N°5 – HENRI – DRIEMAANDELIJKS HERFST 2016
"We moeten onze eigen waarden blijven toetsen" Voor rector Caroline Pauwels heeft de universiteit een duidelijke voorbeeldfunctie
HENRI THE OPEN-MINDED AND BILINGUAL MAGAZINE OF VRIJE UNIVERSITEIT BRUSSEL
Paul De Knop vertelt open over zijn afscheid
Gert Desmet and Wim De Malsche love to contradict
Syrian refugee Basel Addoum starts a new life at VUB
VRIJE UNIVERSITEIT BRUSSEL
HENRI Poincaré. Henri Poincaré, French mathematician and philosopher of science of the past century, but also passionate defender of the principle of "Academic Freedom". This principle that sets out that thinking should be solely based on facts is embedded in the charter of our university. VUB explicitly considers free research as the foundation of education and research.
"La pensée ne doit jamais se soumettre, ni à un dogme, ni à un parti, ni à une passion, ni à un intérêt, ni à une idée préconçue, ni à quoi que ce soit, si ce n'est aux faits eux-mêmes, parce que, pour elle, se soumettre, ce serait cesser d'être." Henri Poincaré (1854-1912)
2
HENRI HERFST 2016
WOORD VOORAF
Naar een betere wereld
Vijf eeuwen geleden verscheen "Utopia" van Thomas More. Wat blijft er – behalve een televisieprogram ma – nog over van De Ideale Wereld, 500 jaar later? Een interessante vraag waar in deze Henri vijf collega's uit verschillende disciplines hun tanden in zetten. En gelukkig bijt niemand er de tanden op stuk. De antwoor den van de collega's zijn niet alleen verhelderend, maar ook brandend actueel. Streven naar een betere wereld blijft ook vandaag onze belangrijkste opdracht als mens, als academicus, als wereldburger. De universiteit heeft hierbij een dubbele rol. De universiteit moet met haar kennis en haar inzichten meewerken aan een betere (lees: wel varende, rechtvaardige, ecologische) maatschappij. Maar daarnaast moet de universiteit zelf als organisatie een voorbeeldrol vervullen of het althans toch proberen. Op het vlak van duur zaamheid, van sociale mobiliteit, van doorgedreven inspraak, van diversiteit, van gendergelijkheid. En ja, ook op het vlak van financieel evenwicht. En hier gaat mijn dank meteen naar
Paul De Knop, van wie ik de fakkel als rector mag overnemen. In zijn acht jaar rectorschap heeft hij van de VUB een financieel gezonde universiteit ge maakt, die op alle terreinen gegroeid is en waarbij de forse toename van het aantal studenten (5000 meer!) het meest in het oog springt. Ik ben blij dat Paul ons de volgende jaren wil blijven bijstaan door als opdracht houder een aantal grote universitaire bouwprojecten te coördineren.
De gebalde uitspraak van Poincaré (de Henri aan wie dit magazine zijn naam ontleent) is voor mij het begin en het einde. Ik haal het steeds aan in mijn lessen. Maar tegelijk is het ook een beetje een dogma geworden. En daarom moeten we ook de leuze van Poincaré – net als andere dogma's – kritisch durven bekijken. We mogen zelfs onze eigen waarden niet als vanzelfsprekend beschouwen. We moeten ze voortdurend toetsen aan de veranderende omgeving en ze vooral zien als een dynamische leidraad op het hobbelige pad richting Ideale Wereld. Caroline Pauwels ― H
Financiële gezondheid, onderwijs en onderzoek in de lift, het is essentieel voor een groeiuniversiteit. Maar daarnaast en dat is minstens zo belangrijk steunt een universiteit op waarden. Dat geldt zeker voor de Vrije Universiteit Brussel, die van Five centuries ago, Thomas More published his Utopia. Today, the pursuit of bij de oprichting a better world should still be our ultimate ambition. The university must apply van moeder its knowledge and insights and play its part in the creation of a prosperous universiteit ULB and just society, in balance with our ecological surroundings. Furthermore, as in 1834, het an institution, we must lead by example: by being sustainable, by champiogedachtegoed ning social mobility, by promoting extensive participation, by setting the tone van de Verlich ting hoog in het with our diversity and gender equality policies. And yes, by being financially vaandel draagt. stable. In this especially I want to thank my predecessor, Paul De Knop, who has led VUB to such substantial growth over the past eight years. HENRI HERFST 2016
3
I n h o u d François Schuiten, blauwdruk 83 (detail), Brüsel, in De Duistere Steden, met Benoît Peeters, 1992, coll. Koning Boudewijnstichting, Fonds François Schuiten, © François Schuiten en Benoît Peeters, Casterman – foto Studio Philippe de Formanoir
HENRI N° 05 Herfst 2016
8
500 jaar utopia en nog geen stap dichterbij
De denkplek
Waar denken onze profs? Kristel Beyens denkt aan zee
Op de cover
Foto Lies Willaert
4
26
Rector Caroline Pauwels
HENRI HERFST 2016
28
Research uncovered
Gert Desmet and Wim De Malsche: "When we brainstorm together, things get wild"
36
Afscheidnemend rector Paul De Knop wil geen gebouw op zijn naam
COLOFON
HENRI is het eigenzinnige, tweetalige magazine van de Vrije Universiteit Brussel en verschijnt 4 keer per jaar. Redactieadres Dienst Marketing, Communicatie en Evenementen VUB, Pleinlaan 9, 1050 Brussel, marcom@vub.ac.be Verantwoordelijke uitgever Caroline Pauwels, rector
20
42
Het verhaal van Syriër Basel Addoum en de hectische tijd van alumnus en operationeel directeur Fedasil Michael Kegels
A visit to the Brussels Royal Yacht Club with new rector Caroline Pauwels
Vluchtelingen aan de VUB
Bladmanager Lies Feron
B-SPOT
EN VERDER...
Realisatie Aubrey Cornelis, Andreas De Nutte, Bartosz Brzeziński, Guido Everaert, Jozefien De Marrée, Hilke Andries, Lies Feron, Packman & Corper, Senne Starckx, Sue Somers, Sally Tipper Foto Jan Puttevils, Lies Willaert, Saskia Vanderstichele
46
INFOGRAPHIC VUB innovate transferring research results
16
49
LEESVOER Wat leest Ria Vanschoenwinkel, directeur Verpleeg en Vroedkunde UZ Brussel?
THINGS WE DISCOVERED Spectacular findings about Neanderthal behaviour/ spectroscopy in a new light
50
JONG BLOED Elke De Witte in dialogue with the brain
33
WOODY
Is it a cartoon? Is it poetry? Is it a philosophical discourse?
Redactieraad Ann Van Driessche, Edgard Eeckman, Geert Goessaert, Goedele Nuyttens, Lies Feron, Peter Van Rompaey, Sofie Verkest, Sicco Wittermans
48
ZÓ VEEL MEER DAN STUDEREN Studenten maken een augmented reality app voor kunstliefhebbers
Illustraties © François Schuiten en Benoît Peeters Pollet&Pollet Vertalingen Linda Thompson, Paula Dear, Sally Tipper, Tim Peeters Eindredactie Arnold Vonk, Hélène De Keyser, Lies Feron, Sally Tipper Drukker Albe de Coker. Gedrukt binnen een ecologisch productieproces en met plantaardige inkten op Cocoon (milieuvriendelijk papier: 100% gerecycleer de FSC pulp, Europees Ecolabel) Henri 4x per jaar thuis ontvangen? Schrijf je in op vub.ac.be/henri
XXX
6
HENRI HERFST 2016
OPGEMERKT
ELK MOMENT GEBEURT ER IETS BIJZONDERS AAN DE VUB
07.06.2016 - 13:54 Elkaar wat plaagstoten uitdelen? Het hoort bij het studentenleven. Net als enige sportieve ontspanning op z'n tijd. Benodigdheden: degen, masker, schermpak en genoeg bewegingsruimte. Een campus, misschien? Onze alerte fotograaf deed navraag naar het hoe en waarom van deze schermÂutseling en klopte aan bij Dirk van de Wiele (aka Dixie) van de Sportdienst. Wat bleek? "Oefenruimte genoeg in het sportcomplex. Maar ze waren zo goed bezig dat ik ze niet wilde storen. Geen idee wie ze zijn.â€? Een hoogst spontaan steekspel dus. Volgende keer een potje sumoworstelen? EN
Sharp moves, stinging picture. Our photographer thought he'd seen it all on campus. Then these two started fencing their anonymous way through it. Sumo wrestling next time, gents? Tekst Aubry Cornelis Foto Jan Puttevils
HENRI HERFST 2016
7
François Schuiten, blauwdruk 60 (detail), Brüsel, in De Duistere Steden, met Benoît Peeters, 1992, coll. Koning Boudewijnstichting, Fonds François Schuiten, © François Schuiten en Benoît Peeters, Casterman – foto Studio Philippe de Formanoir
HOOFDARTIKEL
500 jaar utopia en nog geen stap dichterbij De ideale samenleving door de ogen van vijf wetenschappers Het boek "Utopia" van de Engelse humanist Thomas More bestaat 500 jaar. Het filosofische traktaat werd een wereldwijd succes. Wij vroegen vijf wetenschappers uit verschillende disciplines naar de maakbaarheid van onze huidige maatschappij. Tekst Guido Everaert
Foto Saskia Vanderstichele
Illustraties François Schuiten en BenoÎt Peeters
Who was Thomas More? Thomas More (1478-1535) was an English humanist, legal scholar, scientist, author and statesman. He became known for his book Utopia (1516), in which he described an ideal, imaginary island state. He also wrote poetry, religious texts, letters and historical work. 1494 and 1501: Law studies 1504: Member of British House of Commons 1510: Judge 1521: Peer and Treasurer 1529-1532: Lord Chancellor 1534: Conflict with King Henry VIII, imprisoned in Tower of London 1535: Beheaded
Utopia Utopia was published in 1516. The name probably comes from the Greek words ou (‘not’) and topos (‘place’) and so could be translated as ’Nowhereland’. It could also be derived from eutopia, meaning ‘good place’. This was possibly a wordplay created by Mores’ friend and fellow humanist Erasmus. The book was so popular that a new literary genre grew out of it – the utopian novel.
The fictitious island Utopia – Image from the homonymous book
10
HENRI HERFST 2016
The book describes the society on the fictional island of Utopia, and the political, social and religious customs of the inhabitants. While More used the book to deliver criticism of Europe at the time, it isn’t clear if this would be his vision of the perfect society. In fact, some of the practices in the novel, such as euthanasia, divorce and female priests, were in direct opposition to More’s Catholic ideals.
"Le Cercle des Voyageurs", hartje Brussel. Een passende locatie om zoekende geesten bijeen te krijgen voor een gesprek over de kracht van ideeën, het verlangen naar nieuwe samenlevingsvormen en de rol van wetenschap in een maakbare wereld. We ontmoeten er cultuursocioloog Anton Derks, politicologe Karen Celis, historicus Patrick Stouthuysen, wiskundige Ann Nowé en filosoof Gustaaf Cornelis. Utopia als inspiratie Het boek “Utopia” van de Engelse humanist en politicus Thomas More werd gepubliceerd in 1516 en levert in het eerste deel kritiek op de Engelse maatschappij van de 16de eeuw. Daartegenover plaatst de auteur in het tweede deel een ideale samen leving op het fictieve eiland Utopia; een egalitaire samenleving zonder geld en privéeigendom. In zijn filosofisch traktaat beschrijft hij de politieke, sociale en religieuze ge bruiken van de eilandbewoners. Het boek werd een succes én een nieuw literair genre: de utopische roman. Patrick Stouthuysen geeft aan dat men “Utopia” vooral als "format" of "genre" kent dat tal van auteurs gebruik(t)en om maatschappijkritiek te formuleren. Er bestaat ook een rijke traditie in het tegenovergestelde genre, de zogenaamde dystopieën of beschrijvingen van onwenselijke samenlevingen. Waarom Thomas More zijn “Utopia” heeft geschreven weet men tot vandaag niet pre cies: “Wat was de bedoeling van het werk? Een blauwdruk van een ideale maatschappij, of een persiflage op de wenselijkheid van die maatschappij?” Gustaaf Cornelis verwijst naar wer ken geïnspireerd op “Utopia”, die op hun beurt voor inspiratie zorgden. Hij verduidelijkt hiermee dat een model werk als “Utopia” kan zorgen voor een kentering in de geesten. Grote figuren inspireren door hun werk, hun ideeën en de discussie die errond ontstaat.
HOOFDARTIKEL
De wervende kracht van verhalen Het doet de vraag ontstaan of er in deze tijden nog steeds werk wordt gemaakt van het utopische of "grote ideologische" denken. Hebben wij nog behoefte aan ideologie? Volgens Stouthuysen zijn die ideo logieën er nog steeds. Alleen vindt hij dat zogenaamde "blauwdrukdenken" minder relevant: “Onze samenleving is te complex geworden om in een blauwdruk te vatten”. In die zin is het volgens hem een verlossing dat we niet meer hoeven te streven naar een grote, allesomvattende ideale maatschappij. We moeten ons heil zoeken in het leren respecteren van een veelvoud van manieren van samenleven: “Het sleutelwoord in dat verhaal is tolerantie, het aanvaarden van het anderszijn.” Anton Derks nuanceert dat beeld. Hij verwijst met Fukuyama [Amerikaanse politicoloog, die in “The End of History and the Last Man” stelt dat met het einde
van de Koude Oorlog ook het einde van de ideologische evolutie van de mensheid is gekomen, nvdr] naar de kracht van ideologie om het leven zin te geven: “Fukuyama besefte wel degelijk dat een leven zonder idealen en zonder ideeën een zinloos, leeg bestaan is. We hebben die verhalen nodig, niet één zaligmakend verhaal, maar de wervende kracht ervan.” Het is de pendule die we doorheen de hele voormiddag zullen terugvin den; de wisselwerking tussen het individu en het kader waarbinnen dat individu leeft. Dat wordt mooi ver woord door Cornelis, die het funda mentele verschil tussen ideologie en wereldbeeld aanstipt: “Een wereld beeld ontwikkel je zelf. Een ideologie wordt je opgedrongen. Ik denk dat we wel iets kunnen doen met 'hoe gaan we om met de wereld?'. 'Dit is de wereld en zo moet je ermee omgaan', is mij te gebiedend en de basis achter elke ideologie.”
