Voor pr oef j e
Uz i eteens el ec t i eui tons l edenmagaz i neVogel s . Wor dl i denont v angdi tpr ac ht i ge magaz i ne5xperj aart hui s .
Meer weten? www.tuinvogeltelling.nl
Vrijdag 25 t/m zondag 27 januari 2019
KOOLMEES Shutterstock
Nationale Tuinvogeltelling Tel samen met tienduizenden anderen een half uurtje en zet uw tuinvogels op de kaart.
V
ogelbescherming Nederland organiseert sinds 2003 samen met Sovon Vogelonderzoek Nederland de Nationale Tuinvogeltelling. Die telling levert belangrijke informatie op over hoe vogels in de winter onze tuinen gebruiken. Daarmee kunnen wij de vogels nog beter beschermen. En het is ook gewoon hartstikke leuk om te doen!
De belangrijkste les die we uit de Tuinvogeltelling leerden Onze tuinen zijn van levensbelang voor vogels in de winter, dat is een van de belangrijkste lessen uit de Tuinvogeltelling. We zien dat vogels met name
in strenge winters naar onze tuinen toekomen. Daar is vaak nog wat eten te vinden en het is er net iets warmer dan in de koude bossen of open velden. Het is dus voor vogels cruciaal dat wij onze tuinen vogelvriendelijk inrichten. Daarom: tegel eruit, plant erin! Zo overleven tuinvogels de winter. Koolmezen, pimpelmezen en merels In de eindscore van de Nationale Tuinvogeltelling 2018 staan de koolmezen en de pimpelmezen op respectievelijk plaats 2 en 3. De merel zit voor het eerst sinds de start van de Nationale Tuinvogeltelling niet meer in de top-3.
De mezen hebben zich waarschijnlijk goed hersteld van het koude en natte voorjaar van 2016 toen veel legsels mislukten. Tegelijkertijd hebben merels voor het derde jaar op rij te lijden onder het usutu-virus. Voorlopige cijfers van Sovon laten zien dat er in steden en dorpen in het voorjaar van 2018 ca. 15% minder merels zijn gesignaleerd ten opzichte van 2017. Het wordt dus spannend hoeveel merels er tijdens de Nationale Tuinvogeltelling 2019 geteld gaan worden •
VO G E LS 05/18•9
2 KAAPVERDIË Met een populatie van 1000 exemplaren behoort de Razoleeuwerik tot de zeldzamere vogelsoorten. Dit komt mede door hun zeer beperkte leefgebied. Tot voor kort kwamen ze alleen voor op het Kaapverdische eiland Razo. Met hulp van BirdLife Partner SPEA zijn er nu 30 exemplaren uitgezet op het eiland Santa Luzia.
RAZOLEEUWERIK Daniele Occhiato/Agami
‘Verloren’ blauwoogsteenduif leeft op
BLAUWOOGSTEENDUIF BirdLife International
6
9 LIBIË BirdLife International ondersteunt vanuit het Critical Ecosystem Partnership Fund de Libische natuurorganisatie Bado. Vrijwilligers van Bado brengen de natuur van Libië in kaart. Er is speciale aandacht voor de kuststrook. Naast het inventariseren heeft men het afgelopen jaar ook zeven ton afval van de stranden gehaald. Hier broeden onder andere Bengaalse sterns.
2
1
3
WITTE KAKETOE Michael Durham/NiS
1 BRAZILIË In 2015 hoorde ornitholoog Raphael Bessa in de Braziliaanse staat Minas Gerais een vogelgeluid dat hij niet herkende. Hij nam het geluid op en speelde het vervolgens af. Dat werkte. De mysterieuze vogel bleek een blauwoogsteenduif te zijn, een soort die 75 jaar geleden voor het laatst was waargenomen. Een jaar later kon met zekerheid vastgesteld worden, dat er nog zeker twaalf blauwoogsteenduiven op het stuk savanne leefden. Dat de soort bescherming nodig had, was zonneklaar, maar hoe doe je dat op een stuk land in privé-eigendom? Verwerven leek de enige optie, dus startte BirdLife Partner Save Brasil een campagne. Een succesvolle, want begin 2018 kon het leefgebied van de blauwoogsteenduif aangekocht worden. De staat Minas Gerais deed ook een duit in het zakje door een bufferzone rond het Blauwoogsteenduif Natuurreservaat een beschermde status te geven. Inmiddels weten ecotoeristen het gebied te vinden en mogen ze de vogels onder leiding van een Save Brasilgids bewonderen. Zij genereren een inkomen voor de lokale bevolking. Tijdens het afgelopen broedseizoen werden maar liefst vijf nesten met eieren ontdekt. De toekomst van de uitgestorven gewaande blauwoogsteenduif ziet er hoopgevend uit.
