спорттық нысандар мен балалар алаңы орналасады. Сондай-ақ, Есіл өзенінің жағалауы адам танымастай өзгермек. Қазіргі таңда жағалауды дамыту жұмыстары жүргізілуде. Онда елордалық Арбат жобасы жүзеге асады. Сонымен бірге жағалауға іргелес тұрған көшелердің реңі құлпырмақ. Тамыз айында саябақтағы жаңа жағалау амфитеатры құрылысы тәмамдалады. Форум бес панельдік сессия аясында болды. Әр сессия тақырыптарға бөлінді. Сол бағытта қатысушылар пікірталас өрбітіп, сан алуан мәселені ортаға салды. Шетелдік урбанист-архитекторлар дәулеті мен сәулеті келіскен елорданың көркем келбеті жайында жылы пікірлерін білдірді. Жиын ашық алаң жағдайында болды. Әр қатысушы қаладағы өзін мазалаған сұрақтарын қойды. Алғашқы сессияның жұмысын Әсет Исекешевтің өзі қорытындылады.

– Бірінші, спикерлерге алғысымды айтамын. Бізде әр түрлі әлеуметтік жағдайдағы тұрғындар бар. Ең бастысы – олармен арадағы балансты табу. Біздің қала иін тірескен көлікке дайын емес. Мысалы, әлеуметтік желіде осы мәселе бойынша көптеген пікірлер жазылады. Оның дені көлік жургізушілерден туады. Ал қоғамдық көлікпен жүретін азаматтарда ондай басы артық мәселе жоқ. Өкінішке қарай, біздің халық бір селт етерліктей айтарлық дүние болмаса, Еуропадағыдай көп мәселеге мән бермейді. Сондықтан жұртшылыққа ыңғайлы қала болу үшін бар мүмкіндікті жасаймыз, - деді ол. Түйіндеп айтқанда, форумда сөз алған азаматтардың бәрі де сапалы қалалық ортаны қалай қалыптастырамыз, билік пен тұрғындар арасындағы диалогты қалай дамытамыз, бизнес пен экономикалық дамуды өрістету, адамдардың әлеуметтік жағдайын жақсарту және көлік саласын жетілдіру секілді түрлі тақырыптар бойынша баяндама жасап, өз пікірлерін айтты. Қысқасы, урбанистика саласында мұндай жиын жыл сайын өткізіледі деп жоспарланды.

5 №81 (3586) 11/07/2017 Сейсенбі

«Астана Ақшамы» www.astana-akshamy.kz

Малайзия мүмкіндігі Малайзия – ең алдымен бизнес үшін өте қолайлы ел. Бұл елде өз кәсібін бастауға ниет еткендердің жолында ешқандай кедергі жоқ. «Пара алу, пара беру» деген сөз мүлдем аталмайтын ел соңғы жиырмажылдықта малай құндылығын дәріптей отырып, маңдайы жарқыраған елдің қатарына айналды. Гүлмира АЙМАҒАНБЕТ Бизнесте бәсекесі биік Дамудың «малайзиялық үлгісін» қалыптастырған елдің экономикалық дамуы туралы көп айтуға болады. ЭКСПО қалашығында өткен Малайзияның ұлттық күнін тойлау кезінде Ұлттық экономика вице-министрі Айбатыр Жұмағұлов екі ел арасындағы сауда соңғы төрт айдың ішінде 30 пайызға көбейгенін айтты. «Малайзия – Оңтүстік-Шығыс Азия елдері арасындағы еліміздің стратегиялық, сауда-экономикалық жағынан сенімді серіктестігі. Екі ел арасындағы байланыс қарқынды дамып келе жатқанын қуана айтқым келеді. Қазақстан мен Малайзия арасындағы ішкі сауда соңғы төрт айдың ішінде 26 млн АҚШ долларын құрады. Бұл өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 30 пайызға өскенін білдіреді» дейді вице-министр. Оның айтуынша, екі ел арасында халал-индустрия, ислам қаржыландыру жүйесі, туризм, жаңғыртпалы энергия, мұнай және газ және инвестициялық әріптестікті дамыту міндеті тұр. Ұлттық күнін ұлықтау кезінде Малайзияның мультимедиялық таныстырылымы өтті. Онда елдің әр саладағы жеткен жетістігі паш етілді. Қалашық ішінде мемлекеттік туларын көкке көтерген шерушілер мен дабылшылардың дәстүрлі музыкалық шоуы келушілердің назарын еріксіз аударды. «Туризм және бизнес» апталығының ашылуында Малайзия павильонына арнайы саяхат жасалды. Күннен қуат алатын технология Малайзия – күн панельдерін көп шығаратын елдердің бірі. 2030 жылға қарай елде тұтынылатын қуаттың 21 пайызын жаңғырмалы көздерден алу жоспарланған. Көрмеге күн сәулесінен қуат өндіретін осындай панельдерін арқалап келген екен. «Бұл панельдердің басты ерекшелігі – далада ғана емес, ғимарат ішінде де қуат өндіре береді. Ол – күн сәулесімен қатар, ғимараттағы күндізгі жарықтан, электр жарығынан да күш алып, энергия беретін әлемдегі жалғыз технология. Ол Малайзияда екі жылдан бері қолданыста» дейді гид таныстырушы. Малайзия бизнес жүргізуге қолайлы жағдай жасау көрсеткіші бойынша әлемнің алдыңғы қатарынан көрінеді. Әсіресе инвесторларды қорғау, халал индустрия бойынша іскерлік климат қалыптастыра білген. Әлемдік бәсекеде сапалы тауарларымен танымалдығы өз алдына. Павильон ішінде орналасқан ақпарат тақталарынан сыртқы экономикалық әлеуетінің қаншалықты екенін бағамдау қиын емес. Иә, павильонға кірген бойда экзотикалық орманға тап боласыз. Азияның шоқтығы биік мәденитімен тірі табиғат

аясында таныстыруды жөн санапты. Тропикалық ормандағы сайраған құстардың дауысы, судың толқыны сөзсіз басқаша әлемге сүйрейді. Елдің басты символы – тропикалық орман. Мемлекет аумағының 67,55 %-ын жайқалған жасыл ормандар құрайды. Павильонның ашылу салтанатында «Астана төрінде өтіп жатқан көрмеде Малайзия «жасыл болашақты» құрудың тиімді тәжірибесімен бөліседі. Біз барлық әлемді «жасыл экономика қ ұ ру ғ а ш а қ ы рамыз» деген еді Малайзияның энергетика және су ресурстары министрі доктор Максимус Джонити Онгкили. Байқағанымыз­ дай, елдің энергия үнемдеу саласында жеткен жетістіктері аз емес. Көрмеге келушілер қуат көзін үнемдеудің азиялық тәжірибесімен танысады. Мәселен, көрмеге қойылған лампа жарық беру жағынан қарапайым болып көрінеді, бірақ оның ерекшелігі – ұзаққа баруында. Сол сияқты қаз-қатар қойылған сенсорлы экрандар елдің қызығушылығын тудыруда. Бұл – сандық технологияның соңғы жетістігі. Алыста тұрыпақ, қолыңызды қимылдатып басқара беруге болады. «Мұнда қойылған жарық құрылғысы өз бейнеңді көруге мүмкіндік береді. Оны қашықтықта тұрып басқаруға болады. Электронды форматтағы бағдарламалар арқылы өзіңізге малай халқының ұлттық киімдерінің бірін таңдап, қашықтықта тұрып-ақ фотоға түсе аласыз. Біздің арнаулы сайт арқылы кейін өзіңізге естелікке қалдыруға болады. Күніне мыңдаған адам фотоға түсіп, мәз болуда» дейді коммуникация жөніндегі үйлестіруші Тим Гарланд. Дәл осы экзотикалық орман ішінде әртістердің жанды дауыстағы концертін тамашалауға болады. Мәдени бағдарламалары мен көрмелері ұлттың ерекшеліктерін әйгілеп тұр. Шеберлер тоқыма өнерінің қыр-сырын үйретіп қана қоймай, түрлі декоративті материалдардан көздің жауын алатын бұйымдар жасауда. Азияның жасыл көпірі Малайзия павильоны 732 шаршы метрді алып жатыр. Малайзия делега-

циясының құрамында 150 адам бар екен. «Малайзия барлық елдерге «жасыл әлемді» дамытуға түрткі болады. Біз 13 апта бойы барымызды көрсетеміз. Еліміздің мәдениетін, туристік дамуын, қонақжайлығымызды да танытамыз» дейді Малайзия павильонының комиссары Зайни Уджанг. Павильондағы Малайзияның халал индустрия нарығындағы және ислам қаржыландыру жүйесіндегі жеткен жетістіктері ел назарын аудартады. «Малайзияның басты мақсаты – әлемдік нарыққа таза қуат көзін ұсыну. Біз жаңғыр­т­­ палы энергия көздерін дамытып, 2030 жылға қарай өндірістегі зиянды заттар-

дың қауіптілігін азайтуға үлес қосамыз» дейді Малайзия делегациясының өкілдері. Олар ұсынған интерактивті тақтадан табиғи отынмен қамтамасыз ететін алып станцияның жұмысын көруге болады. Мұнда күн энергетика саласындағы индустрия және басқа да табиғи қуат көздері туралы кеңінен айтылады. Бүгінде Малайзия халқы барлық тұтынатын энергияның 22,1 пайызын күннен, биоотыннан және суэлектрстанциясынан алады.

