Daarom Groningen

Voorwoord Daarom Groningen

Welkom in Groningen. Met meer dan 190.000 inwoners, tal van voorzieningen en een internationale sfeer is Groningen met recht dé stad van Noord-Nederland. ‘Daarom Groningen’ maakt dat op een prachtige manier duidelijk. Naast de historische ontwikkeling van de stad, schetst het boek een zeer gevarieerd en kleurrijk beeld van een dynamische stad en haar inwoners in de 21ste eeuw. Al lezend en kijkend in het boek krijgt de lezer de ervaring zelf rond te lopen in Groningen. Dat is een compliment aan de samenstellers.

Groningen is een jonge stad. Een echte studentenstad. Dat merkt de bezoeker aan de sfeer op straat, de aantrekkelijke uitgaansgelegenheden, de aanwezigheid van de vele gebouwen van de Rijksuniversiteit en de Hanzehogeschool. Het aantal studenten is weliswaar landelijk ook groeiend maar in Groningen is deze groei meer dan gemiddeld. Op straat is dat ook te merken: een jonge bevolking. Waarvan het overgrote deel tussen de twintig en dertig jaar is.

Groningen is ook een compacte stad. Met een boeiende binnenstad waar alle voorzieningen – denk aan het Universitair Medisch Centrum Groningen – binnen handbereik zijn. Een binnenstad ook waarin het gemeentebestuur de laatste jaren fors heeft geïnvesteerd. Met succes, als we kijken naar de vele prijzen die we in ontvangst mochten nemen. Beste Fietsstad, Beste Binnenstad, Fairtrade-gemeente. Om maar een paar onderscheidingen te noemen.

Daarnaast kent Groningen een zeer gevarieerd en ruim aanbod aan culturele voorzieningen. Landelijk bekende en gewaardeerde festivals als het theaterfestival Noorderzon, de fotomanifestatie Noorderlicht en het festival voor populaire muziek Eurosonic/ Noorderslag, waarvoor in heel Europa belangstelling bestaat. Maar ook de klassieke muziek, het toneel en de dans krijgen in Groningen alle kans. De Stadsschouwburg, cultuurcentrum De Oosterpoort, Martinplaza en tal van kleinere – maar fijne - podia bieden de Noordelijke cultuurliefhebbers een programma dat zeker niet onder doet voor de theaters in het westen van ons land.

En wat dacht u van het Groninger Museum? Alleen al het spraakmakende gebouw, ontworpen door Alessandro Mendini, gelegen in het water tegenover het Hoofdstation is meer dan een bezoek waard. Dan heb ik het nog niet eens gehad over de werkelijk zeer bijzondere tentoonstellingen, die het museum zowel nationale als internationale roem hebben gebracht.

U merkt het. Groningen is een stad voor iedereen. Waar iedereen telt. Een stad ván iedereen. Met een open en tolerant karakter. Waar voor iedereen plaats is. Ik ben er trots op burgemeester van zo’n stad te zijn.

‘Daarom Groningen’ geeft van dit alles een goed beeld. Hopelijk inspireert het u binnenkort Groningen te bezoeken. Ik hoop u te mogen begroeten in mijn stad, mijn geboortestad, mijn Groningen.

Dr. J.P. (Peter) Rehwinkel, Burgemeester van Groningen Daarom Groningen 1

Voorwoord Daarom Groningen .....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................1 Inhoud Daarom Groningen . .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................2 Inleiding Daarom Groningen .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................6

Inhoud Daarom Groningen

1 Historische stad ..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................8 Het Ontstaan van Groningen en Villa Cruoninga ........................................................................................................................................................................................................................................................................ 10 Stapelrecht en Turf ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 16 De Nieuwe Tijd ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 18 Universiteit . ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 19 Stadhuis en Stadswapen . .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 20 Band tussen Groningen en Canada .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 22 Een ster die straalt! ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 23 Rubriek ‘Mijn Groningen’: Monique Kremer . ....................................................................................................................................................................................................................................................................................... 24 2 Monumentenstad ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 26 Monumenten in Groningen ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 28 Martinitoren, beeldmerk van de stad ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 30 Der Aa-kerk, de St. Jozefkerk en de Nieuwe Kerk . ........................................................................................................................................................................................................................................................................ 31 Beelden in de binnenstad ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 32 Gasthuizen, verborgen pareltjes van Groningen .......................................................................................................................................................................................................................................................................... 33 De Grote Markt .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 34 Het A-Kwartier ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 35 Notariskantoor met traditie & ambitie ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 36 Een persoonlijke en betrokken zaak .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 37 Groningen,Rotterdam en Keulen . .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 38 A-Kerkhof: winkelplein met historie ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 40 Een begrip in de stad en ommelanden ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 40 Elke dag is verrassend ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 41 Exclusiviteit en handelstraditie ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 42 Streekproducten en lekkernijen ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 44 Ambacht en traditie . ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 45 Er is maar één Folkingestraat ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 46 Heerlijke Italiaanse producten ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 48 Alles voor baby’s, kids en dreumesen .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 48 Nostalgisch speelgoed . ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 48 Een winkel vol niet alledaagse dingen . ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 49 Een fantastische verzameling ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 49 Een stukje Noord Afrika in Groningen . .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 49 Een pleisterplaats van de stad .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 50 Een boeiende galerie ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 51 Kromme Elleboog ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 52 Het (ver)lichtend voorbeeld ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 53 Een wereld van koffie en thee . .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 54 De beste borrel (en bier en wijn) ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 55 Van lelijk eendje tot prachtige zwaan ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 56 Een authentiek assortiment ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 57 Specialist in de betere merken ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 57 Theater te Water ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 58 Een vorstelijk onthaal . .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 58 Anders dan de rest... .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 59 Er kan er maar één de beste zijn . ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 60 Voor een koninklijke bediening ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 61 Van Stadsgracht tot boulevard .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 62 Een ijzersterke naam in Groninger vastgoed ...................................................................................................................................................................................................................................................................................... 63 Rooie Rinus en Pé Daalemmer .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 64 Een feest als je binnenkomt . .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 64 30 jaar waar voor je geld ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 65

2 Daarom Groningen

Inhoud Daarom Groningen

Met koninklijke onderscheiding . ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 66 Oude Kijk in ‘t Jat en de Stoeldraaierstraat ........................................................................................................................................................................................................................................................................................... 67 Een stukje Frankrijk in Groningen ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 68 Een begrip .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 69 De Oosterstraat . ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 70 Uniek in techniek ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 71 De Culturele Onderneming ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 71 Media in Groningen ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 72 Een wereld van kaas .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 72 Trends en traditie ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 73 Voor een andere avond uit ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 74 Anders dan anders ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 75 Klein maar fijn . ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 75 Reizen op maat .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 76 Klassieke klasse ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 77 Passie voor fotografie ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 77 Rubriek ‘Mijn Groningen’: Jacques d’Ancona ....................................................................................................................................................................................................................................................................................... 78

3 Kunst en cultuur stad ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 80 Het vernieuwde Groninger Museum ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 82 De Stadsschouwburg en De Oosterpoort ................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 83 Een Lichtpunt aan de horizon ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 84 Kunst in Groningen ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 85 Als het goed moet. ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 86 Dé Academie voor Beeldende Kunst ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 87 Het Paleis . ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 88 De Kamer vernieuwt ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 89 Het Groningen Congres Bureau ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 90 Gebouw met persoonlijkheid . ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 91 Noorderzon Performing Arts Festival .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 92 Eurosonic en Noorderslag .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 93 ‘Wegzwijmelen’ ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 94 Van spelshow tot topmusical ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 96 Netwerken in Groningen ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 97 Draverijen in Groningen . ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 98 Het Groningens Ontzet .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 99 NNT en NNO ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 100 Ontzettend Groningen ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 101 Rubriek ‘Mijn Groningen’: Kees van Twist ............................................................................................................................................................................................................................................................................................. 102 4 Ontspanning en recreatie ................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 104 Optimale filmbeleving ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 106 Van stadsrondvaart tot kaarsjestocht ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 107 Hotels, restaurants en cafés ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 108 Een monumentaal onthaal .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 109 Woon- en Eethuis voor Allen ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 110 Een pand met verleden . ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 112 (h) Eerlijk smullen ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 114 Onthaasten tijdens diner of lunch ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 115 Van bloemen naar horeca .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 116 Stadshotel met grandeur en stijl ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 117 Single Malt Horecagelegenheid ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 118 Het meest uitgebreide whisky aanbod van het noorden . ........................................................................................................................................................................................................................................ 119 Het Goudkantoor ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 120 Hanze Sociëteit Groningen, een ontmoetingspunt ............................................................................................................................................................................................................................................................. 120 Een gezellige plek om uit eten te gaan ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 121 Uitgaan in Europa’s grootste café ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 122 Cateraar en traiteur . ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 124 Daarom Groningen 3

Inhoud Daarom Groningen

Gastvrijheid en Livemuziek .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 125 Van koksmuts tot complete keuken .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 126 Winkelen in Groningen . ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 128 Tachtig jaar tabak en meer ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 129 Een historisch verhaal... ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 130 Een begrip in Groningen . ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 131 Bemiddelaar tussen mensen en boeken ................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 132 Van de kook . .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 132 Medisch, modisch, meesterlijk... Haarwerk ....................................................................................................................................................................................................................................................................................... 133 Tot in de kleinste details verzorgd... ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 135 Musea in Groningen . .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 136 Verstand van voeten! ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 136 Tot in de kleinste details... .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 137 De winkel van de toekomst ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 138 Lunchen en loungen aan het Zuiderdiep . ............................................................................................................................................................................................................................................................................................. 138 Sfeervolle wijn . ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 139 Comfortabel wonen . ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 140 Groninger specialiteiten: Knols Koek, iets aparts .................................................................................................................................................................................................................................................................... 141 Van regionaal naar internationaal ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 142 Wat Holland Hoog Houdt ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 143 Speciaal allemaal . ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 144 Van alle markten thuis ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 145 Rubriek ‘Mijn Groningen’: Dirk Nijdam ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 146

5 Sport en groenvoorziening .............................................................................................................................................................................................................................................................................................. 148 Veelzijdig sportaccommodatie-aanbod .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 150 GLTB .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 151 Stadspark Open . ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 151 Een supersportstad ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 152 Ons werk werkt ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 156 Als het op moet vallen ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 156 Een ( golf )balletje slaan .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 157 Zwembad De Papiermolen ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 158 Werken in het zwembad .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 159 Ook voor niet-golfers ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 160 Grenzen verleggen ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 160 Raceplezier voor jong & oud ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 161 Topsport Noord Nederland . ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 162 Parken en plantsoenen ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 163 Rubriek ‘Mijn Groningen’: Hans Nijland .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 164 6 Leven in Groningen ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 166 Wonen in Groningen .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 168 Zorgeloos in Groningen ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 169 Groot is goed ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 170 Een allround tandtechnisch laboratorium .......................................................................................................................................................................................................................................................................................... 171 Stad van uitersten . ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 172 Vertegenwoordiger van waarden . .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 174 Gespecialiseerde kennis en ervaring ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 175 Makelaars met aandacht ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 176 Buurten en wijken ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 178 Delicatessen, wijn en whisky .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 180 Als het goed moet zijn ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 182 Midden in de samenleving ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 183 Rubriek ‘Mijn Groningen’: Haskia Kramer ............................................................................................................................................................................................................................................................................................ 184 7 Onderwijs

..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Leren met de menselijke maat

4 Daarom Groningen

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

186 188

Inhoud Daarom Groningen

Eigenzinnig en authentiek ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 190 Wijs met onderwijs ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 192 Bibliotheken in Groningen ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 193 Peter de Grote Festival ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 193 Klinkende kwaliteit! ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 194 Christelijk onderwijs voor elk talent ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 196 Academisch opleiden ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 198 Universiteit en studentenverenigingen .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 200 Rubriek ‘Mijn Groningen’: Frans Zwarts .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 202

8 Bedrijvigheid en economie .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 204 Vastgoedonderhoud met visie ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 206 Hecht verbonden met de stad ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 208 Trapsgewijs ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 210 Zie het breed ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 210 Ga er maar even voor zitten ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 211 Ligging en bereikbaarheid ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 212 Het juiste traject ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 213 Altijd zomer bij Winter ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 214 Specialist in mechanische aandrijftechniek ..................................................................................................................................................................................................................................................................................... 215 Gevestigd in het consulaat ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 216 Airport Eelde ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 217 Industrieterreinen . ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 218 Ouderwets de beste . ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 219 Ambachtelijk Zink en koperwerk ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 220 De Groninger economie, toen en nu . ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 221 Economische groei ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 222 Modern met lange geschiedenis ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 223 Alles onder één dak .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 224 Modern met lange historie .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 225 Klein inzicht in grote projecten ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 226 Klein is fijn ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 226 Wereldwijd opererend ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 227 We care for shoes . ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 228 Vakkennis uit voorraad ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 230 Een glasheldere visie op onderhoud ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 232 Alles rondom het huis .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 233 Partners in hygiëne ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 234 De vriendelijkste vloerenzaak .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 235 Van Maastricht tot Groningen ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 236 Mooi, strak, levendig . ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 238 Professioneel, correct en flexibel ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 239 Rubriek ‘Mijn Groningen’: Dolf Vogd . ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 240 9 Toekomst en energie ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 242 Ondergronds goud ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 244 Groningen als energiemiddelpunt ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 245 Rubriek ‘Mijn Groningen’: Gerrit van Werven ................................................................................................................................................................................................................................................................................ 246 10 Hoogkerk ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 248 Een stukje apart Groningen ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 250 Kwaliteit is alles .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 253 Een duurzame toekomst .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 254 Grensoverschrijdende kennis met sterke Groningse link ........................................................................................................................................................................................................................................... 255 Shocking active . .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 256 Gevelarchitectuur in beton .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 258 Colofon Daarom Groningen . ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 260 Zakenregister ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 261 Daarom Groningen 5

Inleiding Daarom Groningen

Een boek over de stad Groningen. Je zou er een hele bibliotheek vol over kunnen schrijven. De stad heeft zoveel gezichten en er is zoveel te benoemen dat meer dan de moeite waard is. Daarom is zo’n boek altijd per definitie een zwakke afspiegeling, omdat het nooit volledig kan zijn.

Toch denken we dat het een aanwinst is, want het geeft een prachtige inkijk in alles wat er leeft in de stad. Het is actueel, maar tegelijkertijd ook tijdloos. Actueel, omdat zaken veranderen. Een stad is nou eenmaal een dynamisch geheel. Maar het is evenals veel gebouwen ook tijdloos, omdat sommige zaken nooit radicaal zullen veranderen. d’Olle Grieze, (of Martinitoren voor buitenstaanders) bijvoorbeeld, zal altijd blijven. Een symbool voor de stad en nog steeds het hoogste punt.

En zo zijn er nog veel meer plekjes die bewaard zijn gebleven. Samen met nieuwe gebouwen en wijken vormen

Stad van kerktorens

6 Daarom Groningen

Panorama centrum

ze één geheel, wat vele mensen heel dierbaar is.

Maar de stad Groningen is veel meer. Door zijn centrumfunctie voor de hele provincie, en nog verder, is alles aanwezig. Een winkelbestand dat uniek is, kunst- en cultuurvoorzieningen, prachtige oude en nieuwe wijken, waar iedereen de woning kan vinden die bij haar of hem past, mooie parken en het prachtige Paterswoldsemeer.

Maar ook een eigen golfbaan en luchthaven, ook al liggen beide dan in Drenthe. Maar het mooiste vormen toch de inwoners. Nuchter, zakelijk, vol humor en bovenal trots op hun stad. Natuurlijk laten ze dat niet zo merken allemaal, maar dat hoort er bij. Daarom was het een groot genoegen voor de schrijvers en de fotograaf en de uitgever om aan dit boek te werken. “Daarom Groningen” is een uniek boek geworden van een unieke stad. Wij hopen dan ook dat dit boek niet alleen een plekje in uw boekenkast krijgt, maar ook in uw hart.

Daarom Groningen 7

Intro

h1. Historische stad

Het is altijd lastig om achteraf te bepalen, hoe oud een stad is. Maar in het geval van Groningen weten we wel dat de geschiedenis heel lang terug gaat. Tot wel zo’n 12.000 jaar oftewel 10.000 jaar voor onze jaartelling begon.

Dat had vooral te maken met de ligging. De Hondsrug was en is een natuurlijke zandrug, die boven het overige landschap uitsteekt. Nog steeds is dat goed te merken. De Verlengde Hereweg ligt bijvoorbeeld duidelijk boven NAP en loopt behoorlijk omhoog. Die ruggengraat loopt door naar de Hereweg, Herestraat, Boteringestraat en zo verder. Die hoogte was heel belangrijk, want de rest kon bij hoog tij onder water komen te staan.

Met een grote stap komen we dan rond de jaren 1000, de tijd waarin de grachten werden gegraven en de stad een vesting werd. De uitgegraven grond werd een wal. In het Noorderpark zie je nog hoogteverschillen.

Maar ook die zijn later weer geĂŤgaliseerd. De stad was aanvankelijk gebouwd van hout en ging meermalen in vlammen op, voordat men ging verstenen.

Zo groeide de stad naar zijn huidige vorm, waarin nog veel van het verleden herkenbaar is.

Martinikerkhof

8 Daarom Groningen

Daarom Groningen 9

Het Ontstaan van Groningen De ligging van Groningen, op het noordelijkste puntje van de Hondsrug, is nauwkeurig gekozen.

Het noorden van de provincie stond bij hoge vloed regelmatig onder water en door de hoge grondwaterstanden was de rest van het gebied moeras; de Hondsrug was de enige plek in de wijde omtrek die van nature boven het vlakke land uitstak en droge voeten bood.

Rond het begin van de jaartelling was er nog niet veel meer dan een groepje boerenerven. Maar het gebied was al eerder in trek bij mensen. Zo werden bij opgravingen, bij wat toen het Academisch Ziekenhuis Groningen heette, op het terrein van het tegenwoordige UMCG 12.000 jaar oude sporen van een kampement van rendierjagers aangetroffen. Rond het jaar 700 n. Chr. was er naast de boerderijen in de omgeving van het huidige Martinikerkhof ook een kern ontstaan ten zuiden van het Gedempte Zuiderdiep. De noordelijke kern was het grootst en belangrijkst.

De Martinikerk

Al voor de komst van het christendom werden hier doden begraven, en omstreeks het jaar 800 verrees op het grafveld de houten Sint Maartens- of Martinikerk. Uitbreidingen werden gedicteerd door de vorm van de Hondsrug. Wie naast de Hondsrug wilde bouwen, moest de grond ophogen met zeezand, maar dat gebeurde pas in de twintigste eeuw. Midden op de Hondsrug ontstond de “ruggengraat� van de stad: de oudste weg van de stad, gevormd door de huidige Verlengde Hereweg, Hereweg, Herestraat, Oude en Nieuwe Boteringestraat en Moesstraat.

Villa Cruoninga Aan het begin van de elfde eeuw behoorden Groningen en de aangrenzende gebieden tot het Duitse rijk. Om sympathie te kweken bij zijn onderdanen, droeg de koning in 1024 het bestuur over Drenthe over aan de bisschop van Utrecht. Niet Opgravingen op het terrein van UMCG

10 Daarom Groningen

lang daarna schonk hij vanuit dezelfde gedachte een deel van zijn koningsgoed in Groningen, Iuxta Groningi, aan de abdij van Werden, die door de Fries Liudger in de achtste eeuw langs de Ruhr in Duitsland was gesticht.

De Paardenkeuring, van Otto Eerelman

In 1040, onder koning Hendrik III, werd het predium (domein) van het bisdom Utrecht uitgebreid met villa Cruoninga. In een afschrift van de giftbrief valt te lezen dat de nederzetting in die dagen bestond uit “grond, gebouwen, horigen, landerijen, bebouwd en onbebouwd, hooilanden, kampen, graslanden, wateren of waterlopen, viswateren, wegen, begaanbaar en onbegaanbaar.” De bisschop, zowel geestelijk als wereldlijk leider, was naar alle waarschijnlijkheid de drijvende kracht achter grootschalige veranderingen in en om het stadje Groningen. Rond het jaar 1040 kreeg de stad haar eerste, deels droge, vestinggracht, van ongeveer twintig meter breed. De opgegraven grond werd gebruikt voor een omwalling van zo’n vier meter hoog, die de noord-, oost- en zuidzijde van de stad afschermde. Aan de westzijde van de stad vormde de rivier de Drentse A een natuurlijke barrière tegen indringers. Het pad langs de binnenzijde van de wal, kreeg later de voor de hand liggende naam “Achter de Muur”. Ten zuiden van de noordelijke kern werd parallel aan de al bestaande Herestraat een stelsel van keienstraten met bermsloten aangelegd. Dit waren de voorgangers van de Peper-, Ooster-, Gelkinge- en Pelsterstraat. Als oost-west-verbinding ontstonden de Brugstraat, Vismarkt, Grote Markt Zuidzijde en Poelestraat.

Hoe de Grote Markt haar vorm kreeg, is nog altijd niet helemaal duidelijk. Misschien is het plein ontstaan uit een brink – een centrale open ruimte die van oudsher voorkwam in Drentse dorpen – maar het is ook mogelijk dat het plein ooit bestond uit verschillende boerenerven die later zijn samengetrokken. Parallel aan het verlengde van de Herestraat (de Boteringestraat) werd de Ebbingestraat aangelegd. De Kijk in ’t Jatstraat ontstond iets later, in de twaalfde of dertiende eeuw.

Het afschrift van de giftbrief uit 1040

Daarom Groningen 11

Kaart van Groningen door Egbert Haubois en Jan Lubberts Langeweerd

12 Daarom Groningen

De gebouwen waren in deze tijd nog overwegend uit hout opgetrokken, of gebouwd volgens de vakwerk-methode: een combinatie van hout, stro en leem. Maar in de elfde eeuw verschenen ook de eerste stenen gebouwen in de stad. Zo werd de houten voorloper van de Sint Maartenskerk of Martinikerk, naar het schijnt door Noormannen verwoest, vervangen door een kerk uit tufsteen, dat werd geĂŻmporteerd uit vulkanische gebieden zoals de Eifel.

Een eeuw later werd een eindje verderop, op de plek waar enige tientallen jaren een houten boerderij stond, een tweede tufstenen kerk gebouwd.

Deze Sint Walburgkerk diende als privĂŠ-kapel voor de bisschop en zijn plaatselijke vertegenwoordiger, de prefect. Ook de Herepoort, in de zuidelijke stadswal, werd van tufsteen gebouwd. De oorspronkelijke Der Aa-kerk werd in de twaalfde eeuw gebouwd. De kerk bij de A stond in een buurt waar veel zeevarenden woonden, en werd dan ook gewijd aan Sint Nicolaas, de beschermheilige van de zeelieden. In de dertiende eeuw werden de Martini- en de Der Aa-kerk herbouwd in respectievelijk romano-gotische en romaanse bouwstijl.

Der Aa-kerk

Interieur Martinikerk

Daarom Groningen 13

Het grootste nadeel van houtbouw werd in 1227 duidelijk, toen de stad grotendeels afbrandde door toedoen van een leger van plunderende Ommelanders. De uit de stad gejaagde prefect Egbertus had hun opdracht gegeven wraak te nemen en dat deden ze met volle overgave. Een ooggetuige meldde: “Friezen plunderen de hele stad en leggen die op een paar huizen na in as.” Waarschijnlijk bleven alleen die paar huizen gespaard die niet lang daarvoor uit lokaal gebakken “kloostermoppen” waren opgetrokken.

In de loop van de dertiende eeuw verrezen er zeker twintig van zulke “steenhuizen” aan de hoofdstraten en pleinen van de stad. Bijvoorbeeld aan de oost- en zuidzijde van de Grote Markt, met uitzicht op het stenen raadhuis dat aan de westzijde werd gebouwd. De noordzijde van de markt “versteende” pas in de veertiende eeuw. Een stadsmuur van twee kloostermoppen dik en vijf tot zes meter hoog werd er vanaf 1250 gebouwd. “Achter de muur” werd bestraat en de uitgaande straten werden voorzien van bakstenen stadspoorten, de Here-, Boteringe-, Ebbinge-, Poele- en Oosterpoort. Bij elke knik in de muur verrees een toren en in de veertiende eeuw had de vesting maar liefst twintig torens.

Afval dat nooit werd opgeruimd, zand om de wegen te egaliseren, nog meer afval en verschillende lagen bestratingen van veldkeien zorgden voor eeuwenlange verhoging van het maaiveld. Bij een opgraving in de Oude Boteringestraat bleek dat de eerste, elfde-eeuwse bestrating 2,86 meter onder het huidige maaiveld lag. Hier bovenop werden tenminste vier lagen van veldkeien aangetroffen.

De eerste bestrating van de Grote Markt lag ongeveer twee meter onder het huidige straatniveau en dateerde uit de twaalfde eeuw. De eerste kloosterorde vestigde zich omstreeks 1243 in de stad.

Deze Minderbroeders – voor wie minder genoeg was, en die leefden van aalmoezen – bouwden hun klooster op de plek waar nu de Universiteitsbibliotheek staat.

Het oude Raadt- en wynhuis te Groningen, gebouwd in 1443 en afgebroken in 1774, aquarel H. Numan

De geestelijkheid was in die dagen steeds meer aanwezig in het stadsbeeld. Zo zorgde paus Clemens IV er in 1267 hoogstpersoonlijk voor dat het kerkhof van het eerste Groninger gasthuis van de “magister en de hospitaalbroeders van de Heilige Geest” door de bisschop van Utrecht werd gewijd. De broeders bekommerden zich niet alleen om lichamelijk ongemak, maar ook om de zielzorg van behoeftigen en passanten. Vandaar dat het gasthuis aan de rand van de stad werd gesticht.

Omstreeks 1300 nam de welvaart in veel delen van Europa af, en dat niet alleen. Behalve een economische crisis werden grote delen getroffen door epidemieën, zoals de pest. Ook Groningen, dat rond 1300 ongeveer vijf- tot zevenduizend inwoners telde en echt het aanzien van een stad had, voelde de klappen van de misère. Handelsbetrekkingen met het Oostzeegebied en Engeland namen langzaam af. En de positie van Groningen in het Hanzeverbond – een van oorsprong Duits handelsverbond waarbij veel economische centra waren aangesloten – werd steeds onbeduidender.

Beter werd het weer in de vijftiende eeuw. De Martinikerk kreeg met de arm van Johannes de Doper een “unieke” relikwie in huis, die veel pelgrims en daarmee geld binnenbracht. Een aanzienlijke uitbreiding van de kerk werd er financieel door mogelijk. Toen de al jaren strijdende Schieringers en Vetkopers in 1422 in de stad de vrede tekenden, kreeg Groningen ook eindelijk een officiële erkenning als Hanzestad.

Op de Grote Markt werd een nieuw raadhuis gebouwd (1443) en ernaast verrees kort daarna een wijnhuis (1470). Ondertussen was in 1465 de bouw van een nieuw koor van “Onze Lieve Vrouwenkerk to der Aa” voltooid. De stad kreeg in de “gouden” vijftiende eeuw ook enkele gasthuizen: het Sint Geertruidsgasthuis en het Jacob- en Annagasthuis.

In diezelfde eeuw verrees de meer dan honderd meter hoge Martinitoren, waarmee de stadjers de dominante positie van Groningen onderstreepten.

Daarom Groningen 15

Stapelrecht en Turf In 1473 sloten alle landschappen tussen Lauwers en Eems een verbond met de stad over het stapelrecht. Alle Ommelander graan zou voortaan eerst in de stad op de markt worden aangeboden, voordat het zou mogen worden uitgevoerd.

Ook mochten de Ommelanders alleen nog Groninger bier tappen. Zo ontwikkelde de stad zich tot regionaal marktcentrum: alle handel tussen het noorden en het zuiden verliep via Groningen. Die rijke handelsgeschiedenis is vooral terug te zien in het A-kwartier, waar vele graanpakhuizen en bierbrouwerijen waren, die thans veelal zijn omgebouwd tot appartementen. Van later datum zijn de Korenbeurs op de Vismarkt – tegenwoordig ingericht als supermarkt – en de pakhuizen langs de Noorderhaven.

