Adopteer een gebied

Gert Jan Liet, projectleider van de natuurontwikkeling namens terreineigenaar a.s.r., en Simone Laanbroek op locatie in De Hees | Foto © 2020 Willem Mes Photography

Verschillende KNNV-afdelingen hebben al een of meerdere gebieden onder hun hoede genomen. Hieronder vindt u drie inspirerende voorbeelden uit de afdelingen Zeist, Heuvelrug en Kromme Rijn, Delfland en Hoorn/West-Friesland

Zeist, Heuvelrug en Kromme Rijn

De natuurwerkgroep van deze KNNVafdeling is al geruime tijd actief in meerdere gebieden, waaronder de Kozakkenput bij Zeist en in natuurgebied De Hees en De Zoom onder Soest. De werkzaamheden in het gebied richten zich onder andere op het behoud en de uitbreiding van de korstmossen. “Het gaat om een oud bosgebied, met verschillende heideveldjes”, vertelt Simone Laanbroek van de natuurwerkgroep. “Je vindt hier ook jeneverbessen, ringslangen, hazelwormen, hagedissen en mierenleeuwen. Samen met de eigenaar (De Zoom valt onder de gemeente Soest, De Hees is van a.s.r.) werken we aan herstel van het terrein, bijvoorbeeld door de hei zoveel mogelijk open te houden.”

Subsidie voor herstelplan

Mede op basis van de activiteiten van de natuurwerkgroep is door de beheerder van a.s.r. in samenwerking met meerdere partijen een korstmosherstelplan opgesteld. De provincie Utrecht heeft besloten daar subsidie voor beschikbaar te stellen. Door een aannemer zijn diverse bomen gekapt en geringd, daarnaast zijn delen tot op het zand geplagd. De natuurwerkgroep zal het kleinschalige onderhoud doen. “Het is mooi om te merken dat ons werk zijn vruchten afwerpt”, zegt Simone. “Op de eerste plaats voor de natuur zelf, maar ook bij de beheerders en de provincie. We zijn al een tijdje bezig hier en je merkt dat het steeds meer ‘eigen’ gaat voelen. We hebben ons verbonden aan dit stuk natuur en dan is het extra leuk om te zien dat we vooruitgang boeken.”

Delfland

Al zo’n dertig jaar heeft de afdeling Delfland enkele hectaren aan landschapselementen binnen en buiten de stedelijke omgevingen in beheer. Dat loopt uiteen van een aantal boomgaarden, een wilgengriend, geriefhoutbosjes, wilgensingels, een eendenkooi (eigenlijk een schietkooi met één vangpijp), een kleiput tot een stadsklimaattuin. Bij elkaar enkele duizenden bomen. In normale tijden zijn er gemiddeld zo’n zeventig mensen elke zaterdag actief bezig met onderhoud (oktober t/m maart). Vanwege de coronamaatregelen wordt er nu gewerkt in ploegjes van twee mensen, conform de RIVM-richtlijnen. Daarnaast zijn er binnen de afdeling drie Reuzen Berenklauw Brigades actief en is onlangs Clean Team Tanthof gestart. Dat is een groep mensen op initiatief van buurtbewoners in de Delftse wijk Tanthof die bermen et cetera van blikjes, flesjes en plastic willen ontdoen. Ook een vorm van natuurbeheer.

West-Friesland

Het Landje van Naber is een natuurgebied dat ingeklemd ligt tussen enerzijds de IJsselmeerdijk (Westerdijk) en anderzijds de Hoornse woonwijk Grote Waal. De totale oppervlakte van het gebied is 4 hectare, 100 meter breed en 400 meter lang. Een plas-drasweiland waar nog altijd zout in de bodem aanwezig is vanwege de Zuiderzeetijd. Dat maakt het mogelijk voor zoutminnende planten om er te groeien. Melkkruid, zilte schijnspurrie en zeeaster doen het erg goed Daarnaast is er ook heen, voorheen zeebies genoemd, te vinden. De ruime aanwezigheid van water op het land maakt het een aantrekkelijk gebied voor vogels. Het boerenbedrijf van Klaas Wijnker gebruikt het landje als weiland en hij benaderde in augustus 1991 de KNNVafdeling Hoorn/West-Friesland met de vraag om mee te denken over een beheerplan om deze gunstige omstandigheden voor de vogels te behouden. De afdeling heeft dit verzoek met beide handen aangepakt en sindsdien wordt er veel tijd gestoken om het Landje van Naber voor vogels zo aantrekkelijk mogelijk te maken. n

Hottentot

Tekst & foto Harm Werners

Met scrabble heb ik nooit het woord hottentottententententoonstelling op het bord kunnen krijgen. Ik vraag me af of dit überhaupt mogelijk is. Ooit een Hottentot te aanschouwen achtte ik eveneens een tot aan zekerheid grenzende onwaarschijnlijkheid. En toch gebeurde dat. Om een eventuele verkeerde gedachtegang uit te bannen: het gaat hier niet om een vertegenwoordiger van de

Zuid-Afrikaanse volksstam Khoikhoi.

