jongerengids.be 12-15 by Vlaams Informatiepunt Jeugd vzw

VOORWOORD

Met een quickstart ben je snel wegwijs in je nieuwe laptop. Een GPS helpt je om niet verloren te rijden. Als je problemen hebt met je GSM bel je een helpdesk. Het is normaal dat je af en toe een handleiding nodig hebt. Maar wat doe je als je vragen hebt over je eerste lief of over seks, over geld verdienen en van school vliegen, over de echtscheiding van je ouders, over Allah of Boeddha, over vrienden of de wereld ontdekken? Simpel. De gids voor jongeren helpt je om wegwijs te geraken in alles wat je wil weten. Het geeft een antwoord op vragen die je liever niet aan je ouders wil stellen. Dingen die je vrienden niet weten en waar je zelf van wakker ligt. Vragen stellen is de beste manier om vooruit te geraken. Ga naar www.jongerengids.be, een website boordevol tips. Zoek het op! Blijf vragen stellen! Zorg ervoor dat je alles te weten komt. Begin bij deze gids, en je ziet wel waar je straks uitkomt. Pascal Smet Vlaams Minister van Jeugd

www.jongerengids.be

inhoud Gezondheid................................................................................................................... 8 Voel je goed in je hoofd en je lijf

Relaties & seks............................................................................................................ 16 Als de kriebels toeslaan

Vrienden & familie...................................................................................................... 24 Een ingewikkelde puzzel

Respect........................................................................................................................ 32 Voor jezelf & anderenâ&#x20AC;Ś

Internet........................................................................................................................ 40 De pret van het internet

Geloof.......................................................................................................................... 48 Van god los?

Gerecht........................................................................................................................ 56 Je rechten & plichten volgens de wet

Geld............................................................................................................................. 64 Over verdienen & bijverdienen

De wereld.................................................................................................................... 72 Over milieu, NoordZuid, armoede, oorlog en vrede

School & vrije tijd........................................................................................................ 80 Wat kan er? Wat mag er? Wat moet er?

Algemene info............................................................................................................. 88 Belangrijkste adressen

Trefwoorden................................................................................................................ 90 Colofon........................................................................................................................ 94

www.jongerengids.be

d i e h d n o gez Voel je goed in

je hoofd & in je

van horen zeggen...

lijf

Late puberteit

12 augustus om 20:37

hey, ik ben nu al bijna 15 en heb nog maar superweinig schaamhaar enzo. volgens mij ben ik nog maar een maand in de puberteit. Is dit normaal? Wat kun je eraan doen?

Re: Late puberteit Wie wil met mij mailen!? Kben 15 en nog steeeeds niet ongesteld!

12 augustus om 20:42

12 augustus om 21:00  Lachertje thihi ik ben ook zo laat ze. nie mee inzitten... tkomt ooit wel

Re: Late puberteit 12 augustus om 21:33 dat had mijn zus ook die was erg laat pas op haar 16de

Re: Late puberteit 13 augustus om 09:21 Er zit een meisje in mijn klas die nu nog maar begint te groeien. In’t begin van dit jaar was dat echt erg. Ze was zo anderhalve kop kleiner dan mij ^_^ nu nog maar een kop kleiner, damned die groeit snel :-/ ‘t hopen voor haar dat ze nog eventjes doorgroeit nouja, gewoon wachten, ‘t komt wel

auch!!!

De namen in de chat werden omwille van de privacy gewijzigd in fictieve nicknames

www.jongerengids.be

Je lichaam verandert heel je leven, vanaf je geboren bent tot aan je dood. Tijdens je puberteit – ongeveer tussen je tiende en zestiende jaar – zie je de meeste veranderingen gebeuren. Je kinderlichaam groeit uit tot een stevig mannen- of vrouwenlichaam. Dat gebeurt nu eenmaal in stappen, waardoor niet alles tegelijkertijd groeit. Plots krijg je haar op plaatsen waar je het misschien liever niet wil. Je stem verandert. Vervelende puistjes steken de kop op, je haar wordt vettig...

Over puberen, puistjes, menstrueren en experimenteren

Meisjes beginnen tijdens de puberteit te menstrueren: ze krijgen hun regels of maandstonden. Dat wil ook zeggen dat ze vanaf dat ogenblik zwanger kunnen worden. Jongens krijgen meer spieren, hun snor en/of baard begint te groeien en hun adamsappel zet uit, waardoor hun stem zwaarder wordt. Ook hun penis en testikels, die zaad beginnen te produceren, worden groter.

“Mijn neus is veel te groot. Ik vind mezelf niet mooi. De huisdokter zegt dat ik nog moet wachten omdat ik nog niet volgroeid ben. Het duurt zo lang.”

Zeker tijdens de puberteitsjaren is je gezondheid heel belangrijk. Je moet je lichaam goed verzorgen om goed te kunnen groeien. Dagelijkse hygiëne kan helpen om minder last te hebben van die vervelende puberverschijnselen. Een evenwichtige voeding doet wonderen voor je lichaam: eet dus voldoende fruit, groenten en graanproducten. Bewegen en sporten zijn ook ideaal om je in vorm te houden. Maar ook in je hoofd kan het maar beter allemaal op een rijtje staan. Want ook daar verandert er tijdens de puberteit één en ander. Je gevoelens, je gedachten, je twijfels en angsten nemen meer plaats in. Je stemming kan soms plots omslaan. Het is wennen aan al die nieuwe ervaringen... Vergeet niet dat iedereen het recht heeft om zichzelf te zijn. Zo staat het trouwens in het Kinderrechtenverdrag (zie ook pagina 59). Je hebt het recht op een eigen mening en het recht op vrijheid van gedachten, geweten en godsdienst. Het leven zou een saaie boel zijn als we allemaal identiek waren…

(Aïsha, 14 jaar)

www.jongerengids.be

Vroeg of laat word je in je omgeving wel eens geconfronteerd met drugs. Die bestaan in allerlei vormen en in veel gevallen vormen ze een gevaar voor je gezondheid. Zeker wanneer er een gewenning ontstaat of, nog erger, een verslaving. Nicotine, medicatie, alcohol, soft en hard drugs… Ze zijn niet meer weg te denken uit onze maatschappij en ze zijn vaak en op veel plekken verkrijgbaar. Veel jongens en meisjes beginnen er al jong aan zonder vaak te beseffen wat juist de gevolgen zijn voor hun lijf en hun hoofd. Laat je niet zomaar meeslepen. Informeer je grondig voor je beslist of experimenteert! Praat erover met je ouders, je leerkracht of met iemand anders die je vertrouwt. Tussen je twaalf en vijftien jaar heb je soms het gevoel dat je helemaal alleen staat tegen de boze wereld. Maar dat is niet zo. Er staan altijd mensen voor je klaar die je kunnen helpen, met wat dan ook. Want je bent wie je bent, en daar heb je recht op.

DOE DE TEST! Op www.jongerengids.be vind je alles over je lichaam en je gezondheid. Op de website kan je zelf iets opzoeken, maar ook gewoon uitzoeken wat je weet en niet weet. Surf naar www.jongerengids.be/10gezondevragen en doe de test.

++ Is het normaal als je op je veertien jaar nog geen schaamhaar hebt?

Ja 

Nee 

++ Is schoonheid aangeboren?

Ja 

Nee 

++ Kan je overleven op chips en cola?

Ja 

Nee 

++ Is het gezond om je gevoelens op te kroppen?

Ja 

Nee 

++ Kunnen alleen volwassenen depressief worden?

Ja 

Nee 

++ Zijn er trucs om minder te zweten en te stinken?

Ja 

Nee 

++ Is sport iets voor watjes?

Ja 

Nee 

++ Mag ik op twaalf jaar al bier drinken?

Ja 

Nee 

++ Word je van drugs gelukkiger?

Ja 

Nee 

++ Zijn er in ziekenhuizen ook scholen?

Ja 

Nee 

Ken jij de antwoorden? Ga naar de site en kijk hoeveel je er juist hebt.

www.jongerengids.be

Meer WETEN? WEBSITES: Gezondheid! ++Over een gezond lijf en een fris hoofd vind je heel wat terug op www.gezondheid.be, www.ontbijtjefit.be of www.gezondheidstest.be. ++Wil je weten wat er op school nog meer kan gebeuren, ga dan naar www.fruit-op-school.be of www.gezondeschool.be. ++www.biodichtbijhuis.be of www.vegetarisme.be zijn dan weer prima binnenkomers voor wie alles over gezond eten wil weten. Drie, twee, een... sport! ++Op zoek naar een club in je buurt: www.buurtsport.be ++Fit worden doe je niet alleen: www.fitteschool.be ++Alles over eten en bewegen: www.vinnigvlaanderen.be ++Zin in een sportkamp: www.bloso.be of www.spoka.be ++Alles wat je moet weten over amateursporten: www.fros.be ++Het aanspreekpunt voor alle sportfederaties: www.vlaamsesportfederatie.be ++De Vlaamse Liga voor gehandicaptensport: www.vlg.be ++Wat je moet weten over trainingen, blessures vermijden, voeding, sportkeuring, sportartsen en meer: www.gezondsporten.be

Nog een laatste? ++www.acoolworld.be en www.bekijkheteensnuchter.be informeren over het plezier en de miserie met alcohol. ++Alle antwoorden over drugs, drank, pillen en gokken vind je op www.druglijn.be. www.vad.be is een interessante website van de vereniging voor alcohol- en drugproblemen. ++Op www.drugsinbeweging.be vinden begeleiders van jeugdbewegingen alle informatie over drugs en alcohol. ++Wil je rookvrij door het leven? Surf dan eens langs www.tabakstop.be, de Nederlandse site www.stivoro.nl of www.rokenindehoreca.be. ++www.formaat.be en www.fuifpunt.be helpen je om een fuif te organiseren zonder kater.

Boeken:

CONTACT:

++Dit is alles Aidan Chambers, Querido, 2007 ++Midzomernachtzee Jan De Leeuw, Davidsfonds, 2006 ++15 Per Nilson, Lemniscaat, 2006 ++Mijn allerliefste vijand Milou Van der Horst, Ploegsma, 2008

Als je over je lichaam of je gezondheid met iemand wil praten, kan je terecht bij Kinder- en jongerentelefoon tel. 102 www.kjt.org Jips www.jongerengids.be/jips JAC www.jac.be CLB www.clb.be

Leven met een ziekte of een handicap ++Ben je ziek of heb je zelf een handicap? Dan moet je zeker eens rondkijken op www.gripvzw.be, www.inclusiefonderwijs.be, www.vaph.be, www.gelijkekansen.be, www.bednet.be, www.ikleerinhetziekenhuis.be of www.zeepreventorium.be ++Voor broers of zussen van jongeren met een handicap is er www.brussen.be.

www.jongerengids.be

s e i t a l e r & seks

van horen zeggen... “Ik ben homo en wil het zo graag aan iemand vertellen. Maar ik durf niet. Ik ben bang voor hun reactie. Wat doe ik dan?”

Als de kriebels toeslaan

(Karim, 15 jaar)

“Ik heb al 2 nachten gedroomd dat ik smoorverliefd was op mijn beste vriendin, ben ik nu lesbisch?” (Lore, 14 jaar)

“In het zwembad heb ik soms zomaar ineens een erectie. Dat is verschrikkelijk vervelend en ik weet niet hoe het komt.” (Jack, 14 jaar)

Let’s get it on!!!