De eerste bedreiging voor de stadse hegemonie kwam met de in 1568 in het Groningse Heiligerlee begonnen Tachtigjarige Oorlog. De “onthoofding” van de Martinitoren in 1577 was wellicht een voorteken, hoewel de stadjers dit vooral aan hun eigen onhandigheid te danken hadden. Het vertrek van vijandelijke troepen vierden zij iets te enthousiast met een vreugdevuur op de derde trans van de toren, waardoor de top afbrandde. Pas vijftig jaar later – in 1627 – was de toren weer compleet, maar met 97 meter wel lager dan voorheen. De oorlog bracht ook het einde van de Groningse autonomie.

De Ommelanden waren al staatsgezind en protestants toen de stad nog partij koos voor het katholieke Spanje. Deze scheiding duurde tot 1594, toen de stad capituleerde voor Prins Maurits en zijn neef Graaf Willem Lodewijk en zich aansloot bij de Republiek. Een nieuwe aanval kreeg Groningen te verduren in het “rampjaar” 1672.

Bisschop Bernhard van Galen van Munster belegerde de stad vijf weken, maar uiteindelijk moest “Bommen Berend” zijn meerdere erkennen.

De Noorderhaven

16 Daarom Groningen

Groningen, waar Carl Rabenhaupt de verdediging leidde, werd ontzet; een gebeurtenis die door de Groningers nog elk jaar op 28 augustus wordt herdacht.

In 1425 gingen Stadjers al “thoe Wolde varen törff thoe graven.” Dat varen ging langs het omstreeks 1400 gegraven Schuitendiep en Wolde of Kropswolde was de eerste Groninger veenkolonie. Vanaf 1599 werd het onmetelijke Oost-Groninger veengebied verder ontgonnen. Vanaf 1612 bemoeide de stad zich ermee door een in financiële problemen geraakte Utrechtse Compagnie en niet lang daarna de Pekelder Compagnie over te nemen.

Vanaf het in 1618 drooggemalen Sappemeer werd naar het oosten het Winschoterdiep gegraven. Het werd de belangrijkste vaarweg voor de afvoer van turf vanuit de grootschalige veencomplexen in Oost Groningen. Op deze arbeidsintensieve verveningen kwamen werkzoekende arbeiders af, vanuit het hele land en uit Duitsland. De turf ging naar de stad en op de terugreis brachten de schepen stratendrek en mest naar de veenkoloniën.

Nog dieper ging de stad het veen in vanaf 1765, toen werd begonnen met het graven van het zogeheten Stadskanaal. Een geschil met de Drenten over de afvoer van de turf maakte dat het graven in 1800 werd gestaakt. Pas na tussenkomst van Koning Willem I werden de werkzaamheden in 1817 hervat. Inmiddels waren de verhoudingen wat veranderd dankzij de instelling van de Provincie Groningen. Voortaan was het graven van kanalen, als bijvoorbeeld het Eemskanaal, een zaak van de provincie. Met het gereedkomen van dit kanaal verplaatste de graanhandel zich na 1876 van de Noorder- naar de nieuwe Oosterhaven.

De Oosterhaven

Daarom Groningen 17

De Nieuwe Tijd De aanleg van de Oosterhaven was mogelijk dankzij de aanname van de Vestingwet van 1874. Alle vestingwerken werden opgeruimd en de vrijgekomen gronden werden gebruikt voor onder andere de aanleg van het Noorderplantsoen en de bouw van het Academisch Ziekenhuis.

Het afwerpen van het “nauwe keurslijf� bood de stad volop groeikansen. In 1900 waren er 66.500 inwoners en in 1927 kon al de 100.000ste Groninger worden bijgeschreven.

Hoewel Groningen nooit een echte industriestad is geweest, zaten drukkerijen, confectie- en rijwielproductie en de voedings- en genotsmiddelenindustrie begin twintigste eeuw flink in de lift. Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog telde de stad iets minder dan 125.000 inwoners.

Plan van Bert Brouwer 1878

Met grote uitbreidingen in het noorden (Selwerd, Paddepoel en Vinkhuizen) en in het zuiden (Corpus den Hoorn, De Wijert en Coendersborg) groeide de stad in de jaren vijftig en zestig flink. Tussen 1970 en 1990 ging het vooral in noordoostelijke richting, met de totstandkoming van de wijken Beijum en Lewenborg.

De laatste twintig jaar stonden in het teken van de bouw van Hoornse Meer en Park, De Held, Reitdiep en wijken als de Piccardthof, De Linie en Meerstad.

Ook markante bouwwerken als het Groninger Museum, de Gasunie, de Euroborg en meest recentelijk de Tasmantoren verrezen. In het najaar van 2010 schreef de 190.000ste inwoner zich in, een uit Duitsland afkomstige student.

Oud Groninger Museum

18 Daarom Groningen

Universiteit Na Leiden heeft Groningen de oudste nog bestaande universiteit van het land. Deze werd in 1614 gesticht en kreeg Ubbo Emmius als eerste rector. Jaren maakte de universiteit gebruik van een eenvoudig gebouwtje. In de negentiende eeuw voldeed dit al lang niet meer, maar de regering aarzelde over nieuwbouw omdat ze erover dacht Groningen van zijn universiteit af te helpen. Om dit te voorkomen nam de gemeente zelf het voortouw en liet in 1850 nieuwbouw plegen, niet ontworpen door de rijksbouwmeester maar door de relatief onbekende Groninger architect Scheepers.

Dat het nieuwe Academiegebouw het veel minder lang volhield dan het eerste, was te danken aan twee schilders. Bij het afbranden van oude verflagen vatte het houten dak op 30 augustus 1906 vlam. De gevolgen waren rampzalig; de volgende dag was er voor de massaal toegestroomde Groningers niet veel meer te zien dan een troosteloze ruĂŻne.

Ook rijksbouwmeester Vrijman kwam direct een kijkje nemen, en een week later was hij alweer terug met een eerste ontwerp. Het tempo van Vrijman is niet zo verwonderlijk als je het verbrande en het nieuwe Academiegebouw met elkaar vergelijkt. De stijl is weliswaar verschillend (neo-klassiek en neo-renaissance) maar het grondplan blijkt hetzelfde. Vrijman bouwde het nieuwe gebouw gewoon op de resten van het oude en paste in zijn gevelontwerp ideeĂŤn toe die hij elders ook had gebruikt.

De Aula in het Academiegebouw

Omdat Koningin Wilhelmina nog op krachten moest komen na de geboorte van Juliana, werd de opening op 29 juni 1909 verricht door Koninginmoeder Emma en haar schoonzoon Prins Hendrik.

Ruim honderd jaar later is de universiteit uitgegroeid tot een gigantische instelling met ongeveer 27.000 studenten en 5500 medewerkers. Doordat de stad daarnaast ook nog de Hanzehogeschool heeft, met ruim 24.000 studenten en 2700 medewerkers, mag duidelijk zijn dat Groningen een echte kennisstad is.

Universiteitsgebouw

Daarom Groningen 19

Stadhuis en Stadswapen Om de bouw van het huidige stadhuis mogelijk te maken, moesten in 1775 vijf panden worden gesloopt waaronder het veertiende-eeuwse raadhuis en het vijftiende-eeuwse wijnhuis. Het stadsbestuur (onder aanvoering van “Antoon” van Iddekinge) verlangde een meer eigentijds en vooral prestigieuzer bouwwerk. Het schreef daartoe een prijsvraag uit, hetgeen in Nederland nog niet eerder was voorgekomen. Doordat in grote lijnen was bepaald hoe het nieuwe stadhuis eruit moest gaan zien, leken veel van de meer dan dertig inzendingen op elkaar. Van Iddekinge en zijn vriend prof. Petrus Camper riepen de Amsterdammer Jacob Otten Husly tot winnaar uit. Grond werd uitgegraven,

Het Stadhuis

stenen werden besteld en al spoedig aanschouwden de Stadjers op de Grote Markt een gapende bouwput. En toen … gebeurde er een hele tijd niets.

Politieke tegenstand en geldgebrek (een zwager van Van Iddekinge ging er met de stadskas vandoor) hielden de bouw jaren tegen. Pas in 1792 werd de draad weer opgepakt. Husly vereenvoudigde zijn plan nog eens en op 29 april 1793 kon burgemeester Hindrik van Sijsen eindelijk de eerste steen leggen. Op 7 februari 1795, de eerste verdieping van het stadhuis was gereed, werd de bouw gestaakt als gevolg van het uitroepen van de Bataafse republiek. Het duurde maar liefst zeven jaar voor de bouw werd hervat.

Ondertussen waren trappen ingestort en de regen had de binnenmuren aangetast; het stadhuis was vervallen tot een ruïne. Velen riepen al dat het gebouw ’t beste kon worden afgebroken, maar de bouw werd toch voortgezet.

Ook na de officiële opening in 1810 duurde het nog een aantal jaren voor het gebouw helemaal was afgewerkt. Een uitdijend ambtenarenapparaat maakte al in 1869 uitbreiding noodzakelijk. De bouw van Stadhuisontwerp van Jacob Otten Husly, gravure door H.L. Mijling

20 Daarom Groningen

een westvleugel gaf het U-vormige gebouw toen alsnog z’n oorspronkelijk beoogde gesloten vorm. Meer mogelijkheden voor uitbreiding leken hiermee uitgeput, maar hier kwam in 1945 onbedoeld verandering in. Het gebied tussen stadhuis en Guldenstraat veranderde tijdens de bevrijdingsdagen letterlijk in een puinhoop. De Leeuwarder architect J. Vegter kreeg opdracht een ontwerp te maken voor een uitbreiding in het getroffen gebied. Ook nu duurde het weer lang voor er actie ondernomen werd.

Pas in 1962 kwam het “Nieuwe Stadhuis” gereed: een wit marmeren gebouw dat met een luchtbrug was verbonden met het Goudkantoor en het Oude Stadhuis. Maar nog geen dertig jaar later kreeg de Italiaanse architect Adolfo Natalini opdracht Vegters creatie te vervangen door een woon- en winkelcomplex, de Waagstraat. De afdelingen die tot dan toe in het Nieuwe Stadhuis waren ondergebracht, werden naar het Prefectenhof aan het Martinikerkhof verhuisd. De gemeenteraad van Groningen vergadert tegenwoordig in een nieuwe raadzaal op de begane grond.

Op het eerste Groninger zegel, te zien op dertiende-eeuwse documenten van de stad, staat een afbeelding van de toenmalige Martinikerk, of Sint-Maartenskerk. Vanaf de vijftiende eeuw kwamen ook andere zegels in gebruik, waaronder een, waarop een adelaar met een zilveren schild en een groene dwarsbalk te zien was. Het groen verwees mogelijk naar de naam van de stad (“Groeningen”).

De “eenkoppige Duitse rijksadelaar” was eigenlijk voorbehouden aan steden die níét onder de Unie van Utrecht vielen. De zelfstandige, eigenzinnige positie van de stad Groningen binnen de Unie rechtvaardigde echter het gebruik van dit symbool.

Vanaf de vijftiende eeuw nam het wapen verschillende vormen aan.

In de negentiende eeuw, 1819 om precies te zijn, lezen we in “het wapendiploma” van de Hoge Raad (waarin het huidige wapen als officieel wordt vastgesteld) dat we te maken hebben met “een schild van goud beladen met een dubbelden zwarten arend, met uitgespreide vleugelen en pooten hebbende op deszelfs borst een schildje van zilver, beladen met een groene dwarsbalk, het schild gedekt met eene gouden kroon en ter wederzyde vastgehouden door een zwarten arend.”

Het ‘Nieuwe Stadhuis’

Daarom Groningen 21

Band tussen Groningen en Canada De Tweede Wereldoorlog wordt langzaam maar zeker een gebeurtenis die verschuift van het geheugen naar de geschiedenisboekjes. In Groningen wordt de herinnering aan de bevrijding van de stad door de Canadezen in april 1945, levend gehouden door het Bevrijdingsbos. Het Bevrijdingsbos ligt aan de noordoostkant van de stad, aan de Noorddijkerweg.

Begin jaren negentig ontstond het initiatief voor de aanplant van dit bos, als eerbetoon aan de bevrijders van Groningen: een duurzaam en levend geschenk van burgerij, instellingen, overheid en bedrijfsleven. Meer dan 30.000 bomen werden geplant ter ere van de 24 Canadese legereenheden die

22 Daarom Groningen

betrokken waren bij de bevrijding van Groningen. De inrichting is bewust sober gehouden, zonder uitingen van reclame of sponsors.

In het midden loopt een educatief pad, met stenen uit tien verschillende landen waarop de door de Verenigde Naties vastgestelde “Tien Rechten van het Kind� staan gebeiteld: het recht op een eigen mening, bescherming tegen geweld, onderwijs, een eigen cultuur, voedsel, gezondheid, vrede, op te groeien bij de ouders, gelijke kansen en bescherming tegen kinderarbeid.

Het Bevrijdingsbos is een voor Nederland uniek initiatief, dat door de Canadezen zeer wordt gewaardeerd.

Het bos werd geopend op 5 mei 1995 in de aanwezigheid van meer dan vijfhonderd Canadese bevrijders en verzetsmensen. Nog steeds komen er verzoeken van Canadese zijde om de as van een overleden veteraan in het bos te mogen verstrooien.

Het is een levend monument, dat de gedachte aan de verkregen vrijheid op een geheel eigen manier vormgeeft, ook en juist bij jongere generaties. Het Bevrijdingsbos houdt de herinnering levend aan de Canadezen en Polen, Belgen, andere buitenlandse militairen en Nederlandse verzetsmensen die hun leven gaven voor onze vrijheid. Maar bovenal is het een plek om over de kostbaarheid van vrijheid na te denken.

Een ster die straalt!

Groningen heeft één restaurant met een Michelin ster en dat is Muller in de Kromme Elleboog.

Eigenaar Jean Michel Hengge, afkomstig uit de Elzas, kookt met zijn brigade daar letterlijk de sterren van de hemel. Op een heel creatieve manier worden combinaties van smaken gezocht. Die dan weer als een plaatje worden gepresenteerd. Met de juiste wijnkeuze erbij, word je op onnavolgbare wijze getrakteerd.

Muller bestaat al een aantal jaren en heeft ook al die tijd al zijn ster. Dat is een bewijs van blijvend hoge kwaliteit, want je hebt niet zomaar een ster, maar je kunt hem wel zomaar weer kwijtraken.

Het is pure topsport in dienst van de gast. Er wordt zakelijk gegeten, maar ook privé. Vaak als er wat te vieren valt, maar ook gewoon, omdat het heel lekker is.

Het menu Muller is een avondvullend programma van verrassende lekkernijen en er zijn nog twee menu’s naast het á la carte werk. Met een superieur wijnarrangement in een soort huiskamerambiance, waar je je meteen thuis voelt, met boegbeelden, kroonluchters, spiegels en prachtige boeketten. Het is de klassieke Franse keuken. Maar dan wel op zijn allerbest in hartje Groningen!

Daarom Groningen 23

Monique Kremer

Rubriek Mijn Groningen

Monique doet niet moeilijk...

Monique valt met de vrolijke deur in huis door te roepen: “Groningen is echt een hartstikke leuke stad”. Je zou nu kunnen stoppen met het interview, maar gelukkig legt ze ook uit waarom ze dat vindt. “Groningen is net een dorp. Iedereen kent elkaar en men is heel toegankelijk. Daardoor kun je makkelijk mensen bellen of op iemand afstappen. Het heeft een heel natuurlijk netwerk. Er gebeurt veel op cultureel gebied en het heeft een mooie compacte binnenstad met prachtige historische panden. Daardoor is de stad anders dan andere steden”.

Monique is een geboren en getogen Groningse. Ze zag de stad voor het eerst in de Rabenhauptstraat en woont nu tegen de stad aan. Ze heeft rechten gestudeerd en werkte bij een reclamebureau. Daarna startte ze een bedrijf in leuke dingen. Toen iemand vroeg of ze geen werkruimte wilde in de Der Aa-kerk was ze snel besloten.

Ze trok in het aangebouwde stuk, waar nu Het Hanze Huis is en ging de Der Aa-kerk verhuren. Zo is ze er terecht gekomen en sinds 2005 is ze volledig aan het werk voor Bijzondere Locaties Groningen, waar ze werkt met zeven collega’s.

Bijzondere Locaties Groningen verhuurt behalve de Der Aa-kerk ook de Remonstrantse Kerk en De Amshoff in Kiel-Windeweer. Daar komen bij: de kerk van Leegkerk, waar een thee-

24 Daarom Groningen

schenkerij in komt en de Watertoren Noord uit 1908 aan de Noorderbinnensingel. Sinds 1977 is de toren niet meer in gebruik, maar die krijgt nu een functie als cultureel en zakelijk centrum; de Bovenkamer van Groningen.

De doelstelling van Bijzondere Locaties Groningen is om historische gebouwen een nieuw leven te geven.

Zij exploiteert de panden en wil op termijn groeien naar meer panden. Ook een historisch gebouw is een dynamisch iets. Daar moet je dus geen glazen stolp overheen zetten. Als je ziet, wat er bijvoorbeeld met de Der Aa-kerk is gebeurd, daar is bijgebouwd, aangebouwd, opgehoogd, de toren is één keer ingestort vanwege blikseminslag en één keer vanwege slechte materialen, kortom, er gebeurt door de tijd heen van alles. Daar moet je niet al te spastisch over doen. Zo’n gebouw moet met de tijd mee, maar wel met behoud van het monumentale. Nu wordt het Schnitgerorgel, dat een van de veertien beroemdste orgels ter wereld is, gerestaureerd en dat geeft straks dan weer nieuwe mogelijkheden.

Of neem de Remonstrantse kerk. In 1883 neergezet als kerk, en elke veertig jaar is het interieur veranderd.

Rond 1927 werd het art deco. In de jaren zestig werd het strak wit en blauw. En bij de laatste verbouwing heeft Moriko Kira, een Japanse architect, het gebouw aangepast, zodat het nu gebruikt kan worden als kerk, maar ook als kantoor en als een plek waar je vergaderingen kunt houden.

Monique vindt dat de stad heel veel mooie plekjes heeft. Het Noorderplantsoen bijvoorbeeld. En vergeet de zaterdagmarkt niet, met daarna een glaasje wit bij De Beurs. Trouwens de hele Folkingestraat vindt ze leuk, met dat gevarieerde aanbod van unieke winkels. Uniek is ook het verkeerscirculatieplan, dat toen wellicht wat te vroeg en te voortvarend was, maar dat nu prima past. Het autovrij houden van de binnen-

“De stad is wel weer toe aan iets nieuws” stad is immers nu heel gewoon. Maar in Groningen is het net weer ietsje anders door de rode lopers voor winkels, waar je geen fiets neerzetten mag. Al die studenten zorgen voor leven en veel, heel veel fietsen.

Maar dat maakt het ook weer heel gezellig en leefbaar. Er gebeurt ook best veel in de stad. Eurosonic, Noorderzon, nu weer Swingin’ Groningen. Er is de Stadsschouwburg, NNO, Noorderlicht, NNT, Guy & Roni, de ontwikkeling van het Ebbingekwartier en nog veel meer. Als je erin zit, vergeet je wel eens dat er best veel mooie dingen zijn en gebeuren. Toch mag er ook wel weer een impuls komen.

De stad Groningen is ook leuk omdat het Ommeland leuk is. Het hoort bij elkaar, vult elkaar aan en is met elkaar verbonden. Wat in de stad gebeurt, gaat ook de mensen in de provincie aan en omgekeerd.

Daarom Groningen 25

Intro

h2. Monumentenstad

Ruim duizend jaar (bekende) historie heeft in Groningen veel sporen achtergelaten. De economische gebeurtenissen, opstanden, religieuze twisten en omwentelingen, oorlogen en belegeringen en niet in de laatste plaats de ‘vooruitgang’ van de laatste 150 jaar hebben het aanzien van de stad steeds weer ingrijpend veranderd. De eeuwen hebben hun monumenten nagelaten.

Indrukwekkende oude gebouwen zoals de Martinitoren en het Stadhuis, kerken zoals de Martinikerk, de Der Aa-Kerk, de St. Josefkerk en de Nieuwe Kerk. Maar ook minder in het oog springende monumenten, ware juweeltjes voor de liefhebbers: de vele hofjes en vaak eeuwenoude gasthuizen die verspreid over de binnenstad liggen.

Natuurlijk de Grote Markt zelf, al eeuwenlang de Huiskamer van de Stad. Verwoest en (te?) voortvarend weer opgebouwd, en nog steeds volop bediscussieerd. Het A-kwartier, het Quartier Latin van Groningen, met aangrenzend sfeervolle en zeer karakteristieke straatjes en straten zoals de Kromme Elleboog en de Stoeldraaierstraat, met eigenwijze winkels en trendy of bruine kroegen.

Ook in de Oosterstraat en het Zuiderdiep, aan de andere kant van het centrum, is veel te beleven.

Hoge der A, A - kwartier

26 Daarom Groningen

Daarom Groningen 27

Monumenten in Groningen Een stad als Groningen, met een geschiedenis die zeker duizend jaar teruggaat, biedt logischerwijs een aantal fraaie monumenten. Hoewel, zo logisch is dat niet. Sinds de oorlogvoering zich verlegde van het slagveld naar de ‘gewone’ omgeving is er veel stedenschoon vernield. Rotterdam, Coventry en Dresden werden nagenoeg nieuw opgebouwd.

En ook in Groningen zijn de Grote Markt en de Stoeldraaierstraat zwaar getroffen bij de bevrijding in 1945. En nog steeds zijn er veel Groningers voorstander van het herstellen van de Grote Markt (Noord- en Oostkant) in haar oude glorie.

De Korenbeurs

Prinsenhof

28 Daarom Groningen

Het Provinciehuis

Gelukkig is lang niet alles kapotgeschoten. Verspreid over de hele binnenstad biedt Groningen veel moois. Over de Martinitoren en de kerken leest u elders in dit boek, en ook de vele hofjes en gasthuizen komen aan bod.

Maar er is veel meer moois. Een keur aan pakhuizen, voornamelijk te vinden aan de Ooster– en de Noorderhaven, met intrigerende namen als London, Albion, Libau, Bremen, Amsterdam en Hamburg. Sommige verbouwd voor studentenhuisvesting, andere ingericht als trendy kantoor of als loft.

De uit 1865 daterende Korenbeurs aan de Vismarkt was natuurlijk voor de provincie Groningen, met de bijnaam Graanrepubliek, de plek waar het allemaal gebeurde. Daar werden de graanmonsters gekeurd en de prijzen bepaald. Een apart gebouw, geïnspireerd door de industriële revolutie.

Ook het Academiegebouw aan de Broerstraat is monumentaal aanwezig, zij het in deze vorm sinds 1906, toen het na een brand werd herbouwd in neo-renaissance stijl.

Het Martinikerkhof, op zich al een pareltje, heeft ook nog wat moois in petto: de Prinsenhof, ooit verblijf van de Oranjes, met een fraaie renaissancerozentuin uit 1626 met zonnewijzer.

Op de Grote Markt vinden we het Goudkantoor (1635), eerst belastingkantoor, later bank voor gouden voorwerpen, als door een wonder gespaard in de Tweede Wereldoorlog. Je kunt er een prima hapje en drankje nuttigen. Het Provinciehuis (begin 20e eeuw) heeft gedeelten uit de late middeleeuwen.

Moderne monumenten: het gebouw van de Gasunie, ‘organisch‘ vormgegeven. En ook het nieuwe hoofdkantoor van IBG/Belastingdienst zou zich best eens in de toekomst onder de monumenten kunnen scharen.

Zijkant van het Goudkantoor

Daarom Groningen 29

Martinitoren, beeldmerk van de stad De ouwe grijze, in goed Gronings d’ Olle Grieze. Het is de liefkozende bijnaam van de Stadjers voor de toren die gezichtsbepalend is voor de stad. De Martinitoren, die in haar huidige vorm (oorsprong 1215, stortte in 1468 in, en heeft herhaaldelijk blikseminslagen en branden doorstaan) stamt uit het einde van de vijftiende eeuw, is eerder stevig te noemen dan elegant. Een baken voor het Ommeland, dat vanaf de toren tot in de verste uithoeken te bewonderen valt.

De 97 meter hoge Martinitoren, op de Dom van Utrecht na de hoogste, is een onderdeel van de Martinikerk. Toren en kerk hebben een lange geschiedenis. Al in het jaar 1000 stond hier een romaanse kapel, een paar eeuwen later uitgebouwd tot een grotere romano-gotische kruiskerk en in de vijftiende eeuw opnieuw in gotische stijl uitgebreid.

In de kerk zijn nog vele sporen terug te vinden uit deze verschillende periodes. Na de laatste restauratie zijn onder meer prachtige middeleeuwse fresco’s blootgelegd. De kerk is meer en meer in trek als podium voor congressen, concerten en bijeenkomsten, waarvoor moderne voorzieningen (geluid en licht) zijn aangebracht. De herinrichting is nog steeds in volle gang.

Terug naar de toren. Feitjes: de brede basis bestaat uit twee transen, gebouwd uit Bentheimer zandsteen.

Boven het front drie beelden van ikonen voor de stad: Bernlef, naamgever St. Maarten en Agricola. De fundering van de toren is slechts drie meter diep, oorspronkelijk stond hij op koeienhuiden. De grootste klok, met een doorsnee van dik twee meter, werd destijds met paarden en ezels naar boven vervoerd.

Lange tijd was de Martinitoren bepalend voor de skyline van Groningen, maar dat is door de tijd ingehaald. Door concurrenten als het hoofdkantoor van Gasunie, de Tasman Toren en de nieuwbouw van de IBG. Geeft niet. Een beklimming van de Martinitoren blijft een belevenis.

De Martinikerk, exterieur

De Martinikerk, interieur

Der Aa-kerk, de St. Jozefkerk en de Nieuwe Kerk Naast de Martinikerk heeft de stad nog drie kerken, die een bezoek zeker waard zijn. Ze hebben een zeer verschillende achtergrond en elk een specifieke uitstraling: de middeleeuwse Der Aa-kerk, de 19e eeuwse St. Jozefkerk en de Nieuwe Kerk uit ca. 1660.

De Der Aa-kerk stamt uit de twaalfde eeuw en is gesitueerd op de plek waar ooit de handel van Groningen ontstond, vlak bij de eerste (westelijke) uitvalspoort naar zee. De kerk heeft een bewogen geschiedenis, maakte menige brand en beschieting mee; de toren stortte in de 80-jarige oorlog zelfs in. Een mooie, sobere kerk met romaanse en gotische elementen, die geen kerkelijke functie meer heeft, maar tegenwoordig met succes wordt ingezet voor tentoonstellingen, bedrijfsdiners en beurzen, maar ook huwelijken en culturele evenementen.

De katholieke St. Jozefkerk, gelegen op de hoek Radesingel-Rademarkt, is een schepping van de bekende architect P. Cuypers uit 1887 en is de officiële kathedraal van het bisdom Groningen-Leeuwarden. Het is een driebeukige basiliek zonder transept met steunberen en luchtbogen. Bijzonder is de zeskantige vorm en de toepassing van gietijzer bij de constructie van de torenspits. Daardoor zijn er vanuit een bepaald gezichtspunt drie klokken tegelijk zichtbaar, vandaar de bijnaam ‘ dronkemanstoren.’ Voor wie de stad vanaf de oostkant binnenrijdt (of vaart) is de St. Jozefkerk een markant herkenningspunt.

De Nieuwe Kerk is gelegen net buiten de Diepenring maar toch op loopafstand van de Grote Markt. Het is een prachtig monument dat werd gebouwd kort na de Reformatie, toen in de stad Groningen de eerste stadsuitleg werd gepland. De Nieuwe Kerk is gebouwd in Renaissancestijl in de vorm van een grieks kruis.