Maar laat ik bij het begin beginnen. Op de dag dat de zon loodrecht boven de evenaar staat, bevind ik mij op een zandig gedeelte van een Veluws heideveldje met de naam

Groote Ark. Er kruipen en vliegen allerlei kriebelbeestjes, die stuk voor stuk niet zouden misstaan in deze rubriek. Mijn aandacht wordt getrokken door een in verhouding tot de overige vliegertjes enigszins fors uitgevallen insect dat af en toe landt op het kale zand. Het vertoont zo op het oog enige gelijkenis met een zweefvlieg, maar omdat dit insect steeds het zand verkiest als landingsplaats zoek ik het in een andere richting. Het diertje laat zich gewillig fotograferen. Thuis maar eens uitzoeken welke soort het is. Het door de KNNV Uitgeverij uitgebrachte standaardwerk De Nederlandse zweefvliegen, waar ik toch maar even een blik in werp, biedt geen uitkomst. Dus de foto geüpload naar de automatische beeldherkenningsfunctie van de datasite Waarneming.nl. En die geeft met een hoge waarschijnlijkheidsgraad als uitkomst dat ik een hottentottenvilla heb gefotografeerd. Een wat? Precies, dat is wat ik me ook afvroeg. Na enig speurwerk kom ik erachter dat de hottentottenvilla (Villa hottentotta) behoort tot de familie Bombyliidae of in gewoon Nederlands wolzwevers. Het heeft er alle schijn van dat de grote naamgever (Linnaeus 1758) in een jolige bui verkeerde toen hij aan dit insect de soortnaam hottentotta verbond, maar waarschijnlijk is het een eerbetoon aan de aloude ZuidAfrikaanse volksstam. De soort is sinds de negentiger jaren van de vorige eeuw Nederland aan het veroveren en is op de zandgronden inmiddels geen zeldzaamheid meer. De grootte varieert van 11 tot 19 millimeter. Vrouwtjes zijn gemakkelijk van de mannetjes te onderscheiden door de brede geel bestoven zijbanden. Geen zweefvlieg, maar wel een zwever. Zo heel ver zat ik er dus niet naast. Moet als vlinderliefhebber wel even slikken als ik lees, dat de hottentotlarven parasiteren op nachtvlinders uit de uilenfamilie. Rationeel gezien levert dit tweevleugelig insect een nuttige bijdrage aan het ecologisch evenwicht. Niet zeuren dus. Hierin moet je als natuurliefhebber ruimhartig in zijn. Wel een leuke ervaring om eens kennis te maken met een hottentot. n

Zwemmende geraamten

In het vroege voorjaar komen ze tevoorschijn: zwemmende geraamten. Dit klinkt als een verzinsel voor een nieuwe Pirates of the Caribbean-film, maar het is de werkelijkheid op een spaarzaam aantal plekken in het Nederlandse bos.

Tekst Cor Oldenburg | Foto’s Ingrid Margry

Het oranje-blauw zwemmend geraamte (Eubranchipus grubii) is een kreeftachtige van 2 tot 3,5 cm die behoort tot de orde der pekelkreeftjes (Anostraca).

Het diertje, dat lijkt op een garnaal, dankt zijn naam aan de opvallende kleur van de levende individuen: oranje met blauwachtige tinten. Ze zwemmen met hun rug naar onderen, dus met hun buik in de richting van waar het meeste licht komt (de waterspiegel). Dit is de zogeheten lichtbuikreflex: in een proefopstelling met licht van onderen blijken de kreeftjes met hun rug naar boven te gaan zwemmen.

Terwijl de koude nog in de lucht hangt, kunnen de diertjes al vlak na het smelten van de sneeuw verschijnen. Ze komen uit hun ei als het water nog koud is. Deze vroege timing heeft als voordeel dat de dieren al volwassen zijn en eieren kunnen leggen voordat het in hun leefgebied wemelt van de predatoren. Het oranjeblauw zwemmend geraamte is in

Nederland een zeldzame soort, die in de afgelopen jaren vooral in het IJsseldal in

