OdR 2013-7 blz. 329 Cover v0_Op de Rails Basis 27-06-13 08:55 Pagina 1
OP DE RAILS 2013-7
IN DIT NUMMER: De Amsterdamse serie 9G-10G DoorStroomStation Utrecht De Borkumer Kleinbahn Jacobus Enschedé Joh.zn 8 1 E J A A R G A N G , J U L I 2 0 1 3 B L Z . 3 2 9 - 3 7 6 NEDERLANDSE VERENIGING VAN BELANGSTELLENDEN IN HET SPOOR- EN TRAMWEGWEZEN
OdR 2013-7 blz. 330-338 SpoBi v1_Op de Rails Basis 02-07-13 09:24 Pagina 2
R
A
I
PRORAIL In Coevorden is de financiering rond gekomen voor de aanleg van de verbindingsboog tussen de spoorlijn richting Mariënberg en het Europark. Na de aanleg van de verbindingsboog hoeven goederentreinen niet meer kop te maken in het station en kunnen de faciliteiten hiervoor verdwijnen. Het gebied rond het station kan dan opnieuw worden ingericht. De ‘Spoorboog’ bestaat uit een wachtspoor, een spoorbrug over het kanaal Almelo – De Haandrik en de Euroterminal. De Bentheimer Eisenbahn neemt de aanleg van het gedeelte tussen de brug en de Euroterminal voor zijn rekening, ProRail legt het wachtspoor aan en de gemeente Coevorden en de provincie Drenthe zorgen voor de bouw van de brug. Met de aanleg van de boog en de herinrichting van het stationsgebied is 36 miljoen euro gemoeid. Groningen Europapark Het op 9 december 2012 geopende station Groningen Europapark is uitgeroepen tot het mooiste nieuwbouwproject van Groningen. Volgens de jury is het door Studio SK/Movares ontworpen station ‘hoogwaardig en chic’. Spooraansluitingen Op het industrieterrein Moerdijk heeft buizenhandel Solines een eigen spooraansluiting in gebruik genomen. Het betreft een verlenging van het spoor van textielrecycler Marbo. Tot voor kort liep het spoorvervoer van Solines via de laad- en losplaats Moerdijk. FOTO’S VOORPAGINA: Op 8 juni 2013 werd station Utrecht Leidsche Rijn geopend, een dag later stopten er de eerste treinen. De treinstellen 4213 en 4014 komen op de dag van de opening door het nieuwe station. Foto: Raymond Kiès.
Op 17 juli 2010 waren nog zestien ‘Blokkendozen’ in het Amsterdamse straatbeeld te zien. De 782 staat voor het Centraal Station. Foto: Ries Dijcks.
330
L
N
I
E
Op het terrein van Chemelot/DSM in Geleen gaat in juli de Railterminal Chemelot (RTC) open. Deze terminal, waarin onder andere het havenbedrijf van Antwerpen en de transportondernemingen Meulenberg en Ewals deelnemen, heeft drie sporen van elk zevenhonderd meter lengte en twee portaalkranen. De terminal ligt ten noorden van het centrale emplacement. Welke vervoerders de terminal gaan bedienen en met welke treinen is nog niet duidelijk.