Bijzonder zijn het orgel, daterend uit 1831, en de met fraai houtsnijwerk versierde preekstoel. De Nieuwe Kerk, die nog dienst doet als protestantse kerk, heeft een bijzondere ligging, op een groot grasveld met oude bomen. En dat midden in de drukke stad.

De Nieuwe Kerk

De St. Jozefkerk

Beelden in de binnenstad Zoals elke stad dat doet, heeft ook Groningen haar openbare ruimte opgesierd met een aantal beelden. Alleen al in de binnenstad zijn dat er een stuk of zestig. Met als thema beroemde stadjers, schilders, kunstenaars en politici. Ook beelden over onderwerpen die voor de stad belangrijk zijn, zoals handel, landbouw en veeteelt. Een selectie: Aan het Hereplein treffen we een monument en een reliëf in brons aan, van de hand van Abraham Hesselink, voorstellende de kunstenaar Jozef Israëls. Op de Martinitoren beelden van Sint Maarten, Bernlef en Agricola; heel bekende ijkpunten in de stad zijn het Veulen aan de Radesingel en de blote

Bleke Bet op de Herebrug

32 Daarom Groningen

dame bij de Herebrug die landbouw en veeteelt symboliseert, beide van Wladimir De Vries; het Werkmanmonument van Armando aan de Heresingel, het monument voor Hendrik de Vries aan de St. Jansstraat en dat voor Aletta Jacobs bij de Hamonie, het beeld van St. Joris en de Draak en de stadsmarkering Cruoninga, beide op het Martinikerkhof. Overigens zijn aan alle belangrijke toegangswegen van Groningen stadsmarkeringen geplaatst.

Bekend zijn ook de beelden fietsles (Praediniussingel), Bro Bro Brille in de Oude Ebbingestraat bij V&D, Het Verkeer bij de Emmabrug, de Grote Verscheuring van Pierluca aan het Ged. Kattendiep, de roestvrijstalen mast bij het politiebureau aan de Rademarkt (zonder titel), vervaardigd door André Volten, de Vijf Mei Vlag van Henri de Wolf bij de Nieuwstad. Ook opvallend: de plastiek Non Scholae sed Vitae van Marte Röling op het Harmonieplein. Of de zittende vrouw van Bastiaan de Groot aan de Turfsingel. Prachtig is de betonnen trapdecoratie van Jan van der Zee aan de Grote Markt 31.

En dan zouden we bijna het belangrijkste beeld vergeten, de archetypische Groningse sculptuur: Het Peerd van Ome Loeks. Onderwerp van het meest bekende Groningse volksdeuntje, gebaseerd op een echt gebeurd verhaal. Kunstenaar Jan de Baat maakte een fraai ontwerp, dat qua uitstraling helemaal bij Groningen past en een mooie plek heeft gekregen bij het NS Hoofdstation.

Het Peerd van Ome Loeks

Gasthuizen, verborgen pareltjes van Groningen In de meeste Nederlandse steden worden het hofjes genoemd, maar de Groningers hebben er een eigen benaming voor: gasthuizen. Ze liggen verspreid over de binnenstad, meer dan dertig in totaal. Het zijn oases van rust in het drukke centrum, met besloten binnentuinen waar het goed toeven is.

Mits ze voor iedereen toegankelijk zijn, want bijvoorbeeld het Typografengasthuis aan de Petrus Campersingel heeft een min of meer besloten karakter. Het is gebouwd aan het begin van de vorige eeuw als belegging door de Vereeniging van Boekverkoopers, waar de DTP-ers van die tijd (de typografen) gerieflijk, gezellig en betaalbaar konden wonen. In de jaren zeventig streken er veel studenten neer, eerst als huurder, later als koper.

Het Jacob en Annagasthuis

Veel ouder is het Pepergasthuis, genoemd naar de straat waaraan het ligt. Begin vijftiende eeuw werd het gebouwd, als onderkomen voor de katholieke pelgrims die naar de stad kwamen om de relikwie van Johannes de Doper (Martinikerk) te bewonderen. Toen de tachtigjarige oorlog voorbij was kreeg het Pepergasthuis een nieuwe bestemming als woon- en zorgcomplex voor ouderen, die zich inkochten voor

Het Pelstergasthuis

het leven. Een gedeelte was lange tijd in gebruik als gekkenhuis, zoals dat toen heette. De patiĂŤnten waren tegen betaling te bezichtigen. Het Pepergasthuis is een monument dat qua karakter in een stad als Brugge niet zou misstaan. En er is nog meer te ontdekken. Zoals, onder meer, het Pieternellagasthuis, het Gerarda Gockinga Gasthuis, het Middengasthuis en het St. Martinusgasthuis in de Hortusbuurt, prachtige hofjes met fraaie tuinen. Of het Jacob en Annagasthuis in het A-kwartier, ook wel bekend als het lekkerbeetjesgasthuis (een prima keuken, denken we). Tegenover het politiebureau aan de Rademarkt vinden we het uit 1519 stammende St Anthonygasthuis.

Tenslotte noemen we het Pelstergasthuis aan de gelijknamige straat, in de dertiende eeuw gesticht, het oudste gasthuis van Groningen en een van de oudste van Nederland. Ook hier hoor je, te midden van het stadsgewoel, de vogels fluiten.

Het Pepergasthuis

Daarom Groningen 33

De Grote Markt Op een mooie zomerdag, als de terrassen lekker vol zitten en de warenmarkt druk bezocht wordt, dan is de Grote Markt van Groningen een plein met veel allure. Ruim, statig en weids. Een plek ook waar veel is gebeurd. Voor de verwoestingen bij de bevrijding in 1945, waarbij de noord-, westen oostzijde werden vernield moet het een van de fraaiste pleinen van ons land zijn geweest, zoals op het schilderij van Otto Eerelman te zien is. Sinds de oorlog is de Grote Markt grotendeels herbouwd in de stijl van de wederopbouw. Een nieuw stadhuis verrees op de plaats van de vroegere Waag-straat.

Dat is inmiddels alweer afgebroken en op die plek is het Waagstraatcomplex van Natalini verrezen, in een soort neoklassieke stijl. Om de oostkant van de Grote Markt is veel te doen. De discussie over het herstel van de vroegere rooilijn, in combinatie met de nieuwbouw van het omstreden Groninger Forum, houdt de gemoederen volop bezig en dat zal nog wel even duren. Sommigen willen de Grote Markt restaureren in de vooroorlogse stijl.

Duizend jaar geleden was de Grote Markt de brink van het dorp Groningen, met wat boerderijen er omheen. In 1200 is de Breede Merckt, zoals die toen nog heette, voor het eerst bestraat en honderd jaar later werd het eerste stenen stadhuis gebouwd. Het huidige stadhuis stamt uit de Franse tijd. Het plein heeft lange tijd een verkeersfunctie gehad tot het Verkeerscirculatieplan van 1977 daar een eind aan maakte. Aan de Grote markt staat een aantal markante gebouwen. Natuurlijk de Martinitoren en het Stadhuis, maar ook de Hoofdwacht, tegenwoordig cafĂŠ-restaurant De Kosterij; de studentensociĂŤteit Mutua Fides, het Grand Theatre, Hotel de Doelen, de Drie Gezusters (met muurgedeelten uit de twaalfde eeuw), de voormalige bioscoop Cinema Palace en het Coendershuis, het eerste flatgebouw van de stad uit 1928. En niet te vergeten het uit 1635 stammende Goudkantoor.

Overzicht Grote Markt

34 Daarom Groningen

Het A-Kwartier Samen met de Groote Markt (let op de spelling) en de Heerestraat vormt het A-Kerkhof het meest winstgevende hoekje van het monopolyspel. A-Kerkhof. Wat heeft de stad Groningen toch met die letter A? De verklaring is simpel. De A komt van de Drentse Aa, een schilderachtig en tegenwoordig beschermd riviertje dat van de Hondsrug naar de stad kronkelt, om uit te monden in het Reitdiep in de buurt van de Noorderhaven. Voor de wandelaar is daar niets meer van te zien. Die geniet gewoon van een prachtige oude stadsbuurt, die wel het Quartier Latin van Groningen wordt genoemd. Een pittoreske buurt, gedomineerd door de ‘der Aa’ Kerk, en waar de grachten het Hoge en Lage der A herinneren aan de tijd dat eb en vloed nog in de grachtengordel (in Groningen heet die ‘Diepenring) merkbaar waren.

Het A-kwartier wordt begrensd door het A-Kerkhof, de Oude Kijk in ’t Jat straat (ook al zo’n naam) en de Noorderhaven. Het is een stadsdeel met een lange geschiedenis, die teruggaat tot misschien wel de stichting van de stad. Ooit was hier de belangrijkste toegangspoort naar zee, met een grote poort op

de plek van de huidige Plantsoenbrug. Waar een haven is, is handel. Veel oude pakhuizen dus, nu verbouwd tot trendy lofts en appartementen, maar ook oude patriciërshuizen, zoals het pand waar Forum Notarissen is gehuisvest.

Bij een haven horen ook kroegen en hoeren. En hoewel de zeelui verdwenen zijn, is op dat gebied het aanbod nog steeds groot. Het stadsbestuur gaat een einde maken aan de raamprostitutie in het A-kwartier. Wat overblijft, is een rijk en gevarieerd cafébestand. In het A-kwartier heeft iedereen de nodige keus. De Kromme Elleboog ligt midden in de wijk, maar is een ‘buurt in een buurt’.

Hoge en Lage Der A, olieverf door C. Muller, beschikbaar gesteld door Galerie Muskee

Daarom Groningen 35

Notariskantoor met traditie & ambitie Helder advies en klare taal. Zo profileert zich Forum Notarissen. Met een uitspraak die past bij een echt Groningse organisatie. Forum Notarissen is zo’n typisch bedrijf van ‘geen woorden maar daden’. Resultaat staat bij Forum Notarissen centraal.

Een persoonlijke aanpak, met de zekerheid van een up-to-date back office. Dat klinkt modern. Forum Notarissen is dan ook een notariskantoor dat zeer goed is ingevoerd in alle actuele ontwikkelingen in haar vakgebied. Maar wel met gevoel voor traditie en historie. Het pand van Forum Notarissen aan de Noorderhaven is daar een mooi staaltje van. De Noorderhaven was lange tijd de belangrijkste handelshaven van de stad. Nr. 34 Zuidzijde, waar Forum Notarissen een van haar twee vestigingen in de stad Groningen heeft, is een eerbiedwaardig oud pand, ooit het huis van de familie van Dirk Modderman, die het Reitdiep uitbaggerde en de stad zo ontsloot voor de scheepvaart. Hier ontvangt Forum Notarissen haar cliënten.

Wie de monumentale gang van het pand Noorderhaven Zuidzijde nr. 34 betreedt, waant zich in andere tijden. Om vervolgens snel uit de droom te worden geholpen. Forum Notarissen is een moderne organisatie, met drie vestigingen, waarvan twee in de stad Groningen en een in Haren. Een notariskantoor dat de traditionele waarden van de notaris koppelt aan ambitie. Een moderne notaris is ondernemer, onderscheidt zich in klantvriendelijkheid, een strakke organisatie en dienstverlening van hoge kwaliteit.

De Noorderhaven biedt een rustige, sfeervolle ambiance, een perfecte setting voor Forum Notarissen om cliënten in stijl te ontvangen. Iedereen zoekt van tijd tot tijd een notaris, voor relatie- en familiegerelateerde zaken, erfenissen, hypotheken, ondernemerszaken, oprichten van stichtingen en verenigingen, schenkingen. En nog meer. Bij Forum Notarissen weet men efficiency te combineren met een persoonlijke aanpak in een fraaie sfeer. Een compacte organisatie met de voordelen van korte lijnen, maar wel met de slagkracht van een groot kantoor.

36 Daarom Groningen

Een persoonlijke en betrokken zaak Zoals de naam aangeeft, is Noord Negentig gestart in 1990 toen zes vennoten en acht medewerkers zich los maakten van een groot landelijk accountantskantoor om een eigen accountants- en belastingadvieskantoor te beginnen. De clientèle bestond met name uit medisch vrije beroepsbeoefenaren die juist zeer prijs stellen op deze betrokken dienstverlening met een goede prijs/kwaliteitverhouding en een gedegen kennis van de specifieke aspecten van deze tak van sport.

elk gebied, dat met financiën te maken heeft. Dat wordt gedaan in een zo informeel mogelijke sfeer, waarbij de klant centraal staat. De twee vennoten benadrukken dat het verschil met de grote kantoren is, dat de werkwijze van Noord Negentig een veel persoonlijker en meer betrokken dienstverlening voor de klant betekent, tegen een betere prijs/kwaliteitverhouding.

In de jaren daarop is deze filosofie uitgebreid naar de MKB ondernemer. Dat is een succes geworden, want het kantoor met 4 vennoten telt nu zo’n 85 medewerkers en heeft zo ongeveer de noordelijke helft van Nederland, zeg maar boven de denkbeeldige lijn van Amsterdam tot Enschede, als werkgebied. Het is sinds 2002 gevestigd in een fraai pand vlak bij de Piccardthofplas. Vennoten Rob de Beus en Gertjan Ronner geven aan dat de betrokken accountant van Noord Negentig dicht bij de klant staat door de platte organisatiestructuur, de korte lijnen en de “meewerkend voorman” gedachte. Gecombineerd met de specifieke kennis van de betreffende branches wordt een dienstverlening bereikt die de klanten zeer waarderen. “Een ondernemer werkt voor eigen rekening en risico, hetgeen hem toch heel anders maakt dan bijvoorbeeld een manager in loondienst” zegt Rob. Rob en Gertjan geven aan dat uiteraard de jaarrekening en belastingaangifte dienen te worden opgesteld tegen zo laag mogelijke kosten, maar dat ze dat niet zien als een eindpunt van de dienstverlening maar eerder als basis voor verdere advisering op

Daarom Groningen 37

Groningen,Rotterdam en Keulen \ Het architectenbureau De Zwarte Hond bestaat ruim 25 jaar en in drie vestingen werken zo’n tachtig mensen. Oprichter Jurjen van der Meer vertelt dat Schiermonnikoog, Groningen, Berlijn en Rotterdam plaatsen zijn die niet alleen zíjn leven bepaalden maar ook dat van het bureau.

Het begon op Schier waar hij is opgegroeid. Zijn vader was timmerman/aannemer, waarmee de liefde voor de ambacht was geboren. Toen hij later de HTS volgde en les kreeg van de architect Gunnar Daan, raakte hij gefascineerd door het ontwerpvak.

Na de studie architectuur in Delft was er in Nederland geen werk voor jonge ambitieuze architecten.

Begin jaren ’80 was een vergelijkbare periode als de huidige crisistijd. Met zijn portfolio onder zijn arm vertrok hij naar Berlijn om werk te vinden bij één van de bekende architecten. Bij aankomst werden op het station de architectenpagina’s uit de Gele Gids aan dit lijstje toegevoegd. In cafés werden afspraken gemaakt en snel kon hij aan de slag bij de jonge Berlijnse architect Axel Schultes. De architect die later verantwoordelijk werd voor het nieuwe Bundeskanzlerambt in Berlijn.

Bij Axel Schultes heeft hij vier jaar gewerkt aan projecten in heel Duitsland, onder andere een groot project aan de Römerberg in Frankfurt am Main. In deze tijd overleed zijn vader en werd zijn zoon geboren. Allebei aanleiding om de bakens te verzetten en terug te keren naar Nederland.

Tijdens een talentenjacht van de De Hollandse Beton Maatschappij (nu BAM) kwam de bouwvakker weer in hem boven. Uiteindelijk werd het hem duidelijk dat een eigen architectenbureau zijn doel moest zijn. Zijn vrouw Agaath Tammes was geworteld in de stad Groningen en de eerder genoemde Gunnar Daan was ook in het Noorden actief. Een eerste contact met de in Nederland bekende ar38 Daarom Groningen

chitect Abe Bonnema mislukte en uit de samenwerking met Gunnar volgde een ontmoeting met Thon Karelse.

Thon en Jurjen begonnen samen in de directiekamer van het oude slachthuis aan het Damsterdiep het bureau Karelse Van der Meer Architecten met als bijnaam De Zwarte Hond. Genoemd naar het beeld van kunstenaar Sierd Dallenga. Sierd schonk het beeld aan Jurjen als dank voor het ontwerp voor z’n nieuwe atelier.

De eerste grote opdracht voor de stichting studentenhuisvesting, een prijsvraag onder auspiciën van de gemeente werd binnengehaald, waar hij ook Ypke Gietema leerde kennen. En de opdracht voor het nieuwe kantoor voor de Dienst RO/EZ aan het Zuiderdiep werd de opmaat van een zich snel ontwikkelend bureau.

Op de mooiste plek van de stad kwam eind jaren tachtig een pand te koop. Jurjen en Agaath waagden de stap en zij kochten het pand aan de Aa. Het vertrekpunt van het vroegere beurtschip naar het eiland en schuin tegenover de vroegere zeilmakerij van de grootvader van zijn vrouw. Het bureau kreeg een plek aan de kade, de verdiepingen werden verhuurd en het gezin ging wonen in het tuinhuis.

Last but not least ligt de woon- en werkplek strategisch tussen de Sleutel en de Wolthoorn. De mooiste cafés van Groningen en beide opgericht door een oude bekende van Schier, Koos Huizenga. Plekken waar de geschiedenis van het bureau is begonnen.

Ook de partners veranderden. Thon Karelse koos al eerder zijn eigen weg en in de loop der tijd werden Willem Hein Schenk, Jeroen de Willigen en Eric van Keulen de nieuwe partners. Samen hebben zij het bureau de afgelopen tien jaar laten groeien naar een professioneel en bekend Nederlands bureau in ar-

chitectuur, stedenbouw en landschap. Sinds 1992 is er een nevenvestiging in Rotterdam en onlangs is in Keulen een bureau geopend. Inmiddels is de bijnaam omgedoopt tot de officiële naam van het bureau.

Betrokkenheid bij de stad en de omgeving kenmerkt De Zwarte Hond. Ze horen bij de stad en willen werken aan een duurzame stad. Dit wordt opgepakt met Groningse nuchterheid, Rotterdamse daadkracht en Duitse grondigheid. Ze vinden ook dat je een beetje ruzie moet durven maken, want je staat wel voor de kwaliteit en ambitie van het bureau. Uiteindelijk gaat het om de meerwaarde voor de klant en de omgeving.

De Zwarte Hond is een gedreven bureau, waar medewerkers met veel plezier werken. Een bureau zonder sterren waar ze heel veelzijdig en met passie ontwerpen. Van hoofdkantoor tot woonhuis. Van school tot sportcentrum en van flat tot verzorgingshuis. De Zwarte Hond houdt namelijk van mensen.

Daarom Groningen 39

A-Kerkhof: winkelplein met historie Het prijkt op het monopolybord en wordt, naar het schijnt, door sommigen gezien als afkorting van autokerkhof. Een weinig respectvolle benaming voor één van de toonaangevende pleinen van de stad. Het A-Kerkhof, genoemd naar het voormalige kerkhof bij de Der Aa-kerk is allesbehalve een autokerkhof. Sinds de bouw van de kerk in de twaalfde eeuw werd er rondom de kerk begraven. In de 19e eeuw werd het kerkhof uiteindelijk geruimd. Het

prachtige kerkgebouw in het midden van het plein is niet meer als zodanig in gebruik. Na 700 jaar erediensten werd de kerk te groot voor de krimpende gemeente.

Sinds 1987 heeft het gebouw een zakelijke en culturele functie. Het zijn tegenwoordig rustige tijden voor het karakteristieke pand dat kanonskogels en blikseminslagen heeft doorstaan. Heden ten dage is deze kerk niet meer vrij toegankelijk. Tegenwoordig is het A-Kerkhof een ideale afwisselende winkelplek. In 2004 kreeg het zelfs de titel “meest gastvrije winkelstraat”.

Een begrip in de stad en ommelanden Alleen al de oudste tabakszaak van Noord-Nederland is een bezoekje waard. Je kunt in een prachtig historisch pandje bij de Der Aa-kerk terecht voor een eenvoudig pakje shag, maar ook voor de duurste sigaretten uit de stad Groningen. Die kosten hier maar liefst 12 euro. Je krijgt er dan wel een mooie metalen verpakking bij. De oudste zelfstandige tabaksspeciaalzaak van Noord-Nederland is van alle markten thuis. Sigaren, shag, (water)pijpen en zelfs pruim- en snuiftabak zijn op voorraad.

In 1916 werd de eerste speciaalzaak op deze plek geopend. Tegenwoordig is het een begrip in stad én ommelanden, waar de liefhebber zelfs kilometers voor omrijdt. Het ruime aanbod, de kwaliteitsproducten en de prettige service maken tabaksspeciaalzaak A-Kerk de “place to be” voor de tabakliefhebber. Ook delicatessenzaken, stijlvolle kledingwinkels en niet te vergeten de oudste apotheek, uit 1782, aan het A-Kerkhof is het allemaal te vinden.

40 Daarom Groningen

Elke dag is verrassend Al 228 jaar! Zo lang is Apotheek Venema aan het A-Kerkhof in Groningen gevestigd. Eigenaar en beherend apotheker drs. M. Fransen weet nog goed dat hij ruim 8,5 jaar geleden de apotheek overnam. Hij had er stage gelopen in 1997 en daarna vier jaar elders gewerkt. Toen hoorde hij dat de eigenaresse van destijds, zijn voormalig stagebegeleidster, met pensioen ging. Hij heeft haar meteen gebeld. En van het een kwam het ander!

telt Apotheek Venema zo’n 25 medewerkers. Het publiek dat de apotheek bezoekt is heel divers, variërend van jong tot oud. Maar dat is ook wat de apotheekeigenaar er zo boeiend aan vindt: “Elke dag maken we weer bijzondere dingen mee. Dat is de uitdaging van dit werk: je weet immers nooit wat er allemaal kan gebeuren”

Een gemiddelde werkdag voor de beheerder in de apotheek begint met de binnengekomen bestellingen opruimen, post verwerken, administratie, overleg plegen met bijvoorbeeld huisartsen en aan het einde van de dag de receptencontrole. Alles wat die dag aan medicatie is meegegeven, wordt nauwkeurig nagekeken. Heel belangrijk, vindt de heer Fransen. Hij beschikt dan ook over een groot verantwoordelijkheidsgevoel, zowel naar de apotheek als naar de werknemers. Samen met de zusterapotheek in Peize

Daarom Groningen 41

Exclusiviteit en handelstraditie De winkel van Het Hanze Huis staat vol ambachtelijke delicatessen in kleurrijke verpakkingen. “Onze klanten komen niet alleen uit Groningen”, vertelt eigenaar Remmelt Smid. “Ze komen ook speciaal uit Maastricht en Amsterdam en soms zelfs met bussen vol uit Duitsland.” Het valt niet mee om je een buslading klanten voor te stellen in het piepkleine winkeltje aan de buitenmuur van de Der Aa-Kerk.

Het Hanze Huis importeert en verkoopt sinds 2002 ambachtelijke producten zoals wijn en delicatessen uit Europese Hanze- en handelssteden. Die producten worden veelal gemaakt door bedrijven die al vijf of zes generaties lang familiebezit zijn, volgens een receptuur die vanaf 1800 onveranderd is gebleven.

Een goed voorbeeld is het traditionele Lübecker marsepein.

Dat de winkel van Het Hanze Huis is gevestigd in het kleine pandje bij de Der Aa-Kerk, is geen toeval.

De kerk staat bekend om haar lange handelsverleden doordat er van oudsher veel kooplieden kwamen. Toen er voor het pandje een nieuwe bestemming werd gekozen, vond de kerk Het Hanze Huis dan ook een passende kandidaat. Verder voert Het Hanze Huis in twee panden in de W.A. Scholtenstraat ook een groothandel voor meer dan honderd andere verkooppunten van de Hanzeproducten.

Smid bemerkt een groeiende behoefte aan exclusieve producten. “De mensen zijn steeds meer op zoek naar echtheid. Kwaliteit geeft uiteindelijk toch de doorslag. Die overwint de tijd.” En toch is er naast liefde voor traditie bij Het Hanze Huis ook ruimte voor de toekomst. “Veel van onze producten worden juist afgenomen door een jonge generatie mensen met een neus voor duurzaamheid. Daarom gaan we ook non-foodproducten importeren zoals het Franse Papier d’ Armenie. Dat zijn velletjes geurig papier die je als wierook kunt branden in je huis. In Parijs gebruiken alle hippe, jonge mensen dat al.”

42 Daarom Groningen

Tiktak koffie, een oud Gronings bedrijf

De Bloemetjesmarkt

Paterwoldsemeer met de Buiten SociĂŤteit

Daarom Groningen 43

Streekproducten en lekkernijen In een monumentaal pand aan het A-Kerkhof is gevestigd Mercado Delicatessen. Het rijksmonument huisvestte vroeger een authentieke koek- en snoepwinkel en het houten interieur is al meer dan honderd jaar onveranderd. In de schuifdeuren naar de eigen bakkerij zitten nog de oude ramen van geslepen glas. Volgens eigenaar Luuk Bouwman komt het geregeld voor dat toeristen in de winkel foto’s maken.

Bouwman heeft de delicatessenwinkel in 2004 overgenomen van iemand die er Spaanse gerechtjes, tapas, verkocht. Vandaar ook de naam Mercado, het Spaanse woord voor ‘markt’.

Mercado combineert die Spaanse tapas en andere mediterraanse lekkernijen nu met Groninger streekproducten en de echte Groninger koek. Dat blijkt een winnende combinatie.

“Onze aïoli met pizzabrood is een groot succes, maar er komen ook nog altijd mensen langs voor Groninger koek. Soms staan er ouders of grootouders in de winkel die zich de koek nog herinneren uit hun studententijd. Die kregen ze dan na het weekend van hun moeder mee, samen met de schone was. Ze zijn altijd blij verrast dat de koek hier na zo’n veertig jaar nog steeds wordt verkocht”.

Luuk Bouwman begon met één werknemer, inmiddels zijn dat er vijf. Al vanaf het begin staat de ambachtelijkheid van zijn producten voorop.

“Ik wil echt bijzondere dingen verkopen”, zegt hij.

“Dat geldt voor de Groninger streekproducten en voor de Spaanse en Italiaanse gerechten, maar ook voor het brood dat ik zelf bak voor restaurants en de horeca. Mijn afnemers kunnen hun brood precies krijgen zoals ze het hebben willen, of het nu gebakken moet worden met olijven en tomaten of juist met kokos. Ik vind het leuk om iets te maken dat precies bij een restaurant past, in plaats van alleen de standaard soorten brood. Ik wil uitzonderlijke producten leveren.”

44 Daarom Groningen

Ambacht en traditie Voor trouwringen en klokken gaan de Groningers naar Hazekamp aan het A-Kerkhof. Al drie generaties lang is de juwelier een vertrouwd adres. Reinder Hazekamp zet de traditie van het bedrijf voort, die is gebaseerd op vakmanschap (Hazekamp is gediplomeerd goudsmid) en een assortiment, dat goed is afgestemd op de regionale markt.

Persoonlijke aandacht is in de juweliersbranche een onderscheidende factor. Het aanschaffen van trouwringen is iets heel bijzonders in een mensenleven en voor een goed advies is juwelier Hazekamp een prima keus. Omdat men niet alleen een breed aanbod heeft, maar ook vanwege de vakkennis, die het bedrijf zelf in huis heeft. Een eigen atelier met twee goudsmeden staat garant voor het maken van de mooiste producten. Hazekamp heeft voor heel speciale gelegenheden de ‘Close to my Heart’ collectie, waarin asdelen van dierbaren in edelmetaal worden gevat. Ook heeft Hazekamp bedels van de Tedora, Bacio. Voor horloges is er keuze uit merken als (onder meer) Festina, Swatch, Citizen en Olympic. Het bedrijf is elite dealer van Seiko en Raymond Weil, puur Zwitsers.

publiek, jong en oud, studenten, stadjers en ommelanders. Met een geschiedenis die meer dan een eeuw terug gaat - onlangs vierde Hazekamp het IlO-jarig bestaan - is deze onderneming één van de oudste in de stad.

