opinie
Donderdag 10 april 2014, Cobouw 68
❝ Wetenschap
Gisteren gaf ik een bijdrage aan de masterclass ‘Energieneutraal renoveren’ van de BNA. Zoals vaker in zo’n setting presenteerde ik daar in het begin van mijn presentatie een animatie die de opwarming van de aarde toont, gebaseerd op temperatuurmetingen van de laatste eeuw. Zo illustreer ik graag het statement dat één van de redenen om de gebouwde omgeving energieneutraal te helpen maken, de klimaatverandering zou kunnen zijn. De andere reden is de eigen portemonnee, omdat juist de gebouwde omgeving (de woning van veel mensen) alles in zich heeft om op een economisch verantwoorde wijze energieneutraal te maken. Nog voor ik aan dat tweede argument toekwam, kreeg ik de volgende opmerking uit de zaal: “Ik ben hier gekomen om iets te leren over energieneutraal renoveren, maar wat u nu verkondigt is maar een mening”. Zij bleek een klimaatscepticus te zijn, kennelijk vooral aanwezig voor het tweede argument. Onderweg naar mijn volgende afspraak hoorde ik in de auto een enthousiaste commissaris van de Koning in Flevoland het belang van de komst van een vliegveld in Lelystad toelichten. Geconfron-
teerd met de uitspraak van emeritus hoogleraar luchtvaarteconomie Hugo Roos: “In Europa is er een overcapaciteit aan luchthavens. Dat geldt ook voor de omgeving van Lelystad. Vanuit de markt is er geen behoefte aan”, reageerde hij: “.. als bestuurder word ik een beetje moe van hoogleraren, want ik hoor bij elk standpunt of bij elke actiegroep ook een hoogleraar die een mening heeft”. Dit alles riep bij mij in herinnering de levendige discussie tijdens het symposium ‘Duurzaam doen’. Het ging over de verantwoordelijkheid van wetenschappers om hun kennis niet alleen te verspreiden via de wetenschappelijke media, maar ook, ja zelfs juist, in de publieke arena: wetenschapsactivisme. Wetenschap kan immers onderbouwing leveren voor vermoedens en meningen. Op basis van kennis uit theorie én praktijk hebben we in het innovatieimplementatieprogramma De Energiesprong de afgelopen jaren enorme vooruitgang gezien in de ontwikkeling van energieneutrale woningen laten zien. Een onderwerp dat nog wel meer aandacht verdient, willen we de energietransitie doen slagen. Maar goed, dat is alleen maar mijn mening. Ivo Opstelten Lector Hogeschool Utrecht
Column Volksverlakkerij
Harry Verhoeven Studio Eyckehorst
Reageer op de column via mail of www.Twitter. com/cobouwNL
Eigenlijk is het simpel, maar daarmee nog niet eenvoudig
❞
arbeid
Wetenschapsactivisme
Op 28 juni 1953 werd in het Rotterdamse Bouwcentrum door lijpe baksteenbaronnen het fundament gelegd van een slim en duurzaam propagandamiddel. Om verdere uitbreiding van het ‘witte-boordenproletariaat’ te voorkomen was het gewenst dat het volk besefte dat handenarbeid niet minder behoorde te worden gewaardeerd dan andere arbeid. Metselkampioenschappen voor arbeiderskinderen was een prachtig instrument om bakstenen en het metselambacht in de schijnwerpers te zetten. Het jaar daarop werd een nog sterker marketingfenomeen ingezet, namelijk de Zilveren Troffel. Na ruim zestig jaar staat deze wisseltrofee nog steeds symbool voor excellent vakmanschap. De wedstrijden voor lts-leerlingen zouden decennialang grote invloed hebben op de inhoud en kwaliteit van de metselopleidingen, niet op zijn minst door de enorme competitiedrang van een harde kern metselleraren. Als 15-jarige metselleerling mocht ik er zelf aan deelnemen. De eerste treinreis in 1966 en de Spido rondvaart liggen beter in mijn geheugen dan de uitslag. Later was ik als metseldocent een van die ‘strijders’ die via de rug van de leerlingen met trots en regelmaat een vaantje kon toevoegen aan de prijzenkast. Als juryvoorzitter heb ik daarna jarenlang de niet onbelangrijke taak gehad om de rangorde mee te bepalen. Waren de wedstrijden oorspronkelijk een getrouwe kwalitatieve afspiegeling van de metselopleidingen in ons land, geleidelijk aan is het een grote vorm van volksverlakkerij geworden. Hoogwaardigheidsbekleders mochten prijzen uitreiken aan een geforceerd nepniveau, dat in geen enkele verhouding staat tot het gemiddelde vmbogefröbel. Momenteel is het baksteencircus neergestreken in het Overijsselse Dalfsen, waar wordt gestreden voor de eerste plaats en voor de Zilveren Troffel. Met alle respect voor de initiatiefnemers vraag ik mij af hoe je in godsnaam een wedstrijd kunt organiseren met iets wat niet meer bestaat.
