HOVO Amsterdam Cursusprogramma najaar 2022
Inhoud
Inbedding HOVO Amsterdam, HOVO-programmacommissie
Welkom bij HOVO Amsterdam
3
Kunstgeschiedenis en architectuur
4
(Cultuur)geschiedenis
7
Letteren en muziek
11
Filosofie en religie
17
Mens en maatschappij
21
Exact en medisch
23
Voorzieningen en bereikbaarheid
26
Aanmelden en algemene voorwaarden
27
HOVO Amsterdam is onderdeel van de Vrije Universiteit Amsterdam (FGB, Universitair Centrum voor Gedrag en Bewegen). De HOVO-programmacommissie heeft als voornaamste taak het bewaken van de kwaliteit van het onderwijs van HOVO. De leden zijn aangesteld namens de Vrije Universiteit. prof. dr. Herman Verhoef (voorzitter), Faculteit der Bètawetenschappen prof. dr. Mirjam Pijnappels Faculteit der Gedrags- en Bewegingswetenschappen dr. Bert Jan Lietaert Peerbolte, Faculteit Religie en Theologie prof. dr. Piet Mulders, Faculteit der Bètawetenschappen prof. dr. Richard Neerhof, Faculteit der Rechtsgeleerdheid, prof. dr. Arko Oderwald, Amsterdam Universitair Medisch Centrum dr. Angela Roothaan, Faculteit der Geesteswetenschappen drs. Carolien van Bergen, programmadirecteur HOVO Amsterdam Agnes Glastra MSc, directeur UCGB dr. Bob Baljet, voorzitter Stichting Vrienden HOVO-VU drs. Alma van Donk, Bureau Bestuurszaken VU
Verplichte bronvermeldingen
De in deze gids gebruikte afbeeldingen zijn rechtenvrij of gebruikt met toestemming van de rechthebbende. Verplichte vermeldingen van rechthebbenden staan hieronder vermeld. Mocht u desondanks menen rechten te kunnen doen gelden, neemt u dan alstublieft contact met ons op binnen de verschijningsperiode van deze gids. Unsplash pag. 8lb - Daniel Olah, pag. 9l - Leo Roomets, pag. 11l - Külli Kittus, pag. 21r - tingey-injury-lawfirm, pag. 22l - Carl Campbell, pag. 24lb, kv - Annie Spratt
Volg ons op social media facebook YOUTUBE LINKEDIN
facebook.com/hovo.amsterdam youtube.com/c/HOVOAmsterdamVrijeUniversiteit linkedin.com/company/vu-hovo-amsterdam
vu.nl/hovo
Colofon Ontwerp Haagsblauw Druk Opmeer
2
Wikimedia Commons pag. 13lb - Joseolgon, pag. 6r - Diego Delso, pag. 8r - Daniel222potato, pag. 16r - Tamcgath, pag. 18r - Air article, pag. 24lo - Ponor, pag. 19l - wikipedia.org/wiki/Fra_Bartolomeo, pag. 21l - Donald Trung Quoc Don, pag. 23 r scientificanimations.com/wiki-images overig pag. 10l - Karel Onwijn, pag. 16l - Uitgeverij Van Oorschot, pag. 19r, 20l, ka - Dagmar Illustrations Verklaring afkortingen: k(aft), a(chter), v(oor), r(echts), l(inks), b(oven) o(nder).
Intellectueel eigendom
De intellectuele eigendomsrechten op de opzet van de cursussen en de samenstelling van het cursus materiaal berusten bij de docent die de cursus heeft ontwikkeld en het materiaal heeft samengesteld. Gebruik van het cursusmateriaal anders dan voor de eigen studie is niet toegestaan, evenmin als het verkopen of afstaan daarvan aan derden.
Het najaar bij HOVO Amsterdam Van Europese kunstgeschiedenis tot weer en klimaat, van het oude Griekenland tot Oekraïne, van melan cholie tot Mozart, van bouwwerken tot bewustzijn. Wij bieden u dit najaar een veelzijdig HOVO-programma dat past in een tijd die om kennis, verdieping en verbreding vraagt.
Kennis op de campus Sinds 1990 volgen duizenden deelnemers HOVOonderwijs aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Kenmerkend voor het cursusprogramma is het veelzijdige aanbod in zes kennisdomeinen, de academische kwaliteit van de programma’s en docenten en de locatie: de levendige en goed bereikbare VU-campus aan de Amsterdamse Zuidas. Het aanbod in het najaar bestaat uit cursussen van vier tot dertien colleges. Daarnaast kunt u deelnemen aan studiedagen. In de zomer biedt HOVO korte cursussen aan.
Voor wie is het HOVO-onderwijs? Voor iedereen die zin heeft om nieuwe kennis op te doen. Om daarmee de geest te verrijken, de wereld om ons heen beter te begrijpen, uit interesse voor een onderwerp of gewoon voor het plezier van leren! De onderwijsvorm, inhoud en momenten waarop de cursussen plaatsvinden zijn vooral gericht op deelnemers vanaf vijftig jaar, maar iedereen is welkom, ongeacht leeftijd.
Keuze uit cursussen, studiedagen of onderwijs op locatie U heeft bij HOVO Amsterdam de keuze uit verschillende onderwijsvormen: • Cursussen op de campus of online: korte en langere cursussen van vier tot dertien bijeenkomsten, soms als onderdeel van een leergang (zie pag. 10). De meeste cursussen vinden klassikaal op de campus plaats, mits de coronamaatregelen van de overheid en van de VU het toestaan. Kijk voor uitgebreide informatie over iedere cursus op vu.nl/hovo-cursussen. Meer informatie over online onderwijs bij HOVO vindt u op vu.nl/hovo-online en bij de cursusbeschrijvingen. • Studiedagen: een dag over een actueel, spraakmakend of historisch onderwerp voor deelnemers van alle leeftijden, inclusief koffie/thee en lunch, ook in het weekend. Kijk voor uitgebreide informatie op vu.nl/hovo-studiedagen.
Gids en website In deze gids vindt u de korte beschrijvingen van alle cursussen en studiedagen. Ook vindt u in ieder kennisdomein quotes van cursisten over docenten bij wie zij eerder een cursus volgden. Uitgebreide cursusbeschrijvingen, informatie over de docenten, literatuur en praktische zaken vindt u op vu.nl/hovo, waar u zich ook direct kunt aanmelden. Op vu.nl/hovo kunt u eenvoudig zoeken op startdatum in de cursuskalender. Of met behulp van de cursus zoeker het aanbod filteren op basis van uw interesses, het onderwerp, type cursus of uw favoriete docent. Op pagina 26 en 27 vindt u algemene en praktische informatie.
HOVO Amsterdam najaar 2022
3
Kunstgeschiedenis en architectuur users-class 2 Cursussen
5 Leergangen
Mouse-Pointer
vu.nl/hovo-cursussen
Cursus kunstgeschiedenis
Leergang Kunstgeschiedenis II
In deze dertiendelige cursus vertellen we het chronologische verhaal over de ontwikkeling van de Europese kunst van voor het jaar nul tot nu. Hoe zat het ook alweer met de Dorische en Ionische orde? Wat is het verschil tussen de barok en de rococo? Was de renaissance echt een harde breuk met de kunst van de middeleeuwen? In elk college belicht de docent de kenmerken van de periode en de kunst die dan centraal staat. Daarnaast nemen we minstens één kunstwerk of gebouw uitgebreider onder de loep. Bovendien bekijken we steeds wat zich in dezelfde periode elders – ergens buiten Europa – op artistiek vlak afspeelde.
Byzantijnse, Ierse, Angelsaksische, Karolingische, Ottoonse, Romaanse en Gotische beeldende kunst en architectuur beslaan een periode van duizend jaar. De klassieke kunst vormde de basis voor een christelijke beeldtaal in catacomben in Rome en mozaïeken in Venetië. De uitbeelding van Christus of Maria veranderde in samenhang met religieuze, kerkpolitieke en literaire ontwikkelingen. Techniek, politiek en religie beïnvloedden de bouw van de gotische kathedralen van Chartres, Reims en Parijs. Lichtfilosofie en getallensymboliek speelden daarbij een grote rol. De Italiaanse schilderkunst van de veertiende eeuw vormde het slot van deze tijdsperiode: de fresco’s en panelen van Cimabue, Giotto en Duccio. Hoe konden kunst en wetenschap zo bloeien? Welke functie vervulde beeldende kunst in die tijd?