“Mijn vriend is geen maagd meer en ik nog wel. Ik ben bang dat hij me kinderachtig gaat vinden als ik zeg dat ik wil wachten met seks. Misschien maakt hij het zelfs uit. Ik wil niet dat hij me stom vindt.” (Linsey, 15 jaar)

“Al mijn vrienden praten constant over de grietjes waarmee ze geneukt hebben. En ik doe dan mee. Maar eigenlijk ben ik nog maagd. Ik durf het tegen niemand zeggen.” (Beppo, 14 jaar)

De namen in de chat werden omwille van de privacy gewijzigd in fictieve nicknames

www.jongerengids.be

Over vlinders en versieren, seks en soa`s, willen en niet willen

Verliefd worden is één van de hevigste en mooiste emoties die je kan voelen. Zeker als het wederzijds is. Soms gebeurt dat, soms niet. Een blauwtje lopen is altijd pijnlijk. Het helpt als je erover kan praten en als je voelt dat er iemand met je meeleeft. Maar soms is het ook gewoon bingo. Dan vliegen de vonken eraf en zweef je samen naar de zevende hemel. Maar dan? Dan heb je een relatie. En daar bestaan helaas geen handboeken of regels voor. Belangrijk is dat je in een relatie allebei jezelf kan zijn. Dat je kan zeggen wat je wilt. Een ruzie of een woordenwisseling hoort er al eens bij. Maar zolang je met zijn tweeën zin blijft hebben, zal de relatie blijven duren. Vanaf de puberteit ontwikkelt je lichaam meer testosteron. En die zorgt ervoor dat seksuele verlangens en driften ontstaan. Jongens, maar ook meisjes, krijgen meer zin in seks. Dat hoort erbij. Zelfbevrediging of masturbatie helpt om je eigen lichaam te ontdekken. Het is vooral genieten van jezelf. Vroeger zei men dat je er doof van kan worden of dat het ongezond is, maar dat is onzin. Of je het doet, en hoeveel je het doet, beslis jij en jij alleen.

www.jongerengids.be

HOmoseksuele, LEsbische en BIseksuele mensen noemt men ook wel Holebi’s. Jongens die verliefd worden op jongens. Meisjes die zich aangetrokken voelen tot meisjes. Biseksuele mensen vallen op zowel jongens als meisjes. Men schat dat ongeveer 5 tot 10 procent van alle mensen holebi is. Iemand die op het andere geslacht verliefd wordt, is heteroseksueel. Holebi is niet iets dat je van de ene op de andere dag wordt of weet over jezelf. Je bent holebi wanneer jij jezelf zo noemt. Heb je vragen of twijfels over je geaardheid? Dan moet je zeker eens contact opnemen met de organisaties die je vindt in de rubriek ‘Meer weten’. Het is normaal dat je daar in je puberteit veel vragen over stelt. Zoenen, kussen, binnendraaien, toten,… de eerste keer is misschien niet echt wauw, maar meestal onvergetelijk. Dat geldt ook voor seks. Het belangrijkste is dat je er niet aan begint als je er zelf geen zin in hebt. Of je seks hebt of niet, is jouw beslissing. Niet die van je lief, niet die van je vrienden, niet die van je ouders.

Het is ook belangrijk om weten dat je volgens de wet pas seks mag hebben vanaf je zestien jaar. De eerste keer ben je nog onervaren. Hoe sterker de relatie, hoe meer kans dat het goed gaat. Samen genieten is niet enkel vrijen. Het is mekaars lichaam ontdekken, de gevoelige plekjes leren kennen, vertellen aan elkaar wat je leuk vindt en wat niet. En elkaar vertrouwen. Beslis vooraf zeker welk voorbehoedsmiddel je gaat gebruiken, want ook van een eerste keer seks kan je zwanger raken. En vergeet niet dat je een condoom moet gebruiken om je te beschermen tegen seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s).

DOE DE TEST!

Een fabeltje dat bij veel meisjes leeft, is dat een tampon je kan ontmaagden. Dat is niet zo. Je bent pas ontmaagd als je geslachtsgemeenschap hebt gehad. En zelfs dan gaat dat niet altijd gepaard met bloedverlies.

Op www.jongerengids.be vind je alles over relaties en seks. Op de website kan je zelf iets opzoeken, maar ook gewoon uitzoeken wat je weet en niet weet.

Over seks wordt veel gepraat, maar weinig gezegd. Met andere woorden: heel veel jonge mensen zitten met vragen of twijfels. Kijk zeker naar de tips op de volgende bladzijden en surf eens naar de sites. Je vindt er alle antwoorden op vragen rond versieren, relaties, liefdesverdriet, seks, soa’s, zwangerschap, incest, enzovoort.

Surf naar www.jongerengids.be/10vragenoverjongensenmeisjes en doe de test.

++ Bestaat er een handboek voor relaties?

Ja 

Nee 

++ Zijn meisjes die op meisjes vallen vies?

Ja 

Nee 

++ Mogen jongens met liefdesverdriet wenen?

Ja 

Nee 

++ Mag je vrijen op je 13 jaar?

Ja 

Nee 

++ Kan je van masturberen doof worden?

Ja 

Nee 

++ Kan een meisje zwanger worden tijdens haar menstruatie?

Ja 

Nee 

++ Kan je van aids sterven?

Ja 

Nee 

++ Mag iemand je dwingen tot seks?

Ja 

Nee 

++ Kan een meisje van 15 zelf voor abortus kiezen?

Ja 

Nee 

++ Is de eerste keer seks altijd leuk?

Ja 

Nee 

Ken jij de antwoorden? Ga naar de site en kijk hoeveel je er juist hebt.

www.jongerengids.be

Meer WETEN? WEBSITES:

Boeken:

CONTACT:

++Op www.allesoverseks.be vind je - wat je ook vraagt of zoekt - alles over seks, soaâ&#x20AC;&#x2122;s en veilig vrijen. Maar ook op www.sekswoordenboek.nl en www.jeugdenseksualiteit.be vind je veel informatie. ++Met alle vragen over je geaardheid kan je terecht op www.holebifoon.be of tel. 0800 99 533. Ook aanraders zijn www.weljongniethetero.be, www.jonguitdekast.nl en www.cavaria.be. ++Op www.merhaba.be is iedereen welkom, ongeacht nationaliteit, geaardheid, geslacht of godsdienst. Net als op www.shouf-shouf.be. ++www.zoenenenzo.nl is een site over seksualiteit bij jongeren met een handicap. ++Op www.onderzoekjegrens.nl kan je een test doen om te weten waar jouw grenzen liggen op het gebied van seksualiteit. ++www.mijnpil.be vertelt je alles over de pil als voorbehoedsmiddel. ++www.tienermoeders.be heeft veel info voor jonge meisjes die zwanger zijn.

++De diepte van een Zweeds meer Daan Remmerts de Vries, Lemniscaat, 2006 ++Letâ&#x20AC;&#x2122;s talk about love: liefdeslessen voor pubers Marja Baseler, The house of books, 2005 ++Eerwraak Helen Vreeswijk, Manteau, 2008 ++Zoenen! Alles over de kunst die kussen is Dieke Van Ewijk, The House of Books, 2007 ++Hou je van blauwe ogen Robin David, Uitgeverij De Vries-Brouwers, 2007 ++Stille zaterdag Bart Demyttenaere en Wim Geysen, Manteau 2006 ++10x de eerste keer Goedele Liekens, Bobje Goudsmit e.a., Holland, 2002 ++Daar gaan we weer Anke Kranendonk, Lemniscaat, 2009 ++Binnenstebuiten Ruby De Witte, Van Holkema en Warendorf, 2010 ++Seksuele intelligentie Kim Cattrall, Lannoo, 2005 ++Over tijd Dirk Bracke, Davidsfonds/Infodok, 2007 ++Henna op je huid Dirk Bracke, Davidsfonds/Infodok, 2005 ++Ons derde lichaam Edward Van De Vendel, Querido, 2006 ++Verwachtingen Tine Bergen, Clavis, 2006 ++Zwanger van een droom Rob Baetens, Abimo, 2004 ++Nee! Mirjam Mous, Van Holkema & Warendorf, 2007

Met al je vragen over veilig vrijen en voorbehoedsmiddelen kan je terecht bij de Veilig Vrijenlijn: tel. 078 15 15 15 (ma, di en wo van 12 tot 17 uur; do, vr, za van 14 tot 17 uur).

Met vragen rond zwangerschap of abortus kan je terecht bij de luistertelefoon van www.crz.be: tel. 078 15 30 45 (elke avond van 18 tot 22 uur). Sensoa heeft een team dat zich specifiek richt tot mensen met hiv of aids en hun omgeving. tel. 078 15 11 00 (van ma tot do, van 13 tot 16 uur).

Als je met iemand wil praten over alles wat te maken heeft met relaties en seks kan je terecht bij Kinder- en jongerentelefoon tel. 102 www.kjt.org Jips www.jongerengids.be/jips JAC www.jac.be CLB www.clb.be

Heb je vragen over relaties of seksualiteit, dan kan je contact opnemen met Jeugd en Seksualtiteit vzw. tel. 015 20 69 68, met een mail aan info@jeugdenseksualiteit.be of via www.jeugdenseksualiteit.be.

www.jongerengids.be

n e d n e i vr & familie

van horen zeggen... “Ik kan alles aan mijn vrienden vertellen. Zij luisteren echt naar mij en willen me echt helpen als ik een probleem heb.” (Mo’med, 15 jaar)

Een ingewikkelde puzzel

“Mijn moeder heeft een nieuwe vriend. In het begin was dat best wel raar. Mijn echte papa zal hij nooit zijn, maar ik kan het eigenlijk wel best met hem vinden. Als we samen naar het voetbal gaan kijken, gedragen we ons soms als twee maten.”

“Ik heb een paar supervriendinnen, waarmee we gaan shoppen, sporten, soms echt kinderachtig onnozel doen. En toch kan ik ook mega genieten van eens een dagje helemaal alleen thuis te zijn.” (Ella, 14 jaar)

(Fred, 15 jaar)

“Mijn moeder is erg somber, ze ligt de hele dag op de bank en ze heeft nergens zin in.” (Nina, 13 jaar)

“Mijn vader roept en schopt op mijn moeder en mijn zusje als wij samen zijn. Op mij slaat hij nooit. Ik heb dan zoveel schrik, maar ik durf niks te doen.” (Pieter-Jan, 12 jaar)

De namen in de chat werden omwille van de privacy gewijzigd in fictieve nicknames

Say smelly feet!!!

www.jongerengids.be

Over vrienden en vriendinnen, pa en ma, broer en zus

Het leven wordt er alleen maar mooier op als je vrienden hebt. Sommigen vinden het makkelijk om vriendschap te sluiten, voor anderen ligt dat moeilijker. Je kan vrienden maken bij een sport- of jeugdvereniging. Maar het kan ook op feestjes, op school, of gewoon op straat. En vandaag vinden veel mensen vrienden op het internet, in chatrooms of tijdens het gamen. Dat is leuk, maar let zeker op de gevaren (zie hoofdstuk 5).

Het kan heel plezant zijn om in een vriendengroep te zitten. Je voelt je veilig en geborgen in een bende vrienden of vriendinnen waarmee je je goed kan amuseren. Maar soms wil je niet altijd wat die anderen willen, maar doe je het om ‘erbij te horen’. Dan ontstaat groepsdruk en in sommige gevallen kan je dan beter die groep verlaten. Ga dan op zoek naar iemand om erover te praten en je te helpen.

Net als bij relaties bestaan er voor vriendschap geen regels of handboeken. Je bent vrienden omdat je goed kan lachen met elkaar, je hebt dezelfde hobby’s of interesses, je kan rekenen op elkaar. Echte vrienden maken natuurlijk ook al eens ruzie, maar ze leggen het bij. Als je vriend of vriendin zich slecht voelt, dan ben je bezorgd en wil je helpen. Soms lukt dat niet. Er zijn nu eenmaal geen wondermiddeltjes om vrienden uit hun ellende te verlossen. Een goede vriend of vriendin is iemand die er altijd is, die altijd wil luisteren en die je ernstig neemt. Om oplossingen te zoeken voor problemen, kan je – al dan niet samen met je vriend(in) – op zoek naar hulp. En die is er, altijd. In deze gids vind je in elk hoofdstuk nuttige tips voor het oplossen van alle soorten problemen.

Vrienden kan je kiezen, je ouders niet. Ze zijn er in alle soorten en maten en één ding is zeker: zonder hen was je er nooit geweest. Je hebt er veel aan te danken, maar dat wil niet zeggen dat ze alles mogen. Zelfs tegenover je ouders heb je recht op privacy. Ze mogen niet in je dagboek lezen, je kamer binnenkomen zonder kloppen of je e-mail of chat controleren. Maar langs de andere kant hebben ouders tot je achttiende jaar wel het ouderlijk gezag. Dat wil zeggen dat ze het recht hebben om je in de gaten te houden als dat in jouw belang is. Ze mogen je dus wel controleren of vragen stellen als ze merken dat je je niet aan de regels houdt. Als het gaat over drugs, seks of alcohol kan je best proberen eerlijk te zijn met je ouders. Een eerlijk antwoord stelt hen veel meer gerust.

www.jongerengids.be

DOE DE TEST! Je kan bij je beide ouders wonen, bij een ouder alleen, afwisselend bij de ene ouder en bij de andere, bij familie, bij adoptieouders, in een instelling… Elk gezin heeft zijn eigen regels en afspraken. Sommige gezinnen praten veel met elkaar, andere vinden woorden maar niets. Gezinsleden gaan in elke familie anders met elkaar om en hebben een andere kijk op relaties. Als het hele gezin op elkaar is ingespeeld, dan is samenleven een grote steun. In de rubriek ‘Meer weten?’ vind je alle informatie over de verschillende puzzels die gezinnen soms kunnen zijn.

In sommige gezinnen kunnen ernstige problemen opduiken. Dat kan door een echtscheiding, door een handicap of ziekte in het gezin, door een alcohol- of drugsprobleem, door psychische problemen, of door allerlei vormen van geweld. Weglopen van huis is dan zeker niet de beste oplossing. Probeer altijd eerst de problemen aan te pakken door hulp te zoeken. Hoe en waar vind je in de rubriek ‘Meer weten?’.

