O P I N I E 15
Donderdag 19 september 2013 Cobouw 163
wetenschap
Ook havens moeten flexibel groter of kleiner kunnen worden Een van de lessen die de huidige dynamische tijd ons leert, is dat gebouwde faciliteiten niet statisch moeten zijn, maar afhankelijk van de tijd, ook kleiner of groter moeten kunnen worden. Dat geldt onder meer voor winkelcentra, kantoren en weginfrastructuur.
Restauratie Bonifatiuskerk
Timmerlieden van Pronk Restauratiebedrijf uit Warmenhuizen zijn bezig met de restauratie van de uit de 15de eeuw stammende Bonifatiuskerk. De laatgotische kerk met drie beuken heeft door de jaren heen veel geleden van vocht, mede omdat het gelegen is aan het IJsselmeer. Foto: Martin Mooij
Zonder financiering geen herstel mogelijk Mkb als banenmotor van de economie? Maar zonder financiering van die motor vindt er geen economisch herstel plaats. De noodzaak voor financiering is hoog, vindt Scarlett Kwekkeboom. Of het nu gaat om groei, starten, innoveren of consolideren. Het midden- en kleinbedrijf heeft dringend behoefte aan cash om vooruit te kunnen. Cash genereren vereist dagelijkse aandacht van ondernemingen. Een groot deel van deze mkb-bedrijven is werkzaam in de bouwsector. En daar is de teneur niet anders dan in andere sectoren. Sterker nog, het aantal faillissementen heeft in 2012 een nieuw record bereikt waarbij de bouw het het zwaarst kreeg te verduren met 2047 branchegenoten die failliet gingen. Overigens zijn de economen het erover eens dat het dieptepunt in de bouwsector pas in 2013 wordt bereikt. De bouweconomie is langzaam helemaal tot stilstand aan het komen en effecten van genomen maatregelen geven nog niet direct het gewenste effect te zien. De vraag die je je kunt stellen is dan “valt er nog wel iets te financieren in de bouwsector”? “Liggen er nog kansen en mogelijkheden die perspectief bieden?” Is de onderneming bereid terug te keren naar zijn “roots”, markt en klanten en daar te onderzoeken waar behoeftes liggen. Kan de onderneming zich voldoende aanpassen, ontwikkelen en vernieuwen om op deze behoeftes in te spelen. Gelukkig zijn er heel veel van dit soort ondernemingen, ook in de bouwsector. Maar om die stap vooruit te zetten hebben
ondernemingen dus middelen nodig en de belangrijkste hiervan is financiering! Zeker nu in deze economische tijd. Voor financiering wenden de meeste ondernemers zich in eerste instantie tot de reguliere banken. Echter onder de huidige omstandigheden op de financiële markt hebben de Nederlandse banken de voorwaarden waaronder zij krediet verstrekken aangescherpt. Veel, zo niet de meeste, mkb-ondernemers komen daardoor minder eenvoudig in aanmerking voor bancaire financiering en zijn op zoek naar alternatieven. Helaas ontbreekt het vaak aan kennis en netwerk van zowel de ondernemer als zijn adviseur om de juiste wegen naar alternatieve financiering te bewandelen. Jammer, en een gemiste kans voor adviseurs.
“
Valt er nog wel iets te financieren in de bouwsector? Alternatieve financieringsvormen zijn een goede oplossing als knelpunten ontstaan op het gebied van bedrijfsfinanciering. Verschillende vormen van financiering kunnen versterkend en risicospreidend werken. Zeker nu de overheid ook steeds meer doordrongen raakt van het feit dat ze nieuwe vormen van financiering zal moeten faciliteren. Het “nieuwe” financieren biedt veel mogelijkheden voor ondernemers. De kracht ligt in de combinatie tussen reguliere financiering en alternatieve vormen zoals crowdfunding, microkredieten en
kredietunies. Overigens zijn alternatieve vormen geen garantie dat financiering plaatsvindt. Niet alles is te realiseren! Iedere financiering wordt strenger getoetst dan ooit tevoren, ongeacht de vorm. Een ondernemer dient ook voor een financieringsaanvraag onderscheidend te zijn in zijn ondernemerschap, rendementen te realiseren door vernieuwing in bedrijfsvoering. Hij moet het “anders” doen. Dus niet alleen “nieuw financieren” maar ook “nieuw ondernemen!” Financieren is niet meer vanzelfsprekend, maar zeker nog mogelijk! Mkb als banenmotor van de economie? Jazeker. Als het verstrekken van kredieten weer toeneemt, zal het mkb hiervan profiteren met economische groei tot gevolg. Immers de belangrijkste maatschappelijke activiteit van een ondernemer is en blijft toch zijn economische bijdrage! De economie is langzaam tot stilstand aan het komen maar er liggen volop mogelijkheden om weer te gaan draaien. Deze kansen moeten ondernemingen, banken en overheid samen benutten! Scarlett Kwekkeboom Bestuurslid Vernieuwing Bouw