Europese kunstgeschiedenis: een introductie
user-chart Docent drs. Krzyzstof Dobrowolski-Onclin 13 colleges, dinsdag 13 september t/m 13 december Calendar-Plus 2022, 11.00-13.00 uur (geen college op 18 oktober) € 394,- (inclusief gedrukte reader) calendar-exclamation Uiterlijk 30 augustus aanmelden
De middeleeuwen: Europese kunst tussen ca. 400-1400
user-chart Docent drs. Frans Henk Hoekstra 10 colleges, maandag 3 oktober t/m 12 december Calendar-Plus 2022, 11.00-13.00 uur (geen college op 24 oktober) € 325,- (inclusief gedrukte reader) calendar-exclamation Uiterlijk 19 september aanmelden
Over Suzanne Roelofs (zie pag. 6)
“Suzanne Roelofs geeft uitstekend en aanstekelijk college. Afwisselende, informatieve en interessante cursus!” 4
Kunstgeschiedenis en architectuur
Leergang Kunstgeschiedenis V
Dageraad van het modernisme 1800-1900 Vaak wordt de ontwikkeling van de negentiende-eeuwse kunst gezien als een aaneenschakeling van stijlen en -ismen. Klopt dat of is deze kunsthistorische opvatting inmiddels achterhaald? Dit gaan we onderzoeken door niet alleen naar de kunstwerken zelf te kijken maar ze in een breder kader te plaatsen van onder meer de grote maatschappelijke en politieke omwentelingen in de negentiende eeuw. Welke opvatting over natuur en religie huldigde Friedrich? Wat is voor de latere impressionisten ‘de zichtbare werkelijkheid’? Is het schilderij een venster of ‘een plat oppervlak bedekt met kleuren’? We bespreken hoe de beelden van Degas, Carpeaux en Rodin voortkwamen uit een veranderd mensbeeld in deze eeuw. Bij de architectuur van Art Nouveau, Jugendstil en Modernismo (Gaudí) beschouwen we de achterliggende discussies over stijl, materiaal en functie.
inzicht in de ontwikkeling van de hedendaagse kunst en architectuur vanaf 1980. In dit tijdvak speelden en spelen tal van vragen: Is vernieuwing belangrijk in de kunst? Wat is de taak van de kunst en kunstenaar? Wat betekent postmodernisme en neomodernisme? En wat nu, na het postmoderne tijdperk waarin inclusie het nieuwe modewoord is? Onder meer conceptuele kunst, videokunst en fotografie zijn van belang, maar ook de positie van de kunstenaar, de architect, het museum én u, de toeschouwer. Daarom is er niet alleen aandacht voor de kunst zelf maar bijvoorbeeld ook voor hedendaagse opvattingen over museumarchitectuur en tentoonstellingen. user-chart Docent drs. Frans Henk Hoekstra 10 colleges, maandag 3 oktober t/m 12 december Calendar-Plus 2022, 13.30-16.00 uur (geen college op 24 oktober) € 325,- (inclusief gedrukte reader) calendar-exclamation Uiterlijk 19 september aanmelden
user-chart Docent drs. Frans Henk Hoekstra 0 colleges, donderdag 6 oktober t/m 15 december Calendar-Plus 1 2022, 10.30-13.00 uur (geen college op 27 oktober) € 325,- (inclusief gedrukte reader) calendar-exclamation Uiterlijk 15 september aanmelden
Leergang Kunstgeschiedenis VIII
Beeldende kunst en architectuur 1980-Nu
Door te reflecteren op vroegere periodes en aan te sluiten bij de kunst van nu krijgt u tijdens deze cursus
Leergang Kunst in context III
Rijksmuseum Amsterdam 1350-1700 De omvangrijke collectie van het Rijksmuseum representeert kunst vanaf de middeleeuwen tot nu. Per hoorcollege is één kunstwerk vertrek- en eindpunt voor een mogelijke route door de kunstgeschiedenis, waarbij deze wordt besproken in samenhang met kunstwerken uit internationale musea. Maak kennis met de wereld van Giovanni da Milano en Fra Angelico, het Bourgondische hofleven en de grafcultuur, eierdansen in de zestiende eeuw en de schilder- en beeldhouwkunst in de Gouden Eeuw van Adriaen de Vries en Johannes Vermeer. Naast deze werken komen tal van andere kunstenaars aan bod. Centraal staat de vraag hoe wij nu iets kunnen weten over de betekenis van beelden en schilderijen uit vroegere tijden. HOVO Amsterdam najaar 2022
5
Kunstgeschiedenis en architectuur
user-chart Docent drs. Frans Henk Hoekstra 10 colleges, donderdag 6 oktober t/m 15 december Calendar-Plus 2022, 13.30-15.30 uur (geen college op 27 oktober) € 325,- (inclusief gedrukte reader) calendar-exclamation Uiterlijk 15 september aanmelden
Cursus architectuur
Het bouwwerk centraal: publieke werken
Leergang Architectuurgeschiedenis IV
De geschiedenis van de Europese stad
Europese steden zijn zeer divers. Wat is een stad eigenlijk, wat is de functie ervan en waar ontstonden de steden? Hoe komt het dat het uiterlijk van steden door de eeuwen heen zo is veranderd? Geografische, religieuze, politieke en sociaal economische factoren zijn van grote invloed geweest op hun ontstaan, ontwikkeling, vormgeving en groei. In de cursus volgen we de ontstaansgeschiedenis, de vormgeving en de groei van de Europese steden van de Griekse en Romeinse Oudheid tot aan het begin van de twintigste eeuw. We maken een stedentrip door de eeuwen heen, van het oude Griekse Polis tot nu beroemde steden als Venetië, Rome, Dresden en Parijs. Uiteraard ontbreekt Amsterdam niet. user-chart Docent drs. Betty Abas 10 colleges, woensdag 5 oktober t/m 14 december Calendar-Plus 2022, 13.30-16.00 uur (geen college op 19 oktober) € 310,- (inclusief gedrukte reader) calendar-exclamation Uiterlijk 21 september aanmelden
6
Zes bijzondere bouwopgaven laten zien wat architectuur van publieke bouwwerken oplevert en welke impact dit heeft op de samenleving. We verdiepen ons in de moderne architectuur aan de hand van zes thema’s, waarbij we eerst enkele historische voorbeelden behandelen om ons dan te verdiepen in de meest spraakmakende recente voorbeelden. Daarbij gaat het niet alleen om de gebouwen zelf maar ook om de impact ervan op de samenleving. Logisch, want het zijn publieke gebouwen: stadhuizen, ziekenhuizen, hotels, sportcomplexen, winkelcentra en universiteiten. We bespreken de specifieke kenmerken en ontwikkeling van elk type bouwwerk, nationaal en internationaal, van bekende en onbekende bureaus. U zult er daarna met andere ogen naar kijken! user-chart Docent drs. Suzanne Roelofs colleges, dinsdag 8 november t/m 13 december Calendar-Plus 6 2022, 10.00-12.00 uur € 180,calendar-exclamation Uiterlijk 1 november aanmelden
(Cultuur)geschiedenis users-class 7 Cursussen
1 Leergang
Mouse-Pointer
Leergang Duizend jaar Europese cultuur I
De Hoge Middeleeuwen
Deel I van deze nieuwe zesdelige, interdisciplinaire leergang over de Europese cultuur van 1000 tot 1300 biedt een kleurrijk geheel. Het jaar 1000 is een waterscheiding in de geschiedenis van Europa en daarom ons vertrekpunt. Uit feodale kaders ontwikkelen zich in West-Europese gebieden geleidelijk nieuwe autoriteiten. Paus en keizer raken verwikkeld in de investituurstrijd. Kruisvaarders trekken op tegen de islam. De bevolking groeit explosief, steden komen op en kunsten bloeien. Geestelijkheid, adel en burgerij bevorderen een kerkelijke, ridderlijke en stedelijke cultuur met gemeenschappelijke raakvlakken. In deze cursus maakt u kennis met dit kleurrijke geheel van Europese pelgrimsroutes, intellectuele centra als Sankt Gallen en Cluny, scholastici als Anselmus van Canterbury en Thomas van Aquino, Romaanse kerken, Gotische kathedralen, ridderromans, troubadoursliederen, Gregoriaans en de mystieke klankwereld van Hildegard von Bingen. user-chart Docent dr. Simon Burgers e.a. 10 colleges, dinsdag 20 september t/m 29 november Calendar-Plus 2022, 13.15-15.15 uur (geen college op 25 oktober) € 313,- (inclusief gedrukte reader) calendar-exclamation Uiterlijk 6 september aanmelden
vu.nl/hovo-cursussen
Cursus geschiedenis
Griekenland (1832-1923) Van het ‘Grote Idee’ tot de ‘Grote Catastrofe’ Hoe is het moderne Griekenland ontstaan? De wordings geschiedenis ervan voert langs conflicten met het Ottomaanse Rijk, de buurlanden op de Balkan en de strijd met de latere Republiek Turkije van Mustafa Kemal. Na de onafhankelijkheid in 1832 raakte het koninkrijk Griekenland in de ban van de ‘Megali Idea’: de vurige wens om alle Griekssprekende orthodoxe christenen uit het Ottomaanse Rijk binnen de nieuwe staat te incorporeren, met Constantinopel als gedroomde hoofdstad. Dit streven zou gedurende de negentiende en vroege twintigste eeuw het buitenlandse beleid domineren en de Griekse landsgrenzen met succes verleggen naar de regio Macedonië, Kreta en Klein-Azië. Maar uiteindelijk zou de droom in 1922 op tragische wijze uiteenspatten in de vlammenzee van het eens zo kosmopolitische (en Griekse) Smyrna, de ‘Grote Catastrofe’. user-chart Docent dr. Patrick Gouw 6 colleges, woensdag 21 september t/m 26 oktober Calendar-Plus 2022, 11.00-13.00 uur € 180,calendar-exclamation Uiterlijk 14 september aanmelden
HOVO Amsterdam najaar 2022
7
(Cultuur)geschiedenis
Cursus geschiedenis
De botsing binnen de islam in het Midden-Oosten en Azië Tegengestelde lezingen van wat de islam eist van gelovigen zijn overal motor van heftige binnenlandse en internationale conflicten. Sommige moslims benadrukken vreedzame co-existentie en dialoog met andere godsdiensten en culturen, andere prediken en praktiseren strijd tegen ongelovigen en ketters. Welke visies op de islam vragen om voorrang? En is er voor het Westen nog een rol weggelegd in de brij van elkaar uitsluitende visies en milities? Wat er gebeurt in de wereld van de islam, de snelst groeiende en meest controversiële godsdienst, heeft internationaal vergaande gevolgen. Reden voor een onderzoek naar de stand van zaken in acht cruciale arena’s, van Egypte tot Indonesië.