Gelderland en Het Groene Woud in

Noord-Brabant is waargenomen. Het kan gebeuren dat de soort jarenlang niet wordt waargenomen, maar in een nat voorjaar kunnen ze volop aanwezig zijn. Het diertje kan van januari tot en met mei worden gezien, maar de meeste waarnemingen worden gedaan in april. Oranje-blauw zwemmende geraamten leven in poelen of slootjes/ondergelopen greppels met helder, open, stilstaand water. In Nederland is het oranje-blauw zwemmende geraamte een soort van watertjes in bos, elders in Europa is de soort ook typisch voor droogvallende weidepoeltjes. In Het Groene Woud is de soort het meest waargenomen in rabatsloten: afwateringssloten in bossen. Het water waar de geraamten in leven is 40 tot 100 cm diep en heeft vaak veel blad op de bodem liggen. Watertjes in de schaduw van gemengd bos zijn favoriet, terwijl de kreeftjes in water onder de schaduw van eik of den niet aanwezig zijn. De watertjes waarin oranje-blauw zwemmende geraamten leven, hebben een laag zuurstofgehalte. De kreeftjes kunnen hier goed mee omgaan en zijn vaak te zien in de bovenlaag van het water, dat meer zuurstof bevat. Het zuurstofgehalte in het water is de beperkende factor voor het uitkomen van de eitjes; ze komen niet uit wanneer het zuurstofgehalte te laag is. De eitjes kunnen goed tegen uitdroging, waardoor het geen probleem is als de watertjes waarin oranje-blauw zwemmende geraamten leven ’s zomers droogvallen. In watertjes die niet droogvallen is het zuurstofgehalte echter te laag voor de geraamte-eitjes om uit te kunnen komen. Dit is anders wanneer een poeltje of greppel droogvalt en in het vroege voorjaar weer volloopt. Grootschalige ingrepen die de waterhuishouding in een bosgebied veranderen, kunnen funest zijn voor de habitat van oranje-blauw zwemmende geraamten. In het kader van klimaatslim bosbeheer kunnen beheerders ervoor kiezen om de rabat- en andere sloten te dempen, om op die manier meer water in een gebied vast te houden en op droge zomers voorbereid te zijn. Dit kan echter gevolgen hebben voor de toch al zeldzame status van het oranje-blauw zwemmende geraamte, iets wat geenszins een verzinsel is. n

Literatuur

Boven, L. et al. 2008. Diversity and distribution of large branchiopods in Kiskunság (Hungary) in relation to local habitat and spatial factors: implications for their conservation. Mar Freshwater Res 59 (10): 940-950. Merta, L. 2003. Significance of habitat desiccation for egg hatching of the anostracan Eubranchipus grubii. Acta Fac Ecol 10 (1): 115-118. Scheepens, M. et al. 2020. Het oranje-blauw zwemmend geraamte Eubranchipus grubii in Het Groene Woud (Branchiopoda: Anostraca). Nederlandse Faunistische Mededelingen 54: 61-74. Soesbergen, M. 2011. Bladpootkreeften in Nederland, een overzicht (Crustacea: Branchiopoda: Phyllopoda). Nederlandse Faunistische Mededelingen 35: 1-15.

Mannetje oranje-blauw zwemmend geraamte (Eubranchipus grubii). Vrouwtje oranje-blauw zwemmend geraamte met eipakket.

De acht grote lessen van de natuur

Hoe wij verbonden zijn met alles wat leeft Gary Ferguson, vertaling Albert Bodde | Uitgeverij ten Have, Utrecht | 2019 | 240 blz. | € 21,99 | ISBN 9789025907334

Deze Amerikaanse academicus schreef al vele prijswinnende boeken over natuurbehoud en de mens. Verrassend en hoog tijd voor deze eerste Nederlandse vertaling. Les 1: Het mysterie of wel wijsheid begint als wij “openstaan voor alles wat we niet weten.” De wetenschap heeft ons veel geleerd, maar de strenge scheiding tussen object en subject is de valkuil. Alles is namelijk met elkaar verbonden. Een eenvoudig voorbeeld: “Jij voedt met iedere ademhaling de boom en deze geeft jou zuurstof. Zo draait de wereld en zo laat jij de wereld draaien.” Ferguson combineert in acht lessen nieuwe biologische inzichten, verhalen uit oude culturen en eigen natuurervaringen. “De schoonheid van de natuur is onze enige leermeester”, schrijft Ferguson en sluit zich aan bij Dostojewski: “Schoonheid zal de wereld redden”. Zijn vrouw, psychologe Mary Clare, redigeerde dit boek. Het resultaat mag er zijn: interessant, poëtisch en overtuigend. Zie ook www. fullecology.com voor informatie over de gedachten van het echtpaar. (BK)

De Smaak van reiger

Samensteller Peter Müller | Müller Uitgeverij, Den Haag | 2020 |184 blz.| € 19,95 | ISBN 9789081388764

Gewaagd, dit boek van meerdere auteurs, over het eten van diverse vogels en dat in een tijd waarin 15% van de vogelsoorten op punt van uitsterven staat. De ortolaan, sinds midden vorige eeuw voor driekwart afgenomen, is een delicatesse. “All Paradise opens! Let me die eating ortolans to the sound of soft Music!” (Benjamin Disraeli). Gelukkig is sinds 1999 ook in Frankrijk het vangen en eten van deze vogels verboden. Tradities blijken echter hardnekkig. Recent pleitten enkele sterrenkoks voor de mogelijkheid om gedurende één weekend per jaar ortolaan te eten. IJslanders jagen nog altijd legaal op papegaaiduikers en bieden trips aan, waarbij jagers varend vanuit Reykjavik drie dagen op papegaaiduikers kunnen schieten. Aan de uitgestorven trekduif en dodo wordt ook een hoofdstuk gewijd. Deze uitgave van vogelliefhebber Müller is zeker niet bedoeld om het bejagen van wilde vogels aan te moedigen. Het is wel een uitgesproken pleidooi om dode vogels niet achteloos weg te werpen, maar op te eten. Interessant! (BK)