Reinder Hazekamp groeide op in de binnenstad, doorliep de School met den Bijbel in de Folkingestraat en de Handelsvakschool aan de Kraneweg.

Maar vooral is hij een self-made man, juwelier Hazekamp is niet weg te denken uit de binnenstad.

Reinder Hazekamp is geboren en getogen Groninger en is, om zo te zeggen, vergroeid met zijn stek aan het A-Kerkhof. De laagdrempeligheid van zijn zaak is uniek voor de branche. Hazekamp trekt een breed

Daarom Groningen 45

Er is maar één Folkingestraat Het is een straat met een geschiedenis die al bijna duizend jaar teruggaat, want al in de elfde eeuw woonde de naamgever van de straat, de familie Folkerdinghe, op het hoekje van het A-Kerkhof, tegenover de plek waar nu Huis de Beurs is gevestigd. Weinig straten in de stad Groningen hebben zo’n bewogen historie als de Folkingestraat. Het was honderden jaren lang de Jordaan van Groningen, met een in 1757 gestichte synagoge, die in 1906 werd herbouwd.

De Tweede Wereldoorlog ging ook Groningen niet voorbij: bijna de hele Joodse bevolking van Groningen werd in 1942 en 1943 door de Nazi’s gedeporteerd. Een drama dat door middel van een aantal kunstwerken in de straat wordt herdacht. Zoals een bronzen deur, die niet kan worden geopend, wat verwijst naar de geschiedenis, die buiten bereik is geraakt. In het wegdek zijn halve manen aangebracht, met in het midden een volle maan, die samen een oog vormen dat ‘gezien heeft wat er is gebeurd’.

Het laatste gedeelte van de straat, dat afloopt naar het Zuiderdiep, heette ooit Sjoelgasse, een herinnering aan de Joodse bewoners. Het verlies van de Joodse bevolking is een droevig hoofdstuk uit de lange geschiedenis van de Folkingestraat.

Maar de straat heeft een taai karakter. Wie nu een wandeling door de Folkingestraat maakt, wordt aangenaam verrast. Een bonte mengeling van leuke, exotische, verrassende en originele winkels, die de straat een bijzonder multicultureel en authentiek karakter geven.

De komst van het Groninger Museum heeft destijds een enorme impuls aan de straat gegeven: het werd de mooiste looproute naar het centrum.

En de ondernemers in de Folkingestraat hebben daar een heel eigen invulling aan gegeven.

De Folkingestraat

46 Daarom Groningen

De Synagoge

Deurtje Folkingestraat

Kunstwerk met halve maantje in de Folkingestraat, tegenover de Synagoge

Daarom Groningen 47

Heerlijke Italiaanse producten Vanaf het Zuiderdiep de straat inlopend kun je aan de rechterkant de heerlijke geuren al ruiken van de pasta’s, die elke dag vers gemaakt worden bij Ariola, door het winkelend publiek verkozen tot leukste winkel van 2010.

spulletjes voor de kleintjes,trendy, leuk en inspirerend. Sannie Mulder besloot een paar jaar geleden de kans te grijpen om in de leukste straat van de stad haar zaak te beginnen en heeft daar nog geen moment spijt van gehad. De sfeer, de collegialiteit en de uitstraling van de Folkingestraat is uniek.

Nostalgisch speelgoed Midden in de levendige Folkingestraat vinden we TOY TOY Groningen. Een winkel boordevol nostalgisch speelgoed en kleurige kitsch van over de hele wereld. Eigenaresse Henriëtte Hartgers reist regelmatig

Eigenaresse Meilien Quaranta (Indonesisch, maar getrouwd met een Italiaan uit de hak van de laars) voorziet lekkerbekken uit stad en ommeland van pasta’s, ingrediënten, wijnen, olijfolie, en andere Italiaanse producten. Een vrolijke en smaakmakende zaak.

Alles voor baby’s, kids en dreumesen Even verderop zit Wijsneus. De naam zegt het al: een winkel vol eigenwijze spulletjes. De hipste baby/kinderwinkel van Groningen, met babykleding, boeken, beddengoed, kraamcadeaus, speelgoed, tassen, schoentjes en alle mogelijke andere 48 Daarom Groningen

af naar verre oorden, om terug te komen met bijvoorbeeld zijden lampen, prinsessenjurken en stoer keukengerei. In 2011 wordt het 25-jarig bestaan van de winkel gevierd. Zo’n 12.095.876 cadeaus zijn er in die tijd over de toonbank gegaan: naar jarige kinderen, aanstaande moeders, op kamers gaande studenten en gulle ooms en tantes. Buiten de stad, in Meeden, zit TOY TOY Thuis. Met beschilderde (kinder)meubels, kristallen kroonluchters en oma’s servies.

Arabische landen, maar ook mediterrane pastaspecialiteiten. Heel veel verse waar, maar ook houdbare zaken. Bij Le Souk hoort ook het schuin er tegenover gelegen restaurant Mechoui. Daar kunt u genieten van de beroemde kruidige stoofschotels uit de Magrheb, het heerlijke zoete gebak en de karakteristieke lamsvleesgerechten.

Een winkel vol niet alledaagse dingen De naam Mevlana is afgeleid van de Soefistische mysticus die in het Perzië van de 11e eeuw de orde stichtte van de Dansende Derwisjen. Een collectie van boeken, sieraden, hebbedingetjes, beelden, wenskaarten: zeer bijzonder. Mevlana is in heel Nederland een begrip. Voor niet alledaagse dingen. Als er één zaak is die het multiculturele karakter van de Folkingestraat vertegenwoordigt, dan is het wel Mevlana.

Een fantastische verzameling “Het Binnenste Buiten” heet de winkel, waar je verdwaalt in een fantastische verzameling meubels, accessoires, gebruiksartikelen, decoraties en cadeaus. Uit Indonesië, China, Mongolië, India en andere landen. Spullen met karakter, gebruikssporen, authentiek. Kasten, kisten, stoelen en tafels, lampen, manden, lijsten, spiegels, teak, mahonie, kersen- en notenhout, kleuren, geuren, verroest, verweerd, groot, klein, robuust of sierlijk, verfijnd, altijd apart en origineel: dat is Het Binnenste Buiten.

Een stukje Noord Afrika in Groningen Eén van de meest spraakmakende winkels in de Folkingestraat is Le Souk. Je stapt binnen en bent meteen in de sfeer van een Noord-Afrikaanse markt, met de kruiden, de geuren en de lekkernijen die daar bijhoren. Dadels, vijgen, specerijen, een enorm assortiment aan peulvruchten en graansoorten uit de Daarom Groningen 49

Een pleisterplaats van de stad We zijn aan het eind van de straat, of aan het begin, zo u wilt. Huis de Beurs is al sinds mensenheugenis een pleisterplaats voor de stadjers, de passanten, de marktkooplui. Fraai gerestaureerd in de donkergele kleur die echt bij de stad Groningen hoort, gastvrij voor bekende en minder bekende Nederlanders. De Sociaal Democratische Bond (voorganger van de PvdA) werd in Huis de Beurs opgericht. Martin Bril dronk er zijn kopje koffie en schreef er enkele trefzekere columns.

De geschiedenis van Huis de Beurs: herberg, logement, concertzaal, stripteasetent, bioscoop, kegelbaan, plek voor vergaderingen, bijeenkomsten en feesten.

Wie in één keer de stad wil leren kennen, gaat op een zaterdagmiddag naar Huis De Beurs. Daar kun je kennismaken met de Groningse variant van het koffiehuis in de Europese traditie: een ontmoetingsplek voor boeren, burgers en buitenlui.

Joost Doornik: “Luifels van café de Beurs op zonnige dag”, olieverf op doek

50 Daarom Groningen

Een boeiende galerie Halverwege de jaren tachtig van de vorige eeuw begon Thim Muskee als een van de eerste kunsthandelaars in Groningen zijn kunsthandel aan de Zuiderkuipen. Dat liep zo goed, dat er verhuisd werd naar een groter pand aan de nabijgelegen Munnekeholm, gevolgd door vestigingen in de Folkingestraat en de Torenlaan in Assen. Het is een bekend adres voor de liefhebber van relevante kunst. Groningers, bezoekers van het Groninger Museum, passanten en kunstkenners oriĂŤnteren zich op de hedendaagse figuratieve kunst van Galerie Muskee in de Folkingestraat. De vestiging aan de Munnekeholm legt het accent meer op hedendaagse kunst en klassiek-modern werk, bijvoorbeeld van De Ploeg en Cobra.

Het is een mooie aanvulling op een bezoek aan het Groninger Museum: de Galerie in de Folkingestraat ligt aan de mooiste looproute van het museum naar het centrum. Met andere woorden: zeer geschikt voor een combinatiebezoek. Een kleine greep uit de uitgebreide collectie: Corneille, Herman Brood, Dirk Beintema, Anton Heyboer, Piet Gutter, Gerriet Postma, Alexandre Monntoya, Ada Stel – en nog vele interessante en belangrijke beeldende kunstenaars.

verveelvoudigd. Cultuur is een belangrijk element in de samenleving. Daarom is Muskee van mening dat ook projecten als het Groninger Forum veel meer steun verdienen.

Thim Muskee is geboren in Drenthe maar al decennia lang in Groningen actief. Het is inmiddels zijn stad geworden, waarin hij de boeiende mix van bewoners en studenten waardeert, de menselijke maat van de stad en het kunstklimaat, dat vooral door de komst van het Groninger Museum bloeiender is dan ooit tevoren. Het is dit soort initiatieven dat heel belangrijk is voor een stad en heel veel ondernemingen hebben voordeel van de spin-off. Het aantal bezoekers aan de stad Groningen met culturele interesse is

Galerie Muskee is geopend van dinsdag t/m zaterdag van 12.00 tot 17.00 uur. Zeer de moeite waard om eens binnen te lopen. Een boeiende galerie, voor de kunstliefhebber die oog heeft voor goede kwaliteit.

Daarom Groningen 51

Kromme Elleboog Elke Nederlandse stad heeft wel haar malle straatnamen. Zo ook Groningen. De Kijk in ’t Jatstraat, bijvoorbeeld, een intrigerende naam waar verschillende verklaringen voor zijn bedacht. Grenzend aan die winkelstraat liggen de Grote en Kleine Kromme Elleboog. Geen uniek Groningse naam, wel een plek met een uniek karakter. Een straatje dat ontspringt aan de Oude Kijk in ‘t Jatstraat om daar een eindje verder weer op uit te komen. De Grote en Kleine Kromme Elleboog, die samen met de Uurwerkersgang zich presenteren als een van de oudste buurten van de stad, hebben een speciaal karakter.

Een belangrijk element in de straat is het feit dat de meeste winkeliers katholiek zijn, hetzij praktiserend, hetzij niet praktiserend. Dat heeft zijn oorsprong in de tijd van de reformatie. De protestanten bepaalden dat katholieken werden uitsloten van een aantal beroepen, en zeer zeker geen functies in overheidsdienst mochten vervullen. Dus werd veelal gekozen voor de handel, en daar was deze buurt zeer geschikt voor.

Destijds was het aanbod heel anders. Veel slagerijen, bijvoorbeeld, die nu geheel uit het straatbeeld zijn verdwenen. En tot de Tweede Wereldoorlog telde de buurt zelfs een aantal groothandels. Nu nauwelijks meer voor te stellen.

Tegenwoordig telt de Ellebogenbuurt, zoals de gezamenlijke ondernemers zich bij voorkeur profileren, een groot aantal gevarieerde horecabedrijven en bijzondere winkels. Rustige praatcafés, levendige studentenkroegen, eetcafés zoals de Groene Draeck, de Koninklijke kroeg Soestdijk, waar in zijn studententijd een echte Oranje het bier tapte, een vestiging van Simon Lévelt, een sieradenzaak, een Culi-shop, een restaurant, drankenhandel Van Erp en lampenspeciaalzaak Lighthouse, de cafés De Keyzer, de Wolthoorn, de Pintelier en het Paard van Troje, Kunsthandel Han Vos, een antiekzaak en een kapper. Eigenzinnige, originele winkels, die ervoor zorgen dat de Ellebogenbuurt een unieke sfeer heeft.

Wie op Koninginnedag in de stad is, moet zeker de Kromme Elleboog aandoen, waar een heuse Troonrede wordt gehouden. Door een Koningin uit de Ellebogenbuurt.

52 Daarom Groningen

Het (ver)lichtend voorbeeld Een mooie lamp, daar word je blij van. Wie de zaak Lighthouse van Annet Bron binnenloopt wordt heel erg blij. Want maar liefst 5000 lampen in alle soorten, maten en stijlen, van klassiek tot modern, van design tot retro, van zakelijk tot gezellig of grappig, zijn opgesteld in een winkel die van buiten niet eens zo groot oogt maar binnen verrassend uitgestrekt blijkt te zijn. Al decennia lang is Lighthouse een begrip in Groningen en omstreken. Niet alleen door het assortiment, maar ook door de persoonlijke benadering, de service en het deskundige advies.

Annet ging zo’n veertig jaar geleden van start in de Guldenstraat (tijdens de oliecrisis, toen de mensen wel wat sfeer konden gebruiken) en verhuisde in 1996 met haar verlichtingsspeciaalzaak naar de huidige stek. Prima bereikbaar, vooral met de citybus die vlakbij een halte heeft, ideaal voor bezoekers van buiten de stad. Je kunt je uitgebreid laten adviseren en het is ook mogelijk om een verlichtingsplan voor je huis op locatie te laten samenstellen door de medewerkers van Lighthouse. Daarnaast maakt men kappen in de gewenste maat en kleur.

Op verlichtingsgebied is de spaarlamp aan een grote opmars bezig. Daarin is ook een ruime keuze. Maar

Annet zet daar wel een kanttekening bij, want er is volgens haar geen mooier licht dan dat van een gloeilamp. Lampen gebruiken relatief weinig energie, als je kijkt naar het totaal aan apparaten dat we in huis hebben. En bij verstandig gebruik en kleine wattages is de gloeilamp een goed alternatief voor de spaarlamp.

Bezoekers weten de buurt Zwanestraat-Grote Kromme Elleboog goed te vinden. Veel leuke en originele winkels, met een eigen karakter. Met als (ver)lichtend voorbeeld Lighthouse, letterlijk het stralend middelpunt. En een voor de stad Groningen uniek aanbod, niet alleen qua omvang maar ook door de veelheid aan stijlen. Nostalgisch of eigentijds: laat je inspireren!

Daarom Groningen 53

Een wereld van koffie en thee Voor ons staat een cappuccino, zo romig en pittig als we maar zelden hebben geproefd. We bevinden ons in de winkel van Simon Lévelt aan de Oude Kijk in ’t Jatstraat, waar de barista klaar staat om u met behulp van professionele espressoapparatuur te voorzien van de heerlijkste koffiespecialiteiten.

Maar het kan ook anders. De nieuwste trend is, volgens eigenaar Bob Dam, slow coffee, min of meer gebaseerd op de traditionele filtermethode, maar dan in een lager tempo. Heerlijk. En wilt u thuis ook zo lekker genieten, dan heeft Simon Lévelt een uitgebreid assortiment aan koffiezetapparatuur te bieden.

Op het hoekje van de Zwanestraat en de Stoeldraaierstraat, openden Bob Dam en Heleen Appeldoorn in 1997 hun eerste Simon Lévelt koffie- en theespeciaalzaak, die snel uitgroeide tot een begrip in Groningen. Dat is gebaseerd op de kwaliteit van het aanbod van bijzondere koffie- en theespecialiteiten uit allerlei windstreken met heerlijke exotische koffiesoorten, zoals bijvoorbeeld Jamaica Blue Mountain, of de exclusieve Japanse Gyokuro thee. Maar het is ook de bedrijfsfilosofie van Simon Lévelt die aanslaat. Naast de passie voor koffie en thee is er ook aandacht voor mens en milieu. Door nauw samen te werken met de producenten wordt de kwaliteit steeds verbeterd, maar ook de leefen werkomstandigheden van de arbeiders varen er wel bij. Waar mogelijk kiest Simon Lévelt voor ecologisch verbouwde producten, rechtstreeks ingekocht bij gecertificeerde organisaties van kleine koffieboeren of bij de koffieplantage zelf. Zij krijgen een eerlijke prijs voor hun product. En er worden afspraken gemaakt op het gebied van milieubelasting, hygiëne en arbeidsomstandigheden.

De koffie- en theelanden worden regelmatig door Bob en Heleen bezocht. Men kent de producten en de mensen achter de producten. Dat proef je in de kwaliteit. In deze zaak ervaart men wat werkelijk goede koffie is, hoe thee kan smaken. En ook hoe dat op een goede en eerlijke manier geproduceerd wordt. En dan smaakt het nog beter!

54 Daarom Groningen

De beste borrel (en bier en wijn) Al drie generaties Van Erp voorzien vanuit hun karaktervolle winkel aan de Grote Kromme Elleboog de Groningers van mooie borrels, likeurtjes en bitters, een biertje of een wijntje. De grootvader van de huidige eigenaar nam de zaak in 1920 over van de befaamde jeneverstoker Hooghoudt, die de fabricage verplaatste naar de Nieuwe Ebbingestraat.

In die lange periode sinds de start, ruim negentig jaar, is er veel gebeurd. Ups en downs, met als dieptepunt de deportatie naar het concentratiekamp Buchenwald, die grootvader Van Erp gelukkig overleefde. In 1948 kwam zoon A.P. Van Erp aan het roer, een jaar of dertig later zijn zonen, Herman en Gerard. Deze laatste drijft nu een drankenhandel/ wijnimport in Roden.

De winkel heeft een tijdloze sfeer. Geen trendy gedoe, maar kwaliteitsdranken, mooie wijnen, liefst 300 whisky’s en andere distillaten voor de fijnproever, grappa, zelf geïmporteerde cognacs. En een keus uit een zeer groot aantal (500) binnenlandse en buitenlandse bieren. Van Erp maakt ook eigen producten, zoals de boerenjongens die zeer de moeite waard zijn. Of het kruidenbitter d’Olle Grieze’, de koosnaam van de Groningers voor hun Martinitoren.

Er zijn niet veel zaken meer te vinden zoals Van Erp, onderkelderd met drie flinke wijnkelders.

Herman van Erp is met hart en ziel verbonden met zijn stad en zijn buurt, het A-Kwartier. Een stadsdeel waar vanouds het merendeel van de winkeliers katholiek was. Een gevolg van de reformatie, die de katholieken uitsloot van een flink aantal beroepen, behalve de detailhandel. In de Turftorenstraat, om de hoek, had je lange tijd nog groothandels, midden in de binnenstad. Die zijn allang vertrokken.

Van Erp niet. Die hoort gewoon bij de Grote Kromme Elleboog. Een vast adres voor vele Groningers, maar ook voor bezoekers uit andere delen van het land en buitenlandse toeristen. Aan te bevelen voor wie prijs stelt op authenticiteit en vakkennis.

Daarom Groningen 55

Van lelijk eendje tot prachtige zwaan Het is zo’n eetcafé dat iedere Groninger wel kent.

Je komt er als student. Je puft er even uit na een dagje winkelen in de binnenstad. Je pikt er ’s zomers even een terrasje om op je gemak met een kopje koffie of een pilsje of wat anders even uit te blazen. Op één van de leukste plekjes, vlak bij de Stoeldraaierstraat en de Grote Kromme Elleboog, aan het einde van de Zwanestraat. Het lelijke jonge eendje groeide op tot een prachtige zwaan. Vandaar de naam van het eetcafé. Die link vind je terug in het gezellige interieur van de Ugly Duck, waar op onverwachte plekken eendjes opduiken.

De Zwanestraat is al ongeveer vier eeuwen oud maar niettemin een van de jongere straten in het centrum van Groningen. De naam is afgeleid van het pand De Witte Swane, dat ooit op de hoek Zwanestraat-Grote Markt stond. Volgens oude verslagen was de Zwanestraat een straat vol sierlijke gebouwen. Zoals wellicht het monumentale pand van Ugly Duck. Ooit onderdak voor een hoedenmakerij, een sigarenwinkel en een notariskantoor, nu de plek waar hongerige en dorstige bezoekers van een borrel en een prima daghap genieten.

Eigenaar Rutger van der Weerd ging in 1985 van start en heeft in de loop der jaren een gevarieerde, loyale klantenkring opgebouwd. Maar ook de passerende toerist waardeert de ongedwongen sfeer.

Van der Weerd heeft zeven bieren op tap en een dagschotel van rond de € 11, met een twee maal per jaar wisselende kaart, lunch en diner.

Je kunt er als student met je vrienden heen en de volgende dag met je ouders. Want het mag dan een echt bruine kroeg zijn, het (prijswinnende) sanitair is helemaal ok. Een mooie zaak, met een prima ligging aan één van de aantrekkelijkste looproutes door de Groninger binnenstad, die vanaf het Museum door de Folkingestraat naar de Zwanestraat voert, en vandaar naar de Grote Markt.

56 Daarom Groningen

Specialist in de betere merken Margriet Scholma heeft in de jaren een grote klantenkring opgebouwd. Het is een bekend adres voor badmode en luxe lingerie, met heel veel aandacht en persoonlijk advies. Het is een feit dat de meeste Nederlandse vrouwen een bh kopen die slecht past. Dat zal bij Scholma Lingerie niet gebeuren.

Scholma Lingerie specialiseert zich in de betere lingeriemerken zoals Prima Donna, Marie Jo, Aubade en Chantelle en badkleding van Freya, Anita en Roidal: bikini’s, badpakken en tankini’s. Daarnaast adviseert Margriet Scholma ook over protheses (SEMH gecertificeerd).

De Zwanestraat is een mooi voetgangersgebied en aantrekkelijk om te winkelen. Scholma Lingerie heeft een mooie webshop. Maar kom gerust eens ‘echt’ kijken.

Een authentiek assortiment De Grote Kromme Elleboog begint meer en meer de allure te krijgen van een culinair interessant gebied.

Goede horeca, mooie winkels die veel te bieden hebben voor de lekkerbek. Leuk & Lekker is een culinaire cadeaushop die bezoekers trekt uit het hele noorden. Jaap Boonstra en zijn Amerikaanse vrouw Liz bieden een boeiend en authentiek assortiment van oliën, azijnsoorten, waaronder een keuze uit balsamicoazijnen, Engelse producten zoals jams en chutneys, kookboeken en keukenattributen. Die worden gehaald uit landen als Italië, Marokko, Tunesië, Zuid-Afrika en Turkije.

Jaap en Liz Boonstra gingen in 2003 van start met Leuk & Lekker en weten sinds het begin een breed publiek te trekken, Groningers, maar ook veel bezoekers uit de hele wereld die via de RUG en het UMCG in Groningen verzeilen. Die vinden bij Leuk & Lekker iets ‘van thuis’. Bijzonder zijn de producten van olijfhout, prachtige snijplanken, kommen en vijzels van dit rustieke materiaal. Leuk & Lekker is vooral bekend vanwege de met zorg en liefde samengestelde cadeau- en kerstpakketten, waarmee men een zeer persoonlijk tintje kan geven aan belangrijke gebeurtenissen. Dressings, sauzen, mosterd en nog veel meer lekkers vindt u aan de Kromme Elleboog en natuurlijk ook in de webwinkel.

Daarom Groningen 57

Theater te Water

Een vorstelijk onthaal

Al 28 jaar vaart Theater te Water door de Noordelijke provincies met voorstellingen. Veel artiesten zoals onder andere Bert Visscher, Arno van der Heyde, Alina Kiers, Marlies de Waard en Frank den Hollander hebben hun eerste theaterstappen in het ruim van de boot gezet.

Al een jaar of twintig is café de Keyzer aan de Turftorenstraat populair bij stappende stadjers. Studenten, ambtenaren, zakenlui, toeristen en passanten vinden er een warm welkom. Een echte bruine kroeg, met zes bieren op tap en nog heel veel meer op fles, en bovenal een plek waar ouderwetse horeca in de goede zin van het woord met veel toewijding wordt beoefend.

Met ongekend enthousiasme en inzet van veel vrijwilligers worden twee producties per jaar opgevoerd. In de winter wordt gespeeld in zalen en kleine theaters. Totaal zijn er al meer dan 44 producties geweest. Ter gelegenheid van het 25 jarig bestaan in 2007 is er een cd en een boek verschenen, waarin de hele historie nog eens langs komt.

Het is ook mogelijk om donateur te worden en zo de stichting te steunen.

58 Daarom Groningen

Eigenaar Paul Ruys en zijn medewerkers maken elke dag weer, vanaf 4 uur ’s middags, café de Keyzer tot een plek waar iedereen zich thuis voelt. Legendarisch zijn de festiviteiten op Koninginnedag. De crew van café de Keyzer speelt dan een belangrijke rol in het omtoveren van de Ellebogenbuurt in één groot podium, waar op uitbundige wijze het nationale feest wordt gevierd.

Maar ook op andere dagen is Café de Keyzer een aanrader. Bekende Nederlanders als Cruijff en Beenhakker en onbekende landgenoten, aan de bar is iedereen gelijk. Het café beschikt ook over een bovenzaal, de Troonzaal, een prima plek om met vrienden, familie of collega’s iets te vieren. Onder het toeziend oog van Napoleon, de naamgever van het café. Die zou zich wel thuis voelen in deze zaak, die zijn naam eer aandoet.

Anders dan de rest...

Sinds 1997, op de verjaardag van Koning Boudewijn, runt Eric Harder het Belgische café De Pintelier in de Kromme Elleboog. En dat gaat zo goed dat de zaak nu is opgeklommen naar de 4e plaats in de café top 100 van Nederland. Dat ligt uiteraard niet alleen aan de 23 biersoorten op tap. Of de 90 soorten, die je in flesjes kunt krijgen. En dan hebben we het nog niet eens over de 80 soorten whisky of de rumcollectie.

Het heeft ook alles te maken met kennis van zaken. Want met zoveel verschillende producten moet je wel weten, wat je adviseert. Daar wordt bij de 20 personeelsleden dan ook de nodige aandacht aan besteed.

Uiteraard is het gastheerschap onderdeel van de gezellige Vlaamse sfeer.

Het pand heeft een lange historie achter de rug. Vroeger was er een klooster vlakbij en de zusters gingen in dit pand naar school. “Dat zal rond 1895 zijn geweest zegt Eric. Maar daarna heeft er nog van alles in gezeten. Het was een Rode Kruisgebouw, er was een winkel in, een galerie, later grand café Puccini en nu dus al weer 14 jaar De Pintelier”.

Eric komt uit Glanerbrug, maar heeft gestudeerd in Groningen. Hij is toen begonnen bij de Wolthoorn waar hij het vak heeft geleerd. Na 5 jaar ging hij werken bij de Twee Gebroeders in het Noorderplantsoen.

Daarna werd het De Keyzer, genoemd naar zijn moeder, en nu dus de Pintelier.

De brouwerij wilde een pilot beginnen met Belgisch bier. Dat was toen nog geheel onbekend, maar het heeft een grote vlucht genomen. Samen met de zo typische Belgische gastvrijheid en gezelligheid probeert de Pintelier een café te zijn dat anders is dan de rest. “Zo’n top vier klassering is mooi, maar het is nooit af en kan altijd beter. Dus daar werken we dagelijks aan, zegt Eric.”

Daarom Groningen 59

Er kan er maar één de beste zijn Café Wolthoorn & Co in de Kromme Elleboog is een begrip. Niet alleen in Groningen, maar in het hele land, want het is in 2008 uitgeroepen tot beste café van Nederland.

Arnold en Jeroen Ensing, die het café runnen, hebben samen met hun team van barkeepers een winnende combinatie gevonden van goed gastheerschap, het behoud van het klassieke karakter van het café en de nodige efficiency achter de schermen.

De historie van De Wolthoorn gaat terug tot 1923.

In bijna 90 jaar is er heel veel gebeurd. Je zou er een boek over kunnen schrijven. En dat is ook gebeurd...bij het 65 jarig bestaan.