daarbij in het bijzonder op de menselijke contacten en de culturele uitwisseling tegen de politieke en sociaaleconomische achtergrond. Na een introductie behandelt de docent de geschiedenis, met aandacht voor onder meer de eerste scheepvaart, de VOC en de opheffing daarvan in 1799, de uitbreiding van de kolonie Nederlands-Indië en de hoogtijdagen van het imperialisme in de ‘oude tijd’ (tempo doeloe). De tweede helft van de cursus gaat in op de tijd van de Japanse bezetting, de dekolonisatie, recente ontwikkelingen en de beeldvorming in Nederlandse en Indonesische romans. user-chart Docent drs. Tom van der Geugten 0 colleges plus 2 facultatieve excursies, donderdag Calendar-Plus 1 22 september t/m 8 december 2022, 13.15-15.15 uur € 300,calendar-exclamation Uiterlijk 15 september aanmelden
user-chart Docent prof.dr. Peter Demant 10 colleges, woensdag 21 september t/m 30 november Calendar-Plus 2022, 13.15-15.15 uur (geen college op 26 oktober) € 319,- (inclusief gedrukte reader) calendar-exclamation Uiterlijk 7 september aanmelden
Cursus geschiedenis
China, de oude nieuwe grootmacht
Cursus geschiedenis
Indonesië en Nederland De relatie tussen Indonesië en Nederland staat momenteel volop in de belangstelling. In deze cursus bekijken we de ontwikkeling hiervan van de pre-koloniale tijd tot in het heden. De focus ligt
8
Wordt China een nieuwe grootmacht? Of heeft het genoeg aan zichzelf? De geschiedenis geeft inzicht in hoe het land zich heeft ontwikkeld en hoe het zichzelf nu ziet. We onderzoeken hoe China is ontstaan en hoe het zo groot heeft kunnen worden. Wat zijn de achtergronden van het terracottaleger en de Chinese Muur? Confucius was de ‘hof-filosoof’ van het keizerrijk. Zijn gedachtengoed is nu steeds invloedrijk. Maar waar stond hij eigenlijk voor? Wie zijn de grote schilders en dichters uit de geschiedenis? Zijn er historische bloeiperiodes waar het land nu nog trots op is, zoals Nederland op de zeventiende eeuw? En waar zitten de trauma’s? Allemaal vragen die aan bod komen in de collegereeks over de geschiedenis van dit fascinerende land.
(Cultuur)geschiedenis
user-chart Docent drs. Victor Melenhorst 10 colleges, woensdag 28 september t/m 7 december Calendar-Plus 2022, 11.00-13.00 uur (geen college op 19 oktober) € 300,calendar-exclamation Uiterlijk 21 september aanmelden
Cursus geschiedenis
Cultuurgeschiedenis van het oude Griekenland, 5000-50 v.Chr.
Cursus geschiedenis
Geschiedenis en actualiteit van de Baltische staten en Finland Sinds 2004 maken Estland, Letland en Litouwen deel uit van de Europese Unie. Deze Oostzeestaten worden vaak in een adem genoemd, maar er wordt vaak aan voorbijgegaan dat het om drie zeer verschillende naties gaat, ieder met een verschillende taal, cultuur en historie. De Baltische landen hebben door de eeuwen heen als speelbal van de grote mogendheden een zeer ingewikkelde en vaak ook tragische geschiedenis gekend. Met name de geschiedenis van de twintigste eeuw speelt nog steeds een grote rol om het heden te begrijpen. Het doel van deze cursus is een helder inzicht te geven in de gecompliceerde geschiedenis van de Baltische landen en verbanden te leggen met de actuele ontwikkelingen waar het Balticum en ook Finland mee worden geconfronteerd. We kijken onder meer naar de politieke cultuur, economie, kunst en architectuur.
Het Parthenon geldt als een van de hoogtepunten in de westerse kunst. Maar wat betekende dit gebouw voor de inwoners van Athene? En hoe plaatsen we het in zijn eigen tijd? De ‘kunst’ van het oude Griekenland staat al eeuwenlang in hoog aanzien, maar de beeldhouwwerken en vaasschilderkunst worden vaak louter op esthetische kwaliteiten en stijlontwikkelingen beoordeeld, zonder veel aandacht voor de context waarbinnen deze voorwerpen ontstaan zijn. In deze cursus stappen we af van dit kunstbegrip. We volgen daarbij een recente ontwikkeling in de archeologie, die een bredere benadering van de materiële cultuur voorstaat en vooral kijkt naar de context van objecten en de betekenis van voorwerpen en de bebouwde omgeving voor de mens in het verleden. user-chart Docent prof.dr. Jan Paul Crielaard 7 colleges, donderdag 3 november t/m 15 december Calendar-Plus 2022, 11.00-13.00 uur € 217,- (inclusief gedrukte reader) calendar-exclamation Uiterlijk 20 oktober aanmelden
user-chart Docent drs. Frederik Erens 7 colleges, maandag 31 oktober t/m 12 december Calendar-Plus 2022, 13.15-15.15 uur € 210,calendar-exclamation Uiterlijk 24 oktober aanmelden
HOVO Amsterdam najaar 2022
9
(Cultuur)geschiedenis
Docent Simon Burgers over leergangen bij HOVO Docent Simon Burgers is de samensteller en een van de docenten van Duizend jaar Europese cultuurgeschiedenis, een nieuwe leergang bij HOVO Amsterdam.
Cursus geschiedenis
Oekraïne: een cultuurhistorische kennismaking met ‘Grensland’ Oekraïne beheerst sinds februari 2022 het nieuws. Maar wat weten we eigenlijk van dit ‘Grensland’? In deze cultuur-historische kennismaking ontdekken we dat Oekraïne, een land met een eeuwenoude geschiedenis, naast Russische ook grote Europese invloeden heeft gekend. Dit zien we terug in de zeer gevarieerde architectuur. De natuur en het landschap van het grootste land van Europa zijn eveneens zeer afwisselend. In deze cursus maakt u kennis met de geografie, topografie en demografie. Vervolgens behandelen we de politieke geschiedenis en uiteraard de contemporaine ontwikkelingen. Ook de rijke kunst en cultuur van Oekraïne, die zich onder meer vertaalt in authentieke kunstuitingen en een sterke muziekcultuur, komt aan bod. user-chart Docent drs. Karel Onwijn colleges, vrijdag 11 november t/m 16 december Calendar-Plus 6 2022, 11.00-13.00 uur € 202,- (inclusief gedrukte reader) calendar-exclamation Uiterlijk 28 oktober aanmelden
Vanuit een multidisciplinaire aanpak belichten vijf docenten de geschiedenis, filosofie, kunst, muziek en literatuur van de afgelopen duizend jaar. Iedere docent neemt twee colleges voor zijn of haar rekening. De hele leergang Europese cultuurgeschiedenis bestaat uit zes cursussen van elk tien bijeenkomsten. Simon Burgers: “Wij willen de deelnemers een wezenlijk inzicht verschaffen in duizend jaar Europese cultuur. We zullen dan ook niet in abstracties blijven hangen, als ‘Europese cultuur is individualistisch’. Door concrete – en prachtige! – stof te behandelen komen de cursisten in diep contact met de belangrijkste denkbeelden en uitingen van Europa. Van tevoren hebben we uitgebreid contact om de inhoud van de colleges op elkaar af te stemmen, zodat de leergang een organisch geheel is.” De cursussen uit een leergang vormen dus een samenhangend geheel, maar zijn onafhankelijk van elkaar te volgen. Bekijk alle leergangen in deze gids: Pag. 4, 5 Leergang Kunstgeschiedenis Pag. 5 Leergang Kunst in Context Pag. 6 Leergang Architectuurgeschiedenis Pag. 7 Leergang Duizend jaar Europese cultuurgeschiedenis Pag. 19 Leergang Westerse filosofiegeschiedenis Pag. 21 Leergang Psychologie
“Verrijkend om maar liefst zes cursussen te kunnen besteden aan de Europese cultuurgeschiedenis!”