Het wereldbeeld is het actief ver werven van een inzicht, de ideologie het opgelegde pendant. Het sluit aan bij de visie van Derks over de wervende kracht van ideeën en het probleem van hun omzetting: “Als maakbaarheid al een slechte naam kreeg, is het vanwege de extreme voorbeelden. De ingrediënten van de mislukking zitten voor een stuk in het niet overweg kunnen met ambivalentie of meervoudigheid. Als het geloof in maakbaarheid een ex clusieve vorm aanneemt (dit en niets anders) wordt het echt gevaarlijk. Dan wil je enkel nog die andere over tuigen. Als je dan macht krijgt , blijft het niet bij overtuigen, maar wordt het met geweld opgelegd." Het geloof in maakbaarheid als wer vende kracht. Net als andere vormen van geloof, vindt Derks dat daar een positieve dynamiek van kan uitgaan, maar dat er evenzeer vreselijke dingen door kunnen ontstaan.
Biographies Ann Nowé is a professor in computer sciences and head of the Computational Modelling Lab. Her research area is the intersection of computer science (AI), control theory (fuzzy control) and mathematics. Patrick Stouthuysen is academic director of the Faculty of Economic and Social Sciences. He has published articles and books on the peace movement, green and extreme right parties, left liberalism and urban policy. Karen Celis is research professor at the Department of Political Sciences and co-director of the RHEA Centre for Gender and Diversity. Her research area includes the political representation of groups and equality policy. Anton Derks is a guest professor in the Sociology research group and a researcher at the Strategic Policy Unit of the Department of Education and Training. His research area is cultural and political sociology and discourse analysis.
van linksaf: Ann Nowé, Patrick Stouthuysen, Karen Celis, Anton Derks en Gustaaf Cornelis
Gustaaf Cornelis has been a professor at VUB since 1996 and at the University of Antwerp since 2012. He teaches subjects including philosophy and history of science, scientific integrity and research methodology.
HENRI HERFST 2016
11
François Schuiten, blauwdruk 29 (detail), Brüsel, in De Duistere Steden, met Benoît Peeters, 1992, coll. Koning Boudewijnstichting, Fonds François Schuiten, © François Schuiten en Benoît Peeters, Casterman – foto Studio Philippe de Formanoir
IS en Brexit en populisme Het gezelschap is het erover eens dat vanuit een denken van maakbaarheid fenomenen als IS, maar ook als Brexit perfect te begrijpen zijn. Ze ontstaan namelijk uit eenzelfde verlangen. Het verlangen naar eenvoudigere structuren, naar een "tabula rasa". Derks verklaart zich nader: ”Hiermee bedoel ik het wegwerken van de tra ditionele cultuur, de symbolen, om die ene zuivere, nieuwe orde te stichten. In een moderne samenleving creëer je allerlei structuren, mechanismes en instituten die mensen een mo gelijkheid tot inspraak geven. Hoe meer structuren, hoe complexer alles lijkt. Het is een terugkeer naar de
12
HENRI HERFST 2016
directheid, die we nu zien. Mensen willen naar directere vormen van controle. Daar ligt de kracht van het populisme.” Dit verschijnsel verklaart ook de Brexitbeweging: het idee dat men af moet van complexe besluitvorming. Een besluitvorming die gesymbo liseerd wordt door het veelkoppige monster "Brussel". Karen Celis zegt daarover: “Complexiteit maakt mensen angstig, ze verliezen vaste grond. Dat is de reden waarom mensen aangetrokken worden door duidelijke patronen. Men hoeft daar dan niet meer over na te denken. Dat geeft een gerust gevoel.”
Derks waarschuwt terecht dat dit soort fenomenen echt niet beperkt blijft tot religie en "gebrek aan verlichting". “Ook binnen de traditie van de Verlichting zijn voorbeelden te over van het niet kunnen omgaan met ambivalentie. Intolerante ideeën kunnen vanuit eender welk systeem groeien.” Vaak gaat het bij die intolerantie om het behoud van een machtspositie, gaat Celis verder: “Als we een god nodig hebben, gebruiken we een god. Als we de natuur moeten gebruiken, gebruiken we de natuur. Maar fundamenteel gaat het over de be scherming van een machtspositie.”
"Het zijn de ideologieën, de religies en de wereldbeelden die bepalen welke soort wetenschap we hebben" Karen Celis
"Onze samenleving is te complex geworden voor een blauwdruk" Patrick Stouthuysen
HOOFDARTIKEL
We rijden onszelf vast Het feminisme blijft nog even als voorbeeld van maakbaarheid en haar grenzen dienen. Celis steekt van wal. “Een ander adagium van het femi nisme is 'het persoonlijke is politiek'. Het is een heel belangrijk inzicht, nodig om beleidsmatig te kunnen ingrijpen en te werken aan gen dergelijkheid in domeinen van de persoonlijke sfeer. Maar het zorgt ook voor een keerzijde. Het kunnen bereiken van een normatief ideaal dringt steeds verder door in ons per soonlijke leven. Dat is het gevolg van een ruimere maatschappelijke trend: het idee dat onze levens volledig te sturen zijn. Er worden ons allerlei idealen voorgespiegeld, waaraan we verwacht worden te voldoen. Met de mogelijkheden die we als individu in ons huidige tijdperk hebben, is een grote responsabilisering gekomen, over de maakbaarheid van ons eigen geluk en van onze eigen persoon
lijke utopie. We rijden ons daarin vast. Persoonlijk, maar ook als maatschappij.” Het is haar overtuiging en ook die van de anderen rond de tafel dat maakbaarheid gepaard gaat met verantwoordelijkheid. Net zoals dat met keuzes het geval is, onderstreept Ann Nowé. Uiteraard zorgt dat voor druk. Stouthuysen: ”In een traditionele samenleving stap je in een script dat geschreven wordt door familie, clan, religie. Dat is voorbij. Nu krijgt ieder een de verantwoordelijkheid om het eigen leven te organiseren. We krijgen het idee mee, dat we de architect van ons eigen leven zijn en dat lukt niet altijd zoals we dat willen. Tegelijkertijd is dat idee bepalend voor de dynamiek in de samenleving.” Celis beaamt dit en vult aan: “Iets niet weten, iets niet doen is niet meer het gevolg van een structurele positie in de samenleving, maar van luiheid. Als je niet het perfecte lichaam hebt, is dat je eigen schuld, want de mo gelijkheden zijn er. Hoe je eruitziet is niet iets wat je is overkomen. Alles is verantwoordelijkheid. Daardoor komt er een heel grote intolerantie tegeno ver imperfectie. We verdragen dat niet meer. We verdragen geen imperfecte kinderen meer. Als er iets mis mee is, moet dat benoemd worden. Een lastig kind krijgt een syndroom, een duidelijk gedefinieerd hoekje, zodat we daaraan kunnen werken.”
inventarisatie van wat allemaal nog niet perfect is.” Cornelis nuanceert en maakt een verder punt: ”Fundamenteel is het woord 'vrijheid'. De vrijheid om keuzes te maken en verantwoordelijkheid te nemen. We horen steeds dat 'de mens zich moet perfectioneren'. Daartegenover staat 'perfectibiliteit'. De mogelijkheid zonder de noodzake lijkheid. Eigenlijk zouden we dat moeten benadrukken. Als mensen niet meewillen moeten ze ook de vrijheid hebben om er niet aan mee te doen.”
"Intolerante ideeën kunnen vanuit eender welk systeem groeien" Anton Derks
De sleutel ligt volgens Celis in het concept "gelijkwaardigheid". Erkennen dat er verschillen zijn en dat het ene niet beter is dan het andere. Het probleem is dat je heel snel in "essentialisering" vervalt. Wat is de essentie van mannelijkheid en vrouwelijkheid? Zodra je dat gaat benoemen krijg je bijna automatisch "hiërarchisering".
"Een wereldbeeld ontwikkel je zelf. Een ideologie wordt je opgedrongen" Gustaaf Cornelis
Blauwdruk 60 (detail), Brüsel, coll. Koning Boudewijnstichting, Fonds François Schuiten, © François Schuiten en Benoît Peeters, Casterman – foto Studio Philippe de Formanoir
De maakbaarheid van de vrouw Dat brengt Celis bij de machtsver schillen tussen mannen en vrouwen en de ideologie van het feminisme. In het versterken van de positie van de vrouw en het opheffen van de ongelijkheid tussen beide seksen heeft het feminisme, zo meent Celis, een denkfout gemaakt. “Simpel gesteld: vrouwen moesten zo veel mogelijk als mannen leven. Dat bevestigde de 'mannelijke norm'. Een keerzijde, die men vaak vergeet, is dat dit ook vaak het stereotiepe beeld van wat mannelijkheid is, ver sterkte. Daar werden grote groepen mannen dan weer het slachtoffer van. Ook zij moesten conformeren: de kostwinner en sterke man zijn. Het feminisme gelooft dat de gelijkheid tussen mannen en vrouwen kan ontstaan. Maar wat dat concreet moet inhouden, is constant in evolutie. Het 'feminist paradise' is heel vaak geherdefinieerd.”
Een imperfecte vrijheid Stouthuysen ziet dit perfectiestreven niet enkel in het persoonlijke maar ook in het institutionele. ”Perfectiestreven gaat ook over de malaise tegenover de politiek en de instellingen. Het kunnen leven met rampen, dingen die gebeuren, zonder dat we dat noodzakelijk in de hand hebben, wordt moeilijk. We gaan meteen op zoek naar de schuldige. Op zich een goede reflex, maar tegelijkertijd weer een HENRI HERFST 2016
13
It's 500 years since Thomas More's classic Utopia rolled off the presses. We wondered what would happen if you brought together five professors from as many fields of expertise to reflect on the malleability of society in honour of that anniversary. So we gathered a philosopher, a sociologist, a mathematician, a historian and a political scientist around our table. To lead us off, political scientist Patrick Stouthuysen casts doubt on whether there is any point in our striving to create the ideal society in the first place. The ideal society is an illusion, he believes, since our society has become far too complicated. To him the crux lies in the individual's and the group's acknowledgement of that complexity and in finding the tools to deal with it, while realising that we can never go back to the simpler times of the past. Stouthuysen says this has created an inherent tension in contemporary society.
It is within that same plane of tension that sociologist Anton Derks sees interesting phenomena, including a strong desire towards simplification. The more complex a society gets, the more participative levels are created and not everybody is able to keep up with all of these evolutions. Herein Derks sees one of the explanations for the recurring populism of late: a return to simpler times, defined by (too) simple worldviews. From populism it is only a small step to ideologies and their social function. Philosopher Gustaaf Cornelis discerns between ideology and worldview. The difference to him can be illustrated by the question "How do we cope with the world?" and the statement "This is the world and here is how to deal with it", the latter being the basis for every ideology. To Cornelis, the concept of freedom is essential; the freedom to make choices and be accountable for them. He sees an important role for science in this debate. Ann Nowé agrees and points out that knowledge is often stigmatised: just consider the stereotypical image of the nerd, as if we should be ashamed of our expertise. Nowé feels we should focus on education and knowledge, since eventually we are to be accountable for the choices we make, and science and knowledge are the best guarantee that we will learn to see the consequences of our actions. Karen Celis points out, however, that science is not nearly as independent and objective as we like to believe, and that it is often a reflection of dominant worldviews and policy. From that perspective, we can begin to understand the fear of the uncontrollability of science and the ensuing stigmatisation. In conclusion, our five scientists ventured a peek into the design of an ideal society and agreed on building blocks such as tolerance, respect for others' choices, freedom and the willingness to listen to other voices.
14
HENRI HERFST 2016
Zeg niet te gauw, 't is weer een nerd Volgens Nowé moet het verder gaan dan dat. Het is niet alleen het genderaspect wat haar stoort maar alles rond de stereotypering en de clichébevestigende werking, bijvoorbeeld ook rond wetenschappers en "nerds". “Het is bijna stigmatiserend. Alsof we ons moeten schamen voor kennis.” Het brengt de wetenschap in het gesprek. Wat is de plaats van de weten schap in het bereiken van een ideale samenleving? Celis wijst erop dat het enkel lijkt alsof je aan de ene kant religies en ideologieën hebt die erg subjectief zijn, en aan de andere kant wetenschap, die objectief zou zijn en geactiveerd en gemobiliseerd kan worden in verschillende richtingen. "We mogen niet vergeten dat die weten schap zelf helemaal niet losstaat van de ideologie, noch van de wereldbeelden. Het zijn de ideologieën, de religies en de wereldbeelden die bepalen welke soort wetenschap we gaan hebben.” Daardoor ontstaat volgens Stouthuysen ook een dubbelzinnige houding tegeno ver de (exacte) wetenschapper. Een extreem geloof in maakbaarheid door wetenschap tegenover de angst voor de oncontroleerbaarheid ervan. Nowé sluit zich daarbij aan en wijst op een tweespalt binnen het weten schappelijk denken en de opleiding van wetenschappers. “Je komt er vaak een afbakening tegen, met een enge focus op de vakken die er echt toe doen bin nen de discipline. Anderzijds heb je een strekking om vakoverstijgend, breder te werken. Dat is een continue worsteling.” Daarvoor heb je een rijpheid in het denken nodig, wat ook door Cornelis onderschreven wordt: “Het komt erop neer om mensen de dingen niet van buiten te laten leren, maar ze vooral te laten zien waarom je kennis nodig hebt, en wat je vervolgens met die kennis kunt doen.”