Op www.jongerengids.be vind je alles over vrienden en vriendinnen, maar ook over de relatie met je ouders en stiefouders, je broers en je zussen. Op de website kan je zelf iets opzoeken, maar ook gewoon uitzoeken wat je weet en niet weet. Surf naar www.jongerengids.be/10vragenovervrienden en doe de test.

++ Mogen ouders je intieme dagboek lezen?

Ja 

Nee 

++ Is een adoptiegezin hetzelfde als een pleeggezin?

Ja 

Nee 

++ Zijn er jongeren die niet in een gezin wonen?

Ja 

Nee 

++ Mag je na een scheiding kiezen waar je gaat wonen?

Ja 

Nee 

++ Mag je vanaf 12 jaar weglopen van thuis?

Ja 

Nee 

++ Kan je ergens hulp vinden als je vader te veel drinkt of als hij je slaat?

Ja 

Nee 

++ Bestaan er tips om een ruzie uit te praten?

Ja 

Nee 

++ Kan je best in je schulp kruipen als je gepest wordt?

Ja 

Nee 

++ Is er een manier om nieuwe vrienden te maken?

Ja 

Nee 

++ Moet ik een vriend die steelt, aangeven bij de politie?

Ja 

Nee 

Ken jij de antwoorden? Ga naar de site en kijk hoeveel je er juist hebt.

www.jongerengids.be

Meer WETEN? WEBSITES: ++Met al je vragen over je rechten thuis kan je terecht op www.kinderrechtswinkel.be, www.kinderrechten.be, of www.tweehuizen.be. ++Jongeren zoeken liefst hulp bij vrienden. Neem eens een kijkje op www.jeugdadviseurs.be. ++Meer informatie over pleeggezinnen en adoptiegezinnen staat op www.tzitemzo.be en www.pleegzorgvlaanderen.be. ++www.rechtspositie.be geeft meer informatie over je rechten als minderjarige in de integrale jeugdhulp. ++Meer info over weglopen staat op www.weglopen.be. ++www.brussen.be is een site voor broers en zussen van kinderen met een handicap. ++Voor kinderen van ouders met alcoholproblemen zijn er de sites www.drankjewel.nl en www.koap.be; ook interessant zijn www.bekijkheteensnuchter.be en www.acoolworld.be. ++Op www.drankjewel.nl vind je tips en een forum waar je ervaringen kan uitwisselen. ++www.bubbelsbabbels.be is een site voor gezinnen met jonge kinderen, waarvan één of beide ouders kampen met een drug- of alcoholprobleem. ++Kinderen van ouders met psychische problemen vinden alle informatie op www.koppop.be.

++Op www.kindermishandeling.be vind je de adressen van het vertrouwenscentrum in jouw buurt, waar je altijd anoniem terecht kan.

Boeken: ++Allemaal willen we de hemel Els Beerten, Querido, 2009 ++Onder vier ogen Sandra Glover, Clavis, 2004 ++Linus Mieke Versyp, Lannoo, 2007 ++10 manieren om je ouders te versieren Peter Adriaenssens, Lannoo, 2004 ++Als ik jou was Augusta Verburg, Pimento, 2010 ++Nu ik! Diet Verschoor, Leopold, 2008 ++Anders Ragnar Hovland, Davidsfonds/Infodok, 2008 ++Gebroken soep Moon, 2009 ++Het fenomeen Christina Guirlande, De Vries-Brouwers, 2007 ++Het verdriet van Lars en Lotte Jac Linders, Bakermat, 2006 ++Liljana Luc Descamps Uitgeverij Abimo, 2007

CONTACT: Als je met iemand wil praten over vriendschap, vrienden maken, verlegenheid of de situatie in je gezin, kan je terecht bij Kinder- en jongerentelefoon tel. 102 www.kjt.org Jips www.jongerengids.be/jips JAC www.jac.be CLB www.clb.be Als je wil weglopen van thuis, contacteer je best eerst een Jongeren AdviesCentrum in je buurt (www.jac.be) of Child Focus (www.childfocus.be of het gratis noodnummer 116 000)

www.jongerengids.be

Respect

van horen zeggen...

deren…

Voor jezelf & an

Saai als je niet drinkt? Door Goeroe

Sommigen van mijn vriendinnen denken dat mijn studietijd heel saai zal zijn omdat ik niet wil drinken tot ik 21 ben. Wat vinden jullie daarvan? Is iemand echt saaier als hij of zij niet meedrinkt?

Re: Saai als je niet drinkt? Door Halley

Ik heb ook een paar klasgenoten die ook tot hun 21ste niet willen drinken ivm hersengroei of iets dergelijks. En geloof me, als je het bij cola houdt is het even gezellig. Jij en je vriend(inn)en zorgen voor gezelligheid, niet alcohol

Best Friends Forever!!!

Re: Saai als je niet drinkt? Door Kniezel

Ik vind ‘t wel bullshit. “niet drinken tot je 21e”, wtf waarom? Drink dan ook niet na je 21e, alsof je er opeens behoefte aan hebt als je 21 wordt en wil gaan drinken. Nee, die link kan ik niet leggen. Want je hersens gaan ook wel naar de kloten na je 21e als je drinkt. De namen in de chat werden omwille van de privacy gewijzigd in fictieve nicknames

www.jongerengids.be

The answer zegt:

hallo, Ik ben een jongen van 13. Ik ben niet groot voor mijn leeftijd dus voel ik me machteloos en pesten geeft me zelfvertrouwen. Ik weet dat ik moet stoppen maar hoe? Zonder pesten heb ik geen macht en geen macht= zelf gepest worden. Ik weet dat het egoïstisch is maar hoe los ik dit op? (voor alle gepesten: ik vraag geen medelijden gewoon een antwoord)

ego zegt:

ja, egoïstisch is het wel!!! ma hoe ge stopt? ga al zeggen tegen die da ge pest da het u spijt ofzo! ego

diedie zegt:

the answer , ik vind het echt sjiek dat ge zegt dat ge pest. Maar je moet er wel mee stoppen, ik heb ook een meisje gepest, omdat ik haar echt stom vond, maar ik heb me er nooit beter door gevoeld, maar eerder heel veel spijt van gehad. Ik heb het haar dan ook uitgelegd en gezegd hoeveel spijt ik had. We zijn nooit goede vriendinnen geweest en zullen ook nooit goede vriendinnen worden maar we kunnen wel normaal tegen elkaar doen en respecteren elkaar. Je vrienden zullen je niet laten vallen als je stopt met pesten en als ze dat wel doen moet je gewoon beseffen dat ze grote sukkels zijn. Dus stop gewoon, zeg tegen de mensen die je pest wat de reden is waarom dat je het doet en zeg erbij dat je veel spijt hebt. ik weet zeker dat de mensen je dan fijner zullen vinden. x

Over pesten en pijn, respect en vertrouwen Respect hebben voor jezelf betekent dat je in jezelf gelooft, dat je zelfvertrouwen hebt, dat je problemen kan relativeren. Het betekent ook dat je weet op wie je kan terugvallen als het eens tegenzit, dat je het gevoel hebt dat je greep op je leven hebt. Natuurlijk wordt je zelfvertrouwen wel eens afgeremd. Door jezelf (“Ik ben te dik”, “ik ben te lelijk”…) of door anderen (“Jij kunt nooit eens iets goed doen”, “Jij hoort er niet bij”…). Richt jezelf dan op je positieve kanten. Schrijf ze desnoods op. Het zijn er misschien meer dan je denkt! Respect hebben voor jezelf betekent ook ‘neen’ durven zeggen. Durven praten over je gevoelens. Je angst of boosheid delen. Respect voor jezelf is ook uitkomen voor je eigen mening, maar ook rekening houden met de mening van een ander. Vrijheid van meningsuiting geeft je niet het recht om anderen te discrimineren of te kwetsen.

Wie respect heeft voor zichzelf, is ook weerbaar. Hij of zij laat niet zomaar over zich heen lopen en pakt eventuele problemen op de juiste manier aan: niet door naar alcohol of drugs te grijpen, niet door zichzelf te snijden of krassen, niet door extreem veel of weinig te gaan eten, of aan zelfmoord te denken. Iedereen is anders. Dat maakt de wereld net zo boeiend. Dat maakt het ook interessant om andere mensen te leren kennen, ermee te praten, te sporten, plezier te maken. Aanvaarden dat iemand anders is, is het begin van respect. Maar vaak is er sprake van het tegendeel. Worden mensen niet aanvaard om wie ze zijn, dan krijgen ze soms te maken met pestgedrag. En dan gaat het niet over wat speels plagen. We spreken van pesten als iemand langdurig, herhaaldelijk en op een systematische manier het slachtoffer is van het gewelddadige gedrag van anderen. Die anderen willen

Glennson zegt:

Je hebt wat alle pesters hebben, een gebrek aan zelfvertrouwen en eigenwaarde. Door anderen te pesten denk je dat je het beter hebt dan anderen, je bent jaloers op ze omdat zij het zogezegd beter hebben dan jou. Probeer vrienden te maken, en als je dan zelf gepest zou worden, heb je je vrienden nog om op terug te vallen en de pester een koekje van eigen deeg te geven. Succes, je hebt al een belangrijke stap gezet: toegeven dat je pest

www.jongerengids.be

DOE DE TEST! de persoon kwetsen, soms door te duwen of te slaan, door te schelden of te bedreigen, door hem of haar uit te sluiten of door dingen te stelen of kapot te maken. Pestkoppen vormen dikwijls samen een pestkliekje. Het kan de sfeer in een klas of groep heel hard verzieken. Maar daar blijft het niet bij: pesten kan zeer lang naduren. Zelfs als het pesten op zich gestopt is, kan het nog lang een heel negatieve invloed hebben op iemand zijn leven. Tips voor wie gepest wordt: praat erover met iemand die je vertrouwt. Ga op zoek naar wie je nog nooit heeft gepest. Sluit je niet helemaal af, maar toon wie je bent en wat je kunt. Tip voor pestkoppen: hou ermee op! Wederzijds respect is de basis van onze samenleving. Jij hebt respect voor je ouders, en zij voor jou. De school en de leerkrachten hebben respect voor jou, en jij voor hen. Mensen met een andere achtergrond en cultuur respecteren die van jou en jij die van hen. In zo’n samenleving is er geen plaats voor pestgedrag, discriminatie of racisme, in welke vorm dan ook.

Op www.jongerengids.be vind je alles over respect. Op de website kan je zelf iets opzoeken, maar ook gewoon uitzoeken wat je weet en niet weet. Surf naar www.jongerengids.be/10vragenoverrespect en doe de test.

++ Heb je op je veertien jaar recht op een eigen mening?

Ja 

Nee 

++ Bestaan er twee mensen die helemaal hetzelfde zijn?

Ja 

Nee 

++ Kan je er iets aan doen als je weinig zelfvertrouwen hebt?

Ja 

Nee 

++ Is iemand in een rolstoel minder waard?

Ja 

Nee 

++ Zijn mensen zonder papieren sukkelaars?

Ja 

Nee 

++ Kan je iets doen tegen racisten?

Ja 

Nee 

++ Mag je vanaf je zestien jaar altijd je eigen zin doen?

Ja 

Nee 

++ Kan je mensen uit een ander land vertrouwen?

Ja 

Nee 

++ Mag een leraar jou uitschelden?

Ja 

Nee 

++ Moet je altijd luisteren naar de politie?

Ja 

Nee 

Ken jij de antwoorden? Ga naar de site en kijk hoeveel je er juist hebt.

www.jongerengids.be

Meer WETEN? WEBSITES:

Boeken:

++Over je zelfbeeld kom je meer te weten op www.imagotest.be. ++Heb je een dipje in je zelfvertrouwen? Surf eens naar www.fitinjehoofd.be of www.zwaarweer.nl of www.gripopjedip.nl. ++Over slechte probleemoplossers vind je meer info op www.druglijn.be, www.acoolworld.be (alcohol), www.eetstoornis.be, www.anbn.be, www.eetexpert.be (alle drie over eetstoornissen en gewichtsproblemen), of www.preventiezelfdoding.be. ++Slachtoffers van geweld die via het internet anoniem hulp willen zoeken, kunnen dat via www.slachtofferchat.be. Ben je slachtoffer van seksueel misbruik dan kan je een eerste stap zetten via www.kinderkreet.be.

