TẢN MẠN VỀ CÂY BẮP
Lê Hữu Uy Founder & Adviser of Arizona Vietnamese Culture Club
Đám bắp, một góc rẫy trồng bắp ghi hình được khi ngang qua huyện Đất Đỏ trên đường đi Long Hải, Vũng Tàu (2019).
Vietnamese Culture Director in Arizona Asian American Association
Cây bắp được du nhập vào Việt Nam có hai trường hợp:
Cây bắp rất quen thuộc với người Việt chúng ta, nó là loại cây lương thực trong nhóm ngũ cốc được trồng đứng hàng thứ hai sau cây lúa ở Việt Nam. Tùy theo thế đất và khí hậu để canh tác: “Đất màu trồng đậu trồng Đất lầy cấy lúa, đất khô làm vườn” (Ca dao)
ngô
Cây lúa chịu nước để phát triển nên trồng nơi thế đất thấp (ruộng), thế đất cao khô ráo thì lập vườn trồng cây ăn trái. Đất màu mỡ, khô ráo không bị úng nước nhưng không thể trồng lúa thì người ta làm rẫy như trồng đậu hay bắp, dân miền Nam gọi là bắp, dân miền Bắc gọi là Ngô. Không biết tiếng “Bắp” xuất xứ từ đâu bà con ai biết xin góp ý? Còn từ “Ngô” là cây bắp thuở xưa ở bên Tàu đem về trồng ở nước ta khi đó người Việt gọi là “lúa Ngô” sau mới gọi là ngô, chỉ cây này xuất xứ từ bên nước Ngô (thế kỷ 16-17 nhà Minh cai trị Tàu, dựng nghiệp trên nước Ngô).
• Đầu tiên, đời vua Lê Thế Tông cử ông Phùng Khắc Khoan làm sứ giả sang Tàu xin tấn phong cho nhà vua (1597), dịp này phái đoàn sứ giả lén đem hạt giống “lúa ngô” về nước vì người Tàu cấm nghiêm nhặt không cho lọt hạt giống quí ra nước ngoài. • Theo một tài liệu khác thì theo Lê Quý Đôn trong “Vân Đài loại ngữ”, hồi đầu đời Khang Hi (1662-1762), ông Trần Thế Vinh, người huyện Tiên Phong (Sơn Tây, phủ Quảng Oai) được cử làm Phó đoàn sứ giả Đại Việt sang nhà Thanh (1685), ông đem về một ít hạt ngô (bắp) gây giống rồi trồng nhiều ở Sơn Tây, người dân ở đây có thể ăn loại ngô này thay lúa gạo, sau đó thấy giá trị của cây lương thực này nên được trồng lan ra khắp nơi, nhất là các đồng bào dân tộc thường trồng trên nương rẫy vùng núi đồi trung du Việt Bắc. Cây bắp có nguồn gốc từ Trung Mỹ, được thuần canh và gieo trồng nhiều
56 | ISSUE 127 | AUGUST 2021 | VIET LIFESTYLES MAGAZINE
ở Mexico (Mễ Tây Cơ) sau đó lan tuyền đến Canada. Vào cuối thế kỷ 15-16, sau khi Bắc Mỹ tiếp xúc với người người Âu Châu cây bắp lan truyền xuống một số nước Nam Mỹ và sang tận Á Châu. Cây bắp có tên là Zea mays var. rugosa hay Zea mays var. saccharrata, tên thông dụng gọi là Corn (tiếng Anh), Mais (tiếng Pháp), Maiz (Tiếng Tây Ban Nha). Ngày nay các viện nghiên cứu nông nghiệp trên thế giới cho lai tạo giống mới để có những cây bắp có năng xuất cao, thích hợp thổ nhưỡng địa phương và sức đề kháng sâu bệnh tốt hơn. Ngày nay các chuyên gia nông nghiệp tạo giống mới bằng cách biến đổi gene GMOs gây nhiều tranh cãi trong giới khoa học.
Giống bắp trồng dùng trong công nghiệp (Ảnh Internet)
www.VietLifestyles.com | info@VietLifestyles.com
