Henri #8

N°8 – HENRI – DRIEMAANDELIJKS ZOMER 2017

"De EU heeft visie én moed nodig" Politicologe Louise Hoon over hoe de Unie de mensen opnieuw kan begeesteren

HENRI THE OPEN-MINDED AND BILINGUAL MAG AZINE OF VRIJE UNIVERSITEIT BRUSSEL

Anouk Lagae schenkt haar alma mater Duvel (in)

Victory Tumapu-Milford has travelled a long way to study in Brussels

Luk Van Langenhove loves Schuman

HENRI Poincaré. Henri Poincaré, French mathematician and philosopher of science of the past century, but also passionate defender of the principle of "Academic Freedom".

This principle that sets out that thinking should be solely based on facts is embedded in the charter of our university.

VUB explicitly considers free research as the foundation of education and research.

"La pensée ne doit jamais se soumettre, ni à un dogme, ni à un parti, ni à une passion, ni à un intérêt, ni à une idée préconçue, ni à quoi que ce soit, si ce n'est aux faits eux-mêmes, parce que, pour elle, se soumettre, ce serait cesser d'être."

Henri Poincaré (1854-1912)

2

HENRI ZOMER 2017

Foto Lies Willaert ©

WOORD VOORAF

In Europa, uit Europa Het bloedigste boek dat velen van ons in de boekenkast hebben staan, is geen fictief horrorverhaal. Het is non-fictie en het heet ‘In Europa’.

Auteur Geert Mak beseft als geen ander dat in het perspectief van de gewelddadige Europese geschiedenis de balans die de Europese Unie kan voorleggen, uitermate positief is.

Mak verwoordde het in zijn magnum opus, dat intussen al dateert van 2004, als volgt: “Het Europese project is uniek in de geschiedenis. Het is geen imperium, geen federatie, het is iets totaal eigenzinnigs. (…) Europa als vredesproces was een eclatant succes.

Europa als economische eenheid is ook een eind op weg. Maar uiteindelijk is het Europese project tot mislukken gedoemd als er daarnaast niet snel een gemeenschappelijke culturele, politieke en bovenal democratische ruimte ontstaat. Want bedenk wel: Europa krijgt maar één keer de kans.”

Intussen zijn we meer dan tien jaar en een reeks ingrijpende crisissen, van Griekenland tot de Brexit, verder.

Is het Europese project dan toch tot mislukken gedoemd? In deze Henri maken mijn collega’s Florian Trauner en Louise Hoon alvast duidelijk dat ze niet in het einde van de EU geloven. “Ik denk niet dat de Unie uit elkaar valt.

Daarvoor zijn de voordelen te groot, de verwevenheid te sterk”, zegt Florian Trauner van het Institute for European Studies van de VUB. Maar Trauner en Hoon zijn wel bezorgd. “De Europese Unie wordt door de burgers steeds meer gezien als een verschijningsvorm van een uit de hand gelopen globaliseringsproces, niet langer als hun eigen verlengstuk om die globalisering in goede banen te leiden.”

Jean Monnet, de architect van de Europese Unie, zei: "Nous ne coalisons pas des États, nous unissons des hommes." Het is verheugend om vast te stellen dat het vandaag vaak gewone mensen zijn die in de bres springen voor de Europese Unie. Met de Pulse for Europe-beweging in Duitsland bijvoorbeeld, die in tal van Duitse steden vele duizenden pro-Europa-

betogers op de been bracht. In The Economist lazen we vorige maand dat steeds meer Europese jongeren met een hogere opleiding hun liefde voor de EU met overtuiging uitdragen. En in Frankrijk was de massale steun voor Macron tegelijk een duidelijke stem voor meer Europa.

De Europese droom is dus nog lang niet dood. Integendeel.

Ik wens u alvast veel leesplezier.

Caroline Pauwels ― H

Is the European project doomed to failure? In this issue of Henri, my colleagues Florian Trauner and Louise Hoon make it perfectly clear that they don't believe in the end of the EU. "I don't think the Union is going to fall apart. The advantages are too great for that, the relationship too strong," says Trauner, from the Institute for European Studies at VUB. But he and Hoon are worried. "The European Union is increasingly being seen by the citizen as a manifestation of an out-of-control process of globalisation, and no longer as an extension of their own identity in guiding the process in the right direction."

HENRI ZOMER 2017

3

I n h o u d HENRI N° 08 zomer 2017

18

10 Coverstory

DNA van de VUB

Europa: getrouwd in goede en in slechte tijden

Alumna en VUB-fellow Anouk Lagae vertelt over hoe haar studiejaren bepalend waren voor haar huidige functie als President Core Europe van Duvel Moortgat

22

De Denkplek

Herman Tournaye denkt in zijn tuin na over voortplanting

Foto Saskia Vanderstichele

Op de cover

4

Politicologe Louise Hoon laat zich niet zomaar door de EU inpakken

HENRI ZOMER 2017

26

Break down the walls

Literatuurwetenschapper Lieselot De Taeye over het eredoctoraat voor Jan Terlouw

COLOFON

HENRI is het eigenzinnige, tweetalige magazine van de Vrije Universiteit Brussel en verschijnt 4 keer per jaar.

Redactieadres Dienst Marketing, Communicatie en Evenementen VUB, Pleinlaan 9, 1050 Brussel, marcom@vub.ac.be Verantwoordelijke uitgever Caroline Pauwels, rector

32

36

Victory Utumapu-Milford travelled from Samoa to Brussels, to study educational sciences and upgrade herself

Sociologist Luk Van Langenhove takes us to the EU quarter and explains to us why it is such an important place for his research, as well as for its funding

Internationalisation 2.0

The B-spot. Brussels, the Living Lab

Opgemerkt. Elk moment gebeurt er iets bijzonders aan de VUB En toen leefden onze architectuurstudenten even in een bubbel

8

Digest What's happened lately at VUB

17

Column. Die fröhliche Wissenschaft met Katleen Gabriels Sysiphus in je mailbox

21

Zo veel meer dan studeren Studenten richten een bedrijf op: VUBooks

24

Things we discovered Insomnia at Antartica, chaotic encryption, palliative care evaluated, and much more hot research

28

Zo veel meer dan studeren Voor onze studenten geneeskunde is de mens meer dan enkel lichaam

30

Leesvoer Wat raadt arts Hendrik Cammu ons aan, wat raadt hij ons af – een sneak preview uit zijn boek

31

’84' van Pollet & Pollet Het uitstervende ras van de middenklassers reflecteert de grote vraagstukken van vandaag

Redactieraad Ann Van Driessche, Ben Van Beeck, Edgard Eeckman, Goedele Nuyttens, Kim Hardie, Lies Feron, Liesbeth Plovie, Sofie Verkest Realisatie Aubrey Cornelis, Ben Van Beeck, Femke Coopmans, Gekko, Kim Hardie, Lies Feron, Liesbeth Plovie, Sofie Verkest

EN VERDER...

6

Hoofdredacteur Lies Feron

35

Spot on And the winner is…

41

Infographic The new Bachelor in Social Sciences

42

Ook dit is wetenschap Bioloog Nico Koedam verandert even in een kunsthistoricus

43

Ook dat nog….

Al onze nieuwe toga’s gezien?

Foto’s Bas Bogaerts, Deborah Puylaert, Els De Nil, Greet De Gendt, Johan Martens, Saskia Vanderstichele Illustraties Pollet&Pollet Vertalingen Sally Tipper, Linda A. Thompson Eindredactie Arnold Vonk, Hélène De Keyser, Lies Feron, Sally Tipper Drukker Albe de Coker. Gedrukt binnen een ecologisch productieproces en met plantaardige inkten op Cocoon (milieuvriendelijk papier: 100% gerecycleerde FSC pulp, Europees Ecolabel) Henri 4x per jaar thuis ontvangen? Schrijf je in op vub.ac.be/henri

HENRI ZOMER 2017

5

15.03.2017 – 20:43 Leven in een bubbel. Eind maart was de campus in de ban van deze bal.

‘Air Dome’ luidt de imposante naam van een al even imposante plastic bubbel, een creatie van studenten burgerlijk ingenieur-architect in het kader van de Architectuurweek 2017.

Licht en tijdelijk waren dit jaar de sleutelwoorden. Missie geslaagd. Al is zo’n indrukwekkende constructie toch vooral het resultaat van zwaar labeur en voortdurend nadenken, vermoeden we.

EN

Architecture with balls. This plastic bubble was constructed by students in the context of the Architecture Week 2017. “Temporary” and “Lightweight” were the key themes this year. Mission accomplished, although many campus regulars regret the “temporary” part already.

Tekst Aubry Cornelis Foto bru:tecture

OPGEMERKT

ELK MOMENT GEBEURT ER IETS BIJZONDERS AAN DE VUB

VUB & city theatre KVS will work together from September vubtoday.be/vub-kvs

VUB’s honorary doctorates 2017 Under the title Break Down the Walls, VUB is awarding honorary doctorates to committed scientists who transcend the boundaries of their own disciplines, and to people who have been at the forefront of societal change.

On 23 May, the VUB honorary doctorates were given to the Dutch author Jan Terlouw and the international elite scientists Paul Ginsparg, Willem van Mechelen, Deirdre N McCloskey and Gary T Marx. In the autumn, Italian politician and activist Emma Bonino and the inhabitants of the island of Lampedusa will receive their honorary doctorate. vubtoday.be/eredoctoraten

UZ Brussel scoops awards UZ Brussel has received international JCI accreditation from Joint Commission International – an American organisation that works to improve levels of care quality and patient safety. The accreditation is a guarantee of patient safety and care quality at every step in the care process. jointcommissioninternational.org UZ Brussel has also been given the AAHRPP label, a confirmation that it attains the highest quality levels in clinical research.

The award was given for the ClinicoBru project, which includes UZ Saint-Luc and the Erasmus hospital. They are the first group of

hospitals in Europe to win this accreditation. aahrpp.org To top it off, UZ Brussel has also been crowned with the HR Pioneer Award for External Communication, at Trends and Kanaal Z’s annual Belgian HR Awards. The award was given for its authentic recruitment campaign in which real patients played the main role. vubtoday.be/uz-hr-award What a fantastic spring for UZ Brussel: the perfect prelude to celebrations of its upcoming 40th anniversary.

vijftig

De Tijd: 50 Belgians already working on a future you can’t imagine. Including profs: 1. Artificial Intelligence: Alumna Pattie Maes 2. Artificial Intelligence: Luc Steels 3. Software and data: Ann Dooms 4. Materials: Vincent Ginis 5. Digital senses: Peter Schelkens 6. Robots: Bram Vanderborght

VUB included in Reuters’ annual ranking of Europe’s Top 50 Most Innovative Universities Humo’s 50 most influential Belgians in the world Features alumna Ingrid Daubechies at number four, describing her as a mathematical genius

VUB restaurant in the picture In March, King Filip paid an unexpected visit to the restaurant on the Brussels Humanities, Sciences & Engineering Campus in Etterbeek. Nineteen students were there to talk about their engagement, and there followed an animated discussion about values, engagement and social awareness. vubtoday.be/koning-op-bezoek A week after the King praised the VUB cooks with a wink as being worthy of a Michelin

Just say hello

Like a wide range of other companies, organisations and individuals, VUB is getting behind the Zeg eens goeiedag campaign launched by Fons Van Dyck, a guest professor in communication science. The aim of the campaign is to encourage communication between people and it runs until the autumn. zegmaargoeiendag.be

star, the Brussels minister for the environment, Céline Frémault, handed the restaurant the GOOD FOOD label. Out of 21 large-scale kitchens, VUB was one of only two to receive the rating of two forks out of three – the highest rating given to any restaurant. The jury praised the system of food waste prevention and the daily vegan option. www.goodfood.brussels

VUB DIGEST

VUB Social FOLLUW US @VUBRUSSEL

VUB and ULB collaboration is getting stronger

6 mei om 11u30

vubtoday.be/no-hate

VUB and ULB were on a first joint mission to China, a scoop for both universities vubtoday.be/vub-ulb-in-china met

13 april

VUB and ULB are also the first universities in Europe to institutionally endorse the European Council’s No Hate campaign. On 3 May’s Difference Day – when VUB and ULB celebrate World Press Freedom Day at Bozar – they wanted to demonstrate that hate and discrimination stand in the way of both academic debate and the freedom of the press.