++De leraar Bart Koubaa, Querido, 2009 ++Jaren van de olifant Willy Linthout, Meulenhoff/Manteau, 2009 (Graphic Novel) ++Jan, mijn vriend Peter Pohl, Querido, 1999 ++Roodkontje Luc Descamps, Abimo, 2009

CONTACT: Als je met iemand wil praten over je gebrek aan zelfvertrouwen, slechte probleemoplossers als drugs en alcohol, over pestgedrag, discriminatie of racisme, kan je terecht bij Kinder- en jongerentelefoon tel. 102 www.kjt.org Jips www.jongerengids.be/jips JAC www.jac.be CLB www.clb.be Voor problemen met racisme kan je terecht bij het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding, via het gratis nummer 0800 12 800.

www.jongerengids.be

internet

van horen zeggen...

t internet

De pret van he

strangenickname zegt:

hey, ik zou graag internet hebben op mijn kamer, maar mijn ouders doen weer wreed ambetant daartegen, weet iemand goede tips om ze te overtuigen?

flowerpower zegt:

Als je internet op je kamer zou hebben, zit je heel de dag voor jouw computer spelletjes te spelen, ... en dat is NIET gezond!Â Kijk es naar buiten! Hoe mooi weer is het wel niet? Het is toch veel leuker om lekker buiten in het zonnetje te spelen.

no virusss for me...

strangenickname zegt:

nu zit ik heel de tijd te spelen op de computer beneden, of singleplayer spellekes te spelen op mijn kamer (spellekes waarvoor ik geen internet nodig heb), ik kan dus niet meer spelen, ik speel gewoon ergens anders

Mill zegt:

Waarom wil je nou internet op jouw kamer? Je doet toch niks verboden? Je ouders mogen toch zien wat je doet? Dat is trouwens veel veiliger. En zoals je zelf zegt, wat maakt het uit of je nou bij je ouders of op je kamer speelt, want je speelt toch even veel. Blijf dan gewoon lekker bij je ouders. Dat is ook veel socialer.

... www.jongerengids.be

De namen in de chat werden omwille van de privacy gewijzigd in fictieve nicknames

Mafkees zegt:

Zeg aan uw ouders dat iedereen van uw school dat heeft, en zeg da ze je pc kunnen beveiligen. En let erop, da je niet de héle dag op internet zit hé, anders zal ‘t wel snel gedaan zijn met internet op uw kamer. Beloof ze dat ge maar een uurtje op internet gaat ofzo. X succes

kerel zegt:

ikzelf heb internet op mijn kamer (draadloos), en er is niets mis mee, als jij weet wat scam’s (misleidende geldkostende dingen) en zo zijn, is er toch geen probleem, nu heb ik wel geen idee hoe oud je bent, maar als je zelf verstandig genoeg bent om te weten wat goed & slecht is aan het www, dan zou je er eens met je ouders over kunnen praten

Over surfen en cyberpesten, downloaden en virussen Jongeren besteden steeds meer tijd aan het internet. Logisch, want de mogelijkheden worden altijd maar groter. Niet alleen kun je het internet gebruiken om dingen op te zoeken voor schoolwerk of voor je hobby, je kan het ook gebruiken om te mailen, chatten, gamen of zelf een blog bij te houden of deel uit te maken van een netwerksite. Je kan ook gratis radio beluisteren en zelfs bellen via het internet. Heb je thuis geen internetaansluiting, dan kan je misschien op school terecht, maar zeker in de plaatselijke bibliotheek, of in de JIP’s of jeugdhuizen in je buurt. Net als in de echte wereld, bestaan er ook op het wereldwijde web gevaren. Overal, dus ook op internet, schuilen mensen met slechte bedoelingen. Houd volgende regels best in het achterhoofd als je gebruik maakt van het internet: ++Bescherm je privacy. Laat nergens op het internet – ook niet op je persoonlijke netlog- of facebookpagina - persoonlijke gegevens achter zoals je adres, je gsm-nummer en zeker niet je wachtwoord of je bankrekeningnummer. Plaats ook geen persoonlijke gegevens of foto’s van je vrienden

www.jongerengids.be

zonder hun toestemming. Laat je nooit verleiden om via het net pikante foto’s of filmpjes van jezelf te verspreiden. Dat lijkt leuk als je dat met je lief doet, maar als het je lief niet meer is en hij of zij blijft ze rondstrooien, is dat veel minder plezant. ++Kijk uit voor virussen. Bescherm je computer met software tegen virussen of spam (onveilige mails). Je kan een firewall installeren, die indringers buiten houdt of ook je computer laten scannen op spioneerprogramma’s. ++Blijf altijd respectvol. Ook al gebeurt op internet alles zo goed als anoniem, houd je altijd aan de netiquette. Dat is een geheel van regels en afspraken over hoe je op het internet veilig, respectvol en correct communiceert (zie ook ‘meer weten’). ++Download legaal. Je vindt heel veel muziek en films op het internet. Als je die bekijkt en beluistert op je eentje is er meestal geen probleem. Als je bestanden illegaal downloadt, dus zonder betaling aan of toestemming van de makers, en ze bijvoorbeeld daarna kopieert en verkoopt, kan je serieuze boetes krijgen.

++Geloof niet alles. Iedereen kan om het even wat op internet zetten. Zelfs de grootste of goorste leugens. Als je voor school een werk maakt en de informatie die je gebruikt moet kloppen, check je best even in een betrouwbaar boek of alles klopt. Sites zoals wikipedia lijken erg correct maar zijn dat lang niet altijd. Veel zogezegde informatie is eigenlijk verdoken reclame en wil je alleen maar doen kopen. Websites van de overheid of gesteund door de overheid zijn meestal betrouwbaar. www.jongerengids.be is zo’n site die je 100 procent kan vertrouwen.

++Meld elk misbruik. Pedofielen zijn volwassenen die zich seksueel aangetrokken voelen tot minderjarigen. Omdat het internet anoniem is, verschuilen ze zich soms in chatboxen onder een valse naam en met een valse leeftijd. Ze zoeken contact en proberen soms na een lange periode van ‘vriendschap sluiten’ een afspraakje te maken. Als je dat meemaakt, of je kent iemand die het heeft meegemaakt, maak je er best melding van (zie ook ‘meer weten’). Dat geldt ook voor het geval je last hebt van ‘cyberpesten’: bedreigingen of beledigingen via gsm of het internet. Zeker als het over een langere periode aanhoudt. ++Surf niet te veel. Als het over je gezondheid gaat, is de gouden regel: overdaad schaadt. En dat geldt ook voor het internet. Als je urenlang in chatboxen of met games in de weer bent, kan je stilaan een verslaving krijgen, met alle nare gevolgen van dien.

DOE DE TEST! Op www.jongerengids.be vind je alles over het internet en het world wide web. Je kan er zelf iets opzoeken, maar ook gewoon uitzoeken wat je weet en niet weet. Surf naar www.jongerengids.be/10vragenoverinternet en doe de test.

++ Mag je op het internet alles vertellen wat je wil?

Ja 

Nee 

++ Bestaat er een manier om absoluut veilig te chatten?

Ja 

Nee 

++ Kun je een cyberpester laten stoppen?

Ja 

Nee 

++ Mogen je ouders checken naar welke sites je surft?

Ja 

Nee 

++ Is alles wat op wikipedia staat de waarheid?

Ja 

Nee 

++ Mag iedereen zelf een blog bijhouden?

Ja 

Nee 

++ Kan je verslaafd geraken aan gamen?

Ja 

Nee 

++ Kunnen andere mensen je foto’s zien op internet?

Ja 

Nee 

++ Is porno kijken op internet illegaal?

Ja 

Nee 

++ Kan je via het internet hulp vinden voor privé-problemen?

Ja 

Nee 

Ken jij de antwoorden? Ga naar de site en kijk hoeveel je er juist hebt.

www.jongerengids.be

Meer WETEN? WEBSITES:

Boeken:

++Op www.clicksafe.be vind je alles over een veilig internet, onder andere de regels van de netiquette, maar ook getuigenissen van jongeren over blogs, chatboxen en andere toepassingen. ++Ook www.web4me.be en www.saferinternet.be bieden meer informatie over een veiliger internet. ++www.ecops.be is het officiĂŤle Belgische meldpunt voor internetmisbruik. ++In drie stappen maak je je eigen blog op www.blogger.com. ++Wil je zelf mee het nieuws maken of ben je op zoek naar reportages voor jongeren: www.javi.be en www.stampmedia.be.

++Gevaren op internet Peter Dâ&#x20AC;&#x2122;Hollander, DVD uitgeverij, 2007, staat boordevol tips over hoe je je veilig op het internet kan begeven. ++Hot or not Carry Slee, CRS, 2010

CONTACT:

Als je met iemand wil praten over cyberpesten of andere misbruiken op het internet, kan je terecht bij Kinder- en jongerentelefoon tel. 102 www.kjt.org Jips www.jongerengids.be/jips JAC www.jac.be CLB www.clb.be

www.jongerengids.be

GELOOF

van horen zeggen...

Van god los?

Mariamaria zegt:

Hoi. Ik worstel er dus erg mee. Ik heb onlangs op het web gekeken, dat ik recht heb om mijn eigen godsdienst te kiezen. Ik dacht al die tijd, dat ik de godsdienst moet volgen, die mijn ouders willen. Ik begon na te denken, welke godsdienst ik eigenlijk wil worden. Ik begon het te vergelijken. Mijn ouders zijn islamitisch, maar hebben me nooit Arabisch geleerd. Zelf bid ik nooit. En zij ook niet. Maar toch willen ze dat ik de islam strikt opvolg. Toch vind ik dat ik eigenlijk meer leer over het christendom, dan de islam. En vind ik dat ik later toch maar iets als een ‘christen’ word. Ik praatte onlangs met mijn moeder, en zei dat ik op het internet heb gevonden, dat ik recht heb om mijn eigen godsdienst te kiezen. Zij zei dat het gewoon prietpraat is. En ze zei ook dat alleen zij en mijn papa mogen kiezen wat mijn godsdienst wordt. Dat vind ik oneerlijk! Ik kan moeilijk een godsdienst opvolgen waarvoor ik geen interesse heb! Aan de andere kant wil ik mijn ouders niet teleur stellen. Maar hoe zeg ik tegen mijn ouders dat ik niet echt in de Islam geïnteresseerd ben?

talkinghead zegt:

get in my belly!!!

hey mariamaria, ik ben zelf een vrijzinnige en ik heb zo’n vriendin die ook in zo’n situatie zit zoals jij. Je moet voor je zelf op komen. Als je 18 jaar bent, dan ben je vrij en hoef je niet meer naar het gezeur te luisteren van je ouders. MAAR je moet wel doen wat je ouders je vragen. suc6

... www.jongerengids.be

De namen in de chat werden omwille van de privacy gewijzigd in fictieve nicknames

Lexus zegt:

“Elk geloof is gebaseerd op liefde” Praat er over met je ouders, zeg dat je je niet thuis voelt bij de islam. Word niet boos, maar geef redenen zoals bijvoorbeeld het niet bidden. Net als jij heb ik dit probleem. Ik weet niet wat ik moet kiezen in het christendom: gereformeerd, Jehova of welke richting dan ook. Ik hoor katholiek te zijn, maar zie meer in de weg van Jezus. Gooi nog niet je geloof weg voor je iets anders hebt.

Over geloof en ongeloof, gelijk en gelijk willen halen

God’s zegen, -x- Lexus

PR ik hou van heel de wereld zegt:

Hey, MariaMaria.

Ik zelf ben ongelovig, maar ik twijfel tussen christendom en islamitisch. Mijn ouders geloven ook in niks, maar toch denk ik dat ik islamiet wil worden. Waarom? Het islamitische geloof is een geloof waar het gaat om de rechten die een mens moet hebben.

Wat is een mens, een dier, een stoel? Waarom leven we? Wat is liefde? Is er leven na de dood? Wat is goed en wat is kwaad? Elke mens stelt zich dit soort levensvragen. Er bestaan geen pasklare antwoorden voor. Je kan er urenlang over nadenken of filosoferen. Na verloop van jaren ontwikkel je een eigen levensbeschouwing. Die kan aansluiten bij een bestaande godsdienst of ook helemaal niet. Katholieke mensen geloven in God, moslims in Allah, boeddhisten in Boeddha… Elke godsdienst heeft zijn god, zijn boeken, zijn regels. Maar er zijn veel meer overeenkomsten dan vaak op het eerste gezicht lijkt.

