Diepgeworteld

Bomen in de kunst

Diepgeworteld

Al eeuwenlang zijn mensen gefascineerd door bomen. Maar nooit eerder werd in Nederland een thematische tentoonstelling over bomen georganiseerd. Prinses Beatrix, bomen- en kunstliefhebster, bracht als beschermvrouwe van de vijftigjarige Bomenstichting op 8 december een bezoek aan de jubileumtentoonstelling ‘Diepgeworteld. Bomen in de Nederlandse schilderkunst’ in het Dordrechts Museum.

Tekst Bea Koetsier | Beeld Galerie Onrust, Amsterdam

De boom bij uitstek, de eik, was voor de Kelten heilig en voor Romeinen en Grieken het symbool voor daadkracht, wijsheid en onoverwinnelijkheid. Er werd ook rechtgesproken onder eiken. Weer later zag men de waarde van de eik voornamelijk in het gebruik als timmerhout. Vanwege zijn hardheid en duurzaamheid was eikenhout onmisbaar voor de bouw, zoals van schepen.

Helaas dringt het belang van bomen slechts langzaam door tot de moderne mens.

Bomen zijn niet alleen ‘versiering’, maar dragen bij aan de biodiversiteit en kunnen de effecten van klimaatverandering, zoals wateroverlast en hittestress, beperken.

Tegenwoordig weten we bijvoorbeeld dat er wel vierhonderd soorten insecten op onze inheemse eik leven.

De Bomenstichting

De Bomenstichting fungeert als vraagbaak bij geschillen over bomen, dreigende kap van bomenlanen en onderhoud van monumentale bomen. Ze beoordeelt ook bomenbeleidsplannen en geeft advies over het inrichten van de publieke ruimte. In het Landelijk Register van Monumentale Bomen van de Bomenstichting staan nu zo’n 15.000 objecten: solitaire bomen, lanen en boomgroepen.

De tentoonstelling

Bomen zijn vaak inspirerend voor kunstenaars. Op de tentoonstelling zijn zeventig heel verschillende schilderijen te zien. Roelant Savery, Meindert Hobbema, Barend Cornelis Koekkoek,Vincent van Gogh,Piet Mondriaan, Armando, Jacoba van Heemskerck van Beest en Jan Sluyters zijn maar enkele namen. Persoonlijk vond ik Ochtendlandschap met wilgen van Dirk Hidde Nijland heel boeiend. Hij schilderde in 1944, midden in de Tweede Wereldoorlog, een eenzame knotwilg in een doodstille, verlaten polder. Waarschijnlijk verbeeldde hij zo het in zijn vrijheid beknotte Nederland. Bijzonder is ook Trunk#1 van Robert Zandvliet. Omdat je geen boomwortels of kruin, maar enkel de stam ziet, gaat de kijkervaring hier over de ontmoeting. De tentoonstelling is niet chronologisch, maar is ingedeeld in zeven subthema’s. Bij het thema ‘bloei en verval’ kunt u genieten van het vrolijke en hoopgevende schilderij Bloeiende boom van Charley Toorop. Een gratis audiotour, waarbij het Museum met de Bomenstichting in gesprek gaat, biedt veel extra informatie. In de museumwinkel is de interessante, feestelijke catalogus te koop.

Bomen in Dordrecht

In Dordrecht is ook een Monumentale Bomenwandelroute door het historische stadcentrum en daarvoor is een klein boekje beschikbaar. Bij negen bomen is met QR-codes ook een podcast te beluisteren. De route begint al meteen in de museumtuin met zijn bijna twee eeuwen oude platanen. In de catalogus staat de terechte mening van Hanna Hirsch van de Bomenstichting en Peter Schoon van het Dordrechts Museum: “Bomen en kunst horen bij elkaar. We hebben beide nodig om te leven: letterlijk en figuurlijk!” n

De tentoonstelling is verlengd t/m 15 augustus 2021. Zie www.dordrechtsmuseum.nl

Trunk #1, Robert Zandvliet, 2016