11
We hebben behoefte aan specialisten Van monodisciplinair naar multidisciplinair, van project naar proces, van inspanning naar prestatie, van opdracht naar relatie. Het wordt hoog tijd dat alle stakeholders in de bouwkolom door een andere bril naar het bouwproces kijken.
andere vakgebieden en die in staat zijn vraagstukken in een bredere context te plaatsen. De menselijke factor speelt derhalve een sleutelrol in de noodzakelijke transitie naar multidisciplinair denken en doen. Dat vraagt om andere accenten in de opleidingen. Competenties op intermenselijk vlak verdienen meer aandacht.
Foutloos bouwen In een wereld waar niets op zichzelf staat en niemand meer alleen het verschil kan maken, moeten wij ophouden multidisciplinair werken als iets complex te zien. Dat begint bij de opleidingen. Deze zijn nu vooral gericht op specialisatie in een bepaald vakgebied. Fout! Juist multidisciplinaire kennis en kunde zijn nodig om complexe duurzaamheidsvraagstukken – denk aan klimaatneutraal bouwen met hergebruik van grondstoffen – het hoofd te bieden en optimale oplossingen aan te kunnen bieden aan de eindgebruiker. Ik pleit niet voor het opleiden van generalisten, die weinig van veel weten. We hebben juist behoefte aan specialisten, maar dan specialisten die openstaan voor ontwikkelingen in
Technologie vormt op geen enkele manier de belemmerende factor. We kunnen foutloos bouwen als we de omstandigheden zouden weten te creëren om de mogelijkheden van de nu en in de nabije toekomst beschikbare technologie ten volle weten te benutten. Virtueel bouwen, Building Information Modelling, lean bouwen – de technologie en de instrumenten zijn voorhanden, maar onze mindset loopt achter bij deze ontwikkelingen of misschien beter: de ontwikkelingen en mogelijkheden gaan harder dan dat we kunnen ‘bijhouden’. De rem op de ontwikkelingen zijn we zelf. Onze regels, wetten en gewoonten van nu zijn de beperkende factor naar de toekomst. En dat is niet ‘ze’ maar ‘we’, niet ‘jij’ maar ‘ik’!
Effectieve en efficiënte inzet van deze instrumenten vraagt om optimale samenwerking tussen mensen, daarbij niet belemmerd door onszelf opgelegde, beperkende randvoorwaarden uit het verleden. Van individuele naar collectieve intelligentie. Een duurzame gebouwde omgeving kan alleen tot stand worden gebracht door het samenbrengen van mensen, kennis en middelen in alle stadia van het voortbrengings- en instandhoudingsproces. Juist het samenbrengen van mensen met verschillende achtergronden zal leiden tot betere oplossingen. Mits wij in staat zijn open te staan voor die verschillen, kan de uitkomst meer zijn dan de som der delen. Van techniek naar mens, van product naar beleving, van complex naar simpel. Is dit een droom? Nee, het is aan het gebeuren, bijvoorbeeld in het traject Stroomversnelling. Doorgaan dus en het is nog leuk ook. Eigenlijk is het simpel, maar daarmee nog niet eenvoudig. Rob van Wingerden Bestuurslid Vernieuwing Bouw Lid raad van bestuur Koninklijke BAM Groep
reageer op cobouw
De redactie opinie van Cobouw stelt uw reacties zeer op prijs. U kunt e-mailen: cobouw@bimmedia.nl of bellen: 070-3046786. Ook via www.Twitter.com/CobouwNL kunt u reageren. Columns en artikelen op deze pagina moeten gelezen worden als de mening van de auteur zelf. Alleen commentaren geven de opvatting van de krant weer. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen te weigeren dan wel te redigeren of in te korten.
tweets
De PvdA wil dat het kabinet de huurgrens van sociale huurwoningen voor een aantal jaren bevriest. Daarmee blijft de sociale huursector betaalbaar. Jacques Monasch, PvdA @JacquesMonasch Menselijke maat en democratische legitimatie terug bij corporaties. Zie Wiardi Beckman ‘Van Waarde’. Hedy van den Berk, bestuurder Havensteder @HedyvandenBerk Handjeklap in de politiek over de rug van de huurders en de corporaties. Probleem betaalbaarheid zit helemaal niet in dit segment. Rob van den Broeke, directeur Qua Wonen @RobvandenBroeke Vermogen om te investeren door corporaties wordt verder aangetast. Effect: verdere terugloop investeringen. Peter Boelhouwer, hoogleraar housing systems @PJBoelhouwer Leuk de huurbevriezing op 699 voor corporaties. Betekent nog minder investeringsmogelijkheden in toch al lastige tijden. Annelies Barnard, directeur woningstichting Nieuwkoop @annelies PvdA berooft corporaties, zegt dan dat ze cadeautjes moeten geven. Onbetrouwbaar. Hans van Harten, Amsterdamse Fed. Woningcorporaties @HansvHarten Maar Amsterdamse corporaties blijven naar vermogen werken aan betaalbaarheid. Door aftoppen huren, ontzien armste gezinnen. Jacques Monasch, PvdA @JacquesMonasch Eerst steunen corporaties Donnerpunten. Gevolg: liberalisering en huurstijgingen tot 40 procent. En dan nu deze kritiek.