Ik heb een Marokkaans vriendje en die heeft me veel geleerd over de islam. En ik zal me ook bekeren tot de islam denk ik. x

Je kan ook besluiten om zonder een god te leven. Als je niet gelooft, ben je een atheïst. Sommige mensen zeggen dat de mens zelf god heeft uitgevonden om antwoorden te vinden op al hun vragen. Al wat we niet begrijpen, schuiven we af op god. Wereldwijd zijn één op drie mensen atheïst. Humanisten vinden dat de mens zelf een menselijke wereld moet opbouwen, waarin iedereen aan bod komt. Ze hebben hun eigen feesten, zoals het lentefeest.

www.jongerengids.be

DOE DE TEST! Wie heeft er gelijk? Niemand weet het zeker. Je moet zelf op je gevoel afgaan. Het kan altijd helpen om te lezen over andere godsdiensten, of om bijvoorbeeld eens langs te gaan in een kerk, een moskee of een synagoge. Elke godsdienst heeft zijn eigen regels. Gelovigen van de Islam eten geen varkensvlees. Sommige hindoes eten zelfs helemaal geen vlees. Ook bij ons zijn veel mensen vegetarisch, maar niet altijd omwille van hun geloof. Ze kiezen daarvoor uit respect voor de dieren of voor hun gezondheid.

Je hebt het recht om te denken en te geloven wat je wil. Geloven of niet geloven, dat kies je zelf. Dat staat ook zo beschreven in het Kinderrechtenverdrag. Zelfs je ouders kunnen je niet dwingen om een bepaalde godsdienst te volgen. Je ouders mogen je wel volgens een bepaald geloof opvoeden, maar ze moeten je helpen je eigen mening te vormen. Dat zorgt soms voor conflictsituaties, maar net daardoor kan je meestal zeer bewuste keuzes maken.

Op www.jongerengids.be vind je alles over filosofie, godsdienst en levensvragen. Je kan er zelf iets opzoeken, maar ook gewoon uitzoeken wat je weet en niet weet. Surf naar www.jongerengids.be/10vragenovergod en doe de test.

++ Is er een godsdienst die boven alle andere staat?

Ja 

Nee 

++ Bestaat de hemel echt?

Ja 

Nee 

++ Mag je tegen een gelovige zeggen dat God niet bestaat?

Ja 

Nee 

++ Mag je bidden in de klas?

Ja 

Nee 

++ Mag je als moslim vlees eten?

Ja 

Nee 

++ Kan je als gelovige seks hebben voor het huwelijk?

Ja 

Nee 

++ Mag je met iemand trouwen van een ander geloof?

Ja 

Nee 

++ Moet je heel je leven bij één godsdienst blijven?

Ja 

Nee 

++ Mag een priester burgerwetten overtreden?

Ja 

Nee 

++ Bestaat er in de islam ook een plechtige communie?

Ja 

Nee 

Ken jij de antwoorden? Ga naar de site en kijk hoeveel je er juist hebt.

www.jongerengids.be

Meer WETEN? WEBSITES:

Boeken:

++Wil je doordenken over levensvragen of filosofie, dan kan je terecht op www.initia.be of www.zenopraktischefilosofie.be ++Info en advies over sekten vind je op www.iacsso.be

++Geloof het of niet! Dieke van Ewijk, Pimento, 2009 is een prettig geschreven boek dat alles vertelt over religies, bijgeloof, volksgeloof en nog véél meer. ++Ik Coriander Sally Gardner, Van Goor, 2006

CONTACT:

Als je worstelt met levensvragen of je wil meer informatie over godsdienst en hoe dat je leven beïnvloedt, kan je terecht bij Kinder- en jongerentelefoon tel. 102 www.kjt.org Jips www.jongerengids.be/jips JAC www.jac.be CLB www.clb.be

www.jongerengids.be

t h c e r e g ichten volgens

Je rechten en pl

van horen zeggen...

de wet

Feheradz zegt:

Hey, Ik ben een meisje van bijna 16 jaar. Ik zou graag willen beginnen uitgaan, maar mijn mama wil dat niet. Ze vindt dat het ongehoord is dat jongeren op zo’n laat uur nog rondlopen op straat. Ik heb haar proberen te overtuigen dat dat de normaalste zaak is van de wereld, maar ze blijft bij haar standpunt. Mijn moeder is niet opgegroeid in de Westerse wereld, dus ze weet niet hoe het allemaal in elkaar zit. Hoe kan ik haar overtuigen om me toch te laten uitgaan? Groetjes

ladydi zegt:

Zorg er voor dat je moeder je op gelijk welk vlak kan vertrouwen. Als ik ‘s avonds weg ga met vrienden is de afspraak de volgende: mijn vader wil een adres van de plaats waar ik ben, hij wil weten tot hoe laat en met hoeveel we weg zijn, hij wil uiteraard dat ik opneem als hij belt en hij heeft een telefoonnummer van mijn beste vriend in geval hij mij echt niet kan bereiken. Probeer deze regels anders eens bij je moeder. Zeg dat ze eerst eens een aantal keer naar jou moet bellen, pas dan naar die vriend(in) en echt als allerlaatste naar de plaats zelf komen want dat zou echt niet leuk zijn. TIP: check regelmatig je GSM of je geen gemiste oproep hebt het is een kleine moeite die veel ellende kan voorkomen en zorg dat je moeder je altijd kan vertrouwen dat je geen slechte dingen doet.

stop, hammertime!

AND SAY NO TO DRUGS =D De namen in de chat werden omwille van de privacy gewijzigd in fictieve nicknames

www.jongerengids.be

girltje zegt:

Wanneer mag je eigenlijk seks hebben? Of maakt dat niet uit?

minneke zegt:

Seks maakt volgens mij niet uit wanneer je dit doet zolang je jezelf er goed bij voelt, laat je vooral niet dwingen door gelijk wie!! bye

hanneke zegt:

Dat maakt niet uit wanneer je seks hebt, als jij en de jongen er klaar voor bent is dat oké ;)

Yoko zegt:

Hey, Ik denk dat je geen seks mag hebben als je 12 of zo bent, hé... Je moet dat niet forceren om dat extra vroeg te doen, hoor.

Over recht en gerecht, plicht en verplicht De wet, de politie, het gerecht,… voor veel jongeren is dat een ver-van-mijnbed-show. De meeste jongens en meisjes tussen elf en vijftien hebben dan ook nooit te maken met de politie of komen nooit in een rechtbank. Gelukkig maar. Toch kan het iedereen vroeg of laat overkomen. Daarom is het goed te weten wat je rechten en plichten zijn. Alle mensen hebben rechten. Voor kinderen en jongeren tot achttien jaar staan die rechten opgesomd in het Kinderrechtenverdrag. Daarin staan in totaal 41 rechten, zoals het recht om bij de ouders te leven, tenzij dit niet in het belang van het kind is; het recht om een eigen mening te vormen en die ook te uiten; het recht op toegang tot dat soort onderwijs dat het best bij je past en waar je samen met je ouders voor kiest, het recht op vrijheid van gedachten, geweten en godsdienst, het recht op bescherming tegen mishandeling, enzovoort (zie ook ‘Meer weten’).

www.jongerengids.be

Net zoals volwassenen hebben jongeren niet alleen rechten, maar ook plichten. De plicht om de wet na te leven en niet te overtreden. Voor wetten tegen kleine en grote criminaliteit ligt dat voor de hand. Maar er zijn nog een aantal wetten die voor jongeren van belang zijn. Wat zegt de wet bijvoorbeeld over: ++Roken: Sinds 2004 is het verboden om tabaksproducten te verkopen aan jongeren onder de zestien jaar. Een verkoper van tabak mag dus vragen om je leeftijd te bewijzen. De wet verbiedt ook om te roken op openbare plaatsen zoals scholen en treinen, in restaurants, cafetaria’s van ziekenhuizen, culturele centra en sportruimten. ++Alcohol: Onder de achttien jaar mag geen sterkedrank worden verstrekt, gratis aangeboden of verkocht. Zolang je geen zestien bent, mag je in een café geen alcohol geserveerd krijgen. Voor details: zie ‘Meer weten’.

++Drugs: er zijn heel veel soorten drugs in omloop. Sommige zijn legaal, sommige illegaal. In het drugs-ABC vind je een overzicht van de meest voorkomende drugs. Surf naar www.druglijn.be ++Echtscheiding: als je ouders scheiden, mag je niet zelf kiezen waar je gaat wonen. De rechter beslist dat, maar je hebt wel het recht om je mening te laten horen. Je hebt dus het recht om je ouders en de jeugdrechter je mening te geven over afspraken of regelingen die je leven veranderen. ++Seks: Voor de wet moet je minimaal zestien jaar zijn om te mogen vrijen. Je mag dus geen seksuele relatie aangaan met iemand die jonger is dan zestien. ++School: In België geldt voor iedereen tussen zes en achttien jaar de leerplicht. Dat wil zeggen dat je ouders de plicht hebben je te laten leren. Bij de allergrootste meerderheid is dat op een school. Bij een kleine minderheid doen de ouders dat thuis zelf. Ook voor jongeren met een vreemde nationaliteit, zelfs zonder officiële verblijfspapieren, bestaat de leerplicht (zie ook het hoofdstuk ‘school’).

++Uitgaan: Onder de zestien jaar mag je geen dancing binnen of een drankgelegenheid, zonder een ouder of volwassene die je begeleidt. Een uitzondering bestaat wel voor fuiven zonder winstgevend doel, zoals die van het jeugdhuis, de sportclub en de jeugdbeweging. Op de site www.tzitemzo.be staat een leeftijdsladder waarop heel duidelijk staat wat je volgens de wet mag op je twaalf, je veertien, je vijftien jaar. Daar staat ook alle informatie voor jongeren die in aanraking komen met politie en gerecht. Ofwel als slachtoffer, ofwel als dader. Onthoud ook zeker dat jongeren hun dossier of hun gegevens mogen inkijken. Belangrijk, omdat je weet wat er over jou beslist wordt.

DOE DE TEST! Op www.jongerengids.be vind je alles over je eigen rechten en plichten. Je kan op de site zelf iets opzoeken, maar ook gewoon uitzoeken wat je weet en niet weet. Surf naar www.jongerengids.be/10vragenoverjerechten en doe de test.

++ Moet je als tiener bij een verkeersovertreding een boete betalen?

Ja 

Nee 

++ Kan je op twaalf jaar al naar de gevangenis worden gestuurd?

Ja 

Nee 

++ Moet een veertienjarige altijd zijn identiteitskaart op zak hebben?

Ja 

Nee 

++ Bestaat er een vereniging die kinderen helpt en beschermt?

Ja 

Nee 

++ Mag een sportclub je weigeren omwille van je geloof of kleur?

Ja 

Nee 

++ Mag je als dertienjarige alcoholpops drinken?

Ja 

Nee 

++ Mag je bij een scheiding van je ouders je mening kwijt bij de rechter?

Ja 

Nee 

++ Kan je voor pesten opgesloten worden?

Ja 

Nee 

++ Heb je op school alleen plichten en geen rechten?

Ja 

Nee 

++ Mag je alle muziek op internet downloaden?

Ja 

Nee 

Ken jij de antwoorden? Ga naar de site en kijk hoeveel je er juist hebt.

www.jongerengids.be

Meer WETEN? WEBSITES: ++Op www.kinderrechten.be staan alle belangrijke weetjes in verband met rechten en plichten voor jongeren. Ook de sites www.kinderrechtswinkel.be en www.tzitemzo.be kunnen je altijd verder helpen. ++Met al je vragen over wat je op welke leeftijd mag en niet mag kan je ook terecht bij een jongerenadviescentrum: www.jac.be. ++Het fijne over de rookwet kom je te weten op www.rokenindehoreca.be. Op www.formaat.be vind je forumdiscussies over het rookverbod in jeugdhuizen. ++Over fuiven en wat de wet erover zegt, lees je meer op www.fuifpunt.be en over veilig uitgaan staat een heleboel op www.partywise.be. ++Alle informatie over jongeren en alcohol staat op www.acoolworld.be ++www.drugsinbeweging.be is een duidelijke website voor begeleiders van jeugdbewegingen, over drugs en alcohol. ++Als je vragen hebt over echtscheiding en de situatie bij je thuis, kan je altijd terecht bij de medewerkers van www.kinderrechtswinkel.be. ++Op de website van het Onderwijs Vlaanderen www.ond.vlaanderen.be en ook op www.maks.be vind je informatie over leerplicht.