On that same day, VUB and ULB presented a joint award to the Global Investigative Journalism Network. VUB rector Caroline Pauwels and ULB rector Yvon Englert presented the Difference Day Honorary Title for Freedom of Expression to Margo Smit, who represented the network. The theme for Difference Day this year was fake news, and its numerous activities included an exclusive live-stream with whistle-blower Edward Snowden. www.differenceday.com

INSTA-GEM Commotion around the debate with politician Theo Francken that had to be cancelled due to a protest/due to protests.

13 april

HENRI ZOMER 2017

9

COVERSTORY

Europa: getrouwd in goede en in kwade dagen De Europese Unie is misschien wel de meest stoutmoedige politieke droom ooit verwezenlijkt.

Vandaag hapt de constructie naar adem. Maar de liefde is na 60 jaar nog niet helemaal gedoofd. Ze smeult. Politicologen Florian Trauner en Louise Hoon over de moeizame relatie tussen de EU en haar burgers.

Tekst Aubry Cornelis Illustratie: MHJ

Florian Trauner is a research professor at the Institute for European Studies. He was a visiting professor at the EU Institute for Security Studies and Sciences Po Paris, and acts as an external expert for the European Commission and Parliament. Trauner got a taste for European studies, and met his future French wife, during an Erasmus year in Denmark.

Louise Hoon received the Excellence Prize in political science from the social and economic science faculty of the Solvay Business School. Her master’s thesis, A Touchstone of Consent, Euroscepticism and Consensus Democracy, was nominated for the Daniël Heinsius thesis prize.

Hoon is often invited by the media to speak about the analysis of Eurosceptic parties.

Peter Claeys is currently an assistant professor after several years in research positions in Italy, Spain and Germany. Between 2006 and 2008, he was Marie Curie Fellow at the Universitat de Barcelona.

He has also acted as an external adviser to the European Central Bank. His research focuses on international macroeconomics, in particular effects of fiscal and monetary policies.

Het zou een examenvraag kunnen zijn: Is de Europese Unie het project dat: a) een ongeziene periode van vrijheid, vrede en welvaart heeft gebracht b) kromme komkommers reguleerde c) in twee stichtende lidstaten bijna extremisten in het landsbestuur kreeg d) het grootste handelsblok ter wereld werd?

Het verwarrende antwoord luidt: alle vier.

munt, e.d.

“Het Europese verhaal straalde veel vertrouwen uit. Het was onversneden reclame voor de kosmopolitische gedachte”, aldus Florian Trauner van het Institute for European Studies (IES), het Europa-instituut verbonden aan de VUB. “Niemand die in 1957 verwachtte dat modellen met minder democratische speelruimte en meer armslag voor autoritaire leiders ooit opnieuw in zwang zouden geraken.”

De liberale democratie met een vrijemarkteconomie werd een Verordening 1667/88 over ‘de universele formule voor maakbakwaliteit en maximaal toegestane re samenlevingen. Trauner legt uit kromming van komkommers’ hoe het vooruitgangsoptimisme staat nog steeds online. Die net voor de eeuwwisseling ook groeide uit tot een academische kringen symbool voor wie in de greep had: "In 1957 graag het wereld“Iedereen dacht dat de verwachtte vreemde kantje liberale democratie niemand dat van de Europese zich als een lopend autoritaire Unie benadrukt. vuurtje over de hele leiders ooit En dat slaat aan. wereld zou verspreiopnieuw in Op het Wereld den. Alle regio’s zwang zouden Economisch zouden weldra het geraken" Forum 2016 in model van de EU Florian Trauner Davos zei Emma gaan overnemen.

Marcegaglia, We dachten dat de topvrouw van de geschiedenis en het Italiaanse energiereus ENI, het als gevecht tussen ideologieën op volgt: “Amerika vernieuwt. China een eindpunt waren beland.” kopieert. Europa reguleert.”

Eeuwige groei bleek een illusie Vredesproject Maar eeuwigdurende economiDit jaar bestaat de Europese sche groei bleek een illusie. De Unie 60 jaar. Opgericht net na kosten en baten van de econode Tweede Wereldoorlog, als mische groei werden erg ongelijk vredesproject. Inmiddels wordt verdeeld binnen en tussen landen. de EU aangewreven dat ze niet De digitalisering zette de globalilanger tot grootse daden in staat sering bovendien in turbomodus, is. Rechte komkommers staan met nog meer verliezers. Tien veraf van de idealen die tot haar jaar geleden kwam daar nog eens oprichting leidden: wederopbouw, een wereldwijde financiële crisis vrede, welvaart, samenwerking en bovenop. solidariteit. En zelfs wanneer de De dominante westerse intellechooggespannen verwachtingen tuele en kapitalistische traditie niet of te traag werden ingelost, kreeg een flinke barst. Andere stond er altijd wel een nieuw mogendheden roken plots hun opwindend idee in de schijnwerkans om een grotere rol te spelen pers: een verdrag, uitbreiding, één op het wereldtoneel zonder zich

COVERSTORY

in die traditie te moeten inschrijburger is sedertdien zoek. Menven. Stonden ze dan toch niet sen twijfelen er steeds luider aan aan de verliezende kant van de dat Europa het juiste instrument geschiedenis? is om hen te vertegenwoordigen Voor de Europese Unie, destijds in een wereld die bol staat van net de 50 gepasseerd, mondde dit uitdagingen. Klimaat, migratie, uit in een harde confrontatie met handel, vrede, terrorisme: allehaar eigen systeemfouten. Ingemaal externe bronnen van interne wikkelde monetaire onrust. operaties moesten En interne onrust "Systeemkritiek de euro redden. leidt gemakkelijk tot is niet hetzelfde Bezuinigingsprointerne verdeeldals extremisme. gramma’s raakten heid. Niets wat dat Er zijn ook valide burgers in hun porbeter illustreert dan argumenten in tefeuille. Lidstaat de terreurgroep IS, het discours van Griekenland werd die met aanslagen, eurosceptici" aangepakt voor propaganda en Louise Hoon boekhoudkundige brutaal geweld in spitstechnologie elke EU-lidstaat het die onverantwoord debat over religie beleid moest verdoezelen - feiten en secularisme, identiteit en die niet zo gek veel verschilden migratie, tolerantie en integratie van wat banken hadden mispeuonder hoogspanning zet. Daar terd. Maar terwijl de banken met spint een bonte verzameling van belastinggeld werden gered, was eurosceptische, extremistische de Griekse burger de pineut. en antisysteempartijen garen bij.

Onderzoekster Louise Hoon Niet langer betrouwbaar neemt voor haar doctoraat de Door dit soort traumatische eropkomst en populariteit van dervaringen zien veel burgers de EU, gelijke partijen onder de loep. Sonu ze 60 jaar bestaat, niet langer wieso kan je ze niet allemaal over als betrouwbare partner. Waarom één kam scheren. “Systeemkritiek zouden zij getrouwd blijven als is niet hetzelfde als extremisme. haar steun niet langer in goede én Je kan om electorale redenen je in kwade dagen is gewaarborgd? wapens op een falend Europa Florian Trauner: “De Europese richten, maar er zijn ook valide Unie wordt door de burger steeds argumenten te ontwaren in het meer gezien als een verschijdiscours van eurosceptici. Daar ningsvorm van een uit de hand moeten de traditionele partijen gelopen globaliseringsproces, niet van leren. Dat waarden belangrijk langer als hun eigen verlengstuk zijn, net als identiteit, om slechts om die globalisering in goede twee voorbeelden aan te halen.” banen te leiden. Dat aanvoelen moet gekeerd worden. Anders Tussen dromen en Realpolitik krijgen populistische kreten Moet Europa dan weer met de zoals ‘take back control’ tijdens grote dromen van weleer aanknode Brexit-campagne alleen maar pen? Of kiest ze toch maar beter meer bijval.” voor ‘Realpolitik’? Hoon veegt dat dilemma resoluut van tafel: “De Interne verdeeldheid Europese Unie slaat net aan beide De financiële en economische kanten door. De dromen zijn oemalaise lijkt dan wel bezworen, verloos, terwijl de ‘Realpolitik’ dan het wederzijdse vertrouwen weer niemand begeestert. Tussen tussen de EU, de lidstaten en de dromen en koude technocratie zit

5 scenarios for the future of Europe In the run-up to the 60th anniversary of the European Union, on 25 March, the European Commission launched its White Paper on the Future of Europe: Reflections and Scenarios for the EU27 by 2025.

These are the five scenarios the Commission submitted: 1. Carrying on: the EU27 focuses on delivering its positive reform agenda 2. Nothing but the single market 3. Those who want more do more: the EU allows willing member states to do more in specific areas

4. Doing less more efficiently: the EU focuses on delivering more and faster in selected policy areas, while doing less elsewhere 5. Doing much more together: member states decide to do much more together across all policy areas

ec.europa.eu/commission

nog veel ruimte.” zichzelf op de borst dat alles Wat Europa volgens Hoon nu online en op de voet kan worden nodig heeft, is de visie én de gevolgd. Met die bureaucratische moed om concrete maar radicale transparantie krijg je de burger vernieuwingen niet aan jouw eindelijk een kans kant. Maar wan"Vrij verkeer van te geven. “Zo geneer je concrete personen biedt raak je misschien beslissingen gaat dezelfde voordelen uit het slop.” baseren op een als vrij verkeer Ze schetst hoe de inspirerend mensvan goederen EU ontworpen is en wereldbeeld, en diensten, om ideologische gaat die wél maar heeft tegenstellingen opnieuw luisteren meer impact op uit de weg te naar wat je te gemeenschappen" gaan. “Dat speelt vertellen hebt.

De Florian Trauner ons nu parten. strijd om ideeën Europa is een begeestert. Hegeur- en kleurloos laas zijn extreemkluwen van comités dat het ene rechtse nationalisten zich daar nu na het andere kleine compromis misschien wel beter van bewust uitspuwt. Eurocraten kloppen dan de centrumpartijen.”

HENRI ZOMER 2017

13

Echte Europese politici Een van de radicale vernieuwingen waar Hoon brood in ziet, is de idee van een Europese kieskring.

Nu worden politici enkel door hun landgenoten naar het Europees Parlement gestemd. Met zo’n Europese kieskring gaat minstens een deel van de zetels in dat Parlement naar politici die zichzelf verkiesbaar hebben gesteld in alle lidstaten - echte Europese politici dus.

“Zo breng je een inhoudelijk relevant politiek debat over Europa tot stand. Met duidelijke ideolo"De strijd gische tegenstelom ideeën lingen, maar ook begeestert. De met de nuance die extremistische nu ontbreekt. Want partijen hebben nu gaat het te veel dat goed over of je voor of begrepen" tegen Europa bent”, Louise Hoon analyseert Hoon.

“Terwijl de burger best wel gematigd naar complexe thema’s kijkt. Met een Europese kieskring geef je die nuance een stem. En je trekt er de kritiek op het systeem mee aan boord. Dat wordt dan een van de zovele inhoudelijke meningen. Je laat de democratie volop spelen.”

“Op enkele decennia tijd hebben we enorm veel verantwoordelijkheden naar het Europese niveau overgeheveld. Zo’n Europese kieskring is niets meer of minder dan een logisch sluitstuk van die evolutie. Wie beweert dat ‘niemand er klaar voor is’, ontkent eigenlijk dat de burger het verdient om zijn of haar zegje te doen over al die competenties die nú al op Europees niveau liggen.”

De plannen van Juncker Dat er iets moet veranderen, beseffen ze ook op het Schumanplein. Maar wat?

