DUIKEN EN VLIEGEN MEDISCH

Medische experts vertellen waar je als sportduiker voor en na een vlucht rekening mee moet houden.

De meeste duikvakanties beginnen en eindigen met een vlucht. Er is al veel gepubliceerd over vliegen na het duiken. Minder bekend is dat ook vliegen vóór het duiken vanuit duikgeneeskundig oogpunt relevant is. Verschillende statistieken geven aan dat er aan het begin van de duikvakantie al relatief veel duikongevallen voorkomen. Het is geen goed idee om, als het niet echt moet, meteen op de dag van aankomst al volop te gaan duiken. Bij verre reizen kan het serieus aan te raden zijn om op de eerste dag na aankomst rustig aan te doen en te acclimatiseren, op je gemak in te checken bij het duikcentrum, eventueel je uitrusting te huren en eventueel een checkduik te maken.

Probleemstelling

Bij vliegreizen komen twee fundamentele probleemveroorzakers samen: de tijd in het vliegtuig en bijna altijd het oversteken naar een andere tijd- en klimaatzone. In het vliegtuig is vooral de droge lucht van belang. Bij een vlucht van enkele uren verliest het lichaam een aanzienlijke hoeveelheid vocht en droogt het in zekere mate uit. Met name de slijmvliezen hebben hier last van, wat kan leiden tot irritatie en zwelling. Vooral de slijmvliezen in het gebied van de neus worden hierdoor beïnvloed. Daarnaast kunnen ook de bronchiën uitdrogen. Door de beperkte beenruimte kunnen de benen opzwellen en de gewrichten stijf worden. Over het algemeen levert dit bij gezonde mensen meestal geen problemen op. Bij sommige mensen kan er echter trombose ontstaan, maar dat is een ander onderwerp.

Ver Schillende Zones

Na het uitstappen uit het vliegtuig duurt het even voordat de vochtbalans van het lichaam weer in evenwicht is en de slijmvliezen tot rust zijn gekomen. Wie ongeduldig is, kan problemen krijgen tijdens het duiken, namelijk decompressieproblemen en hierdoor een verhoogd risico op duikongevallen. Een bijkomende factor is het probleem met verschillende tijd- en klimaatzones. Vooral bij grote tijdsverschillen, zoals bij vluchten van oost naar west en omgekeerd, bevindt het lichaam zich kort na aankomst in een heel ander ritme dan ter plaatse geldt. Hierdoor kunnen duikers zich in een prestatiedip bevinden wanneer ze eigenlijk fit zouden moeten zijn. Bij deze bekende toestand van jetlag moet het lichaam zich eerst opnieuw synchroniseren, wat enige tijd kan duren.

Decompressieproblemen

Houd hier rekening mee voor de terugreis! Het is algemeen bekend dat een te korte periode tussen de laatste duik en de terugvlucht enorme problemen kan veroorzaken. Aan het einde van de duik zit er nog steeds een verhoogde resthoeveelheid stikstof in het lichaam. Bij conventionele duiken is deze hoeveelheid niet kritisch, tenzij er iets gebeurt waardoor dit gas plotseling vrijkomt. Een gebeurtenis bijvoorbeeld die leidt tot plotselinge gasvrijgave is een verdere snelle daling van de omgevingsdruk. En dat is precies wat er gebeurt bij het vliegen: terwijl het vliegtuig steil omhooggaat na het opstijgen, daalt de druk in de cabine tot ongeveer 0,8 bar en kan er hierdoor een decompressieprobleem ontstaan. Samengevat geldt dus de dringende aanbeveling vanuit medisch oogpunt om, afhankelijk van het duikgedrag en de reisbestemming, zowel voor als na het duiken voldoende tijd te laten verstrijken tussen de reis en het duiken. Voor een veilige planning wordt aanbevolen om deze richtlijnen al bij de reisplanning en de boeking van de duiken toe te passen:

Aanbevelingen voor pauze na het vliegen, vóór het duiken:

 bij een vluchttijd van maximaal 5 uur en niet meer dan twee uur tijdsverschil: niet duiken op de dag van aankomst.

 bij een vluchttijd tot ca. 10 uur, tot 6 uur tijdsverschil: 1 dag pauze.

 bij een vluchttijd van meer dan 10 uur en meer dan 6 uur tijdsverschil: beter 2 dagen pauze.

Aanbevelingen voor pauze vóór het vliegen, na het duiken:

 Eén duik per dag, geen deco-duiken, minstens 12 uur.

 Herhalingsduiken en/of deco-duiken: minstens 24 uur.

 Zeer intensieve duiken, meer dan 2 duiken per dag gedurende meerdere dagen, inclusief deco-duiken: méér dan 24 uur.

Aanbeveling voor vliegen na een duikongeval:

Als het duikongeval mild was en meer dan 24 uur geleden plaatsvond, en als er een behandeling in een decompressiekamer is uitgevoerd waarbij de symptomen volledig zijn verdwenen, is er in principe niets tegen een vlucht in een normaal commercieel vliegtuig. In alle andere gevallen moet een individuele beslissing worden genomen door een ervaren lokale duikerarts op basis van de situatie. Dit omvat ook het kiezen van het meest geschikte vervoermiddel.

Onze Deskundigen