NS REIZIGERS Treinstam 7434 werd op 29 mei door VolkerRail van Zwolle naar de Dijksgracht overgebracht. Nadat de laatste twee actieve treinstammen serie 7400 op 30 mei uit dienst waren genomen en op de Dijksgracht waren geplaatst (zie OdR 2013-6, blz. 284), werden op 31 mei zeven van de negen stammen officieel terzijde gesteld die sinds april met een defect of verlopen onderhoudstermijn aan de kant waren gezet. De 7436 en 7476 die nog in Nijmegen stonden, werden op 3 juni door DB Schenker-locomotief 6412 naar Amersfoort gesleept en daar op het goederenemplacement gezet, waarmee ook zij formeel terzijde gingen. Op 29 juni werden ze door VolkerRail 203-4 naar de Dijksgracht gesleept. De eerder op Amersfoort GE weggezette stammen 7435, 7439 en 7474 waren op 27 juni al naar de Dijksgracht vertrokken, als laatste 7400'en op eigen kracht. Sinds de omloopwijziging van 8 juni zijn er nog maar vier diensten voor DDAR-stammen
U
W
S
7800, namelijk 2 x 2 in de spitstreinen serie 14500 Enkhuizen – Amsterdam. In de praktijk zijn er door het achterlopen van het revisieprogramma nog acht 7800’en in dienst (stand: 1 juli), waardoor dagelijks nog DDZ vervangen wordt door DDAR. Begin juni werden op het terrein van de werkplaats Zaanstraat door VolkerRail vijftien rijtuigen uit de daar staande zeven 7400-stammen gerangeerd. Zij komen in aanmerking voor verbouwing tot DDZ. Hetzelfde deed NedTrain op 18 juni met twaalf rijtuigen uit zes van de stammen die op dat moment op de Dijksgracht stonden. Op 19 juni gingen de dertien niet voor ombouw geselecteerde rijtuigen van de Zaanstraat naar de Dijksgracht en twaalf rijtuigen met betere vooruitzichten maakten de reis in omgekeerde richting, waardoor er in totaal 27 voor revisie bestemde rijtuigen in de Zaanstraat kwamen te staan. Hieronder één Bvk: de 270 7051, die (samen met een ABv en een Bv) bestemd is om DDZ-stam 7539 te vormen. Het voor deze stam bestemde motorrijtuig 390 7739 is de mDDM die al sinds maart 2006 in Haarlem staat na een hevige brand en in eerste instantie is herbouwd als prototype voor het DDZ. In Haarlem is uit de daar nog steeds aanwezige verzameling rijtuigen van de voormalige stammen 7412-7414 ABv 380 7563 uitgekozen om als eerste gereviseerd te worden tot ABv2. Dit rijtuig, en de 280 7269 als prototype Bv2, zijn de eerste waarmee een vierwagenstam DDZ tot zeswagenstam verlengd zal worden. DDM-1 VolkerRail bracht op 29 mei veertien rijtuigen DDM-1 over van de Dijksgracht naar Nijmegen, op 30 mei nog eens veertien en op 10 juni de laatste dertien. Alle 73 nog aanwezige rijtuigen DDM-1 staan nu in Nijmegen, waar de opstelcapaciteit voor terzijde gesteld materieel nu weer volledig benut is.
Bestuur:
Lidmaatschap:
Maandblad ‘Op de Rails’:
Redactie:
Maikel Rörik, voorzitter
Lidmaatschap inclusief
‘Op de Rails’, Postbus 1384,
Huub van Keulen,
Willem Jan Wiebosch,
abonnement ‘Op de Rails’
3800 BJ Amersfoort
hoofdredacteur
secretaris
voor 2013: € 53,–; jongeren
opderails@nvbs.com
Bastiaan Luytjes, secretaris
Wilfred Klaassen,
t/m 24 jaar € 25,–.
fotosopderails@nvbs.com
Emiel de Block en
penningmeester
Voor het buitenland gelden
opderails-redactiespoor
Raymond Kiès, spoor
commissarissen:
hogere bedragen.
@nvbs.com
Arthur Staal en Maurits van
Henk van den Blink, diensten
Bankrekening: 4278819 ten
opderails-redactietram
den Toorn, tram
Nederlandse Vereniging van
Rob Daale, afdelingen
name van NVBS-
@nvbs.com
Tim Goorman, musea
Belangstellenden in het
Jan Noorlander, ICT
ledenadministratie in Urmond
Spoor- en tramwegwezen
Sjoerd Bekhof,
IBAN: NL09INGB0004278819
ISSN: 0030-3321
verenigingsnieuws
BIC: INGBNL2A
Prijs van dit nummer: 6,10
Kars Cleveringa, foto’s
Opgericht 28 februari 1931
Ledenadministrateur:
Niets uit dit blad mag worden
www.nvbs.com
Kees Wolff
overgenomen zonder schrif-
Vaste medewerkers:
ledenadministratie
telijke toestemming van de
Frans Blanker, Keimpe
@nvbs.com
redactie van ‘Op de Rails’. De
Hazewindus, Gijs Kool, Timo
Verenigingsadres:
adreswijzigingen, nazending
Opzegging lidmaatschap
redactie kan ingezonden bij-
Millitz, Bas Schenk, Dick van
NVBS, Postbus 1384
Op de Rails
uiterlijk voor 1 december
dragen inkorten of weigeren.