HOOFDARTIKEL
Het dilemma van het onderwijs Kennis, opleiding, de universiteit. Wat is dan de verantwoordelijkheid van docenten en universitaire instellingen in het bereiken van een "betere wereld"? Volgens Stouthuysen slagen we er onvoldoende in om het dynamische gegeven van verandering in ons lesgeven mee te nemen. ”Alles is voortdurend in beweging. Een manier om daarmee om te gaan, geven we niet mee. Voor een instelling als de VUB, die zich inschrijft in de verlich tingstraditie, is dat extreem belangrijk. De manier waarop we mensen mee vormen, moet verder gaan dan kennis. Het moet gaan over ideeën, over ingesteldheid, kritische zin. Omgaan met ambivalentie.” Anderzijds wijst Stouthuysen op de machtsstructuren die in het onder wijs heersen waardoor bovenge noemde soms ook moeilijk te ver wezenlijken is. ”Het is voor studenten niet eenvoudig om de machtsonge lijkheid te doorbreken. Wij geven de punten, zij moeten ervoor werken. Dat is geen eenvoudige situatie.” Cornelis reikt een stuk van de oplos sing aan door de nadruk te leggen op emancipatie en activeren. Je moet jonge mensen de stap laten zetten tot zelfstandig denken. Hij wijst er evenwel op dat sommige mensen die emancipatie niet willen, gewoon door het gebrek aan controle dat ze in zo'n situatie ervaren. ”Als docent moet je dat er proberen mee uit te halen en moet je aanzetten tot nadenken. Dat is verre van evident, precies als gevolg van een erg basale psychologische reflex, de behoefte aan zekerheid.” Vanuit haar vakgebied voegt Nowé daar een erg praktijkgerichte opmer king aan toe. ”Vanuit informatica zijn we daar heel hard mee bezig.
Ik zit in een werkgroep waar we heel actief pleiten voor het 'computa tioneel probleemoplossend denken'. Want nu wordt IT in het middelbaar onderwijs gedefinieerd als 'Excel en Word'. Dat staat ongeveer gelijk met het vak Nederlands reduceren tot een opleiding 'dactylo' terwijl het over iets anders moet gaan. Voor een stuk is dat ook omdat je leerkrachten buiten hun comfortzone brengt.” Derks brengt het gesprek op het onderwijs dat vandaag sterk compe tentiegericht is, waardoor het eman cipatorische moment onder druk komt te staan. ”Onderwijs moet twee functies vervullen die op gespannen voet met elkaar staan. Enerzijds moet het een reflectieve, emancipatorische functie hebben, anderzijds kwalifi ceert onderwijs. En kwalificeren is onderscheid maken. Jij wel en jij niet.” Utopia vandaag Verschillende thema's zijn aan bod gekomen, gevoed met inzichten uit ieders discipline. We hebben het ge had over het individu, we hebben het gehad over ideologie en maatschap pijbeeld. De rol van onderwijs en wetenschap is aan de beurt gekomen, maar als nu op basis van al die inzichten een persoonlijk Utopia, als hommage aan Thomas More, zou moeten voorgesteld worden, hoe zou dat er dan uitzien? Stouthuysen: Voor mij is dat een samenleving waarin je mensen zover brengt dat ze in staat zijn om gefun deerde, autonome keuzes te maken over hoe ze willen leven. Een samen leving waar je ervan uitgaat, dat alles in beweging is en mensen klaar zijn om daarmee om te gaan. Je moet zo dicht mogelijk komen bij een ideaal beeld waar mensen autonoom hun keuzes maken en ook soms beslissen dat ze die vrijheid uit handen geven. Je voelt die spanningen nu al terwijl je het uitspreekt, maar dat is voor mij de
goede erfenis van de verlichting. Karen Celis: Ik onderschrijf dat volledig. Het echt kunnen vrij zijn. Een vrijheid die ons gelukkig en blij maakt. Vrij zijn in alle geluk, zo moet het. Derks: Ik volg het in grote mate, al klinkt het mij soms iets te liberaal. Te veel nadruk op individuele autonomie. Voor mij is een wenselijke samen leving een samenleving die niet één blauwdruk hanteert en eeuwig is, maar open is, waarin mensen naar elkaar luisteren. Tolerantie en inlevingsvermogen zijn nodig. Ik denk ook dat de vele impliciete vormen van (machts)ongelijkheid daarin stilaan zouden verdwijnen. Ook die waar we ons niet altijd van bewust zijn. Nowé: Voor mij hoort daar ook verantwoordelijkheid bij. Je kunt je buiten die maatschappij plaatsen maar dan moet je de gevolgen van je keuze er ook bij nemen. Wij verzeke ren onszelf en onze omgeving te veel. Er is voor alles een plan B. Je mag kiezen maar daar hangen conse quenties aan. Een gefundeerde keuze impliceert ook dat je zicht hebt op consequenties. Dat heeft dan weer te maken met goede opleiding.
"Het feminisme heeft een denkfout gemaakt" Karen Celis
"Wie kiest moet de consequenties van zijn keuze aanvaarden" Ann Nowé
Cornelis: Ik heb het voordeel dat ik mijn utopie al neergeschreven heb in een wetenschapethisch manifest. Drie woorden: eerlijkheid, openheid en transparantie. Ik zou een wereld willen waarin we open en transparant kunnen zijn zonder dat dit gevolgen heeft voor het individu. Dat we menin gen kunnen uiten zonder repercussies. En dat ook iedereen voor zijn mening uitkomt. Zodat we niet steeds moeten uitkijken voor achterbaksheid. Dat soort gevolgen. Voor zover we niet elkaars integriteit schaden of autonomie beperken mag verder iedereen doen wat hij wil. — H
Blauwdruk 60 (detail), Brüsel, coll. Koning Boudewijnstichting, Fonds François Schuiten, © François Schuiten en Benoît Peeters, Casterman – foto Studio Philippe de Formanoir
HENRI HERFST 2016
15
Photo Etienne Fabre
THINGS WE DISCOVERED
Set in stone Spectacular find by geologist Sophie Verheyden changes our understanding of Neanderthal behaviour In 1990 speleologists who had descended in the Bruniquel cave in the French Aveyron region discov ered something strange: two large circles made of torn down and cut stalagmites. That the constructions were made by people – and not by a cave bear – seemed obvious. But who were these people? And how old were these constructions?
Links: vubtoday.be/neanderthal-nature-article vubtoday.be/neanderthal-video vubtoday.be/neanderthal-vrtnieuws
16
Beautiful colours Classic radiocarbon dating didn't provide any answers, as there was no organic material to be found. So the Bruniquel cave structures fell into oblivion, until researcher geologist Sophie Verheyden, who also works at the Royal Belgian Institute of Natural Sciences, heard about them. The 44yearold geologist visited Bruniquel for the first time in 2013. “I still remember when I entered the great hall of the cave and that I was struck by its beauty,” she recalls. “The colours were beautiful –
HENRI HERFST 2016
ochre, yellow and orange – and then there were the ponds with the crystal clear water.”
believe it, so I rechecked my samples, redid my analysis, only to achieve the same results.”
In 2014, she assembled a team of archaeologists, geochronologists from the University of Bordeaux and from CNRS – the French centre for scien tific research – and the experienced French speleologist Michel Soulier to take a closer look at the mysterious structures. They concentrated on the cave's floor where no less than 400 stalagmites had been formed into two circular structures, one small, one big. Verheyden knew of a dating method based on uranium and thorium that could peer much further in history and didn't need organic matter.
Masters of the underground An age of 176,500 years means that the underground constructions weren't built by modern humans, but by… Neanderthals. They were the only human species that lived in Europe during that time. Verheyden: “The finding is so extraordinary because it changes the vision we have of Neanderthals. Long considered the rough and unrefined cousins of CroMagnons, our predecessors who appeared in Europe 40,000 years ago and created the famous Lascaux and Altamira cave paintings. The Bruniquel cave shows Neanderthals had already mastered the underworld 140,000 years before modern humans. They had in fact tamed fire in order to venture into the dark 330 metres from the entrance
The team took core samples from the cut stalagmites and brought them to the lab in Brussels. “We hoped for an age of 80,000 years, maybe 90,000, but we got 176,500 years!” Verheyden says. “I couldn't
Photo Xavier Muth
The key question is of course why Neanderthals built these structures. Did they come to seek refuge here? Did they use them for water storage? Or was it a place for cult or ritual? “No one knows today, but further research might one day tell us,” Verheyden says.
Neanderthal hearths The six structures are made of about 400 large, brokenoff stalagmites, arranged in semicircles up to 6.7 metres wide. The researchers think that the pieces were once stacked up to form rudimentary walls. All have signs of burning, suggesting that fires were made within the walls. By analysing calcite accreted on the stalagmites and stumps since they were broken off, the team deter mined that the structures were made 174,400 to 178,600 years ago.
Cave-woman Sophie Verheyden, °1971, is a geologist at VUB and a palaeoclimatologist at the Royal Belgian Institute of Natural Sciences. She is also a keen speleologist, a passion she inherited from her parents and has already passed on to her daughters.
Photo Luc-Henri Fage/Felis.fr
of the cave. They also had to organise and help each other to stalagmites, and carry pieces that, in total, weigh more than two tons.”
Neanderthals put 400 stalagmites into two circles.
Researcher Vincent Ginis, in collaboration with his colleagues from Harvard University, developed a groundbreaking technique to measure optical forces in liquids. “The new method has the potential to improve our understanding, prediction and altering of various microscopic processes in biological systems”, according to Ginis. Their findings were published in the prestigious journal Physical Review Letters last June. Optical forces on matter play an important role on things such as interactions that determine the mechanics of living cells. Traditional measuring techniques have up to
now lacked the required precision, struggling among others with liquid states and their inherent intricacies (e.g. the random jiggling of water molecules). Ginis' team has refined the standard forcemeasurement method a hundred fold to the point where it can attain socalled sub femtonewton sensitivity. The new re cord will likely never be broken again, since the researchers succeeded in reaching the fundamental limit of the socalled Brownian motion. Ginis puts the find into perspective: “A new world of spectroscopy and microscopy will open. Now that we have attained such extreme meas urement sensitivity, we are able
A new technique that can detect optical forces in the femtonewton range, despite the constant jiggling of water molecules
Photo V. Ginis/ Harvard Univ
Spectroscopy in a new light
Links: vubtoday.be/femtonewton-abstract vubtoday.be/femtonewton-article
to fully explore the fascinating landscape of optical forces." Lead researcher Lulu Liu adds that she hopes to improve the technique further and “measure certain weak forces of light that should depend on the photon spin”. HENRI HERFST 2016
17
SIMPLY GREAT STUFF
REDELIJK (EIGEN)WIJS
Mental health at stake Charlotte Benoot experienced how research can make the researcher ill - while at the same time awaken them
Benoot, of the Mental Health and Wellbeing Research Group (MENT), admits that at first she wasn't conscious of the emotions her research evoked. “When I spoke to friends, they would ask how I managed, and I just said it was part of my job,” she recalls. “There's a stoicism you have to act up to; you adapt your emotional behaviour to the expectations of your work environment, and in an acade mic setting that's one of a neutral researcher getting information.” Slowly a cumulative sense of distress began, especially when analysing the interviews. “This is underestimated in qualitative research,” she says. “You do your interviews and you cope, then you come back to your office and the story isn't over. You have to rehear the whole conversation, rehear the suffering and there's nothing you can do. As a healthcare provider, that's hard. And you ask yourself ethical questions about making abstractions of their stories.” She started to overidentify with her subjects and suffered nightmares about getting cancer herself. It led to a burnout that lasted six months. “Looking back”, she says, “I was completely unprepared, but I felt I
18
HENRI HERFST 2016
had to prove to the world that I was capable of doing this job.” She gradually recovered, and having reflected carefully on what had hap pened, she has put her experience to positive use: she wrote an autoethnographical paper, presen ted her story at conferences and organised events aimed at supporting other young researchers in sensitive projects. “While I was recovering, I read some journals that discuss qua litative health research; I saw I wasn't the only one and that encouraged me to do more about it. I sent an abstract to a congress on qualitative research in Canada and told my story there.
"We have a lot of training about methodology, but we also need the stories behind the research"
"The reactions were incredible. People kept coming to me, saying thank you, that they had experienced this too. No body had really spoken about it before.” “You have to give yourself feedback all Last year she organised two days of training; it was such a success the time”, she says, she organised a second edition this “and I advise every researcher to keep a journal. year. “There's a need for collaboration Her paper: The most important thing is between researchers, to get together vubtoday.be/Benoot-auto-ethnographic-study and learn from each other. We have selfreflection.” — H a lot of training about methodologi cal challenges, about how to report NL results,” she adds, “but we also need Charlotte Benoot onderzocht twee jaar lang de the stories behind the research.” ervaringen van alleenstaande terminale kankerpatiënten. Het resulteerde in een burn-out. Ze Today she's back at work with the onderzocht deze ervaring op een wetenschappelijke MENT group, led by prof. Johan manier en geeft nu training aan andere onderzoeBilsen, this time investigating issues kers. Vandaag is ze terug aan het werk en doet nog of intimacy among terminal cancer steeds onderzoek naar terminale kankerpatiënten. patients and their partners. How has her approach changed?