10
Letteren en muziek users-class 13 Cursussen
atlas 1
Studiedag
Mouse-Pointer
vu.nl/hovo-cursussen
Cursus letteren
Cursus letteren
Sonnetten van Shakespeare (1)
Literatuur en geneeskunde: Trauma Romans geven een menselijke invulling aan medische problemen: de patiënt wordt niet medisch benaderd maar als (hoofd)persoon. Hoe wordt in romans gesproken over trauma’s oftewel gebeurtenissen met blijvende gevolgen? Trauma betekent wond of kwetsuur en wordt gebruikt in zowel lichamelijke als psychologische zin. De oorzaak één specifieke gebeurtenis die daarna niet alleen niet meer verdwijnt uit het geheugen, maar ook het leven van de betrokkenen na het trauma blijvend heeft gewijzigd. Er zijn veel romans geschreven over traumatische ervaringen door bijvoorbeeld Philippe Claudel, W.F. Hermans, Primo Levi, Gerhard en Jessica Durlacher, Manon Uphoff. In deze cursus bespreken we elf van die romans. user-chart Docent prof.dr. Arko Oderwald 10 colleges, vrijdag 9, 23 en 30 september, 14 en 21 Calendar-Plus oktober, 11, 18 en 25 november, 2 en 9 december 2022, 13.15-15.15 uur
De sonnetten van Shakespeare behoren tot de mooiste gedichten van alle tijden. Ze combineren vaak een directe toegankelijkheid met een welhaast magische duisterheid. Ze gaan over schoonheid, liefde en onsterfelijkheid: een jongeman wordt opgeroepen om een erfgenaam te hebben zodat zijn schoonheid bewaard blijft. Een vrouw - vaak de ‘dark lady’ genoemd - wordt aanbeden, hoewel zij onbetrouwbaar blijkt. En er zijn de magistrale sonnetten die eeuwige schoonheid beloven aan de geliefde, want die wordt hierin immers bezongen. De ‘Sonnets’ behoren tot Shakespeare’s meest geliefde en daarmee onsterfelijk geworden werken; de belofte van eeuwigheid wordt ingelost! user-chart Docent drs. Ron Hoffman 10 colleges, maandag 19 september t/m 28 november Calendar-Plus 2022, 13.15-15.15 uur (geen college op 17 oktober) € 312,- (inclusief gedrukte reader) calendar-exclamation Uiterlijk 12 september aanmelden
€ 300,calendar-exclamation Uiterlijk 2 september aanmelden
Over Arko Oderwald
“Een buitengewoon betrokken docent en een verademing om zo’n belezen persoon mee te maken.” HOVO Amsterdam najaar 2022
11
Letteren en muziek
Cursus muziekwetenschap
Modaliteit in de middeleeuwse, renaissancistische en 20e-eeuwse muziek De vernieuwing van de West-Europese muziek aan het begin van de twintigste eeuw is gedeeltelijk terug te voeren op de herontdekking van de modaliteit uit de middeleeuwen en de renaissance. De modaliteit is het toonsysteem dat in de middeleeuwen uit Byzantium werd geïmporteerd en in West-Europa werd toegepast op het omvangrijke repertoire van Gregoriaanse gezangen. We leggen ons allereerst toe op modale melodieën en de kenmerken van de verschillende modi. Vervolgens bestuderen we met elkaar ook eenvoudige harmonische zettingen uit de renaissance. Uiteindelijk trekken we de lijn door naar het begin van de twintigste-eeuwse muziek, naar composities van Debussy en Bartók die onafhankelijk van elkaar de modaliteit herontdekten.
10 colleges, dinsdag 20 september t/m 29 november Calendar-Plus 2022, 11.00-13.00 uur (geen college op 18 oktober)
calendar-exclamation Uiterlijk 13 september aanmelden
Leven en werk van Felix Mendelssohn en Fanny Hensel-Mendelssohn Er zijn maar weinig componisten van wie de reputatie zo beschadigd is door de nazi-propaganda als Felix Mendelssohn Bartholdy (1809-1847). Reden genoeg om 2022, het 175ste sterfjaar van Mendelssohn, aan te grijpen voor een programma over het leven en het werk van deze getalenteerde componist. Nog voor zijn twintigste levensjaar schreef Mendelssohn al diverse werken waarin vlekkeloos handwerk, een verbazingwekkende muzikale fantasie en een verbluffende trefzekerheid hand in hand gingen. Maar ook zijn vier jaar oudere zus Fanny (1805-1847) was een groot muzikaal talent, zoals de huidige muziekwereld steeds meer ontdekt. In deze overzichts cursus bestuderen we de levens, de loopbanen en de werken van broer en zus Mendelssohn. user-chart Docent dr. Marcel Zwitser
user-chart Docent dr. Marcel Zwitser
€ 300,-
Cursus muziekwetenschap
0 colleges, dinsdag 20 september t/m 29 november Calendar-Plus 1 2022, 13.30-15.30 uur (geen college op 18 oktober) € 309,- (inclusief gedrukte syllabus) calendar-exclamation Uiterlijk 6 september aanmelden
Over Frans Jansen (zie pag. 13)
“Weer een prachtige collegereeks. Ik heb weer heel veel geleerd en met volle teugen genoten van de kunde en flair van de docent. Hij heeft mijn favoriete muziekperiode een extra dimensie gegeven.” 12
Letteren en muziek
Cursus muziekwetenschap
De opera’s van Mozart De opera’s van Mozart vormen een uniek muziektheater uit de late achttiende eeuw. In acht colleges komen niet alleen de bekendste opera’s aan bod, zoals Figaro, Don Giovanni en Così fan tutte, maar bijna alle 22 werken. We zien hoe Mozart al op zeer jonge leeftijd diep menselijke emoties wist te combineren met geniale muzikale composities. Maar dat niet alleen. Aanvankelijk was hij nog sterk beïnvloed door de late Barok. Al snel wordt zichtbaar dat hij niet alleen meeging met de stijl van de tijd maar dat dit oeuvre ook een duidelijke opmaat is geworden voor het latere negentiendeeeuwse repertoire. Geen wonder dat ook in onze tijd vrijwel ieder operahuis bijna jaarlijks wel ‘een Mozart’ programmeert.
boek. Deze cursus biedt toegang tot het lezen van Ulysses. Joyce zelf omschreef het werk als een soort encyclopedie waarin elk wetenschapsdomein en iedere kunstvorm is vertegenwoordigd: zowel de hoge literatuur (Shakespeare) als pulp (bijvoorbeeld Sweets of Sin), zowel de bekende klassieke werken (Mozart) als music-hall songs. De wiskunde en astronomie zien we terug in een van de hoofdkarakters die amateurastronoom is. Ulysses is een veeleisend boek maar ook erg komisch, waarbij Joyce het hoge en het platvloerse mengt op ongeëvenaarde wijze. user-chart Docent drs. Ron Hoffman 11 colleges, donderdag 22 september t/m 8 december Calendar-Plus 2022, 13.15-15.15 uur (geen college op 20 oktober) € 342,- (inclusief gedrukte reader) calendar-exclamation Uiterlijk 15 september aanmelden
user-chart Docent drs. Frans Jansen 8 colleges, woensdag 21 september t/m 16 november Calendar-Plus 2022, 13.15-15.15 uur (geen college op 19 oktober) € 240,calendar-exclamation Uiterlijk 14 september aanmelden
Studiedag muziekwetenschap
Het welgetemperde gemoed
Cursus letteren
James Joyce’s Ulysses James Joyce’s Ulysses wordt algemeen erkend als het ultieme meesterwerk van de twintigste eeuw. Op de lijst van de honderd beste boeken aller tijden staat het bovenaan. Toch blijft het grotendeels ongelezen: voor velen is het letterlijk een gesloten
Het Wohltemperierte Klavier van Johann Sebastian Bach wordt algemeen beschouwd als een van de invloedrijkste composities uit de westerse muziek. Het zijn echter niet alleen briljante illustraties van de mogelijkheden van de ‘getempereerde’ klavierstemming, maar ook van een breed scala aan menselijke stemmingen. ‘De hele verzameling is een microkosmos van menselijke ervaring’, zegt Cecil Gray. ’Je kunt er een bepaalde geestelijke ontwikkeling in waarnemen die overeenkomt met die van het leven of de natuur zelf, van jeugd naar ouderdom, van ochtend naar avond, van lente naar herfst. Op deze studiedag luisteren we naar preludes en fuga’s uit het Wohltemperierte Klavier, gespeeld door Marcel Worms op de vleugel. Ook onderzoeken we samen met filosoof Jos Kessels wat zich afspeelt in de eigen muzikale ervaring. HOVO Amsterdam najaar 2022
13
Letteren en muziek
user-chart Docent dr. Jos Kessels en pianist Marcel Worms 1 studiedag op zaterdag 1 oktober 2022, Calendar-Plus 10.30-15.30 uur € 100,- (inclusief lunch, koffie/thee) calendar-exclamation Uiterlijk 25 september aanmelden
Cursus letteren
Poëzie lezen - Van Slauerhoff tot Perquin Vindt u poëzie moeilijk? Weet u niet waar te beginnen? Maak kennis met de rijkdom en de veelzijdigheid van de Nederlandstalige poëzie. In zes colleges leert u het werk kennen van zes uiteenlopende dichters, drie vrouwen, drie mannen, van klassiek tot hedendaags. Op het programma staan (onder voorbehoud) Slauerhoff, Ida Gerhardt, Rutger Kopland, Neeltje Maria Min, Menno Wigman en Ester Naomi Perquin. Wat waren hun inspiratiebronnen? Welke keuzes heeft de dichter gemaakt? Hoe laat het gedicht zich lezen? Wat klinkt er tussen de regels? Peter Swanborn licht de gedichten toe én de poëtica van de dichter. Maar bovenal kijken we gezamenlijk naar alle verschillende interpretatiemogelijkheden.
