Những Nguy Cơ Gây Ra Bệnh Tim Mạch

ĐÀO ĐỨC CHƯƠNG

Việt Nam có hai quần thể mang tên chùa Hương Tích, một ở Miền Trung và một ở Miền Bắc. Đường lên chùa, cả hai nơi, đều phải dùng thuyền ngược dòng suối và leo dốc vượt ngàn, mới đến được.

I - CHÙA HƯƠNG TÍCH Ở HÀ TĨNH

Trên dãy Hồng Lĩnh có 99 ngọn núi cao vút, cảnh trí đẹp đẽ và hùng vĩ, xứng đáng là “Hoan Châu Đệ Nhất Danh Lam.” Chùa Hương Tích còn gọi là chùa Tiên, nằm trên đỉnh Sư Tử núi Hương Tích, trong dãy Hồng Lĩnh, và thuộc địa phận xã Thiên Lộc, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh. Chùa cách Hà Nội chừng 300 km về hướng Nam. Đường vào chùa thật khó khăn, phải dùng thuyền ngược dòng Hương Tuyền khoảng 2 km, rồi vượt tiếp 2 km đường rừng mới đến chùa. Du khách phải leo dốc, qua nhiều bậc đá gập gềnh, khe núi chênh vênh. Nơi đây sơn thủy hữu tình, con suối rì rào ẩn hiện, sóng tùng lớp lớp nhấp nhô, rừng trúc thơ mộng... Mỗi bước chân đi là một phong cảnh khác lạ, thơ của một nhà thơ đã viết: Theo Thầy lên đỉnh non xa, Sau lưng cát bụi nhạt nhòa khói mây. Gần đến chùa, cách chừng 1 km, có hai miếu, ở hai bên đường đi, bên phải là tượng Đức Quán Thế Âm, bên trái là Miếu Cô. Viếng chùa, du khách còn được ngoạn cảnh động Tiên Nữ có 36 cửa ra vào, ngắm am Phun Mây, nhìn tận mắt khe Tiên Tắm, Bàn Cờ Tiên... Trước chùa có sân lát gạch, nhìn xuống triền núi, xa xa thấy hai hồ nước, một lớn một nhỏ, thông nhau bởi lòng suối rộng, và người ta quen gọi hồ lớn là hồ Trái Tim: Chùa Hương Tích mà lại có hang Sư Minh Không xin được túi đồng về xây. Quần thể chùa Hương Tích gồm có: Chùa ngoài là tòa Tiền Đường có bức đại tự “Cổ Nguyệt Linh Quang” và Chùa trong là Phật Điện, chung quanh vách là bệ thờ đặt 50 pho tượng Phật khoác áo lụa vàng.

HAI NGÔI CHÙA HƯƠNG

Đường lên chùa Hương Tích, Hà Tĩnh Ảnh của Dongson.vmvn, 2010, vi.wikipedia.

Chùa Hương Tích được dựng vào đời Trần, trải qua nhiều thế kỷ, chùa biết bao lần tàn phế, rồi lại trùng tu, cho đến ngày nay và mãi mai sau, vẫn tồn tại với thời gian. Hằng năm, ngày 19 tháng 2 âm lịch là ngày đản sanh của Đức Quan Âm Bồ Tát Diệu Thiện [1], chùa Hương Tích lấy ngày ấy làm ngày mở hội. Dân gian có câu: “Tháng giêng Đô Dài, tháng hai Hương Tích,” nhưng cứ 3 năm một lần mới mở hội lớn, kéo dài cả tháng. Chùa ở trên cao độ 1000 mét so với mặt nước biển, thỉnh thoảng có mây núi từ đâu kéo tới, là là bao trùm khuôn viên chùa, len lỏi vào Điện Phật. Bên ngoài, khung cảnh vốn hoang dã tĩnh mịch; trong chùa, khói hương và lửa nến, không gian càng tăng thêm cái vẻ lung linh huyền ảo. Ai lên Hương Tích Chùa Tiên Gặp cô sư bác anh khuyên đôi lời Đem thân làm kiếp con người Tu sao cho trọn nước đời mà tu Chùa Tiên cao tít tịt mù

Bao la ngàn Hống mây mờ giăng giăng.

Chùa Hương Tích Hà Tĩnh mờ mịt mây giăng Dongson.vmvn, 2010, vi.wikipedia.

II - CHÙA HƯƠNG Ở HÀ NỘI

Cách thành phố Hà Nội gần 70 km, về hướng Tây Nam, có chùa Hương nằm ven bờ sông Đáy, một quần thể gồm hàng chục ngôi chùa thờ Phật. Ngày trước, chùa Hương thuộc xã Hương Sơn, huyện Mỹ Đức, tỉnh Hà Đông; nay thuộc ngoại thành Hà Nội. Hội chùa Hương vào ngày 19 tháng 2 là ngày đản sanh và ngày 19 tháng 6 âm lịch là ngày xuất gia của Đức Quan Âm chùa Hương, nhưng người đi trẩy hội thường chọn dịp tháng Hai [2]. Du khách đến chùa Hương bằng nhiều ngả. Nếu đi đường bộ, có liên tỉnh lộ 22. Nếu chọn đường thủy, từ Phủ Lý (Hà Nam) đi ngược sông Đáy, hoặc từ bến Vân Đình (Hà Đông) xuôi dòng sông Đáy. Dù đường bộ hay thủy, cũng đổ bến tại Hà Đoan, quen gọi là bến Đục. Nơi đây, nhà trọ, quán ăn san sát. Những gian hàng bán sản phẩm địa phương nổi tiếng như rau sắng [3], quả mơ, hồng trà,

củ mài... Các cô gái bán hàng xinh xắn, liến thoắng mời khách. Ai đi trẩy hội chùa Hương Làm ơn gặp khách thập phương hỏi giùm Mớ rau sắng, quả mơ non Mơ chua sắng ngọt, biết còn thương chăng?