6

7

№81 (3586) 11/07/2017 Сейсенбі

«Астана Ақшамы»

www.astana-akshamy.kz

туындылар адамдарды кәдімгідей ойландырады, әлеуметтік маңызы бар мәселелерге бей-жай қарамауға шақырады.

Төрткүл дүниені төріне шығарған Астананың әр күні онсыз да мерекемен басталып, әр кеші көңілді концерттермен жалғасуда. Бұған Астананың тойы тұспа тұс келіп, мерейлі мерекеміз еселенді.

«Әу» демейтін қазақ жоқ Сахнаға шығып, күнде әуелетіп жатпаса да ән айтуды көп адам жақсы көреді. «Бәрі ән айтады» атты караокемен ән айту байқауы музыкалық білімі жоқ, бірақ саханаға шығуды армандайтын жандарға үлкен мүмкіндік сыйлады. Қала әкімдігінің қолдауымен «Жастар» сарайы ұйымдастырған ән жарысына 18-ден асқан дарынды жастар қатысты. Еліміздің әр өңірінен келіп, байқауға қатысуға ниет білдірген 200 адамның 78-і іріктеу сынынан өтті. Іріктеу кезеңдерінде қатысушылар «Ретро», «Мультфильм әндерінен үзінді» аталымдары бойынша әндерді орындады. Музыкалық жобаға «Жастар» сарайының директоры Сергей Солодовников, «Голос» жобасының қатысушысы Арчи Пурцеладзе, Астана мемлекеттік филармония­сының солисі Татьяна Хасьянова, ҚР Еңбек сіңірген қайраткері Рахметжан Шамұратов, дизайнер Қайролла Әбішев қазылық етті. Екі күн бойы өзінің ерекше дауысымен көзге түскен 20 жасар студент қыз Нарғыз Күдренова жеңімпаз атанып, қала әкімінің кубогін иеленді.

Гүлжан РАХМАН Бұл күндері қаланың қай бұрышына барсаңыз да әуелеген әсем ән құлағыңыздың құрышын қандырып, сұлулықтың сансыз сырларын ашты. Қала қонақтары мен тұрғындары қала күнінде қаншама қызықты шаралардың куәсі болып, бала біткен мәз-мейрам болды. Төрт күн бойы әлемнің таңғажайыптарынан түрлі тарту жасалынып, шат-шадыман той өтті. Соның біразын назарға алған болатынбыз... Көшпенділер қалашығына қош келдіңіз! Жыл сайын дәл осы күні көпшілік өздерін Хан-Шатыр ойын-сауық орталығы маңындағы көшпенділер қалашығының күтетінін жақсы біледі. Биыл да солай болды. Халық алдымен осы жерге қарай ағылды. Балалар жағы есік алдында тұрған түйелерге мініп, батыр­ лардың киімін киіп мәре-сәре болысып жүргенде, қалашық ішіндегі думан да басталып жатты. Көз алдыңа көшпелі өмірдің көріністерін әкелетін жоба керемет ұйымдастырылыпты. Хан сарайы көрсетіліп, Жоңғар шапқыншылығы кезіндегі Аңырақай, Бұланты, Шаған шайқастарының уақыттары жазылған жалаулар көтерген көш хан сарайынан сахнаға қарай шеру тартты. Ән дүлдүлі Әміре Қашаубаевтың 1929 жылы Парижде өткен ЭКСПО көрмесінде ән салған сәтін сахналық қойылым арқылы көрсетті. Дүйім жұртпен бірге қалашықтың ашылуына Астана әкімі Әсет Исекешев қатысып, қала тұрғындарын елорданың мерейлі мерекесімен құттықтады. «Құрметті Астана қаласының тұрғындары және қонақтары! Баршаңызды Астана күні мерекесімен шын жүректен құттықтаймын. Бәріңізге зор денсаулық, бақ-береке тілеймін. Астанамыз көркейе берсін. Мереке құтты болсын!» деді шаһар басшысы. Қала әкімі кешеннің аумағындағы қайнаған тіршілікпен танысып, мерекелік қойылымдарды тамашалады. Бірі жүн түтіп, бірі

Сұлтан СЕЙІТ

ЕЛОРДА ТОЙЫ – ЕЛ ТОЙЫ ұршық иіріп кешеннің көрігін қыздырып отырған әнші әжелердің әндерін тыңдады. Шеберлер жәрмеңкесіне барып, ағаштан түйін түйген ісмерлерден естелікке ұлттық нақыштағы кәдесый сатып алды. Ақшаңқай үйге бас сұғып, ұлттық тағамнан да дәм татты. Қалашықтың ішінде түрлі көрмелер мен жәрмеңкелердің ұйымдастырылып, ісмерлер мен

ұсталардың қолынан шыққан тұрмыстық жабдықтар сатылымға қойылды. Ақ жаулықты әжелер ән айтып, он саусағынан бал тамған ісмерлер жиналғандарға ұлттық бұйымдарды жасаудан шеберлік сыныптарын өткізді. Екі ай бойы дайындалған көшпенділер қалашығын енді ел 10 қыркүйекке дейін тамашалай алады.

Естен кетпес ерекше туындылар Астаналықтардың мерекеде күтетін тағы бір айтулы шарасы – «Astana Art Fest» xалықаралық өнер фестивалі. Биыл да мазмұнды бағдарламасымен ерекшеленген фестивальдің бас кураторы Яна Малиновскаяның айтуынша, қатысушылар саны екі есеге артыпты. Негізінен, көшпелі мәде-

ниеттің құндылықтарын негізге алып жасаған туындылар қатысатын ашық байқауға 10 елден 70-ке тарта өнер иесі қатысты. «Елордадағы «Нұржол» желекжолында қойылған әрбір туынды өте ерекше болды. Суретшілер мен мүсіншілер көбіне экология мен әлеуметтік тақырыптарға мән берді. Әсіресе, француздық және жопондық өнерпаздардың туындылары көпшіліктің қы-

№81 (3586) 11/07/2017 Сейсенбі

«Астана Ақшамы» www.astana-akshamy.kz

зығушылығын тудырып жатыр» деді ұйымдас­тырушылар. Көпшілік қызыққан туындылардың ішінде бос пластик бөтелкелермен толтырылған субұрқақтар, киіз үй түріндегі автобус аялдамасы, металл қаңқа мен әйелдердің ескі халаттары мен шапандарынан, бас орамалдарынан құрастырылған «Great халат» туындылары бар. Тағы бір ерекше инсталляцияның бірін француздық Ламин М есімді өнерпаз жасапты. «Шекарасыз көші-қон» деп аталатын бұл туынды заңсыз көші-қон мәселесін көтеріпті. Осындай түрлі тақырыптарды көтерген

Әлемдік цирктің үздік жетістіктері Елорда күнін мерекелеу аясында цирк өнерінің мерейтойлық оныншы «Азия жаңғырығы» халықаралық фестивалі де өтті. Бұл да астаналықтардың асыға күтетін ерекше шарасы. Әлемдік цирктің үздік жетістіктерімен танысуға мүмкіндік беретін фес­ тивальде 12 мемлекеттің, атап айтқанда, Беларусь, Мысыр, Қырғызстан, Монако, Ресей, Түркменстан, Өзбекстан, Украина, Эфиопия, Қытай және Қазақстанның үздік әртістері өнер көрсетті. Ежелгі өнер түрлерінің бірі болса да заманға сай дамып, өркендеп келе жатқан цирк өнерін заманауи технологияларды қолдана отырып дамытып отырған елдер Х «Азия жаңғырығы» халықаралық фестивалін бұрынғы классикалық дәстүрлі түрде емес, жаңа форматта өткізді. Әлемдегі жалғыз манеж-трансформер, субұрқақтар каскады, күмбезден жауған жаңбыр, 600-ден аса субұрқақ, лазерлік

