Activiteitenkalender januari - april 2020

Velduil in het Groot Broek op 23 november 2020 © Joris Everaert

vogelnieuws: de velduil

Joris Everaert

De velduil (Asio flammeus) behoort tot de familie van de 'echte' uilen (Strigidae). Uilen uit het geslacht Asio hebben veertjes op de kop die lijken op de oren bij zoogdieren. De velduil is een middelgrote uil zoals de ransuil (Asio otus), maar met gele ogen, korte oortjes en een vrij licht gezicht met rond de ogen een kenmerkende zwarte verenkrans. Er is een opvallend contrast tussen de zwaar gestreepte bovenborst en de licht- of ongestreepte benedenborst.

De velduil is aanwezig in Noord- en West-Europa, Noord- en Zuid-Amerika en Azië. Hij leeft op uitgestrekte open terreinen zoals duinen, weilanden, heidevelden, polders en moerassen. Het voedsel bestaat voornamelijk uit muizen en kleine vogels. Hij zoekt zijn prooi door laag over het jachtgebied te vliegen, meestal tijdens de schemering. In de broedperiode jaagt de velduil daarentegen zowel overdag als ’s nachts. Hij moet dan immers veel meer voedsel vinden voor de jongen. In Vlaanderen is de velduil nooit algemeen verspreid geweest, en momenteel is het een niet-jaarlijkse broedvogel. Wel overwinteren er jaarlijks een aantal velduilen, vooral tot verschillende individuen in de polders langs de kust, de natuurgebieden langs de Waaslandhaven, en de akkervogelgebieden in Vlaams-Brabant. De meeste waarnemingen worden dan ook verricht tijdens de wintermaanden en op doortrek. Waarnemingen in het voorjaar zijn niet ongewoon, maar leiden zelden tot een bevestiging van broedgevallen.

opportunistisch Velduilen zijn uitgesproken zwervers met een zeer opportunistisch voedselgedrag. Zowel in de broedals in de overwinteringsgebieden worden de aantallen vooral bepaald door de beschikbaarheid van prooidieren (in onze streken vnl. veldmuizen). Dit leidt in muizenrijke jaren soms tot opmerkelijke ‘invasies’ in gebieden waar ze in normale omstandigheden veel minder worden waargenomen,

zoals we in Vlaanderen konden vaststellen in 2014 en 2019. Toen werden er in de polders van de Vlaamse Westkust maar liefst resp. 21 en 13 broedparen vastgesteld, met zeker resp. 11 en 5 succesvolle nesten. Het gaat om de hoogste aantallen die ooit in Vlaanderen zijn vastgesteld. Opvallend is dat dit fenomeen zich in diezelfde jaren ook voordeed in het noorden van Nederland, met daar in totaal resp. 80 en min. 70 broedparen. Ook andere roofvogelsoorten profiteerden in die topjaren van het hoge aantal muizen.

Buiten de Westkustpolders werden in de laatste jaren ook enkele broedverdachte velduilen gesignaleerd in Vlaanderen. In de Uitkerkse Polders was er een territorium in 2016 en 2017. In VlaamsBrabant was er in 2018 een zeker - maar mislukt broedgeval en in 2018 en 2019 resp. één waarschijnlijke en één zekere broedpoging. We moeten er echter rekening mee houden dat solitaire broedgevallen soms onopvallend kunnen zijn en wellicht af en toe onder de radar blijven.

doortrekkers In de laatste 10 jaar zijn er in de regio van de Durme-, Moervaart- en Scheldevallei bijna jaarlijks wel enkele waarnemingen van doortrekkende velduilen, maar vogels die gedurende meer dagen ergens verblijven, zijn zeer uitzonderlijk. Zo kon van 10 tot 15 mei 2015 een vogel bewonderd worden in de open graslanden langs de Stekense Vaart ten noorden van reservaat De Fondatie van Boudelo in Stekene. Van 17 december 2015 tot 12 februari 2016 overwinterden één tot twee velduilen in de Bergenmeersen in Wichelen. In diezelfde winter, van zeker 31 december 2015 tot 28 februari 2016, waren twee tot drie vogels aanwezig in het Weymeerbroek langs de Oude Durme in Hamme. De winter van 2015-2016 was dan ook het moment voor heel wat lokale vogelkijkers en natuurfotografen om van deze prachtige soort te genieten. In het late voorjaar van 2016, van 3 tot 10 juni, verbleef ook een velduil in de uitgestrekte Maaibosgraslanden in Moerbeke.

groot en klein broek Maar ook de winter van 2020-2021 staat in de lijst. Op de braakliggende terreinen in het Groot Broek van Elversele (Temse & Waasmunster) zorgde een velduil van 18 tot 27 november voor veel bekijks. Wellicht dezelfde vogel dook daar sinds half december weer op, ook in het naastliggende Klein Broek. Het Groot en Klein Broek zijn Sigmagebieden in aanleg, waar vzw Durme het overgangsbeheer op zich neemt in nauwe samenwerking met De Vlaamse Waterweg. In de toekomst hopen we de velduil nog meer te zien in de regio, wie weet ook eens als broedvogel!

fondatie-actie groot succes

34.141,06 euro. Met dat mooie bedrag sloten we de actie van de Fondatie van Boudelo half november af. Op enkele maanden tijd schaarden zich meer dan 300 natuurliefhebbers en 6 sponsors (i-LUDUS, Carpentier, Rotaract Waasland, A&B Archeologie, De Maesschalck Goethals) achter ons gezamenlijke doel: de symbolische kaap van 100 hectare natuur in bescherming in de Fondatie behalen. Meer nog, sinds het afsluiten van de actie kwamen er nog giften binnen, waardoor we op het moment van druk aan een totaalbedrag van 38.613,63 euro zitten. Sarah Geers en Thomas Van Lancker

We willen dan ook iedereen uitdrukkelijk bedanken voor zijn steun. Zonder jou was dit niet mogelijk geweest! Het ingezamelde bedrag gebruikten we als restfinanciering voor de aankoop van 4,77 hectare natuur (zie plannetje). Het zijn voormalige weilanden die zullen omgevormd worden tot soortenrijke graslanden. Een deel zal worden omgevormd tot bos om de boskern in het natuurgebied te versterken.

Natuurlijk stoppen we niet nu we de 100 hectare voorbij zijn. We streven ernaar de Fondatie van Boudelo (net als onze andere reservaten) te blijven uitbreiden en te beschermen. Wil je hier ook in de toekomst mee aan werken? Je kan jaarlijks (of zelfs maandelijks) een gift doen voor onze natuur op ons rekeningnummer BE52 0012 2999 0009 met vermelding ‘gift’. Wij geven jou de garantie dat die goed besteed wordt.