En wie moet het voortouw nemen? Het is tekenend voor een politieke constructie die

aan zichzelf twijfelt dat ze zich tinent rondwaart. De Nederlandse met deze vragen geen weg weet. socioloog Jan-Willem Duyvendak Hoe anders kan de demarche van publiceerde in 2011 de studie The Europees Commissievoorzitter Politics of Home: Belonging and Jean-Claude Juncker worden Nostalgia in Europe and the United geïnterpreteerd, toen die op 1 States. Daarin toont hij haarfijn maart vijf verschillende scenaaan hoe een ‘thuisgevoel’ wel rio’s voor de toekomst van de degelijk voor élke mens een beEuropese Unie voorlegde aan het langrijk fundament van de eigen Parlement? Louise Hoon: “Ik was identiteit is. aanvankelijk aangenaam verrast Het varieert volgens Duyvendak door de manier waarop Juncker alleen van mens tot mens wat dat Witboek voorstelde. Hij koos precies dat gevoel opwekt. Voor het Europees Parlement uit, een de rondreizende expat volbelangrijk democratisch signaal. staat misschien de smaak van Hij kondigde ook aan dat in de Starbucks koffie om zich thuis te lidstaten een debat met en tusvoelen in de grenzeloze wereld sen burgers op gang zou worden van de 21ste eeuw. Wie zich zongetrokken. Brede raadpleging en der concreet toekomstperspectief veel participatie dus. Helaas bleek in een nieuw land vestigt, omringt wat later al dat er binnen de Comzich misschien meer dan ooit met missie zelf een vrij vergevorderde alles wat doet denken aan de culconsensus is over welk scenario tuur van het land van oorsprong. de voorkeur geniet. Weeral achWat dan weer als een rode lap op terkamerpolitiek dus. Dat was wel een stier werkt bij de ingezetenen een afknapper.” van dat land.

Florian Trauner sluit zich daarbij “Vrij verkeer van kapitaal, goedeaan: “Het is tussen de regels door ren en diensten biedt voordelen duidelijk dat de Europese Commaar nestelt zich vrij geruisloos. missie aanstuurt op het scenaVrij verkeer van personen brengt rio waarbij zich een Europees dezelfde voordelen met zich mee. koppeleton vormt dat verdere Maar het is ook erg zichtbaar stappen zet met de integratie, ‘aanwezig’, het heeft impact op terwijl de rest even pas op de gemeenschappen”, haakt Trauner plaats houdt. Dat in op de studie van is je dromen voor Duyvendak. Dat "Ik denk niet werkelijkheid nemen. doet vragen over dat de Unie In dat scenario loop inclusie en exclusie uit elkaar valt. je kans op verrerijzen.“ Op grotere Daarvoor zijn gaande fragmentatie, schaal werkt dat de voordelen te met landen die op mechanisme ook groot" sommige domeinen en leidt het net Florian Trauner ook de klok willen tot méér interne terugdraaien in cohesie. Menplaats van die louter sen zien hoe de stil te zetten. De Brexit is daar al buitenwereld onveiliger en minder een manifestatie van.” vrij is. Dat versterkt het gedeelde gevoel dat veiligheid en vrijheid bij Je thuis voelen in Europa uitstek Europese troeven zijn.”

De twijfel die in de plannen van de Europese Commissie (zie inzet) Wie krijgt wat? doorschemert, is misschien wel Hoon ziet een verband tussen de emblematisch voor een ruimere socio-economische magere jaren identiteitscrisis die over het condie we net achter de rug hebben

COVERSTORY

en het reveil van identiteit als politieke twistappel. “Veel kosmopolieten zijn indertijd te snel en te achteloos over dat debat heen gestapt. Tijdens de naweeën van de economische crisis wisten eurosceptische partijen de vraag ‘wie krijgt wat?’ te herformuleren.

Je kunt die vraag pas beantwoorden als je bepaalt wie die ‘wie’ precies is. In tegenstelling tot de weifelende mainstream partijen waren de eurosceptici duidelijk daarover: die ‘wie’ is de (vaak erg nauw gedefinieerde) nationale burger. Zo is zelfs het debat over de welvaartsstaat van een socio-economisch naar een identiteitsdebat geëvolueerd.”

Kunnen klassieke partijen dat tij keren? “Zeker wel”, meent Hoon.

“Maar ze kunnen dat debat enkel winnen door een tegengeluid te laten horen en een duidelijk, prin-

cipieel verschillend wereldbeeld nationale toneel, vreest Trauner:“ aan te reiken. Daaruit moeten ze Terwijl de Unie al bewezen heeft socio-economische voorstellen dat ze onder druk ook kan kiezen distilleren die de divoor een versnelling "Nu gaat het verse samenleving in haar integratiete veel over vormgeven, zodat proces - zoals ze of je voor of de klappen niet dat bijvoorbeeld tegen Europa vallen daar waar het heeft gedaan op het bent. Met sociale weefsel al vlak van veiligheid een Europese fragiel is.” en asiel.” kieskring geef je Precies dat vermode nuance een De successen zijn gen om zichzelf te stem" talrijk overstijgen, sterkt Louise Hoon “We cannot offer Trauner in zijn overthe moon. In some tuiging dat de Eucases, all we can do ropese Unie niet zal is offer a telescope“, zei Juncker desintegreren zoals het Romeinse toen hij in het Europees ParleRijk van weleer. “Er komt nog een ment zijn vijf scenario’s naar poosje meer fragmentatie, dat voren schoof. De vraag is of die wel. Maar volledige desintegratie, gematigde ambitie zal volstaan. dat nooit. Daarvoor zijn de voorEen Europa op verschillende sneldelen te duidelijk, de successen heden zou volledig uit verband te talrijk. De kwetsbare balans gespeeld worden op het intertussen lidstaat en supranationaal

Globalisering als zondebok?

Onderzoeker en expert Europese financiën Peter Claeys stelt populaire opvatting bij.

Professor Peter Claeys, expert in Europese financien, wijst voor zijn duiding op de nazinderende financiele crisis. “Die stelde de wereld voor een heikel vraagstuk: economische groei creëren met een berg publieke en private schulden op de rug. In de zoektocht naar de juiste remedie zijn fouten gemaakt, met alle gevolgen van dien. Overal waar blind werd bezuinigd, krijgen klassieke partijen tot op vandaag klappen.”

Hoe meer Europa met die crisis worstelde, hoe luider de roep om meer nationale soevereiniteit. Logisch toch?

“Begrijpelijk is het zeker. Maar in slogans als ‘take back control’, schuilt een tegenstelling.

Wie meer controle wil over internationale financiële stromen, moet net méér samenwerking nastreven. Zo’n controlemechanisme op Europees niveau ontbrak toen de crisis losbrak. Nu controleert de ECB wél nationale bankenmarkten. Maar eigenlijk moet je wereldwijd controleren. Dat is een kwestie van politieke wil. Klimaat, migratie, vrijhandel,

kapitaalstromen zijn allemaal varianten van eenzelfde klassiek economisch vraagstuk: het probleem van de collectieve actie.”

Zelfs de economische toegevoegde waarde van Europa is niet langer onbetwist.

“Die Europese schaal is nochtans zo belangrijk.

Zonder de paraplu van de ECB waren landen als Italië compleet ten onder gegaan tijdens de crisis. De interne markt is een immense hefboom. Geen wonder dat de Britten wel nog alle voordelen van de integratie willen. Ik ben net terug van Catalonië, daar hoor je datzelfde duale denken: ze willen zich afscheuren van Spanje, maar willen wel bij de EU. Je kan niet alles hebben: én je eigen economie afsluiten én de voordelen van een open economie behouden.”

Het lijkt wel of de EU niet voor- of achteruit kan. Hoe geraken we uit die impasse?

“De intentie van het Witboek met vijf scenario’s is goed: beslissen waar we meer samen doen en waar minder. Alleen mag het niet uitmonden in business as usual. China neemt

het voortouw op economisch en monetair vlak. Het IMF zoekt naar een nieuwe rol in een multipolaire wereld. Als Europa blijft dralen, zitten we over tien of vijftien jaar weer met een mondiale crisis van het monetaire beheer.

Opnieuw, het is een kwestie van politieke wil.

Akkoord, het is niet evident om een democratisch draagvlak te vinden. Maar kijk naar Griekenland.

Die hebben het zwaarste herstructureringspakket ooit opgedrongen gekregen. Ondanks alles wilden de burgers dat hun land bij de EU bleef. Dat zegt ook iets, niet?”

HENRI ZOMER 2017

15

platform wordt cruciaal.”

Ook Hoon vindt dat de verwezenlijkingen van de Europese Unie er staan als een huis. “Natuurlijk kunnen we niet op alles trots zijn: hoe we met de vluchtelingencrisis of met Griekenland zijn omgegaan.

After 60 years, the European unification project can boast a good track record. But now it’s seeking a fresh impetus in troubled times. Through hesitation in dealing with some of the world’s major challenges, it has lost credibility in the eyes of many citizens. And Eurosceptic and downright extremist parties are taking full advantage.

“Europe has to show that it’s on its citizens’ side when globalisation gets ugly,” says Florian Trauner, researcher at the Institute for European Studies.

Louise Hoon is completing her PhD on Euroscepticism. For her, it’s clear that the European Union will have to embrace the ideological debate. “A battle of ideas would engage citizens again, and it would involve criticism of the system.

It would become just one of the many opinions available.”

Economist Peter Claeys adds nuance to the idea that ‘globalisation’ is the culprit. “The aftermath of the financial crisis, and the way it was dealt with, are the cause of the most anger. But to get a handle on global phenomena such as capital streams, climate and migration, you need more cooperation, not less.”

Each from their own perspective, our experts underline the importance of political will and deed. Letting things carry on as they are will only lead to more Brexit scenarios and more fragmentation, and that’s something Europe cannot afford in such a multi-polar world. Luckily, the love of Europeans for the EU hasn’t completely disappeared. Here and there, pro-European movements are fighting back against the populist wave. And not a moment too soon.

Maar de EU heeft ook ontzettend goede dingen gedaan. De manier waarop we de democratie en de fundamentele vrijheden hebben verankerd: dat is best iets om voor te gaan staan, ja. Eigenlijk is het paradoxaal. Openheid en tolerantie zijn altijd de Europese succesrecepten geweest. Wanneer het moeilijk wordt, zoals nu, zetten we net die reflexen op de helling.”

Generatiekloof bij de Brexit Ook dat lijkt een paradox: zij die al het langst van die openheid en tolerantie hebben kunnen genieten, keren zich er nu het hardst van af.

Analyse van het Brexit-referendum bracht een niet te miskennen generatiekloof aan het licht. Jongeren zeiden overwegend yes, maar het no van veel ouderen gaf de doorslag. Trauner en Hoon bevestigen het bestaan van de breuklijn, maar nuanceren meteen.

“Ouderen denken dat het vroeger beter was, jongeren hebben minder angst van open grenzen.” vat Hoon samen. “Maar staar je ook niet blind op het stereotype van de hoogopgeleide, digitale wereldwijd reizende en geëngageerde jongere.

Daartegenover staat een minstens even grote groep die moeilijk haar plaats vindt op de arbeidsmarkt en in de samenleving. Die hebben alle interesse voor politiek, Europa incluis, opgegeven.”

Ook Trauner wijst op een dualiteit binnen het jongere kiezerssegment: “Het is tegelijk een tendens bij jongeren om net openlijk uit te komen voor hun aversie tegenover diversiteit en Europese integratie. Je ziet hoe overal in Europa populistische partijen aansluiting zoeken en vinden bij een jongere arbeidersklasse. Die jongeren wijzen de traditionele sociaaldemocratie af. Het is dus niet alleen een generationele kwestie, het is er ook een van botsende ideeën.”

Tegenbeweging pro Europa Maar er is ook een duidelijke tegenreactie. Wilders en Le Pen haalden alvast niet de electorale overwinningen die de Europese impasse compleet zouden hebben gemaakt. En in de alsmaar groeiende vijver van burgerbewegingen duiken initiatieven op die de verdediging van het Europese project op zich nemen. In Frankrijk mobiliseerde de kersverse pro-Eu-

ropese beweging En Marche in een mum van tijd voldoende mensen om Emmanuel Macron naar het Elysée te brengen. Kort na de Brexit waren er de Marches for Europe in Londen. Het in Duitsland ontstane Pulse of Europe dijt uit over het continent en brengt in verschillende Europese steden duizenden mensen op de been. Op de Dag van Europa bezochten toch nog zo’n 25.000 mensen de Europese instellingen in Brussel. En op diezelfde dag bedacht een Gents marketingbureau op eigen houtje een campagne om de harten van de Europese burger terug voor de Unie te winnen.