анимация, заманауи арнайы эффектілер көрерменді бей-жай қалдырмады. Ақ отау төріне қонды Елорданың туған күнінде астаналық жас отбасылардың саны 38 жұпқа көбейді. Он жылдан бері қалыптасқан игі дәстүрді жалғаған жастардың некесі Бас байрақ алаңында салтанатты түрде қиылды. Астана қалалық кәсіпкерлік және өнеркәсіп басқармасы ұйымдастырған бұл игі шараның аясында осы кезге дейін 500-ге жуық отбасы шаңырақ көтеріпті. Бас байрақтың бауырына жиналған жұптар өмірлеріндегі ең маңызды, ең бақытты сәттерін Астанамыздың туған күнімен бірге тойлауды жөн көрген. Қалалық кәсіпкерлік және өнеркәсіп басқармасы бастығы Рыскүл Қауғабаева «Бүгін – ерекше күн. Биылғы неке қию рәсімі ЭКСПО көрмесімен сәйкес келіп отыр. Жастарға көрмені тамашалауға арналған билеттер берілді. Бұл күн түрлі ерекшеліктермен есте қалады» деді. Жас отбасыларға бағалы сыйлықтардан тұратын ойындар ойнатылып, бас жүлдеге – Түркия мен Бурабайға жолдама және теледидар берілді. Оған қоса жас жұбайлар дәстүр бойынша өздерінің арман-мақсаттарын 2008 жылдан бастап жүргізіліп келе жатқан тілектер кітабына жазды. АХАЖ қызметкерлері шара соңында жас жұбайларға неке қию туралы куәліктерін табыстады.

P.S:

Қала күнінің құрметіне ұйымдастырылған шаралардың негізгілеріне ғана тоқталдық. Бұл күндері қаламыз бойынша жүздеген шара ұйымдастырылды. Балаларға арналған шаралардың, ойындардың, түрлі кештердің де куәсі болдық. Олардың қатарында «Шаттық» халықаралық балалар фестивалі, «Алып субұрқақтар» шоуы бар. Міне, осылай, Астана тойы еңселі елордамыздың абыройын одан сайын асқақтатып, асырды. Биылғы тойды көрмеге келген шетелдік қонақтар тамашалап, оң бағаларын беріп кетті!

8

талайғы тарих

№81 (3586) 11/07/2017 Сейсенбі

«Астана Ақшамы»

www.astana-akshamy.kz

1920 жылы Қазақстанның алғашқы астанасы қазіргі Ресей Федерация­ сының Орынбор облысының аумағындағы Орынбор қаласы болды. Сол кезде автономиялы Қазақстан астанасының уақытша Орынборда болатындығы баршаға мәлім еді. Біріншіден, патшалық өкіметтің тұ­ сында бұл қала Орынбор шекара желісінің ішкі бөлігінде орналасқан еді. Ал қазақтардың бұл жақта жүріп-тұруы шектеулі болатын.

Е Л О РД А

Х Х ғасырда Қа зақстанның АСТАНАсын көшіру шежіресі Зиябек ҚАБЫЛДИНОВ, Ақмоланы таңдаудың Ш.Уәлиханов атындағы тарих және этнология институтының директоры

Далалықтар тек арнайы төлем (билет) төлеу арқылы ғана бұл қалада уақытша тұрақтай алатын. Екіншіден, Орынбор Қазақстанның барлық өңірлерінен тым алшақта орналасқандықтан, салдары да сәйкесінше еді. Үшіншіден, автономиялы Қазақстанның шекарасы башқұрттардың жеріне өте жақын болуы да тілі, діні мен мәдениетінің тамыры бір халықтардың көршілес болуынан қауіптенген большевиктерге ұнай қоймады. Сондықтан да жуық арада астананың көшірілетіні, демек, жаңа Қазақстан шекарасының өзгеретіні белгілі еді. Жаңа астана ретінде «үміткер» қалалар қатарында Семей, Ақтөбе, Орал, Алматы, Ақмешіт, Шымкент болды. Тіпті бір кездері қазақ билеушілерінің басқаруында болған және дәстүрлі тұрғыдан пайыздық жағынан қазақ тұрғындары басым орналасқан Ташкент қаласы да қарас­тырылды. Ең қызығы, сол кезде үміткер-қалалардың арасында Ақмола да болған еді.

1925 жылы Қазақстанның астанасы Ақмешітке ауыстырылды. Жаңа астана Қазақ хандығының бұрынғы елордалары болған Сығанақ пен Түркістаннан тым алшақта емес еді. 1925 жылдың сәуірінде осында өткен Қазақстан Кеңестерінің V съезінде Қырғыз АКСР атауы Қазақ АКСР болып өзгертілді. Алайда кейінгі оқиғалар көрсеткендей, жаңа ыңғайлы көлік-қатынас жолдары болмағандықтан, жаңа астана ел ордасы мәртебесіне соншалықты лайық

бола қоймады. Ақмешіт қаласының атауын Қызылорда деп өзгерткеннен де ештеңе өзгермеді. Тү р кс іб қ ұ р ы л ы с ы н ы ң басталуы ел ордасын Алматыға көшірудің басты себебі болды. Бұл қала арқылы қолайлы көлік магистральдары өтетін. Ол жерден Орталық Азияның басқа республикаларына да шығуға мүмкіндік болатын. Ел ордасы заңды тұрғыда 1927 жылдың 3 сәуірінде көшірілді. Ал іс жүзінде көшіру тек 1929 жылы ғана жүзеге асты. Осылайша, Алматы қаласы 1997 жылға дейін Қазақстанның елордасы болды. Алматыдан көшудің басты себептері Қазақстанның тәуелсіздігі жылдары елордасын Алматыдан Ақмолаға көшіру жөнінде мәселе туындады. Бұл идеяны көтерген Мемлекет басшысы Н.Ә. Назарбаев­ болатын. Елбасының осындай қадамының қажеттігіне күмәнданғандарды сендіруге тура келді. Расында да, республиканың орталығын жаңа орынға көшіруге дәйекті негіз, салмақты себептер болды. Біріншіден, бұл кезде Алматының дамуы үшін аумақтық ресурс таусылған еді. Қала енді қайтіп құлаш жазып дами алмайтын еді, өйткені барлық жағынан дерлік таулар қоршап қалды. Мегаполис 700 мың тұрғынға деп жобаланған еді, ал сол кезде оның тұрғындарының саны 1 миллионнан асып кеткен болатын. Оңтүстік мегаполисті сумен қамту, кәріздендіру жағынан елеулі қиындықтар туындады. Екіншіден, Алматының экология­ лық ахуалы да нашарлай түсті.

Бұл сейсмикалық қауіпті өңір еді. Қаланың желдетілуі нашар болды. Үшіншіден, республиканың оңтүстік бөлігінде халық тығыздығы жоғары, ал солтүстік, солтүстік-шығыс және орталық өңірлерде өте төмен болды. Жаппай ашаршылықтың, саяси қуғын-сүргіндердің, Екінші дүние­жүзілік со ғ ы с ж ы л д а р ы н д а ж ү з мыңдаған азаматтардың құрбан болуының салқын салдары әлі де сақталған еді. 90-ыншы жылдардың алғашқы жартысында жергілікті емес тұрғындардың өздерінің ұлттық республикаларына, этникалық мекендеріне қайта көшуі белең алды. Мұндай көштер колхоздар мен совхоздар (ұжымдық шаруашылықтар мен кеңестік шаруашылықтар) таратылған жылдары қатты жүрді. Төртіншіден, Алматы барлығын жұмыспен қамти алмады: жаңа кәсіпорындардың ашылуы электр қуатының жетіспеушілігіне, шикізат, су және т.б. жеткізудің қиындығына байланыс­ты шектелді. Бесіншіден, ел ордасының солтүстікке ауыс­тырылуы геосаяси жағдайларға да байланысты болды. Елбасы Н.Ә.Назарбаев өзінің «Еуразия жүрегінде» атты кітабында атап көрсеткендей: «Осы әрекетімен Қазақстан Солтүстікпен және Оңтүстікпен, Шығыспен және Батыспен тең құқықты ынтымақтастыққа ашықтығын паш етті». Бұған қоса, елдің орталығы республиканың барлық шекараларынан тең қашықтықта орналасуы тиіс еді. Алтыншыдан, ел ордасын көшіру қажеттігі елдің индустриалдық-инновациялық дамуы үшін алға қойылған міндеттерге де байланысты болды.