De zwarte specht

Koos Dijksterhuis | Atlas Contact, Amsterdam | 2020 | 144 blz. | € 19,99 | ISBN 9789045041216

Voor deze inmiddels befaamde Atlas-reeks schreef Dijksterhuis een zeer informatief deel over de zwarte specht. Hij zag ze in 1977 voor het eerst in de Treek bij zijn woonplaats en is nog steeds geïntrigeerd. Hij heeft er veel over gelezen en vooral zijn verslagen van regelmatige nestinspectietochten met Willem van Manen geven een boeiend relaas over deze interessante vogels. We lezen over het type bos waarin zij nestelen: graag hoog in beuken vanwege hun gladde stam die het predatoren lastiger maakt erbij te komen. Hoe herken je aan het gehakte hol hun nest? Het zit hoog, is groot, ovaal met veegplek van de staart op de stam en grote houtsnippers op de grond. Verder komen de karakteristieke geluiden aan bod, het paren, broeden, hun voedsel (liefst reuzenmieren, die bij ons niet voorkomen en in Nederland liefst boktorlarven). Alles staat erin, van ei tot sterven (een derde sterft al binnen een jaar). Gemiddeld worden ze ruim vier jaar. (GC)

Boommensen

Over nut en nadeel van de humanisering van de natuur Jozef Keulartz | Uitg. Noordboek, Gorredijk | 2020 | 95 blz. | € 14,90 | ISBN 9789056156602

Steeds meer is duidelijk dat dieren ongekende vermogens en verworvenheden hebben. Het is noodzakelijk om over dierenrechten na te denken. Inmiddels onderzoekt de wetenschap ook plantenzintuigen en plantencommunicatie. Darwin meende al dat de bewegingen van het wortelstelsel van een plant op een vorm van plantenintelligentie wijzen of wel het ‘wortelbrein’, tegenwoordig plantenneurobiologie genoemd. ‘Boomknuffelen’ blijkt goed te zijn bij depressie of stress. Boswachter Peter Wohlleben heeft het over een moederboom met boomkinderen, die op school zitten. Deze ‘verkleutering’ bij het bestuderen van de natuur bevalt Keulartz niet. Waardering heeft hij voor de Werkgroep Kritisch Bosbeheer, die vraagtekens zet bij het massale kappen van bomen. Tussen 2013 en 2017 verdween in Nederland 5400 ha bos. Procentueel meer dan de ontbossing van het Braziliaanse Amazonewoud! Toch vindt de schrijver “Kappen met kappen is geen optie wanneer we de grote rijkdom van ons landschap niet willen verliezen.” Deze uitgave stimuleert om meer te lezen over dit boeiende onderwerp. (BK)

Hek

De ethiek van de grens tussen boerenland en natuurgebied Martin Drenthen | Noordboek Natuur, Gorredijk | 2020 | 160 blz. | € 14,90 | ISBN 9789056156107

Natuurbescherming gebeurt vaak vanuit een opvatting van ‘rentmeesterschap’; de mens bepaalt wat cultuurlandschap is en welk deel van het land geschikt is voor natuur, liefst afgezoomd met borden en hekken. Met de beste bedoelingen, maar sommige natuur laat zich niet achter een hek houden. De komst van de wolf naar

ons aangeharkte landje levert een hoop stof voor een verhit debat over natuurbeheer en wat we daaronder verstaan. Een intelligent, flexibel dier als de wolf gebruikt de ruimte die wij als mens ons domein noemen net zo goed. Dat vraagt om een andere kijk op de rechten die we ons hebben toegeëigend en de bereidheid om samen te leven met andere organismen. Zijn we bereid onszelf en de door ons gedomesticeerde dieren (i.c. schapen) beter te beschermen en de wolf daadwerkelijk de ruimte te geven? Met zijn boek schetst de auteur heldere ethische kaders om te praten over natuurbescherming. Het is bovenal een uitnodiging om kritisch na te denken over de manier waarop wij ons tot de natuur verhouden, op individueel niveau en als samenleving. (PvB)

Wie wat bewaart

Twee eeuwen Nederlandse natuurhistorie Menno Schilthuizen & Freek Vonk | Spectrum/Naturalis | 2020 | 352 blz. | € 24,99 | ISBN 0789000362493

Naturalis bestaat tweehonderd jaar, een goede gelegenheid deze lange historie te documenteren. De collectie is meer dan dino’s en opgezette dieren die de boventoon voeren in tentoonstellingen. In de hoge toren ligt het verzamelwerk van twee eeuwen wetenschappelijke arbeid opgetast. De auteurs schrijven over de verzamelaars, expedities, curatoren, tekenaars, maar ook de verhuizingen die hier collecties bijeenbrachten uit musea in Amsterdam, Wageningen, Delft naar wat nu de Nationale natuurhistorische presentatie is. Zij halen een aantal grote figuren naar voren die een belangrijke rol speelden zoals Eugène Dubois, vinder van de ‘missing link’ Pithecanthropus (tegenwoordig Homo erectus javanicus) en hoe lastig het was voor vrouwen door te dringen in dit mannenbolwerk. Dat lukte Anna Weber, vrouw van de Siboga-expeditieleider Max Weber. Zij was algoloog en voer mee op de Siboga-expeditie waarvan zij de algen beschreef en een zeer leesbaar expeditieverslag. Tijdens WOII woonden en werkten onderduikers in de voorloper van Naturalis in Leiden, waaronder krabben- en kreeftendeskundige Lipke Holthuis. Boeiend dit alles te lezen! (GC)