der Spek, Gérard van
3800 BJ Amersfoort
schriftelijk aan het
Teeffelen, Chris Vonk, Paul
secretariaat@nvbs.com
verenigingsadres of per
Wiggenraad
bankrekening: 46.78.04.745
Excursies:
e-mail aan
ten name van NVBS in
Geert Gorissen
ledenadministratie
Zet- en drukwerk:
Urmond
sne@nvbs.com
@nvbs.com.
Verloop, Alblasserdam
OP DE RAILS 7-2013
OpdeRails
OdR 2013 07 blz 344-346 trabi_Op de Rails Basis 01-07-13 18:30 Pagina 2
Gaasperplas en de Isolatorweg is men begonnen met de uitbreiding van het aantal opstelsporen.
DEN HAAG
AMSTERDAM In verband met werkzaamheden rijdt metrolijn 50 sinds 27 mei tussen de Isolatorweg en Gaasperplas, lijn 51 tussen Amstelveen en de Spaklerweg en lijn 54 tussen CS en Gein. Van zondag- tot en met donderdagavond is lijn 54 na 20.30 uur ingekort tot het Amstelstation. Volgens het GVB is dit noodzakelijk omdat men niet goed kan regelen dat in de periode tussen 20 en 20.30 uur de ingekorte treinen en de treinen die nog vanaf het CS komen bij het Amstelstation op juiste wijze verweven worden. Hierdoor is het nodig de gehele dag een vereenvoudigd metronet te exploiteren. Op de drie metrolijnen (lijn 53 is tijdelijk opgeheven) rijden de treinen in de spits om de vijf minuten, tussen de spitsen om de zes minuten en in de avonduren op zaterdag en zondag om de 7½ minuut. Hierbij wordt uitgegaan van een cross-platformoverstap op de stations Van der Madeweg (lijn 50 en 54) en Spaklerweg (lijn 51 en 54). De praktijk leert dat deze aansluitingen in de helft van de gevallen niet worden gehaald. Tussen 7 juli en 25 augustus is de metrotunnel buiten gebruik wegens werkzaamheden. Lijn 54 is dan ingekort tot het Amstelstation en pendelbuslijn 59 verzorgt de verdere verbinding naar het CS. Lijn 5 kreeg op 27 mei een nieuwe dienstregeling waarbij in de avonduren de frequentie is verhoogd van tien naar 7½ minuut. Op 21 juni keerden de lijnen 9 en 14 terug op het normale traject via de Amstelstraat en het Waterlooplein en sinds 29 juni kan lijn 14 weer gebruik maken van de Mauritskade.
