Gedicht

Michaël Vandebril

‘ga met mij reisgezel over deze uitgesleten keien van roma tot brundisium ons wordt geen poëzie gevraagd het is de oude weg die verzen schrijft kom stenen spreek me aan zing van herders hoeren en soldaten wie daar prevelt onze naam’

Dit is de aanhef van het 455 verzen tellend gedicht ‘Op de weg van Appia’, een reisgedicht van Michaël Vandebril. De poëtische tocht van 650 kilometer langs de Via Appia van Rome naar Brindisi kan beginnen.

Jaren geleden heb ik getracht u aan te zetten om het debuut van Vandebril ‘Het vertrek van Maeterlinck’ te lezen. Toen wist ik nog niet dat de bundel bekroond zou worden met de Herman de Coninckprijs. Ik citeer uit het juryrapport: ‘Hij rijgt op een sublieme manier woorden tot verzen, verzen tot beelden, beelden tot een gevoel en een gevoel tot een dichtsensatie.’ In 2016 verschijnt ‘New Romantics’ (Uitgeverij Polis, Antwerpen, 2016, 64 p.) inmiddels vertaald in het Frans en het Roemeens. Een statement van de dichter op de achterflap luidt: ‘Poëzie zal romantisch zijn of zal niet zijn’, een parafrase van de slotzin van Breton’s ‘Nadja’ maar tevens een wat provocerend statement dat recht heeft op een debat of op zijn minst van de overwegingen van de lezer.

‘Op de weg van Appia’ is de neerslag van een reis die Vandebril en Bart Pluym in 2018 hebben gemaakt met een Fiat 500 van Brindisi naar Rome langs de Via Appia of op wat ervan overblijft en van een tweede tocht in 2020, maar nu in omgekeerde richting. Een afstand van 455 Romeinse mijlen (een Romeinse mijl bedraagt 1,479 km), gevat in evenveel verzen en 15 geschilderde sfeerbeelden van Bart Pluym. In korte verzen, waaruit hoofdletters en zintekens zijn gebannen, nemen zij ons mee door de mooie Zuiderse landschappen, door bergen en moerassen, langs rivieren, eeuwenoude stadjes en monumenten uit de oudheid tot ze hun bestemming bereiken: Brindisi, waar ‘de poort naar het oosten/ staat open dromen/ van de oversteek/ naar de balkan/ over de weg van egnatia/ tot constantinopel...’

Je kunt het gedicht lezen alsof het de vertaling is van een reisverhaal uit de oudheid (in de hand gewerkt door het gebruik van de antieke plaatsaanduidingen), tot onverwacht een anachronisme opduikt waardoor die illusie bewust wordt doorprikt. Dat gebeurt bv. wanneer de namen opduiken van de 18de-eeuwse schilder Carlo Labruzzi en van zijn tijdgenoot de Engelse Sir Richard Colt Hoare, of waar Pasolini’s evangelie ter sprake komt. Ook wanneer ‘tabaksbladeren bij elkaar gehakt door zwarte slaven’ worden gesignaleerd, weet je dat we even de oudheid hebben verlaten, want van tabak kon pas sprake zijn nadat Columbus die uit Amerika meebracht. In Taranto waar ‘de oude kolonie kreunt/ onder gekonkel en gif/ de moordenaar is onder ons/ en we laten hem ongemoeid’ wordt verwezen naar een milieuschandaal

rond een vervuilende staalfabriek waartegen tot vandaag wordt geprotesteerd.

Hier en daar werden korte citaten van auteurs uit de 20ste eeuw handig verborgen in de verzen: o.m. uit een postkaart van Sigmund Freud, uit ‘Een voetreis naar Rome’ van Bertus Aafjes, uit de ‘Alabama Song’ van Bertolt Brecht en Kurt Weill en uit de ‘Cantos’ van Ezra Pound. Dat spelen met onderliggende betekenissen maakt deel uit van de charme en de originaliteit van de invalshoek die de dichter heeft gekozen. Vandebril voegt een interessante documentatie toe aan de bundel, waarin hij al deze verborgenheden en nog veel meer onthult, onmisbaar voor al diegenen die ‘over deze uitgesleten keien’ in zijn voetspoor willen treden. Die aantrekkelijke gedachte mag u echter niet afleiden van de vitaliteit en de intensiteit van deze poëzie en van het enthousiasme waarmee Vandebril de lezer gedurende het hele parcours door de tijdloze landschappen gidst.