Cursus letteren
Franz Kafka en Midden-Europa rond 1900 In zijn raadselachtige oeuvre verhoudt Franz Kafka (1883-1924) zich tot de sociale, psychologische en filosofische omwentelingen van zijn tijd, als schrijver en joods intellectueel. Tijdens zijn leven krijgen de werken van Nietzsche en Freud enorme invloed en wordt de literatuur radicaal modern. Kafka verbeeldt deze omwentelingen en verbindt die met een indringende reflectie op de joodse religieuze traditie in een van de meest raadselachtige, maar tegelijk invloedrijkste literaire uitingen van de twintigste eeuw. De cursus behandelt Kafka’s leven en werk en gaat uitgebreid in op de achtergronden ervan aan de hand van onder meer Het proces, De gedaanteverwisseling en de verhalen Het vonnis, In de strafkolonie, Een plattelandsarts en Bij de bouw van de Chinese Muur. user-chart Docent drs. Michiel Hagdorn 10 colleges, dinsdag 4 oktober t/m 13 december 2022, Calendar-Plus 13.15-15.15 uur (geen college op 25 oktober) € 310,- (inclusief gedrukte syllabus) calendar-exclamation Uiterlijk 27 september aanmelden
user-chart Docent Peter Swanborn colleges, maandag 3, 17 en 31 oktober, 14 en Calendar-Plus 6 28 november en 12 december 2022, 10.30-12.30 uur € 180,calendar-exclamation Uiterlijk 26 september aanmelden
Cursus letteren
De Meester en Margarita van Michail Boelgakov onder de loep In ‘De meester en Margarita’ van de Russische schrijver Boelgakov komt de duivel samen met zijn kompanen
14
Letteren en muziek
op bezoek in het Moskou van de jaren dertig uit de vorige eeuw. Boelgakov verweeft dit duivelsverhaal met het verhaal van Jezus die berecht wordt door Pontius Pilatus én met een ontroerende liefdesgeschiedenis. De levendige fantasie en komische stijl, de grappige personages, de absurde scènes en de vaart in zijn verhalen en romans bezorgen de Russische lezer – van arbeider tot hoogleraar – eindeloos veel plezier. Ook in het Westen sloeg het boek in als een bom. In de vier colleges staat deze meesterlijke roman van Boelgakov centraal. We maken een verkenningsreis door het werk, lezen hoofdstukken en fragmenten, bespreken thema’s, motieven en sleutelscènes en proberen zijn werk te duiden.
ten grondslag ligt? We bespreken elke week een roman, steeds eerst de klassieker en de week erna de moderne roman, in chronologische volgorde. Elk koppel heeft een andere onderlinge relatie. user-chart Docent drs. Lidewijde Paris 6 colleges, woensdag 26 oktober t/m 30 november Calendar-Plus 2022, 10.00-12.00 uur € 180,calendar-exclamation Uiterlijk 19 oktober aanmelden
user-chart Docent drs. Judith Janssen 4 colleges, vrijdag 7 oktober t/m 28 oktober 2022, Calendar-Plus 11.00-13.00 uur € 120,calendar-exclamation Uiterlijk 30 september aanmelden
Cursus letteren
Herodotus’ Historiën
Cursus letteren
Klassieke literaire romans en hun moderne verwerking Literatuur vernieuwt zich steeds qua vorm, verpakking en inhoud. Toch verschijnen er regelmatig romans die duidelijk variëren, voortborduren of verbonden zijn aan een klassieke roman. Denk aan Michael Cunningham’s De uren dat een moderne bewerking is Mrs Dalloway van Virginia Woolf, of Jeanette Winterson’s Frankusstein dat natuurlijk op Mary Shelley’s beroemde Frankenstein voortborduurt. Waarom doen schrijvers dat? Welke klassieke romans kiezen zij daarvoor en waarom juist die romans? Verbeteren ze het oorspronkelijke verhaal? Hebben ze er kritiek op of is het uit bewondering? En hoe anders is de moderne roman dan de klassieker die eraan
Herodotos (circa 480-439 v. Chr.) stond in de Oudheid als baanbrekend journalist, denker, historicus en reiziger bekend. Zijn indrukwekkende boek, Historiën, is grensverleggend en letterlijk grensoverschrijdend geweest. In deze colleges bespreken we de methode van Herodotos, zijn bronnen en zijn eigen onderzoeken. Dit laatste gaat over zijn plezier om gewoonten en eigenaardigheden van vreemde volkeren te beschrijven, ook van bedachte ‘ontdekkingen’ als bijvoorbeeld Atlantis. Hij reisde veel naar onder meer Perzië en Egypte, maar wat is fantasie geweest en wat werkelijkheid? Is het al vroeg gemaakte verwijt dat hij maar wat uit zijn duim zoog, wel verdiend? Ook wat hij schreef over vrouwen, slaven en artsen komt aan bod in deze korte cursus. user-chart Docent drs. Hein van Dolen colleges, woensdag 2 november t/m 30 november Calendar-Plus 5 2022, 11.00-13.00 uur € 155,- (inclusief gedrukte reader) calendar-exclamation Uiterlijk 19 oktober aanmelden
HOVO Amsterdam najaar 2022
15
Letteren en muziek
Cursus letteren
Is de wereld niet stuk te krijgen? Maxim Osipov over eigen en andermans werk Is de wereld niet stuk te krijgen? Dit is het thema dat de Russische schrijver en cardioloog Maxim Osipov (Moskou, 1963) onderzoekt in deze unieke, Engelstalige cursus. De schrijver vertelt zelf over zijn eigen werk en dat van Anton Tsjechov (een keuze uit zijn verhalen) en Sasja Sokolov (School voor zotten). Van zijn hand verschenen meerdere bundels met verhalen die zowel in eigen land als daarbuiten veel aandacht kregen, waaronder De wereld is niet stuk te krijgen. In september 2022 verschijnt zijn tweede bundel Kilometer 101 bij uitgeverij Van Oorschot. user-chart Docenten dr. Maxim Osipov en prof.dr. Arko Oderwald 4 colleges, vrijdag 18 november t/m 9 december 2022, Calendar-Plus 15.30-17.30 uur € 120,calendar-exclamation Uiterlijk 11 november aanmelden
Cursus muziekwetenschap
Het vroeg-romantische pianorepertoire Tijdens deze luistercolleges zien we hoe de piano tot volledige bloei komt in de vroege negentiende eeuw. We kijken daarbij in de volle breedte naar de rol van dit instrument: niet alleen als solo-instrument maar tevens als karakteristieke participant in kamermuziek en liederencyclus. Dat doen we door in zes chronologische stappen pianomuziek, liederencycli en kamermuziek te behandelen van Beethoven, Chopin, Liszt, Schubert en Schumann. Wezenlijke aspecten van de romantische stijl en de ontplooiing van pianistieke mogelijkheden liggen direct in elkaars verlengde. Veelal zijn er verbanden met poëzie of literatuur. Uitgangspunten tijdens deze muzikale zoektocht zijn de compositorische opzet, het persoonlijke engagement van de toondichter en de ontstaansgeschiedenis van de compositie tegen de achtergronden van de betreffende tijdsgeest. user-chart Docent drs. Jan Ezendam 6 colleges, vrijdag 25 november, 2 en 9 december 2022 Calendar-Plus en 13, 20 en 27 januari 2023, 13.15-15.15 uur € 180,calendar-exclamation Uiterlijk 18 november aanmelden
16
Filosofie en religie users-class 7 Cursussen
1 Leergang
Mouse-Pointer
vu.nl/hovo-cursussen
Cursus religie, kunstgeschiedenis
Spiritualiteit van natuur en mythe in de moderne kunst Amerikaanse kunstenaars als Newman, Rothko en Gotlieb zagen de westerse wereld in een spirituele crisis. Ze gingen te rade bij de kunst van de oude volken. Newman ontwikkelde zijn ervaring van het ‘sublieme’, Nolde en Kirchner zochten het onbedorvene en zuivere in de natuurwereld van oude volken en Franz Marc vond het bij de dieren. We bespreken de spiritualiteit van natuur en mythe bij deze kunstenaars maar we vragen ook of zo’n spiritualiteit wel in de ‘moderne’ wereld past. Of zijn we nooit modern geweest (Bruno Latour)? Is de westerse wereld niet meer spiritueel? We gaan in op de ‘onttovering’ van de westerse wereld, maar is er ook een tegenbeweging van ‘herbetovering’? Hoe kan een ecologische spiritualiteit vandaag de dag eruit zien? user-chart Docent prof.dr. Wessel Stoker 5 colleges, dinsdag 6 september t/m 4 oktober 2022, Calendar-Plus 11.00-13.00 uur € 150,calendar-exclamation Uiterlijk 30 augustus aanmelden
Cursus filosofie
Ode aan de melancholie: Melancholie als creatieve kracht in filosofie, kunst en leven Is melancholie meer dan een stemming? In de lente van 1819 schrijft de dichter John Keats zijn Ode on Melancholy. Een ode? Melancholie is toch iets dat je achter je wilt laten om snel over te gaan naar een lichtere stemming? Maar Aristoteles ontdekte al iets opmerkelijks. In zijn geschrift Over Melancholie beschreef hij de geheimzinnige relatie tussen zwartgalligheid en mensen die uitblinken, of het nu in de politiek is of de kunsten. Op welke manier lukt het toch om boven zichzelf uit te stijgen? In deze cursus ontmoeten wij filosofen, schrijvers, dichters en kunstenaars in verschillende gedaanten: die van kluizenaar, reiziger en buitenstaander. Wat levert de melancholie hen op? Wat kunnen wij daarvan leren? We onderzoeken melancholie als creatieve kracht in de filosofie, de kunsten en het leven. user-chart Docent drs. Katja Rodenburg 8 colleges, woensdag 14 september t/m 9 november Calendar-Plus 2022, 13.15-15.15 uur (geen college op 26 oktober) € 240,calendar-exclamation Uiterlijk 7 september aanmelden
HOVO Amsterdam najaar 2022
17
Filosofie en religie
Cursus filosofie
De Essays van Michel de Montaigne In zijn alom geprezen Essays belicht Michel de Montaigne (1533-1592) op originele en eloquente wijze het veelzijdige en veranderlijke wezen van de mens. Zijn opstellen (‘essais’) worden beschouwd als filosofische en literaire hoogtepunten van de renaissance, een tijdperk waarin men graag teruggreep op onder meer de klassieke oproep ‘ken uzelf’. Ook Montaigne is bovenal geïnteresseerd in de aard van de mens, waarover hij opheldering probeert te verschaffen door in het bijzonder zijn eigen persoon aan een nauwgezette analyse te onderwerpen. Zijn Essays bevatten talloze intrigerende zelfbespiegelingen die met vele verwijzingen naar klassieke auteurs worden geïllustreerd, maar ook aanleiding geven tot verrassende, tegendraadse en opvallend moderne inzichten.