De stem van de Noordzee

Een pleidooi voor vloeibaar denken Laura Burgers, Eva Meijer, Evanne Nowak | Boomuitgevers, Amsterdam | 2020 | 128 blz. | € 17,50| ISBN 9789024433315

Lang werd in het Westen de mens als enige actor op aarde gezien, maar met smeltende ijskappen en pandemieën spreekt de aarde terug. De Ambassade van de Noordzee, opgericht in 2018, wil een stem geven aan de zee en haar bewoners. Grote inspiratiebron is de Franse filosoof Bruno Latour. Deze stelt: “Als het u verbaast dat ‘Bos’ mag spreken, dan moet het u ook verbazen dat een president spreekt alsof hij ‘Frankrijk’ vertegenwoordigt.” De Ambassade liet drie auteurs schrijven over ‘de Stem van de Noordzee’. Novak hoopt dat wij ecologische rouw omzetten in solidariteit met niet-menselijke anderen. Meijer wil dat we luisteren naar de zee, hoewel deze niet in mensentaal spreekt. Boeiend is wat ze schrijft over filosofe Irigaray, die als nautische geliefde ‘spreekt’ met Nietzsche (gehecht aan aarde en zon). Burgers, juristen, denkt na over de mogelijkheid van de Noordzee als rechtspersoon zoals de Whanganui-rivier in Nieuw-Zeeland het nu is dankzij Maoriprotesten. Eyeopener! (BK)

Gesteenten en mineralen determineren

Gesteenten en mineralen van 2B-innovative geschikt voor iOS (versie 8.0 of hoger)

De wondere wereld van stenen en mineralen is voor mij onontgonnen terrein. In deze app vind je honderd veel voorkomende gesteenten en mineralen. Handig als je in het veld iets moois tegenkomt en direct wilt weten wat je in handen hebt. Een soort veldgids in je telefoon. Naast een alfabetisch overzicht is er een determinatiesleutel, waarmee je kunt proberen te bepalen wat voor steen, kei of mineraal je in handen hebt. Dan moet je al wel wat basiskennis hebben. Zo kies je bij de stenen eerst uit stollingsgesteenten, metamorfe gesteenten of afzettingsgesteenten. Echte niks-weters – zoals ik – kunnen zoeken op kleur. Van elke gesteente of mineraal is een kleurenfoto beschikbaar in de app. Ik wil weten of het stuk leisteen dat ik deze zomer van de Hunsrück uit Duitsland meenam (iemand anders was zo vriendelijk dat voor mij op naam te brengen), ook uit mijn app naar bovenkomt. Via de rubriek ‘Grijs’ kom ik er niet. Ook in de alfabetische lijst komt leisteen niet voor. Naspeuringen op internet leveren wel een match op met mijn leisteen en zo kom ik ook andere gesteenten als schist en gneis tegen. Die staan ook niet in de app, maar wel soorten als Augegneis en Bandgneis. Misschien is mijn zoekopdracht leisteen te simpel en is deze app meer bestemd voor gevorderden? (PvB)

Nieuw boek of handige app gezien? Stuur ons een mail en misschien wordt de publicatie besproken in de volgende Natura.

> Digitale nieuwsbrief van de KNNV

Lees elke maand landelijk nieuws van de KNNV, excursies, lezingen en boeken in de landelijke digitale KNNV nieuwsbrief. Aanmelden kan via www.knnv.nl of e-mail: bureau@knnv.nl.

Ger Bogaers | Foto Cor Klijsen

Vertegenwoordigende Vergadering zaterdag 17 april 2021

Het landelijk bestuur van de KNNV nodigt je uit voor de Vertegenwoordigende Vergadering op zaterdag 17 april 2021. De coronapandemie maakt het helaas niet mogelijk in een zaal bij elkaar komen. Net als vorig jaar zal de Vertegenwoordigende Vergadering digitaal plaatsvinden. We gebruiken daarvoor het medium Zoom, waarmee al bij veel KNNV-bijeenkomsten ervaring is opgedaan. Op de agenda staan het jaarverslag en de jaarrekening van 2020, het jaarplan voor 2021 en de voortgang van de strategiediscussie van de KNNV. De jaarstukken worden begin maart digitaal aan de KNNV-afdelingen, werkgroepen en commissies toegestuurd.