Paradoxen overstijgen Paradoxen: de Europese Unie hangt ervan aan elkaar. Gesticht om de naoorlogse vrede te bestendigen maar vooral groot geworden als handelsblok. Gecreëerd als behoeder van grote idealen maar eerlang ook de beschermheer van rechte komkommers. In 2012 winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede, nu schoorvoetend positie kiezend in een nieuwe multipolaire wereldorde. Maar dus ook: een zogezegd elitair en technocratisch project waarvoor burgers spontaan de straat op gaan om het te verdedigen. Zo zie je maar.

Als verstandshuwelijk zit de Europese constructie niet lekker in haar vel. Maar de liefde is dus nog niet helemaal gedoofd. Ze smeult.

Als de Europese Unie er in haar kwaadste dagen terug kan staan voor de burger, dan zal de burger dat ook doen voor de Europese Unie. Wie weet gaan we dan wel nieuwe wittebroodstijden tegemoet. Misschien is de samenleving wel zoals een huwelijk: je moet het doen slagen. — H

DIE FRÖHLICHE WISSENSCHAFT. DE ACHTERKANT VAN HET WETENSCHAPSBEDRIJF

Sysiphus in je mailbox Foto Saskia Vanderstichele

“We streven ernaar deze vergadering zo kort mogelijk te houden. Dit om jullie lijden te beperken”.

Met die woorden opende een collega een tijdje geleden een vergadering.

“Maar”, vervolgde hij meteen, “we lazen bij Schopenhauer dat leven lijden is, er valt niet aan te ontsnappen”. Tja. Wat het werkleven betreft, daar hoort niet alleen vergaderen, maar ook de mailbox bij.

Het bijhouden van werkmail, daar is Arthur Schopenhauer toch maar mooi aan ontsnapt, denk ik dan. Mailen is niet per se nutteloze maar wel hopeloze arbeid. Je werkmailbox onderhouden, dat is sisyphusarbeid. Heb je je eindelijk door die voorraad mails geploeterd, loopt de respons erop al binnen.

Elke hoop op succes wordt genadeloos tenietgedaan. Je gaat steeds weer terug naar af.

En dan moet je nog beginnen aan je échte werk.

In De mythe van Sisyphus omschreef Albert Camus

Sisyphus als de absurde held. Ons bestaan is een toevalligheid, het leven heeft geen intrinsiek doel en is bovenal absurd. Sisyphus is voor Camus de patroonheilige van de ervaring van het absurde. Telkens weer is hij gedoemd om de massieve rotsblok de berg op te duwen.

Om die blok vervolgens weer naar beneden te zien donderen.

Camus was met name geïnteresseerd in het moment

KATLEEN GABRIELS • Dr. in de Wijsbegeerte en Moraalwetenschappen • Docent aan de VUB en TU Eindhoven

waarop Sisyphus naar beneden loopt, tijdens zijn adempauze. “Op die momenten”, schrijft hij, “staat hij boven zijn noodlot. Hij is sterker dan zijn rots”. Als hij afdaalt, beseft hij ten volle de omvang van zijn miserabele toestand en zijn strijd. Maar Sisyphus berust in de beproeving.

En zo schept hij zelf zingeving in de absurditeit.

“De strijd op zichzelf tegen de top is voldoende om het hart van een mens te vullen.

We moeten ons Sisyphus als een gelukkig mens voorstellen”, besluit Camus.

Dat laatste klinkt vooral absurd.

Maar, misschien zit er toch een wijze raad in voor onze dagelijkse mailboxkwelling.

Dat we niet langer mogen focussen op het doel – dat is toch schier onhaalbaar – maar op de tocht. En dat je zelfs uit een kwelling iets positiefs en poëtisch kunt halen.

Voortaan beschouw ik elke beantwoorde mail als een kleine lofzang op de vergeefsheid.

18

HENRI ZOMER 2017

HET DNA VAN DE VUB

"Je moet je hand durven opsteken, zeker als vrouw" Anouk Lagae, President Core Europe van Duvel Moortgat, is VUB-Fellow en Marketeer van het Jaar 2015. Ze zegt het zelf: “Ik oogst nu wat twintig jaar geleden aan de VUB is gezaaid”.

Tekst Femke Coopmans

Foto Johan Martens

Tussen 1993 en 1998 studeerde Anouk eerste half jaar van mijn eerste job, bij Lagae voor handelsingenieur. “The time Unilever, werd duidelijk hoe die aanpak mij of my life!”, zegt ze daarover. “Ik had altijd een voorsprong bezorgd had. wel het gevoel dat er iets in mij zat en Ik was na mijn studies nog graag een half tijdens mijn studentenjaren is dat er volop jaar in Italië gaan studeren. Ik had aan de uit gekomen. Ik ontmoette ongelooflijk VUB in avondles Italiaans geleerd en wou gedreven mensen die geloofden dat ze nog niet direct aan de slag. Maar Unilever het verschil konden maken, van proffen startte met een programma en wou mij en studenten tot de dienst huisvesting en er graag bij. Uitzonderlijk heb ik toen drie de mensen die de kantine openhielden. maanden voor hen in Milaan mogen Ik ben ook een bezige bij geweest. In werken.” tweede kan hadden we de Dus je volgde tussendoor ook mogelijkheid een minion"Duvel Moortgat derneming op te starten, nog Italiaanse les. Nog iets? durfde in een “Welja. We hebben SPG normaal voor één jaar, mannenwereld opgericht, de Solvay Promomaar samen met drie mete pionieren tion Group, die de link tussen destudenten hebben we door een studenten en bedrijven wou daar vier jaar van gemaakt. vrouw aan te Daarnaast hielp ik ook vernauwen. En we hebben stellen zonder mee een handelsmissie gezeild. In ons zeilteam zat bierervaring" naar India organiseren. Al Sébastien Godefroid die in die van die leuke en leerrijke periode ook olympisch kampioen werd in Atlanta. Ons team dingen.” werd eerst Belgisch kampioen en het jaar erna veroverden we de negende plaats ter Bleef er nog tijd over om te studeren? wereld tijdens de University Sailing Cup “Als je een bedrijfje runt, wil je dat zo goed in Marseille. Allemaal niet mijn verdienste, mogelijk doen en dan moet je keuzes maken. Elke dag. Waar stop ik tijd in en wat hoor, maar ik zeil wel erg graag. In diezelfde periode mocht ons bedrijfje trouwens brengt het op? Waar kan ik geen tijd voor maken? Ik ging enkel naar de lessen die ook twee maanden op promotocht naar de Franse Alpen voor Pepsi Max.” ik superboeiend vond. De rest probeerde ik na de paasvakantie in te halen. Tijdens Je werkte wel naar mooie keuzes toe de examens kon ik dan ook niets anders Hoe doe je dat? dan er keihard voor gaan. Heel strikt en “Je hand durven opsteken, denk ik. Zeker gefocust, zonder room for error. De eerste als vrouw: laat weten dat je geïnteresseerd jaren was mijn doel: minstens eerste zit. bent en dat je je steentje wil bijdragen.

Later kwam daar een graad bij. Je krijgt Ik zit als eerste vrouw sinds vier geneplots alle vrijheid. Ik besefte het toen raties in het managementcomité. Duvel nog niet, maar kreeg er levenslessen in Moortgat durfde in een mannenwereld te plannen en prioriteiten stellen. Tijdens het Anouk Lagae: "het gaat niet om kwantiteit."

Anouk Lagae is President Core Europe at Duvel Moortgat and a VUB Fellow, and was named Marketer of the Year in 2015 by marketing organisation Stima. She describes her years at VUB as “the time of her life”, adding that her training as a business engineer and her entrepreneurial activities at VUB were the perfect preparation for what she does today. “I always felt like I got a head start during my studies, and I’m still reaping what I sowed.”

pionieren met mij als vrouw, nota bene zonder bierervaring. Praten helpt ook, je netwerk uitbreiden. Je intuïtie volgen: waar ben je goed in en waar denk je dat je iets goeds van kunt maken? En ik ben altijd uitgegaan van het principe ‘take it to the benefits’.”

Wat neem je mee tot vandaag?

“Zonder professor Moenaert had ik nooit voor marketing gekozen. Hij was ongelooflijk inspirerend, boeiend, ontzettend begeesterend. Ik ging naar al zijn lessen.

Die waren tegelijk challenging, analytisch en creatief. Dankzij hem doe ik mijn job vandaag met enorm veel passie. Zo eenvoudig is het. De opleiding tot handelsingenieur plus de minionderneming waren bovendien de perfecte voorbereiding voor wat ik vandaag doe. Ik heb altijd gevoeld dat ik tijdens mijn studies een serieus stukje voorsprong gekregen heb en oogst nu nog steeds wat er toen gezaaid is.”

Wat vind jij mooi aan je vak?

“Marketing is waarde creëren. En je kunt HENRI ZOMER 2017

19

een enorme impact hebben op de maatschappij. Dat merkte ik vooral nadat ik een paar jaar tussen de waspoeders had doorgebracht, een product waar niemand van wakker ligt, en met alle opgedane kennis, capaciteiten en ervaringen naar Coca-Cola verhuisde. Plots zag ik hoe je in elke frigo op elk moment mensen kunt beïnvloeden.

Het gaat ook om de uitdaging, om risico’s nemen. En om de why? Waarom werkt iets? Wat leeft nu in de maatschappij, waar hebben mensen nu behoefte aan en waarom? Plus het cross-functionele van de job. Ik praat bijna elke dag met de brouwers en zit regelmatig samen met de technische mensen. Ik analyseer keuzes samen met Finance en bespreek met Legal wat we wel of niet kunnen met een label of een advertentie. We zitten zelfs samen met HR als er een nieuwe vacature geplaatst wordt om de juiste wervende teksten te schrijven als employer branding.

De wereld is zo transparant geworden.

Elke e-mail, elke vertegenwoordiger op de weg… Dankzij sociale media ben je altijd one click away van de waarheid. Je

kunt je geen foutjes veroorloven. Helaas, maar marketing is zo’n beetje everywhere tegenwoordig.”

luxe. Belgen zijn daar veel nuchterder en bijgevolg niet zo goed in. We beschermen onze bieren en bierstijlen zelfs niet in het buitenland. Duvel ver"Op de VUB dient een plaats op elke receptie, kreeg ik op elke trouw, naast wijn en levenslessen champagne.”

Helaas, zeg je?

“Omdat ik soms vind dat er misbruik van gemaakt wordt. in plannen en Er wordt zoveel bullshit verprioriteiten kocht. Veel marketeers vinden Hoe lang ben je hier nu? stellen" zichzelf de cleverste en gaan “Vijf jaar.” ervan uit dat ze iedereen om de tuin kunnen leiden. Witter En hoe lang blijf je nog? dan wit. Driedubbel dik. Het perfecte ge“Zolang ik bijleer, het verschil kan maken zinnetje. Maar niemand connecteert daar en het leuk vind. Ik kom in de eerste plaats nog mee! Marketing is zo omnipresent, voor de fun naar het werk. Maar fun is het stoort me dat dat niet altijd op een niet genoeg. Ik moet ook blijven bijleren. goede manier beheerd wordt. We dragen En dat is het leuke aan een bedrijf in een een grote verantwoordelijkheid, bovenop enorme groei: elk half jaar is onze situatie de waarde te creëren.” anders.”

Drink je ondertussen ook af en toe een Duvel?

“Bijna elke dag, moet ik bekennen. Onder meer ook daarom hebben we Duvel Mini gelanceerd, als pleziertje voor kleinere genietmomenten. Het gaat niet om de kwantiteit, maar om kwaliteit. Onze mini-Duvel is ondertussen overal te koop; mini-Duvelglaasjes kun je kopen op de webshop.”

Waar werk jij graag naartoe bij Duvel Moortgat?