Trammaterieel De 821, 837 en 903 kregen nieuwe deuren. Als eerste van de 12G-wagens ging de 833 op 22 mei per trailer van de Hoofdwerkplaats Rail in Diemen naar constructiebedrijf Castricum in Winkel. Evenals bij de 11G-wagens gaat het hierbij om een carrosseriebeurt. Van de 781 werd de reclame voor de Europa league verwijderd en de 2057 en 2058 kregen een nieuwe verflaag. Na de Koningstram rijdt in korte tijd weer een Combino beplakt rond. Op 30 juni kwam de 2125 als Ajaxtram in dienst. Hij maakt reclame voor het nieuwe clubshirt. Metro In juli is begonnen met de vernieuwing van de aandrijfaskoppelingen tussen de motoren en tandwielkasten van het CAF-materieel. Er zijn hiermee al jaren problemen en na juridisch trouwtrekken is een overeenkomst bereikt tussen GVB en CAF. Met M5-stel 111+112 werden proefritten gemaakt en de 107+108 en 109+110 reden instructieritten. M5-stel 113 arriveerde op 21 juni vanuit de Poolse fabriek van Alstom. Moest de introductie in mei nog worden uitgesteld om technische redenen, op 26 juni kwam dit ‘Metropolis’-materieel na een bescheiden ceremonie in dienst op lijn 50. Op het terrein van de Lijnwerkplaats Metro nam het GVB de nieuwe wielenslijpbank in gebruik die ook geschikt is voor het slijpen en afdraaien van tramwielen. Als eerste werden hier de wielen van Combino 2060 onderhanden genomen. De nieuwe hal, met drie 120 meter lange sporen voor het nieuwe metromaterieel, begint vorm te krijgen. Aan de
Tussen 22 mei en 14 juli is de halte Van Zeggelenlaan van lijn 16 stadinwaarts buiten gebruik in verband met werkzaamheden op de Goeverneurlaan. Sinds 17 juni wordt weer gewerkt aan kademuren langs de Conradkade. Deze keer is dat tussen de Chasséstraat en de trambrug bij de energiecentrale. Lijn 11 rijdt vanuit Scheveningen Haven weer via de eerder gebruikte omleidingsroute: van de halte Statenlaan via Statenlaan, Waldeck Pyrmont-kade en Loosduinseweg. Vanaf de halte Delftselaan wordt de eigen route naar station Hollands Spoor gevolgd. In omgekeerde richting rijden de trams over de normale route. De werkzaamheden zullen ongeveer een jaar duren. Tegelijk vindt op het tramloze traject onderhoud plaats aan het spoor en de haltes als voorbereiding op de Avenio-trams. Materieel Op 24 mei verliet de 3110 met een nieuwe verflaag de remise Zichtenburg om plaats te maken voor de 3121 die op zijn beurt op 31 mei de plaats in de spuitcabine vrij maakte voor de 3113 en voor afwerking terug naar de Lijsterbesstraat ging. Op 7 juni kwam de 3144 naar Zichtenburg. Als tweede werd die dag de 3146 daar naartoe overgebracht. De 3113 keerde gespoten terug naar de Lijsterbesstraat. De 3024 ging na herstel van aanrijdingschade naar de Lijsterbesstraat. Museumnieuws Tijdens Vlaggetjesdag op 8 juni werd weer met historische trams gereden. Het HOVM zette de PCC's 1165 en 1210 in op lijn 11 tussen station Hollands Spoor en Scheveningen Haven. De Tramweg-Stichting reed met de HTM 2 en de NZH A327 tussen ScheveninEen CAF-stel van lijn 50 en een Zilvermeeuw van lijn 54 hebben zojuist passagiers aan elkaar overgegeven. Op de achtergrond wacht een M5-stel op het opstelterrein op betere tijden. Amsterdam, Van der Madeweg, 7 juni 2013. Foto: Illya Vaes.
344
OP DE RAILS 7-2013
OdR 2013 07 blz 349-354 Artikel Blokkendozen_Op de Rails Basis 01-07-13 18:35 Pagina 1
De fonkelnieuwe 780 in de zomer van 1979 gezien in de boog Beethovenstraat/Strawinskylaan. Foto: Tim Boric.