8 INDONESIË Nergens in de wereld is er meer illegale handel in papegaaien dan in Noord-Molukken. Vooral witte kaketoes, Molukkenlori’s, beide endemisch, en de edelpapegaai worden makkelijk via social media als kooivogel verkocht. BirdLife Partner Burung Indonesia is begonnen samen met overheden en lokale gemeenschappen de handel in te dammen.
TEKST IDDE LAMMERS
4 TSJECHIË BirdLife in Tsjechië heeft onderzoek gedaan naar de mate van predatie van gemarkeerde nesten van kieviten. Hieruit blijkt dat nesten met stokken die boeren op de nesten attenderen niet vaker gepredeerd worden dan ongemarkeerde nesten. Wel werd duidelijk dat vroege legsels vaker worden leeggeroofd dan late legsels.
KIEVIT Arie Ouwekerk/Agami
4 5 9
SOKOKEDWERGOORUIL Servan Ott
7
7 KENIA De Dakatcha Woodlands langs de kust van Kenia herbergen een schat aan bedreigde soorten, waaronder de Clarkes wever en de sokokedwergooruil. Het 2000 vierkante kilometer grote gebied heeft echter geen beschermde status. BirdLife Partner Nature Kenya heeft nu 42 lokale scouts opgeleid om illegale praktijken aan de kaak te stellen.
GRIJSKOPALBATROS Pete Morris/Agami
3 GROOT-BRITTANNIË Van alle albatrossen is de grijskopalbatros de soort die de afgelopen decennia het hardst in aantal achteruit is gegaan. Belangrijke reden: jonge albatrossen komen na zeven jaar op zee niet meer terug om te broeden. Onbekend is waar de jongen volwassen worden en zelf gaan broeden. Negen, met steun van BirdLife Partner RSPB, gezenderde exemplaren op South Georgia moeten hier inzicht in geven. Dan is gerichte bescherming mogelijk.
DEWERELDVANBIRDLIFE
8
5 TURKIJE BirdLife Partner Doga is een rechtszaak gestart tegen de komst van een megabrug die de noordkant van de Izmirbaai met de zuidkant moet verbinden. De enorme constructie tast het leefgebied aan van vele duizenden vogels. De baai is van groot belang voor roodhalsganzen, kroeskoppelikanen en flamingo’s.
6 PORTUGAL BirdLife Partner SPEA doet mee aan een project om het vele afval op het eilandenrijk Azoren op te ruimen. De rotzooi trekt veel meeuwen aan. Zij doen zich niet alleen tegoed aan voedselresten, maar weten ook feilloos de kuikens van het Moneiro’s stormvogeltje te vinden. Van deze endemische soort leven er nog maar 300 broedparen.
ROODHALSGANS Ralph Martin/Agami
De
vogels
van Hans FOTO'S EN TEKST HANS PEETERS
KUIFMEES
Hans Peeters neemt met dit nummer afscheid als hoofdredacteur van vogels . In zijn vrije tijd is hij een enthousiast natuurfotograaf en met deze serie vogelportretten wil hij u – lezer – bedanken voor het jarenlange vertrouwen.
VOG E LS 05/18•37
'Toen het waterhoen tussen het riet verdween, realiseerde ik me dat er nog een andere wereld bestaat: de vogelwereld'
GROENPOOTRUITER
Ik zie ze graag vliegen Vanaf mijn tiende jaar werd ik geboeid door vogels en dat heeft me nooit meer losgelaten. De eerste vogel die ik door mijn bijeen gespaarde verrekijker zag was een waterhoen. Toen hij tussen het riet verdween, realiseerde ik me dat daarachter nog een andere wereld bestond. De vogelwereld. Gewone alledaagse vogels boeien me het meest. Hun uiterlijk, hun gedrag en ze zijn lekker binnen handbereik. Een soortenjager of een vogelspecialist ben ik nooit geweest; laat mij maar genieten van vechtende huismussen of een zonnende roodborst. Vogels verrijken ons leven en we mogen ons in Nederland gelukkig prijzen dat ze altijd om ons heen zijn. Laat dat alsjeblieft zo blijven. Afgelopen twee jaar bezocht ik met Rob Kempers een groot aantal vogelhutten voor het blog Fotohut van de maand van Vogelbescherming. We beleefden vele mooie momenten. De boomklever is BOOMKLEVER
gevangen in het vroege ochtendlicht. De groenpootruiter daarentegen tijdens ondergaande zon.