“Mijn ultieme doel? Elke Belg moet beseffen dat Duvel de champagne van de bieren is. De Fransen zijn zo goed in het verwoorden, verkopen en verpakken van

Keer je nog wel eens terug naar de VUB? “Ik was er onlangs nog voor een gastcollege. De afgelopen jaren deed ik dat al een paar keer. Ik heb toen ook mijn twee oudste kinderen meegenomen, van twaalf en tien. Ik hoop dat ik hen zo lichtjes kan beïnvloeden. Mijn man studeerde handelsingenieur aan de KUL en we voelen af en toe wel een lieflijke rivaliteit: wat was nu de beste opleiding? Daarnaast ben ik via het Fellowship programme nog nauw verbonden met de VUB. Ik vind het fantastisch dat ik op die manier iets kan teruggeven aan de VUB.” — H

THE VUB FELLOWS The VUB Fellowship programme brings together academia, society and business to exchange experiences, discuss joint challenges and share good practices. It’s an important way to improve the quality of education and to stimulate research and the overall capacity for innovation. VUB Fellow is the highest grade of membership, a title bestowed on unique individuals: top-level business people, visionary decision-makers, socially relevant personalities.

On 22 June, VUB welcomes a new class of 30 Fellows at the Fellowship ceremony at the City Hall in Brussels. It brings the total up to 109 outstanding Fellows and 40 honorary Fellows. vub.ac.be/fellowship

20

HENRI ZOMER 2017

Anouk Lagae: "Elke Belg moet beseffen dat Duvel de champagne van de bieren is."

Camille, Niki, Anissa en Nicolas wilden een probleem aanpakken dat dicht bij hun leefwereld ligt.

Eenvoudig, duurzaam en betaalbaar: VUBooks Ondernemende studenten brengen kopers en verkopers van studieboeken bij elkaar.

Tekst Liesbeth Plovie Foto Bas Bogaerts Wat missen studenten aan de VUB? Vanuit die invalshoek keken laatstejaarsstudenten handelsingenieur Niki, Anissa, Camille en Nicolas naar de opdracht om een businessplan te maken voor een duurzame onderneming. ‘We wilden met onze onderneming een probleem aanpakken dat dicht bij onze leefwereld ligt,’ vertelt Niki Vanbillemont. Een paar brainstormsessies later kwam een vaak terugkerende problematiek naar boven, de helse zoektocht naar tweedehands studieboeken. ‘De kosten voor het aankopen van nieuwe studieboeken kunnen hoog oplopen. Met VUBooks wordt dat boekenbudget kleiner’, zegt Nicolas Bonnefoy.

‘Op Facebook vind je wel een aantal groepen waar tweedehands studieboeken worden verkocht maar die zijn niet altijd even betrouwbaar’, vertelt Anissa Blondin.

‘De zoektocht is tijdrovend; de kwaliteit vaak anders dan wordt voorgesteld. Een bevraging bij medestudenten bevestigde de vraag naar een veilig platform. Zo ontstond VUBooks.’

Het idee is simpel. De verkoper brengt zijn studieboek binnen bij de Overkoepelende Studentendienst (OSD). Daar worden de boeken gecontroleerd en krijgen ze een rating. Daarna wordt het boek online aangeboden. De koper betaalt rechtstreeks aan de verkoper en krijgt het pakket via een Kiala postpunt of kan het ophalen bij de OSD. Ondernemen kost geld. Hun startkapitaal hopen de studenten te verzamelen via het social crowdfunding platform van de pas gelanceerde leerstoel Social Entrepreneurship. Prof. Nikolaj Dentchev wil jonge ondernemers met dit platform de mogelijk-

heid bieden om op een makkelijke manier fondsen, expertise of vrijwilligers te werven.

Niki is vol lof over deze kans: ‘Prof. Dentchev stimuleerde ons om ons project in de praktijk om te zetten. Het platform biedt de mogelijkheid om dit ook effectief te doen.

In september gaan we van start! — H

Four student entrepreneurs wanted to make studying more affordable and sustainable, so Niki, Camille, Nicolas and Anissa developed a secure online platform for buying and selling second-hand textbooks. The social crowdfunding platform of the new Chair for Social Entrepreneurship helped them raise the start-up capital. It will go live in September.

How does VUB support student entrepreneurs?

• REFLEX: REasonable FLexibility for entrepreneurial students during EXams and courses • Bachelor students: Programme to obtain ‘Attest Bedrijfsbeheer’, a legal document needed to start a company in Belgium • Master and PhD students: Intensive courses integrated in the curriculum or as

(Advanced) Starter Seminars • Master of Science in Management • The brand-new Chair for Social Entrepreneurship: vubsocialentrepreneurship.com Did you know...

• in the 80s and 90s, students could start a try-out mini-company supported by VUB

• Alexander De Croo and Thierry Geerts (Google) were among those student entrepreneurs • On 1 January 2017, the government launched a specific tax and social security statute for student entrepreneurs my.vub.ac.be/en/entrepreneurship

HENRI ZOMER 2017

21

DE DENKPLEK WAAR DENKEN ONZE PROFESSOREN? Foto Saskia Vanderstichele

De denkplek van prof.

Herman Tournaye, diensthoofd van het Centrum voor Reproductieve Geneeskunde (CRG) van het UZ Brussel, is zijn tuin. “Het begin van het leven bepaalt mijn werk als arts en onderzoeker.

De meeste inspiratie haal ik hiervoor uit mijn tuin. De seizoenen staan voor de cyclus van het leven, met de lente als hoogtepunt: hier ontwaakt het leven.

Van het vernuft van de natuur word ik steeds weer stil. Dan besef je dat we nog een hele weg te gaan hebben op het vlak van voortplantingsonderzoek.

Planten komen de winter door zonder vriesschade. Een vrouwtjesvleermuis kan tijdens de winter maandenlang zaadcellen in haar vagina bewaren en in de lente probleemloos tot zelfinseminatie overgaan. Als je weet welke technologische hoogstandjes wij hiervoor nodig hebben is het duidelijk: inspiratie en denkwerk genoeg in mijn tuin.�

EN

The thinking spot of Professor Herman Tournaye, head of the Centre for Reproductive Medicine at UZ Brussel is his garden

THINGS WE DISCOVERED

Engineering

Human physiology

The home of the architect When the architect is also the client, it leads to bold designs with a unique story.

Linsy Raaffels discovered 252 architectural gems in Brussels

The resulting innovative and progressive concept often pushes the boundaries of architecture. Architects’ homes in Brussels have never been studied in detail, until now. Master’s student Linsy Raaffels focused on this type of home in her thesis and discovered no fewer than 252 architectural gems in Brussels, all of them having been the designer’s home or workplace at one point. She also defined various parameters for documenting and researching architects’ homes, such as the presence of a workshop, the choice of land or typology. scriptieprijs.be/architectenwoningen

Medicine

Quality of palliative care evaluated The End-of-Life Care Research group (VUB/ UGent) measured the quality of care in 30% of all the palliative care facilities in Flanders over two years. The researchers measured how care facilities deal with symptom control, how much information is given to patients and their family, if the patients have a say in their care, under what circumstances the patients pass away, how care is coordinated and how much the family is supported.

Overall, the results were positive; about 93% of

the interviewed patients, for instance, said they received sufficient and clear information. There is, however, room for improvement: the burden of the symptoms was only measured in 43% of the patients, using a validated scale. Palliative care facilities can use this information to initiate improvements in the quality of care.

This large-scale study was presented during a convention in the Flemish Parliament.

HENRI ZOMER 2017

Bas de Geus and Jef Vanparijs, of the Human Physiology Research Group, analysed 86 cycling accidents in Flanders involving pupils aged between 15 and 18 and 78 accidents reported to an insurer.

Among their conclusions was the fact that human error is to blame in 79% of cycling accidents. The researchers discovered that 29% of accidents were caused by the cyclist not paying attention, and an equal proportion were caused by the other party in traffic not paying attention. 21% of accidents were caused by bad infrastructure. The study was published in Science Direct.

Link to the article via vubtoday.be/cycling-accidents

Link to the article via vubtoday.be/endoflifecare

93% of the patients said they received enough information.

However, there is room for improvement when it comes to sympton control.

24

Human error is the cause of most cycling accidents

79% of cycling accidents is caused by human error

Tekst Sofie Verkest

Psychology

Physics

Insomnia in Antarctica During the summer, there is no darkness in Antarctica because the sun never sets. It’s no surprise that people have trouble sleeping there. However, researchers have discovered that permanent sunlight is not the only reason for this polar insomnia. Social behaviour might play a role as well. A Belgian research team, led by Prof Nathalie Pattyn, observed the sleeping patterns of an Antarctic expedition team. They measured the levels of cortisol (a stress hormone that helps us wake up) and melatonin (a hormone that’s secreted in the dark, which helps us fall asleep).

It appeared that the secretion of melatonin was delayed by a couple of hours. This could be why the expedition team experienced sleepiness in the morning, a feeling that went away when they were exposed to sunlight.

Cortisol and melatonin have an inverse relationship: when one is high, the other will be low. Surprisingly, this was not the case for the expedition members: while melatonin levels were still high in the morning, cortisol was also high. Cortisol levels are influenced by social behaviour. The researchers think this could be caused by the communal schedule of the expeditioners, who spent day and night together and worked and slept at the same times. Prof Pattyn suggests that these findings could mean that our sleeping rhythm is affected by two factors: light and social behaviour.

"Sleep during an Antarctic summer expedition: new light on ‘polar insomnia’" is pre-published in the Journal of Applied Physiology jap.physiology.org/

Our sleeping rhythm is affected by two factors: light and social behaviour.

Psychology

Volunteer work makes pensioners brighter It’s best for retired people to keep working: volunteer work, that is. A team of researchers from VUB (Dr Yannick Griep and Prof Tim Vantilborgh from the Psychology Department), the University of Calgary, Stockholm University, KU Leuven and Swansea University discovered that volunteer work protects senior citizens from the risks of memory loss and dementia at an advanced age. For the study, 1,001 retired Swedish people were tracked for five years to map the development of cognitive problems. Retirees who performed at least one hour of volunteer work a week reported less cognitive problems, such as loss of concentration, difficulty thinking clearly or recalling memories, compared with retired

Messages hidden in chaos Encryption has become increasingly important. WikiLeaks has taught us that authorities aren’t afraid to break into communication systems used by civilians, so services like WhatsApp try to keep your messages private by encrypting them. Classic encryption involves using mathematical algorithms; these, however, can be cracked by a ‘brute force attack’.

Researchers from the Applied Physics Research Group have now found an alternative way to encrypt messages using chaos synchronisation: a chaotic signal, like white noise, that seems irregular but is actually a mathematical or deterministic system.

In the study, which was published in Nature, the researchers also noticed that chaos synchronisation has several advantages. It doesn’t require a lot of computing power, so it can happen in real time. Because the encryption is generated from a chaotic signal, an identical encryption is not possible. And the system can be implemented using current electronics and photonics technology.

Link to the article via vubtoday.be/encryption

workers who carried out sporadic volunteer work or who didn’t volunteer at all.

Researchers also found that the most active group of volunteers had a significantly lower chance of being diagnosed with dementia and were prescribed fewer anti-dementia drugs in comparison with their counterparts who performed sporadic or no volunteer work.

Given the positive consequences of volunteer work on the cognitive health of retired workers, the researchers advise retirees to take up volunteer work and invest at least an hour a week in it.

Link to the article via vubtoday.be/volunteer-work

HENRI ZOMER 2017

25

DOCTOR HONORIS CAUSA 2017

Lieselot De Taeye over het eredoctoraat voor Jan Terlouw

"Literatuur sloopt muren" Literatuurwetenschapper Lieselot De Taeye overtuigt ons met een gloedvol betoog om hetzelfde te doen als jeugdschrijver, politicus én wetenschapper Jan Terlouw, die op 23 mei van de VUB een eredoctoraat ontving: muren slopen.

Tekst Aubry Cornelis Foto Deborah Puylaert

Versatile and generous with his social engagement: youth writer, scientist and former politician Jan Terlouw received a well-earned honorary doctorate from VUB on 23 May. For literary scientist Lieselot De Taeye, Terlouw and his work exemplify the contribution of literature to society. Because stories break down walls and bring people together.