De Amsterdamse serie 9G-10G Begin 1981 werd de laatste conventionele gelede tram afgeleverd aan het GVB. Ruim drie decennia later staan de resterende exemplaren op de nominatie om uit de actieve dienst te verdwijnen. In twee artikelen staan we stil bij de trams van het type 9G/10G, beter bekend als Blokkendozen. In het eerste deel gaan we in op het ontwerp en de techniek van deze trams. HANS DE HAAN
a de indienststelling van de trams van het type 8G (de serie 725-779), geleverd door Linke Hofmann Busch (LHB) uit Salzgitter (D), hield men er al rekening mee dat meer trammaterieel nodig zou zijn. Het GVB had van de fabrikant al een aanbieding gekregen voor de levering van een vervolgbestelling op deze 55 trams. Het prijsverschil met de Amsterdamse variant van een eventuele Nederlandse standaardtram (zie voor de geschiedenis daarvan OdR 2012-10, blz. 494) was zodanig groot dat het niet al te veel moeite kostte om het Ministerie van Verkeer en Waterstaat ervan te overtuigen dat een nabestelling bij LHB economisch de meest aantrekkelijke optie zou zijn.
N
Bestel- en aanschafprocedure Met ingang van de winterdienst op 16 oktober 1977 werd het eerste gedeelte van de metro geopend tussen het Weesperplein en de beide eindpunten in de Bijlmermeer (Gaasperplas en Holendrecht). Ook kwamen er twee nieuwe tramlijnen bij: de lijnen 6 en 12. Bovendien kreeg lijn 10 een aanzienlijke versterking om de op het Weesperplein aankomende metropassagiers verder te vervoeren en deze in omgekeerde richting naar de metro te brengen. Nog juist voor het zomerreces van 1977 ging de gemeenteraad akkoord met een krediet voor de aanschaf van 25 nieuwe trams om deze uitbreiding van de dienst mogelijk te maken. Omdat de procedure voor de kredietverlening
OP DE RAILS 7-2013
349
OdR 2013-7 blz. 355-361 DSSU v2_Op de Rails Basis 02-07-13 09:04 Pagina 1
Intercity’s uit de richtingen Amsterdam (VIRM) en Gouda (treinstellen 4201 en 4014 als trein 1731 Den Haag C – Enschede) banen zich een weg over de vele wissels aan de noordzijde van Utrecht Centraal; 8 juni 2013. Foto: Raymond Kiès.
DoorStroomStation Utrecht Op 18 april maakte het Ministerie van Infrastructuur en Milieu bekend dat er 270 miljoen euro wordt uitgetrokken ten behoeve van betere doorstroming, minder verstoringen en ruimte voor meer treinen op Utrecht Centraal. HENRY VAN AMSTEL EN ERIC TERWOLBECK*
taatssecretaris Mansveld, die dag op bezoek in Utrecht, verwoordde het aldus: ‘Utrecht Centraal is het drukste station van Nederland. Wie van bovenaf naar het station kijkt, ziet een spaghetti van sporen. Door deze spaghetti te ontwarren geven we het treinverkeer meer ruimte. Zo kunnen reizigers tussen Amsterdam en Eindhoven en tussen Schiphol en Nijmegen straks nog vaker een trein pakken en neemt de betrouwbaarheid van dit spoorwegknooppunt toe’. Het aanpassen van de spoorweginfrastructuur op Utrecht Centraal maakt onderdeel uit van het Programma Hoogfrequent Spoorvervoer (PHS). Dit heeft als doel reizigers op de drukste trajecten in de Randstad en naar Arnhem/Nijmegen en Eindhoven in de toekomst ‘spoorboekloos’ te laten reizen. Het is de bedoeling dat alle reizigerstreinen uiteindelijk in een tien minutenfrequentie gaan rijden. Het PHS heeft vier speerpunten: - Hoogfrequent spoorvervoer op de drukste trajecten in de Randstad. - Samenhangende regionale OV-systemen waarvan het spoorvervoer de ruggengraat vormt. - Kwalitatief goede reistijden naar de landsdelen. - Toekomstvaste routestrategie spoorgoederenvervoer.