Cadeau voor de vogels In elk nummer van vogels klinkt wel de noodzaak tot bescherming door. Vogels wereldwijd, maar vooral ook in ons eigen land, hebben het in toenemende mate moeilijk. De nieuwe Rode Lijst van broedvogels in Nederland bevestigt dat nog eens. Vogels hebben onze hulp meer dan ooit hard nodig. We mogen ons gelukkig prijzen met een vereniging als Vogelbescherming, die zijn uiterste best doet om de wereld van de vogels, en dus ook die van onszelf, mooier te maken. U hoeft mij bij mijn afscheid zeker niet te bedanken of te verrassen. Maar als u toch íets wilt doen, blijf dan gewoon nog een aantal jaren lid. Dat is het mooiste wat u de vogels, mij en uzelf kunt schenken. Dank u wel! •
KLUUT
Ik heb niet een bepaalde lievelingsvogel, maar als ik er een moet noemen dan de steenuil. Zijn priemende blik dringt door tot in je ziel. Bij felle zon is het lastig fotograMurk in de plas. Door het highSTEENUIL
key-effect worden de vogels bijna grafisch.
foto: Lars Soerink
feren. De kluten stonden bij vriend
VOGE LS 05/18•39
TEKST JEANET VAN ZOELEN
JUNIOR
WIST JE DAT… ooievaars al het eten dat ze niet kunnen verteren uitbraken? Net als uilen doen ze dat in de vorm van een braakbal. Handig voor biologen, want aan zo’n bal kun je vaak goed zien wat ze hebben gegeten: insectenschilden, botjes van kleine zoogdieren,
Werkstuk of spreekbeurt? Wij helpen! ‘Geef een spreekbeurt’ of ‘maak een werkstuk’. Ook dit schooljaar komt uw (klein-) kind waarschijnlijk thuis met een van deze opdrachten. Het bedenken van een boeiend onderwerp en het vinden van de bijbehorende informatie valt nog niet mee. Goed nieuws: daar helpt Vogelbescherming graag een handje bij!
WIST JE DAT… een ooievaarsnest soms
foto: Lars Soerink
haren en veren.
Zeven kant-en-klare onderwerpen Op de website van Vogelbescherming staan infobladen over zeven nieuwe onderwerpen: koolmees, ooievaar, grutto, huismus, steenuil, slechtvalk en Vogelbescherming zelf. Niet alleen staat er een berg kant-en-klare kennis, maar ook suggesties voor andere bronnen en materialen. U kunt de (klein)kinderen ernaar verwijzen: www.vogelbescherming.nl/werkstukken.
Grappige of gekke weetjes Vogels en andere dieren zijn voor veel kinderen fascinerend om over te leren of te vertellen. Om het extra aantrekkelijk te maken, staan bij iedere vogel ook grappige of gekke weetjes. Zoals die op deze pagina over de ooievaar.
Oefenen, oefenen, oefenen Onderwerp gekozen en informatie verzameld? Dan begint natuurlijk de volgende fase. In het geval van een werkstuk betekent dat: structuur aanbrengen in alle informatie. En in geval van een spreekbeurt: oefenen, oefenen, oefenen. Daar kunt u dan weer een rol spelen: als enthousiast publiek.
2,5 meter hoog kan worden en tot 2000 kilo kan wegen? Sommige nesten zijn al meer OOIEVAAR Wil Leurs/Agami
dan 100 jaar in gebruik en elk jaar worden er nieuwe takjes aan toegevoegd.
WIST JE DAT… ooievaars als het heel warm weer is soms over hun eigen poten poepen om af te koelen? De poep is wit en weerkaatst het zonlicht. Bovendien verkoelt het opdrogen van de poep de vogel.
VOG E LS 05/18•57