maar weinig navolging gevonden. Dat veranderde toen de Duitse filosoof Leonard Nelson de socratische methode opnieuw in praktijk bracht. Hij maakte haar zowel theoretisch als praktisch tot het hart van zijn filosofie. Daaruit is een bloeiende gesprekscultuur gegroeid. In deze cursus leren we de grondbeginselen van het filosofische gesprek kennen en zelf toe te passen in gesprekken met vrienden, collega’s of anderen. In zeven colleges komen de voorwaarden, de basistechnieken, mogelijkheden en moeilijkheden van het filosofische gesprek aan bod. U gaat ook zelf aan de slag met oefeningen en opdrachten. user-chart Docent dr. Jos Kessels colleges, donderdag 22 september, 6 en 20 oktober, Calendar-Plus 7 3 en 17 november, 1 en 15 december 2022, 11.00-13.00 uur € 231,- (inclusief gedrukte reader) calendar-exclamation Uiterlijk 8 september aanmelden
user-chart Docent drs. Arend Klaas Jagersma 0 colleges, dinsdag 20 september t/m 29 november Calendar-Plus 1 2022, 13.15-15.15 uur (geen college op 25 oktober) € 300,calendar-exclamation Uiterlijk 13 september aanmelden
Cursus filosofie
Bewustzijn: een (on)oplosbaar raadsel?
Cursus filosofie
De kunst van het filosofisch gesprek Socrates’ voorbeeld om filosofische kwesties in een gesprek te onderzoeken, heeft altijd veel indruk gemaakt
18
Wat is bewustzijn en wat verklaart bewustzijn? Deze vraag speelt vanaf de oudheid tot en met de Indiase filosofie een grote rol. In de afgelopen decennia heeft met name in de Engelstalige filosofie een herleving van dit zogenaamde ‘lichaam-geest-probleem’ plaatsgevonden. Tegen de heersende opvatting in wordt beargumenteerd dat bewustzijn niet gereduceerd kan worden tot hersenprocessen. Natuurlijk is hier geen consensus over. U krijgt inzicht in historische ideeën, maar we gaan ook in op hedendaagse denkers. In het kielzog van David Chalmers, die in 1996 het idee van ‘the hard problem of consciousness’ muntte, hebben zij alternatieve theorieën voor het fysicalisme ontwikkeld.
Filosofie en religie
user-chart Docent drs. Arnold Ziegelaar 10 colleges, vrijdag 23 september t/m 9 december Calendar-Plus 2022, 11.00-13.00 uur (geen college op 21 oktober en 4 november) € 317,- (inclusief gedrukte reader) calendar-exclamation Uiterlijk 9 september aanmelden
Cursus filosofie
Hannah Arendt - Het leven van de geest: Denken
Leergang Westerse filosofiegeschiedenis II
De middeleeuwse filosofie
De middeleeuwse wijsbegeerte vormde een veelzijdige, fijnzinnige en belangwekkende fase in de geschiedenis van de westerse filosofie. Zij laat zich bovenal begrijpen als een grootse poging om geloof en rede met elkaar te verzoenen. In het aansluitende tijdperk van de renaissance vond een heroriëntatie op de klassieke oudheid plaats en overheerste een nieuwe mondigheid, die aanleiding gaf tot kritische reflectie op eeuwenoude vanzelfsprekendheden. De ontdekking van de oneindigheid van de wereld en de mogelijkheden van de mens vormde het centrale thema van de denkers die de grens tussen de middeleeuwen en de moderne tijd markeerden. We bespreken onder meer Augustinus, Aquino, Erasmus en Montaigne.
Wat is denken? Hoe controleren we onze denkinhoud? Hoe verhoudt onze individuele denkactiviteit zich tot anderen en tot de wereld van de verschijnselen? Hannah Arendt schrijft: ‘Er zijn geen gevaarlijke gedachten; het denken zelf is gevaarlijk(…)’. Dat betekent echter niet dat we níet moeten denken. Het niet denken (gedachtenloosheid) maakt het leven onleefbaar en kan zelfs een bron van het kwaad zijn, schreef ze al rond het Eichmanproces (1961). Maar hoe kunnen we het denken dan inzetten als instrument om tot moreel handelen te komen? In Het leven van de geest keert Arendt terug naar de vraag ‘Wat is denken?’. Ze werkt deze vraag uit in wat haar laatste grote – en onvoltooide – onderzoek zal worden: het onderzoek naar het leven van de geest. user-chart Docent drs. Petra Bolhuis 0 colleges, maandag 3 oktober t/m 12 december Calendar-Plus 1 2022, 11.00-13.00 uur (geen college op 24 oktober) € 300,calendar-exclamation Uiterlijk 25 september aanmelden
user-chart Docent drs. Arend Klaas Jagersma 10 colleges, zaterdag 24 september t/m 10 december Calendar-Plus 2022, 13.15-15.15 uur (geen college op 25 oktober en 5 november) € 300,calendar-exclamation Uiterlijk 18 september aanmelden
HOVO Amsterdam najaar 2022
19
Filosofie en religie
HOVO labrys 2022.qxp_HOVO 2022 19-04-22 14:31 Pagina 1 ADVERTENTIE
Labrys Reizen Exclusieve groepsreizen Cursus filosofie
Michael Ignatieff: Troost. Als licht in donkere tijden Waar halen mensen hun kracht in inspiratie vandaan om door te gaan in zware tijden? Wat biedt troost? Martha Nussbaum legt in De breekbaarheid van het goede uit dat we kwetsbaar zijn voor lijden door liefde en vriendschap, door onze binding aan unieke en onvervangbare mensen en situaties. Dat kunnen we niet opheffen zonder onze menselijkheid kwijt te raken. Maar hoe gaan we om met die kwetsbaarheid? Hoewel troost raakt aan individueel lijden zijn de bronnen van troost universeel. Dit blijkt uit de teksten en levens van schrijvers en denkers die Michael Ignatieff bespreekt in zijn boek Troost (2021), waaronder Stoïcijnse denkers, Camus, Rilke, Achmatova, Mahler, Montaigne en Job. Dit boek vormt het vertrekpunt voor een onderzoek naar troost vanuit de filosofie en de psychiatrie. user-chart D ocent drs. Petra Bolhuis en drs. Gradus van Florestein 10 colleges, maandag 3 oktober t/m 12 december Calendar-Plus 2022, 13.30-15.30 uur (geen college op 24 oktober) € 300,calendar-exclamation Uiterlijk 26 september aanmelden
20
Regelmatig organiseren wij reizen onder leiding van h ovo -docenten als drs. Marian van Caspel-van Til, drs. Krzysztof Dobrowolski-Onclin, drs. Hein L. van Dolen, drs. Frederik Erens, drs. Judith Janssen en drs. Karel Onwijn.
comfortab e l re ize n met g e li j kg e s te md e n v e r d i e pi ng i n k u ns t, cu ltu u r e n natu u r r e i s le i d i ng op h oog ni v e au oog voor d etai l e n pe r s o o n li j k e a an dacht 024-3822110 info@labrysreizen.nl labrysreizen.nl
Mens en maatschappij users-class 2 Cursussen
1 Leergang
Mouse-Pointer
vu.nl/hovo-cursussen
Leergang Psychologie VI
Cursus rechten
De psychologie onderzoekt alle vormen van menselijk gedrag zoals leren, gezondheid en samenleven. Wat zien we hiervan terug in het dagelijks leven? Talloze wetenschappelijke experimenten naar hoe mensen zich gedragen en hoe we dit gedrag kunnen beïnvloeden resulteren in een schat aan kennis, die zijn weg naar de dagelijkse praktijk steeds gemakkelijker vindt. Zo worden psychologen geraadpleegd bij vraagstukken als: hoe moet het dashboard van een auto ontworpen worden om prettig aan te voelen? Hoe gaan mensen langzaam rijden in een woonwijk? Hoe zorgen we ervoor dat iedereen op Schiphol de weg kan vinden, onafhankelijk van taal en cultuur? Tijdens deze cursus zullen we de weg bewandelen van onderzoek naar de praktische toepassing in uw eigen dagelijks leven.
In elke strafzaak speelt bewijs een rol: heeft de verdachte het misdrijf wel of niet gepleegd? Vaak is het beantwoorden van die vraag vrij eenvoudig omdat er veel bewijs is. Soms ligt het een stuk ingewikkelder en spelen allerlei bewijsvragen een rol, die gaan over de manier waarop bewijs moet worden gewaardeerd. Deze cursus bestaat uit een theoretische inleiding aan de hand van praktijkgevallen. We bespreken de manieren waarop bewijs kan worden gewaardeerd en wat de resultaten daarvan zijn. Daartoe worden bewijstheorieën besproken aan de hand van bekende en minder bekende strafzaken, zoals de Leidse balpenzaak, de Deventer moordzaak en de Schiedammer Parkmoord.