Bến Đục chùa Hương, Sỹ Tín chụp 1995. Ảnh từ “Nổi Trôi Theo Mệnh Nước”, trang 17. Từ bến Đục đến bến đò Suối Yến chừng nửa cây số. Đến nơi, du khách thuê đò đi chừng 2 cây số nữa, lần lượt qua cầu Hội, hang Sơn Thủy Hữu Tình, núi Đồi Chèo, núi Con Voi, núi Mâm Xôi, núi Con Gà... rồi đến bến Trò. Bước lên bờ, thấy ngay tam quan của chùa Thiên Trù (Bếp Trời), quen gọi là chùa Ngoài. Đi bộ thêm khoảng vài giờ nữa, đường núi gập ghềnh, chim kêu vượn hót, du khách tốp năm tốp ba ra vào tấp nập. Họ có thể không biết nhau, nhưng gặp nhau vẫn tươi cười với câu chào “A Di Đà Phật” (阿 彌 陀 佛), hay “Nam Mô Phật” (南 無 佛), hoặc “Quán Thế Âm Bồ Tát” (觀 世 音 菩 薩): Ngày xuân cái én xôn xao Con công cái bán ra vào chùa Hương. Chim đón lối, vượn đưa đường Nam Mô Đức Phật bốn phương chùa này. Trên đường, lần lượt gặp ba chùa nữa là chùa Tiên, chùa Suối Giải Oan, chùa Cửa Võng, rồi leo lên gần đến đỉnh một trái núi, mới tới động Hương Tích, với nhiều tên gọi là chùa Trong, chùa Hang, hay chùa Chính. Đây không phải một công trình nhân tạo, mà là động đá thiên nhiên có thờ Phật. Cổng hang mở rộng, trên khắc 4 chữ Hương Tích Động Môn, trông giống như đầu con rồng khổng lồ đang há mồm. Vách trước cửa động, trên dải thạch nhũ, có 5 chữ đại tự 南 天 第 一 峝 (Nam thiên đệ nhất động) khắc năm 1770, nét chữ đẹp sắc sảo. Tương truyền, bút tích của chúa Tĩnh Đô Vương Trịnh Sâm (1767 - 1782), nhưng có sách lại cho là của vua Lê Thánh Tông (?). Chùa nào mà lại có hang? Ở đâu lắm của thời chàng biết không? Chùa Hương mà lại có hang Trên rừng lắm của thời nàng biết không. Về cảnh sắc thiên nhiên, chùa Hương Tích ở Hà Nội là phiên bản của chùa Hương Tích ở Hà Tĩnh, cả hai nơi đều có chùa Ngoài, chùa Trong và nhiều ngôi chùa phụ. Về thiết kế và kiến trúc, chùa Hương ở Hà Nội được sự chăm sóc của Chúa Trịnh nên không có chùa nào trong vùng sánh bằng: Bối Khê, Tiên Lữ, chùa Thầy Đẹp thì tuyệt đẹp, chưa tầy chùa Hương. Và khi đã đến đây, du khách như mãi say sưa với “Bầu trời, Cảnh Bụt”: Không đi thì nhớ thì thương, Ra đi mến cảnh chùa Hương không về.

Chánh điện chùa Thiên Trù trong quần thể chùa Hương, ảnh từ Google.

III - CHÙA HƯƠNG ĐI VÀO VĂN

HỌC

Chùa Hương, nhất là Chùa Hương ở Hà Nội, là nguồn gợi hứng cho nhiều thi gia Việt Nam: - Chu Mạnh Trinh (朱 孟 楨; 1862 - 1905) tự là Cán Thần, hiệu là Trúc Vân, người làng Phú Thọ, huyện Đông Anh, tỉnh Hưng Yên, nay thuộc ngoại thành phố Hà Nội. Ông có bài hát nói bằng chữ nôm “Hương Sơn Phong Cảnh,” sáng tác vào thế kỷ 19, rất nổi tiếng: Bầu trời cảnh bụt Thú Hương Sơn ao ước bấy lâu nay Kìa non non, nước nước, mây mây “Đệ Nhất Động” hỏi rằng đây có phải? Thỏ thẻ rừng mai chim cúng trái Lững lờ khe Yến cá nghe kinh Thoảng bên tai một tiếng chày kình Khách tang hải giật mình trong giấc mộng Này suối Giải Oan, này chùa Cửa Võng, Này am Phật Tích, này động Tuyết Quynh Nhác trông lên ai khéo vẽ hình: Đá ngũ sắc long lanh như gấm dệt Thăm thẳm một hang lồng bóng nguyệt Gập ghềnh mấy lối uốn thang mây Chừng giang sơn còn đợi ai đây? Hay tạo hóa khéo ra tay xếp đặt? Lần tràng hạt niệm: Nam Mô Phật Cửa từ bi công đức biết là bao! Càng trông phong cảnh càng yêu.

Động Hương Tích, tức Chùa Trong Ảnh từ vi.wikipedia - Tản Đà, tên thật Nguyễn Khắc Hiếu (傘 沱 阮 克 孝; 1889 - 1939), người làng Khê Thượng, huyện Bất Bạc, tỉnh Sơn Tây; nay thuộc huyện Ba Vì, ngoại thành Hà Nội. Về cảnh sắc chùa Hương, ông có bài