Text Sally Tipper
Charlotte Benoot, spent two years investigating the experiences of terminal cancer patients living alone, having no idea how heavy a toll it would take on her own wellbeing.
DIE FRÖHLICHE WISSENSCHAFT. DE ACHTERKANT VAN HET WETENSCHAPSBEDRIJF
Internationalisering, tsja
Het is half zeven in de avond. In Brussel, want het gezelschap is ver deeld over verschillende tijdzones. “Horen jullie mij? Niet? Dan herstart ik even mijn computer!” Voor de Amerikanen in Illinois en Ohio is het lunchtijd, de Brit nabij Oxford loopt dan weer maar een uurtje achter op Brussel. Met zeven zijn we, en elke week hebben we overleg over het gezamenlijke onderzoeks project, waarin we gebruik maken van data die door de deeltjesversneller op CERN in Genève is gemeten. We zijn geboren op drie verschillende continenten en bevinden ons in drie verschillende naties. Dat gaat meestal goed. De culturele verschillen zijn klei ner dan men zou verwachten en ons gemeenschappelijke doel komt langzaam in zicht: de conclusie van de analyse van de CERNdata. Een bachelorstudent van de VUB neemt deel aan het gesprek en probeert het zeer technische gesprek te volgen. Er wordt hard gediscussieerd en elk tweede woord is weten schappelijk jargon. Ik stel voor
ring hoog in het vaandel staan. Maar uiteindelijk is het multiculturele en internationale aspect van een onderzoeksuniversi teit van alle tijden, en een groot deel van de onder zoeksgroepen aan deze universiteit is dat dan ook. Dat is in het Vlaamse en Brusselse bedrijfsleven niet anders.
FREYA BLEKMAN • Professor in elementaire deeltjesfysica • Werkzaam aan het Interuniversity Institute for High Energies IIHE (ULBVUB) en het CERN • Voorzitter PRcommissie faculteit WE • freyablekman
dat hij morgen even langs komt voor uitleg over hem nog onbekende afkortingen. Terwijl we overleggen vraag ik me af hoe ik dit in mijn inter nationaliseringsboekhouding moet inpassen. Internationaliseren wordt als iets vernieuwends gezien en de VUB heeft internationalise
Anderzijds is er wel nog veel werk aan de winkel. Zo is het voor internationale studen ten nog steeds een heuse uitdaging om zich te kunnen inschrijven. De websites zijn vaak onduidelijk en veel nuttige informatie is enkel in het Nederlands te vinden. Er worden internationaliserings missies voor het academisch personeel georganiseerd, maar die zijn met veel administratieve rompslomp verbonden en worden vaak laattijdig aangekondigd. Ook de C1diploma's Engels voor onderwijzend personeel vind ik tijdverkwisting. De internationalisering is er dus wel al, maar met een seri euze vertraging op het gebied van onderwijs en adminis tratie. Dus goed dat de VUB hierin blijft investeren. — H HENRI HERFST 2016
19
"The first enemy of any dictatorship is knowledge" Text Bartosz Brzeziński Photo Lies Willaert
20
HENRI HERFST 2016
VLUCHTELINGEN OP DE CAMPUS
In September, around 30 refugees will start studying at VUB as part of a special programme that helps refugees to (re)start their studies without the burden of too much bureaucracy. 25-year-old Basel Addoum from Idlib, Syria, is one of them. This is his story. On last year's unusually warm Christmas Eve, Basel Addoum was taking an evening walk through Brussels. It had been months since his arrival in Belgium, and more than a year since he had abandoned his literature studies at Aleppo University in Syria. That evening, as he strolled alone through the litup Grote Markt in the city centre, he felt a pang of longing. “People around me seemed so con tent,” he says. “I thought to myself, 'it's been so long, too long since I felt this way. I have to do what makes me happy, I have to go back to school'.” Growing up in Idlib, in the northwest of Syria, he says he wasn't like others his age. Instead of playing sports or hanging out in cafes or restaurants, he spent entire days reading. His favourite authors included the likes of Thomas Hardy, Albert Camus, William Faulkner and Friedrich Nietzsche. If he couldn't obtain their books in the library, he downloaded them from the internet or smuggled them in from abroad. “Under a dictatorship like the one in Syria, reading some of these books was considered a crime,” he says. “The people who want to maintain control have to keep the masses ignorant and when you learn the truth, you become a threat. The first enemy of any dictatorship is knowledge,” he explains. As the family was so poor, he was the only one of four
siblings to be able to go university. “My city was characterised by a very “My brothers and sister had to work narrowminded way of thinking,” he to support the family, but my parents says. “You had to keep your eyes wanted to see me graduate. I always closed and your ears covered, and dreamed of going abroad, mingling you were only allowed to say what with people from all over the world. the government wanted you to say. I yearned to break those rules and Education was one way of achieving live on the other side of the wall.” that.” On the table next to him lies a copy of one of the books he's reading "There is a saying: "If you didn't achieve this summer. “I've your dreams, at least die trying." always been I took it to heart when I decided to leave. fascinated with They've taken away my future. I might literature on as well die trying to get it back" human rights,” he says. “I even wanted to write my He saw books as a way of escaping master's thesis on postcolonialism. the numbing oppression. My professor, Haifa Kraid, urged me “I love revolutionary characters, but to do so and I travelled to the main those who started the war in Syria campus in Aleppo to see a special are nothing like them, with all their committee about it.” empty slogans – this is not the kind of revolution we all wanted.” But his proposal was rejected. “They threw it back at me they said my Focusing on his studies, he maintain idea was too novel and told me to ed a relatively normal life, working stick to the classics,” he says. “When as an English teacher and lecturing I came back to Idlib Kraid advised at the university as Kraid's assistant. me to return to the subject when the Four years into the conflict, he finally time was right. But Syria was neither reached breaking point. “Both sides the right time, nor the right place.” tried to drag me in,” he says. “The government wanted me to abandon Long before the war started, he my studies and join the army, and the found life in the country suffocating. opposition fighters wanted me to side with them.” But the thought of standing on either side of the barricade never even crossed his mind. “They were both driving the country to hell. I didn't share their mentality. They can all be found It was a dead end for me so on VUBToday. I decided to leave.”
This summer we met seven refugees and asked them to tell us their stories
HENRI HERFST 2016
21
THE WELCOME STUDENT REFUGEES PROGRAMME vub.ac.be/en/welcomestudentrefugeesprogramme
159
8
Different nationalities
119 men
Received applications 40 women
Countries of origin: 107 from Syria 30 from Iraq 17 from the Palestinian Territory 5 others
Preparing for the departure, he remembers mouthing a quote by a Syrian philosopher: "If you didn't achieve your dreams, at least die trying." “I took it to heart when I decided to leave. I thought to myself, 'what else do I have to lose? They've taken away my education, they've taken away my future. I might as well die trying to get it back'.” In early 2015 he crossed the Turkish border with his passport and university diplomas in hand. He met a smuggler who helped him cross by boat to Greece, and headed north for Macedonia. By then, thousands of refugees were entering Europe through the Balkans every day. Basel didn't know the way to Belgium. “I didn't really have to. I would always find groups of people walking through the forest and I'd just join them or they'd show me the way.” But the change from a university life to the unfamiliar territories of southern Europe proved challenging. “I would wake up at random times, finding it difficult to imagine that I was actually doing this. Surrounded by wild animals in the dead of the night, thinking only about survival, I felt a bit like the Hulk.” Last Christmas, as he paused in the middle of the Grand Place, he made a commitment to himself. “I decided
22
74
Applications accepted by the faculties
HENRI HERFST 2016
11
22
Provisional registrations Summer 2016
15 male
52
Still need to deliver their language certificates before they can register
20 2 7 female
to go back to my old dreams. For almost a year they had remained suppressed in the back of my mind, as I struggled to find work and didn't really know what to do with my life. My only tools have always been my pen and my mind, my only skills reading and writing.” Belgian friends suggested he apply to a literature programme at one of the universities here. He visited schools all over the country, but luck wasn't on his side. While some universities were cancelling their programmes, others required language certificates or simply didn't offer a degree in English. Earlier this year, he came into contact with professors Elisabeth Bekers and Ann Peeters from VUB's literature department. “They fought so hard for me to be able to study here,” he recalls. In September, he will resume his graduate studies and plans to finish writing his thesis on postcolonial literature and globalisation. Having recently read works by Egyptian feminist writer Nawal El Saadawi, he's also considering focusing on women's rights. His parents are still in Syria and he has tried in vain to get them out. “I miss them with all my heart and I will never forget what they've done for me. They've always believed in me and I hope I can continue fulfilling their dream.”
Master Bachelor
4 4 2 1
Looking back, he says he's not ashamed of what he's been through. “What hurts me is that when people hear the word refugee, they immediately jump to conclusions. To many people, a refugee means someone who's good for nothing if he's not a complete loser, he might be a terrorist. But the state of being a refu gee is only a temporary period before you can get back on your feet. I don't mind being a refugee, if only so I can pay back the debt to Belgian society.” Even though he's busy preparing for the start of the new academic year, he's already thinking of life after university. “Mahmoud Darwish, the Palestinian poet who lived in Syria, once said, 'We dream of a life that is a life'. My dream is to have a home to come back to after my lectures at the university, where I can sit down with my wife and kids and read something before we go to sleep. That's pretty much it.” ― H
Faculty of Economic and Social Sciences and Solvay Business School Faculty of Arts and Philosophy Faculty of Engineering Faculty of Science and Bio-engineering Sciences Faculty of Medicine and Pharmacy
De 25-jarige Basel Addoum was te arm om te vluchten en probeerde de oorlog in Syrië zodoende zo goed als mogelijk te negeren. Hij concentreerde zich op zijn studies aan de Universiteit van Aleppo, bracht zijn dagen door met het lezen van boeken van Thomas Hardy, Albert Camus en William Faulkner en werkte aan zijn thesis over postkoloniale literatuur. Maar het conflict dreigde hem uiteindelijk mee te sleuren en hij maakte de moeilijke keuze om alles en iedereen achter te laten. In september kan hij zijn literatuurstudies aan de VUB verderzetten, mede dankzij de inzet van een paar toegewijde professoren en het vluchtelingenprogramma.