Psychologie in het dagelijks leven
user-chart Docent dr. Andreas Wismeijer 0 colleges, dinsdag 13 september t/m 22 november, Calendar-Plus 1 10.00-12.15 uur (geen college op 25 oktober) € 300,-
Sterk en zwak bewijs in strafzaken
user-chart Docent prof.dr. Peter van Koppen colleges, woensdag 2 november t/m 7 december Calendar-Plus 6 2022, 13.15-15.15 uur € 180,calendar-exclamation Uiterlijk 26 oktober aanmelden
calendar-exclamation Uiterlijk 6 september aanmelden
Over Peter van Koppen
“Ik vond het een fantastische cursus en een geweldige docent. Elke week dacht ik: ‘Oh leuk, morgen weer naar HOVO!’” HOVO Amsterdam najaar 2022
21
Mens en maatschappij
HOVO Extra Cursus economie
De Europese Unie, waarden gemeenschap of waarde(n)loze handelsovereenkomst? De Europese Unie (EU) is door een gemeenschappelijke geschiedenis en cultuur een waardengemeenschap en in staat om een alternatief te bieden voor grootmachten als de Verenigde Staten en China. De EU wordt steeds belangrijker, wat ook blijkt uit het gezamenlijke optreden bij de oorlog in Oekraïne. Als gemeenschap moeten we onze defensie-inspanningen opvoeren en beter coördineren, de energieconsumptie naar beneden zien te krijgen en beslissen of we Georgië, Moldavië en de Oekraïne versneld willen integreren. De solidariteitsclausule, die lidstaten verplicht een ander lid dat wordt aangevallen met alle middelen te verdedigen, speelt bij die beslissing een belangrijke rol. De EU wordt soms afgespiegeld als slechts een handelsovereenkomst tussen een aantal landen, waar dan ook nog kritiek op is omdat niet ieder land daarvan in dezelfde mate zou profiteren. Tijdens deze cursus gaat het in de eerste plaats over de voordelen van de EU, die vaak worden vergeten of als vanzelfsprekend worden gezien. Vervolgens komen ook de uitdagingen aan bod. user-chart Docent prof.dr. Meine Pieter van Dijk colleges, vrijdag 11 november t/m 16 december Calendar-Plus 6 2022, 11.00-13.00 uur € 180,calendar-exclamation Uiterlijk 4 november aanmelden
22
Heeft u zin om in het weekend nog iets extra’s te doen? Dan is het HOVO Extra programma iets voor u! Dit najaar bestaat HOVO Extra uit een training mindfulness, studiedagen en lezingen. Op de website en via de HOVO-nieuwsbrief houden we u op de hoogte van het actuele programma. De studiedagen en lezingen zijn kortdurende, los te volgen themabijeenkomsten over actuele, spraakmakende of historische onderwerpen. Voor HOVO-cursisten dé kans om vrienden, vriendinnen of familie mee te nemen naar de VU campus!
Studiedagen Een hele dag rond één thema. Het onderwerp wordt van alle kanten belicht en uitgediept. Koffie, thee en lunch zijn inbegrepen in de prijs. • Het welgetemperde gemoed (pag. 13) • Zwaartekrachtsgolven (pag. 24)
Training mindfulness Deze praktische methode combineert inzichten uit de westerse psychologie en neurologie met van oorsprong boeddhistische meditatietechnieken. Voor de derde keer verzorgt gecertificeerd mindfulnesstrainer Victor Melenhorst een training die ontworpen is voor HOVO. 9 bijeenkomsten, donderdag 29 september t/m 1 december 2022, 10.00-12.30 uur (geen training op 20 oktober)
Sportcentrum VU Word fit bij de VU! Sportcentrum VU op Uilenstede ontvangt u graag. U kunt een beweegtest doen en een programma op maat laten samenstellen. Drie maanden onbeperkt sporten, inclusief test, begeleiding en een beweegschema kost € 125,-.
Exact en medisch users-class 6 Cursussen
atlas 1
Studiedag
Mouse-Pointer
Cursus natuurkunde, filosofie
Einstein en het heelal
Einstein was behalve wetenschapper ook filosoof. Hij dacht diep na over de grondslagen van de natuurwetenschap en hij identificeerde zich met grote wetenschappers als Kepler, Newton en Maxwell. Zij formuleerden nieuwe ideeën die beslissend waren voor de vooruitgang van de wetenschap. Zelf bracht Einstein ons begrip van ruimte en tijd fundamenteel aan het wankelen - en met succes. Het nieuwe idee van ‘ruimtetijd’ zou doorslaggevend worden voor onze moderne visie op het heelal. In deze cursus gaat het zowel om de baanbrekende natuurkundige inzichten als om de gedachten die eraan ten grondslag liggen. user-chart Docent ir. Wim Lintsen 8 colleges, maandag 10 oktober t/m 5 december 2022, Calendar-Plus 11.00-13.00 uur (geen college op 24 oktober) € 247,- (inclusief gedrukte reader) calendar-exclamation Uiterlijk 26 september aanmelden
vu.nl/hovo-cursussen
Cursus medische wetenschap
Bedreigingen voor een gezond hart Ondanks spectaculaire vorderingen in de behandeling van hartfalen en coronairlijden zitten beide nog altijd in de top vijf van doodsoorzaken. Tot op de dag van vandaag leiden ze tot de hoogste sterfte. Hoe komt dit? De docent focust op mogelijke oplossingen van dit klinisch actuele probleem op zowel de kortere als langere termijn. Denk bijvoorbeeld aan zogenaamde precisiegeneeskunde, die overigens wat betreft de cardiologie nog in de kinderschoenen staat. Om hierin inzicht te krijgen ontkomen we er niet aan om ons eerst te verdiepen in wat hartfalen en coronairlijden precies inhouden. user-chart Docent dr. Jean Bronzwaer 7 colleges, donderdag 29 september t/m 17 november Calendar-Plus 2022, 11.00-13.00 uur (geen college op 20 oktober) € 210,calendar-exclamation Uiterlijk 22 september aanmelden
Over Voeding en duurzaamheid (Harry Aiking e.a, zie pag. 24)
“De zes verschillende docenten waren ieder op eigen gebied zeer deskundig. Dat had een enorme meerwaarde waardoor deze cursus nog veel interessanter werd dan ik van te voren had verwacht.” HOVO Amsterdam najaar 2022
23
Exact en medisch
Interdisciplinaire cursus
Een eenvoudige en toch duurzame maaltijd? Een eenvoudige en toch duurzame maaltijd? Overal worstelt men ermee. Wat is duurzame voeding? Is duurzaam eten wel gezond? Consumptie van te veel, te weinig of het verkeerde kan schadelijke effecten hebben op onze gezondheid. Productie vergt land, water en energie. Naast uitputting van deze natuurlijke hulpbronnen veroorzaakt productie verontreiniging. De voortdurende toename daarvan heeft effect op biodiversiteit en klimaat en overschrijdt de draagkracht van de aarde. Om terug te keren naar een duurzamer pad zal zowel consumptie als productie moeten veranderen. Daaraan zitten onder andere ecologische, sociaal-culturele, technologische, economische, medische, en politieke aspecten, van stikstofcrisis tot biodiversiteit. In deze cursus wordt een vijftal daarvan – in samenhang – uitgediept.
zicht op het verloop van chemische reacties. Molecuulstructuren kunnen we ophelderen door ze theoretisch te benaderen (kwantumchemie) of juist experimenteel (spectoscopie). We belichten enantiomeer-zuivere geneesmiddelen, de fascinerende ruimtelijke structuren van DNA en proteïnen en de broeikasgassen kooldioxide, methaan en lachgas. Licht kan ook chemische omzettingen teweegbrengen (fotochemie). Dat is het geval bij moleculaire rotoren, de afbraak van de ozonlaag en foto-dynamische therapie voor de behandeling van huidkanker. De ‘werkelijke’ chemie vindt plaats in de macroscopische wereld. Daarom kijken we ook naar chemische thermodynamica en reactiekinetica, zodat we de werking van de airbag en het bestaan van explosieve reacties kunnen begrijpen. user-chart Docent prof.dr. Cees Gooijer 7 colleges, maandag 26 september t/m 14 november Calendar-Plus 2022, 11.00-13.00 uur (geen college op 17 oktober) € 210,calendar-exclamation Uiterlijk 19 september aanmelden
user-chart Docent drs. Harry Aiking e.a. colleges, donderdag 22 september t/m 3 november Calendar-Plus 6 2022, 13.15-15.15 uur (geen college op 20 oktober) € 180,calendar-exclamation Uiterlijk 15 september aanmelden
Studiedag Natuurkunde
Zeven jaar na de eerste zwaartekrachtsgolf: overzicht van nu en straks
Cursus scheikunde
Zicht op chemie – (re)acties van moleculen Door te kijken naar de structuren van individuele moleculen op nanoschaal, krijgen we een fascinerend
24
Zwaartekrachtsgolven hebben een revolutie veroorzaakt in de natuurkunde: sinds in 2015 de LIGO detectoren voor het eerst een golf maten ten gevolge van twee botsende zwarte gaten, zien we week na week delen van het heelal die voordien totaal onzichtbaar waren. Nu, zeven jaar later en met een netwerk van LIGO, Virgo, en Kagra detectoren, hebben we een schat aan informatie verzameld over zwarte gaten, de evolutie van het heelal en over de relativiteitstheorie zelf. In deze studiedag geven we een Master Class over de theorie achter
Exact en medisch
zwaartekrachtsgolven, meettechnieken en een overzicht van alle ontdekkingen die met zwaartekrachtsgolven zijn gedaan (en wat er nog komen gaat). user-chart Docenten prof.dr. Jo van den Brand en dr. Gideon Koekoek 1 studiedag, zaterdag 1 oktober 2022, 10.45-15.45 uur Calendar-Plus € 100,- (inclusief lunch, koffie/thee) calendar-exclamation Uiterlijk 25 september aanmelden
Cursus meteorologie
Weer en klimaat
Cursus sterrenkunde
Het nieuwe heelal: de mooiste resultaten van de Hubble Ruimte Telescoop Dankzij de Hubble Ruimte Telescoop zijn in de afgelopen decennia fantastische opnames van de kosmos beschikbaar gekomen. De Hubble heeft ons letterlijk een nieuwe kijk gegeven op het heelal en de wonderlijke processen die zich daar afspelen: de geboorte en dood van sterren, explosies van sterren en de vorming van planeten bij andere sterren. Hij liet ook zien dat botsingen tussen melkwegstelsels (verzamelingen van miljarden sterren) eerder regel zijn dan uitzondering. Daaruit hebben we geleerd hoe ons eigen melkwegstelsel is ontstaan. We zien de gevolgen van zwarte gaten die gas in hun omgeving opslokken en uitspuwen, hoe kort na de Oerknal de eerste sterren en melkwegstelsels geboren werden, hoe het heelal uitdijt en nog veel meer.