> Belangstellenden kunnen de agenda en stukken aanvragen bij het KNNV Bureau, Postbus 310, 3700 AH te Zeist of via bureau@knnv.nl

Nieuwe website KNNV

In februari 2021 is de nieuwe KNNVwebsite gelanceerd. Misschien heb je het al gezien? We hopen dat je het resultaat mooi vindt. Het afgelopen jaar is door veel mensen hard aan de website gewerkt. Niet alleen de landelijke website is vernieuwd, ook de bijna zestig websites van afdelingen, commissies en landelijke werkgroepen zijn in een nieuw jasje gestoken. De nieuwe website is gebouwd door bureau Max en vanuit het KNNV-bureau begeleid door Marijke van Woerkom (landelijke webmaster), samen met een kleine ondersteuningsgroep van lokale webmasters. Het vernieuwen van de website was noodzakelijk om technische redenen. We hopen dat de nieuwe website meer en betere mogelijkheden biedt om te communiceren over de doelen en activiteiten van de KNNV.

> www.knnv.nl

Vernieuwing KNNV-ledenadministratie

In januari 2021 zijn we gestart met de voorbereidingen voor het vernieuwen van de ledenadministratie van de KNNV. Als lid van de KNNV zal je er niet veel van merken. Met de vernieuwing wil het landelijk bestuur het onderhoud en beheer van de ledenadministratie minder kwetsbaar maken. Onze landelijke ledenadministrateur Jelle Schuurmans heeft aangegeven binnen afzienbare termijn te willen stoppen. De ledenadministratie wordt ondergebracht bij het bedrijf Procurios. Zij zijn gespecialiseerd in ledenadministraties en bieden een platform dat naar de afspraken binnen de KNNV wordt ingericht. Alle ledenadministrateurs van de afdelingen zijn over dit project geïnformeerd en zullen voor de zomer een training krijgen om met het nieuwe systeem te kunnen gaan werken.

Gulle gevers

Op de drempel van het nieuwe jaar Blij verrast ontving de landelijke penningmeester twee giften, beide van € 5000,–. Hartelijk dank gulle gevers! Onze leden hebben hart voor bescherming van natuur en milieu en steunen de KNNV door hun enorme inzet voor deze doelen. We zullen de giften besteden aan projecten die de doelen van de KNNV dichterbij brengen.

Veldcursus Flora en Fauna

Natuurpresentaties organiseert samen met de KNNV in 2021 voor het zesde jaar veldcursussen flora- en faunakennis. Er is een cursus van 28-31 mei en een van 9-12 augustus. Beide cursussen zijn breed opgezet vanuit twee totaal verschillende landschapstypes: in mei in het ZuidLimburgse krijtlandschap (vanuit Noorbeek), in augustus in het Drents-Friese Woud (vanuit Wilhelminaoord). Er is alle ruimte om te leren determineren met aandacht voor de opbouw van soortenkennis op het gebied van flora en fauna. Er zijn nog enkele plaatsen beschikbaar. Informatie en opgave: info@natuurpresentaties.nl

> www.natuurpresentaties.nl/veldcursus/

KNNV-afdeling Hollandse Delta

KNNV-afdeling Voorne heeft haar naam veranderd in KNNV-afdeling Hollandse Delta. Zoals voorzitter Theo Briggeman zegt: “De nieuwe naam doet meer recht aan ons feitelijke werkgebied en sluit ook goed aan bij de bestuurlijke ontwikkeling op de eilanden.” In 2020 bestond de afdeling negentig jaar, maar helaas vielen de geplande jubileumactiviteiten, zoals de orchideeëncursus en het kraanvogelweekend in Duitsland, door corona in het water. Plannen voor de toekomst heeft de afdeling volop. Er wordt samengewerkt met alle gemeentebesturen in de regio en het ecologisch beheer van bermen en parken komt steeds beter op gang. Samen met het waterschap Hollandse Delta werkt de afdeling aan het ecologisch beheer van een groot areaal aan bermen. Ook met Natuurlijk Voorne-Putten wil de afdeling meer aandacht gaan geven aan weidevogelbeheer en het beheer van akkerranden.

> www.knnv.nl/hollandsedelta

Landelijke Grassendag uitgesteld

De landelijke Grassendag, die de KNNVafdeling Nijmegen samen met de landelijke grassenwerkgroep van de KNNV had gepland, is uitgesteld naar 2022. We verwachten dat de bijeenkomst nog niet verantwoord gehouden kan worden vanwege de coronapandemie. Bij de presentaties en het samen grassen leren herkennen aan de hand van demonstratiemateriaal in de zaal en bij de veldexcursie kan de anderhalvemetermaatregel niet nageleefd worden. Mensen die een plaatsje hadden gereserveerd voor de Grassendag van juni 2021 hebben hierover bericht

gekregen. Via de landelijke KNNVnieuwsbrief houden we je op de hoogte.