VLUCHTELINGEN OP DE CAMPUS
"De uitdaging nu is om plaatsen te sluiten en tegelijk het patrimonium te behouden voor tijden van nood"
"30.000 bedden in zes maanden: Het was een hectische tijd" Michael Kegels, operationeel directeur van Fedasil, spreekt over de vluchtelingencrisis in Europa en België en over zijn studentenjaren als Antwerpenaar in Brussel. Tekst Hilke Andries Foto Saskia Vanderstichele
De vluchtelingencrisis spoelde in de herfst van 2015 als een golf over Europa en ook in ons land moesten er op korte tijd heel wat vluchtelingen opgevangen worden. Michael Kegels, operationeel directeur van Fedasil, creëerde samen met zijn team en de andere directies in zes maanden tijd 30.000 extra bedden, ongezien in de geschiedenis van de organisatie. “Het heeft heel erg veel energie gevergd en ik weet niet of ik dat nog eens zou willen doen, het was een stresseren de periode.” We ontmoeten Michael Kegels op een zonnig Brussels terrasje tussen
al zijn meetings door. Op dit ogenblik is het hoogtepunt van de vluchtelin genstorm al even voorbij en wordt er aan de afbouw gewerkt. Meer dan 10.000 plaatsen moeten dicht op zes maanden tijd. “Dat is ook 'du jamais vu'. De grote uitdaging nu is om plaatsen te sluiten maar om tegelij kertijd het patrimonium te behouden voor tijden van nood.” Al zeven jaar is hij operationeel directeur van Fedasil. “Die opvang crisis van de afgelopen herfst is wel heel erg zwaar geweest. Elke dag werden er tot 400 personen verdeeld over het hele land; om de twee-drie
dagen deed Fedasil een opvangcen trum open. Het was immens. Het nadeel ervan is dat je het als een heel persoonlijk engagement opneemt. Je zit steeds met het idee in je hoofd 'dit moet slagen, we moeten er geraken'. Het legt heel wat druk op een mens. Maar aan mijn job twijfel ik nooit, daarvoor boeit de materie mij te hard.” Het engagement en de betrokkenheid die je met jouw werk voor Fedasil demonstreert, zat dat al van jongs af in jou? “Ja, dat carrièregerichte, ambitieuze karakter heeft altijd al wel in mij HENRI HERFST 2016
23
VLUCHTELINGEN OP DE CAMPUS
gezeten. Ik ging als student ook bij de gemeenschappen ligt. Het gaat gaan en geschiedenis te studeren, vaak naar infoavonden van politici, dan vooral over alles wat te maken heb ik heel bewust gemaakt: ik heb debatteerde graag mee en had bij heeft met arbeid, huisvesting, voor een richting gekozen die me echt inburgering e.d.” Maar dat luik momenten ook wel een grote mond. boeit én ik wou naar een univ waar ik verloopt wel in samenspraak met niemand kende. In Gent had ik wel Ik had een uitgesproken eigen Countries of origin: Fedasil, leren we uit het gesprek met mening. Naast mijn job engageer ik vijftig man gekend, en had ik elke 107 from Syria Kegels: “Ik had vergaderingen met de me ook nog in een politieke partij in avond naar een kotfuif kunnen gaan. 30 from Iraq VDAB over de programma's die men De studententijd was voor mij be mijn dorp, waar ik de gemeente 17 from the gaat ontwikkelen en uitrollen om die langrijk om mijn zelfvertrouwen terug belangen behartig. Het gevoel dat je Palestinian Territory mensen te integreren naar job te winnen. Het is de plaats geweest je moet engageren in de maatschap 5 others opleiding en arbeidsmarkt toe. Op die waar ik mezelf heb kunnen bewijzen pij waarin je leeft, dat zal niet snel 8 different nationalities manier kwam ik bijvoorbeeld begin dit en waar ik terug een bevestiging veranderen vrees ik.” jaar ook in contact met Koen Van den kreeg van mijn zelfbeeld. Abbeele en Mohammad Salman, die Was geschiedenis een goede basis het programma van de VUB op Zo heb ik ook maar weinig van de voor jouw huidige job? poten hebben gezet om vluchtelingen VUB meegedragen. Ik zat bewust niet “Geschiedenis én een thesis over de snel en onbureaucratisch hun in een studentenbeweging. Maar ik middeleeuwen liggen niet meteen studies te laten (her)opnemen. heb wel een kadertje met de spreuk in de lijn van wat ik nu doe. (lacht) Echt een supermooi project.” van Poincaré ophangen thuis. Ik vind Daarna studeerde ik nog internatio nale politiek in Antwerpen. Nu, met de het een mooie basishouding.” ― H Hoe kijk je naar de toekomst? migratiestromen in een internationale context, heeft die studie mij geholpen “Met vertrouwen. In de hele crisis zag je verschillende projecten die als om zaken beter te begrijpen.” "Op een bepaald champignons uit de grond sprongen, moment is de De vluchtelingencrisis lijkt vooreerst vaak het initiatief van jonge mensen. universiteit ook achter de rug. De afbouw van de Je voelt dat er een enorme dynamiek een toetssteen centra is in volle gang. Wat zijn nu de heerst in de maatschappij. Dat is van wie je zelf uitdagingen op professioneel vlak? goed. Maar er is wel een groot gebrek bent. Hier won “De grote uitdaging is het toewerken aan coördinatie, tussen departemen ik zelfverfederaal en deChildren mijn Totalnaar een goed vervolg op de opvangMen ten maar ook tussen Women Unaccompanied trouwen terug" regio's. Wat je nu eigenlijk nodig hebt van de mensen in onze centra. Verder minors is een taskforce die verschillende is er heel het Europese luik waarbij zaken afstemt op elkaar, gaande hervestiging en het ondersteunen van tewerkstelling, integratie, tot van landen in moeilijkheden steeds onderwijs. Nu staan ze een beetje belangrijkere elementen worden. versnipperd naast elkaar, waardoor Bij Fedasil beheren wij twee in ternationale platformen en ik ben de kans bestaat dat we finaal deze voorzitter van een Europees netwerk, nieuwe Belgen niet goed opnemen in onze maatschappij. Met alle het European Platform of Reception The Migration Policy Institute published an gevolgen van dien.” Agencies (EPRA), dat Fedasil mee article by Michael heeft opgericht. Het is een forum Kegels on the European Als jonge Antwerpenaar kwam je waar de nationale administraties reception policy and hier studeren. Waarom koos je verantwoordelijk voor opvang sa its challenges: toen voor Brussel? menkomen. We zijn begonnen met vubtoday.be/articlevier landen en nu werken er al zestien “Al mijn vrienden gingen naar Leuven michael-kegels landen samen. Het doel is de aanpak of naar Gent en de filosofie van een van het vluchtelingen en asielbeleid vrije universiteit in Brussel sprak mij beter op elkaar af te stemmen, te wel aan. Ik heb wel nooit echt een europeaniseren. zwaar studentenleven gehad. Ik had Ondertussen gaat het verwerken al een redelijk warrig parcours in het van de nieuw aangekomen mensen middelbaar achter de rug. Ik heb drie natuurlijk verder. Onder Fedasil vond keer mijn vijfde middelbaar gedaan, onderbrenging en primaire verzorging qua warrigheid kan dat tellen. plaats. De integratie is het luik dat nu De keuze om naar de universiteit te
Arrivals of refugees in Belgium August-December 2015
27,916
24
14,593
HENRI HERFST 2016
3,638
7,264
2,421
27,916 Total
Arrivals of refugees
Count
in Belgium August-December 2015
14,593 Men
3,638 Women
7,264
To
2,421
Children
Unaccompanied minors
Country of origin Top 4 countries 8,027
Afghanistan
7,333 Iraq
6,875 Syria
23,157 Top 4
923
Somalia Source: department data&analyses Fedasil. http://fedasil.be/en/publications
Redelijk eigenzinnig Nadenken over Mens en Maatschappij Michael Kegels komt op 22 november spreken over noodopvang vubtoday.be/redelijk-eigenzinnig
Michael Kegels is Head of Operations at Fedasil, the federal agency for the reception of asylum seekers. During the height of the refugee crisis he and his team created an extra capacity of 30,000 beds in six months, an unprecedented feat in the history of the organisation. “It took an incredibly high amount of energy, it was an intense time.” Over the coming six months they have to reduce capacity by 10,000 beds: “the major challenge in doing so is to shut down centres and at the same time keep back-up patrimonium for times of crisis.” After a rather muddled trajectory in high school, Kegels very deliberately decided to study history and to do so at VUB: “I chose a major that really fascinated me and I wanted a university where I didn't know anyone.” Student party life was not really his cup of tea, but his time at VUB gave him back the confidence he had lost and Poincare's motto still adorns his wall at home today.
HENRI HERFST 2016
25
XXX
DE DENKPLEK VAN PROFESSOR IN DE CRIMINOLOGIE KRISTEL BEYENS Foto Saskia Vanderstichele
Altijd rechtdoor Wandelen aan zee is makkelijk, je loopt gewoon rechtdoor. De openheid van het landschap accentueert dit ideaal van de rechte lijn. Je moet niet nadenken, gewoon stappen. Ik stap altijd heel goed door. Ik raak in een soort trance. Het ritme van de lichaams beweging in combinatie met de zilte lucht geeft me inspiratie. Geen internet geeft rust, maar‌. Zo bedacht ik tijdens een van mijn wandelingen dat gedetineerden worden afgesloten van internet, en dat dit vooral voor de jongere gevangenen een groot gemis is. Daarom doe ik nu onderzoek naar digitaliseringsinitiatieven in de gevangenis en de effecten ervan op het leven in en na de gevangenis.
EN
Where do our professors think? We asked Kristel Beyens, Professor in Criminology Where do you think? Let us know: today@vub.ac.be
26
HENRI HERFST 2016
"Het ritme van de lichaamsbeweging met de zilte lucht geeft me inspiratie"
HENRI HERFST 2016
27
28
HENRI HERFST 2016
RESEARCH UNCOVERED
Gert Desmet (left) and Wim De Malsche (right) complement each other perfectly, but like to collide just as much.
"When we brainstorm together, things get really wild!" Research group Chemical Engineering (CHIS) receives two major ERC grants in one year Text Jozefien De MarrĂŠe Photo Saskia Vanderstichele
HENRI HERFST 2016
29
RESEARCH UNCOVERED
“Molecules have to be separated first before you can identify them.” Director of the research group Chemical Engineering (CHIS), professor Gert Desmet (49), explains the field in which he has just won a prestigious European Research Council (ERC) Advanced Grant the production of nano-structured materials for, amongst others, molecular separation techniques. Separate and distinct in his own way, one of Desmet's protégés - professor Wim De Malsche (38) - basks in the glow of his own ERC Starting Grant in his office down the hallway. For a team to reach such a pinnacle once would be cause enough for major celebration – twice is defying the odds. Desmet and De Malsche complement each other perfectly, but like to collide just as much. We converse with two grant winners about dancing molecules, impressive ERC wins, wild ideas and why they love nothing more than being contradicted. "We at CHIS have a culture of wild ideas and thinking outside the box."
Flashback to June 2004: VUB bioen gineering master's student Wim De Malsche is showing his displeasure at the level of some of professor Gert Desmet's exam questions by answering them very succinctly. But this merely provokes "You must prove Desmet to think, "I need that you possess this guy on my PhD team!" enough boldness Twelve years down the line, and curiosity to and many groundbreaking leave your comfort publications later, they still zone and to take challenge each other on a the leap into daily basis but, above all, another field" they constitute a first-class Wim De Malsche team. “When I have an idea that requires micro technol ogy, Wim immediately knows which equipment and processes are needed. If he is stuck on a profound theoretical problem, I might be able to offer advice,” Desmet says. Separate & control In the chemical industry the separa tion of molecules is considered a crucial phase in the production process and in quality control. One of these separation processes, chromatography, plays a vital role in the biosciences and its impor tance will only increase thanks to the
30
HENRI HERFST 2016
growing interest in cleaner production processes and sustainable energy use. Both Desmet and De Malsche study the separation of different types of molecules but the overlap in their respective research areas is, in fact, small. In the incubation of new concepts and applications, Desmet is focused more on theoretical aspects, whereas De Malsche likes to find applications for his ideas. Their research has applications in the pharmaceutical industry and in antidoping investigations, but also increasingly in fundamental biological research, in which current separation techniques are inadequate. In the human body hundreds of thousands of molecules are constantly actively involved in numerous biochemical processes. To fully understand these, scientists use high performance liq uid chromatography (see insert p.32) to identify the main molecules. They are currently capable of detecting 10,000 molecules, a mere fraction of the multiple hundreds of thousands that are active in the body. It goes without saying that for a large num ber of biochemical processes they are still sailing blind.
Stir & forge The discovery of all these mysterious molecules demands a radically new approach to liquid chromatography. Desmet elaborates: “Disorder is the number one enemy of a clean separation. Thanks to 'perfect order' we should, however, be able to separate the 10,000 molecules and discover what is happening in a cell. Different types of molecules have to be separated first, before detectors can discern between them.” With his ERC project Printpack he will therefore develop a manufac turing technique to produce new materials that are precisely struc tured. Billions of microscopic building blocks the size of a few micrometres are to be "forged" together over very large areas, with the precision of a few dozen nanometres. “Since these length scales are so difficult to attain, engineering at this scale to create new materials constitutes a beautiful challenge.” Desmet won his Advanced Grant only the second in VUB's history - with his first submis sion, and last year leading trade jour nal The Analytical Scientist named him among "the 20 most influential
in this. Think of a sugar cube that needs a long time to fully dissolve in a cup of tea. Stirring speeds that process up.” De Malsche conceived a method to expedite the mass trans port of molecules by "stirring" them, utilising induced liquid streams and electrochemical effects to do so. Leaping & dreaming Desmet advises his peers with ERC ambitions to, above all, dream big: “Think long and hard about your ultimate personal, academic dream your moonshot. That is ultimately what ERC is all about. In a smaller university there is not a lot of time to dream big for long periods, so usually that is what I use vacations for.”
people in the world of analytical sciences". Desmet and De Malsche founded a spinoff company called PharmaFluidics and De Malsche works with compa ERC GRANTS AT VUB Starting Grants nies like Procter & Gamble • Up to €1.5 million and Umicore. Finally there • Up to 5 years is his ERC project EVOD IS, 2010: Ivan Markovsky a completely new subject 2013: Mathieu Vinken, that De Malsche likes to call Nathalie Vermeulen, Bram Vanderborght "stirring on microscale".
2014: Stijn Buitink 2015: Frederik Buylaert, Luc Baeyens, Wim De Malsche 2016: Dave De Ruyscher Consolidator Grants • Up to €2 million • Up to 5 years 2011: Bart De Boer 2013: Peter Schelkens 2014: Han Remaut Advanced Grants • Up to €2.5 million • Up to 5 years 2012: Johan Schoukens 2015: Gert Desmet
More information ELO (R&D): vub.ac.be/en/ research/policy/ europeanresearch
“Molecules in a liquid are always pushing against one another. That is how they move, like dancers following a random path for a whole evening. In order to separate molecules through chromatography, however, they need to be caught on a surface. Accelerated mass transport of molecules is not hard to perform, but doing so in a favourable way is. Diffusion, the process whereby mole cules distribute themselves from a high to a low con centration, is a major limiter
His ERC project is the result of 10 summers of fantasising about the ultimate breakthrough in his field. Writing the proposal forced him to truly, and in great detail, ponder upon the realisation of that dream, something Desmet describes as “a scientifically enriching exercise that compels you to innovate”. A multi disciplinary approach proved crucial in that respect what is currently possible in other areas and which techniques do other colleagues use? De Malsche concurs: “You must look at completely different fields, leave your comfort zone. The challenge lies in doing so in a credible way. Around 80% of my project deals with electro chemistry, a field I knew nothing about. I studied for months to earn credibility with the electrochemists on the ERC panel. You must prove that you possess enough boldness and curiosity to take the leap into another field.” Both academics took that leap immediately after their PhD defences. Desmet went from mixing in bio reactors into chromatography. De Malsche expanded his interests into micro reactor engineering. His staff mobility at the Yellow Research MESA+ Institute for Nanotechnology
in Enschede, the Danish Technical University in Copenhagen and a postdoc at Imec also proved to be a valuable ERC quality. Eliminate & find perspective When Desmet learned the Advanced Grant deadline had been brought for ward from September to June 2015, he was a little rattled. In the scarce spare time he had outside his "normal work" between January and April, all he did was contemplate. “When I start writing too soon, I lose myself in details.” That's why he didn"t have a lot on paper when, in early May, the Yellow Research training and consul tancy firm Yellow Research reviewed his proposal, coolly noting that there would be another call next year. But Desmet buckled down in those final three weeks and incessantly wrote, rewrote and eliminated. “I wrote 60 pages to eventually reduce that down to the final 15,” he recalls. He had just sat down for a bioengineering department meeting when the first congratulatory emails concealed the official ERC mail in his inbox. After finally reading and re-reading the original email, he banged his fists on the table and euphorically exclaimed: “I've got it!” Unlike Desmet, De Malsche was not successful in his first attempt and had to resubmit it. “I didn't change the essence of the project, but I described it in a more general and more understandable way. ERC panel members in the first round are often from a totally different scientific domain.” When De Malsche finally received his confirmation his eyes focused on a particular sentence at the bottom of his email: 'This message can in no way be construed as a formal confirmation of the awarding of the scholarship'. “What was I to do with that message? I had to convince myself for weeks that I had the scholarship!”