алғышарты Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарынан бастап белсенді түрде болашақтағы жаңа елорданы іздестіру басталды. Болашақ елорданың әртүрлі нұсқалары қарастырылды: Қарағанды, Ақтөбе, Жезқазған… Ақмола әлеуетті елорда ретінде халық­аралық стандарттар бойынша қойылатын барлық 32 талапқа сай келді: әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштер, климат, ландшафт, сейсмикалық шарттар, қоршаған орта, инженерлік және транспорттық инфрақұрылым, құрылыс компаниясы, еңбек ресурстары, геосаяси аспектілер және т.б. Біріншіден, астана елдің ең географиялық орталығында орналасты. Екіншіден, Ақмоланың көліктік қатынас жолдары ыңғайлы болды, яғни әуе жолы, теміржолдар мен автомобиль магистральдарының қиылысқан тұсында орналасты. Үшіншіден, қала төрт құбылаға қарай өсе алатын еді: географиялық жағдай кез келген бағытта ұлғая дамуға мүмкіндік беретін. Төртіншіден, мұнда сейсмикалық қауіп жоқ. Бесіншіден, қаланың Есіл өзенінен жиналатын орасан зор су қоймасының болуы әсер етті. Алтыншыдан, жаңа елорданы таңдау геосаяси себептерден де туындады, демографиялық және елдің қауіпсіздігі сияқты мәселелер де шешімін бірден тапты. Орыс тілді тұрғындардың Ресейге көшіп кетуіне байланысты, өлкеде тұрғындар санының күрт азаю қаупін төндірді. Соңында, Ақмоланың таза әрі желдетілетін, жазық жерде орналасқан қала ретінде экологиялық тұрғыдан да ұтымдылығы басым болды. Ел ордасын Ақмолаға көшіру туралы шешім қабылданған кезеңде мұнда небәрі 280 мың ғана адам тұратын еді.

Алматыдан – Ақмолаға Тәуелсіз жаңа мемлекет Қазақстанда жүргізілген реформалардың сәттілігі ел ордасын көшіруге қатысты мәселенің шешілуіне байланысты болды. Жаңа Қазақстанды жаңа елордада қалыптастыру керек болды. 1993 жылдың соңында еліміздің Президенті ел ордасын Алматыдан республиканың басқа бір қаласына көшіру қажеттігін алғаш рет жария етті. Бұл жаңа бастамаға мүлдем сенбеген күмәншілдер де аз болған жоқ. Көпшілік ызғыған жел мен қақаған аяздан қорықты. Ресми деңгейде бұл бастама 1994 жылдың 6 шілдесінде Н.Ә.Назарбаевтың республиканың Жоғарғы Кеңесінің сессиясынада сөйлеген сөзінде айтылды. Депутаттар қолдап, шұғыл түрде елорданы көшірудің техникалық-экономикалық негіздемесін әзірлеуге нұсқау берген қаулыны қабылдады. Бұдан кейінгі оқиға былайша өрбіді: 1995 жылдың 15 қыркүйе­гінде Мемлекет басшысы елорданы Ақмолаға көшіру туралы Жарлыққа қол қояды да, осы жылдың 28 қыркүйегінде Үкімет Мемлекеттік мекемелерді көшіру жөніндегі комиссияны құрады. 1997 жылдың 20 қазанында тәуелсіз Қазақстанның өмірінде маңызды тарихи оқиға орын алды: Мемлекет басшысының Жарлығымен еліміздің елордасы Ақмола болды.

1997 жылғы 8 қарашада елордаға мемлекеттік биліктің ерекшелік белгілері – Ту, Елтаңба және Президент штандарты әкелінді. Парламенттің қос палатасының бірлескен мәжілісінде Н.Ә.Назарбаев: «Бүгін біз, Қазақстан Республикасының жоғарғы өкіметі, 1997 жылдың 10 желтоқсанынан бастап Ақмола біздің мемлекетіміздің астанасы болып табылады деп салтанатты түрде мәлімдейміз» деп атап көрсетті.

1998 жылдың алтыншы мамырында Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы бойынша Ақмола атауы Астана болып өзгертілді. 1998 жылы ЮНЕС­КОның шешімімен Қазақстанның жаңа елордасына «Бейбітшілік қаласы» жоғары атағы мен медалі берілді. Қазақстанның жаңа елордасы – Астананың халықаралық таныстырылымы 1998 жылдың 10 маусымында бірқатар шет мемлекеттер басшыларының қатысуымен өтті. Бұл жаңа, орасан зор ауқымдағы және өте қысқа мерзімде іске асырылған мега жобаның бастамасы болды. Иә, Астана дәл бірден бүгінгідей бола қалған жоқ. Бұл Елбасының және жаңа мегаполистің құрылысына барын салған азаматтардың орасан зор, жанкешті еңбегінің арқасында мүмкін болды.

елорда ақпарат

9

№81 (3586) 11/07/2017 Сейсенбі

«Астана Ақшамы» www.astana-akshamy.kz

КІТАП ЖӘНЕ ПОЭЗИЯ МЕРЕКЕСІ Елордадағы Абай ескерткіші алаңында Астана күніне орай қалалық Мәдениет, мұрағаттар және құжаттама басқармасының қолдауымен Орталықтандырылған кітапханалар жүйесі «Өркениеттің құт мекені болған ұлы дала» атты кітап және поэзия мерекесін өткізді.

ЕЛОРДАДАН ЕЛ ШЕТІНЕ ДЕЙІН «Нұрлы жол» бульвары күмбездің астына алынады Астанадағы «Нұрлы жол» бульварын күмбездің астына алу жобасы аяқталуға жақын. Ол елорданың бас жоспарына сай жасалуда.

Азамат есенжол Биылғы шара аясында қала күнімен қатар, «Алаш» партиясының 100 жылдығы, «ЭКСПО - 2017» халықаралық мамандандырылған көрмесі, ҚР Мемлекеттік рәміздердің 25 жылдығы мен белгілі ақын-жазушылардың мерейтойлары ұйымдастырылды. Жиналғандар алдымен хакім атамыздың ескерткішіне гүл шоғын қойды. Одан кейін елордада дүбірлеп өтіп жатқан әлемдік көрме жайындағы айтулы оқиғаны бейнелеген да-

рынды жастардың қойылымын тамашалады. Танымал өнерпаздар тамылжытып ән шырқады. Арқалы ақындар тебіреніп өлең оқыды. ҚР Білім беру ісінің үздігі, ұлағатты ұстаз Оспан Сүлейменов, ақын Асылзат Арыстанбек көпшілікке ақжарма тілегін жеткізді.

– Бүгін біз кітап және поэзия мерекесін 19-шы рет атап өтіп отыр­ мыз. Елордада 18 кітапхана бар. Солардың бәрі өз үлестерін қосуда. Жыл басынан көрнекті ақындар Төлеген Айбергенов пен Кәкімбек Салықовтың мерейтойларына

арнап мүшәйра өткіздік. Оған астаналық оқушылар белсенді атсалысты. Соның қорытындысын жариялап, жеңімпаздарды марапаттап, жаңа жарық көрген кітаптарды жұртшылыққа насихаттаймыз, – деді Орталықтандырылған кітапханалар жүйесінің директоры Гүлбадан Мәдібаева. Сонымен бірге шара барысында «Өркениеттің құт мекені болған ұлы дала» атты 20 бөлімнен тұратын үлкен кітап көрмесі өтті.

ЖӘРМЕҢКЕНІҢ ЖӘРДЕМІ МОЛ Астанада демалыс күндері Алматы, Атырау және Солтүстік Қазақстан облыстарының жәрмеңкесі өтті. Астана қаласының әкімі әсет Исекешев пен Солтүстік Қазақстан облысының әкімі Құмар Ақсақалов жәрмеңкені аралап, азық-түліктердің бағасымен танысты. Азық-түлік бағасын тұрақтандыру мақсатында ұйымдастырылған жәрмеңкеге аймақтардан барлығы 2500 тонна өнім әкелінді. Нақтырақ айтсақ, ауылшаруашылық өнімдердің арасында ет, сүт, макарон өнімдері және қант, картоп, көкөніс сынды тағы да баса тауарлар жетерлік. Сондай-ақ, үш облыс қала күні қарсаңында елорда тұрғындары мен қонақтарына тағамдардың 100 түрін әкелді. Солтүстік Қазақстан облысы, Ақжар ауданы ауыл шаруашылығы бөлімінің басшысы Әбдіжаппар Кемановтың айтуынша, тұтынушылар базар бағасынан 15-20 пайызға арзанға сатып алуда.

– Біздің Ақжар ауданының кәсіпкерлері жәрмеңкеге негізінен ет өнімдерін әкелді. Нақтырақ айтсам, 20 жылқы, 10 сиыр,

50 қойдың етін Астана тұрғындары мен қонақтарына ұсынып отырмыз. Мәселен, жылқының еті – 1500 теңге, сиыр еті – 1300 теңге, ал қой еті 1100-1150 теңгеден сатылып жатыр. Сондай-ақ, біздің аудан жеміс-жидек пен көкөніс өнімдерін алып келіп, тұтынушыларға арзан бағада ұсынуда. Жалпы сатушы да, алушы да дән риза. Себебі жәрмеңкедегі өнімдер нарық бағасынан 15-20 пайызға арзан болып отыр, – дейді ол. Расында жәрмеңкеге келіп, өзіне керек азық-түлікті алушы халықтың санында есеп жоқ. Солардың бірі – елорда тұрғыны Жадыра Талжанова.