Het klimaat verandert. Hoe komt dat en wat zijn de gevolgen voor het dagelijkse weer en onze samenleving? In deze cursus beginnen we bij de verschijnselen om ons heen: het weer, de ijsmassa’s en de zee. Zij laten zien hoe het klimaat aan het veranderen is. Vervolgens licht de docent de jongste wetenschappelijke kennis hierover toe aan de hand van recent verschenen IPCC rapporten. Ook de gevolgen voor onze leefomgeving komen aan bod: meer extreem weer, droogtes, hittegolven enzovoorts. Tot slot wordt een schets gegeven van de maatregelen die overheid, bedrijven en burgers moeten nemen om de gevolgen van klimaatverandering te beperken. user-chart Docent prof.dr. Gerard van der Steenhoven colleges, maandag 19 september t/m 3 oktober 2022, Calendar-Plus 3 13.15-15.15 uur € 90,calendar-exclamation Uiterlijk 12 september aanmelden
user-chart Docent prof.dr. Henny Lamers 8 colleges, woensdag 12 oktober t/m 7 december Calendar-Plus 2022, 11.00-13.00 uur (geen college op 26 oktober) € 240,calendar-exclamation Uiterlijk 5 oktober aanmelden HOVO Amsterdam najaar 2022
25
Voorzieningen en bereikbaarheid van de Vrije Universiteit Amsterdam Welkom op de campus
Openbaar vervoer
Voorzieningen De VU biedt meer dan alleen onderwijs. De VU-campus heeft alles wat een universitaire omgeving aantrekkelijk maakt: de VU Boekhandel, de bibliotheek (UB-VU), het restaurant, Café The Basket, diverse koffiepunten en supermarkt SPAR. In het nieuwe NU.VU-gebouw hebben filmhuis Rialto, theater De Griffioen, de VU Art Science Gallery en Theatercafé Bar Boele hun intrek genomen.
De VU is goed te bereiken per openbaar vervoer (bus, metro, tram). Zie 9292.nl of gvb.nl. De VU-campus is op loopafstand van Station Amsterdam-Zuid.
Toegankelijk voor iedereen Alle zalen zijn rolstoeltoegankelijk en per lift bereikbaar, tenzij anders vermeld bij de cursusbeschrijving. In het Hoofdgebouw bevinden zich invalidentoiletten op de Begane Grond, 1e en 8ste etage. In de grote collegezalen is standaard geluidsversterking aanwezig (geen ringleiding). Meer informatie over de voorzieningen van de VU Op vu.nl/hovo-praktisch vindt u onder het kopje ‘Meer informatie over de VU: campus, voorzieningen, bereikbaarheid’ alles over faciliteiten van de VU, bijvoorbeeld over het gebruik van kluisjes (in de hal van het Hoofdgebouw) en gevonden voorwerpen (bel bij gevonden/verloren voorwerpen de Beveiliging op 020 598 58 54).
Auto en parkeren Als u met de auto komt, neemt u vanaf de ringweg A10 de afslag S108 Amstelveen. Rondom de VU is voldoende betaalde parkeergelegenheid in bijvoorbeeld Parkeergarage P3 (onder het NU.VU-gebouw aan de Van der Boechorststraat 5a) of in de directe omgeving van de VU (vaak maximaal 3 uur aaneengesloten). Zie ook parkerenbijvu.nl.
Parkeren gehandicapten Op het binnenterrein van de campus is beperkte parkeergelegenheid voor mensen met een gehandicapten parkeerkaart. Wilt u hiervan gebruik maken, stuur dan uiterlijk 3 weken voor aanvang een mail naar hovo@vu.nl. Om in aanmerking te komen voor een parkeerplek is het noodzakelijk een aantal documenten en gegevens aan te leveren. Deze vindt u op vu.nl/hovo-praktisch onder het kopje Meer informatie over de VU: campus, voorzieningen, bereikbaarheid.
Boeken, cadeaus en volop inspiratie; loop eens eens langs bij de
VU Boekhandel
in het hoofdgebouw van de Vrije Universiteit. 26
Aanmelden en algemene voorwaarden Aanmelding Wilt u zich aanmelden voor een cursus? Ga naar de website vu.nl/hovo-cursussen. Bij iedere cursus vindt u knoppen voor aanmelding.
Al uw gegevens bij elkaar in MijnHOVO Uw online MijnHOVO-account biedt voor, tijdens en na afloop van de cursus tal van voordelen. Zo kunt u zelf eenvoudig uw persoonlijke gegevens beheren en de status van uw aanmelding volgen. Kort voor aanvang van de cursus ontvangt u een startmail met alle praktische informatie, zoals het definitieve rooster en de cursuslocatie. Deze e-mail wordt ook in MijnHOVO gezet. Eventuele presentaties en ander digitaal studiemateriaal staan overzichtelijk per cursus voor u klaar en bij plaatsing van nieuw materiaal krijgt u per e-mail bericht. De enige voorwaarde om hiervan te profiteren is een eigen e-mailadres waarmee u een account kunt aanmaken.
Bevestiging aanmelding Als u nog geen MijnHOVO-account heeft, krijgt u het verzoek deze aan te maken en vervolgens kunt u uw aanmelding voltooien. Na aanmelding krijgt u per e-mail een automatische ontvangstbevestiging. Zo niet, dan heeft HOVO uw aanmelding niet ontvangen en kunt u het opnieuw proberen. Is uw aanmelding gelukt, dan ziet u de betreffende cursus in MijnHOVO, met de status ‘aangemeld’. Zodra uw aanmelding is verwerkt door een HOVO-medewerker, verandert de status in ‘bevestigd’, of ‘wachtlijst’. U ziet in MijnHOVO of u bent ingeschreven. Daarnaast ontvangt u ook bericht van HOVO waarin uw inschrijving wordt bevestigd.
Praktische informatie Op vu.nl/hovo-praktisch vindt u de meest recente informatie over alle praktische zaken, zoals over MijnHOVO, over aanmelden en plaatsing of wachtlijst, over betalen, annuleren. U vindt hier ook informatie over de faciliteiten op de campus, parkeren en bereikbaarheid.
Staat het antwoord op uw vraag hier niet bij, dan kunt u een mail sturen aan hovo@vu.nl. HOVO is telefonisch beperkt bereikbaar. Kijk op de website voor de bereikbaarheid van onze medewerkers.
Uw privacy en verwerking persoonsgegevens Wij gebruiken uw persoonlijke gegevens voor het verwerken van uw aanmelding en inschrijving, betalingsdoeleinden, identificatiedoeleinden en communicatie over de cursussen (bijvoorbeeld bij uitval van een college), alsook - indien u heeft aangegeven dat u daar toestemming voor geeft - toezending van cursusgidsen of nieuwsbrieven. U kunt deze voorkeuren op ieder moment wijzigen. Indien u langer dan drie jaar geen HOVO-cursussen volgt, verwijderen wij uw gegevens uit ons adresbestand en wordt uw MijnHOVOaccount opgeheven. U kunt zich op ieder moment weer aanmelden. Op vu.nl/hovo-overhovo vindt u ons volledige privacystatement.
Aansprakelijkheid, klachten en algemene voorwaarden HOVO Amsterdam en de Vrije Universiteit Amsterdam zijn niet aansprakelijk voor eventuele gevolgen van onvoorziene wijzigingen van de gegevens in deze cursusgids. Onze complete algemene voorwaarden en onze klachtenregeling vindt u op vu.nl/hovo-overhovo. Heeft u geen toegang tot internet, dan kunt u uw klacht schriftelijk indienen bij HOVO Amsterdam.
Beeld- en geluidsopnames Het maken van beeld- en geluidsopnames door deelnemers wordt niet op prijs gesteld, mede omdat het vaak als storend wordt ervaren door de docent en medecursisten.
HOVO Amsterdam najaar 2022
27
Contact Map-marker
Vrije Universiteit Amsterdam HOVO Amsterdam De Boelelaan 1105 1081 HV Amsterdam
T
(020) 598 56 69
ENVELOPE-OPEN
hovo@vu.nl
Mouse-Pointer
vu.nl/hovo