60 Daarom Groningen

Het café is in alle opzichten bijzonder. Zo zijn er bijvoorbeeld 18 open wijnen die je per glas kunt bestellen.

Er staat een biljart en spreuken van de Groningse dichter Jean Pierre Rawie zijn op de muren geschilderd.

Er is een apart zaaltje met eigen bar dat afgesloten kan worden en waar de theaterstoelen van Carré in staan. Er hangt een aanplakbiljet van Willy Derby, dat hij in 1932 in het café achterliet en er hangen spiegels en bijzondere schilderijen, waaronder die van wulpse Titia.

Vader Herman Ensing, vroeger eigenaar van café Het Golden Fust (waarmee hij nummer één werd van wat toen de Gastvrijheidsprijs heette) en ook Dinercafé Soestdijk, nam De Wolthoorn in 1991 over. De twee zonen Arnold en Jeroen hebben elders hun horeca-ervaring opgedaan, maar de Wolthoorn trok en ruim 7 jaar geleden werd het hun eigen zaak. Het publiek bestaat onder andere uit politici, kunstenaars, journalisten, architecten, oudejaarsstudenten, reclamevolk en iedereen die zich daarbij thuis voelt. Ze worden stijlvol bediend; als dat qua drukte kan zelfs aan tafel.

Muziek klinkt op de achtergrond, want de broers vinden dat de gasten de boventoon moeten voeren. Je kunt elkaar dan ook gewoon verstaan en alleen dat al is een verademing.

Het is dus niet voor niets dat de gasten De Wolthoorn beschouwen als een stukje van henzelf. Een huiskamer waar je je altijd welkom voelt. Iets waar ze terecht trots op zijn. Sterker nog, waar heel Groningen trots op kan zijn.

Voor een koninklijke bediening Vanaf 1992 bestaat Dinercafé Soestdijk, dat later werd uitgebreid met het aanpalende De Groene Draeck.

Opgericht door Herman Ensing (van Het Golden Fust en De Wolthoorn). Sinds 1997 is JanBas van Aalderen degene die de hofhouding aanstuurt. Alles is een beetje in het teken van de royaliteit. Het kroontje boven het logo, het “koningsmaal”, dat dagelijks wisselt, de hele inrichting met foto’s van het Koninklijk Huis, alles is in lijn met de naam Soestdijk.

Soestdijk, of “De Soest” zoals kenners het noemen, ligt aan de Grote Kromme Elleboog en is een begrip in Groningen en ver daarbuiten. Ooit stonden er twee prinsen achter de bar en vond prins Maurits hier zijn geliefde Marilene. Nog steeds is het een ontmoetingsplaats waar je mensen van allerlei achtergrond kunt tegenkomen en waar je je koning of koningin kunt voelen. Zij komen af op de gezelligheid en de sfeer, maar zeker ook op het heerlijke eten dat voor een bescheiden prijs te bestellen is. Naast het koningsmaal is er een keur aan andere vorstelijke maaltijden. Met frietjes die alleen al meer dan de moeite waard zijn.

Achter in de zaak kun je doorlopen naar de Groene Draeck. Ook dezelfde gezelligheid loopt in elkaar over. De Groene Draeck is ook af te huren voor feestjes, borrels of bijeenkomsten. Zo’n tachtig personen kunnen er hun draai vinden van zondag tot en met woensdag. Op andere dagen wordt het wat lastig, want dan is het meestal lekker druk.

De bediening is heel persoonlijk en wordt “de hofhouding” genoemd. Op een leitje staan de namen van degenen die op die avond de klanten bedienen.

Ze zijn zonder uitzondering allemaal vrolijk, aardig en vooral bezig met de klanten om te zorgen dat die een leuke avond uit hebben.

Er is een uitgebreide menukaart en ook een wijnkaart die er zijn mag. Voorgerechten, hoofdgerechten, desserts, vegetarisch, een balansmenu voor verantwoord eten en uiteraard veel kleine snacks voor bij de borrel of het prinsheerlijke pilsje. Elke dag te verkrijgen want het café is elke dag geopend. Veel klanten hebben hun “vaste dag” en het café is dan ook een ontmoetingspunt voor veel verschillende beroepsgroepen. Een mooie mix van leeftijden is eveneens een aantrekkelijk gegeven.

Daarom Groningen 61

Van Stadsgracht tot boulevard Wie in Groningen de weg zoekt, wordt al snel verwezen naar de Diepenring. De grachtengordel van Groningen, een soort middeleeuwse variant van de moderne rondweg. Het Gedempte Zuiderdiep was vroeger onderdeel van dit kanalenstelsel, al in de dertiende eeuw als stadsgracht gegraven en pas eind 19e eeuw gedempt. De stad kreeg toen een nieuwe verbinding naar zee, via het water waar nu het Groninger Museum haar huisvesting heeft, de Oosterhaven en het Eemskanaal.

Het inblazen van nieuw leven bij een voormalige gracht is niet eenvoudig. Zo ook bij het Zuiderdiep, dat na de demping in 1880 een andere bestemming kreeg, maar daar qua bebouwing en indeling nog niet op was ingesteld. De gemeente is lange

62 Daarom Groningen

tijd aan het experimenteren geweest. Het Zuiderdiep was ooit marktplein en lange tijd een voor de auto toegankelijke straat, in de periode vòòr het in de jaren ‘70 ingevoerde, zeer omstreden Verkeerscirculatie plan (waar overigens de huidige CdK Max van den Berg voor verantwoordelijk was). Tegenwoordig is het Zuiderdiep voorbehouden aan voetgangers, fietsers, taxi’s, bussen en in toenemende mate aan toeristen.

Het karakter van het Zuiderdiep is veranderd. Door de aankleding van de straat, passend bij de gele kleurstelling van het centrum, heeft de gemeente Groningen een ontwikkeling in de richting van een boulevard willen stimuleren. Een avenue-achtige opzet, waar het prettig toeven is, een aantrekkelijke looproute waar de gevestigde ondernemers op inspelen.

Van het historische Martinihotel en het swingende muziekcafé Buckshot tot en met restaurant Overstag biedt het Zuiderdiep voor elk wat wils: trendy tentjes, bruine kroegen, antiekzaken (ooit dominant aanwezig), uitzendbureaus, een bioscoop, overheids en semi-overheidskantoren. Verrassend van architectuur (Jugendstil, Amsterdamse School), modern (RO/EZ), jaren ‘70 (Academie Minerva). Een winkel in feestartikelen, modezaken, toko’s, snackbars, computers & toebehoren, meubels, naaimachines en nog veel meer.

Geen deftige straat. Maar wel levendig, gezellig en een schilderachtige aanlooproute naar de binnenstad: het Zuiderdiep geeft een voorproefje van het centrum.

Een ijzersterke naam in Groninger vastgoed Groningen heeft veel te bieden op woongebied. Betaalbaar, afwisselend, interessant van architectuur en goed bereikbaar, dat zijn een paar begrippen die je met een gerust hart op het woningaanbod in de stad kunt loslaten. De kwaliteit van de binnenstad ( jarenlang als beste van Nederland bekroond) is hoog.

Wijken uit begin vorige eeuw worden in oude luister hersteld en gerenoveerd, na-oorlogse buurten worden op hedendaags niveau gebracht. Nieuwbouwprojecten zoals bijvoorbeeld de wijk Ter Borch aan de zuidkant van de stad zijn aantrekkelijk.

Makelaardij Van Santen de Hoog, waar men ook terecht kan voor hypotheken, wijst de woningzoeker de weg in dit uitgebreide aanbod. Het bedrijf, ruim tien jaar geleden opgericht door vader Henk, is in 2008 overgenomen door zoon Mike van Santen de Hoog. In het bekende pand aan het Zuiderdiep, waar ooit de bij motorrijdend Nederland overbekende zaak van Henk Borkhuis was gevestigd, zetelt sinds 1998 Makelaardij Van Santen de Hoog.

Transparantie is tegenwoordig een sleutelwoord. Dankzij internet is elke Nederlander tegenwoordig een expert op het gebied van scherpe prijzen. Maar een huis kopen, dat is toch wat anders dan een tweedehands fiets. Voor velen is het de grootste aanschaf in hun leven, met ingrijpende financiële consequenties.

Makelaardij Van Santen de Hoog, aangesloten bij de NVM, is expert in vastgoed en hypotheken. Bedrijfsmatig en particulier. De grote en gevarieerde keuze in huizen en bedrijfspanden in Groningen is voor

de meeste mensen niet te overzien. De makelaar biedt kennis van de buurten en de omgeving, de historie en de bouwtechnische staat, begeleidt de aspirant koper op het ingewikkelde keuzetraject, kiest de beste oplossing voor financiële mogelijkheden van de klant.

Vastgoed in Groningen heeft een goede prijskwaliteit verhouding. Datzelfde kun je zeggen over Makelaardij Van Santen de Hoog. “Omdat het bij huizen om mensen draait”, is het devies van deze makelaardij en hypotheekadviseur, die beschikt over alle relevante diploma’s en certificaten. Wie zich op de aantrekkelijke en boeiende Groninger woningmarkt begeeft, gaat eerst even langs aan het Zuiderdiep.

Een feest als je binnenkomt Als je tegen een willekeurige Stadjer zegt “Mulder feestartikelen”, dan is de kans groot dat zij of hij begint te glimlachen en roept “Zuiderdiep”. Nou, dat klopt, want daar zit deze unieke winkel. “Een begrip in Groningen” zeggen ze zelf en dat is ook zo.

Sinds 1914 bestaat dit familiebedrijf al. Nu zwaaien Thom Mulder (geen familie, wel zelfde naam) en Ingrid Rommens er figuurlijk de scepter. Ooit gestart als uitgeverij werd het al snel een winkel met theater- en toneelbenodigdheden, want mensen wilden ook wel een bril of pruik. Daar kwamen dan later de cadeau- en fopartikelen bij, met als resultaat een winkel waar het al een feestje is als je binnenkomt. De stemming verhogende artikelen lachen je tegemoet. Er is van alles, voor alles. Eigenlijk teveel om op te noemen dus dat gaan we ook niet doen. Of zoals Thom het verwoordt: “de winkel met de leukste klanten”.

Thom: “Als u eens iemand origineel wilt verrassen dan moet u maar eens een kijkje nemen in de zaak. Of stel dat u iemand eens een beetje voor gek wilt zetten. Nou dan bent u bij ons ook aan het goede adres”.

Op de eerste verdieping is de kledingafdeling. Zowel voor kinderpartijtjes als volwassenen feestjes is er van alles te krijgen. Een pruik, snor of baard maakt het dan helemaal af. En met wat schmink wordt u een heel ander mens. Dus tot ziens aan het Zuiderdiep.

Rooie Rinus en Pé Daalemmer Dat zijn de toneelnamen van Frank den Hollander en Peter de Haan. De eerste komt uit Middelburg en de tweede uit Loppersum. Zij vonden elkaar toen ze individueel optraden bij een verenigingsfeest van Albertus Magnus. Het klikte, dus gingen ze samen verder. Ze traden maar vijf jaar op (1980 – 1984) maar dat heeft zo’n indruk gemaakt dat iedereen ze nog kent. Ze begonnen in de stad voor de Hema in de Herestraat wat complete opstoppingen veroorzaakte. Met een uitverkochte afscheidsvoorstelling in de Stadsschouwburg stopten ze.

Om zo af en toe nog een concert te geven.

In 1988 gingen ze door met Alina Kiers als de “bende van Baflo Bill”. Ook dat was legendarisch. Later werd het “voorheen de bende”. Het 25 jarig artiestenjubileum werd gevierd met twee voorstellingen voor 4000 mensen in Martiniplaza. Samen met Ede Staal zijn zij de belichaming van alles wat goed Gronings is.

64 Daarom Groningen

30 jaar waar voor je geld

van een echte liefhebber, voor de echte liefhebber.

Op een minuut lopen van de Grote Markt zit De Pauw in de Gelkingestraat.In 1982 begonnen door Frank Verbeek en Jacques Muller. In 1987 kwam Theo Mulder het team versterken. In 1991 werd restaurant Muller gestart en Theo Mulder werd er bedrijfsleider. In februari startte het restaurant en in juli was er een wisseling van de wacht in de keuken, met als nieuwe chef Jean Michel Hengge, waarmee er een hoog niveau werd bereikt, met als gevolg het verkrijgen van een Michelin ster in 1995.

De Pauw kent een ongedwongen sfeer en persoonlijke bediening. Er wordt puur en eerlijk gekookt en vaak net even anders.

In 1996 nam Mulder Restaurant de Pauw over. Hij is sindsdien het gezicht van een van de beste restaurants van Groningen. Het Pauwmenu dat elke dag wisselt en aan tafel wordt meegedeeld, is een klassieker. Veel gasten kiezen hiervoor. Uniek en kenmerkend zijn de trolleys: een voorgerecht trolley, een dessert- en een kaastrolley. De gast kan hier zijn eigen gerecht samenstellen. Volop keuze voor een schappelijke prijs. Met kwaliteit en continu誰teit. Dat komt mede door de kookstaf. De eerste chef kok werkte er 20 jaar en zijn opvolger alweer 18 jaar. Dat geeft de zekerheid van een avond met kwaliteit, balans en tegelijk verrassing.

Boven bevindt zich een aparte zaal waar ongeveer 35 mensen hun eigen besloten feestje kunnen houden. Met dezelfde kwaliteit en bediening als beneden. Theo vertelt u er desgevraagd alles over.

U krijgt er beslist geen spijt van!

Gastheer Theo en zijn team zorgen voor een culinaire beleving, gecombineerd met klassieke ambachtelijkheid. Bescheiden als het moet, humorvol als het kan. De wijnkaart is mooi en divers. Er is tevens een speciale kaart, met daarop bijzondere, vaak zeldzame wijnen. Overigens ook voor schappelijke prijzen:

Daarom Groningen 65

Met koninklijke onderscheiding Groningen mag dan veel bekendheid genieten vanwege haar FC, de Martinitoren en het aardgas, in kunstkringen heeft De Ploeg een grote naam. Een kleine honderd jaar geleden werd het Groninger landschap op unieke en herkenbare wijze op doek vastgelegd door een groep kunstenaars die een vrij hechte en coherente eenheid vormde. Het expressionisme van De Ploeg leverde decennia achtereen een stroom van prachtige schilderijen op, in karakteristieke kleurstellingen. Het werk van De Ploeg loopt als een rode draad door het leven van Cees Hofsteenge. Hij publiceerde niet alleen meer dan 30 zeer gewaardeerde uitgaven over De Ploeg, in zijn Kunsthandel aan het Gedempte Zuiderdiep is altijd bijzonder werk van deze groep kunstenaars te vinden. Kunsthandel Hofsteenge is landelijk erkend specialist in het werk van De Ploeg. Aan de basis daarvan ligt het toegewijde onderzoek dat kunsthandelaar Cees Hofsteenge verricht naar deze kunstkring. In 2004 leidde dat zelfs tot een koninklijke onderscheiding. Als geboren en getogen Groninger is Hofsteenge daar trots op, temeer omdat zijn voorliefde voor De Ploeg rechtstreeks voortkomt uit zijn liefde voor Stad en Ommeland.

Hofsteenge onderhoudt een goede relatie met het Groninger Museum, resulterend in mooie exposities van werk van, bijvoorbeeld, Jan Altink en Jan Wiegers.

Begin jaren zeventig begon Cees Hofsteenge een kunst- en antiekzaak, in de loop der jaren specialiseerde hij zich steeds verder in zijn huidige mĂŠtier. Zijn grote expertise in het werk van de Ploeg leverde hem landelijke faam op, en een bezoek aan Kunsthandel Hofsteenge is voor de kunstkenner die de stad Groningen aandoet, vaak een logisch vervolg op een tentoonstelling in het dichtbij gelegen Groninger Museum. Kunsthandel Hofsteenge heeft een fraaie expositieruimte, waarin het werk van De Ploeg uitstekend tot haar recht komt. Cees en Anne Hofsteenge ontvangen u graag in hun Kunsthandel, midden in het Museum & Kunst Kwartier van de oude binnenstad, waar meerdere musea en galerieĂŤn gevestigd zijn.

66 Daarom Groningen

Oude Kijk in ‘t Jat en de Stoeldraaierstraat De begrenzing van het pittoreske A-kwartier aan de oostzijde bestaat uit twee straten, de Oude Kijk in ’ t Jatstraat en de Stoeldraaierstraat. Vooral die eerste benaming wekt vaak verwondering. Het woord Jat is verwant aan het Duitse Gasse, de naam heeft iets te maken met het huis dat bij de stadsmuur in de straat kon kijken. De naam was toen ook wel Rechte Jat, de Kromme Elleboog heette Kromme Jat. De Stoeldraaierstraat had niets met zich vervelende ambtenaren te maken maar naar alle waarschijnlijkheid met het toenmalige meubelmakersgilde. Die meubelmakers zijn al lang vertrokken.De Stoeldraaierstraat, zoals

we die nu kennen, bestaat eigenlijk pas sinds 1945. Hij is toen onherkenbaar veranderd. De Bevrijding door de Canadezen, waarbij de binnenstad zware schade opliep, had voor de Stoeldraaierstraat nog een extra verrassing in petto. In april 1945 ontplofte een Duitse legertruck vol munitie en richtte een gigantische ravage aan. Geen twee stenen bleven op elkaar en de straat moest totaal nieuw opgebouwd worden.

Dat is op voortvarende wijze gebeurd. Weliswaar heeft de Stoeldraaierstraat de typische zakelijke stijl van de wederopbouw, toch is het er gezellig en vol karakter. Veel authentieke winkels en een mooie mix van bedrijven. Koffie- en theespeciaalzaak Simon Lévelt, de drukbezochte croissanterie Pigalle, een kinderboekwinkel, juwelier, antiekzaak, porseleinwinkel, modezaken, kunstbenodigdheden, alles onder handbereik.

De Oude Kijk in ’t Jatstraat heeft een levendig karakter, vooral door de studenten die in het Harmoniegebouw colleges volgen, en de horeca en winkels die daarop inspelen. Met mooie panden, waaronder het oudste bewoonde huis van de stad (1300). Ooit lag er asfalt,maar de gemeente nam het wijze besluit om dat te vervangen door de (beruchte en beminde) gele steentjes. Dat maakt dit (autoluwe) gebied tot een aantrekkelijke eenheid.

Daarom Groningen 67

Een stukje Frankrijk in Groningen Loop even binnen en waan je in Frankrijk, dat is Croissants Pigalle. Mooie oude advertenties van Peugeot, Ricard en andere oerfranse items ademen de sfeer van het land van de zomer, de baguettes, de zonovergoten marktpleintjes en de joie de vivre. Ze brengen de bezoeker ongemerkt een paar honderd kilometer zuidelijker. De croissanterie, aan de Stoeldraaierstraat, is een trefpunt voor Groningers en toeristen.

Voor een lekker belegd stokbroodje, een vers geperst glas jus, een geurige cappuccino, in de sfeer van het warme zuiden: dat is Croissants Pigalle.

Het geheim van de zaak: vers. De stokbroden, Italiaanse bollen en croissants worden zelf afgebakken, de sinaasappels worden vers geperst (kisten vol), de appeltaart zelf bereid, alle bijgerechten worden ter plekke gemaakt. En dat proef je. Het is een lekker ruim opgezette zaak, waar iedereen zich thuis voelt. Passanten, studenten, gezinnen met kleine kinderen, babyboomers, iedereen is welkom in de Franse sfeer van Croissants Pigalle. En dat is niet van vandaag of gisteren. Want al meer dan twintig jaar is de croissanterie een trefpunt voor de buurt, de binnenstad en de bezoekers.

De croissanterie heeft een mooie huisstijl, met de kleuren blauw en geel. Kleuren die staan voor het zuiden: zon, zee, lavendel. Een mediterrane setting, waarin het team elke dag in de weer is om hun reputatie waar te maken: een plek waar je midden in de Groningse binnenstad even een stukje Frankrijk kunt proeven. Letterlijk en figuurlijk. Groningen is een mooie stad, maar wel heel noordelijk. Croissants Pigalle biedt ‘best of both worlds’, gemoedelijke Groningse service, (h)eerlijke happen en een warm welkom voor iedereen. Van baby tot 75+.

68 Daarom Groningen

Een begrip De Schatkamer in de Stoeldraaierstraat is veel meer dan een juwelier. Natuurlijk kunt u er de mooiste juwelen krijgen. Maar ook parels, trouwringen, horloges of handgemaakte exclusieve sieraden liggen in de fraaie etalages. Het schittert je tegemoet. Maar zo hoort het ook een beetje bij zo’n zaak. Je moet verliefd worden op iets moois. En dat is niet moeilijk, want er ligt echt heel veel moois. Voor elke smaak is er genoeg te kiezen. Van heel klassiek tot en met heel vooruitstrevend. Ze zeggen zelf: trends en traditie, oftewel je kunt er voor alles terecht. En dat al meer dan 78 jaar, want het bedrijf dateert van 1932. Harrie en Helena Yedema zijn er actief sinds 1999.

Een mooi sieraad heb je voor het leven. Je hecht je er aan en het gaat bij je horen. Sieraden laten zien, wie je bent of wilt zijn. Het zegt iets over jezelf. Sieraden gaan vaak over van ouders naar kinderen, dus ze gaan levens mee….De mooiste sieraden zijn dan ook tijdloos. Bijzonder is ook de collectie parels. Dat vind je niet zoveel meer. En dan zeker niet adviseurs die er alles van weten. Bijzonder eigenlijk, dat een natuurproduct dat gemaakt is als afweermechanisme tegen een zandkorrel er zo mooi uit kan zien. Als u bij de tijd wilt zijn, moet u zeker eens langs gaan, want ook de collectie dames- en herenhorloges is ongekend groot.

Mooie exclusieve merken en toch nog betaalbaar.

Bijzonder is ook dat er een eigen goudsmid is. Harrie Yedema legt uit: “we kunnen nu reparaties snel in eigen huis doen zonder op te hoeven sturen. Het is goedkoper, maar ook veiliger, want toen een tijdje geleden een pand van de pakketdienst in vlammen opging, was er ook veel verdwenen. En natuurlijk zijn sieraden en horloges inwisselbaar. Maar de emotionele waarde die er aan vast zit niet. Wij handelen in emoties. Daarom hebben we het woord service ook zo hoog in het vaandel staan. We willen goed zijn in grote dingen maar ook in kleine dingen.”

Daarom Groningen 69

De Oosterstraat De Oosterstraat is een van de leukste en meest levendige winkelstraten van Groningen. Wie van het Zuiderdiep de straat in draait met de fiets, auto mag (meestal) niet, ziet pal voor zich uit een smalle straat die rechtstreeks naar de Martinitoren voert.

Met aan weerszijden een bonte mix van oude en nieuwe winkels en horeca. Opticiens, kappers, mode, meubels en zowaar nog een witgoedzaak.

Veel zaken die door hun eigen originaliteit onmisbaar zijn voor een stad die zich als winkelstad wil profileren.

De Oosterstraat nu

Het verleden leeft in de Oosterstraat. Kaashandel van der Ley, bijvoorbeeld, aan je linkerhand, is zo’n echte, onvervalst degelijke kaaswinkel, en wat te zeggen van Witting, de hoedenwinkel die tot de oudste van de stad behoort. Een must om even binnen te stappen. De Oosterstraat krijgt veel cachet door het monumentale Schimmelpenninck Huys, volgens velen het mooiste hotel-restaurant van Groningen en misschien wel van Nederland. Een leuke aanwinst voor de straat is Great Pianos, dat een combinatie biedt van eten, drinken, feesten, muziek en slapen.

Ooit reed er een tram in de Oosterstraat, voor de oorlog. Meer een trammetje eigenlijk, passend bij het formaat van de binnenstad. Er zijn vergevorderde plannen om een dubbelbaans tramtracé door de Oosterstraat aan te leggen, waar echter niet alle winkeliers om staan te springen.

Horeca genoeg in de Oosterstraat. Cafés, eetcafés, bluescafés, voor vele doelgroepen. Het poppodium Vera heeft een grote reputatie als platform voor aanstormend jong (inter)nationaal talent. Herinnert u zich de Simple Minds? Die stonden als jong bandje in Vera. En zij waren niet de enigen.

Liefst vier opticiens telt de straat, dus voor de bijziende en verziende mens (of wie gewoon een mooie zonnebril wil) is er genoeg keus. Spaans, Mexicaans en Turks dineren, een mooie reis boeken bij Internoord, je laten adviseren bij de ANWB, het kan allemaal in de Oosterstraat.

Oosterstraat, olieverf door C. Muller, beschikbaar gesteld door Galerie Muskee

70 Daarom Groningen

De Culturele Onderneming Een heel apart fenomeen is De Culturele Onderneming: die bedenkt en ontwikkelt activiteiten op het gebied van kunst en cultuur. Dat kan van alles zijn. Een literaire avond bijvoorbeeld, of een literaire reis met de schrijver zelf of iemand die er veel vanaf weet. Maar het kan ook een cultuurreis zijn of een event. Het is ook mogelijk een boek of bundel in opdracht te laten schrijven.

Het leuke van De Culturele Onderneming is dat eigenlijk alles op het gebied van cultuur mogelijk is. Vaak op een verrassende en nieuwe wijze die inspireert.

Tal van opdrachtgevers hebben geprofiteerd van het uitgebreide netwerk van schrijvers, musici, dichters en kunstenaars wat De Culturele Onderneming heeft.

Uniek in techniek Sinds 1978 bestaat Linneman met twee zaken, één in de Oosterstraat en één in Hoogkerk. Op het oog lijkt het een gewone opticien, maar niets is minder waar. Want Linneman is als één van de weinige door Zeiss uitgekozen om 3D oogmetingen te doen. Normaal wordt een oogmeting gedaan via een verticale en horizontale as. Maar dat is vaak niet nauwkeurig genoeg. Dus meten ze bij Linneman in drie dimensies via I.Profiler. Er worden 1500 meetpunten gebruikt om een exact profiel van het oog te krijgen. Je kunt dan ook precies zien, hoe het oog reageert.

Bij dag en bij nacht. En het geeft exact aan, welke sterkte nodig is. Via een grote centrale computer wordt de meting doorgegeven, waarna via rekenmodellen van natuurwiskundige Zernike de exacte sterkte wordt bepaald. De glazen worden ook in 3 dimensies door Zeiss geslepen met I.Scription. Het verschil is vaak het best te merken in het donker. Zo’n 82 % van de brildragers wil beter zicht in het donker, vooral met autorijden. En met de individueel geslepen Zeiss glazen krijgen ze dat ook.

Linnerman is verder expert in “neuro optics”. Dat is een slechte samenwerking tussen de ogen met als resultaat migraine, dubbelzien, evenwichtsstoornis, enzovoorts. Linneman kan daar een oplossing voor bieden.

Daarom Groningen 71

Een wereld van kaas De aantrekkingskracht van een (binnen)stad is nauw verbonden met een authentiek winkelaanbod. Grote retailketens mogen dan scherpe prijzen bieden, het is allemaal en overal dikwijls hetzelfde. Mensen gaan graag op ontdekkingstocht, zoeken speciaalzaken met een eigen en verrassend assortiment. Waar de eigenaar achter de toonbank staat en z’n producten door en door kent. Kaashandel van der Ley is zo’n zaak.

Wie vanaf de zuidkant het centrum van Groningen binnenwandelt, en dat doen de meeste bezoekers, en de route via de Oosterstraat neemt, krijgt een mooie indruk van wat de stad aan verscheidenheid in detailhandel te bieden heeft. Zo vindt men in het brede gedeelte, aan het begin, Kaashandel van der Ley, aan de linkerkant. In deze bijzondere winkel, waarvan de pui uit de jaren dertig stamt, verwelkomen eigenaar Peter van Velde en zijn vrouw Greet klanten uit Groningen en van veel verder weg, getuige het gastenboek waarin we zelfs complimenten in het Chinees ontdekken. Ruim 400 soorten kaas (ook dieetkaas), waaronder heerlijke witschimmelkazen uit binnen- en buitenland. Voor de kaasfondue, om te racletten, voor allerlei toepassingen met de bijbehorende apparatuur en een passend wijntje. Niet voor niets levert Kaashandel van der Ley aan de betere restaurants in Groningen.