CONTACT:

Als je met iemand wil praten over je rechten en plichten, kan je terecht bij Kinder- en jongerentelefoon tel. 102 www.kjt.org Jips www.jongerengids.be/jips JAC www.jac.be CLB www.clb.be

www.jongerengids.be

geld Over verdienen

van horen zeggen...

en bijverdienen

Hoe kan ik een beetje geld bijverdienen Jefferson zegt:

ik krijg geen zakgeld van mijn ouders maar ik wil graag een beetje geld bij verdienen. Ik ben al van plan een oude typmachine en een paar kinderboekjes te verkopen op kapaza of op een rommelmarkt maar daar zal ik maar rond de vijftig euro mee verdienen en ik wil nog meer verdienen: misschien met auto’s wassen van andere mensen, oude spullen te verkopen, maar weten jullie nog andere LEUKE dingen om te doen. groetjes Jefferson

Evenlien ;] zegt:

Hallo, Wat leuk dat je op zo’n creatieve manieren aan geld wilt komen! Misschien kan je klusjes doen voor je ouders? Bijvoorbeeld de auto wassen, strijken of de hond uitlaten. Voor ieder klusje vraag je 5 euro. Dat is niet zoveel. En als je 10 klusjes hebt gedaan, heb je al 50 euro. Dan zijn je ouders tevreden dat je wat helpt in huis, en ben jij ook tevreden omdat je dan geld hebt. Misschien kan je ook bij je oma of opa gaan helpen met boodschappen doen. Dat vinden ze altijd heel erg leuk. Wedden dat ze je een fooitje geven? Ik weet niet hoe oud je bent, maar je kan ook een bijbaantje nemen. Dan kan alleen als je je 2de middelbaar af hebt. Als je écht niks weet, kan je aan je ouders vragen aan een manier om aan geld te komen. Ik hoop dat je hier wat aan had.

make money, honey!

Groetjes, Evenlien ;]

... www.jongerengids.be

De namen in de chat werden omwille van de privacy gewijzigd in fictieve nicknames

kalinka x zegt:

heej

als je oud genoeg bent kan je een briefje op veel plaatsen in je dorp ophangen met daarop dat je graag zou komen babysitten en auto’s wassen en boodschappen doen voor mensen voor 5 euro per klusje begrijp je? er zijn altijd mensen die je dan bellen ( je moet er wel strookjes met je nummer bij zetten natuurlijk he) je kan ook gewoon heel veel meehelpen in het huishouden dan krijg je waarschijnlijk ook eens wat geld van je ouders ik hoop dat je hier aan wat hebt veel liefs kalinka

Over sparen voor je dromen Snoep, oplaadkaarten voor je gsm, kleding, videogames,… het kost allemaal veel centen. En voor die centen ben je vooral afhankelijk van je ouders en familie. Maar zakgeld krijgen is geen recht als je bij je ouders woont. Er bestaan ook geen regels over hoeveel zakgeld je dan wel zou moeten krijgen. Je ouders moeten je wel zo opvoeden dat je kan deelnemen aan het ‘sociale leven’. Met wat zakgeld kan dat iets eenvoudiger. Maak met je ouders duidelijke afspraken, dan vermijd je elke maand conflicten over wat je krijgt.

www.jongerengids.be

Wat kan je doen als je geen of te weinig zakgeld krijgt? Je kan aan je ouders voorstellen om geld bij te verdienen door bijvoorbeeld klusjes te doen. Maar ook buitenshuis kan je een bijbaantje vinden. Belangrijk voor je ouders is te weten dat ze dan geen kinderbijslag verliezen, hoeveel je ook bijverdient. Tenminste tot je zestien bent en zolang je thuis woont.

DOE DE TEST! Elke jongere vanaf zestien jaar kan zelf een ‘overeenkomst voor tewerkstelling van studenten’ sluiten. Als je ouders daarmee niet akkoord gaan, moeten ze naar de jeugdrechter stappen. Maar je kan ook als jobstudent werken als je vijftien jaar bent en tenminste de eerste twee jaren van het secundair onderwijs met volledig leerplan hebt doorlopen (je hoeft dus niet geslaagd te zijn). Op vijftien jaar heeft bijna één op twee jongeren een studentenjob tijdens de vakantie of tijdens het schooljaar. Voor je vijftiende kan je dus geen officiële studentenjob hebben. Maar er zijn talloze mogelijkheden om een centje bij te verdienen. Je kan je ouders of familie vragen om de auto te wassen, je kan gaan babysitten of je kan de hond van de buren uitlaten. Misschien is er in de buurt wel iemand die hulp nodig heeft bij een krantenronde? In het plaatselijk jeugdhuis kan je waarschijnlijk nog veel meer handige tips krijgen.

Vergeet ook niet dat je nog je hele leven zal moeten werken en geld verdienen. Er is meer dan werken, werken, werken. Denk eens na wat je kan doen zonder dat het geld moet kosten. Creatieve ideeën zijn meestal geen dure ideeën, maar wel de leukste.

Op www.jongerengids.be vind je alles over werken, geld verdienen en bijbaantjes. Je kan er zelf iets opzoeken, maar ook gewoon uitzoeken wat je weet en niet weet. Surf naar www.jongerengids.be/10vragenovergeld en doe de test.

++ Heb je recht op 20 euro zakgeld per week?

Ja 

Nee 

++ Ben je minder gelukkig als je arm bent?

Ja 

Nee 

++ Mogen jongeren van twaalf jaar al gaan werken?

Ja 

Nee 

++ Kan je geld verdienen op het internet?

Ja 

Nee 

++ Mag een twaalfjarige een eigen zichtrekening openen?

Ja 

Nee 

++ Kan je als tiener al gaan lenen bij de bank?

Ja 

Nee 

++ Bestaan er studiebeurzen voor middelbaar onderwijs?

Ja 

Nee 

++ Kan je je aansluiten bij een jeugdvereniging als je geen geld hebt?

Ja 

Nee 

++ Zijn dure gsm’s en kleren altijd beter?

Ja 

Nee 

++ Kunnen je ouders je weigeren geld te geven?

Ja 

Nee 

Ken jij de antwoorden? Ga naar de site en kijk hoeveel je er juist hebt.

www.jongerengids.be

Meer WETEN? WEBSITES: ++Op het forum van de kinderen jongerentelefoon staan geregeld handige tips om bij te verdienen: www.kjt.org.

CONTACT: Als je met iemand wil praten over geld en bijverdienen, kan je terecht bij Kinder- en jongerentelefoon tel. 102 www.kjt.org Jips www.jongerengids.be/jips JAC www.jac.be CLB www.clb.be

www.jongerengids.be

ld e r e w e d rd-Zuid, ar over milieu, Noo

moede, oorlog

van horen zeggen...

en vrede

Hasta la vista, baby!

Simoni zegt:

Hooooooooooi ! Ik hou van plezier! Ik kan heel rap blij zijn! & heel rap droef, héél rap. Ik ben blij want: ik ben geboren in België & ja , dat is heel positief! Want in Afrika is iedereen arm, sterven ze van de honger, dat is daar doodnormaal, zou je je inbeelden dat je buurmeisje ofzo zou sterven van de honger? Nee, en wij kunnen naar school gaan (vinden we saai) maar we hebben een toekomst! & de speeltijden zijn leuk, in Afrika, moeten de kinderen hard werken. Ik vind dit zo erg! Ik wou dat ik zelf naar Afrika kon gaan om iedereen te helpen, maar dat gaat niet! Ik wil alle slechten dingen uit de wereld: armoede, oorlog, honger, jaloezie, haat, ALLES gewoon.

papilon zegt:

hoi simoni, ik vind het heel fijn om zo’n bericht te lezen! En hoop dat je later te werk zal gaan in landen die in ontwikkeling zijn. Zelf ben ik vorig jaar 2 maanden gaan werken in Panama, toen was ik nog 15, veel te jong, maar mijn motivatie was groot en daardoor mocht ik mee. Het was een schitterende ervaring, we hebben er met een groepje vrijwilligers een speelpleinwerking opgezet en monitorcursus gegeven. Ik zou ook graag de wereld willen veranderen, maar hierbij mag je niet vergeten dat het begint bij kleine dingen. Wij zijn inderdaad bevoorrecht om in een land zoals België te leven en hier alles kunnen doen wat we willen, maar het is ook doodnormaal dat we dat niet altijd even appreciëren, dit is gewoon menselijk, ...mensen zijn rare wezens, moeilijk om te begrijpen. liefs, papilon De namen in de chat werden omwille van de privacy gewijzigd in fictieve nicknames

www.jongerengids.be

Over de wereld ontdekken, redden of verbeteren

De wereld, is dat groots en veraf? Zeker niet. Veel meer dan vroeger kan je heel snel en op verschillende manieren de wereld ontdekken. Je kan chatten met iemand die in Zuid-Afrika of Brazilië woont of experimentele muziek ontdekken van een nieuw groepje in Wit-Rusland. De televisie barst van de zenders uit alle continenten: je zapt in enkele seconden van een tentoonstelling in Bilbao naar een nieuwsuitzending in Turkije. En ook via je smartphone kan je worldwide op ontdekking gaan of razendsnel communiceren. Het is fantastisch om in zo’n wereld te kunnen opgroeien. Maar iedereen is verantwoordelijk om van die wereld een leefbare en aangename plek te maken. Er wonen meer dan zes miljard mensen op de wereld, en dat aantal blijft groeien. De aarde groeit niet mee en dus moeten we zuinig zijn op die aarde. Verantwoord en toekomst gericht omspringen met het milieu is een absolute noodzaak.

www.jongerengids.be

Ook jij kan daarbij een steentje bijdragen. Door met de fiets naar school te gaan en zo schadelijke uitlaatgassen te vermijden. Door afval te voorkomen en te recycleren. Door zuinig om te springen met energie. Door bewust minder te consumeren. Door te kopen in kringloopcentra. Het is belangrijk dat je je zeer bewust bent van de kwetsbaarheid van de aarde. Er zijn ook veel problemen in de wereld die op ’t eerste zicht ver-van-ons-bed lijken, maar waar jij je ook voor kan inspannen. Vandaag zijn er 150 miljoen kinderen in de wereld die niet voldoende te eten hebben. Sommige gezinnen in Afrika, Zuid-Amerika en Azië moeten het redden met minder dan 1 euro per dag. Veel ontwikkelingsorganisaties zetten zich in het Zuiden in om de mensen te steunen. Ze leren hen hoe ze voor hun eigen voedsel kunnen zorgen. Fair Trade is Engels voor eerlijke handel. Het is ook de naam van een organisatie die ijvert voor eerlijke handel met het zuiden. Koop je Fair Trade-producten, dan weet je dat de boeren en werkmensen in Afrika, ZuidAmerika en Azië er een eerlijke prijs voor krijgen. Veel Vlaamse jongeren zetten zich in hun vrije tijd ook als vrijwilliger in voor zulke organisaties. Een prettige en vooral zinvolle hobby!

Vergis je niet, ook in België bestaat er armoede. Vaak zit die meer verscholen en wordt er niet over gepraat. Voor veel jongeren is het niet normaal dat ze elke week zakgeld krijgen of dure merkkledij kunnen kopen. Echtscheidingen, faillissementen of gezondheidsproblemen kunnen ervoor zorgen dat gezinnen plots in de problemen komen. Kinderen kunnen soms niet mee op uitstap of gaan zwemmen, omdat het geld kost. Gelukkig hebben wij een systeem van solidariteit; mensen in problemen kunnen terecht bij het OCMW, hebben recht op een werkloosheidsuitkering of een leefloon. Ook al lijkt het allemaal nog ver weg, het is belangrijk dat je vroeg leert om op een verstandige manier om te springen met geld. Niet alles verloopt perfect en probleemloos in de wereld. Integendeel, in heel wat landen is er oorlog en vaak zijn vrouwen en kinderen daar het grootste

slachtoffer van. Veel mensen zijn op de vlucht en zoeken asiel in andere landen. Ook natuurrampen zoals aardbevingen en overstromingen maken veel slachtoffers. Kan je er zelf iets aan doen? Je kan je enthousiast inzetten om van de wereld een aangename plek te maken. Sommige doen dat dichtbij huis, in een sportclub of een jeugdbeweging, anderen sluiten zich aan bij een natuurbeweging of een protestgroep, nog anderen sluiten zich aan bij internationale organisaties die zich inzetten over de hele wereld. Wat je doet en hoe je dat doet is niet belangrijk. Maar wel dat je niet blijft stilzitten. Dat je beseft dat de wereld van jou is. Dat jij de wereld mee maakt...

DOE DE TEST! Op www.jongerengids.be vind je alles over milieu en energie, de wereld veraf en dichtbij. Je kan er zelf iets opzoeken, maar ook gewoon uitzoeken wat je weet en niet weet. Surf naar www.jongerengids.be/10vragenoverdewereld en doe de test.

++ Kan jij iets doen tegen de opwarming van de aarde?

Ja 

Nee 

++ Is de trein milieuvriendelijker dan de auto?

Ja 

Nee 

++ Zijn ‘fair trade’ producten eigenlijk wel cool?

Ja 

Nee 

++ Kunnen tieners zich engageren voor een rechtvaardiger wereld?

Ja 

Nee 

++ Zal er ooit een wereld zijn zonder oorlog?

Ja 

Nee 

++ Hebben tieners het in andere werelddelen moeilijker dan hier?

Ja 

Nee 

++ Is politiek saai?

Ja 

Nee 

++ Moet je bang zijn voor de toekomst van de wereld?