HENRI HERFST 2016
31
RESEARCH UNCOVERED
"De Malsche uses silicon chips with micro-separation channels to maximize separation"
Liquid chromatography Liquid chromatography is a separation technique on a very small or analytical scale. A mixture of different chemical components is inserted into a carrier fluid that flows through a separation column. The chemical components in the mixture are separated from each other thanks to their differing attractive forces. The applications are divergent: dissection of blood and urine samples, dissection of fuels, control of medicine for impurities… CHIS strives to continuously develop more efficient analytical chromatography systems through ever-improving separation techniques: ultra-high pressure chromatography, high temperature chromatography and multidimensional chromatography. vubchemicalengineering.be
Twee European Research Council (ERC)-beurzen in één jaar tijd: weinig onderzoeksgroepen doen het CHIS, Chemical Engineering, na. Prof. Gert Desmet en prof. Wim De Malsche zijn sinds kort eigenaars van respectievelijk een ERC Advanced Grant (€ 2,5 miljoen) en een Starting Grant (€ 1,5 miljoen). Ze bestuderen de scheiding van verschillende soorten moleculen: Desmet wil met zijn beurs een fabricagetechnologie ontwikkelen om nieuwe materialen te maken die heel precies gestructureerd zijn, De Malsche focust op een innovatieve manier om massatransport van moleculen te versnellen. Waarom nét CHIS die twee grants heeft binnengehaald? Beiden loven de CHIS-cultuur van "wilde ideeën" die zelfs studenten toelaat om mee te denken maar vooral ook om tegen te werken. “Als ze ondanks hun beperkte ervaring toch al tegen ons in kunnen gaan, moeten het wel straffe studenten zijn en die hebben we nodig!”
32
HENRI HERFST 2016
They both agree that without a mas Why did CHIS rake in two ERC sive amount of preparation, there is no grants? chance of success. What does that en “Because creativity has always been tail? Desmet praises the European Liai held in the highest regard here! We son Office (ELO) at VUB, who provided have a culture of wild ideas and him with previously awarded ERC pro thinking outside the box.” Desmet posals in various fields that he gladly attributes that creativity mostly thumbed through because “every to the founder of the research proposal I read taught me something”. group the man dreaded among Just as important were the moral sup students, Samuel Wajc. He stood port and critical feedback he got from out by preferring creative ideas over ELO, as well as the workshops given by expensive equipment in the under Yellow Research. “Although you must funded early years of VUB. Wajc's also put the many recommendations successor, Gino in perspective. Always put the science Baron, continued "ERC is all about first and select your own accents.” down the creative thinking long and Both professors advise others to path and he in turn hard about your constantly test their ideas with peers handed the reins to ultimate personal, - from both within their own field and Desmet in 2008. academic dream outside it during the writing process. “You cannot teach your moon-shot" “Applying for an ERC grant by yourself, such creativity, Gert Desmet at your own desk, is just not possible,” but you can recruit according to Desmet. “Find people that based on it. Re are very critical of your proposal”, he cently graduated suggests, pointing at De Malsche. employees are encouraged to think along with us Collaborate & contradict and contradict us from the getgo, Any research group that gets an ERC because it keeps us alert. They grant is elated, but one that receives need to have the guts to go against two major scholarships bursts with us, we have no use for 'yaysayers'. joy. CHIS will now be able to expand Such interaction is only possible its staff list dramatically. Over the with top students, as criticising past 10 to 15 years the group has your boss is not easy. If they are already doubled in size from 20 to 40 able to contradict us, despite their team members. But in the last few lack of experience, they are made years there hasn't been much room of the right stuff.” De Malsche is for expansion, so the grants come at living proof of this. “When I started a welcome time. Both professors also working at CHIS, I constantly disa hope it will provide them with more greed with everyone. My ambition opportunities to brainstorm together. to get a PhD only grew from those “When the two of us get together to discussions, for example with Gert. brainstorm, things get really wild! Eventually you learn to meet each Wim generally has even crazier other halfway.” Desmet agrees: ideas than me, and that's saying “It is the only way forward!” ― H something.”
VUB DIGEST
VUB2020 POOL RENOVATION In light of VUB's major development project VUB2020, this summer saw the closure of the swimming pool. Work has already started with the demolition of the blue student housing units to make room for the brand new instruc tion pool, which aims to become the most sustainable pool in Brussels. A compact building with a high perfor mance energetic shell, recuperation of water from filters, heat recovery through heat pumps, high perfor mance ventilation, etc.
The new double pool will open to the public at the start of the academic year 20172018. During construction other sports facilities, BasicFit and "t Complex will stay open. www.vub2020.be Buy a swimming pool tile and immortalise your name! We have almost raised €8 million for the swimming pool project. You too can help us reach our goal: buy a tile with your name on it! Find out how at www.vubfoundation.be/zwembad
Kids summer camps at VUB Happy parents and kids with their bellies full! The VUB restaurant focused on child friendliness during summer break.Special menu choices and tray strollers were definitely a hit during lunch breaks of the traditional VUB summer camps. Summer camps: www.ideekids.be
40 years of VUBIS: From VUB to the world Forty years ago VUB started its VUBIS project. What started out as a bold, but local initiative for automating library systems turned into a standard that is being used in 300 libraries in 19 countries worldwide. vubtoday/40jaar-vubis
34
HENRI HERFST 2016
Reuters Europe's Most Innovative Universities Ranking VUB ranks 50th Reuters: “All the universities ranked in the Europe Top 100 count among the world's best. They produce original research, create useful technology and stimulate the global economy.”
VUB Career Center launches interactive jobs platform The VUB Career Center recently launched a brand new jobs platform. Thanks to intensive collabora tion with Jobat Media the new recruitment platform brings together job seekers and employers in a more targeted way. The platform is now also mobile and sharing offers is easy through LinkedIn and Twitter. vub.ac.be/careercenter
VUB DIGEST
VUB Social FOLLUW US @VUBRUSSEL VUB @VUBrussel · 24 augustus 2016 VUB werkt samen met andere universiteiten aan manier om groene energie op te slaan | http://bit.ly/2bhjfii | #VUBtoday
VUB @VUBrussel · 23 augustus 2016 Dat ze aan de VUB komen studeren staat vast, wat ze hier komen studeren ontdek je deze week op Instagram. Ga dus vlug een kijkje nemen op onze account (@vubrussel). Ook zin om aan de VUB te studeren? Start dan snel je inschrijving via http://bit.ly/2bblyND
From left: Robert De Jaegere, Els Witte, Benjamin Van Camp, Bart De Schutter, Sylvain Loccufier and Paul De Knop
Honoray rectors in historic campus visit On June 17 we saw history in action at VUB, when historian Jimmy Koppen brought together nearly all living VUB rectors for an extensive panel interview. The reason for the unique gathering was the second part of the trilogy “Bouwen aan de Vrije Universiteit Brussel” (Building the VUB). Find out what the dignitaries and many other interviewees have to say in the book that will hit shelves around the turn of the year.
VUB @VUBrussel · 1 juli 2016 Ready for the Olympics? Our 7 VUB athletes are. Read all about it on VUBtoday.be VUB @VUBrussel · 29 juni 2016 Elsene heeft er een schepen voor universiteiten bij! ow.ly/q4sd301KhgR | We kijken al uit naar de samenwerking UZBrussel @UZBrussel · 26 juni 2016 #UZBrussel begeleidt patiënten die
VUB's first English-language bachelor programme: Social Sciences Together with Ghent University, VUB has launched its first Englishlanguage bachelor programme, Social Sciences. The programme combines subjects from political science, sociology and communi cation studies to build a deep understanding of today's societies, with a special focus on Brussels and the European Union. So far this new programme has been a real success with more than 50 enrolled new students in the inaugural year. www.vub.ac.be/social-sciences
betalingsmoeilijkheden hebben met afbetaling van hun factuur. #sociaalziekenhuis
INSTAGEM
VUB @VUBrussel · 29 juni 2016
30 new VUB Fellows appointed
Langdurige uitwisselingen voor studenten naar Turkije on hold: ow.ly/bAUM302zOmQ | #vubtoday VUB @VUBrussel · 3 juni 2016 VUB spinoff Double Pass trekt naar China (via @tijd) | ow.ly/XXqg300SFaZ | Belgen bouwen voetbalscholen in China VUB @VUBrussel · 1 juli 2016 De teerling is geworpen: een versterkte identiteit, andere kleuren en een nieuw logo. Niemand zal nog naast de VUB kunnen kijken #WeAreVUB Onze 8 VUBstudenten in Lubumbashi hebben het nog steeds naar hun zin in Congo. Deze week toont Nelly, student sociologie, je wat ze daar zoal doen in het kader van "Generation under construction". Volg hun avonturen op Instagram (@VUBrussel).
On June 16 VUB announced the names of 30 new Fellows, bringing the total to 79 Fellows and 23 Honorary Fellows. The ceremony was held at Brussels city hall. vubtoday.be/photos-fellows vub.ac.be/fellowship HENRI HERFST 2016
35
AFSCHEIDNEMEND RECTOR PAUL DE KNOP OVER ZIJN NIEUWE BEGIN
"Ik hoef geen standbeeld of een gebouw op mijn naam" Na acht jaar aan het hoofd van de VUB gaat rector Paul De Knop weer aan de slag als professor van zijn alma mater. Aan de vooravond van zijn afscheid polst professor klinische psychologie Elke Van Hoof naar de gemoedstoestand van de rector. 'Ik kan me perfect ondergeschikt maken, let maar op.' Tekst Sue Somers Foto Saskia Vanderstichele
Rector Paul De Knop is niet de man van de grote emoties. Zijn naderende afscheid stemt hem niet bijzonder ongelukkig, al lijkt hij het moeilijk te hebben met het lossen van de rol. Op onze vraag onderwerpt De Knop zich aan een coachingsessie met professor in de klinische psychologie Elke Van Hoof. Zij is gespecialiseerd in stress en burnout en begeleidt in haar praktijk ook CEO's van bedrijven in de zoektocht naar hun nieuwe rol – binnen of buiten het bedrijf. ElkE Van Hoof: "U staat voor een grote verandering: van een unieke positie aan de universiteit verhuist u terug naar een job als professor. Hoe voelt u zich bij die verschuiving?” Paul DE knoP: “Prima. Of word ik nu verondersteld 'slecht' te antwoorden? Er is een spreekwoord dat zegt dat je een job beter te vroeg verlaat omdat je anders riskeert te lang te blijven. Ik ben wel erg tevreden met mijn opvol ger. Als communicatiewetenschapper is Caroline Pauwels de juiste persoon. Veel draait tegenwoordig rond com municatie – mijn collega in Leuven bewijst dat elke dag.” Van Hoof: “In de wandelgangen is te horen dat u minder enthousiast overkomt.” DE knoP: “Is dit zo? Het is natuurlijk een rare periode. Op de VRT heeft
36
HENRI HERFST 2016
men het al over de 'nieuwe rector van de VUB', maar sorry: dat is pas vanaf september. Ik til daar niet aan, maar ondertussen komt men wel mijn bureau opmeten en leeghalen omdat mijn opvolger het helemaal anders wil inrichten. Het moeilijke is dat je over sommige dossiers niet meer geïnfor meerd of geraadpleegd wordt, hoewel ik nog steeds rector ben. Caroline is wel verkozen maar kent de dossiers nog niet ten gronde en daar maakt men misbruik van. Politici willen haar spreken over rationalisering, iets waar ik mij acht jaar lang tegen heb verzet. Ik ben ook aan het onderhandelen om van de kazernes aan de Generaal Jacqueslaan een nieuwe, internati onale studentensite te maken. Het gewest wil eigenaar worden van de gebouwen, maar dat zie ik niet zitten. Plots word je niet meer uitgenodigd voor de gesprekken daarover en is het aan de rector elect om de toekomst te bepalen.” Van Hoof: “In hoeverre werd u door de VUB voorbereid op de toekomst?” DE knoP: “Totaal niet. Maar ik loop al lang genoeg mee om te beseffen dat aan alles een einde komt. Eigenlijk heb ik een luxeprobleem. Ik heb tal van externe vragen gehad. Er was een aanbod van een bevrien de Vlaamse universiteit. Ik ben zelfs
gevraagd om vicerector aan de VUB te worden, maar dat ga ik niet doen. Daarvoor ken "Over sommige ik mezelf te goed. dossiers word je Ik wil niet in de weg niet meer lopen, maar mezelf geïnformeerd of opstellen als een opa geraadpleegd" die zijn kleinkinderen wijsheid bijbrengt.” Van Hoof: “Wat gaat u precies doen?” DE knoP: “Ik sta halftijds ter beschik king van de nieuwe rector om onder andere de VUB te vertegenwoordigen bij het FWO en het GO! en de grote bouwwerven van de universiteit op te volgen. Er moet nog geld worden
At the start of the new academic year, rector Paul De Knop will hand over the reins to his successor, Caroline Pauwels. De Knop will return to being a professor, but his time will mostly be taken up with the various construction projects on campus. “I don't need a statue or building in my name," says Paul De Knop to prof. Elke Van Hoof, clinical psychologist, as his term draws to a close. Still, he can feel satisfied about what he has accomplished during his tenure. “I was more of a manager-rector than a scientistrector," he says. "I was the first to introduce a strategic plan for the university, and imposed critical performance indicators on all the faculties.” When he took office there was talk of VUB merging with Ghent University. De Knop is proud of having fended off that scenario. And most of all, he is proud of the rekindled VUB spirit. “We used to wallow in our position of underdog. Now we're back, stronger than ever.”
gevonden, er moeten nog politieke akkoorden worden gesloten, externe partners worden gezocht. Daaren boven ga ik ook nog tien procent lesgeven – sportsociologie en sportmanagement – en doctoraten begeleiden. Dat heb ik de laatste acht jaar wel gemist.” Van Hoof: “Voelt het als een demotie als men uw bureau komt opmeten en u ook letterlijk een stap opzij moet zetten?” DE knoP: “Maar het ís een demotie: mijn salaris gaat naar beneden. Bo vendien moet ik mijn auto, secreta resse én chauffeur inleveren. Toch zie ik de stap naar beneden niet als iets
negatiefs. Het is de logica zelve.” Van Hoof: “Wat waren uw verwach tingen bij het begin? Heeft u alles kunnen verwezenlijken?” DE knoP: “Niet alles maar toch veel. Ik ben een sportman, ik ga altijd voor resultaat – ik ga niet de Mont Ventoux beklimmen om halverwege af te ha ken. Het eerste wat ik heb ingevoerd is een strategisch plan en voor elke dienst en faculteit KPI's, kritieke pres tatieindicatoren. Daar hadden ze op de raad van bestuur nog nooit van ge hoord. Toen ik over dashboards sprak, hoorden ze het in Keulen donderen. Ik was een managerrector, veeleer dan een wetenschapperrector.