Wis- en natuurkundige verhalenverteller Jan Terlouw (°1931, Nederland) is een wis- en natuurkundige, jeugdboekenschrijver en voormalig politicus. Hij werkte als kernfysicus tot hij in 1970 in de politiek stapte voor de links-liberale partij D66. Terlouw was o.a. minister van Economische Zaken. Als jeugdauteur verwierf hij bekendheid met Oorlogswinter en Koning van Katoren. Beide bestsellers werden verfilmd. Terlouw neemt nog steeds deel aan het publieke debat, zo uit hij geregeld zijn bekommernis over het klimaat.

26

HENRI ZOMER 2017

"Omstreeks de jaren ’60 stond in Nederland en Vlaanderen een generatie auteurs op die paste voor de ‘fictie om de fictie’. Er ging te veel om in de wereld om er de ogen voor te sluiten. Je had de oorlog in Vietnam, angst voor een nucleaire apocalyps, de flower power, enz. Schrijvers als Cees Nooteboom en Harry Mulisch begonnen toen reportages te maken. In dat klimaat van sociale omwenteling ontstonden nieuwe bewegingen, zoals het anti-autoritaire Provo en het links-liberale D66 waar Terlouw bij zou aansluiten. Engagement tekent die hele generatie.

Koning van Katoren en Oorlogswinter waren regelrechte bestellers - maar ook de bijdrage die literatuur in het algemeen levert aan de samenleving. Elke dag opnieuw vertellen we verhalen aan elkaar.

Die vormen de basis van ons collectieve denken en doen. Het is belangrijk dat er mensen zijn die ‘het vertellen’ tot een kunst verheffen. Zij dragen bovendien zorg voor de taal. En taal is wat ons verbindt.

Onlangs demonstreerde niemand minder dan Terlouw zelf wat een verhaal in beweging kan zetten. Live op de Nederlandse tv (in het massaal bekeken programma De Wereld Draait Door) hield hij een warm Wat Terlouw natuurlijk van zijn generatiegenoten onderscheidt, is dat hij boeken pleidooi voor meer wederzijds vertrouwen. voor jongeren schrijft. Jeugdliteratuur Terlouw hing zijn korte monoloog op aan is een wereld apart: andere het ontwapenende beeld van uitgevers, ander doelpubliek, touwtjes die uit brievenbussen "Taal is wat andere mediaplatformen. hingen in het Nederland van de ons verbindt" Maar ook op dit terrein zorgde wederopbouw.

Buren konden bij Lieselot Terlouw samen met o.a. elkaar in en uit zonder aanklopDe Taeye pen. Die speech overspoelde via Annie M.G. Schmidt en Thea sociale media de Lage Landen.

Beckman voor een trendbreuk. In hun werken is het Zo sloopt literatuur muren. hoofdpersonage geen weerloze speelbal van de omstandigheden meer, maar een Schrijvers verplaatsen zich voortdurend ondernemend iemand, een held die een in mensen en situaties. Ze doen dat door flinke hand heeft in de goede afloop. De bestaande vooroordelen aan de kant te jeugdliteratuur verloor in die periode haar zetten. Ze zijn erg veelzijdig, niet tussen naïviteit. vier muren te houden. Als de Homo Universalis bestaat, is het vast en zeker een schrijver." — H Het eredoctoraat is een mooi en terecht statement. Het erkent niet alleen de indrukwekkende carrière van Terlouw -

Literatuurwetenschapper Lieselot De Taeye over Jan Terlouw: "Het is belangrijk dat er mensen zijn zoals hij die 'het vertellen' tot een kunst verheffen."

HENRI ZOMER 2017

27

ZO VEEL MEER DAN STUDEREN

Geneeskunde studeren: wat een voldoening Onze studenten geneeskunde zijn van dag één steeds in de weer voor mens en maatschappij, en dat naast hun zware en lange studie welteverstaan.

Tekst Ben Van Beeck

Alexander Daem, Comfort Achuo, Robin Gens: Ze zitten samen op kot aan de ‘Miroir’ in Jette en delen een bijzonder avontuur. Via de Kameroense roots van kotgenote Commy vertrokken ze op internationale stage naar Yaoundé. “Je moet het daar zien te redden met minder technologie en infrastructuur, maar je krijgt als student heel wat verantwoordelijkheid”, getuigen Commy en Robin. “Het was soms improviseren, maar de menselijke ervaring en de appreciatie voor de hulp waren onvergetelijk”.

Via de pas opgerichte vzw Medibamba (live deze zomer) willen ze nu structureel stages en medical outreach missions opzetten in samenwerking met lokale initiatieven: “Iedereen zou de kans moeten krijgen op zo'n onvergetelijke ervaring.”

28

HENRI ZOMER 2017

Asmae Azibou: “Studentenorganisatie Auxilio! ontstond om de slaagkansen van kwetsbare studentengroepen te verhogen, en om aandacht te vragen voor multiculturaliteit op de campus”, vertelt Asmae. “We merkten dat er een groep studenten was die zich minder aangetrokken voelde tot de traditionele studentikoziteit. Via aangepaste kennismakingsactiviteiten, mentorschap en studiecoaching proberen we ook voor deze studenten een thuis te creëren.”

Voor Asmae is de knusse kleinschaligheid wel een absolute troef voor engagement. “Ik was bang voor de grote universiteit, maar voelde me er al snel thuis. Ik ben blij dat ik nu zelf via Auxilio! hierin medestudenten kan helpen. Mijn motivatie haal ik uit mijn passie om te helpen.” sv-auxilio.be

Cynthia D’Hondt en Joke Kuijk: “Als je slaagt voor de toelatingsproef, krijg je een boost. Je belandt vanaf dag één in een biotoop van gemotiveerde mensen”, vertelt Cynthia. “Dat je wat academiejaren voor de boeg hebt, verhoogt automatisch je betrokkenheid bij de opleiding.” De VUB werkt dat engagement ook actief in de hand volgens Joke. “Input van studenten krijgt oprechte waardering”. Cynthia D’Hondt en Joke Kuijk, voormalig en huidig voorzitter van het GeneeskundeStudentenPlatform, engageren zich zowel binnen de faculteit als op Vlaams niveau voor de opleiding geneeskunde. Ze zijn nauw betrokken bij de curriculumhervorming en zijn ook beiden actief binnen ‘Medische Wereld’, het jaarlijkse congres dat de studenten zelf uit de grond stampen. cal.vub.ac.be/GSP - medischewereld.be

Désiré Gahide: “Engagement zit automatisch in je, als je voor geneeskunde kiest”, vindt Désiré Gahide. “De VUB heeft in mij geloofd, toen het minder vlot liep in mijn studies. Ik wil op mijn manier iets teruggeven.”

Désiré was drie jaar studentenvertegenwoordiger en zet zich al vijf jaar in voor het beheer van de studenteninfrastructuur. Hij is voorzitter van BOJ, de vzw die de gelijknamige fuifzaal en de “Lounge 1090” beheert.

Deze gloednieuwe activiteitenlocatie biedt een mooi alternatief en de vele studentenorganisaties op Brussels Health Campus hebben er hun vergader- en opslagruimte.

Joke Kuijk

Cynthia D’Hon

dt

Wannes Meskens: Wannes Meskens zet zich in voor BeMSA, bij het brede publiek vooral bekend van Teddy Bear Hospital, het project waarin kinderen hun ‘zieke’ knuffel laten genezen door studenten geneeskunde.

Op deze manier maken ze kennis met de ziekenhuisomgeving, en leren ze eventuele angsten te overwinnen. BeMSA is de Belgische tak van de internationale studentenvereniging van Geneeskundestudenten IFMSA. “Met Teddy Bear Hospital, seksuele voorlichting voor scholieren of gratis hartscreenings in winkelcentra zetten we ons al tijdens onze studies in voor de gezondheid van mensen”, aldus Wannes. “Voor ons is het maar logisch dat we dit doen. Sociaal engagement is een evidentie voor een geneeskundestudent.” belgianmsa.be

From day one, our medical students are committing themselves to people and to society, in addition to what everyone knows is long and demanding training. Studying medicine? It's a momentous decision - but what a satisfying one!

De opleiding geneeskunde staat bekend om haar focus op de praktijk. Kleinschaligheid is de grote troef. Proffen zijn er toegankelijk en de relatie met de studenten is persoonlijk. En met het UZ Brussel ligt een stageplaats van wereldformaat om de hoek.

Meer ervaar je hier: ikworddokter.be

HENRI ZOMER 2017

29

LEESVOER

"Dokter, wat moeten we nu geloven?"

Hendrik Cammu voegt daad bij het woord: "Koffie is volstrekt onschadelijk."

De Auteur over Zijn Boek “Tijdens mijn voordrachten krijg ik veruit de meeste vragen over voeding. “Dokter, wat moeten we nu geloven?” is een vraag die recht uit de praktijk komt.

Een oude vriend en journalist vertelde me verder ooit: 'Hendrik, als je iets wil weten over een onderwerp, schrijf er een artikel over. Als je het onderwerp goed wil kennen, schrijf een boek.' "

Win dit boek!

Wij geven 5 exemplaren weg.

Mail naar Marcom@vub.ac.be

30

HENRI ZOMER 2017

Uit het Boek: Zeven Beste Versies van de Waarheid 1° Vitamine- en voedingssupplemenvoor mannen bij twee consumpten worden op megaschaal geslikt ties/dag. Alcohol is uitgesproken om ziekte te voorkomen. Maar ze getolereerd in onze maatschappij zijn duur en nutteloos. Het is een en daardoor flink overgewaardeerd. industrie vol valse beloften.

Alcohol is oververtegenwoordigd 2° Praat niet met tieners over hun bij huiselijk geweld, verkeersdoden, gewicht, maar vraag of ze gepest agressie en zelfmoord . worden. Tieners hebben vaak 6° Wie enkel sport om af te vallen, doet slechte voedingsgewoontes, zeker dat om de verkeerde reden. En dat als ze slecht in hun vel zitten. is jammer want sport is het beste 3° Het voedingslabel “light” of “gezond” medicijn: het verlaagt de kans op kan ons dik maken. Eten we light of diabetes, doet de bloeddruk dalen, gezond, dan denken we dat we er voorkomt osteoporose en depressie meer van mogen eten. en zou dementie met enkele jaren 4° Koffie is volstrekt onschadelijk en kunnen uitstellen. Maar vermagemisschien zelfs gezond. Koffie heeft ren? Nee, dat doe je niet van sporonterecht een slechte reputatie. In ten om de eenvoudige reden dat de medische literatuur lees je enkel sporten het hongergevoel opwekt. goede dingen over koffie. Minder 7° Dansen is een volwaardige sport suikerziekte, een lagere bloeddruk, en sensueel bovendien. Een avond een beter hartritme…allemaal een dansen is het equivalent van twee gevolg van het bakje troost. uur sporten. Dansen verhoogt het 5° Alcohol is volstrekt schadelijk in hocoördinatievermogen. Dansen met gere dosissen. En die hogere dosis een partner is intiem, dat verlaagt is heus niet zo hoog. Voor vrouwen de stresshormonen en verhoogt het ligt dat bij één consumptie/dag; oxytocine.

Foto Els De Nil ©

Gynaecoloog Hendrik Cammu over zijn nieuwe boek

'84' POLLET & POLLET

Het stripproject

De naam van het project – ‘84’ – is afgeleid van George Orwells roman '1984'.

Het stripduo Pollet & Pollet stelt zich met ‘84' op als onderzoekers, nieuwsgierig naar de pijnpunten en de successen van de samenleving.

De personages zijn voornamelijk figuren uit de middenklasse. Een klasse die op het punt staat te verdwijnen? Pollet & Pollet laten hen reflecteren over de grote vraagstukken.

HENRI ZOMER 2017

31

INTERNATIONALISATION 2.0

Master’s student travels 10,000km to achieve Victory 2.0 Two years ago, Victory Utumapu-Milford travelled from the Pacific republic of Samoa to Brussels.

She came with a grant from the EU's CARIBU project to follow her calling: studying education science.