– Әр апта сайын жәрмеңкеге келіп, әртүрлі керекті азықтүлікті сатып алуға тырысамын. Себебі мұндағы өнімдер сапалы әрі оны тиімді бағада са-

тып алуға мүмкіндік бар. Оның үстіне бұл аптадағы жәрмеңке бұған дейінгі жәрмеңкелермен салыстырғанда тәуір болып отыр. Шыны керек, бұған дейінгі жәрмеңкелер жұтаң болушы еді. Ал бұл аптада үш облыс бірден келіп отырғаннан кейін болса керек, жәрмеңкеде ұсынылған тауарлардың түрі басым екен. Алдағы уақытта да осындай деңгейде өтсе нұр үстіне нұр болар еді, – дейді ол. Айта кетейік, жәрмеңкеде әр­ түрлі фестивальдер, еліміздің аймақтарынан шығармашылық ұжымдар ойын-сауық, концерттік бағдарлама ұсынып жатыр. Мысалы, жыл басынан бері Астана әкімдігі осындай 20 жәрмеңке ұйымдастырды. Тұрғындар осындай жәрмеңкелердің өздеріне үлкен жәрдем беріп отырғанын айтады. Келесі аптада Ақмола, Қызыл­орда, Атырау, Батыс Қазақ­ стан облыстарының кәсіпкерлері өз өнімдерін әкеледі. Миражан Мақажан

«Біз Астанадағы «Нұрлы жол» бульварының жоғары жағына күмбез сал­м ақшымыз. Сөйтіп, ол жер жабық ме­кен болып шығады. Қазіргі таңда бел­гілі сәулетшілер жобаға сәйкес тиіс­ті жұмыстарды бастап кетті. Ол қаланың бірнеше айдан кейін бекітілетін бас жоспарына енеді деп ойлаймыз. Содан кейін біз жобаға шетел инвестиция­ларын тарта бастаймыз» деді осыған орай Астана қалалық инвестициялар және даму басқармасының жетекшісі Әлішер Әбдіқадыров. Оның айтуынша, алдағы кезде елордадағы спорт нысандары бір-бірімен байланыстырылады. Бұл үшін олардың арасына арнайы жолдар салынуы мүмкін.

Алматыда 500 адам қатысқан велошеру өтті Кеше оңтүстік мегаполисте «Спорттық Алматы» бағдарламасы шеңберінде велошеру өтті. Бұл дәстүрлі шараға 500-ден астам адам қатысты. Қаладағы «Нұрлы Тау» бизнес орталығынан бастау алып, мемлекеттік орталық мұражай жанында мәреге жеткен бәйге жолы 12 шақырымды құрады. Шара кезінде жүлдеге бағалы сыйлықтар мен велосипед ойнатылып, флешмоб ұйымдастырылды. Велошеруге алғаш рет қатысқан Захир Муллаев велосипед ұтып алды.

Алакөлге ағылушылар көп Алматы облысындағы Алакөл жағалауына келіп тынығатындар қатары күн сайын көбейіп келеді. Мұндағы мамандар көлге келушілер санының 700 мыңнан асып түскелі тұрғанын айтады. Бұл былтырғы деңгейден екі есеге көп. Бұған осы жазда күннің ыстық болып тұрғаны да әсер етуде. Бүгінгі таңда Алакөл жағасында 132 демалыс орны халыққа қызмет көрсетеді. Биыл 900 орынға арналған тағы 10 нысанның ашылуы жоспарлануда. Туристердің келіп-кетуі үшін ыңғайлы жағдай туғызу мақсатында Ақши ауылында мамырдан бері темір жол вокзалы салынуда. Жоба құны 186 млн теңге тұратын құрылыс қарашаның басында аяқталады.

10 №81 (3586) 11/07/2017 Сейсенбі

АСТАНА ҚАЛАСЫ ӘКІМДІГІНІҢ ҚОЛДАУЫМЕН «ЭКСПО-2017» ХАЛЫҚАРАЛЫҚ МАМАНДАНДЫРЫЛҒАН КӨРМЕСІ ЖӘНЕ АСТАНА КҮНІНЕ АРНАЛҒАН «ҚАЗАҚСТАНЫМҒАЖАПСТАНЫМ» АТТЫ МҮШӘЙРА ӨТТІ. БІЗ БҮГІН СОЛ ЖЫР ДОДАСЫНДА ТОП ЖАРҒАН БІР ТОП АҚЫННЫҢ ӨЛЕҢДЕРІН ОҚЫРМАН НАЗАРЫНА ҰСЫНАМЫЗ.

«АСТАНА АҚШАМЫ» www.astana-akshamy.kz

– н а т с ќ а аз

Ќ

м ы з алєы

ж

Жырсың ғалам, ғаламат нұрсың далам, Етек-жеңін қаусырып қусырмаған. ... Қазақстан, қарғам-ай, әнім едің – қанатында аққудың сусылдаған.

Беймаза түн! Есімді алма, сен енді, Жылдар көрер күн сипаған төбемді. Тұмсығымды айға тіреп алғаш мен, Атажұртқа қарап жазғам өлеңді.

Мөлдір тамшы ілінген бүрінде емен, Көкжиекке көз салсам Күнін көрем. ... Қазақстан! қастерлі күйім Менің – Тұяғында дүлдүлдің дүбірлеген.

Баурайыңда бауырым аман, Күн аман, Қазақ Елі – әлпештеген ұлы анам! Ырымдаймын, босағама ақ төгіп, Ұлым күнде жол қараса қуанам.

Ақ таң туса Алашқа арыс күткен, арнасынан асады ағыс біткен. Құба далам ойласам тына қалам домбыраның ішегіндей қағыс күткен.

Елдік таңы көрік қосып көгіме, Шомыламын тыныштықтың көліне. Аспаныма ақ кептерлер ұшырып, Құшақ-құшақ гүл егемін жеріме.

Асылдардан аманат... тапты мені, ғасырлардан күткенім ақ күн еді. ... Қазақстан – бабамның ақ батасы Қазақстан – анамның ақ тілегі.

Қазақстан! көнермес көктем елім, өзіңе аян, көгеріп көктегенім... Қазақстан – жалғызым, жалғызыма – Жар бола гөр, жаратқан, – деп келемін. Шомылатын шуаққа шоқ қарағай, Күннен қуат іздеген, оттан арай, ...Қазақстан – жүрегім, Жүрегімнің – Мәңгілікке дүрсілі тоқтамағай! Ғалым ЖАЙЛЫБАЙ

Бізге өзгеше сәуле төгіп жарық күн, Бесігімде сол сәулеге қаныппын. Ақынымын – Астанасы бар елдің, Ақынымын – бостандығы бар ұлттың. Аспан асты, жер үстінде желпінген, Бұл даланың еркін жортқан бөлтірігі ем. Жастап жатып оянғанмын мен алғаш, Ертоқымын көшпендінің тер сіңген.

ҚАЗАҚСТАН

Замананың тербелсе шынар бағы, Ұлытаудың шуламай ұларлары... Қазақстан – қызымның қызғалдағы – Қазақстан – ұлымның ұлы арманы.

ЕСІЛ БОЙЫН ЖАҒАЛАТА ҮЙ ТІКТІМ...

Қазақ жұртын бауырыңа бас, ғалам! Ұлың менмін, ұлы күрес бастаған. Жалғыз өзі жауға тиер жалаңаш, Қандай ауыр ұрыстардан қашпаған.

АСТАНА Мәртебесі елімнің, Кіндігі байтақ жерімнің, Айбыны асқақ төрімнің, Сенсің – Астана! Бостандықтың бесігі, Болашақтың есігі. Елбасының шешімі, Сенсің – Астана!

АСТАНА Әлемнің кеткен сыйып бар асылы, Жайнап тұр EХРО-ның қалашығы. Көрсеткен кереметтің не түрлісін, Астана, сен көзімнің қарашығы!

Арманы өткен бабаның, Тарихы көне даланың, Ойлары ұлы дананың, Сенсің – Астана!

Болжайтын болашақты ар жағынан, Туғансың Елбасының арманынан! Көркіңе таңдай қағып, кең дүние Жырлайды ойда бұлбұл, тауда қыран.

Ұрпақтың өшпес жырысың, Бейбіт күннің нұрысың. Сенімен бірге тынысым, Аяулы Астана!

Сан ғасыр өзіңді аңсап күткен дала, Күн сайын көрінесің тіптен жаңа. Төгесің бақыт нұрын байтағыма Жарқырап маңдайыма біткен қала.

