Recensent en Boeken

De recensent

We schrijven januari 2019. Anuna De Wever en Kyra Gantois roepen op tot een wekelijkse schoolstaking voor het klimaat. De eerste donderdag geven 3.000 scholieren gevolg aan hun oproep en nemen de publieke ruimte in. De tweede week zijn het er al 12.500. Op de derde donderdag komen er 35.000 jongeren naar Brussel en zijn er ook acties in Antwerpen, Gent, Oostende, Tienen, Sint-Niklaas, Namen en Luik. Een aantal politici zijn er als de kippen bij om de beweging monddood te maken met een moraliserende framing. De protesterende jongeren worden afgeschilderd als aandachtzoekende spijbelaars, misnoegde scholieren voor wie elk excuus goed is om niet naar school te hoeven gaan. Hun terechte politieke verzuchtingen worden gemakshalve onder de mat geschoven. De reductionistische visie op politiek die deze politici uitdragen moge duidelijk wezen: burgers kunnen eens om de zoveel jaren hun politieke mening kenbaar maken in het stemhokje en moeten voor de rest hun mond houden terwijl de beroepspolitici het land besturen. In Democratie en educatie bepleit Pieter Meurs, als docent verbonden aan de vakgroep Educatiewetenschappen van de VUB, dat aan politiek doen meer is dan louter besturen. Door ons individueel en collectief engagement geven wij mee vorm aan de samenleving. Kenmerkend voor een gezonde democratie is dat ze een publieke ruimte waarborgt waarbinnen geëngageerde burgers politiek kunnen ageren om zo de krijtlijnen van het maatschappelijk bestel te kunnen hertekenen en dat deze publieke ruimte tevens een educatieve ruimte is. Een gezonde democratie legt haar burgers niet – of toch niet louter - op wat ze moeten denken maar geeft hen de ruimte om hun eigen leermomenten vorm te geven opdat ze zelf kunnen sleutelen aan nieuwe maatschappelijke spelregels. In het eerste deel van zijn boek analyseert Pieter Meurs hoe er vandaag over politiek wordt gedacht en welke ruimte er bestaat voor maatschappijverandering. Hierbij maakt hij gebruik van de politieke theorieën van onder meer Slavoj Žižek, Chantal Mouffe en Jean-Luc Nancy. Hij wijst op het gevaar van depolitisering en postpolitiek, die een reductie inhouden van politiek tot louter maatschappelijk management onder leiding van neoliberale technocraten waarbij de rol van de burger beperkt wordt tot die van consument. Hij bepleit verder om een onderscheid te maken tussen de politiek en het politieke. ‘Het politieke verwijst met andere woorden niet naar de alledaagse institutionele bestuurspraktijken van een bepaalde samenleving, niet naar de politique politicienne, noch naar de politieke economie, maar naar het verschil in opvattingen en identiteiten dat constitutief is voor de manier waarop een samenleving geïnstitutionaliseerd wordt.’ Het kapitalisme is evenwel dusdanig machtig dat deze de publieke ruimte voor burgers waarbinnen sociaal protest en maatschappelijke bewegingen vorm kunnen krijgen, zo klein mogelijk houdt. Wat dat betreft fungeert de publieke ruimte voor de democratie als een kanarie in een koolmijn. Krimpt de publieke ruimte in, dan schort er wat aan de democratie. In het tweede deel beargumenteert de auteur dat de publieke ruimte niet alleen een politieke ruimte is, maar ook een educatieve ruimte. De wisselwerking tussen politiek en educatie is allesbehalve onlogisch. Willen burgers mee kunnen participeren aan de vormgeving van de samenleving, dan hebben ze specifieke vaardigheden nodig en een zekere notie van wat politiek inhoudt. Het gevaar van instrumentalisering en individualisering loert evenwel om de hoek, waarbij formele burgerschapseducatie wordt ingezet om jaknikkers, loonslaven en consumenten te kweken. Vrijheid wordt dan volledig losgekoppeld van politieke participatie, de burger is alleen nog vrij om te consumeren. Dat de publieke ruimte leermogelijkheden biedt wordt te weinig erkend. Nochtans, de praktijken en dynamieken die sociale bewegingen, burgerinitiatieven, verenigingen en maatschappelijk activisme te bieden hebben, barsten van de leerkansen en dragen bij tot de ontwikkeling van kennis, vaardigheden en begrip voor andere visies. Pieter Meurs concludeert dat de relatie tussen het politieke en burgerschapseducatie een ruimte inhoudt die zich verzet tegen de dominante ideologie van de politieke economie en dat dit soort burgerschapseducatie werkelijk transformatief en disruptief is. Met democratie en educatie levert Pieter Meurs een sterk wijsgerigagogisch werk af dat tot nadenken stemt. Het is ook een noodzakelijk boek voor de actoren in het middenveld, die stilaan moeten inzien dat de jaren van gedepolitiseerd werken weinig vruchten hebben opgeleverd. Zijn oproep voor een vorm van burgerschap die niet op voorhand ideologisch is ingekleurd en een publieke ruimte die ruimte laat voor politiek experiment en burgers leermogelijkheden biedt, kunnen we dan ook alleen maar onderschrijven.