> www.knnv.nl/grassen

Bijzonder jubileum Ger Bogaers

Ger Bogaers is 75 jaar lid van KNNVafdeling Tilburg. Zo’n mijlpaal heeft niemand in deze KNNV-afdeling bereikt. Ook binnen de hele KNNV is hij een van de weinigen. Op 7 september 1945 meldde de nog jonge Ger zich bij de toenmalige NNV in Tilburg. Hij wilde graag lid worden en vogels bestuderen. De eerste jaren richtte hij zich vooral op vogelonderzoek en vogelringen, maar ondertussen ging hij zich voor allerlei natuurzaken interesseren. Hij zette zich voor de afdeling in als bestuurslid en organiseerde talloze excursies en weekenden. In december werd Ger 91 jaar en in september was hij 75 jaar lid. Proficiat! Hij heeft de vereniging en het Brabantse landschap ontzettend zien veranderen, maar zijn passie daarvoor is niet verdwenen. We hopen nog jaren van zijn positieve, gezellige en boeiende aanwezigheid te genieten. Lees meer in het afdelingsblad van KNNV-afdeling Tilburg, De Oude Ley 2021 nr. 1.

> www.knnv.nl/tilburg

Jubilea KNNV-afdelingen

Dit jaar feliciteren we de KNNV-afdelingen Amersfoort, Zaanstreek-Waterland, Epe-Heerde en Enschede met een jubileum. De afdeling Amersfoort is opgericht in 1911 en bestaat 110 jaar. Afdeling Zaanstreek-Waterland bestaat 100 jaar, afdeling Epe-Heerde bestaat 75 jaar, afdeling Enschede 70 jaar. Ook de BLWG, (Bryologische en Lichenologische Werkgroep van de KNNV) bestaat 75 jaar. Sommigen vieren dit met jubileumactiviteiten. Daarover zullen we in de volgende Natura of de digitale nieuwbrief schrijven.

Vraag en Aanbod

Ik mis de complete volgende jaargangen van De Levende Natuur: Jrg. 48, 1943; Jrg. 49, 1944; Jrg. 59, 1956; Jrg. 60, 1957. Daarnaast de volgende losse nummers: Jrg. 93, 1992. nr. 6; Jrg. 102, 2001. nr. 5; Jrg. 104, 2003. nr. 5; Jrg. 116, 2015. nr. 6; Jrg. 119, 2018. nr. 6. Fred Bos, tel: 06-10363012, e-mail: ff.bos@outlook.com

Verkoop tweedehands natuurboeken

Angela Leusink uit Heerde heeft de inname en verkoop van tweedehandsboeken voor de KNNV overgenomen. Ze maakt nu reclame voor de boeken via het Twittteraccount @KNNV2ehandsboek. Een webshop voor de verkoop van de boeken is in ontwikkeling. Meer informatie via email: tweedehandsboeken@knnv.nl

> Ledenadvertenties voor vraag en aanbod van boeken, studiematerialen, hulpmiddelen e.d. ten behoeve van de veldbiologie zijn gratis. Bij voorkeur niet meer dan 150 lettertekens. De redactie beslist over plaatsing en zo nodig inkorting van een advertentie.

Agenda

Zaterdag 27 maart 2021

Start Cursus Teleflora Starters, KNNVafdeling Natuurlijk Delfland Een cursus waarin beginners leren kijken, voelen en ruiken aan de flora, leren omgaan met een eenvoudige determinatietabel en de kenmerken van de grote plantenfamilies leren kennen. Inschrijven via afdelingdelfland@knnv.nl

> www.knnv.nl/afdelingDelfland Woensdag 7 april 2021

Online lezing: Een Noordzee in transitie, hoe combineren we windmolens, voedselwinning en natuurbehoud? Door Han Lindeboom. Start 20.00 uur. Organisatie KNNVafdeling Wageningen en omstreken

> www.knnv.nl/wageningen Woensdag 21 april 2021

Online lezing: Biodiversiteitsverlies wereldwijd, oorzaken, gevolgen en maatregelen. Door Christa Heyting. Start 20.00 uur. Organisatie KNNVafdeling Wageningen-en omstreken

> www.knnv.nl/wageningen

> Op www.knnv.nl vindt u onder ‘Agenda’ een overzicht van lezingen en excursies van lokale KNNV-afdelingen en -werkgroepen in het hele land. De activiteiten staan per afdeling genoemd.

Ledenkaart 2020 om uit te knippen

U kunt de ledenkaart uitknippen en voorzien van uw naam en lidmaatschapsnummer (deze staat op de losse adresdrager bij deze Natura) Met de ledenkaart ontvangt u korting op boeken van de KNNV Uitgeverij en bij de verkooppunten en in de winkel van de

Vogelbescherming in Zeist. Leden kunnen deelnemen aan reizen van de ARC en kampen van de AKC. Knipt u liever niet in deze Natura, dan kunt u de kaart ook kopiëren. ✁

Deadline

Kopij voor de rubriek KNNV Verenigingsnieuws die in juni verschijnt, moet uiterlijk 25 april2021binnenzijn.Bijvoorkeurper e-mail: stuifmeel@knnv.nl ofBureauKNNV, Postbus310,3700AHZeist.