Бәйтерегің бойласын, Келбетің күнде жайнасын. Шаттығыңды тойласын, Халқың, Астана!

Көрейін ажарыңды көз барында, Бөркімді аспанға атып озғаныңда. Жол тартқан Мәңгілікке ұлы көштің, Тағдыры, тізгіні де өз қолыңда!

Ықтияр МЫРЗАҚҰЛОВ

Қаланған әр кірпішің қазақ үшін, Жас ұрпақ тарихыңды жазады шын. Атанса Қазақстан – ғажапстан, Ғажаптың ішіндегі ғажабысың! Арман ШЕРИЗАТ

Дәуірлерден сығалаған ғасырдың, Жанарына қасіретімді жасырдым. Ғарыш түсті көк туымды жамылып, Атажұрттың алдына кеп бас ұрдым. Адал болып, азат елдің сертіне, Мен жырлаймын, жырлай берем желпіне. Мәжнүндейін жүз айналам – Астана! Еуропаңды екі орайтын көркіңе! Жаңа ғұмыр жарқыраған санамда, Еркін рухым түспес енді талауға. Есіл бойын жағалата үй тіктім, ЭКСПО деп елеңдеген ғаламға. Жердің белін қайыстырған салмағы, Самұрық құсым – айдан әрі самғады. Ертеңіме ЭКСПО-дан жалғасқан, Елбасымның жатыр ұлы арманы! Ұларбек ДӘЛЕЙҰЛЫ

РЕСМИЕТ

№81 (3586) 11/07/2017 Сейсенбі

«АСТАНА АҚШАМЫ» www.astana-akshamy.kz

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҮКІМЕТІНІҢ ЖОБА ҚАУЛЫСЫ

ЖОБА

«ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ПРЕЗИДЕНТІНІҢ БІРҚАТАР ЖАРЛЫҒЫНЫҢ КҮШІ ЖОЙЫЛДЫ ДЕП ТАНУ ТУРАЛЫ»

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ПРЕЗИДЕНТІНІҢ БІРҚАТАР ЖАРЛЫҒЫНЫҢ КҮШІ ЖОЙЫЛДЫ ДЕП ТАНУ ТУРАЛЫ

«Қазақстан Республикасы Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ: Осы қаулының қосымшасына сәйкес «Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар Жарлығының күші жойылды деп тану туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің жоба қаулысын Қазақстан Республикасы Президентінің қарауына енгізу. Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі

Б. Сағынтаев

№ ____________ 2017 жылғы «___» _________ Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысына қосымша Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар күші жойылған Жарлығының тізімі: 1. «Қазақстан Республикасының Президенті жанынҚазақстан Республикасы Президентінің бірқатар акдағы Астананың сәулет кеңесі туралы» Қазақстан Рестілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» публикасы Президентінің 2007 жылғы 12 қарашадағы Қазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы 11 № 434 Жарлығы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, сәуірдегі № 795 Жарлығының 8 тармағы (Қазақстан 2007 ж., № 42, 477-бап); Республикасы ҮПАЖ, 2014 ж., № 28, 227-бап); 2. «Қазақстан Республикасы Президентінің бірқа7. «Қазақстан Республикасының Президентінің тар актілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгібірқатар өкімінің күші жойылды деп тану және Қазу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің зақстан Республикасы Президентінің бірқатар ак2012 жылғы 13 наурыздағы № 284 Жарлығының 17 тілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туратармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2012 ж., лы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2014 № 36, 476-бап); жылғы 17 қыркүйектегі № 911 Жарлығының 12 3. «Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2014 ж., тар актілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу № 55-56, 538-бап); туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2012 8. «Қазақстан Республикасының Президенті жажылғы 13 қарашадағы № 427 Жарлығының 7 тармағы нындағы конультативтік-кеңесші және өзгеде орган(Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2012 ж., № 77-78, дардың қызметтерін ұйымдастыру мәселесі бойынша 1131-бап); Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар ак4. «Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» тар актілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгіҚазақстан Республикасы Президентінің 2016 жылғы зу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 7 қыркүйектегі № 316 Жарлығының 3 тармағы (Қа2013 жылғы 27 наурыздағы № 533 Жарлығының 12 зақстан Республикасы ҮПАЖ, 2016 ж., № 48, 296 бап); тармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2013 ж., 9. «Қазақстан Республикасының Президенті жа№ 22, 351-бап); нындағы конультативтік-кеңесші және өзгеде орган5. «Қазақстан Республикасының Президенті жадардың қызметтерін ұйымдастыру мәселесі бойынша нындағы конультативтік-кеңесші және өзгеде органҚазақстан Республикасы Президентінің бірқатар акдардың қызметтерін ұйымдастыру мәселесі бойынша тілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар акҚазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы 11 тілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» сәуірдегі № 795 Жарлығының 2 тармағы (Қазақстан Қазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы 12 Республикасы ҮПАЖ, 2014 ж., № 28, 227-бап); ақпандағы № 750 Жарлығының 8 тармағы (Қазақстан 10. «Қазақстан Республикасы Президентінің бірқаРеспубликасы ҮПАЖ, 2014 ж., № 4, 29-бап); тар актілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу 6. «Қазақстан Республикасының Президенті жатуралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2017 нындағы конультативтік-кеңесші және өзгеде органжылғы 14 наурыздағы № 446 Жарлығының 11 тармағы дардың қызметтерін ұйымдастыру мәселесі бойынша (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2017 ж., № 11, 59-бап);

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҮКІМЕТІНІҢ ЖОБА ҚАУЛЫСЫ «ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ПРЕЗИДЕНТІНІҢ БІРҚАТАР ЖАРЛЫҒЫНЫҢ КҮШІ ЖОЙЫЛДЫ ДЕП ТАНУ ТУРАЛЫ» Қазақстан Республикасы Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ: Осы қаулының қосымшасына сәйкес «Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар Жарлығының күші жойылды деп тану туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің жоба қаулысын Қазақстан Республикасы Президентінің қарауына енгізу. Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі

Б. Сағынтаев

№ ____________ 2017 жылғы «___» _________ Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысына қосымша Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар күші жойылған Жарлығының тізімі: 1. «Астана қаласының жаңа орталығын салу барысын бақылау жөніндегі мемлекеттік комиссияны құру туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2000 жылғы 25 желтоқсандағы № 530 Жарлығы; 2. «Қазақстан Республикасы Президентінің 2000 жылғы 25 желтоқсандағы № 530 Жарлығына өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2002 жылғы 6 ақпандағы № 800 Жарлығы; 3. «Қазақстан Республикасы Президентінің 2000 жылғы 25 желтоқсандағы № 530 Жарлығына өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2003 жылғы 28 тамыздағы № 1179 Жарлығы; 4. «Қазақстан Республикасы Президентінің 2000 жылғы 25 желтоқсандағы № 530 Жарлығына өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2004 жылғы 2 тамыздағы № 1412 Жарлығы; 5. «Қазақстан Республикасы Президентінің 2000 жылғы 25 желтоқсандағы № 530 Жарлығына өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2006 жылғы 29 желтоқсандағы № 232 Жарлығы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2006 ж., № 48, 507-бап); 6. «Қазақстан Республикасы Президентінің 2000 жылғы 25 желтоқсандағы № 530 Жарлығына өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2007 жылғы 3 сәуірдегі №305 Жарлығы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2007 ж., № 10, 114-бап); 7. «Қазақстан Республикасы Президентінің 2000 жылғы 25 желтоқсандағы № 530 Жарлығына өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2007 жылғы 10 қазандағы № 422 Жарлығы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2007 ж., № 36, 402-бап); 8. «Қазақстан Республикасы Президентінің 2000 жылғы 25 желтоқсандағы № 530 Жарлығына өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2009 жылғы 28 желтоқсандағы № 909 Жарлығы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2009 ж., № 60, 530-бап); 9. «Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар актілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2012 жылғы 13 наурыздағы № 284 Жарлығының 3 тармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2012 ж., № 36, 476-бап); 10. «Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар актілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2012 жылғы 13 қарашадағы № 427 Жарлығының 1 тармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2012 ж., № 77-78, 1131-бап); 11. «Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар актілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2012 жылғы 27