Tom Cools Democratie en Educatie. Over burgerschap en aatschappelijke verandering, Pieter Meurs, VUBPRESS, 2021

EXCLUSIEF VOOR AVF-LEDEN! GENIET VAN 20 % KORTING OP OP DEZE BOEKEN. SURF NAAR

www.epo.be/nl/12-boekenportaal

BESTEL HET BOEK EN GEBRUIK DE KORTINGSCODE DNG202102 IN JE WINKELMANDJE.

11 BELGICA MAARTEN INGHELS

EEN LANDLOPER OP BATTERIJEN

NAWOORD DIRK LEYMAN

VOETNOOT

WANDELEN MET FLORA

Dit zelfrelativerende en tragikomische verhaal vertrekt van een uniek wandelproject maar gaat via filosofische zijpaden net zo goed over het 'wandelisme' als een religie voor atheïsten en de zeepbel van de groene economie. Een waan-zinnig boek. Een koppel stelt zich een duidelijk doel: 1000 kilometer stappen van de Atlantische Oceaan naar de Middellandse Zee, langs de kamlijn van de Pyreneeën. Mét baby Flora op hun rug of aan hun zij. Onverantwoorde waanzin, of zinvol buiten de lijntjes kleuren? Referentie: 9789491297519

SPOORZOEKEN IN HET LANDSCHAP STAPPEN IN ZUID-BELGIË

Tien thema's om u aan het stappen te krijgen in het zuiden van België. Stuk voor stuk gedroomde voorwendsels om de stapschoenen aan te trekken. Louis Meersmans houdt niet van wandelen: hij stapt. Liefst van al nog alleen. Het is een verslaving, een onweerstaanbare drang. Hij is een stapper die niet meer kan stoppen. Stappen is een vorm van reizen, ontdekken. Daarover gaat Spoorzoeken in het landschap, waarin Louis Meersmans tien thema's verzamelt om ook u op stap te krijgen in het zuiden van België Om de aandacht niet van het stappen en van het landschap af te leiden met het bestuderen van kaarten, is van elke thematrip ook de gps-track digitaal beschikbaar! Referentie: 9789490738198

IN CONTACT MET DE NATUUR

Wat gebeurt er met ons als we de natuur intrekken, als we tussen hoge bomen wandelen, vogels zien overvliegen of mieren met strootjes zien slepen? Wat maakt dit contact zo bijzonder en ook zo anders als het contact met mensen? En waarom vinden we de natuur eigenlijk mooi, met al die kleuren – zonder enige afstemming – door elkaar heen? Dit boekje wil op dit soort vragen een antwoord geven. Het beschrijft het unieke van de natuurervaring, met daarin de rol van al onze zintuigen: zien, horen, ruiken, voelen. Het beschrijft wat de natuur voor ons betekent, wat die met ons doet, maar ook hoe wij zelf de natuur van alles toedichten: hertjes zijn lief en een wolf is vals. In contact met de natuur geeft ook aan hoe contact kan variëren, van oppervlakkig tot heel intens. Al lezende zullen we beter begrijpen hoe onze eigen natuurbeleving verschilt van die van anderen en waar onze fascinatie voor de natuur vandaan komt. Referentie: 9789086841783

SPECIALE AANBIEDING! 25% KORTING VOOR ONZE LEDEN! KRUIMELDIEF

Een poëtische maar ook rauwe elegie over moederkeszalf, afscheid nemen, terugblikken en herinneren. Maar ook over witte gangen, liefdeloze lakens en … zusterliefde. Misschien wel het debuut van het jaar. Een ziekte verteert het lichaam van de moeder van Hind en Fatima-Zahra Eljadid. Het is een traag en pijnlijk aftakelingsproces en het komt bovenop de vechtscheiding van haar agressieve ex-man, en bovenop de angst en de armoede. Referentie: 9789462672734 Extra korting voor onze leden met de code ‘DNGkruimeldief’ in het winkelmandje van EPO.

EEN LANDLOPER OP BATTERIJEN

Op zijn smartphone volgt de auteur het Antwerpse stratenplan en komt hij uit waar hij niet moet zijn. Het spannende verslag van een louterende wandeling met een einde dat even onbevredigend is als onverwacht. Referentie: 9789078068914