Aanvankelijk was er sprake van dat de VUB zou fuseren met de Universi teit Gent, maar ik ben er trots op dat we onze bestaanszekerheid hebben weten veilig te stellen en dat we in zeven jaar tijd gestegen zijn met 5.000 studenten. Onze publicaties zijn verdubbeld, het onderzoeksbudget is toegenomen. Straks krijgen we ook weer geld bij, maar dat ga ik niet meer meemaken.” Van Hoof: “U zegt dat u geen wedstrijd aanvangt als u niet zeker weet dat u die kan winnen. Wat als er straks dossiers op tafel komen waarvan de nieuwe rector zegt dat ze die niet de moeite vindt en dat u HENRI HERFST 2016
37
De Knop in het kort Mooiste herinnering? “De eredoctoraten van Kim Clijsters, Olaf Koss en Eddy Merckx, de vlag van de VUB op de Mount Everest.” Meest trots op? “Dat er opnieuw een spirit is aan de VUB. Vroeger waren wij Calimero, de universiteit waarvan sommigen vonden dat ze palliatieve zorg nodig had. Nu staan we er weer.” Het ergste dat ze over u kunnen zeggen? “Eindelijk zijn we van hem af.” Een dossier dat u beter anders had aangepakt? “Bij de lancering van het nieuwe logo – een terugkeer naar het oranje, wit en blauw van onze oprichters, de liberale geuzen – zou ik de studenten sneller betrokken hebben. Ik zou ook sneller de sociale media inschakelen."
"Ik loop al lang genoeg mee om te beseffen dat aan alles een einde komt"
dus halverwege de Mont Ventoux zal moeten terugkeren?” DE knoP: “Dan stort ik mij op iets anders. Het gaat niet om mij, ik ben niet belangrijk. Ik kan me als individu perfect ondergeschikt maken aan de organisatie, let maar op.” Van Hoof: “U heeft veel gedaan voor de VUB, de nieuwe gebouwen gaan dat belichamen. Heeft u het gevoel dat de universiteit u dankbaar is?” DE knoP: “Dat ervaar ik elke keer als ik naar afstudeer en openingsceremo nies ga, waar ik de VUBspirit en het aanwezige draagvlak duidelijk merk. Maar ik hoef geen standbeeld of een gebouw op mijn naam.”
38
HENRI HERFST 2016
Van Hoof: “Wat gaat u doen op uw laatste dag als rector?” DE knoP: “Op 27 september, de dag dat het academiejaar aan de VUB start, zal mijn functie ceremonieel worden overdragen. Ik zal naar de
receptie gaan en daarna met de voorzitter van de raad van bestuur gaan eten. Op 28 september vertrek ik op vakantie. Waar naartoe weet ik nog niet, dat moet ik nog met mijn echtgenote bespreken.” — H
VUB ORKEST
"De Gedachten zijn Vrij" VUBorkest pakt uit met vurige concertenreeks
Het Symfonisch Orkest van de Vrije Universiteit Brussel brengt deze herfst met zijn concertreeks "brandend" weer een verrassend en gevarieerd programma naar concertzalen in heel Vlaanderen.
Hoogtepunt is de door Guy Cuyvers speciaal gecomponeerde hymne "De Gedachten zijn Vrij". Hij creëerde het muziekstuk naar aanleiding van het 45-jarige bestaan van deMens. nu. “Het beloven vurig vlammende concerten te worden”, verzekert harpiste en studente Julie Saerens.
VUBorkest
The university's Symphony Orchestra members have prepared a series of passionate concerts for this season, starting in November. The theme of the concerts is “burning”, and the highlight is Thoughts are Free, a piece composed specially for the orchestra. Order your ticket via www.vub.ac.be/vuborkest
o.l.v. Jurgen Wayenberg
brandend
S o lis t : B rec h t Ad riaen s s en s (ba sdru m) W o o rd : I n g rid V an ru t t en Olympic Spirit | John Willia ms Ouverture De Toverfluit | Wolfgang A. Mozart De Gedachten zijn Vrij | Gu y Cu y v e rs Henry VIII, three dances | Edward German Concerto for Bass Drum | Gabriel Prokofiev The Godfather | Nino Rota The Fellowship of The Ring | Howard Shore
Info en reservatie (vanaf oktober):
www.vub.ac.be/vuborkest concerten@vub.ac.be “In een orkest spelen is een combinatie van zowel opperste concentratie als puur genieten.” – Julie Saerens, harpiste en studente Geneeskunde
Tickets € 10 / € 5 (kassa € 12 / € 7) GENK - zondag 13 november - 15u CC C-Mine, Wilde Kastanjelaan 11 ANTWERPEN - zaterdag 19 november - 20u Zuiderpershuis, Waalse Kaai 14
BRUSSEL - zondag 20 november - 15u
AULA VUB Etterbeek, Pleinlaan toegang 13
BREDENE - zaterdag 3 december - 20u
Eventcentrum Staf Versluys, Kapelstraat 76
GENT - zondag 4 december - 15u De Bijloke, Jozef Kluyskensstraat 2 Concerten in het kader van de viering 45 jaar deMens.nu (U.V.V.) met steun en/of medewerking van het Masereelfonds, de Humanistisch-Vrijzinnige Vereniging, het Vermeylenfonds, het Willemsfonds, Huizen van deMens, Geuzenhuis Gent, Vrijzinnig Antwerps Trefpunt, Vrijzinnige Dienst Universiteit Antwerpen, Grijze Geuzen, Vriendenkring De Bredense Fakkel, Genkse Humanisten, Vrijzinnig Limburg, Erasmushogeschool Brussel, UZBrussel, Vriendenkring Personeel VUB/EhB/UZBrussel, Dienst Cultuur VUB, Oud-studentenbond VUB, Uitstraling Permanente Vorming vzw.
SPOT ON
Successful young researchers Tine Torbeyns Tine Torbeyns, PhD student at the Department of Human Physiology and Sports Medicine, was a finalist of the ECSS Young Investigators Award 2016 at the European College of Sport Sciences in Vienna, with her presentation “Cycling on a Bike Desk Positively Influences Cognitive Performance and Brain Activity”. ECSS established the award to promote junior scientists and foster stateoftheart research in the field of sport science.
Svetlana Grosu Svetlana Grosu, engineer at the BruBotics Robotics & Multibody Mechanics research group, is one of the winners of the 2016 Simulating Reality Contest by MSC Software, with her work on humanrobot cosimulation. The contest aims to highlight the role of simulation software technology in engineering. www.brubotics.eu
vubtoday.be/ecss
Yunfeng Nie PhD Student Yunfeng Nie of the BPHOT Brussels Photonics Team won the Michael Kidger Memorial Scholarship award 2016 at the British Optical Design Meeting (UKODM) in September. She won the award for her research in new design algorithm for special freeform imaging systems. The accolade rewards promising students in optical design. www.kidger.com
TENA PhD students Saskia Demulder and Sybille Driezen Last May Saskia Demulder was one of the winners of the Belgian Physical Society's annual prize for best master thesis for her work “Integrability in the Ads/CFT correspondence: deformation and integrable interpolations”. Both Demulder and another winner, Sibylle Driezen, who studied at the University of Antwerp, are currently PhD students in the Research Group Theoretical Particle Physics (TENA). vubtoday.be/theoretical-particle-physics
Other successes
VECO –course honoured The Vesalius College Honours course Newsworthy.eu won second price in the worldwide Peer 2 Peer: Challenging Extremism competition organised by the US State Department. The course aims to challenge extremism by providing source-verified news articles and outreach programmes designed to teach source verification skills. vubtoday.be/p2p-challenging-extremism
Viscountess Valine de Spoelberch prize for Ann Massie and Ilse Smolders In May, the Queen Elisabeth Medical Foundation for Neurosciences awarded its €100,000 Viscountess Valine de Spoelberch prize to professors Ann Massie and Ilse Smolders for their groundbreaking research on treatments for Parkinson's disease. Loss of nerve cells, mainly caused by overproduction of glutamate, a neurotransmitter is one of the symptoms of Parkinson's. Massie and Smolders have discovered the role cystine/glutamate antiporter system xc plays in this. vubtoday.be/gske-uitreiking
40
HENRI HERFST 2016
Gertjie laat zien waar het echt om draait
Gertjie is borstkankerpatiënte én actrice. In zeven aangrijpende filmscènes herbeleeft ze haar eigen zorgproces. “Erg confronterend”, zegt ze daar zelf over in de ‘making of’. Het UZ Brussel geeft daarmee de zorg een gezicht in zijn jaarverslag 2015. Weer een zeer actief jaar waarin werd verder gebouwd aan grondige vernieuwing. Gertjie laat zien wat niet in grafieken te vatten is. En waar het echt om draait.
Gertjie deelt haar verhaal, deel jij dat van haar?
Ga naar http://jaarverslag2015.uzbrussel.be
Kijk & Lees: Jaarverslag 2015 UZ Brussel
Universitair Ziekenhuis Brussel – Brussels Health Campus – Laarbeeklaan 101 – 1090 Jette
XXX B-SPOT
"I was surprised to learn Brussels had its own harbour" A visit to the Brussels Royal Yacht Club with new rector Caroline Pauwels Text Lies Feron Photo Saskia Vanderstichele
42
HENRI HERFST 2016
B-SPOT
“The Kunstberg is a calm place in a city that"s constantly on the move”
HENRI HERFST 2016
43
The start of the new academic year also marks the dawn of Caroline Pauwels' new role as rector. A professor in communication sciences, one of her main goals is to strengthen the university's bond with Brussels. One of her favourite spots in the city is the Brussels Royal Yacht Club. "To see boats set sail for the deep blue sea… There is always this implicit sense of adventure."
We meet rector Caroline Pauwels at the Brussels Royal Yacht Club, or BRYC, tucked beneath the Van Praet bridge at the back of the Laken royal domain, in the early hours of a sultry summer evening. “I come from the Waasland region, and for years the A12 was my ap proach to Brussels and VUB. And it's a beautiful approach, winding past the Atomium, the Chinese Pavilion and the Japanese Tower. At the Van Praet bridge, you suddenly spot sailing boats. Then you drive up the hill on to the stately Lambermont Avenue with its magnificent houses, and the Josaphat Park – still one of Brussels' most beautiful parks – on your right. On and on it goes, until you reach VUB. Of course you're intrigued when this
44
HENRI HERFST 2016
is how you enter Brussels; it's such a mix. You're struck by the beauty of it all, the greenery and, yes, even the water. I was surprised at first to learn Brussels had its own harbour.” Industrial romance The sea couldn't seem further away than it does here at the BRYC, looking out over the industrial sites along the canal, and right across from the NederOverHeembeek incinerator. That is, until you catch it – the briny smell of the sea. A whole other feeling washes over you, reminiscent of holidays, transporting you to the Côte d'Azur. An exaggeration, of course, but there's no doubt the mood shifts, as the moored hulls and masts bathing in the sunlight imbue the canal with
a particular atmosphere. “To see boats leave the port, to see them set sail for the deep blue sea… There is always this implicit sense of promise, of adventure. 'Partir', as Alechinksy wrote on his painting of a boat setting out to sea.” Our conversation turns to the port as we walk along the quay that sepa rates the canal from the harbour. “BRYC is a winter harbour,” Pauwels explains. “Boats set out to Ostend, Zeebrugge, Breskens and the like during the spring, and they return in October – "the big return". They put out to sea and return in convoys; it's a collective movement. In summer, their places are taken by visitors from around the world.”