‘Op de weg van Appia’ is een eerlijk en open gedicht, waarin de dichter zich niet laat verleiden tot overbodige metaforen. De sfeervolle illustraties van zijn kompaan Bart Pluym werden uitgevoerd met houtskool, aquarel en inkt. Sommige zijn gebaseerd op oude tekeningen van de hogergenoemde Labruzzi, andere op onderweg genomen foto’s. Met deze derde bundel bevestigt de dichter zijn al eerder gebleken maturiteit en verovert hij een belangrijke plaats in de Nederlandstalige poëzie.

Keuze gedicht en tekst: Peter Benoy

OP DE WEG VAN APPIA

Fragment (verzen 353 tot 386)

SILVIUM in puglia heeft de dag voeten in de aarde de weg verschijnt en verdwijnt als een geest een kleine villa bij het ravijn biedt ons onderdak ik breng de nacht door in het wit van het helderste sterrenlicht de wind raast langs mijn oren ik sta in de grotkerk een engel valt op de grond de aartsengel haalt de ketens aan de kloof licht op cipressen wijzen als groene fakkels naar de hemel die nog is toegedekt ik zie mensenbotten oude fresco’s mijn kloppend hart krijgt een nieuwe naam glanzend als de zee

MATEOLA snelweg naar matera stenen puzzel van steegjes en trappen in de laatste zon steile klim naar chiesa di santa maria di idris de nacht doorgebracht in een hol verwarmd door varkens en kippen we delen nederig oren en raapstelen en wachten op een wonder als in pasolini’s evangelie

Michaël Vandebril

© Bart Pluym

Wij zijn er voor jou!

Bij deMens.nu staat de mens centraal. Mensen hebben mensen nodig. En mensen willen verbonden zijn met elkaar. Daarom vind je overal in Vlaanderen en Brussel een huisvandeMens in je buurt.

In een huisvandeMens kan je terecht voor:

Informatie Bij ons vind je informatie over levensbeschouwelijke onderwerpen, over het vrijzinnig humanisme en zijn waarden, en over ethische en maatschappelijke thema’s zoals euthanasie, abortus, mensenrechten …

Vrijzinnig humanistische plechtigheden Wil je graag stilstaan bij een belangrijke gebeurtenis in je leven? Wij helpen je bij de organisatie van een vrijzinnig humanistische plechtigheid bij een geboorte of adoptie, een huwelijk of relatieviering, een overlijden of afscheid …

Gesprekken Bij ons kan je terecht voor gesprekken omtrent levensvragen en zelfbeschikking, levensbeschouwing en zingeving.

Waardig levenseinde Wij bieden informatie over euthanasie, patiëntenrechten, palliatieve zorg … en helpen je met het opstellen van een wilsverklaring.

Gemeenschapsvorming Een huisvandeMens werkt als vrijzinnig humanistische draaischijf en geeft ondersteuning aan onze lidverenigingen. In een huisvandeMens vind je informatie over initiatieven en activiteiten van de lokale vrijzinnig humanistische verenigingen en ontmoetingscentra.

Vrijwilligerswerk Heb je zin om het vrijzinnig humanistische netwerk te versterken? Vrijwilligers zijn bij ons meer dan welkom. Wij zorgen voor begeleiding en geven je alle kansen. Zo kan je onder meer plechtigheden verzorgen of meewerken aan gemeenschapsvormende activiteiten.

De huizenvandeMens zijn een initiatief van deMens.nu

deMens.nu vertegenwoordigt Nederlandstalige vrijzinnig humanistische verenigingen in Vlaanderen en Brussel

deMens.nu Magazine Zoomt in op mensen en maatschappelijke tendensen vanuit een vrijzinnig humanistisch perspectief. Verschijnt viermaal per jaar.

Gratis proefnummer of gratis abonnement? Mail naar info@deMens.nu Of schrijf naar deMens.nu-UVV vzw Brand Whitlocklaan 87 bus 9 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe Of telefoneer naar 02 735 81 92