Maar het gaat ook op voor havens, die meer dan andere infrastructuur direct de gevolgen ondervinden van de stand van de economie. Havens hebben doorgaans ook een grote impact op het landschap en leggen flink beslag op het landoppervlak. Aanpassingen en uitbreidingen van havens zijn vaak ingrijpende en dure ondernemingen die voor een flink deel door overheden worden bekostigd, en ook dat is een niet onomstreden kwestie geworden. Om meer dan één reden is het dus een zinnige gedachte dat de planning en het ontwerp van havens flexibeler worden. Een van de oplossingsrichtingen is het intelligenter maken van planningssystemen om de toekomst beter te kunnen voorspellen onder onzekere omstandigheden. Zulk soort Adaptieve Port Planning (APP) neemt overwegingen van onzekerheid en flexibiliteit mee in de plannen en ontwerp, en stelt plausibele alternatieven voor die effectief zijn als bepaalde gebeurtenissen zich
voordoen. Zelfs tijdens de uitvoeringsfase kunnen nog bepaalde ingrepen worden gedaan naar aanleiding van signalen van een monitoringsysteem dat externe factoren en nieuwe ontwikkelingen volgt zodat planners en ontwerpers worden gewaarschuwd als er behoefte bestaat om het ontwerp nog aan te passen. In een aantal praktijkcases is aangetoond dat APP flexibele en robuuste oplossingen levert, die beter bestand zijn tegen mogelijke toekomstscenario’s. Het is echter wel van belang om financieel transparant en voorspelbaar te kunnen maken wat de economische voordelen zijn van alternatieve flexibele oplossingen en bijbehorende investeringen, middels voorspellende economische analyses en simulaties. Voorts zullen ook technische innovaties bijdragen aan flexibiliteit van havens, zoals bijvoorbeeld het modulair kunnen toevoegen of wegnemen van kademuren. Dr.ir. Ruben Vrijhoef Lector Hogeschool Utrecht en onderzoeker Technisch Universiteit Delft Proefschrift: The Flexible Port Door: Poonam Taneja TU Delft, 19 maart 2013
COLUMN / VERHOEVEN Polderramp Volgens nationaal blokhoofd Stefano staan er in Nederland een miljoen huizen onder water. Ik denk dat je dan toch wel kunt spreken van een watersnoodramp. Bij zo’n catastrofe mag er volgens mij wel aanspraak worden gemaakt op een donatie uit het calamiteitenfonds. Maar Blok predikt nog meer onheil. Volgens de minister voor Wonen en Rijksdienst is volgend jaar ‘alle lucht uit de huizenmarkt verdwenen’. Ik kan mij daar alles bij voorstellen, maar voor de bespelers ervan zal dat dan toch wel een benauwde situatie opleveren; geen lucht, geen leven, zou ik denken. Geen lucht en ook geen leven meer was er in augustus voor bijna honderd bouwbedrijven omdat ze op de fles zijn gegaan. Jammer voor de opdrachtgevers, schuldeisers en overblijvende aannemers dat een behoorlijk gedeelte daarvan weer een doorstart maakt en even vrolijk in een dikke bolide naar de golfbaan blijft rijden. De enige die er goed mee uitspringen zijn lepe curators. Een andere grote polderramp is aangekondigd door de Aannemersfederatie Bouw & Infra Nederland, waar ze eindelijk wakker zijn geworden. Hoewel deze club jarenlang het opleidingsgebeuren volledig heeft verwaarloosd, luidt zij nu (naar aanleiding van een onder-
zoek) de noodklok over het toekomstig gebrek aan competenties. Hoezo toekomstig? Al decennia lang is de kwaliteit van het vakmanschap en het traject er naar toe een ondergeschoven aandachtsgebied binnen bouwend Nederland. Het voornemen, wat naar mijn mening te vrijblijvend is, van bijna twee derde van de mkb-ondernemers om zich in te gaan zetten voor het behoud van vakmensen zou een opsteker kunnen betekenen voor de regionale opleidingsbedrijven. Zou, want ik heb daar weinig vertrouwen in. De behoefte aan vast personeel staat haaks op de rotte flexmarkt die zij zelf mee hebben gecreëerd. Dit jaar heb ik een bedenkelijk jubileum achter de rug; 25 jaar ‘roepende in de woestijn’. Als fanatiek prediker inzake de kwaliteit van beroepsopleidingen, vakmanschap, zingeving en bouwcultuur kreeg ik met mijn missie geen poot aan de grond bij zowel werkgevers- als werknemersverenigingen. Hun ambtelijke uitvoerders die over het algemeen het verschil niet kennen tussen een metselaar en een timmerman, waren al die tijd ziende blind en horende doof. Harry Verhoeven Studio Eyckehorst
Reageer op de column via mail, twitter of www.cobouw.nl/htcobouw