"A city needs water. That's why the development of the canal area is a necessary step"
B-SPOT
As is evidenced when we meet a pair of Dutch boat owners, out enjoying the sun. We ask if we can use their boat as the backdrop to our photo shoot, and Pauwels launches into conversation with them, as they lament how dirty it used to be around these parts. It brings us on to urban development. Pauwels: “A city needs water, in my opinion. The arrival and departure of boats contributes to a city's wellbeing in a very particu lar way. They unite city and nature, and establish a connection with the sea. That's why the development of the canal area is such a necessary step, one that projects this maritime feeling into the city. Brussel Bad, Tour & Taxis, the arrival of the new Mima museum – all these things are taking place along the canal and together they've given a new lease of life to a longneglected neighbourhood. You can have a wonderful time cycling along the canal today. It's something that fills me with joy and makes me proud of this rather unknown and unloved part of Brussels.” High society At the heart of that somewhat forlorn part of Brussels, the BRYC used to function as a gathering place for the local beau monde, famous for the lavish parties hosted at the clubhouse. As with so many other Brussels urban projects, Leopold II was the force be hind the harbour's construction. The canal had already been widened at his request, meaning more and more yachts found their way to Brussels. And he bought a yacht himself – the Alberta. He wanted to dock it in front
of the palace and ordered the con struction of a dockyard off the royal domain, as well as a tunnel leading to it from the palace. Leopold died in 1909, before workers were able to bring the Alberta to Brussels, but the entrance to the tunnel remains visible to this day. The royal family donated the docking ground destined for the Alberta to the Brussels Yacht Club, established in 1906 by a handful of fervent sailors who had long dreamed of a Brussels marina. When the BYC came under the patronage of Albert I a couple of years later, the BRYC was born. The beautiful Art Deco clubhouse was built in 1936, after fire consumed the first incarnation. Pauwels learned about the harbour through friends and has attended many parties there, both with mem bers of her research group and with private acquaintances. “The beautiful clubhouse, with its mahogany boat interior, the terrace and the view over the docked craft – it's such a surpri sing because unexpected setting for parties and meetings.” The clubhouse interior is a veritable maritime legacy. The wooden floors were lifted from the Erin, a sailing yacht owned by the tea magnate Sir Thomas Lipton, while the panelling and other elements were recovered from the Princesse MarieJosé and Prince Léopold ferries. The leather and wood benches are relics of ferries that once travelled between Ostend and Dover in the mid20th century.
New audience Today, the BRYC draws a diverse crowd. We meet alumnus Nicolas Joschko, directorgeneral of the Regional Development Agency for the BrusselsCapital Region (citydev. brussels), and one of the driving forces behind Zinneke. Brussels, a non-profit association that's passionate about sailing and makes its boats available for a range of activities. He takes us to the wharf, a place that's usually only accessible to members. Pauwels approaches people with a spontaneity that literally opens doors.
"The BRYC a surprising and unexpected setting"
Source of life We take a few more minutes to have a drink in the atmosphere at the club house. Looking over the boats as they bask in the evening light, Pauwels explains her love of water and the sea. “For me, water is a beautiful force of nature: deadly and lifegiving at the same time, and always essential to life. I go swimming every day. It's something that puts my mind at ease and inspires me. Every summer, I spend a couple of weeks in Ostend. I even love all expressions and metaphors related to water and put ting out to sea. Baudelaire once said: 'Homme libre, toujours tu chériras la mer!' That's my motto.” — H
SHOW US YOUR FAVOURITE B-SPOT! The most peculiar, remarkable, romantic, funny and/or secret sites will appear in our next editions. Mail us at today@vub.ac.be
HOW TO GET THERE? 7 1. Take tram 7 direction Heizel
3'
2. Alight at Van Praet. Cross the intersection. Walk 3 minutes.
30' Journey time 30 min. HENRI HERFST 2016
45
XXX
University
Research
The VUB vice-rectorate Innovate actively supports the interaction between the VUB research community and industry or society at large. The department assists researchers in finding funding for strategic and applied research and supports entrepreneurship. It also helps with legal aspects, contracts, patenting, business development, communication, etc
Industry Society
Internal partners
External Partners
- VUB Foundation • 2015: € 5M revenue & € 3M pledges o About 1,200 loyal donors o € 2.5M from legacies > investing in specific themes o € 1.9 M > corporate relations > investing in chairs > 35 active chairs in 2015 • VUB2020 > corporate and individual investments - VUB Fellows • ambassadors who strengthen ties between academia and society • 76 fellows - Crosstalks • Exchange platform involving the academic, corporate and cultural world • links with Brussels: Kaaitheater, Bozar, DeBuren, Beursschouwburg, etc.
- Strategic Research Centers (SOC’s): • iMinds • imec • VITO • VIB • Flanders Make - Research parks & incubators ICAB Business & Technology Incubator IICB Innovation & Incubation Center Brussels Researchpark Zellik - Other universities & university colleges, local & international, strategic platforms & federations, venture capitalists, intermediates & networks, other….
History
G N I R D R N E SF B A N U A V
1970
Founding of VUB
2015 First university in Belgium to create a vicerectorate Innovation & Industrial Policy
1990 Pioneer in Flanders in focusing on industrial policy and valorisation of research
46
HENRI HERFST 2016
TR
ility Mob
Funding for strategic and applied research Ph arm a
Entrepreneurship
MOBI
Health
GENE CURE
IVTD DRC
FOBI
LMCT
M2 TARGET
SBRC
BRUBOTICS
IOF
Electronics & Photonics
• 1995: VUB is pioneer in bringing business management and (technology) entrepreneurship to researchers through Starter Seminars • More than 1,000 participants since then
BRUWIND
s nic ha ec M
• IOF-Industrial Research Fund: Flemish government funding for outstanding application-driven research. In 2016, 13 research groups receive IOF funding • Project funding: Flanders, Brussels, EU, other
Ener gy
B-PHOT
ETRO
erials Mat
y log no od h ec Fo ot &
Chemic a l p r oce ss
a ov n in n/ e e / .b be .ac . c .a vub b vu r@ w. sfe w w ran t ch e t
te
PREDICT
Facts & figures
S E R
H C R ION A T E A S V E R O N IN
CHIS
Bi
Daniël van Nieuwenhove, co-founder VUB spin-off Optrima and CTO SoftKinetic, now Sony
S T L U
IMDO
IC T
“Professor Maarten Kuijk gave me the passion for technology, Marc Goldchstein and his Starter Seminars gave me the passion for entrepreneurship.”
• #50 in Top 100 European
Most Innovative Universities (Reuters) • 2,182 academic employees • 166 research groups • 111 active patent families • 27 active VUB spin-offs
• 3 new spin-offs in 2015:
•
• Confo Therapeutics – drug development • Camel-IDS – targeted radionucleide therapy for cancer patients • BioSensource – bioinformatics € 13.5 M revenue in 2015 from contract research with industry and valorisation of research
28%
15%
15% cooperation private sector 17% own research resources
€
102,7 Mio
research budget 2015
17%
40%
28% Flemish governmental funding for fundamental research HENRI HERFST 2016
40% governmental project financing
47
ZÓ VEEL MEER DAN STUDEREN
The past few months people hunting for virtual pokémon in our streets were daily routine. But what if you could "catch" and present some culture with the same technology? A team led by Professor Marc Jacobs developed an application and together with his students it is tested on campus. Scan a sculpture, a photo or a painting with your smartphone or table and receive background information. Visit www.erfgoedapp.be.
"De aandacht voor augmented reality door Pokémon Go was de boost die we nodig hadden" Marc Jacobs
Pokémon Go voor kunstliefhebbers Jaag op cultuur met de Erfgoedapp Tekst Andreas De Nutte Foto Lies Willaert Een kunstwerk scannen met de camera van je smartphone en er razendsnel achtergrondinformatie en leuke weetjes op je scherm over krijgen? Het kan. Professor in de erfgoedstudies Marc Jacobs werkt samen met studen ten aan een Erfgoedapp voor de VUBcampus. Onder begeleiding ontwikkelen studenten momenteel een app om met smartphone of tablet de realiteit op de campus verrijkt te beleven. Ook doorheen de rest van Brussel en in Vlaanderen zal de app zijn werk doen door middel van "augmented reality", net als bij Pokémon Go. Probeer het alvast even uit op de foto bij dit artikel. Download de gratis Erfgoedapp via www.erfgoedapp.be, scan de QRcode en vervolgens de foto. In het najaar zullen diverse locaties op de campus verrijkt zijn met de resultaten van de studenten.
Gemotiveerde studenten De Erfgoedapp is een initiatief van FARO, het Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed, en Jacobs is er directeur. Voor het experimenteren met de Erfgoedapp zette hij een twintigtal gemotiveerde master studenten Archivistiek en Kunstwe tenschappen en Archeologie aan het werk en gaf hen zo een stuk praktijkervaring mee. Zij kozen elk een locatie op de campus om mee aan de slag te gaan en aan de hand van origineel archiefmateriaal en getuigenissen zorgden ze voor levendige informatie die dan aan de applicatie wordt toegevoegd. FARO heeft de technologie on dertussen gratis ter beschikking gesteld van meer dan 1.700 musea, archieven en andere erfgoedorgani saties, die allemaal “content creator” kunnen worden. Op die manier is het voor erfgoedwerkers mogelijk om zelf op een speelse én intelligente manier verhalen en historische diepgang te hechten aan elk kunstwerk of ander erfgoed dat ze ter plekke willen laten ontdekken. “Beter dan Pokémon Go” Het doel van de Erfgoedapp is het grote publiek op een speelse manier te wijzen op de cultuur rondom hen. Met de applicatie kan je ook wandel tochten organiseren of zoektochten voor kinderen. “Ja, het is beter dan Pokémon Go!”, lacht Paulien Depreter, een van de studenten van Jacobs. “Maar we hebben er wel de aandacht voor augmented reality aan te danken”, pikt Jacobs in, “het was de boost die we nodig hadden.”
48
HENRI HERFST 2016
LEESVOER
KM AN EDG ARD EEC
D E MA RC NO PPE N G O D EN LO S S EN H ET OP
WIN THIS BOOK!
geïns l dat soms Een kortverhaa urten issen gebe door ware
piree rd is
© Illust raties
ancke : Klaas Verpl
Wij geven vijf exemplaren weg van "De goden lossen het op" E-mail marcom@vub.ac.be. Winnaars krijgen in november een berichtje.
Foto Lies Willaert
Lossen de goden het op?
Wat lees jij momenteel? Dat vroegen we aan Ria Vanschoenwinkel, directeur Verpleeg- en Vroedkunde UZ Brussel
De HumanistischVrijzinnige Vereniging (HVV) start haar jaarthema "zorg" met de publicatie van “De goden lossen het op” door Edgard Eeckman, communicatiemanager van het UZ Brussel, en prof. dr. Marc Noppen, CEO van datzelfde UZ. Het boekje, mooi geïllustreerd door Klaas Verplancke, is een leuke, absurdistische, soms bijtende analyse van de Belgische gezondheidszorg in de vorm van een verhaal dat ook leuke lectuur is voor wie niet actief is in de gezondheidszorg. Als Zeus op aarde Madame M. in een kopstaartaanrijding verwikkeld ziet, beslist de Raad der Goden om prof. Anton Best naar de aarde te sturen om te bestuderen hoe de gezondheidszorg beter georganiseerd kan worden. Maar de professor is ook maar een mens en goden zijn niet meer wat ze geweest zijn. Het boekje kost 12 euro en is te verkrijgen in de boekhandel en bij HVV. Donderdag 29 september vindt de boekvoorstelling plaats samen met het startdebat HVV Jaarthema gezondheidszorg aan de Faculteit Geneeskunde en Farmacie – Campus Jette. Inschrijving en info: secretariaat@hvv.be Illustratie © Klaas Verplancke / www.klaas.be
Professioneel ben ik juist begonnen met het boek "Bedrijf op orde. Inleiding tot het COSTAmodel voor bedrijfsarchitectuur”. Het is een theoretisch werk van Koen Knaepen en Didier Brooms. Ik zoek hierin naar kapstokken voor innovaties binnen onze verpleegkundige zorgprocessen. De gezondheidszorg en dus ook het ziekenhuis zitten in een versnelling qua digitalisering, voor de meesten onder ons verpleegkundigen geen comfortzone. Dit passepartoutmodel pretendeert je sneller tot de juiste beslissingen te helpen komen en het zou helpen om de veranderingen in het management succesvol te volbrengen. Ik ben benieuwd. HENRI HERFST 2016
49
JONG BLOED
Dialogues with the brain A postdoctoral student investigates language functions after brain trauma*
50
HENRI HERFST 2016
Elke De Witte (°1987) is a speech and language pathologist and obtained her PhD in neurolinguistics. She studies and develops tests to administer language functions of brain tumour patients undergoing awake surgery. The goal is to identify the essential language areas in the brain, so doctors can proceed with tumour removal without impairing the patient's language capabilities. Elke De Witte is currently carrying out FWO funded postdoctoral research at the Medical Center of the University of California San Francisco with researchers from the Aphasia Center in Martinez and the University of Berkeley. * with special thanks to wtnschp.be Elke De Witte at the Medical Center of the University of California San Francisco
Elke De Witte with the speech neuroscience lab team Research setup at VUB with TDCS (Transient Direct Current Stimulation) to see to what extent it improves language functions in patients with brain injuries.
A patient performs a language test on the iPad during awake surgery while the neurosurgeon stimulates the brain to locate the essential language regions that should be preserved. HENRI HERFST 2016
51
Training
Career Coaching
Public Engagement
VUB Central PhD Office & Doctoral Schools Supporting doctoral candidates
Helpdesk
my.vub.ac.be/en/phd
Joint PhD
Travel Grants
PhD Community
VRIJE UNIVERSITEIT BRUSSEL IS ALSO • • •
Language Support
Certificate
• •
1,692 PhD candidates 44,7% international PhDs & 95 nationalities 3 Doctoral Schools: Human Sciences Natural Sciences &(Bioscience) Engineering Life Sciences and Medicine 3 international campuses 14,750 students & 750 professors