Text Kim Hardie Photo Bas Bogaerts Victory Utumapu-Milford is 31 and end up on the other side of the world, finishing up her master’s in educational in the heart of Europe? It’s not an sciences. There’s nothing remarkable obvious path to follow. Most people in in that, you might think. But Victory isn’t the Pacific study in Samoa or venture your average student. In fact, she’s travout to familiar places: Fiji, New Zealand, elled 9,880km – give or take – to get Australia or the US. And the choice the professional validation she needed. of Victory’s master’s subject wasn’t Victory is from Samoa, a group of obvious either. She got her bachelor’s islands in the South Pacific, and she degree in computer sciences from moved to Brussels two years ago the National University of Samoa. Her following some inspirational words passion was computers, and her plan from family, colleagues and the vicewas to do a master’s in computing and chancellor of her home university. get a scholarship.

When we meet it’s a stressful time, as Victory is in the middle of After graduation, writing up her master’s thesis, though, the first job "My choice was having just spent two weeks offer she received entirely based with her husband who was was for a teaching on the quality of visiting from their home town, position in a school. the programme.

Apia. She’s got some catching The last thing on I saw it as the up to do to wrap it all up by the her mind was to bebest way to end of June. come a teacher, but upgrade myself: her father told her Victory 2.0" “I’m going to miss Brussels. My that first job offers time here has meant so much usually turn out to to me professionally, personally be your vocation. and for my family,” she says. “Brussels Although she wasn’t convinced, she represents freedom. And after a twodecided to accept the job while looking week visit, it means the same to my for another one. And it turned out her husband. We have two young children, dad was right: teaching was indeed one is almost two, the other is almost her dream job. After two years at the four. It was the hardest decision ever school, she moved on to teach at the having to leave them behind, knowing National University of Samoa in Apia.

I’d be gone for two years, especially when my youngest daughter was only The university’s vice-chancellor told a three months old. But this time away group of staff about his trip to a univerhas made me see the importance of sity in Puerto Rico with colleagues from ‘me time’ and self-fulfilment. My time in across the Pacific region. All of them Brussels has laid the foundations so I had students come over to say hello, can further enhance my life back home, but there was no one from Samoa. This both professionally and personally.” left an impression on him, and he saw how it could inspire his own staff to A change of plans venture out, go abroad and expand their So how does someone from Samoa horizons. And while understanding Victory Utumapu-Milford: " I’m going to miss Brussels and VUB. My stay here has come to represent so much to me professionally and personally."

that some of them were parents and things were not always that simple, he stressed that they should look beyond these commitments and see instead the opportunities to invest in their future and their children’s future. It fired Victory’s passion to apply to study abroad.

Het is aan de vice-rector van de National University of Samoa te danken dat Victory Utumapu-Milford twee jaar geleden 9.880 km aflegde om in Brussel haar roeping te volgen: educatiewetenschappen studeren. Met een beurs van het EU-project CARIBU dat de VUB coördineert, werkt ze die master hier in Brussel af.

Het was een moedige keuze als je bedenkt dat ze hiervoor haar man en twee kleine kindjes in het verre Apia achterliet. Toch heeft Victory geen spijt.

De twee jaar aan de VUB waren uiterst leerrijk: ze leerde er onderzoek doen en genoot van de vele technologische faciliteiten en de open en behulpzame sfeer.

De grootste troef van Brussel? De enorme diversiteit en het internationale aspect.

De volgende stap: een doctoraat!

Victory 2.0 Victory didn’t waste any time. She set out to investigate the various scholarship options and found a partnership programme called CARIBU. She soon found the course she wanted to do, based on the details of the study programme, its diversity and scope.

Decision made: Brussels it was.

“I had no clue about Belgium or Brussels. The furthest I had travelled was to the US for a student exchange programme while I was in secondary HENRI ZOMER 2017

33

INTERNATIONALISATION 2.0

school in American Samoa,” she says.

“My choice was entirely based on the quality of the study programme and I saw it as the best way of developing myself professionally, to upgrade myself: Victory 2.0!

the thing that shocked me a bit was the number of beggars in the streets. In Samoa that kind of poverty is rare.”

The biggest difference, however, was the people at the university. “Studying at VUB "People here are “Before I submitted my appliopened my eyes to lots of so responsive cation, though, I had to get online courses. The use of and interactivethe buy-in from my mother technology is great. And minded, it is and husband. My second people are so responsive amazing" child was born in June, and and interactive-minded, in September I would leave it’s amazing. I also got the for Belgium, so it was imperopportunity to learn how ative that they supported me. Without to do research. Now I know I have the them, I wouldn’t be here now.” skills and capabilities to write papers Only after pressing the submit button, and do research.” she looked up where Belgium was.

What’s next?

Eye-opener “A PhD. Definitely. My time at VUB has “I had three main surprises when I artaught me that I can do that. I have rived. The first was the language barrier that drive to go further. I now know – not that many people initially spoke I have the skills, competencies and English in shops, but I soon got over confidence to expand my education that,” she recalls. “The other surprise even further. But first, I’ll go home with was how international everything is my master’s degree, spend time with here. In Samoa, there is little diversity: my family, share my knowledge and Eurasians, Europeans, Chinese people learning from Brussels with my friends, and others make up about 8% of the family and colleagues, and continue to population. So, imagine the variety of do research. I had big dreams before people I got to see in Brussels. Very my time in Brussels; studying here has impressive and so enriching. Finally, made them even bigger.”

FACTS & FIGURES CARIBU CARIBU is a European Union Erasmus Mundus Action 2 partnership programme, coordinated by VUB. It aims to increase academic mobility, research and capacitybuilding opportunities between eight EU universities and 12 countries from the Africa, Caribbean, Pacific (ACP) region.

CARIBU featured as a best practice example at the European Commission conference in February 2017 in preparing the rolling out of the new Erasmus+ programme.

+/- 4m

20

partners

ALL FIELDS OF STUDY

MASTER - PHD - STAFF

34

HENRI ZOMER 2017

4

182 years 2013-2017

10

associates

scholarships

The perspective of Oliver Iese Milford, Victory's husband “Studying in Europe is important to Samoan people. New Zealand, Australia or anywhere else in the Pacific is too familiar. People are still within their comfort zones.

Studying in Europe affords them an opportunity for growth that doesn’t exist here. It allows people to truly apply and challenge themselves.

It’s a unique opportunity for people to fully realise their potential. I wish Victory the very best for her remaining months in Brussels. Our family, our girls and I will continue to cheer her on and support her all the way.”

SPOT ON

© VIB-Ine Dehandschutter

Kevin Smets

Rouslan Efremov

Wim Vandenbussche

Vincent Ginis

Media researcher Kevin Smets and physicist Vincent Ginis join Jonge Academie Kevin Smets and Vincent Ginis have been chosen to become members of the Jonge Academie (Young Academy). Their membership will run until 31 March 2022. Ginis, who also has a role in Harvard, studies the interaction between light and material using artificially structured nano-materials. Smets, who also works at UAntwerp, focuses on media in the context of migration and conflict, centred on the Middle East. jongeacademie.be/nieuwe-leden-2017

Structural biologist Rouslan Efremov receives ERC Consolidator Grant The European Research Council (ERC) has awarded Rouslan Efremov a consolidator grant. These grants are awarded to more experienced scientists and allows them to consolidate a high-risk/high-gain programme, supported by nearly €2 million per scientist. Efremov, of the VIB-VUB Center for Structural Biology, says: “I see this grant as a fantastic opportunity to pursue ideas I have been nurturing for years, but also as a sign of confidence from the scientific community and a responsibility to make these ideas come to life.” The ERC grants were established 10 years ago, and VUB has 16 recipients in its ranks. vib.be/en/erc.europa.eu

Linguist Wim Vandenbussche appointed to Norwegian Academy of Science and Letters On 3 May, Wim Vandenbussche became an official member of the renowned Norwegian Academy of Science and Letters. The Academy’s awards include the Abel Prize, the unofficial Nobel Prize for mathematics, and the prestigious Kavli Prizes for astrophysics, neuroscience and nanoscience. Joining the Academy is not easy: there are 250 seats for Norwegians and 160 for foreigners. A seat becomes available when a member reaches the age of 70 or dies. Vandenbussche sees the nomination as a reward for the research his team has conducted into historical sociolinguistics, and in particular for their frequent collaboration with Norwegian colleagues into social language history, planning and politics. english.dnva.no

Lien Smeesters

Gracienne Lauwers

e And th

r e n n i w is …

Photonics engineer Lien Smeesters receives European Student Innovation Award from Photonics21 Photonics21 is a European technology platform representing industry and research in photonics. The European Student Innovation Award, awarded for the eighth time, honours students for important contributions in photonics research and innovation. Lien Smeesters received the award for her research into optical spectroscopy for detecting carcinogens – any substance or agent that tends to produce a cancer – in food products. Her research paves the way for industrial, non-destructive, optical detection of carcinogens, contributing to increased food safety. Smeesters is the third B-PHOT researcher to have received this prize. photonics21.org

EduLaw project receives €1m from European Commission The Fundamental Rights & Constitutionalism research group of the faculty of Law and Criminology has received a European subsidy of almost €1 million for its EduLaw project.

The project is about introducing modules on law and rights into teacher training and educational science programmes, and started in January. The project proposal was written by Gracienne Lauwers, and will be carried out with researchers Georgia Du Plessis, Charlotte Mbuyi, Martijn Roelen and Ielizavieta Kovalska under Lauwers’ leadership, in the context of the Erasmus+ programme. edulaweu.eu

THE B-SPOT. BRUSSELS, THE LIVING LAB

"This place is the object of my research and the source of my research funds" The European quarter is sociology professor Luk Van Langenhove’s Living Lab; it’s the B-spot that he deftly navigates like fish do international waters. His Living Lab doesn’t just have a physical form; it also has an expansive psychological scope that easily transcends that of the actual neighbourhood.

Text Lies Feron

Photo Saskia Vanderstichele

We meet Luk Van Langenhove, research professor at the Institute of European Studies, at Schuman square. With the promise of a coffee, he quickly encourages us to De Living Lab van professor in de take Oudergemsessociologie Luk Van Langenhove is de teenweg, one of the Europese wijk, een B-spot waar hij zich side streets off the als een vis in internationale wateren square. One of the beweegt. De Europese wijk is niet enkel zijn buildings on this onderzoeksdomein; het is ook de plaats street houses the waar hij onderzoeksgelden vandaan haalt.

Brussels office of Zoals zijn recent Europees project EL-CSID Warwick Univer- European Leadership in Cultural, Science sity and from the and Innovation Diplomacy - waarin hij balcony, we have zijn beide expertisedomeinen met elkaar a splendid view of combineert: internationale relaties van the Berlaymont, the regio’s op supra- en subnationaal niveau en European Comwetenschapsbeleid. Van Langenhove ziet mission’s principal in cultuur- en wetenschapsdiplomatie een building. The quinmogelijke redding van de Europese Unie: tessential symbol “Samenwerkingen verlopen via mensen, of the European mensen zijn de brug en als we al iets quarter is currently kunnen doen in sociale wetenschappen is decorated with a het bruggen bouwen.” banner celebrating the European Union’s 60th birthday.

“One of the first places I go to when I’m in Brussels is DG Research,” Van Langenhove says about his Living Lab. “The European quarter after all isn’t just a research object; it’s also a source of funding.

You can often also "Thinking up find me at its various a name for other locations, such an EU project as the representahas become tion offices of the something of regions, or the many a sport: which UN institutions that name will stick have offices here. An at the end of the insane amount of day?" things happen here.

Why do you think Warwick University has an office here? Because they want to be part of this dynamic.

These informal and formal contacts are incredibly important.”

And sure enough, we’ve only just

38

HENRI ZOMER 2017

entered the building when someone presses a slip of paper into Van Langenhove’s hands. The brief exchange belies a fundamental dynamic that characterises both Van Langenhove and the European quarter – the ever-present connection between theory and practice, between research and its application.

The European quarter extends beyond the symbolism of the Berlaymont building. The physical neighbourhood stretches out over the territories of four municipalities – the City of Brussels, Etterbeek, Elsene and Sint-Joost-ten-Node – and covers the area between the city’s inner ring road to the west, the Jubelpark and the Leopoldpark to the east, and Jozef II-laan and Troonstraat to the north and south respectively.

