opinie
Maandag 17 februari 2014, Cobouw 30
❝
Antiek denken Planbureau voor de Leefomgeving biedt kansen voor de bouw
De week van Ferry Heijbrock Antiek Eindelijk, zo zal menigeen hebben gedacht. Het Planbureau voor de Leefomgeving laat ook eens van zich horen op het gebied van de energietransitie. De vreugde over de vermeende denkkracht van het Planbureau is echter van korte duur. De denkers komen tot de briljante conclusie dat het energie-efficiënter maken van de gebouwde omgeving geld kost. Dat is nog niet eens zo erg, maar het scheelt de overheid inkomsten door lagere energiebelasting en btw op energie. De conclusie is dan ook dat je het eigenlijk niet moet doen, tenzij je waarde hecht aan minder uitstoot van broeikasgassen. Het Planbureau is duidelijk het slachtoffer van antiek denken en onvolkomen economische
11
❞
modellen. Nog steeds ontbreken daarin de kosten van milieuvervuiling en de kosten van de gevolgen. Bovendien wordt gedaan alsof fossiele energie oneindig beschikbaar is, terwijl zelfs dit kabinet – dat toch niet bekend staat als het meest milieuvriendelijke – erkent dat er zuiniger met ons aardgas moet worden omgegaan. Voor de bouw biedt het antieke denken echter een enorme kans. Niet verminderen van de uitstoot van broeikasgassen betekent zonder meer dat de temperatuur op aarde meer gaat stijgen dan twee graden Celsius. Dat betekent stiigende zeespiegels door het smelten van ijskappen maar meer nog door uitzetting van water. Nu zijn we in ons land zo slim geweest om de grootste waarde aan goederen op plekken onder de zeespiegel te zetten. We kunnen het ons dus niet
eens permitteren om de zaak maar onder te laten lopen. Dat betekent dus enorme uitgaven aan kust- en oeverwerken ter voorkoming van natte voeten en erger. Zou dat nou de reden zijn dat water tot topsector is verklaard? De keuze voor de politiek is dus ook lastig. Moet zij de bouw- en installatiesector steunen door de strijd aan te binden tegen klimaatverandering of moet de waterbouw zich opmaken voor grote werken? Gezien het feit dat water topsector is geworden en er dus wordt gehoopt dat de export ook kan profiteren van onze enorme kennis op dit gebied, lijkt het erop dat de watersector gaat winnen. Dan is het aan de waterbouwers om te zorgen dat ons antiek niet onder water verdwijnt. Of zullen we toch maar het advies van Jan Rotmans volgen en inzetten op energietransitie?
markt
Maak werk van regelbrij van overheid < vervolg van pagina 1
Geef de bouw de ruimte, geef vertrouwen aan ondernemingen en laat ze hun creatieve en innovatieve ideeën ook daadwerkelijk uitvoeren. Met minder regels graag, aldus Martin van Pernis.