‘t Waren net vief vingers

Media in Groningen De stad kent een aantal media die zorgen voor het nieuws. Zo is er RTV Noord. Een heel goed bekeken regionale televisiezender. Maar ook een heel goed beluisterd radiostation. De stad heeft in Oog TV ook nog een eigen televisiestation. En er zijn veel lokale radiostations die te ontvangen zijn.

Het Dagblad van het Noorden is een krant voor heel Groningen en Drenthe maar in de stad is er een speciale stadseditie. Ook is er een huis-aanhuiskrant genaamd De Gezinsbode, beide van de NDC mediagroep.

Ook digitaal is er het nodige nieuws. Bijvoorbeeld van de GIC, de Groninger Internet Courant die dagelijks gratis op je scherm komt.

72 Daarom Groningen

Trends en traditie Een kassa uit 1914, een zaak met oude houten lambriseringen: bij Witting stap je terug in de tijd. Maar ondertussen staan wel een student en zijn vriendin hoofddeksels te passen voor een stijlvol Ascotfeest.

Het is zomaar een tafereeltje dat je bij Witting kunt meemaken. EĂŠn van de oudste winkels van de stad.

Bolhoeden, hoge hoeden, Witting caps voor de jongere klant. Merken als Borsalino, Stetson, Mayser, Kangol, Wigens, Guerra, Burke & Wills, Failsworth en last but not least Witting. Hoeden en petten voor dames en heren en een hele reeks accessoires zoals wandelstokken, chokers, manchetknopen, handschoenen, vlinderstrikken, dasspelden. Met andere woorden: als je stijlvol voor de dag wilt komen dan ga je even bij Witting neuzen.

En dat doen niet alleen de Groningers, al vele decennia lang sinds de start in 1876. Uit alle hoeken van het land komen bezoekers, ook bekende Nederlanders weten de weg te vinden. Het assortiment, de authentieke sfeer, de eigenheid van de zaak die cachet geeft aan de straat.

Dat H. Witting & Zn moet je niet te letterlijk nemen. Want de winkel wordt sinds 1960 gerund door de familie Bakker. Maar de naam Witting blijft vanzelfsprekend gehandhaafd. Want Witting is synoniem met pasvorm en kwaliteit, traditie en vernieuwing. Vergis je niet: in de oude stellingkasten vind je een aanbod van de meest trendy hoofddeksels en accessoires uit de hele wereld. Maar ook natuurlijk een regionaal item als de traditionele Groninger schipperspet. H. Witting & Zn is een winkel die landelijk de aandacht trekt en al in vele publicaties geportretteerd werd. Wie binnen is gestapt en na het rinkelen van de ruim honderd jaar oude winkelbel de zaak eens goed bekijkt, die weet waarom. Een prachtzaak. En bovendien: een Witting hoed die staat je goed.

Daarom Groningen 73

Voor een andere avond uit Sinds 2008 kent Groningen in de Oosterstraat met Great Pianos een heel ander soort uitgaansgelegenheid. Met live muziek in een geweldige ambiance. “Het eerste jaar hebben veel mensen ontdekt hoe gezellig het kan zijn en nu heeft het een vast plekje gekregen bij veel bezoekers” aldus Wouter van Oord. Het trekt een heel verschillend publiek. Van 21 tot 61 en alles wat daar tussen zit.

Dat komt ook doordat disco’s langzaam weer uit raken en live muziek weer de voorkeur krijgt.

Het van oorsprong Amerikaanse concept bestaat uit twee pianisten, een drummer en vaak nog een saxofoon of een ander instrument. Er is altijd een Nederlandse en een buitenlandse pianist, die samen verzoeknummers van de gasten spelen.

Want er is geen vast programma, de gasten bepalen wat er gespeeld wordt. En omdat ook de bezetting telkens verandert is er geen sprake van sleur, maar is elke avond uniek en bijzonder.

Naast de locatie Great Pianos Groningen kan men Great Pianos ook “on tour” boeken. Met optredens in Nederland, België, Duitsland en Engeland is het een succesvol muzikaal concept.

Behalve geweldige muziek is er nog meer te doen in het monumentale pand. Great Pianos is ook een restaurant waar je fantastisch kunt eten. In het souterrain is een American Sportsbar. De eerste etage heeft een lounge-achtige sfeer, waar ook besloten avonden gehouden kunnen worden. Op de bovenste etage bevinden zich de bed & breakfast kamers, zodat je niet meer hoeft te rijden na een gezellige avond uit.

Behalve feestavonden voor bedrijven of studenten organiseren ze zelf ook thema avonden. Het idee is dat een avondje uit een belevenis moet zijn, waar iedereen optimaal van kan genieten. Het is ook mogelijk om een arrangement te nemen. Er zijn tal van mogelijkheden. Waar anders kun je eten, drinken, feesten en slapen onder één dak?

74 Daarom Groningen

Anders dan anders De binnenstad van Groningen kent maar weinig winkels, waarin extra aandacht is besteed aan het interieur. Hoe anders is dit bij de bodyfashionzaak Body Touch van Yvonne en Loes Drent in de Oosterstraat 54 te Groningen. Zij hanteren het credo, dat een interieur ook architectuur mag zijn. Hun uitgangspunt is, dat het product in alle rust tot zijn recht moet komen en dat de consument zich prettig voelt.

Bodyfashionzaak Body Touch onderscheid zich door veel gedurfder inkopen en is een winkel waar ook mannen zich thuisvoelen. Het is een speciaalzaak in lingerie, been-, bad- en bovenmode en tevens een exclusieve Wolford- en Marlies Dekkers shop. Het advies, gebaseerd op ervaring en vakmanschap, maar zeker ook de persoonlijke benadering, is uniek. De moeite waard om een kijkje te nemen.

Naast het model van de Martinitoren is ook het Groninger Museum zo goed als gereed. Andere projecten zijn het Wall House en het kantoor van de Rabo bank Stad en Midden Groningen met zijn markante schuine dak.

Klein maar fijn Menno Drent kon het niet laten. Na 15 jaar lesgeven en een leven als maquettebouwer was hij gestopt.

Maar het bleef knagen. Sinds 2010 maakt hij weer modellen op schaal van o.a. aansprekende Groningse gebouwen. En dat doet hij niet zomaar. Een dergelijk schaalmodel is opgebouwd uit een aantal onderdelen die via weggewerkte magneetjes met elkaar verbonden kunnen worden. Het Martini-hotel heeft voor de toren een leuk idee bedacht; overnacht je hier dan krijg je ĂŠĂŠn onderdeel en na zeven keer in het hotel te zijn geweest heb je een bouwdoos van de gehele Martinitoren.

Menno werkt veel met kunststof, omdat je daar veel mee kunt. Een maquette geeft een derde dimensie aan iets, zodat je je een voorstelling kunt maken van hoe het er later uit gaat zien. Zo heeft hij destijds een aantal prototypen gemaakt van het nieuwe Heinekenkratje. Bij de presentatie van de eerste plannen van het Groninger Museum was het zijn maquette, die de hele wereld overging. Nog steeds maakt hij object-presentaties voor het museum, zodat deze mooi getoond kunnen worden. xsModelmakers werkt voor musea en architecten.

Daarom Groningen 75

Reizen op Maat Internoord Reizen is gevestigd in het hart van Groningen, vlakbij de Martinitoren. Het bureau is altijd verbonden geweest met de binnenstad. Het is in 1958 opgericht in de Herestraat door de ouders van Getie en Haskia Kramer. Sinds 1988 runnen beide zussen het reisbureau en geven ze er leiding aan zeven medewerkers. Die binding met de regio vind je ook terug in het aanbod van vluchten. De ouders van Getie en Haskia verzorgden in 1959 als eerste vakantievluchten vanaf vliegveld Eelde. Nu vertrekt meer dan de helft van de bij Internoord geboekte zonvakanties vanaf Eelde.

Haskia en Getie zijn altijd zelf aanwezig. Het werk

wordt steeds persoonlijker en herkenning is daarbij het sleutelwoord. De mensen weten het bureau te vinden omdat het al zo lang in de binnenstad zit en voor klanten is het prettig dat medewerkers altijd precies weten wat iemand zoekt.

Getie en Haskia zijn verslingerd aan hun werk. Als reisorganisatie lever je een product dat mensen blij maakt. Niet alleen het contact met de mensen is stimulerend, maar ook het contact met organisaties in de branche. Het is een dynamische branche. Elke grote internationale gebeurtenis is van grote invloed, of het nu gaat om de economische crisis, de terreurdreiging of een natuurverschijnsel als de vulkanische aswolk. Dat brengt risico’s met zich mee, maar ook kansen. Het werk is altijd stimulerend.

Voor Internoord is internet een onmisbaar instrument. Er is altijd een groep mensen die alles via internet doet. Anderen zoeken juist het persoonlijke contact en daar biedt een bemand kantoor toegevoegde waarde. Internoord is geen keten of franchise en daardoor flexibel en vrij in communicatie met de klant.

Het is een dienstverlenend bedrijf dat de klant dingen uit handen wil nemen. Dat geldt niet alleen voor vakantiereizen, maar ook voor de zakelijke markt. Internoord Reizen organiseert alle onderdelen van een zakenreis, maar verzorgt ook de benodigde visa en biedt alle creditcardbetalingen op ĂŠĂŠn rekening aan.

Daardoor verloopt de reis vlekkeloos en is er op het bedrijf van de klant geen secretaresse meer nodig.

Internoord levert maatwerk.

76 Daarom Groningen

Passie voor fotografie Stef Steneker is de fotograaf van dit boek. Tijdens zijn vele reizen naar landen als Nepal, Tibet, India en IndonesiĂŤ is zijn passie voor fotografie ontstaan.

Sinds 2004 is Stef als freelance fotograaf in Groningen actief.

Hij werkt veel in opdracht van bedrijven, communicatiebureaus, gemeenten, Hanzehogeschool en andere organisaties. Foto’s van zijn hand verschijnen wekelijks in de Groninger Gezinsbode, Harener Weekblad en het Dagblad van het Noorden.

Met veel plezier en toewijding heeft Stef gewerkt aan dit boek. En aan de fotografie voor de bedrijven heeft hij de nodige leuke contacten overgehouden.

Klassieke klasse Vrind Optiek in de Oosterstraat is de oudste opticien in de stad. Vanaf 1954 bestaat de winkel, waar nu de tweede generatie de scepter voert. En de derde generatie staat al te trappelen.

Het zijn echte vakmensen, die weten waar ze het over hebben en dus ook een heel gericht advies kunnen geven. Met meer dan 5000 monturen en 2000 zonnebrillen is er heel veel keuze. Je kunt een bril net zo goedkoop of net zo duur maken als je zelf wilt. Er zijn monturen die je gratis krijgt bij glazen. En glazen zijn er van 20 tot 320 Euro per glas. En multifocaal gaat zelfs tot wel 500 Euro per glas. Maar dat zie je er niet aan af, dus dat ontraadt Vrind zijn klanten ook.

Als je binnenstapt is het net of je in een huiskamer komt. De zaak is dan ook anders dan alle andere opticiens. Behalve brillen en lenzen verkopen ze ook barometers en gehoorapparaten. Daarbij is Fred Vrind ook nog therapeut en geeft shiatsu massage, voetreflexologie en quantum touch. Zo kun je een probleem met bijvoorbeeld nek of rug van twee kanten benaderen. Dat is heel typisch voor Vrind. Ze leven met de klant mee en proberen het echt goed te doen. Met ouderwetse service en vakmanschap.

Daarom Groningen 77

Jacques d’Ancona

Rubriek Mijn Groningen

Een laatbloeier die in diagonalen denkt.

Om meteen maar met de vervelende deur in huis te vallen: Jacques d’Ancona gruwt van het woord “Stadjer”. Hij noemt dat “regionalistisch denken”. Hij is wel geboren en getogen in Groningen. Maar hij woont nu al 12 jaar in Paterswolde en dat ligt in... jawel, Drenthe.

Als Jacques aan de stad denkt, doet hij dat in beelden. Hij legt verbindingen, diagonalen, tussen gebeurtenissen van vroeger en die van nu. Beeldend kunstenaar Jeroen Henneman zei eens: “De stad, dat zijn de hersenen” en zo ziet Jacques dat ook. Het eerste beeld dat hem heel duidelijk bijstaat dateert van 1945. Toen zijn vader op het Damsterdiep hem tegemoet liep met een jodenster op. Zijn vader was Amsterdammer, jood en ondergedoken in Stadskanaal en later in het Oosterpark, want ze verwachtten hem in Westerbork. Jacques was toen pas 7, maar die beelden hebben grote indruk gemaakt. Misschien ook omdat er nóg twee indringende dingen gebeurden. Er werd een buurman op de bevrijdingsdag doodgeschoten en het huis waar ze gewoond hadden (naast waar nu Vera is in de Oosterstraat) was een van de laatste panden in de stad die kapot werden geschoten. Nu door Canadezen.

Een van de uitspraken van zijn moeder, een Zwartsenberg, wat een bekende naam is in Groningen, was: “Je

78 Daarom Groningen

gaat waar je moet zijn”. Dat klopte en dat was dus niet zijn vader opvolgen in de elektrotechnische groothandel. Jacques ging een heel andere kant op. Omdat hij vaak ziek was op jonge leeftijd las hij veel. Geen stripboeken, maar het echte werk. Hij las ook voor op school. Als echte Alfa-man ging ook het schrijven hem goed af. Bij de reciteerclub op het Heymans Lyceum was hij al criticus. Een van de vele talenten die hij later ging gebruiken. Hij is heel goed in het onder woorden brengen en op schrift zetten van een gevoel of van een mening. Hij durft zich ook uit te spreken. Uiteraard geeft dat reacties, vaak positief maar een enkele keer ook wat minder lovend. Jacques was een moederskindje. Dus geen protestpuber zoals zoveel leeftijdgenoten. Wel iemand die een goede voorbereiding heel belangrijk vindt. Vanaf zijn 30e werd alles anders. Hij haalde op die leeftijd zijn rijbewijs, ontdekte een nieuw leven, of, zoals zijn moeder dat treffend zei: “Er zit geen vrouwenvlees aan” en werd via de Soundmixshow opeens een nationale figuur. Waarbij hij altijd werd en wordt gezien als “die Groninger”. En daar is hij trots op.

“Groningen heeft een magische klank voor diegenen die er nooit komen.”

Een stad om te blijven hangen.

Er zijn kansen geweest om de stad te verlaten. Bijvoorbeeld toen De Telegraaf hem graag wilde hebben.

Het was een riante aanbieding, maar Ton Schuurmans, destijds hoofdredacteur van het Nieuwsblad, zei: “De doos is leeg, Jacques, van mij krijg je geen gulden erbij, maar je moet je wel afvragen of je daar gelukkig wordt”. Hij is gebleven. Want nieuws is nieuws, maar persoonlijke zaken blijven voor hem persoonlijke zaken. Deze principes hebben de Groninger gemaakt tot bekend journalist/criticus, dagvoorzitter, presentator, jurylid en tv-persoonlijkheid.

Er is veel meer om in Groningen te blijven. Denk aan al die mooie gebouwen. Van het Amsterdams Broodjeshuis tot het Groninger Museum. Van MartiniPlaza en de Stadsschouwburg tot sigarenzaak Homan, van de beide ziekenhuizen tot en met het Be Quick Stadion. Bij dat laatste komen we meteen aan bij een ander fenomeen, het Eurovoetbaltoernooi. In 1977 begonnen en nu alweer het 35e toernooi. Een aantal daarvan onder voorzitterschap van Jacques die in de raad van advies zit. De liefde voor het voetbal is er al heel lang.

Hij is 22 jaar scheidsrechter geweest, zat in de scheidsrechterscommissie, was KNVB official, internationaal rapporteur van de UEFA, heeft cursussen gegeven enzovoorts. Als hij wat doet, doet hij het goed.

Zo staat hij ook in het leven. Met de steeds terugkerende vraag: wat kan ik doen?

Hij schuift met filmbeelden waarin steeds de stad terugkomt. En de mensen die een soms bepalende rol hebben gespeeld in de stad. Zoals Frans Haks en Kees van Twist van het Groninger Museum. Of Eef Brouwers, die ooit ook hoofdredacteur van het Nieuwsblad was. Imca Marina natuurlijk, maar ook Jacques Wallage, die altijd keek of een barricade te nemen was, in plaats van meteen af te kappen. Seth Gaaikema van wie hij het eerste optreden meemaakte in Huize Maas, getiteld “Eet ze met hapjes”. Hij kent zoveel mensen, dat elke opsomming onvolledig is. Of hij nou wil of niet, deze Ridder in de Orde van Oranje Nassau is en blijft een Stadjer.

Daarom Groningen 79

h3. Kunst- en cultuurstad

Intro Groningen heeft mede door zijn grote verzorgingsgebied een enorm aanbod aan kunst en cultuur. Het Groninger museum is een stukje kunst op zichzelf. En biedt steeds wisselende spraakmakende exposities. Maar ook de Stadsschouwburg zie je als gebouw niet over het hoofd.

In de Oosterpoort is in januari het grootste popevenement van Europa, namelijk Eurosonic/Noorderslag. Maar het is ook de hoofdzetel van het Noord Nederlands Orkest. Grote producties kunnen terecht in de MartiniPlaza met zijn grote zaal voor 1650 personen. Gasterra Flames speelt daar in een aparte zaal zijn wedstrijden, daarbij hartstochtelijk toegejuicht door een volle bak. (3600 plaatsen) Maar er is veel meer. Noorderzon bijvoorbeeld, dat prachtige festival in het Noorderplantsoen. Of gewoon de viering van het ontzet van Groningen op 28 augustus, wat een stadse feestdag is. Met draverijen, paardenkeuring, kermis en uiteraard met een vuurwerk als besluit. Een feest is het ook als je naar de moderne Must See bioscoop gaat in de Euroborg. Of naar een voorstelling van het theatergezelschap. Groningen is veelzijdig en verrassend, zeker op het gebied van kunst en cultuur.

King Lear

80 Daarom Groningen

Daarom Groningen 81

Het vernieuwde Groninger Museum In 1894 werd het Groninger Museum opgericht. Een eeuw later verhuisde het naar een spraakmakend gebouw in de zwaaikom van het Verbindingskanaal, schuin tegenover het NS-hoofdstation. Dit alles werd mogelijk gemaakt door een gift van 25 miljoen van Gasunie, omdat Gasunie 25 jaar bestond.

Het gebouw bestaat uit drie onderdelen. Het hoofdgebouw omvat de entree en een hoge gele toren, waarin de opslagruimte is gevestigd. Daar

Het Groninger Museum, exterieur

bevinden zich ook het cafĂŠ en de winkel. Links daarvan, op een ondergrond van rode baksteen, staat een cirkelvormig paviljoen, ontworpen door Michele de Lucchi en Philippe Starck. De vazen in de cirkel verwijzen naar de collectie Japans en Chinees porselein, die binnen in dit paviljoen te vinden is. De Groninger Ploeg collectie is te zien in het paviljoen van rode baksteen.

Het derde onderdeel is ook heel bijzonder vanwege de deconstructieve vormen, waarbij alle tradities overboord zijn gezet. Het is ontworpen door Coop Himmelb(l)au. Het herbergt de hedendaagse kunst die vanaf alle niveaus te bekijken valt. Er is ook een mooie wisselwerking tussen binnen en buiten door de vele doorkijkjes. Het paviljoen daaronder, met de vele tijdelijke tentoonstellingen, is ontworpen door Alessandro Mendini. Centraal in het gebouw is een trap die door de veelkleurige mozaĂŻeksteentjes een echte blikvanger is en een gewild object voor fotografie.

Het museum heeft een oppervlakte van 9010 m2. Na meer dan een half jaar gesloten te zijn geweest, is het heropend in volle glorie en is het weer helemaal bij de tijd. Jaime Hayon, Studio Job en Maarten Baas zijn aangetrokken om ruimten opnieuw in te richten. Door die bijzondere vormgeving is het gebouw zelf ook een kunstwerk geworden, waar heel Groningen trots op is. Jaarlijks bezoeken tussen de 150.000 en 250.000 mensen het museum, afhankelijk van de tentoonstellingen die er zijn. In het verleden is er wat dat betreft een aantal spraakmakende exposities geweest. Het recordaantal mensen kwam naar de Repin tentoonstelling, waar Russische schilderijen van Repin voor het eerst buiten Rusland te zien waren.

Deze expositie werd mede mogelijk gemaakt door de contacten die Gasunie heeft met Rusland. Ook in de nabije toekomst zullen er twee exposities komen van klassieke Russische kunst en hedendaagse Russische kunst. Door de steeds wisselende exposities blijft een bezoekje aan het museum steeds opnieuw de moeite waard. En dat zorgt dan weer voor een forse economische impuls.

Groninger Museum, interieur

82 Daarom Groningen

De Stadsschouwburg en De Oosterpoort Twee gebouwen die soms heel gemengde reacties oproepen. Zo vindt de meerderheid de Stadsschouwburg mooi, maar wordt er over de Oosterpoort heel verschillend gedacht. De Stadsschouwburg heeft een heel eigen gezicht met de gele en rode kleur en die aparte vorm.

De Stadsschouwburg aan de Diepenring is van 1883 en gebouwd in neorenaissance stijl. Het gebouw heeft een heel eigen sfeer en is geliefd bij de artiesten. Zo neemt bijvoorbeeld Youp van ‘t Hek er altijd zijn theatershows voor televisie op. Bij het publiek zijn niet alle 750 plaatsen geliefd, want je kunt zomaar achter een pilaar zitten. De zaal kent drie boven elkaar liggende balkons. Van 1976 tot 1984 is er drastisch gerenoveerd, waarna het in 1994 een rijksmonument werd. Aan de achterzijde is ook nog een klein podium waar 100 bezoekers terecht kunnen. Het heet het Kruithuis, zodat u wel kunt raden wat er vroeger stond...

De Stadsschouwburg

De Oosterpoort heeft twee zalen. De grote zaal heeft gedeeltelijk een amfitheater en biedt plaats aan 1850 mensen. Hier speelt het NNO. Bij de bouw is geprobeerd de klankkleur van gebouw De Harmonie, waar het orkest eerst speelde in de Oosterpoort, terug te krijgen, maar dat is niet gelukt. Er is ook nog een kleine zaal waar 750 mensen een plaatsje kunnen vinden. En uiteraard is er een grote hal waar voor of na de voorstellingen de drankjes en hapjes genuttigd kunnen worden.

De Oosterpoort heeft zo’n 600 voorstellingen per jaar en is niet alleen voor de Stadjers maar voor de gehele provincie van belang. Het gebouw staat op de plaats waar vroeger de oostelijke stadspoort was. Later was op deze plaats de veemarkt. Er zijn tal van bedrijven die sponsoren, er is een restaurant in het gebouw, de kunstuitleen is er gevestigd, er is een zakelijke netwerkclub en er is zelfs een parkeergarage. En dat op loopafstand van de Grote Markt.

De Oosterpoort

Daarom Groningen 83

Een Lichtpunt aan de horizon Lichtpunt is een veelzijdig bedrijf op het gebied van lichttechniek. Vanuit Groningen wordt nationaal, maar ook internationaal, gewerkt aan het uitlichten van objecten, musea, theaters, presentaties, evenementen enzovoorts. Leon van Warmerdam legt uit dat het een niche markt is waarin ze opereren. Het gaat natuurlijk om veel techniek maar ook om creatief meedenken. Bij Lichtpunt draait eigenlijk alles om presentatie. En licht speelt een heel grote rol daarbij. Het schept sfeer. Het kan ook allesbepalend zijn, zoals bijvoorbeeld in het museum Beeld en Geluid in Hilversum. Lichtpunt heeft dat helemaal ingericht en doet ook het onderhoud. Dat wil zeggen dat je vooraf weet hoeveel branduren een lamp gemiddeld heeft, dus als het ongeveer tijd is, wordt die vervangen. Leon legt uit dat de bezoekers die nu na vijf jaar komen, hetzelfde recht hebben op een vlekkeloze presentatie als die van het begin. Terecht dat er dus hoge eisen worden gesteld aan het licht en dan kom je al snel bij Lichtpunt uit.

Ook in het theater worden hoge eisen gesteld aan het licht. Zo heeft Lichtpunt al jaren de show van Bert Visscher verzorgd. Ook daar kun je het niet maken dat er iets weigert, dus moet je back-up apparatuur hebben en mensen die snel ter plaatse kunnen zijn. En die weten waar ze mee bezig zijn.

De tien werknemers van Lichtpunt zijn vakmensen en daarom bestaat het bedrijf al zo’n twintig jaar.

Een leuke ontwikkeling is ook Tableview waarbij op tafel en op wanden wordt geprojecteerd terwijl je eet. De borden zijn dan uitgesneden en je kunt per gang de hele sfeer in een vertrek aanpassen.

In mooi Nederlands heet het dan een “dinner experience”. Lichtpunt verzorgt niet alleen licht, het verkoopt of verhuurt ook. Afhankelijk van wat een klant wil, wordt gekeken naar de optimale oplossing. “Licht is altijd ondersteunend, het blijft om de inhoud gaan, maar het kan wel heel bepalend zijn,” aldus Leon.

84 Daarom Groningen

Kunst in Groningen Drie belangrijke ontwikkelingen hebben de kunst in de stad Groningen in de loop van de tijd nadrukkelijk kleur gegeven. Juist de externe ligging van de stad ten opzichte van de Randstad, zorgde ervoor dat alles wat zich hier aan kunst ontwikkelde, intens en grensverleggend werd.

In 1918 richtte een aantal jonge kunstenaars Kunstkring De Ploeg op. Die was vooral bedoeld om gemakkelijker te kunnen exposeren, maar het was ook een protest tegen de behoudzucht van de kunstacademie Minerva waar zij hun opleiding hadden genoten. De Ploegkunstenaars onder wie Jan Altink, Johan Dijkstra, Hendrik Werkman, Jan Wiegers, Jannes de Vries en Jan van der Zee, schilderden hun onderwerpen op een expressieve en kleurrijke manier, die zou uitgroeien tot het zogenaamde ‘Groninger Expressionisme’.

In 1955 werd de uit Den Haag afkomstige kunsthistoricus Jos de Gruyter directeur van het Groninger Museum. De Gruyter had oog voor nieuwe ontwikkelingen in de plaatselijke kunst en organiseerde een tentoonstelling van jonge Groninger kunstenaars in zijn museum. Hij kocht hun werk aan, zoals hij ook werk van de Ploegkunstenaars verzamelde. Binnen dit open klimaat werd in 1959 de Kunstenaarsgroep NU opgericht, die zich richtte op performances en actiekunst, en een avant-gardebeweging vormde rond

Noorderhaven, Ben Walrecht, beschikbaar gesteld door Kunsthandel Hofsteenge

kunstenaars als Abe Kuipers, Jan Loman, Martin Tissing en Henri de Wolf.

Begin jaren tachtig exposeerden docenten van de kunstacademie Minerva in enkele kleine galerieën in de stad hun ‘figuratieve kunst.’

Het Realisme of de Figuratie begon aan een bloeitijd die zich aanvankelijk manifesteerde in en om Galerie Wiek XX. Uit deze groep docenten, onder wie Diederik Kraaijpoel, Bartle Laverman, Matthijs Röling, Wout Muller, Ger Siks en Herman van Hoogdalem en hun leerlingen ontstond het zogenaamde Noordelijk Realisme. Hun werk vertolkt op eigentijdse wijze de waarneming of de verbeelding in een overwegend poëtisch en klassiek realisme, dat het dankzij het hoge artistieke niveau opvallend goed doet in de Nederlandse kunstwereld van galerieën en kunstbeurzen.

Oosterhaven , Ben Walrecht, beschikbaar gesteld door Kunsthandel Hofsteenge

Daarom Groningen 85

Als het goed moet. f.a.x. Translations b.v. is een groot vertaalbureau.