S
Het laatste speerpunt is gericht op de verbetering van de goederenassen Zuid (Kijfhoek – Venlo) en Oost (Elst – Oldenzaal). Ten behoeve van het reizigersvervoer zijn daarnaast vier corridors benoemd: - OV SAAL: Schiphol – Amsterdam – Almere – Lelystad; - Alkmaar – Amsterdam – Utrecht – Den Bosch – Eindhoven; - Schiphol – Utrecht – Arnhem – Nijmegen; - Schiphol – Leiden – Den Haag – Rotterdam – Dordrecht – Breda – Eindhoven. Het hiervoor benodigde investeringvolume is bepaald op vierenhalf miljard euro. Ondanks de bezuinigingsronde van het kabinet-Rutte is het programma als zodanig niet aangetast. Wel is de beoogde voltooiing van 2020 naar 2028 doorgeschoven, zodat het investeringsbedrag per jaar aanzienlijk is afgenomen. Er wordt een groot aantal maatregelen voorzien die kunnen variëren van complete ombouw van emplacementen tot uitbreiding van opstelterreinen en reistijdverkorting. Boven-
*) Henry van Amstel en Eric Terwolbeck zijn werkzaam bij Movares en zijn leden van het projectteam VleuGel/DSSU.
OP DE RAILS 7-2013
355
OdR 2013-7 blz. 362 - 368 Borkum v0_Op de Rails Basis 02-07-13 09:35 Pagina 2
Op 19 augustus 2012 was in verband met het warme weer een extra afvaart ingelegd tussen de Eemshaven en Borkum v.v. Het schip ‘Groningerland’ arriveert in de haven van Borkum terwijl rechts de aansluitende trein naar het dorp gereed staat. Foto: Bastiaan Luytjes.
De Borkumer Kleinbahn Op het Duitse Waddeneiland Borkum ligt de enige dubbelsporige smalspoorlijn van Duitsland. Het eiland is met een oppervlakte van bijna 31 km2 het grootste Oost-Friese Waddeneiland en heeft ongeveer 5.500 bewoners. In 1888, nu 125 jaar geleden, werd de spoorlijn tussen de haven en het dorp samen met een nieuwe aanlegsteiger geopend. KARS CLEVERINGA
n februari 1879 woedde in de vuurtoren op het eiland een grote brand die deze toren dermate beschadigde dat men besloot een nieuwe te bouwen. De werkzaamheden daarvoor begonnen ongeveer twee maanden later. De bouwmaterialen werden aangevoerd met schepen die voeren naar Das Hopp aan de zuidoostkant van het eiland. Dit was alleen met hoogwater te bereiken, maar het lossen kon alleen bij eb gebeuren. De bouwmaterialen werden in eerste instantie vervoerd met paard en wagen, om de capaciteit te verhogen legde de firma Habich & Goth een vijfenhalf kilometer lange paardenspoorlijn aan. De lijn met een spoorwijdte van 900 mm liep naar het dorp aan de westkant van het eiland en kostte 47.000 mark. Dankzij de spoorlijn konden de paarden twaalf tot zestien keer zoveel lading vervoeren; dit gebeurde met tweeassige lorries. Mede hierdoor kon de nieuwe vuurtoren in slechts zeven maanden worden gebouwd. Het spoor bij de overslag lag overigens bij vloed over een lengte van ongeveer negenhonderd
I
362
OP DE RAILS 7-2013
meter onder water. Voor de aanvoer van materialen voor de bouw van golfbrekers en strandwallen kwam al snel in de Westdünen een aftakking en werd de spoorlijn vanaf de bouwplaats van de vuurtoren verlengd tot de kust. Door deze uitbreidingen kreeg de paardenspoorlijn een lengte van zo’n acht kilometer. Nadat de vuurtoren op 15 november 1879 in gebruik was genomen bleef de spoorbaan in gebruik voor de materiaaltransporten voor de kustversterking. Toen in 1882 ook deze werkzaamheden waren afgerond bleef de spoorlijn liggen.