I
n de jaren na de Tweede Wereldoorlog en de jaren vijftig gold er een streng regime voor het bakken van brood. Als zoon van een bakker kan ik mij de discussies thuis nog goed herinneren. Een brood moest 800 gram wegen; er waren strenge regels voor de verhouding vocht en vaste stof en zelfs de prijs werd door de regering bepaald. Er bestond zelfs een broodsoort met de naam regeringsbrood. Iedere bakker moest ook dat leveren, tegen een voorgeschreven extreem lage prijs. De enige manier om je, binnen dit regelstelsel, nog te onderscheiden was dus te zorgen dat je een betere kostprijs had, om op die manier, een kleine winst te maken. Geen wonder dat hierdoor in korte tijd grote bakkerijen ontstonden die de productie van de kleine overnamen. In korte tijd verdween de middenstand. Dit werd zelfs door de overheid gestimuleerd door het verstrekken van saneringstoelagen. Dergelijke – volstrekt doorgeslagen – wet- en regelgeving staat iedere creativiteit en innovatievermogen in de weg. De warme bakkers kregen een plaats in de musea en pas vele jaren later ontstond er een nieuw, maar veel kleiner bakkersgilde dat zich specialiseerde in bijzondere broodsoorten. In de jaren die ik als voorzitter van Vernieuwing Bouw meeloop in de bouw, moet ik vaak aan de bakkerswereld van toen denken. Natuurlijk is de situatie niet vergelijkbaar, natuurlijk is er alles voor te zeggen dat de overheid destijds die maatregelen heeft genomen. Maar toch... In de bouw geldt ook nog altijd een
veelheid aan regels en voorschriften. Regels verdwijnen, andere komen er echter voor terug. Wat is toch de oorzaak dat, anders dan in andere sectoren, de verschillende overheden zich zo intensief bemoeien met de bouwsector? Soms kun je het begrijpen, zoals bij de aanleg van infrastructuur. Maar daar is die overheid zelf de beheerder. Echter in heel veel gevallen is het niet goed verklaarbaar en vormen dit soort bemoeienissen een belemmering voor het toepassen van innovatieve producten, constructies of werkwijzen. Het gevolg is een concurrentie op prijs en uiteindelijk kleine marges voor de industrie. Grotere volumes bieden de enige kans om de marges wat te vergroten.
Nieuwe contractvormen Bij Vernieuwing Bouw hebben we ons in de afgelopen jaren intensief bezig gehouden met de samenwerking in de keten. Een belangrijk begrip daarbij is vertrouwen. Vertrouwen is immers de enige basis om elkaar voldoende ruimte te geven. Ruimte voor innovatie en voor creativiteit bij de realisatie van producten en werk. Met onze meer dan tachtig partners is veel bereikt, er is op veel plaatsen vertrouwen ontstaan. De relatie tussen onze partners uit alle delen van de keten is sterk verbeterd; er zijn nieuwe contractvormen ontwikkeld, er is ruimte voor innovatie ontstaan. Waar vernieuwd wordt ontstaan risico’s. Ook dat punt, de verdeling van risico’s, met als argument de mogelijkheid om die risico’s daar te beperken waar het mogelijk is, heeft verbeteringen opgeleverd. Bedrijven die zich op deze wijze hebben ingesteld en innovatie hoog in het vaandel hebben gezet, hebben ook duidelijk beter gescoord in de markten. Misschien is het dan nu tijd om serieus werk te maken van de voorschriftenbrij. Nadrukkelijk spreek ik hier niet alleen de rijksoverheid aan. Het zijn juist de lagere overheden die ernstige moeite hebben
hun intensieve bemoeienis in de bouwsector los te laten. Veelal liggen hier ook financiële thema’s onder. Lokale overheden zijn immers ook aangepakt in hun budgetten vanuit de rijksmiddelen. Vaak worden pogingen gedaan die kortingen te vervangen door verhoging van lokale heffingen. Heffingen die veelal samen gaan met lokale voorschriften en gedetailleerde eisen. Regelingen en voorschriften hebben ook de neiging om veel tijd te vragen. Tijd die voor potentiële bouwers van projecten erg kostbaar is en onder het hoofdstuk ‘improductieve uren’ moet worden geschoven. Een mooi voorbeeld, of beter een slecht voorbeeld, beluisterde ik bij een bezoek aan Heijmans, waar Kristel van Haaren mij berichtte over haar Smart Highwayproject. Samen met Daan Roosegaarde ontwikkelde zij een lichtgevende markering die de witte strepen op onverlichte wegen kan vervangen. Het uitvoeren van een grootschalige proef strandde op het feit dat de voorschriften aangeven dat markeringen wit moeten zijn. Helaas zijn de lichtgevend strepen heel licht groen. Dan maar een proef op een fietspad. Dat kan ook.
wederom bijdragen aan de groei van de economie.