Ja 

Nee 

++ Zal er later genoeg werk zijn voor iedereen?

Ja 

Nee 

++ Is China het meest machtige land van de wereld?

Ja 

Nee 

Ken jij de antwoorden? Ga naar de site en kijk hoeveel je er juist hebt.

www.jongerengids.be

Meer WETEN? WEBSITES: ++Op www.voetafdruk.be kan je berekenen hoe zwaar jouw ecologische voetafdruk weegt op de wereld. ++Meer info over het milieu vind je op www.globelink.be, www.duurzameontwikkeling.be, www.energiesparen.be en www.jnm.be. ++www.webquestalgore.nl is de Nederlandstalige site van Al Gore’s ‘ongemakkelijke waarheid’. ++Als je minder wil consumeren, vind je tips op www.bewustverbruiken.org. ++Op www.milieukoopwijzer.be lees je welk schoolmateriaal je beter wel of niet koopt. ++Als je de wereld eens anders wil bekijken, begin dan bij www.verdraaidewereld.be of www.wereldsolidariteit.be. ++De portaalsite voor de Vlaamse Noord-Zuidbeweging is www.11.be. ++Meer info over eerlijke handel met het zuiden: www.fairtrade.be. De producten kan je onder meer kopen in de Oxfam wereldwinkels, www.oxfam.be. ++Op www.vluchtelingenwerk.be staat info over asielcentra en de regularisatie van mensen zonder papieren. ++www.newintown.be is een meertalige site met info voor nieuwkomers en personen die nieuwkomers willen helpen.

++Meer informatie over kindsoldaten en de opvang ervan staat op www.unicefkids.be. ++Wil je zelf op een zinvolle manier de wereld intrekken dan vertrek je best bij www.afsvlaanderen.be, www.viavzw.be, www.peja.be, www.jint.be, www.vrijwilligerswerk.be of www.gostrange.be.

Boeken: ++Word een held en red de aarde Lena Martaz, Bakermat, 2003 ++Mijn lieve vijand Dirk Bracke, Abimo, 2009 ++The boy in the striped pyjamas (verfilmd boek), Buena Vista Home Entertainment, 2009 ++An inconvenient truth (film), Al Gore, Davis Guggenheim, Paramount Pictures, 2007

CONTACT: Als je met iemand wil praten over het milieu, over armoede of oorlog en vrede, kan je terecht bij Kinder- en jongerentelefoon tel. 102 www.kjt.org Jips www.jongerengids.be/jips JAC www.jac.be CLB www.clb.be

www.jongerengids.be

school & vrije tijd Wat kan er? Wat mag er?

Wat moet er?

van horen zeggen... anoniememus zegt:

Ik zou graag willen weten wat je met humane wetenschappen later kunt worden. Ik weet dat ik kinesist wil worden maar is dat wel mogelijk door het met humane wetenschappen te worden?

Webvent zegt:

Ik heb Humane Wetenschappen gevolgd. Het is een ASO richting waarin je vooral wordt voorbereid voor de sociale sector, met mensen omgaan dus, zeer breed en je kan echt de meest uiteenlopende dingen worden. In ieder geval, krijg je er psychologie, menswetenschappen, ...

Piekenpaultje zegt:

Kun je als je Humane Wetenschappen volgt, lerares lager onderwijs worden?

Webvent zegt:

LEtâ&#x20AC;&#x2122;s have a BALL...

Jazeker, ik heb die richting zelfs nog gevolgd toen ik uit Handel kwam, dus Humane is zeker een goede voorbereiding. De namen in de chat werden omwille van de privacy gewijzigd in fictieve nicknames

www.jongerengids.be

Concentreren anoniememus zegt:

Lastig, concentreren! Ik ga vanaf morgenavond naar een abdij in Drongen om daar te studeren. Ze organiseren daar ‘blokdagen’, je krijgt een kamer, bed, eten en een tafel om te studeren Lijkt me wel iets, zeker met mijn concentratieproblemen Khoop dat het wa meevalt! En kheb gezien dat je in Gent in gebouwen van den unief kunt gaan studeren, zelfs tot 1.30u ’s nachts. Denk da’k daar misschien ook eens gebruik van ga maken Nog mensen die “op verplaatsing” gaan studeren?

Beertje123

Stilte en rust tijdens tstuderen ? Kan ik echt nie. Er moet achtergrond geluid zijn, liefst constant en semiluid, liefst muziek. Wat mij wel tegensteekt is dingen in mijn omgeving die mij afleiden: boek, internet, foon, eten, enzo, kben er te rap mee bezig.

Over school is cool, en je ding doen Je ouders beslissen naar welke school je gaat en welke richting je volgt. Naarmate je ouder wordt, gebeurt dat steeds meer in samenspraak met jou. Praat erover met je ouders. Luister naar hen en zeg ook duidelijk jouw mening. Je kan ook bij het CLB terecht voor advies over de school of de richting die je gaat volgen, of als je het niet eens geraakt met je ouders. Alle informatie over school- en studiekeuze staat ook in de brochure ‘’tZitemzo… op school’. Elke school heeft een schoolreglement. Daarin staan de wederzijdse rechten en plichten van de leerlingen, de ouders en de school. Als leerling moet je het schoolreglement altijd naleven. Via de leerlingenraad kan je bepaalde dingen in het schoolreglement bespreken. Elke school moet zo’n leerlingenraad hebben, behalve als het reglement een andere vorm van leerlingenparticipatie garandeert, of als minder dan tien procent van de leerlingen erom vraagt.

www.jongerengids.be

Het CLB (centrum voor leerlingenbegeleiding) kan je helpen met leren en studeren, het kiezen van een geschikte studierichting, psychische en sociale problemen en je gezondheid. Aan elke school is een CLB verbonden. Volgens het Kinderrechtenverdrag heb je recht op vrije tijd en spel, maar ook op rust en ontspanning. Lekker lui thuis rondhangen, skaten op pleintjes, shoppen, tv kijken, chatten, sporten, naar de jeugdbeweging, muziek beluisteren en naar concerten gaan, koken, een filmpje meepikken, de natuur intrekken, je computer herformateren… Kortom: je doet waar je zin in hebt en je neemt er je tijd voor.

Sommige mensen verdragen geen spelende kinderen of ‘rondhangende jongeren’ in hun buurt omdat ze te veel lawaai zouden maken. Dat is onzin natuurlijk. Maar maak je écht te veel lawaai, dan hebben de andere mensen wél een goede reden om te protesteren. Uiteindelijk komt het er vooral op aan dat je samen zoekt naar een oplossing, dat je rekening houdt met elkaar. Volgens het Kinderrechtenverdrag hebben jongeren het recht om elkaar in groep te ontmoeten, zolang je niemand in gevaar brengt, de orde niet verstoort of de volksgezondheid niet stoort. In ons land zijn er ontzettend veel jeugdbewegingen en jeugdhuizen. Er is voor elk wat wils. Ga eens op ontdekking in je buurt. Elke stad of gemeente heeft ook een eigen jeugddienst en meestal ook een Jongeren Informatie Punt (JIP), waar je altijd gratis, vrijblijvend en anoniem terecht kan met al je vragen.

Films, muziek, boeken, theater, dans, tekenen, musea, tentoonstellingen, … het zijn allemaal vormen van culturele activiteiten. Het aanbod is overweldigend groot en het zou al heel raar moeten lopen als er niet ergens een activiteit is die jou interesseert. Een totaal overzicht geven is bijna onmogelijk, maar in de ‘tips’ vind je al een overzicht van een aantal mogelijkheden.

DOE DE TEST! Op www.jongerengids.be vind je alles over wat mag en moet op school en over wat je kan doen tijdens je vrije uurtjes. Je kan er zelf iets opzoeken, maar ook gewoon uitzoeken wat je weet en niet weet. Surf naar www.jongerengids.be/10vragenoverschoolenvrijetijd en doe de test.

Wil je eens experimenteren met je eigen creatieve talenten, ga dan zeker eens kijken op bijvoorbeeld www.piazza.me, www.kunstbende.be en www.villabasta.be. Sport is gezond, als je het goed aanpakt: met een aangepaste training, de juiste uitrusting en de keuze van een sport die je ligt. Op die manier beperk je het risico op ongevallen en letsels. Op www.gezondsporten.be vind je meer informatie. Op www.vlaamsesportfederatie.be vind je van elke sporttak de organisaties waar je die sport kan beoefenen. Je kan ook altijd bij de sportdienst van je gemeente terecht.

++ Moet je als vijftienjarige naar school?

Ja 

Nee 

++ Mogen scholen buitenlandse scholieren weigeren?

Ja 

Nee 

++ Mag je altijd zelf je studierichting kiezen?

Ja 

Nee 

++ Rondhangen op straat, is dat verboden?

Ja 

Nee 

++ Mag je pas uitgaan als je zestien jaar bent?

Ja 

Nee 

++ Bestaat er een overzicht met alle jeugdorganisaties?

Ja 

Nee 

++ Hebben jongeren in hun gemeente iets te zeggen?

Ja 

Nee 

++ Kunnen jongeren ergens hun creatief ei kwijt?

Ja 

Nee 

++ Moet ik toestemming hebben om naar het buitenland te reizen?

Ja 

Nee 

++ Is er ergens een plek waar je je écht kunt amuseren?

Ja 

Nee 

Ken jij de antwoorden? Ga naar de site en kijk hoeveel je er juist hebt.

www.jongerengids.be

Meer WETEN? WEBSITES: ++Op www.kinderrechten.be en www.rechtenopschool.be vind je veelgestelde vragen en antwoorden over rechten op school. ++De borchure ‘tZitemzo…op school’ kan je gratis downloaden op www.tzitemzo.be. ++Alles over wat er leeft op de speelplaats en de nieuwe trends op straat vind je op www.maks.be. ++Persoonlijke vragen over je rechten op school kan je stellen op www.kinderrechtswinkel.be. ++Op www.ond.vlaanderen.be vind je alle scholen op een rij, per regio en per studieaanbod. Je kan er ook de ‘Gids voor Leerlingen’ lezen of downloaden. ++Met vragen over leerlingenraden en inspraak op school kan je terecht bij de Vlaamse Scholierenkoepel: www.vsknet.be. ++Check op www.schoolzonderracisme.be of jouw school een School Zonder Racisme is. ++Dit zijn de sites van bekende jeugdbewegingen in Vlaanderen: www.chiro.be, www.fosopenscouting.be, www.scoutsengidsenvlaanderen.be, www.jeugdrodekruis.be,

www.jnm.be (jeugdbond natuur en milieu), www.kaj.be, www.klj.be, www.ksj.be, www.paj.be (platform allochtone jeugdwerkingen), www.samv.be (steunpunt allochtone meisjes en vrouwen). ++Het dichtstbijzijnde jeugdhuis vind je op www.formaat.be. ++‘Rechten en Plichten. Gids voor leerlingen in het secundair onderwijs’ is een uitgave van het departement onderwijs over wat kan en niet kan op school, leerplicht, schoolkeuze, buitengewoon onderwijs, deeltijds leren en werken, leerlingenparticipatie, privacyrechten. Je kan de gids downloaden op www.ond.vlaanderen.be/ publicaties/eDocs/pdf/39.pdf. ++Meer informatie over de eigen jeugdraad van de Vlaamse overheid vind je op www.vlaamsejeugdraad.be. ++Culturele evenementen kan je opzoeken op www.uitinvlaanderen.be of www.uitmetvlieg.be. Ook www.agenda.be en www.wattedoen.be bieden een schat aan informatie. ++Op www.bloso.be vind je alles over sport. ++Een volledige lijst met alle mogelijke sites rond vrijetijdsbestedingen staat op www.jongerengids.be.