11

наурыздағы № 533 Жарлығының 3 тармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2013 ж., № 22, 351-бап); 12. «Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы консультативтік-кеңесші және өзге де органдардың қызметтерін ұйымдастыру мәселесі бойынша Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар актілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы 12 ақпандағы №750 Жарлығының 2 тармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2014 ж., № 4, 29-бап); 13. «Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы консультативтік-кеңесші және өзге де органдардың қызметтерін ұйымдастыру мәселесі бойынша Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар актілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы 11 сәуірдегі № 795 Жарлығының 2 тармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2014 ж., № 28, 227-бап); 14. «Қазақстан Республикасының Президентінің бірқатар өкімінің күші жойылды деп тану және Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар актілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы 17 қыркүйектегі № 911 Жарлығының 3 тармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2014 ж., № 55-56, 538-бап); 15. «Қазақстан Республикасының Президентінің бірқатар жарлықтарының күші жойылды деп тану және Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар актілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2016 жылғы 8 ақпандағы № 191 Жарлығының 2 тармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2016 ж., № 14, 54-бап); 16. «Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы консультативтік-кеңесші және өзге де органдардың қызметтерін ұйымдастыру мәселесі бойынша Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар актілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2016 жылғы 9 маусымдағы № 275 Жарлығының 2 тармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2016 ж., № 34, 189-бап); 17. «Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы консультативтік-кеңесші және өзге де органдардың қызметтерін ұйымдастыру мәселесі бойынша Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар актілеріне өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2016 жылғы 7 қыркүйектегі № 316 Жарлығының 1 тармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2016 ж., № 48, 296-бап); 18. «Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар актілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2017 жылғы 14 наурыздағы № 446 Жарлығының 3 тармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2017 ж., № 11, 59-бап);

Алматы ауданы әкімі аппаратының ұжымы аудан әкімінің орынбасары Тынысбек Кәкімбекұлы Арашаповқа әкесі Кәкімбек АРАШАПОВТЫҢ қайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып, көңіл айтады.

ҚАУЛЫ ЕТЕМІН: 1. Қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар Жарлығының күші жойылды деп тану.

2. Осы Жарлық қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі. Қазақстан Республикасының Президенті

Н. Назарбаев

Астана, Ақорда, 2017 жылғы «___» __________ №___________

№ ____________ 2017 жылғы«___» _________ Қазақстан Республикасы Президентінің жарлығына қосымша

Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар күші жойылған Жарлығының тізімі: 1.«Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы Астананың сәулет кеңесі туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2007 жылғы 12 қарашадағы № 434 Жарлығы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2007 ж., № 42, 477-бап); 2.«Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар актілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2012 жылғы 13 наурыздағы № 284 Жарлығының 17 тармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2012 ж., № 36, 476-бап); 3.«Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар актілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2012 жылғы 13 қарашадағы № 427 Жарлығының 7 тармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2012 ж., № 77-78, 1131-бап); 4.«Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар актілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы 27 наурыздағы № 533 Жарлығының 12 тармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2013 ж., № 22, 351-бап); 5.«Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы конультативтік-кеңесші және өзгеде органдардың қызметтерін ұйымдастыру мәселесі бойынша Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар актілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы 12 ақпандағы № 750 Жарлығының 8 тармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2014 ж., № 4, 29-бап); 6.«Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы конультативтік-кеңесші және өзгеде органдардың қызметтерін ұйымдастыру мәселесі бойынша Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар ак-

тілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы 11 сәуірдегі № 795 Жарлығының 8 тармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2014 ж., № 28, 227-бап); 7.«Қазақстан Республикасының Президентінің бірқатар өкімінің күші жойылды деп тану және Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар актілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы 17 қыркүйектегі № 911 Жарлығының 12 тармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2014 ж., № 55-56, 538-бап); 8.«Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы конультативтік-кеңесші және өзгеде органдардың қызметтерін ұйымдастыру мәселесі бойынша Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар актілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2016 жылғы 7 қыркүйектегі № 316 Жарлығының 3 тармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2016 ж., № 48, 296 бап); 9.«Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы конультативтік-кеңесші және өзгеде органдардың қызметтерін ұйымдастыру мәселесі бойынша Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар актілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы 11 сәуірдегі № 795 Жарлығының 2 тармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2014 ж., № 28, 227-бап); 10.«Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар актілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2017 жылғы 14 наурыздағы № 446 Жарлығының 11 тармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2017 ж., № 11, 59-бап);

ЖОБА ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ПРЕЗИДЕНТІНІҢ БІРҚАТАР ЖАРЛЫҒЫНЫҢ КҮШІ ЖОЙЫЛДЫ ДЕП ТАНУ ТУРАЛЫ ҚАУЛЫ ЕТЕМІН: 1. Қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар Жарлығының күші жойылды деп тану.

2. Осы Жарлық қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі. Қазақстан Республикасының Президенті

Н. Назарбаев

Астана, Ақорда, 2017 жылғы «___» __________ №___________

№ ____________ 2017 жылғы«___» _________ Қазақстан Республикасы Президентінің жарлығына қосымша Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар күші жойылған Жарлығының тізімі:

1.«Астана қаласының жаңа орталығын салу барысын бақылау жөніндегі мемлекеттік комиссияны құру туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2000 жылғы 25 желтоқсандағы № 530 Жарлығы; 2.«Қазақстан Республикасы Президентінің 2000 жылғы 25 желтоқсандағы № 530 Жарлығына өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2002 жылғы 6 ақпандағы № 800 Жарлығы; 3.«Қазақстан Республикасы Президентінің 2000 жылғы 25 желтоқсандағы № 530 Жарлығына өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2003 жылғы 28 тамыздағы № 1179 Жарлығы; 4.«Қазақстан Республикасы Президентінің 2000 жылғы 25 желтоқсандағы № 530 Жарлығына өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2004 жылғы 2 тамыздағы № 1412 Жарлығы; 5.«Қазақстан Республикасы Президентінің 2000 жылғы 25 желтоқсандағы № 530 Жарлығына өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2006 жылғы 29 желтоқсандағы № 232 Жарлығы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2006 ж., № 48, 507 бап); 6.«Қазақстан Республикасы Президентінің 2000 жылғы 25 желтоқсандағы № 530 Жарлығына өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2007 жылғы 3 сәуірдегі № 305 Жарлығы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2007 ж., № 10, 114 бап); 7. «Қазақстан Республикасы Президентінің 2000 жылғы 25 желтоқсандағы № 530 Жарлығына өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2007 жылғы 10 қазандағы № 422 Жарлығы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2007 ж., № 36, 402 бап); 8.«Қазақстан Республикасы Президентінің 2000 жылғы 25 желтоқсандағы № 530 Жарлығына өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2009 жылғы 28 желтоқсандағы № 909 Жарлығы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2009 ж., № 60, 530 бап); 9.«Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар актілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2012 жылғы 13 наурыздағы № 284 Жарлығының 3 тармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2012 ж., № 36, 476 бап); 10.«Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар актілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2012 жылғы 13 қарашадағы № 427 Жарлығының 1 тармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2012 ж., № 77-78, 1131 бап); 11.«Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар актілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2012 жылғы 27 наурыздағы № 533 Жарлығының 3 тармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2013 ж., № 22, 351 бап);

12.«Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы конультативтік-кеңесші және өзгеде органдардың қызметтерін ұйымдастыру мәселесі бойынша Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар актілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы 12 ақпандағы № 750 Жарлығының 2 тармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2014 ж., № 4, 29 бап); 13.«Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы конультативтік-кеңесші және өзгеде органдардың қызметтерін ұйымдастыру мәселесі бойынша Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар актілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы 11 сәуірдегі № 795 Жарлығының 2 тармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2014 ж., № 28, 227 бап); 14.«Қазақстан Республикасының Президентінің бірқатар өкімінің күші жойылды деп тану және Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар актілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы 17 қыркүйектегі № 911 Жарлығының 3 тармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2014 ж., № 55-56, 538 бап); 15.«Қазақстан Республикасының Президентінің бірқатар жарлықтарының күші жойылды деп тану және Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар актілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2016 жылғы 8 ақпандағы № 191 Жарлығының 2 тармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2016 ж., № 14, 54 бап); 16.«Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы конультативтік-кеңесші және өзгеде органдардың қызметтерін ұйымдастыру мәселесі бойынша Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар актілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2016 жылғы 9 маусымдағы № 275 Жарлығының 2 тармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2016 ж., № 34, 189 бап); 17.«Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы конультативтік-кеңесші және өзгеде органдардың қызметтерін ұйымдастыру мәселесі бойынша Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар актілеріне өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2016 жылғы 7 қыркүйектегі № 316 Жарлығының 1 тармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2016 ж., № 48, 296 бап); 18.«Қазақстан Республикасы Президентінің бірқатар актілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2017 жылғы 14 наурыздағы № 446 Жарлығының 3 тармағы (Қазақстан Республикасы ҮПАЖ, 2017 ж., № 11, 59 бап);

Астана қаласы Сарыарқа ауданы әкімі аппараты Астана қаласының Сарыарқа аудандық прокуроры Серікбаев Еркеболат Төленұлының әкесі Серікбаев Төлен Қасенұлының қайтыс болуына байланысты оның отбасына, туған-туыстарына қайғырып, көңіл айтады.