Het hoort landelijk bij de top 10. Maar het driekoppige management team zegt meteen dat grootte geen doel is. Ze willen gewoon goed zijn en dan is groot zijn een resultante. Ze hebben trouwe klanten. Sommige zijn er zelfs al een jaar of twintig. Het voordeel is dan, dat je ingespeeld bent en vooral ook weet welke vaktermen worden gebruikt. Daardoor kun je weer sneller en dus goedkoper werken.

Er zijn best wel veel internationale klanten in het Noorden. Denk aan de EDR-regio of Eemshaven.

Maar ook de energiesector is sterk internationaal.

Hoewel er tegenwoordig veel gebruik wordt gemaakt van internet en computers zal het voorlopig

86 Daarom Groningen

nog niet zo zijn dat de mens als vertaler kan worden vervangen. Taal is een levend en dynamisch iets. Het verandert voortdurend. De vertalers van f.a.x. moeten de taal waarin zij vertalen dan ook perfect beheersen, vandaar dat er altijd in de moedertaal vertaald wordt. Het vak van vertaler is de laatste jaren wel veel complexer geworden. Het werken met verschillende bestandsformaten en in de juiste opmaak. f.a.x.

Translations b.v. verzorgt dat ook, in samenwerking met anderen.

Het verschil tussen vertalen en tekstschrijven is, dat je als vertaler gebonden bent aan de tekst. Toch kun je in een vertaling iets op verschillende manieren zeggen of schrijven, want taal is altijd arbitrair of een kwestie van smaak of voorkeur. f.a.x. Translations b.v. bestaat al sinds 1988. Dat was de tijd dat het faxapparaat zijn intrede deed. f.a.x. staat voor Fast, Accurate en eXperienced en dat maken ze ook waar. Want ze zijn snel en doordat ze met professionele native speakers werken en alles dubbelchecken leveren ze accurate vertalingen en ze hebben in die 23 jaar een berg aan ervaring opgebouwd. Ze vertalen en tolken vanuit heel veel talen en in allerlei soorten documenten. Van handleiding tot website, van brochure tot contract. Vertaalbureau f.a.x.

Translations b.v. is NEN-EN 15038 gecertificeerd.

Dé Academie voor Beeldende Kunst De stad Groningen heeft als enige in ons land een Klassieke Academie voor Beeldende Kunst. Zes jaar geleden werd deze volwaardige, vijfjarige vakopleiding aan de Vismarkt NZ 43a opgericht door enkele kunstenaars en oud-docenten van o.a. de Kunstacademie Minerva. Met 25 kunstenaars, allen ervaren docenten, onder wie Matthijs Röling, Henk Helmantel, Herman van Hoogdalem, Jan van der Kooi, Juane Xue, Lotta de Beus en Rein Pol, functioneert de academie louter op de inkomsten uit lesgelden. Van subsidie of andere geldstromen is geen sprake. Talentvolle, jonge studenten kunnen financiële ondersteuning van een fonds krijgen.

Enkele jaren geleden heeft de Klassieke Academie van de Rijksakademie in Amsterdam een zeldzame collectie gipsafgietsels van beroemde beeldhouwwerken in bruikleen gekregen. Deze staan opgesteld in de grafiekkelder en worden gebruikt voor het tekenonderwijs. De collectie heeft door haar opstelling en verfijnde belichting het aanzien gekregen van een minimuseum voor Oudheidkunde. Zowel afgietsels van Romeinse, Griekse als Middeleeuwse en Aziatische beelden en reliëfs zijn er vertegenwoordigd.

Sinds januari 2011 is de academie uitgebreid met een vijfjarige beeldhouwopleiding waarvoor het

Glyptotheek

docentencorps werd uitgebreid met acht beeldhouwers. Het studentenaantal is daarmee gestegen tot 130. Met de groei van de beeldhouwafdeling zal het aantal oplopen tot ruim 200, verdeeld over een schilderpraktijklokaal, een beeldhouwklas, een tekenafdeling en een grafieklokaal, naast een theorielokaal waar kunstgeschiedenis, kunstbeschouwing en gastcolleges door universitaire docenten worden gegeven.

Het leerplan bestaat voor een belangrijk deel uit een traditionele opleiding met de nadruk op het leren beheersen van vorm, kleur, compositie, perspectief en anatomie. In de praktijk is het ambachtelijke onderwijs op de academie aangepast aan de wensen en ontwikkelingen in deze tijd.

Zo is er ook aandacht voor de persoonlijke ontwikkeling, de fantasie en verbeelding van de student.

Het streven naar een zekere perfectie gaat gepaard met het stimuleren van een vrije visie.

Schilderpraktijklokaal

Daarom Groningen 87

Het Paleis

als Ebbingekwartier, met een cultureel karakter, bleek een schot in de roos. Vooral toen een aantal partijen besloot om het monumentale Scheikundig Laboratorium, één van de grote oude universitaire labs die zijn overgebleven, een nieuwe bestemming te geven, onder de naam Het Paleis.

Het Paleis is een cultureel woon- en werkcomplex geworden dat er mag wezen. De oude collegezalen en professorenkamers hebben een nieuwe bestemming gekregen, er is een multifunctionele ruimte en er zijn nog drie andere vergaderzalen in het complex. Ook biedt Het Paleis tien hotelkamers, met een lounge en een keuken. Een groot succes is het ‘werkende hart’ van Het Paleis, dat bestaat uit 100 bedrijven met een creatieve insteek. Kunstenaars, schrijvers, muzikanten en grafische vormgevers hebben er een mooie plek gevonden. Daarnaast is er ook ruimte voor wonen gecreëerd, in de vorm van appartementen en studio’s. Mensen kunnen elkaar ontmoeten in de Brasserie Het Paleis voor koffie, thee of een drankje en sinds kort ook voor een diner.

Het Paleis is een succesvol project, ontwikkeld door de Stichting COB10, woningcorporatie Nijestee en KUUB, centrum voor particuliere bouw. De Stichting COB10 doet ook onder meer de exploitatie van de verschillende trainings,- cursus- en vergaderruimtes in het gebouw. Het vroegere Scheikundelab heeft een verbazingwekkende metamorfose ondergaan van oud naar nieuw, een moderne invulling van een traditioneel concept, met behoud van de maatvoering van het oude gebouw, maar helemaal van deze tijd.

Het Ebbingekwartier is één van de meest recente succesvolle ontwikkelingen in het centrum van Groningen. Of liever gezegd, aan de rand van de binnenstad, want het is wel een kwartiertje lopen naar de Grote Markt. Lange tijd was het een moeilijk te ontwikkelen gebied, en het aangrenzende CiBoGa terrein kampt al heel lang (en nog steeds) met aanloopproblemen. Het verslechterende ondernemersklimaat in de Nieuwe Ebbingestraat was ook oorzaak, dat er niet veel te doen was. Het besluit van de gemeente om de wijk te profileren 88 Daarom Groningen

De Kamer vernieuwt De kamer van Koophandel is druk bezig met een vernieuwingsproces. Dat is enerzijds ingegeven door de digitalisering, die noodzaakt tot een andere benadering. Maar ook omdat de regering liever ziet dat ondernemers voor al hun vragen bij ĂŠĂŠn loket terecht kunnen. Er is sinds de eerste Kamer van Koophandel en Fabrieken in 1803 eigenlijk niet veel veranderd. De Kamer wil graag een ontmoetingscentrum en een kenniscentrum zijn voor het bedrijfsleven in Noord Nederland. Dicht bij de ondernemer en flexibel en snel in behandelen en beantwoorden van vragen. In het Noorden zijn drie kantoren: Groningen, Leeuwarden en Emmen. Alleen de technologie van vandaag maakt de benaderingswijze anders. Er kan nu veel meer via internet en mail worden gerealiseerd.

Wat goed is moet vooral blijven. Dus de Kamer blijft de instantie waar alle ondernemers zijn ingeschreven, waar informatie te halen is, waar kennis gedeeld kan worden en waar een ondernemer geholpen kan worden. De Kamer is actief op een groot aantal terreinen. Zo is het de vraagbaak voor startende ondernemers.

Zij moeten zich inschrijven in het handelsregister en krijgen hulp aangeboden in de vorm van lezingen, workshops en, indien gewenst, gerichte adviezen. Zoals bijvoorbeeld welke rechtsvorm het meest gepast is en wat voor consequenties dat allemaal heeft. Tevens kan de Kamer een rol spelen bij overname van een ander bedrijf of overdracht naar een ander bedrijf. Het kan zijn dat het zo goed gaat, dat een ander bedrijf

kan worden overgenomen, dat er mee gefuseerd wordt of samengewerkt. Maar het kan ook zijn dat iemand met pensioen gaat met of zonder opvolger en het bedrijf wil overdragen.

Ook bij internationale handel kan de Kamer helpen. Die weet welke documenten of verklaringen nodig zijn en welke procedures gevolgd moeten worden. Dat geldt ook voor alle wetten en regels waar een bedrijf aan moet voldoen. Dat zijn er veel meer dan u zo denkt.

De Kamer organiseert ook geregeld activiteiten. Zo is er de nieuwjaarsreceptie waar meer dan 1000 ondernemers op af komen. Maar ook de startersdag is elke keer een groot succes. Ook wat kleinschaliger zijn er tal van mogelijkheden om te leren of ervaringen te delen. Kortom, de Kamer is klaar voor een nieuwe toekomst Daarom Groningen 89

Het Groningen Congres Bureau Sinds 1-1-1996 bestaat het GCB (Groningen Congres Bureau). Daarvóór werden congressen georganiseerd binnen de universiteit, maar toen degene, die dat deed, ermee stopte, bleek er daarna toch weer behoefte aan een congresbureau. Omdat de revenuen ten goede komen aan de stad en de provincie, werd besloten een stichting op te richten waar, naast de RUG, ook de stad, provincie en Kamer van Koophandel in zitten. Het congresbureau krijgt een kleine subsidie van deze partijen voor marktbewerking, maar dat wordt steeds minder, aangezien de extra revenuen uit de congresorganisatie-activiteiten nu ook hiervoor worden aangewend.

Jaap Westerhuijs, vanaf de oprichting directeur van het GCB, legt uit dat er gemiddeld zo’n 70 internationale congressen per jaar in de regio

90 Daarom Groningen

plaatsvinden. Dat zijn zo’n 55.000 deelnemers die in totaliteit zo’n 20 miljoen Euro achterlaten! Dat draagt bij aan de beeldvorming van het Noorden. Maar zeker ook aan de economie. En dan hebben we het nog niets eens over de spin off van deelnemers die later privé of zakelijk terugkomen. Het GCB wordt gerund met een bezetting van 4 medewerkers en een stagiaire.

Groningen staat landelijk in de Top 5 van congressteden. Amsterdam, Den Haag, Noordwijk en Rotterdam voeren wisselend de lijst aan. Ook de concurrentie met Maastricht is groot. Ze hebben daar een volwaardig vliegveld maar vooral veel en grote hotels. Dat is nog een wens van Jaap, een goed 4 sterren plus hotel met 150 kamers op de Grote Markt. Misschien in het Forum?

De congressen in het Noorden variëren van heel groot met wel 2500 man, die in de wijde omgeving moeten slapen, tot en met heel compact en alles wat er tussen zit. Hoogtepunt was wel de Eurotop die in 2004 in MartiniPlaza te gast was.

Groningen heeft veel te bieden voor medische congressen, wetenschappelijke of commerciële congressen. Naast congresruimte is de omgeving ook van belang, want het nuttige wordt vaak met het aangename gecombineerd. Niet voor niets geven deelnemers aan internationale meerdaagse congressen gemiddeld 395 Euro p.p. per dag uit…….!

Gebouw met persoonlijkheid Een van de meest markante gebouwen van de stad Groningen is het Congres- en vergadercentrum Het Kasteel, gesitueerd aan de rand van de binnenstad, vlak bij de Schildersbuurt. Een Rijksmonument, gebouwd in een prachtige stijl. Het Kasteel werd voltooid in 1900 en is in de afgelopen jaren ingrijpend gerestaureerd tot de oorspronkelijke allure, met alle mooie details en accenten. Een sprookjesachtig gebouw, met torens en transen, vanaf het begin tot de jaren negentig van de vorige eeuw onderdak biedend aan de Vakgroep Geologie van de RUG. Dat doet u meteen aan de auteur WF Hermans denken en dan heeft u gelijk. Want Hermans had hier een werkkamer, waar hij, met wisselende stemmingen, verbleef.

Een jaar of twintig geleden werd Het Kasteel ingelijfd bij het Noorderpoortcollege, en dat is nog steeds zo.

Een glazen luchtbrug benadrukt deze relatie maar accentueert tegelijkertijd het heel eigen karakter van Het Kasteel. Want het is een gebouw met persoonlijkheid, niet altijd even praktisch, maar met prachtige zalen. Geschikt voor allerlei gezelschappen, presentaties, jubilea en andere festiviteiten. Het Neo-Gotische pand, met de toren en slinger van Foucault, de hal met geometrische patronen en Escherplafond, is helemaal in de oude grandeur teruggebracht, met een zeer zorgvuldig materiaal- en kleurgebruik.

Het Kasteel inspireert. Op vijf minuten lopen van het stadshart, met een fraai uitzicht over de binnenstad en vlak bij het Noorderplantsoen, met een professionele catering en modern geoutilleerde zalen, met (onder meer) whiteboard, flip-over, laptop, beamer, gratis WiFi internet en de mogelijkheid om bijeenkom-

sten op film te laten vastleggen. Maar ook minder serieuze zaken zijn bij Het Kasteel prima en stijlvol onderdak. Feesten en borrels, bijvoorbeeld, in een gastvrije en hartelijke sfeer. Het is met afstand de meest bijzondere congres- en vergaderlocatie van Groningen.

Daarom Groningen 91

Noorderzon Performing Arts Festival Noorderzon is het jaarlijks terugkerende cultuurfeest in het Noorderplantsoen. Het festival weet ieder jaar bijzondere internationale artiesten te programmeren; gedurfde voorstellingen die nog niet of amper in dit deel van Europa te zien zijn geweest. Na een optreden bij Noorderzon worden de artiesten vaak elders gevraagd. Het Noorderzon festival drukt hiermee een stempel op de programmering van verscheidene culturele podia en festivals in Nederland.

Het Noorderzon Performing Arts Festival beleefde in 2010 haar twintigste editie. De experimentele line-up is een jaarlijks cadeautje voor de cultuurliefhebber. Van theatergezelschappen tot stand-up

Noorderzon 2008, Tracy Bonham

comedians, van muziek en dans tot circusartiesten en burlesque shows. Om het festival zich te laten verankeren in het culturele landschap van de stad Groningen, speelt het zich niet meer alleen in het Noorderplantsoen af, maar gaat het tegenwoordig ook ‘down town’. Op verschillende locaties in de stad, zoals het Grand Theatre en de Stadsschouwburg, worden voorstellingen geprogrammeerd.

Noorderzon is het eerste evenement in Nederland dat de Green Key voor jaarlijks terugkerende publieksevenementen heeft gekregen. Dit is een internationaal erkend keurmerk voor duurzame en milieuvriendelijke bedrijven en organisaties. Maar Noorderzon is voor veel Groningers vooral een feest van gezelligheid, van elkaar ontmoeten en banden aanhalen, van ontluikende liefdes en van het begin van jarenlange vriendschappen. Noorderzon is het jaarlijkse feestje van de Stad en Provincie.

Het Noorderplantsoen is in augustus elf dagen lang geweldig aangekleed, schitterend verlicht en staat vol met terrasjes en horeca. Steeds meer mensen weten Noorderzon te vinden. De ruim 135.000 bezoekers genieten van het (gratis) muziekprogramma, de cocktails, het ouderwetse steekijs en natuurlijk de kleinere voorstellingen die, in de bijzondere ‘containers’ verspreid door het plantsoen, worden gegeven.

Al ruim voor de start van het festival Noorderzon zindert het in en tot ver buiten de stad; reikhalzend wordt door velen uitgekeken naar het Noorderzon Performing Arts festival. En terecht.

Noorderzon, Straattheater

92 Daarom Groningen

Eurosonic en Noorderslag In januari 2011 is voor de vijfentwintigste keer het muziekfestival Eurosonic en Noorderslag in Groningen gehouden. Noorderslag biedt het beste uit de Nederlandse popmuziek. Je hoort het beste uit elk genre. Uiteindelijk is er dan ook de felbegeerde pop award voor de act die het afgelopen jaar het meeste heeft bijgedragen aan de nederlandse popmuziek. Tegelijk speelt zich ook Eurosonic af. Dat is het grootste Europese festival met meer dan 1000 buitenlandse gasten. Nieuw talent laat zien wat ze kunnen. Maar ook professionals laten hun nieuwste nummers horen. Omdat het in 2011 de vijfentwintigste keer was lag de nadruk op Nederland. Elk jaar is een ander land extra in the picture. Ook hier zijn er awards. Bijvoorbeeld de Ebba, wat staat voor European Border Breakers Award. Voor iedereen die iets met de muziekwereld te maken heeft, is het een must om aanwezig te zijn en te zien wat de nieuwe ontwikkelingen zijn: Platenmaatschappijen, dj’s, journalisten, scouts, begeleiders en nog veel meer mensen die willen weten wat de trends zijn, wat nieuw is, welk talent zich aanbiedt en waar je op moet letten.

Vanwege het 25-jarig jubileum was er twee dagen lang een optreden op de Grote Markt in Groningen.

Daar traden grote namen op als Caro Emerald, Alain Clark, Waylon, Rigby en Racoon. Het was een soort

Noorderslag 2011, met Caro Emerald

geschenk aan de stad. Plus een soort goedmakertje aan iedereen die geen kaarten kon krijgen. Want binnen een kwartier was alles compleet uitverkocht....

De bands treden overal op. In de Oosterpoort uiteraard, het centrum van het gebeuren, de Stadsschouwburg, Grand theater maar ook in de vele cafĂŠs die Groningen kent.

Naast al die optredens en prijzen die uitgeloofd worden, zijn er ook heel veel seminars. Er wordt over alles gesproken wat de muziekindustrie bezig houdt. Bijvoorbeeld copyrights, BUMA/STEMRA, hitlijsten, muziekjournalistiek, transparantie en nog tal van onderwerpen.

In die dagen wordt de stad overspoeld door(meestal jonge) buitenlanders. Die kunnen niet overal terecht, dus zijn er speciale hotelboten, die bij de Oosterhaven liggen, om de mensen slaapplaats te bieden. De sfeer in de stad is die dagen nog bruisender dan anders.

Het festival past bij de stad en zet de stad neer als muzikale hoofdstad van de Europese pop.

Eurosonic 2011, Frankie & the Heart Strings in De Spieghel

Daarom Groningen 93

‘Wegzwijmelen’ Even een avondje wegzinken in je eigen fantasiewereld. Meevechten met superhelden of wegzwijmelen bij een romantische film. De bioscoop is daarvoor ‘the place to be’. In de stad is keuze genoeg, maar de modernste en comfortabelste bioscoop is toch te vinden in de Euroborg. Met 1900 stoelen is de Wolf bioscoop ook nog eens de grootste van het Noorden. “Wij verkopen de illusie”, is het motto van de bioscoop, die in 2006 haar poorten opende.

Het theater is onderdeel van de Wolf Cinema groep met ook bioscopen in Enschede en Utrecht. Het

94 Daarom Groningen

‘filmtheater’ straalt al bij binnenkomst gezelligheid en gastvrijheid uit. De kleurrijke filmposters prikkelen de nieuwsgierigheid, en de geur van versgebrande popcorn zorgt voor het noodzakelijke bioscoopgevoel.

De grote ‘boze’ buitenwereld voelt ver weg als je je nestelt in een van de 10 zalen. De kleinste telt 74 stoelen en geeft haast een huiskamer gevoel. De allergrootste zaal heeft 379 zitplaatsen.

In alle zalen voldoen geluid en beeld aan de modernste standaarden. Er zijn zelfs al films te zien in het zogenoemde 4k formaat. De kwaliteit hiervan is 4 keer zo scherp als HDTV. In Groningen lopen ze altijd voorop als het gaat om inzet van de nieuwste techniek. Voordat het zover is kan de filmliefhebber genieten van de ‘gewone’ digitale films. Ook een genot voor het oog door het ontbreken van ‘ruis’ op de film.

Ruim twee uur lang is het genieten van je eigen fantasiewereld. Zelfs de ‘plaspauze’ is keurig geregeld.

Halverwege is er gelegenheid de benen te strekken of die noodzakelijke sanitaire stop te maken. Even popcorn bijvullen, een verse cola tappen of gezellig samen speculeren over de afloop kan natuurlijk ook.

Zonder pauze is het gokken op een doodmoment in de film om snel naar de toiletten te rennen en ondertussen te hopen dat je geen cruciale scene hebt gemist. Een avondje uit moet ontspannen zijn en dus is er in deze bioscoop bewust gekozen voor een pauze.

Om de stress buiten de deur te houden adviseren de filmkenners op tijd in de bioscoop te zijn. Te vaak zien ze nog mensen op het allerlaatste moment binnen komen rennen om net voor de kassa’s tot stilstand te komen. Nu is elke klant vanzelfsprekend meer dan welkom, maar echt ontspannen aan een film beginnen is er op deze manier niet bij.

Haast is trouwens volstrekt overbodig. De parkeergarage onder de Euroborg biedt altijd voldoende ruimte.

Op de fiets ben je er vanuit hartje stad in een paar minuten en de bus stopt vrijwel voor de deur. Trouwens, ĂŠĂŠn telefoontje is meestal voldoende om je favoriete plek te reserveren. Over zitten gesproken; de beste plekken zijn midden in de zaal. Ook de nazit is hier goed geregeld. Napraten over de teleurstellingen of de napret delen, het kan allemaal in de gezellige bruine kroeg in de bioscoop. Een filmavond combineren met een etentje?

Je hoeft de Euroborg daarvoor ook niet te verlaten. Het buffetrestaurant van de bioscoop is voorafgaand aan en na de film open. Lekker onbeperkt eten en drinken in een sfeervolle omgeving. Wie een combikaartje voor film en diner koopt is helemaal goedkoop uit. Steeds meer mensen weten de Euroborg-bioscoop trouwens te vinden. Kochten in 2006 nog 156 duizend filmliefhebbers een kaartje, in 2010 worden

dit er naar verwachting 320 duizend. De groei blijft volgens het management ook de komende jaren doorzetten. In 2011 wordt de grens van 400 duizend bezoekers vrijwel zeker gepasseerd. Niet alleen de stadjers kiezen voor de Euroborg bioscoop.

Ook de liefhebber uit Hoogezand, Veendam en Assen weet de megabioscoop te vinden.

Ook voor de zakelijke markt zijn de 10 zalen van de Euroborg-bioscoop een aantrekkelijke locatie. Alle zalen zijn ook geschikt voor lezingen en presentaties. Alle benodigde apparatuur, zoals beamers, microfoons en laptops zijn aanwezig. Ook voor de catering kan gezorgd worden. Vanzelfsprekend kan er ook een zaal gehuurd worden om samen een film te bekijken.

Daarom Groningen 95

Van spelshow tot topmusical Aan de Leonard Springerlaan werd in 2002 MartiniPlaza geopend. Daarmee werd een nieuwe bestemming gegeven aan de Martinihal, bij vele Nederlanders bekend van grote TV-spelshows. In de jaren zeventig werd het complex uitgebreid met de Evenementenhal. Grote sport-evenementen en popconcerten konden nu in Groningen prima onder dak. Daarna werd er systematisch uitgebreid, onder meer voor grote vakbeurzen. In 1999 startte een voortvarende renovatie, met oog voor de markt ĂŠn behoud van kwaliteit. Na een ingrijpende verbouwing maakte Groningen, en het hele noorden, kennis met MartiniPlaza, zoals het complex sinds die tijd bekend is.

De metamorfose was groot. De voormalige Martinihal was voor haar functie prima toegerust, maar was, als we het eerbiedig zeggen, een gebouw zonder overdaad. En als we het oneerbiedig zeggen: een saaie blokkendoos. Dat was voor de toenmalige invulling, bijvoorbeeld het grootschalig afnemen van tentamens, toereikend. Maar de nieuwe markten, waar de directie de blik op richtte, vroegen om een geheel andere setting. Het voormalige middenplein werd omgetoverd in een nieuwe Evenementen- en Topsporthal, vaste plek voor Gasterra Flames en het UnivĂŠ Gymgala, niet alleen sportief maar ook marketingtechnisch. Ook grote beurzen presenteren zich in MartiniPlaza op professionele wijze.

Op de plek van de vroegere Evementenhal verrees het prachtige MartiniPlaza theater, waar Tori Amos en Frans Bauer al voor een 1600-koppig publiek optraden. In deze ambiance vonden ook balletvoorstellingen (Zwanenmeer) en grote operaproducties (Carmen, Parelvissers) plaats. Met een zeer stijlvol interieur, waarin het traditionele rode pluche, met levendige strakke accenten, voor een unieke uitstraling zorgt, beschikt Groningen over het theater dat de stad verdient. Landelijk hoort MartiniPlaza bij de vijf grootste theaters. Topmusicals als Titanic en Ciske de Rat draaiden er met veel succes. Met de in december 2010 nieuw aangetreden directeur Jan Geert Vierkant bouwt MartiniPlaza haar positie als toonaangevend noordelijk theatercomplex verder uit.

MartiniPlaza, entree hal

MartiniPlaza, theater

96 Daarom Groningen

MartiniPlaza, exterieur

Netwerken in Groningen Zakelijk Groningen kent elkaar en komt elkaar op diverse bijeenkomsten geregeld tegen. Bijvoorbeeld heel in het begin van het jaar. De traditionele nieuwjaarsreceptie van de Kamer van Koophandel wordt door meer dan duizend mensen bezocht. Het grote voordeel is dat je dan iedereen gehad hebt met de nieuwjaarswens.

Er is een aantal clubs en verenigingen voor de zakenmensen uit Groningen. Het meest prestigieus is de “Vereeniging van Handelaren” uit 1847. Er zijn 150 ondernemers lid, maar er willen er nog wel 150 lid worden als ze de kans zouden krijgen. Maar helaas, de ballotage is zeer streng. De leden komen maar een beperkt aantal keren bij elkaar en toch is het ondanks het zakelijke karakter een echte vriendenclub. Exclusief is het Heerendiner. Dan gaan de leden in gala per bus naar een restaurant . Maar ze weten vooraf niet welk. En ook niet wie er optreedt of wat ze te eten krijgen. Een soort schoolreisje voor volwassenen. Ook bijzonder is het jaarlijkse”biljarten om wild”. Op elf tafels wordt er dan in klassen gestreden met prijzen als bijvoorbeeld de sneue keu. De laatste wisselprijs was een konijn. Inclusief hok, voer en alles wat er bij komt kijken. Verder zijn er af en toe lunchbijeenkomsten met sprekers of een ontbijt met een minister.

Nieuwjaarsreceptie Oosterpoort

De Commerciële club Groningen is een van de grotere verenigingen met zo’n 350 leden. Zij hebben een kerstgala, bedrijfsbezoeken en verder sprekers in de Coendersborg met een diner of lunch. En die sprekers zijn aansprekend: JanPeter Balkenende, de burgemeester, de commissaris, Rogier van Boxtel, Prins Bernhard jr, Henk Bleeker, Jan Zeeman, professor Heertje, Wim Anker, Ivo Opstelten, de directeur van de Gasunie of van RWE Energy Nederland en anderen. Een bloeiende club met ook een jongerenclub en een seniorenconvent.

De Hanze Sociëteit Groningen wil een platform zijn voor kunst/cultuur, ondernemers, politiek en wetenschap. Zij hebben een vast pand in de Boteringestraat en een vaste avond, namelijk de donderdag. Zij komen soms ook bij elkaar voor een spreker of ander event.