Koplopers Vernieuwing Bouw heeft al veel opgeleverd. Het is een beweging van koplopers. Koplopers die vertrouwen hebben in elkaar, die de moed hebben om innovaties in te zetten, die weten daarbij ook risico’s te lopen. Koplopers ook die, ondanks de mindere markt mogelijkheden en ondanks krimpende winsten, hun uitgaven aan
Vermogens mobiliseren
Angela van de Loo Directeur Target Point
reageer op cobouw
De redactie opinie van Cobouw stelt uw reacties zeer op prijs. U kunt e-mailen: cobouw@bimmedia.nl of bellen: 070-3046786. Ook via www.Twitter.com/CobouwNL kunt u reageren.
Martin van Pernis Voorzitter Vernieuwing Bouw
Column
Oproep In de bouwsector is de afgelopen paar jaar veel gebeurd. Een extreme krimp van de markten voor woningbouw en utiliteitsbouw, een groot aantal faillissementen en dus ook veel banen gingen verloren. Pessimisten prediken dat de markt nooit meer de omvang zal aannemen die het voor de crisis had. Mijn mening is echter dat deze sector veel sterker uit de crisis zal kunnen komen dan hij voordien was. Een oproep wel aan de regelzieke overheden: geef de bouw de ruimte, geef vertrouwen aan ondernemingen en laat ze hun creatieve en innovatieve ideeën ook daadwerkelijk uitvoeren. Misschien is het zelfs een idee om ze ervoor te belonen. Het zal de moeite waard blijken te zijn en uiteindelijk zullen succesvolle ondernemingen via redelijke vennootschapsbelastingen
onderzoek en ontwikkelingen in stand hebben gehouden of zelfs verhoogd hebben. Zij komen duidelijk sterker uit de crisis. Vernieuwing Bouw gaat door. Ook als actieve partner op de Bouwcampus die ervoor moet zorgen dat alle partijen in de bouwketen elkaar vinden, van elkaar leren en in vertrouwen samenwerkingen aangaan.
Reageer op de column via mail of www.Twitter. com/cobouwNL
Naast het verstandelijke, rationele element speelt er iets anders mee als we besluiten nemen. Dat heet management met intuïtie. In een wereld waarin snelheid geboden is, kan intuïtie van groot belang zijn. Mits goed getraind en doelmatig gebruikt, vergroot intuïtie de snelheid van denken, voelen en handelen. Dat geeft iedereen die er gebruik van maakt een grote voorsprong. Je zou het niet denken, maar je kunt intuïtie een grote rol laten spelen bij planning. Hoe zou dat eruit zien? Hoe verbind je management en intuïtie? Manuren, euro’s en opleverpunten; iedereen weet wat we daarmee bedoelen. Anders is dat met de vermogens van onze rechterhersenhelft. We kennen het gebruik daarvan zelf eigenlijk niet eens zo goed. Laat staan dat je weet hoe de zoekpatronen van je collega werken. Als we dat wel weten gaan zaken sneller, beter, leuker. Elkaar zonder veel woorden begrijpen geeft ruimte en tijd. Twee zaken die aan belang winnen in deze tijd. Vertrouw op je intuïtie, simpel. Zijn er geen valkuilen? Natuurlijk wel. Zelfs onze intuïtie ontwikkelt een patroon of gewoonte. Hij laat je af en toe vals geloven dat je eerste ingeving de beste is. Het geloof dat elk probleem uniek is, is de eerste fout die we maken. Een tunnelvisie is een volgend probleem. Dat is hinderlijk zichtbaar wanneer we optimistisch blijven over omstandigheden wanneer ervaring aantoont dat het echt tegenzit. Schat dus de ervaring van anderen op waarde. Niet erkennen van alternatieven brengt je zeker bij een slechte beslissing. Tunnelvisie reduceert opties. Wat dacht je van incentives? Tot slot: wees attent op de druk van buiten. Of het nu de mening van experts is of de invloed van de massa via sociale media. Leer jezelf aan gewoontes te evalueren en bepaal waar deze je ontwikkeling in de weg hebben gestaan. Think twice, voordat je je op thin ice begeeft!