De voorbereiding Tot 1850 was er een tweewekelijkse veerverbinding met Borkum, daarna werd de frequentie verdubbeld. De boten vertrokken afwisselend van Emden en Greetsiel, tussen Emden en Norden. Als de zee rustig was, kon de stoomboot aanleggen voor het zuiderstrand, maar bij stormachtig weer moest de boot in de Fischerbalje voor anker. De reis naar
OdR 2013-7 blz. 369-371 Enschedé v4_Op de Rails Basis 01-07-13 19:03 Pagina 3
Het station Valkenburg, in 1853 ontworpen door Jacobus Enschedé Joh.zn; rond 1900. Foto: Stichting NVBSRailverzamelingen.
Een merkwaardige spoorwegcarrière
Jacobus Enschedé Joh.zn De affaire rond het Noorderspoor van de Nederlandse Rhijnspoorweg, zoals beschreven in Op de Rails 2012-8, blz. 388-395, leidde tot het ontslag van de ingenieur van die maatschappij, Jacobus Enschedé Joh.zn. Het lijkt er sterk op dat deze zich aan zijn baan bij de NRS vertild heeft. Maar ook zijn verdere loopbaan is bepaald opmerkelijk, reden om die hier uit de doeken te doen. RENÉ T. JONGERIUS
acobus Enschedé Joh.zn. (1824-1889) was een telg uit het bekende Haarlemse drukkersgeslacht. In Delft volgde hij de opleiding tot civiel ingenieur. Vermoedelijk is hij aan het begin van zijn loopbaan werkzaam geweest voor de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij. Daarna kwam hij in dienst van de Aken Maastrichtse Spoorweg en ontwierp daar in 1853 het station Valkenburg. Dit gebouw staat tegenwoordig op de monumentenlijst; gelet op het verdere verloop van zijn carrière een opmerkelijke prestatie!
J
Op 1 januari 1858 trad hij bij de Nederlandse Rhijnspoorweg-Maatschappij (NRS) aan als opvolger van de boos opgestapte ingenieur-directeur Van Reede van Oudtshoorn. Overigens niet als ’ingenieur-directeur’ maar als ’ingenieur der maatschappij’, minder status en minder salaris. En niet alleen dat: de functies van ingenieur en van chef van de
lopende dienst werden samengevoegd. Een besparing zeer naar de zin van de Engelse aandeelhouders, maar kennelijk toch iets te veel van het goede, want in 1861 werd zijn functie weer gesplitst en kwam er een afzonderlijke ’administrateur van het verkeer’. Aanvankelijk leek alles naar wens te gaan. In juli 1861 werd Enschedé (evenals zijn collega, de ingenieur-werktuigkundige J. Verloop Cz) benoemd tot Officier in de Orde van de Eikenkroon*), ongetwijfeld op voordracht van de directie. In het hoog oplopende conflict met de Raad van Toezicht op de Spoorwegdiensten (RvT) over de toestand van het *) De Orde van de Eikenkroon is een in 1841 ingestelde Luxemburgse onderscheiding. De koningen Willem II en Willem III waren door een personele unie ook Groothertog van Luxemburg en gebruikten de onderscheiding zo vaak dat men die als een Nederlandse huisorde ging zien.