Voordelen voor leden van de KNNV:

> Deelname aan alle activiteiten van uw lokale KNNV-afdeling

> Deelname aan reizen en kampeervakanties van de KNNV

> 10% korting op boeken en uitgaven van de KNNV Uitgeverij

> 4 keer per jaar het prachtige ledenmagazine Natura

> 10 keer per jaar de digitale KNNV nieuwsbrief

Ledenkaart KNNV 2021

Lidmaatschapsnummer*:

*zie adressticker

Naam:

Woonplaats:

Alleen geldig indien volledig ingevuld

Hier vouwen

Sabelsprinkhaan

“Midden op een zandpad op Terschelling zat dit vrouwtje Grote groene sabelsprinkhaan eieren te leggen. De ‘sabel’ (oftewel legboor) werd steeds diep in het zand gestoken, weer naar boven gehaald en een klein eindje verder opnieuw ingestoken. Ze trok zich niets aan van het groepje mensen dat in een cirkel om haar heen zat toe te kijken.”

Maarten Smit, Workum

Gefeliciteerd! Met dit mooie beeld wint Maarten Smit de Veldgids Schelpen van Rykel de Bruyne t.w.v. € 32,95 (KNNV uitgeverij).

Jouw foto in Natura?

Onder de KNNV-leden zitten veel enthousiaste fotografen, die regelmatig pareltjes van foto’s maken van onze vaderlandse natuur. Heb jij zo’n foto die je graag met de lezers van Natura wilt delen? Stuur die vóór 1 mei 2021 naar natura@knnv.nl en vertel wat jou inspireerde om deze foto te maken. Vergeet niet om je naam en woonplaats te vermelden!

De winnaar ontvangt dit keer Vogels en hun veren van Marc Duquet, Sébastien Reeber t.w.v. € 32,95

> Kijk waaraan je foto moet voldoen en hoe je hem zonder kwaliteitsverlies kunt opsturen op: www.knnv.nl/knnv-landelijk-bureau/jouw-foto-natura

Colofon

2021 – Jaargang 118, nummer 1

Natura is een uitgave van Virtùmedia in samenwerking met de KNNV. ISSN 0028-0631 Het ledenblad van de Koninklijke Neder landse Natuurhistorische Vereniging (KNNV), vereniging voor veldbiologie, verschijnt vier keer per jaar.

Redactie

Paul van Bodengraven (hoofdredactie), Marcia van Bijnen (eindredactie), Gerhard C. Cadée, Bea Koetsier, Cor Oldenburg, Yvonne van Putten, Herman Verschuren, Harm Werners, Marijke van Woerkom

Werkten mee aan dit nummer

Marco Barten, Arie van den Bremer, Caroline Elfferich, Rob van Es, Lena Godlevska, Hein van Grouw, Raymond van der Ham, Cor Klijsen, Peter H.C. Lina, Ingrid Margry, Willem Mes, Cor Nonhof, Monique Shaw, Eddy Vaes, Wim Wijering, Mark Zekhuis

Uitgever

Virtùmedia, Pepijn Dobbelaer pdobbelaer@virtumedia.nl Postbus 595, 3700 AN Zeist Telefoon +31(0)30-6920677

Bladmanagement en advertenties

Klaartje Grol, kgrol@virtumedia.nl Telefoon +31(0)30-6933727

Vormgeving

TwinMedia bv, Culemborg, Maarten Bosch

Druk

Veldhuis Media, Raalte

KNNV-Bureau

Postbus 310, 3700 AH Zeist Bezoekadres: Boulevard 12, Zeist Tel. +31(0)30-2314797 Fax +31(0)236-8907 bureau@knnv.nl – www.knnv.nl Bureausecretaris: Yvonne van Putten Giften KNNV: NL46 INGB 0000 103855

Kopij

Kopij en persberichten: natura@knnv.nl KNNV-verenigingsnieuws: stuifmeel@knnv.nl

Copyright

Auteurs en fotografen/illustratoren die hun werk in Natura laten publiceren, gaan eveneens akkoord met mogelijke heruitgaven van het tijdschrift in de toekomst. Overname van artikelen en illustraties gebeurt in overleg met de redactie.

Ledenadministratie en abonnementen

Gelieve adreswijzigingen en/of opzeggingen (voor 1 november) door te geven aan de eigen afdeling of op het volgende adres:

ledenadministratie@knnv.nl Monnikenweg 2, 5682 PD BEST Tel. +31(0)499-399429 Leden (natuurlijke personen) ontvangen altijd Natura.

In 2021 kost het algemeen lidmaatschap van de KNNV binnen Nederland € 34,00, in België € 36,50 en daarbuiten € 43,50. Algemeen jeugdlid (tot 25 jaar) € 18,25.

Organisaties en bedrijven kunnen zich abonneren op Natura. Abonnementen binnen Nederland kosten € 56,25, in België € 60,00 en daarbuiten € 77,50.

Bankrekening informatie: IBAN: NL651NGB0002887316 ten name van Natura/KNNV Abonnementen te Zeist, BIC: INGBNL2A.

Losse nummers van Natura kosten € 7,75 per stuk. Ze zijn te bestellen via het KNNV-bureau, e-mail: bureau@knnv.nl o.v.v. het gewenste nummer en het postadres. U ontvangt de gewenste Natura met de factuur.