12

СПОРТ

№81 (3586) 11/07/2017 Сейсенбі

«АСТАНА АҚШАМЫ»

www.astana-akshamy.kz

ҰËÒÒÛҚ ҚҰÐÀÌÀÍÛҢ ҰÏÀÉÛ ÒҮÃÅË «ЭКСПО-2017» МАМАНДАНДЫРЫЛҒАН КӨРМЕСІНІҢ АЯСЫНДА 6-8 ШІЛДЕ КҮНДЕРІ «ДӘУЛЕТ» СПОРТ КЕШЕНІНДЕ ҚР ПРЕЗИДЕНТІ Н. НАЗАРБАЕВТЫҢ ЖҮЛДЕСІ ҮШІН ЕРЛЕР МЕН ӘЙЕЛДЕР АРАСЫНДА САМБО ЖӘНЕ ӘСКЕРИ САМБОДАН ӘЛЕМ КУБОГІНІҢ КЕЗЕҢІ ӨТТІ. НӘТИЖЕСІНДЕ ҚАЗАҚСТАН ҚҰРАМАСЫ ЖАЛПЫКОМАНДАЛЫҚ ЕСЕПТЕ ТОП ЖАРДЫ.

«ÀÑÒÀÍÀ» ҚÀËÀ ÊҮͲÍÅ ÆÅҢ²Ñ ÑÛÉËÀÄÛ АСТАНА КҮНІ ЕЛОРДАЛЫҚ КОМАНДА ПРЕМЬЕР-ЛИГАНЫҢ 19 ТУРЫ ШЕҢБЕРІНДЕ ӨЗ АЛАҢЫНДА ҚЫЗЫЛОРДАЛЫҚ «ҚАЙСАР» КОМАНДАСЫН ҚАБЫЛДАДЫ. Ме р е ке к ү н і « Ас т а н а » а л а ң ғ а жа ң а ф о р м а м е н шығып, жанкүйерлеріне тосынсый жасады. Елордалық футболшылардың ендігі жейделерінде шаңырақ бейнеленген. Сондай-ақ, бұл күні командаға жаңадан қосылған венгерлік ойыншы Ласло Кляйнхайслер алғашқы ойынын өткізді. Ол алаңның ортасында Иван Маевскиймен жұп құрап, өнер көрсетті. Кездесудің фавориті саналған «Астана» командасы салған жерден қарсыласынан бір бәс жоғары тұрғанын аңғартты. Дәл сол Ласло «Қайсар» қақпасына

алғашқы қауіпті соққыны жасады. Бірақ Иван Граф дер кезінде допты бұрыштамаға шығарып үлгерді. Одан кейін Патрик Твумаси бірнеше рет қонақтардың айып алаңында айтарлықтай қауіп туғызды. Бірақ оның соққыларын Александр Григоренко тойтара білді. Ақыры Патрик қоймай жүріп, 14-минутта дегеніне жетті. Олар мұнымен тоқтап қалмай, шабуылдарын үдете түсті. Үстін-үстін алға ұмтылғанмен, есеп бірінші таймда өзгеріссіз қалып, 63-минутта еселенген еді. Бірақ бұл гол

ойыннан тыс соғылды деп саналмады. Дегенмен көп ұзамай 71-минутта екінші гол соғылды. Патриктің әуелеткен добын Юрий Логвиненко қақпаға баспен тоғыта салды. Сөйтіп, бұл матч 2:0 есебімен астаналықтардың пайдасына аяқталды. Енді Станимир Стойловтың шәкірттері 12 шілде күні Еуропаға жорықты Латвиядан бастайды. «Астана» чемпиондар лигасының іріктеу кезеңінің аясында сырт алаңда Юрмала қаласының «Спартак» клубына қарсы ойнайды. Ал жауапты ойын елордада 18 шілде күні өтеді.

Біздің команданың қоржынына жалпы 54 жүлде түсті. Нақтырақ айтсақ, 13 алтын, 12 күміс, 29 қола медаль. Финалда қазақстандық спортшылар 3 алтын және 3 күміс иеленді. Одан кейінгі орынды 7 алтынмен Грузия иеленді. Ал ресейліктер жарыстың соңғы күні 2 алтын жеңіп алып, жалпы 3 алтынмен Өзбекстанды басып озып, үшінші орыннан көрінді. Турнир сыйлығы 9 салмақ дәрежесінде: 52, 57, 62, 68, 74, 84, 90, 100 кг және 100+ кг сарапқа салынды. Отандастарымыз әскери самбодан ерекше көзге түсті. Олар қоржынға 7 алтын, 3 күміс, 9 қола медаль салды.

Сондай-ақ, әйелдер құрамасы да артылған сенімді артығымен ақтады. Әлем кубогы қорытындысы бойынша оларда – 3 алтын, 3 күміс және 11 қола медаль. Ал ерлер 3 алтын, 6 күміс және 9 қола медаль жеңіп алды. Жарысқа Армения, Әзербайжан, Беларус, Болгария, Германия, Грузия, Молдова, Ресей, Румыния, Түркия, Өзбекстан, Қырғызстан, Оңтүстік Корея, Жапония, Тәжікстан және АҚШ секілді 16 мемлекеттен 200-ден астам спортшы қатысты. Олардың бәрі Астанада өтіп жатқан халықаралық мамандандырылған «ЭКСПО-2017» көрмесін аралауға шақырылды.

ÀÇÈß ×ÅÌÏÈÎÍÀÒÛ – ÅËÎÐÄÀÄÀ 12 ШІЛДЕ КҮНІ АСТАНАДА «ЭКСПО-2017» МАМАНДАНДЫРЫЛҒАН КӨРМЕСІ АЯСЫНДА КАРАТЭ-ДОДАН ЕРЕСЕКТЕР ЖӘНЕ КАДЕТТЕР МЕН ЖАСӨСПІРІМДЕР АРАСЫНДА АЗИЯ ЧЕМПИОНАТЫ ӨТЕДІ. Ересектер арасында 14інші рет, ал кадеттер мен жасөспірімдер арасында 16-ыншы рет өткелі отырған Азия біріншілігі Қазақстанда алғаш рет жалауын желбіретеді. Бұған дейін бұл турнир Малайзия, Сингапур, Жапония және Қытай секілді елдерде ұйымдасты-

рылған. Елордада өтетін бұл дүбірлі додада 30 елден 700-ден астам қатысушы бақ сынайды. Каратэ-до бойынша Қазақстан ұлттық құрамасында 70 спортшы сынға түседі. Олардың ішінде әлем және Азия чемпионаттарының жүлдегерлері бар. Әсіресе,

Ãàçåò ҚР Ақпарат және коммуникация ìèíèñòðëiãi Байланыс, ақпараттандыру және бұқаралық ақпарат құралдары саласындағы мемлекеттік бақылау комитетінде 11.01.2017 æ. òiðêåëiï, №16291-Ã êóәëiãi áåðiëãåí. Меншік иесі: «Elorda Aqparat» ЖШС

осы спорт түрінен рейтингте 1215 балмен тұрған Ринат Сағындықовты ерекше атауға болады. Байрақты бәсеке кезінде төрешілер үшін «Judge B» санаты бойынша аттестация берілетін семинарлар өтеді.

Директор — Қайсар ЖҰМАБАЙҰЛЫ Бас редактор — Еркін ҚЫДЫР Гàçåòте жарияланған материалдарды сілтемесіз көшіріп басуға болмайды. Газет сейсенбі, бейсенбі және сенбі күндері шығады.

Бетті дайындаған: Орынбек ӨТЕМҰРАТ

Ðåäàêöèÿ қîëæàçáà èåëåðiíiң ïiêiðëåði ìåí êөçқàðàñûí áөëiñói øàðò åìåñ. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауап береді. Ãàçåò «Àñòàíà àқøàìû» ãàçåòi ðåäàêöèÿñûíûң êîìïüþòåðëiê îðòàëûғûíäà òåðiëiï, қàòòàëäû. Апталық таралымы — 15 000 Тапсырыс №81 Баспахана: Àñòàíà қàëàñû, Сілеті êөøåñi, 30. «Медиа-холдинг «ERNUR» ÆØÑ

Редакция мåêåíæàéû: 010000, Àñòàíà қàëàñû, Достық êөøåñi, 13. info@elorda.media Қàáûëäàó áөëìåñi: òåë./факс: +7 (7172) 703-212. Тілшілер бөлімі: 70-32-17. Жарнама: 70-33-06. akshamyreklama@gmail.com