OP DE RAILS 7-2013
369
OdR 2013-7 blz. 372-375 Verenigingsnieuws_Op de Rails Basis 01-07-13 19:08 Pagina 3
V E R E N I G I N G S N I E U W S Jongeren bezoeken de STAR Op 26 mei zocht een aantal NVBS-Jongeren de meest noordelijk gelegen museumspoorlijn van ons land op. Voor sommige deelnemers betekende dit een lange reis met trein en bus naar Stadskanaal. Na een warm welkom bij de STAR begon de dag met een slag Musselkanaal achter de rode MaK-diesellocomotief uit 1955. Er was voldoende gelegenheid om leuke foto’s van de trein, die verder nog uit twee tweeassige Württembergse rijtuigen bestond, te maken. Daarna stond een uitgebreide rondleiding in het museum en de rijtuigloods op het programma. Naast de interessante tentoonstelling ‘Van NOLS tot STAR’ trok de kop van DE-1 motorrijtuig 21 de belangstelling. Deze is vorig jaar opgeknapt met een origineel bedieningspaneel en diverse accessoires. Veel bekijks trok de speciaal voor de NVBS-jongeren klaargezette diesellocomotief 2278 die met twee VAM-wagens een leuk voorproefje vormde voor de fotorit die de STAR op 15 juni zou organiseren. Ook de twee ‘Sikken’ op het naastliggende spoor trokken bekijks en dan vooral de gerestaureerde groene 204. De rondleiding werd afgesloten met een bezoek aan de werkplaats, waar zich onder andere de in restauratie zijnde stoomlocomotief 52 8060 bevindt, die later dit jaar in dienst moet komen. Van het Donderbusrijtuig oogstte het recent opge-
knapte interieur veel lof. Nadat iedereen weer was verzameld, werd een retourrit naar Wildervank gemaakt achter de Russische stoomlocomotief TE-5933. Omdat een overweg nog hersteld moest worden, kon de trein
Veel aandacht voor de werkzaamheden van de STAR in de eigen werkplaats die ook een DDR-vrachtautootje van het merk Framo blijkt te herbergen. Het was één van de hoogtepunten van een geslaagde dag in het hoge noorden; 26 mei 2013. Foto: Bruno Batenburg. Links: de excursietrein met de locomotieven E40 128 en 140 423 in Breyell. Links onder: Locomotief E71 19 dateert uit 1921. Rechts onder: De excursie naar Koblenz Lützel was leuk voor jong en oud. Foto’s (22 juni 2013): Op de Rails.
Stichting NVBSExcursies
www.nvbs.com/excursies
Verslag bezoek DB-Museum Koblenz Lützel Op 22 juni bezocht de NVBS de Aussenstelle van het DB-Museum in Koblenz Lützel. De reis werd in stijl gemaakt met een trein van het museum. Deze bestond uit twee Bm-rijtuigen en Amvz met aan weerszijden een elektrische locomotief: de groene E40 128 en de blauw-beige 140 423. Doordat de excursietrein niet in Venlo mocht komen moest de reis in Kaldenkirchen beginnen en eindigen. SNE had ervoor gezorgd dat de 160 deelnemers vanaf Venlo met eurobahn konden reizen. In de excursietrein was het gezellig en doordat van de Bm-rijtuigen de ramen open kunnen, beleefden velen de reis hangend uit de trein. Het museum in Koblenz herbergt een groot aantal locomotieven. De meeste daarvan zijn nog maar recent buiten dienst gesteld en ook van series die nog bij DB rijden zijn exemplaren aanwezig. Er zijn slechts enkele stoomlocomotieven aanwezig en het aandeel van vooroorlogse locomotieven is laag. Het museum richt zicht voornamelijk op elektrische locomotieven, maar de V160-familie is goed vertegenwoordigd met vier exemplaren.
372
OP DE RAILS 7-2013
niet verder rijden dan Wildervank. Ondanks dat heeft iedereen van de reis genoten. De NVBS-Jongeren kunnen terugkijken op een leuke en interessante dag, met dank aan de vrijwilligers van de STAR!
Oorspronkelijk was het de bedoeling ook nog een rondrit te maken achter de oudste elektrische locomotief van het museum, de E69 03, maar doordat er geen dienstregelingspaden konden worden gevonden, moest hiervan worden afgezien. Het deerde de excursiegangers nauwelijks want in en rond het museum viel genoeg te beleven. Ook was er goed uitzicht op de hoofdspoorlijn waar goederentreinen van talloze vervoer-
ders vaak op blokafstand voorbij kwamen. De terugreis verliep in dezelfde gemoedelijke sfeer als de heenreis. Alleen kampte de Avmz met een defecte klimaatbeheersing zodat de temperatuur in dit rijtuig hoog opliep. Maar zelfs dat kon niet verhinderen dat na aankomst in Kaldenkirchen het perron bevolkt werd door tevreden NVBS’ers: iedereen was het er over eens dat het een leuke dag was geweest.