Aside from the many resident institutions, the neighbourhood’s 115-hectare surface area also includes parks, museums and cultural venues. But the area is generally viewed as the administrative and political heart of the EU, which itself is often referred to by way of the capital as a whole.

“Brussels is something of a laboratory for the interaction between different levels of government,” Van Langenhove notes. “I study these interactions.

I examine the governance role played by regions, both supranational regions such as the European Union and the African Union, and subnational regions such as Flanders, the German Länder, Scotland and so on. I’m fascinated by the interplay between national regions and local regions. You have all the major international institutions here – the Commission, the Council, the European Parliament, almost

Luk van Langenhove about his Living Lab: "Brussels is a laboratory for the interaction between different levels of government"

thirty different UN agencies, and all those regions, which all have their own embassies here in Brussels.”

Van Langenhove himself is no stranger to switching perspectives and has balanced close study with meta-analysis in the past. “I worked for the UN for fifteen years and served as head of cabinet to the minister of science policy for several years.

EL-CSID, my most recent European project, combines my two areas of expertise – international relations and science policy.”

EL-CSID, short for European

THE B-SPOT. BRUSSELS, THE LIVING LAB

Leadership in Cultural, Science and Innovation Diplomacy, is a European Horizon2020 project with a €2.4 million budget.

Although it’s spelled EL-CSID, it’s pronounced ‘El Cid’, like the 11th-century Spanish knight.

Coincidence? “Of course not,” Van Langenhove says with a grin. “Finding an original name for project submissions has become something of a sport.

Look, you need a name that will stick with jury members at the end of the day, after they have scoured through dozens and dozens of projects.”

Van Langenhove is the main

driving force behind the project.

“The European Commission launched a call for science diplomacy projects, which I thought was interesting given my personal experience with international relations and science policies. I started talking to a couple of colleagues and the project grew from there. The beginning phase, in other words, tends to be fairly simple, but projects on this scale are highly complex – due to the number of partners involved, the type of partners involved, or the proposals of competing research consortiums. It’s a bit of a game

in which you explore, probe and of joint activities. “You don’t try to build as strong a story as need a lot of infrastructure as a you can. Thankfully, we can rely social scientist. What matters on the support of the university’s most is the interaction between EU Office because the research projects also teams, and that’s need to have solid "Interaction is true for all major technical footing. the engine that European projects.

Still, at the end of drives progress" Interaction is the the day, it’s a bit of engine that drives a lottery – the odds progress.” that you won’t get the project are high.”

As for the engine driving European progress, Van Langenhove With the awarded funds, each of too admits that it has started to the eight partners participating falter. But he nonetheless views in the project will hire a number his project as part of a potential of scientists and plan a series solution. Science, he says, might even be the unifying element that’s currently missing.

“The European narrative has long been focused on economic integration, but this was only ever a means to achieve peace and security,” he explains. “I think we have to renew our focus on peace and security if we want to develop a vision for Europe. What are the instruments that the European Union can use to achieve this? Its military capacity is admittedly limited, but its so-called soft power could be expanded.

For me, that means cultural diplomacy and science diplomacy. The great advantage of science, of scientists, is that they speak the same language – the language of science. The most recent example of this is the Iran nuclear deal, in which a diplomatic compromise was reached thanks to the preparatory work done by physicists. US, European and Iranian scientists laid the foundation for the agreement.

You could use social science to tell stories that illustrate that more integration, more Europe has a positive effect. You have to be able to make the European narrative tangible.

HENRI ZOMER 2017

39

I think that is the biggest problem we are faced with today: how do you sell that European narrative to citizens? The disintegration narrative, which advocates smaller units, is popular – think of Catalonia, Scotland, and those who want to see an independent Flanders. But almost no one supports the opposite trend, the move towards more integration.”

taken a step towards relativizing your own ideas. You can think of social reality as a labyrinth that every single one of us inhabits.

Social science can adjust your perspective by showing you the labyrinth from a bird’s-eye viewpoint rather than from the inside out. What I want to illustrate with this example is essentially this: collaborations start with people, people are the bridge, and if "Collaborations there’s one thing start with people. social science is People are the good at, it’s buildbridge, and ing bridges. social science

Win dit boek Wij geven 5 exemplaren weg van De opmars van de regio’s, het boek van Luk Van Langenhove.

Mail naar marcom@vub.ac.be

Even so, how do we identify the narrative that social science might use to target the gut feeling of should help ordinary citizens?

“I should note that build bridges" Van Langenhove I also engage in admits he doesn’t science diplomacy have the answer in a very handsto that question, but he remains on way. I’ve been working with convinced that science holds the the University of Warwick for a key.” As a young adult, I was very number of years now, and the politically active in the 1970s; like Brexit news really shook us. For so many others, I wanted to do universities, the European fundsomething to change the world. I ing stream is critical, as are the believed that science should be European and global knowledge in service of social change. And networks. The university created I still do. a European advisory board after the Brexit news; I’m a member “How can we bring about such of that board and I also advise change? By interacting with one the board. I’m applying science another, by bringing groups into diplomacy to help them survive contact with each other. When Brexit.” you bring people who hold different opinions around the same taWe return to the physical ble and have them communicate space – the European quarter with each other, you’ve already and its spatial relation to Van

Langenhove’s other university, VUB. “VUB is in an incredibly privileged position because of its location, because of its proximity to the European quarter. We really should interact with this microcosm much, much more – something that requires you to leave campus, as the rector has argued, and take students to the debates. VUB is right around the corner, so to speak, but still too distant.” — H

El-CSID EU-funded research project on European Leadership in Cultural, Science and Innovation Diplomacy €2.4 million for 3 years 9 teams from 8 countries, VUB is coordinator Research community of more than 30 researchers Follow the blog on el-csid.eu/blog

HOW TO GET THERE? 30'

10'

10'

25' 7-25

1-5

Walk! Your feet can get you there in half an hour – a bike in 10 minutes. You can take a train from Etterbeek Station to Schuman – 10 minutes. Or take tram 7 or 25 and change to the metro at Petillon or Montgomery and stop at Schuman – 25 minutes.

40

HENRI ZOMER 2017

INFOGRAPHIC

The new Bachelor in Social Sciences: an international success The interdisciplinary programme attracts students from all over the world

1 2 3 40 146

programme universities VUB and UGent disciplines - Political Science - Sociology - Communication Studies nationalities students in total

@Caroline Lochs (Brazil) Within my first year, I was actively engaged as a member of the VUB's Model United Nations team and in student associations. This Bachelor puts you in contact with the best of student life, while giving you an amazing introduction to the three core social sciences!

@ZinaĂŻda Sluijs (Belgium) It's a luxury for a "bruxelloise" to have the entire world in my class room without leaving my city #international

@Thabit Hamror (Sudanese refugee) A day doesn't go by without new insights and thrilling knowledge about the world. Our social sciences programme is #literally breathing.

vub.ac.be/en/study/social-sciences

@Adrienne Arnot-Bradshaw (Australia) This Bachelor not only gets to boast about being an international programme, it also lives up to (and goes beyond) an international standard.

Frans Post, View of Itamaracá island in Brazil, 1637, oil on canvas, 62 x 89 cm, Mauritshuis, The Hague, long term loan of the Rijksmuseum, Amsterdam

Wetenschap is ook…het toeval omarmen Nico Koedam vertelt hoe een bezoek aan het Mauritshuis hem even kunsthistoricus deed worden, die intergetijdebossen en labo’s ruilde voor schilderijen en oude teksten.

“Nederlanders die in het buitenland wonen moeten regelmatig hun paspoort vernieuwen. In 2015 moesten expats in België hiervoor naar een ‘grensstad’ of naar Den Haag. Deze actie leek me vooraf niet werkelijk het recept voor een wetenschappelijke ontdekking, eerder een dag tijdverlies.

Maar tussen de administratieve verplichtingen door bracht ik een bezoek aan het Mauritshuis. Een beroemd museum, waar men het beste van de Nederlandse schilderkunst uit de Gouden Eeuw kan This is science too: bewonderen. Ik was al A chance visit to the voorbij ‘Zicht op Itamaracà’ Mauritshuis art museum in van Frans Post (1637) toen The Hague turned biologist iets me op mijn stappen Nico Koedam into an art deed terugkomen: zijn dat historian and a detective. geen mangrovebossen?

He wanted to know why he Mangrovebossen zijn was looking at mangrove mijn expertisegebied als forests in a painting from bioloog, en zoals wel 1637. Read his thrilling vaker gebeurt, beheerst de story in the English article materie ook andere delen he published about it with van mijn leven: ik let op bocolleagues via tanische elementen in de vubtoday.be/mangrove schilderkunst. Dit schilderij

42

HENRI ZOMER 2017

nu scheen mij van oudere datum dan ‘Zicht op Itamaracà’ maakte hij vrijwel alles wat ik eerder had gezien. Ik wilde onmiddellijk na aankomst. er het fijne van weten. Hobbyonderzoek Tot heden is er geen andere landschapsmet collega’s in België schilder bekend die zo en Brazilië kon de "Waarom schilderde Post vroeg in het zog van vondst kaderen en koloniale expansie wél mangrovebossen?" in de loop van 2016 tropische ecosystewerd duidelijk: ‘Zicht men vastlegde. Maar op Itamaracà’ van er is meer: eeuwen Frans Post is inderdaad de waarschijnlijk nadien blijven landschapsafbeeldingen oudste afbeelding van mangrove in de van mangroven uit. De vraag van mijn schilderkunst. privéonderzoek verwijdde zich: waarom Frans Janszoon Post (1612-1680) was schilderde Post wél mangrovebossen en de eerste Europese kunstenaar die het waarom gebeurde dit later niet meer? landschap van Zuid-Amerika schilderde.

Literatuuronderzoek (16de – 19de Weliswaar hadden de Portugezen en eeuw) maakte duidelijk dat de koloniale Spanjaarden al eerder toegang tot dit overheden geen economisch belang type tropische kustvegetatie, maar landzagen in mangroven. Ergo, ze werden schapsschilderkunst bestond in beide niet afgebeeld. Waarom schilderde Post landen niet. dan wel mangroven?

Post was een jonge schilder die in het Onze theorie: misschien voelde de jonge gevolg van Johan-Maurits van NasHaarlemmer, opgegroeid in een moerassau-Siegen in 1636 meereisde naar Nesige omgeving, wel iets vertrouwds met derlands-Brazilië. Het kustgebied was in dit toch vreemde landschap en heeft 1630 door de West-Indische Compagnie hij dit innerlijke gevoel als een van zijn voor de Republiek der Zeven Verenigde eerste impressies op canvas vastgeNederlanden op de Portugezen veroverd. legd.” — H

OOK DAT NOG ...

En zo ontstonden de nieuwe toga’s Elisabeth De Sloovere tekent al 31 jaar haar eigen dameslijn onder het merk Sabeth. Vorig jaar mocht ze de nieuwe toga’s ontwerpen voor de VUB. De oude waren toe aan een opfrisbeurt.

Op 23 mei was de catwalk met de doctores honoris causa.

“Twee jaar geleden kreeg ik een telefoontje van professor Caroline Buts met de vraag om een toga te ontwerpen. Ze kende mijn zaak in de Dansaertstraat in Brussel en mijn stijl sprak haar aan.

Het eerste model was in het zwart

Het idee begon in mijn hoofd te rijpen en op een gegeven moment zag ik de toga helemaal voor me. Ik begon te schetsen.

Het ontwerp beviel en werd goedgekeurd.

Het eerste model was in het zwart. Maar stilaan groeide het idee om de kleuren van de nieuwe huisstijl, blauw, oranje en wit, in de toga’s te integreren. De eerste toga's werden gemaakt voor de rector en de decanen die het droegen op de academische opening. Het model sloeg aan en de bestellingen voor de andere proffen volgden.”

Op 23 mei schitterden de vijf nieuwe Doctores Honoris Causa in een originele VUB-toga.

Vlnr: Willem van Mechelen, Jan Terlouw, Paul Ginsparg, Deirdre N. McCloskey en Gary T. Marx

HENRI ZOMER 2017

43

IN SCHRIJ VINGEN 2017-2018

VANAF 3 JULI 2017

NIETS IS ONDENK BAAR

www.vub.ac.be/studeren-aan-vub