CONTACT:

Klachten over leerkrachten of andere volwassenen op school kan je melden bij het Steunpunt voor Grensoverschrijdend Gedrag op tel. 016 20 85 88 (alle werkdagen van 10 tot 17 uur). Als je met iemand wil praten over je rechten en plichten op school, kan je terecht bij Kinder- en jongerentelefoon tel. 102 www.kjt.org Jips www.jongerengids.be/jips JAC www.jac.be CLB www.clb.be

www.jongerengids.be

e n e m e alg info Heb je vragen waar je in deze gids of op de website toch geen antwoord op vindt? Wil je graag eens praten over iets wat je heel erg bezig houdt? ++ Er is altijd iemand die luistert! Kinder- en jongerentelefoon tel. 102 www.kjt.org ++ Informatie, advies en hulp aan jongeren. Zoek het niet te ver! Jongeren Advies Centrum www.jac.be Jongeren Informatie Punt www.jongerengids.be/jips

++ Alle informatie over kinderrechten en wat er over kinderen in de wet staat Kinderrechtencommissariaat Leuvenseweg 86 tel. 02 552 98 00 kinderrechten@vlaamsparlement.be www.kinderrechten.be Kinderrechtswinkel Hoogstraat 81, Gent tel. 070 21 00 71 info@kinderrechtswinkel.be www.kinderrechtswinkel.be

++ Wegwijzer voor leerlingen en ouders Centrum voor leerlingenbegeleiding www.clb.be

www.jongerengids.be

TREFWOORDEN A abortus............................................. 21, 23 adoptiegezin.................................... 29, 30 adoptieouders....................................... 28 aids................................................... 21, 23 alcohol...... 12, 14, 27, 28, 33, 35, 38, 39, 59, 62 angst................................................. 11, 35 armoede.............................. 7, 72, 73, 76, 79 asiel....................................................... 76 atheĂŻst.................................................... 51

B bijverdienen.............................. 7, 64, 65, 70 blauwtje................................................. 19 bloedverlies........................................... 20 blog............................................. 43, 45, 46 boosheid............................................... 35 broer....................................... 14, 26, 29, 30

C chatten................................... 43, 45, 75, 83 CLB......15, 23, 31, 39, 47, 55, 62, 70, 79, 83, 87, 88 condoom............................................... 20 consumeren...................................... 75, 78 criminaliteit............................................ 59 cultuur................................................... 36 cyberpesten................................. 43, 44, 47

D dader..................................................... 60 dagboek........................................... 27, 29 depressief.............................................. 13 dipje...................................................... 38 discriminatie..................................... 36, 39

downloaden................................ 43, 61, 86 driften.................................................... 19 drinken........................................ 13, 33, 61 drugs............. 12, 13, 14, 27, 35, 39, 57, 60, 62

godsdienst.......... 11, 22, 49, 51, 52, 53, 55, 59 groepsdruk............................................ 27

handicap................................. 14, 22, 28, 30 heteroseksueel...................................... 19 holebi.................................................... 19 homoseksueel.................................. 17, 19 humanisten............................................ 51 hygiĂŤne.................................................. 11

echtscheiding...................... 5, 28, 60, 62, 76 eerlijke handel.................................. 75, 78 eerste keer............................. 19, 20, 21, 22 eetstoornis............................................. 38 eigenwaarde.......................................... 34 energie............................................. 75, 77 erectie................................................... 17 experimenteren................................ 10, 84

F Fair Trade.................................... 75, 77, 78 familie.................................. 7, 24, 28, 67, 68 filosofie............................................. 53, 54 firewall................................................... 43 fit........................................................... 14

G gamen......................................... 27, 43, 45 geaardheid....................................... 19, 22 gehandicaptensport.............................. 14 geld............. 5, 7, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 76 geloof................... 7, 44, 50, 51, 52, 53, 54, 61 gerecht..................................... 7, 56, 59, 60 geslachtsgemeenschap......................... 20 gezin............................. 28, 29, 30, 31, 75, 76 gezondheid.......7, 8, 11, 12, 13, 14, 15, 44, 52, 83 god........................................... 7, 48, 51, 53

I illegaal......................................... 43, 45, 60 incest..................................................... 20 instelling................................................ 28 internet........... 7, 27, 38, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 49, 61, 69, 82

J jaloers.................................................... 34 jeugdbeweging....... 14, 60, 62, 76, 83, 84, 86 jeugddienst........................................... 84 jeugdhuis..................................... 60, 68, 86 jeugdrechter..................................... 60, 68 jobstudent............................................. 68 jongens.............................. 11, 12, 19, 21, 59

krassen................................................... 35 kringloopcentra..................................... 75 kussen............................................... 19, 22

L leeftijdsladder....................................... 60 leerlingenparticipatie....................... 83, 86 leerlingenraad....................................... 83 leerplicht..................................... 60, 62, 86 lesbisch.................................................. 17 levensvragen.......................... 51, 53, 54, 55 lichaam......................... 11, 13, 15, 19, 20, 22 liefdesverdriet.................................. 20, 21 lijf............................................... 7, 8, 12, 14

M maagd................................................... 17 maandstonden...................................... 11 mailen................................................. 9, 43 masturbatie........................................... 19 medicatie............................................... 12 meisjes................ 11, 12, 19, 20, 21, 22, 59, 86 menstrueren..................................... 10, 11 milieu......................... 7, 72, 75, 77, 78, 79, 86 minderjarig....................................... 30, 44 misbruik....................................... 38, 44, 47

K kinderbijslag.......................................... 67 kindermishandeling............................... 30 kinderrechtenverdrag........ 11, 52, 59, 83, 84 klusjes............................................... 65, 67

www.jongerengids.be

netiquette......................................... 43, 46 netwerksite............................................ 43 nicotine.................................................. 12 Noord-Zuid............................................ 72

racisme........................................ 36, 39, 86 rechten......... 7, 30, 50, 56, 59, 61, 62, 83, 86, 87 recycleren.............................................. 75 regels.......... 11, 19, 27, 28, 43, 46, 51, 52, 57, 67 relaties....................... 7, 16, 20, 21, 23, 27, 28 religie..................................................... 54 respect................................. 7, 35, 36, 37, 52 roken........................................... 14, 59, 62 ruzie............................................. 19, 27, 29

uitgaan................................... 57, 60, 62, 85

zakgeld................................... 65, 67, 69, 76 zelfbeeld................................................ 38 zelfbevrediging..................................... 19 zelfmoord.............................................. 35 zelfvertrouwen................... 34, 35, 37, 38, 39 ziekte................................................ 14, 28 zoenen.............................................. 19, 22 zus............................................ 9, 26, 29, 30 zwanger.................................. 11, 20, 21, 22 zwangerschap................................... 20, 23

O OCMW.................................................. 76 onderwijs...................... 59, 62, 68, 69, 81, 86 ongesteld................................................ 9 ontmaagden.......................................... 20 ontwikkelingsorganisaties..................... 75 oorlog............................. 7, 72, 73, 76, 77, 79 opwarming (van de aarde).................... 77 ouderlijk gezag...................................... 27 ouders................. 5, 12, 19, 27, 28, 29, 30, 36, 41, 42, 45, 49, 50, 52, 59, 60, 61, 65, 66, 67, 68, 69, 83, 88

P pedofielen............................................. 44 penis...................................................... 11 pesten..................................... 34, 35, 36, 61 pestgedrag.................................. 35, 36, 39 pijn......................................................... 35 pil...................................................... 14, 22 pleeggezin........................................ 29, 30 plichten............ 7, 56, 59, 60, 61, 62, 83, 86, 87 politie..................................... 29, 37, 59, 60 privacy................. 9, 17, 25, 27, 33, 41, 43, 49, 57, 65, 73, 81 problemen.......5, 27, 28, 30, 35, 39, 45, 75, 76, 83 puberteit....................................... 9, 11, 19 puistjes............................................. 10, 11

S schaamhaar........................................ 9, 13 school............. 5, 14, 27, 36, 42, 43, 44, 60, 61, 73, 75, 80, 83, 85, 86, 87

schoolreglement.................................... 83 seks............................. 5, 7, 16, 17, 18, 19, 20,

21, 22, 23, 27, 53, 58, 60

seksuele verlangens.............................. 19 slachtoffer............................... 35, 38, 60, 76 snijden................................................... 35 soaâ&#x20AC;&#x2122;s............................................. 18, 20, 22 spam...................................................... 43 sparen.................................................... 67 sport.............. 11, 13, 14, 25, 27, 35, 83, 84, 86 studentenjob......................................... 68 studierichting................................... 83, 85 surfen..................................................... 43

V vegetarisch............................................ 52 verdienen............... 5, 7, 64, 65, 67, 68, 69, 70 verliefd.................................................. 19 versieren...................................... 18, 20, 30 verslaving......................................... 12, 44 vertrouwen........................ 20, 35, 37, 44, 57 virussen.................................................. 43 voeding............................................ 11, 14 voorbehoedsmiddel......................... 20, 22 vrede............................................. 7, 72, 79 vrienden ..........5, 7, 17, 19, 24, 25, 26, 27, 29, 30, 31, 34, 43, 57

vrijen.................................. 20, 21, 22, 23, 60 vrije tijd..................................... 7, 75, 80, 83 vrijwilliger......................................... 73, 75

W weerbaar............................................... 35 weglopen............................... 28, 29, 30, 31 wet............................. 7, 20, 56, 59, 60, 62, 88 wikipedia.......................................... 44, 45

T tampon.................................................. 20 testikels................................................. 11 testosteron............................................ 19

www.jongerengids.be

Is een uitgave van het Vlaams Informatiepunt Jeugd vzw. Jongerengids.be is tot stand gekomen door de nauwe samenwerking tussen Ladda vzw, Piazza dell’Arte vzw, Content Cowboys, HolonCom en het Vlaams Informatiepunt Jeugd vzw. Teksten: Piazza dell’Arte vzw in samenwerking met Geert Delanghe en Het Vervolg Look & feel: Contentcowboys.com Website: HolonCom.eu Project Coördinatie: Vlaams Informatiepunt Jeugd vzw

Uitgave januari 2011 De teksten van de jongerengids.be werden geschreven voor november 2010. Sommige gegevens kunnen inmiddels gewijzigd zijn. Op de site www.jongerengids.be vind je de eventuele aanpassingen. De samenstellers kunnen niet verantwoordelijk gehouden worden voor eventuele onjuistheden in de publicatie. Overname van teksten is toegestaan, mits duidelijk leesbare bronvermelding en onder voorbehoud van weigering door het Vlaams Informatiepunt Jeugd vzw. Het Vlaams Informatiepunt Jeugd geeft naast de jongerengids.be van 12 tot 15 jaar ook een jongerengids.be uit voor 8 tot 11 jaar en voor 16+.

Gidsen bestellen? 02 289 06 36 of mail info@vipjeugd.be De gidsen steunen? 02 289 06 36 of mail info@vipjeugd.be Verantwoordelijke uitgever: Bert Mellebeek, Zuidlaan 25, 1000 Brussel.

Deze gids kwam tot stand met de hulp van verschillende organisaties en experts. We willen dan ook heel graag volgende mensen en organisaties bedanken voor hun feedback, input en ondersteuning: Anke Helsen (JAC Leuven), Anna Demuylder (HolonCom), Areta Lombary (JAC Westhoek), Barbara Poppe (Vlaamse Jeugdraad), Deeltijds Kunstonderwijs Mol, Els Van Hemelrijck (Kinderrechtencommissariaat), Ensor-Instituut Oostende, Filip Van Gulck (JAC Plus Antwerpen), Frank Van Gastel (Piazza dell’Arte vzw), Geert Delanghe (Tekst op maat), Gerda Vanroelen (Agentschap sociaal cultureel werk), Groenendaalcollege Merksem, Hilde Cnudde (Kinderrechtencommissariaat), Jan Eijkelenburg (Jes Stadslabo), Jo Baetens (KSJ-KSA-VKSJ Landelijk Verbond vzw), Jo Vandenbossche (Vlaamse Dienst Speelpleinwerking), John Vermote (JIP De Panne), Joris Rossie (CJP), K.A Sint Pieters Woluwe, K.A. Molenbeek, Karin Maes (Kinderrechtswinkel), Katrien Vermeire (Sensoa), Koen Lambert (JINT), Kris Stas (Steunpunt algemeen welzijnswerk), Kris Vanhemelryck (Klasse / redactie Maks!), Kristof D’hanens (Jeugdwerknet vzw), Kristof Francis (Idee Kids vzw), Lies Verhetsel (Sensoa), Lotte De Bruyne (Ladda vzw), Marc Ipermans (VVJ), Marjolein Haan (VIP Jeugd), Merijn Gouweloose (Chirojeugd Vlaanderen), Mieke Hulin (Jeugd en seksualiteit vzw), Mone Bennekens (KJT), Nathalie Van Lier (Ladda vzw), Peter Thiessen (Het Vervolg), Peter Verdonck (Vigez), Ringo Vandermeeren (JAC Oostende), Roel DierickxVisschers (KIDS Berchem vzw), Robrecht Sierra (HolonCom), Saar Serrien (JAC PLUS Antwerpen), Sarah De Laet (Ketnet), Scouts en Gidsen Vlaanderen, Sibille Declercq (Kinder- en jongerentelefoon vzw), Sigrid Eggermont (Jeugddienst Gent), Sofie Haex (Jac Lommel), Stedelijk Lyceum Paardenmarkt Antwerpen, Stedelijke Basisschool Leopold III Berchem, Stijn Govaerts (Maks!), Thomas de Grootte (Kamo vzw), Veerle Hendrikx (Team integrale Jeugdhulp), Virginie Adang (Wel Jong Niet Hetero vzw), Yasemin Yilmaz (Steunpunt Allochtone Meisjes & Vrouwen)

www.jongerengids.be

De snelste weg naar informatie voor jongeren