In Groningen zijn ook maar liefst vijf actieve Rotary clubs en Lions clubs. En dan is er nog het NCD, het VNO/NCW, de open koffieclub, de netwerkclubs van de Oosterpoort, FC Groningen, Gasterra Flames basketbal en nog veel meer. Kortom de stad bruist ook op zakelijk gebied.

Nieuwjaarsreceptie Kamer van Koophandel

Daarom Groningen 97

Draverijen in Groningen Een ritmisch geroffel op de baan; het naderende gesnuif van de paarden, schuimbekkend en in gestrekte draf komen ze voorbij, nek aan nek strijdend voor de winst. Aan de kant de geconcentreerde blikken van de vele liefhebbers van deze bijzondere sport.

De drafsport is al eeuwen oud en de stad Groningen heeft een van de mooiste drafbanen van Nederland.

In het Stadspark, een park aangelegd in het einde van de negentiende eeuw, organiseert de Koninklijke Harddraverij- en Ren Vereniging Groningen al sinds 1886 drafwedstrijden.

98 Daarom Groningen

De harddraverijen werden in het verleden gestimuleerd door de vele traditionele jaarmarkten. Tijdens de races op de jaarmarkt moesten de paarden twee aan twee racen op een recht stuk weg van ongeveer 300 meter; het begin van de kortebaandraverijen, zoals deze tot op de dag van vandaag nog worden verreden. Tijdens de wedstrijden werd in het verleden gestreden om een prijs en een premie, waarbij de prijzen meestal bestonden uit fraaie, vaak met zilver bewerkte, gebruiksvoorwerpen. Zo werden aan de winnende pikeurs tabakspotten en theeserviezen uitgereikt. Voor de belangrijke draverijen werd een zilveren zweep als prijs beschikbaar gesteld, later zelfs een gouden zweep.

In 1844 werden de eerste langebaandraverijen georganiseerd en de eerste draf- en renbanen aangelegd.

Er zijn in Nederland vier grote wedstrijdbanen, waaronder de baan in het Groninger Stadspark, en er is een aantal recreatieve banen. Bij de drafsport gaat het om de snelheid, maar ook om techniek. De voor de drafsport speciaal gefokte paarden trekken een sulky. Dit is een lichte, tweewielige kar met plaats voor een pikeur. De paarden moeten zo hard en zuiver mogelijk draven: overgaan naar galop of telgang.

En ‘onzuivere draf’ betekent onmiddellijk diskwalificatie. De Koninklijke Harddraverij- en Ren Vereniging Groningen organiseert op feestdagen regelmatig wedstrijden in het Stadspark. Een leuke manier om een vrije dag door te brengen!

Het Groningens Ontzet ‘Snijdt maar af , ‘t is beter een kind en een arm verloren, dan de geheele stad!” Dit waren de dappere woorden van de Groningse Marretje Geerts toen ze in 1672 haar arm, met daarop haar kind, verloor tijdens een bombardement van de Bisschop van Münster. Het verhaal staat opgetekend in ‘De gedenkweerdigste voorvallen in en omtrent de belegeringe der Stad Groningen’, een boekje uit 1757. Het boekje roemt de vele heldhaftige daden van de Stadjers tijdens de bezetting. De verhalen zijn zeer onwaarschijnlijk, maar wel vermakelijk om te lezen. Feit is evenwel dat op 19 juli 1672, tijdens het rampjaar voor Nederland, de stad Groningen werd bezet door de Bisschop van Münster, vanwege zijn voorliefde voor het gebruik van bommen al snel Bommen Berend genoemd.

Gedurende vier weken regent het 5000 bommen en granaten -‘in de helle selve uitgevonden’- op de stad.

Vooral de zuidkant van de stad wordt geraakt. De bewoners van Groningen kliekten samen in de kleine huisjes in het noordelijke deel van de stad, of woonden op straat in huizen van stro of tenen. De Groninger Staten huurden voor welgeteld 4000 rijksdaalders de diensten van Carl von Rabenhaupt, Baron van Sucha

in. Dit werd de redding van de stad. De grijze heer, Rabenhaupt was al zeventig toen hij arriveerde, zette gedeelten van de provincie onder water en sneed Bommen Berend zo de pas af. Het noorden bleef onbezet en zo was het voor de bisschop onmogelijk om de stad uit te hongeren.

Op 28 augustus 1672 druipt Bommen Berend af en dit wordt tot op de dag van vandaag door Groningen gevierd. De Vereeniging van Volksvermaken organiseert traditiegetrouw het ‘Peerdespul’, een hippisch evenement, gecombineerd met een feestelijke dag met veel muziek in de binnenstad en de 28ste augustus in Groningen eindigt steevast met een ‘groots en briljant vuurwerk’.

Daarom Groningen 99

NNT en NNO De twee afkortingen van Noord Nederlands Toneel en Noord Nederlands Orkest verschillen één letter maar tegelijk een hele wereld.....

Het NNT onder artistieke leiding van Ola Mafaalani is een stadstheatergezelschap. Maar dan niet theater in de vorm zoals we dat kennen. Het motto van

NNT is: Het verhaal van de mens, is het verhaal van de mensheid. Ze zoeken naar zaken die iedereen bezig houden en verwerken die in dans, tekst, beeld en zang. Daarmee willen ze het theater midden in het leven zetten. Ze noemen het ook wel social engineering, oftewel langzaam sleutelen aan ons bewustzijn.

Ze zoeken de verhalen in de stad en geven die dan weer terug aan de stad. De vaste plek in de stad is de machinefabriek, waar 160 plaatsen zijn. Tot 1930 was het de elektriciteitscentrale van de stad en daarna een technische werkplaats. Maar nu een plaats waar vrijdenken hoogtij viert en alles wat toegedekt is aan de oppervlakte gaat komen.

Het NNO is een symfonieorkest. Het is ontstaan in 1989 als een fusie tussen het Noordelijk Filharmonisch orkest en het Frysk orkest. Sindsdien is het het grootste regionale symfonieorkest. Het speelt barokmuziek, eigentijdse klassieke muziek maar het NNO is ook wat eigenzinnig en eigenwijs. Het houdt ook geregeld zogenaamde cross-overs. Dat zijn uitstapjes naar hedendaagse muziek. Zoals Symfonic Latin met Zuid-Amerikaanse muziek, met Queen, met Armin van Buren, met Carel Kraayenhof en nog veel meer.

Ook worden er geregeld uitvoeringen in de buitenlucht gegeven. Vaste standplaats is gebouw de Oosterpoort, maar het NNO speelt in het gehele noorden en daarbuiten. Gemiddeld worden er zo’n 120 uitvoeringen per jaar gegeven. Het is een heel veelzijdig orkest dat bij de liefhebbers zeer gewild is. Als bijvoorbeeld bij het nieuwjaarsconcert wordt begonnen met het Grunniger Laid, het provinciale volkslied, en iedereen opstaat en meezingt, dan gaat er een positieve siddering door de zaal. Het blijft heel apart, maar ook indrukwekkend als je de muziek over je heen laat komen. Het orkest staat in 2011 op een keerpunt, want zowel de directeur als de dirigent zijn weg. En daarnaast zijn er de financiën. Want waar vroeger keizers en koningen een orkest onderhielden is het nu mede afhankelijk van sponsoren en donateurs.

Noord Nederlands Orkest

Noord Nederlands Theater

100 Daarom Groningen

Ontzettend Groningen Op 28 augustus wordt het Gronings Ontzet (oftewel Bommen Berend) gevierd. Dat is een heel spektakel want vanaf ’s morgens vroeg tot het vuurwerk ‘s avonds laat is er van alles te doen in de stad. Eigenlijk begint het al de nacht ervoor, want dan is de binnenstad één groot café. En omdat er geen sluitingstijd is, gaat het tot de vroege uurtjes door. Er zijn bandjes, er is overal een buitentap, er is een groot podium op de Vismarkt en de Grote Markt en er zijn mensen. Heel veel mensen, want niemand wil dit missen. Het is een beetje het carnaval van het Noorden.

stad te leren kennen. Dat gaat bij de studentenverenigingen vaak gepaard met opdrachten.

Dus als u opeens iemand met een tandenborstel de Grote markt ziet schrobben, dan hoort dat er waarschijnlijk bij. Groningen is gewoon een ontzettend actieve stad.

Uiteraard is er ook een grote kermis en op de 28e zijn er traditioneel de bekende activiteiten zoals het peerdespul, de draverijen, de paardenkeuring en heel veel festiviteiten voor jong en oud. Groningen is toch een stad met heel veel activiteiten. In de winter is er een ijsvloer op de Grote markt met uiteraard een poffertjeskraam en drankhut.

In december is er “winterwelvaart” waarbij alle oude schepen zijn afgemeerd aan het Hoge en Lage der A en er in elk schip wat te doen is. Van voorlezen tot schilderen. Met kraampjes aan de kant is het een knus wintertafereel, vooral als het gesneeuwd heeft, want dan worden er heel wat sfeerplaatjes geschoten.

Maar in elk seizoen is er wel wat leuks. De meikermis is wereldberoemd in het noorden, in de zomer is er altijd beachvolleybal, er zijn optredens op de Grote markt en de Vismarkt en vergeet de intocht van Sinterklaas niet met olifanten en kamelen. In de “kei-week” komen alle nieuwe studenten bij elkaar om de Beachvolleybal

Streetball op de Grote Markt

Daarom Groningen 101

Kees van Twist

Rubriek Mijn Groningen

Het Groninger Museum zal nooit “kabbelen”...

Directeur Kees van Twist is heel resoluut: “Als je het Groninger Museum verlaat moet je een beetje verward zijn. We willen een totaalbeleving hebben, tegenwoordig heet dat geloof ik experience in goed Nederlands, en geen geïsoleerde informatie. In het gewone leven is ook niets geïsoleerd, maar komt ook alles tegelijk op je af.”

Hij vindt Groningen een echt unieke stad, maar de charme is ook de verbinding van de stad met het ommeland. Het zit in het volkslied maar ook prins Willem Alexander vindt het geweldig om na de stad even naar bijvoorbeeld Garnwerd te gaan. In het ommeland zaten de herenboeren die verzamelden, reisden en studeerden.

Nog steeds is Groningen een stad waar dit allemaal in terugkomt. Uiteraard het verzamelen in het Groninger Museum, het reizen zit vooral in de blik naar buiten die de stad heeft en het studeren is met de universiteit en de hogeschool buitengewoon belangrijk voor de stad.

Eén op de drie inwoners is student!

Het is de jongste stad van Nederland. En daardoor heeft het al die faciliteiten die het gezellig maken.

Geweldige kroegjes, eettentjes, activiteiten en scherpe creatieve geesten.

Het schept een prettige sfeer. Vergeet ook de alumni niet. Dat zijn de beste ambassadeurs van de stad. Ze waren hier in misschien de mooiste tijd van

102 Daarom Groningen

hun leven. En nu stimuleren ze hun kinderen om in Groningen te studeren. Want Groningen heeft door de splendid isolation ook iets veiligs. Anders dan de Randstad. Bovendien is alles heel overzichtelijk. Heel anders dan Amsterdam of, nog een stapje verder, New York.

Kees woont in Amsterdam, in Groningen, op Ibiza en heeft een jaartje in New York gewoond, dus hij weet waar hij het over heeft. Hij is onder sterrenbeeld Leeuw geboren in 1953 in Boskoop, maar hij heeft in Groningen de lagere en middelbare school doorlopen, voordat hij in Amsterdam ging studeren. Hij vindt dat Groningers prima volk zijn. “Ze zijn heel direct, ze hebben humor, een goede mentaliteit en kunnen prima relativeren. Daarnaast hebben ze ook nog wel eens pretenties en zijn ze trots.”

Naast zijn werk als directeur van het Groninger Museum zat hij ook in de raad van toezicht van de Hanzehogeschool en is voorzitter van Oerol. Maar hij is ook bezig met het Forum, met het helpen organiseren van een Diaghilev festival in New York en met alles wat verder op zijn pad komt, want hij heeft energie genoeg.

“Groningers zijn prima volk. Ze zijn heel direct, hebben humor, een goede mentaliteit en kunnen prima relativeren.”

Een museum is pret en kunst is leuk.

In het Groninger museum gaat het ergens over. Het is niet alleen leuk, het is ook inhoud. Het Groninger museum ziet er van buiten en van binnen apart uit qua vormgeving en Kees ziet het als zijn taak om ook de tentoonstellingen apart te houden. “Je moet er door gegrepen worden, het moet iets met je doen. En uiteraard zijn er dan mensen die iets mooi of juist heel lelijk vinden. Dat is nou precies wat we voor ogen hebben: The talk of the town zijn. Het zal dus nooit rustig voortkabbelen, maar altijd wel wat spraakmakend zijn. Collega directeuren vonden het maar niks dat we bijvoorbeeld een Herman Brood tentoonstelling hadden. Maar het was wel een fenomeen. We lieten ook niet alleen zijn werk zien, maar ook hoe hij leefde en alles wat met hem als persoon te maken had. Daar geloven we ook in. Design, kunst, kleding, alles loopt vloeiend in elkaar over. Het museum is een soort afbeelding van de bevolking en in het echte leven zien we ook alles in een bredere context.”

Heel bijzonder is ook dat het Groninger Museum een uniek lijntje heeft naar Rusland. In 2013 wordt dat weer actueel met twee grote tentoonstellingen van Russische kunst. De ene met kunst uit begin 19e eeuw en de ander met hedendaagse kunst. Het is allure met inhoud en het worden weer unieke tentoonstellingen. Zo is hij altijd op zoek naar de uitdaging, daarbij scherp gehouden door zijn raad van toezicht.

Maar hoe kwam hij nou van de omroep waar hij werkte in 1999 naar een museum? “Inderdaad een stap.

Maar de omroepen laten ook mensen wat zien en zet ze, als het goed is, aan het denken. Dat willen we hier ook en in dezelfde verscheidenheid als al die omroepen. Een museum als dit moet leuk zijn, je moet je vermaken en een beetje vraagtekens overhouden”. Een aparte directeur van een apart museum in een aparte stad. Een combinatie die aantoonbaar heeft gewerkt en blijft werken.

Daarom Groningen 103

h4 Ontspanning en recreatie

Intro Groningen wordt gezien als een van de gezelligste steden van het land. En wat daar heel erg aan bijdraagt, zijn uiteraard de vele cafés en restaurants.

Doordat een op de drie inwoners student is, zijn er heel veel van.

Maar er is voor elke leeftijdsgroep wat te vinden. Er is het grootste biertappunt van Europa aan de Grote Markt met meer dan 35 aaneengesloten bars, maar er zijn ook cafés voor iets ouderen, in bijvoorbeeld de Elleboogbuurt.

Er zijn buurtcafés, er zijn grand cafés, er zijn eetcafés, er zijn themacafés, er zijn dart- of biljartcafés, er zijn nachtcafés, er zijn danscafés en er is nog veel meer. Het feit dat er geen sluitingstijd is, maakt de stad tot in de vroege uurtjes gezellig.

Ook de eetliefhebber kan er in alle soorten en maten terecht. Van daghap tot Michelinster. En alles wat daartussen zit. En ook eten van allerlei nationaliteiten. Japans, Indisch, Vietnamees, Thais maar ook gewoon Groningse stamppotjes.

Uitgegeten en gedronken? Dan is het goed toeven in de vele hotels die de stad kent. Ook daar een ruime keuze.

Van budgethotel tot verfijnd slapen.

De Grote Markt

104 Daarom Groningen

Daarom Groningen 105

Optimale filmbeleving

De 7,5 miljoen kilo beton en 150.000 gipsplaten resulteerden in negen zalen waar 1660 mensen plaats kunnen nemen in royale stoelen. De grootste zaal telt 550 stoelen en de kleinste 86. De indeling is door de hotelhistorie anders dan in andere megabioscopen. In Groningen geen grote bakken, maar gezellige zalen. Met vier trappenhuizen en kruip-door-sluip-door gangetjes, een balustrade en een loopbrug is het een uniek gebouw. De eigen parkeergarage completeert het geheel.

Met 65 medewerkers worden in Groningen jaarlijks zo’n 650.000 mensen ontvangen “Dus we zijn best wel een attractie voor de stad en omgeving” zegt directeur Hans Unger. Pathé Groningen loopt vaak voorop. Zo kun je hier rechtstreeks kijken naar voorstellingen van de Metropolitan Opera uit New York of het Bolsjoi ballet uit Moskou. Maar ook met 3D films was Pathé Groningen de eerste. De schermen zijn wand vullend, het geluid surround-sound en de opstelling van de stoelen is zo ruim, dat iedereen zijn benen kwijt kan en goed zicht heeft.

In Pathé Groningen wordt heel breed geprogrammeerd, zodat jong en oud, en alles wat daar tussen zit, aan zijn trekken kan komen.

In 1896 richtten vier broers Pathé een bioscoopbedrijf op. Het bedrijf exploiteert niet alleen bioscopen, maar produceert en distribueert ook films.

Het haantje Charlie in het logo is genoemd naar een van de broers, namelijk Charles. In Nederland is Pathé nu de grootste met 21 vestigingen. De meer dan 25.000 stoelen worden bezet door jaarlijks bijna 9 miljoen bezoekers. Dat is goed voor een marktaandeel van zo’n 45 %. Ook de beroemdste bioscoop van Nederland, Tuschinski in Amsterdam, hoort bij het concern.

In Groningen is Pathé sinds eind 1995 gevestigd in een prominent pand aan het Gedempte Zuiderdiep. Oorspronkelijk was hier de brandweerkazerne en was er een hotel gepland op die plaats.

Maar het hotel ging niet door. Daarna zou MGM er in komen en uiteindelijk is het Pathé geworden.

106 Daarom Groningen

Van stadsrondvaart tot kaarsjestocht Rondvaartbedrijf Kool is een gerenommeerde naam in Groningen en omstreken. Het bedrijf verzorgt diverse rondvaarten, variërend van een romantische candlelight-tocht tot een rondje ‘Groot - Groningen’.

De oorsprong van dit bedrijf ligt al in 1969. De vader van Siena Uijen-Kool begon samen met een compagnon rondvaartbedrijf Snitjer & Kool. Zowel de vrouw van de heer Kool als hun kinderen waren blij met dit besluit. Het betekende namelijk dat ze van de binnenvaart afscheid konden nemen en de kinderen niet meer naar een schippersinternaat hoefden.

Het botenbedrijf werd een seizoen gerund door de vader van Siena Uijen-Kool en zijn compagnon. Het jaar daarop besloten ze samen dat de heer Kool alleen verder zou gaan. En een befaamd bedrijf was geboren. Siena Uijen-Kool is sinds jaar en dag één van de bekende gezichten van het rondvaartbedrijf. Haar taken bestaan uit veel verschillende dingen, waaronder het aannemen van reserveringen. Bijzonder is dat er mensen vanuit heel de wereld naar Groningen komen voor een boottocht! Zo kwam er laatst een plaats-

bespreking vanuit Hong Kong! Later bleek, dat de groep vlakbij een hotel in de stad gereserveerd had en ze kwamen dan ook keurig volgens afspraak!

Het drukste seizoen voor Rondvaartbedrijf Kool ligt toch wel met name in de vakanties. Dan kan het zomaar zijn dat alle tochten zijn volgeboekt. Maar buiten deze drukke periode komen er ook veel boekingen van groepen of bedrijven binnen. Voor de laatstgenoemden is ook veel mogelijk. Zo kunnen er verschillende tochten worden geboekt met van alles aan boord, van een simpel kopje thee tot de duurste dranken, als ook warme en koude buffetten.

Wat ook een aanrader is in de iets koudere seizoenen is de kaarsjestocht. Een sfeervolle en romantische vaart met natuurlijk kaarsen, maar soms ook glühwein en oliebollen.

Daarom Groningen 107

Hotels, restaurants en cafés Groningen heeft een rijke schakering aan gelegenheden om heerlijk uit te gaan. Dat komt een beetje door de vele studenten die de stad kent, maar ook de centrumfunctie is belangrijk. Daardoor kun je overal voor elke smaak en elk budget goed terecht.

Qua hotels is er een keuze die varieert van heel zakelijk tot heel intiem. Er zijn hotels van ketens die een overwegend zakelijk karakter hebben. Maar zeker in de binnenstad zijn er heel bijzondere hotels, waarbij elke kamer uniek en apart is. Het is de moeite waard je even te oriënteren. En het leuke is, dat het ook nog allemaal heel betaalbaar is.

Groningen is een loopstad, dus alles is in het centrum dichtbij. En autorijden is niet nodig. Ook qua centjes is er van alles mogelijk in Groningen. Van een echt budgethostel tot een heel chique kamer met alles erop en eraan. En overal geven ze u een echt gemeend warm welkom.

In de meeste hotels is het mogelijk om ook te eten.

Maar er is zoveel meer keuze. Vis, Japans, Italiaans, vegetarisch, Vietnamees, Thais, Chinees, Mexicaans, Indisch als ook Indonesisch, van pannenkoek tot en met prestigieus. U zegt waar u zin in heeft en er is een restaurant voor. Een veelzijdige stad voor een veelzijdige smaak. En als het er niet is, dan is er grote kans dat het snel komt. De stad is een dynamisch geheel, waar zaken gaan en komen.

Dat geldt ook voor de cafés. Uiteraard zijn er de vaste plekjes die iedereen kent en die gewoon blijven bestaan. Maar vaak zijn er weer nieuwe hotspots. En die moet je toch écht uitproberen. Het grootste aanbod is geconcentreerd in het centrum.

Daar zijn cafés die elk jaar in de verkiezing om beste café óf winnen óf heel hoog eindigen.

108 Daarom Groningen

Een monumentaal onthaal Waar ooit de poortwachters van de Boteringepoort onderdak vonden, is nu een van de meest sfeervolle hotels van Groningen gehuisvest. Het Corps de Garde, de luxe biedend van vier sterren, met alle voordelen van een echt stadshotel. Compleet met een gezellige lounge, voorzien van (virtuele) open haard en bibliotheek, heeft Corps de Garde de beschikking over 19 kamers. Elk met een eigen uniek karakter. Het monumentale pand, dat stamt uit 1634, is qua inrichting een mix van klassiek en stijlvol modern. We signaleren de hand van Bart Vos (Maupertuus) in de inrichting. En dat is niet verkeerd.

De bruisende binnenstad van Groningen ligt onder handbereik van de gast van Corps de Garde. We zien er toeristen, bezoekers van de Rijksuniversiteit Groningen, maar ook zakelijke gasten: de laatsten genieten van een wel zeer apart decor voor hun meeting, in het souterrain, waar de oude fundamenten van de middeleeuwse stadsmuren zijn blootgelegd. Ook hier zijn heden en verleden op smaakvolle wijze gecombineerd.

Corps de Garde is de ideale uitvalsbasis voor een avondje Groningen. Lekker dineren (lunchen kan ook in het hotel), stappen, een filmpje pakken, naar het theater of gewoon de kroeg: allemaal onder handbereik. Corps de Garde heeft ook speciale arrangementen, onder meer in samenwerking met het Groninger

Museum. De locatie van Corps de Garde is uniek, op de hoek van de Oude Boteringestraat, een van de oudste en meest statige straten van de Groninger binnenstad, en het Lopende Diep, onderdeel van de Diepenring, de Grachtengordel van Groningen. Veel belangrijke universitaire afdelingen zijn op korte afstand gesitueerd. Ook de bereikbaarheid is goed, met volop parkeergelegenheid in de klantvriendelijke parkeergarage aan de Ossenmarkt, gelegen tegenover het hotel.

Informeel, maar wel van alle gemakken voorzien, flatscreen-tv en airco op de kamers en ontwaken met wake-up light en fluitende vogels: wie wil dat nu niet?

Daarom Groningen 109

Woon- en Eethuis voor Allen Wat is common knowledge in het geheugen van geboren en getogen Groningers? De Martinitoren, het Peerd van Ome Loeks, de Herestraat, het Oosterparkstadion: en het logement WEEVA. Een afkorting waar elke Groninger een eigen uitleg voor heeft. Er is maar één juiste en die luidt: Woon- en Eethuis voor Allen. Sinds mensenheugenis gevestigd aan het Zuiderdiep, zelfs nog voordat dit gedempt was. Het WEEVA werd in 2002 omgedoopt tot Martinihotel en onderging een grondige verbouwing. Daarbij werd de hotelaccommodatie op modern niveau gebracht, echter met behoud van de karakteristieken uit het verleden. Aantrekkelijk voor nieuwe gasten maar ook voor diegenen uit binnen- en buitenland, die uit nostalgische motieven Groningen bezoeken.

“Tabakroken alsmede het medebrengen van honden en andere hinderlijke voorwerpen is niet geoorloofd”, lezen we in de huisregels uit de begintijd van WEEA in de jaren zeventig van de 19e eeuw.

In de beginperiode was op de plek, waar Zuiderdiep en Oosterstraat elkaar kruisen, één van de oudste Volksgaarkeukens van de stad Groningen gevestigd.

Sindsdien is er, ook in de huisregels, natuurlijk veel veranderd. Door steeds wisselende besturen is met tussenpozen gewerkt aan het upgraden van het logement. De keuken(s) werden gemoderniseerd, in de vorige eeuw werden de slaapzalen vervangen door, zij het eenvoudige, hotelkamers. En die bedrijfsfilosofie, het bieden van betaalbaar comfort op een steenworp van de Groninger binnenstad, is in de loop der jaren doorgeëvalueerd tot het huidige Martinihotel en het Bud Gett Hostel. Want onder die naam zet dit historische hotel onder leiding van de nieuwe directeur-mede eigenaar Fred Dalebout een lange traditie voort.

Als een rode draad door de boeiende historie van het WEEVA loopt de laagdrempeligheid. In vroeger tijden vervulde het WEEVA een belangrijke rol als 110 Daarom Groningen

herberg voor de vele werknemers uit andere delen van het land, die van maandag tot vrijdag een gezellige en betaalbare plek vonden, waar ze konden rekenen op, om met Heer Bommel te spreken, een eenvoudige maar voedzame maaltijd en simpel maar gerieflijk onderdak. Maar ook Groningers, die getroffen waren door brand of ander ongemak, konden er terecht voor noodopvang. Inmiddels veranderde er het een en ander in de organisatie van de horecagelegenheid. Halverwege de jaren tachtig werd de bedrijfsvoering op meer zakelijke leest geschoeid, toen de toenmalige bedrijfsleider Gerard IJsseldijk, na intensief overleg met de aandeelhouders, van het WEEVA een BV maakte.

In 2002 nam de bekende horecaman Frans Kappenburg het WEEVA over, waarmee voor hem een lang gekoesterde wens in vervulling ging. Kappenburg schiep de voorwaarden voor het aloude WEEVA om, onder de nieuwe naam Martinihotel, op concurrerende wijze een plek in het Groningse hotelbestand in te nemen, echter met behoud van de sfeerbepalende stijlelementen. Hij schrapte wel meteen het restaurant, erop wijzend dat er in het centrum van de stad genoeg keus was. Bijvoorbeeld in het aangrenzende eethuis ‘de Heeren van Martini’, dat door de nieuwe directie weer is ingelijfd. Een eigentijds hotel, gecombineerd met een Bud Gett Hostel en een eigen ruime parkeervoorziening, wat in de binnenstad van Groningen een bijzonderheid is. Dat is de uitgangsbasis voor Fred Dalebout, die ook zijn sporen heeft verdiend in het

hotelvak. Dalebout heeft als een van zijn doelstellingen, het WEEVA niet alleen bij de nieuwe gasten, maar ook bij de (vele)ex-Groningers opnieuw onder de aandacht brengen.

Een hotel, van alle gemakken voorzien, met een schappelijke prijsstelling en veel aandacht voor het ‘eigene’ van Groningen. De inrichting en de ontvangst weerspiegelen de tijdloze sfeer van dit, bij uitstek Groningse, hotel.

Daarom Groningen 111

Een pand met verleden Het is waarschijnlijk het mooiste pand van Groningen: het monumentale patriciĂŤrshuis in de Oosterstraat, waar Hotel Schimmelpenninck Huys is gevestigd. Achter de fraaie klokgevel vindt de bezoeker een aantal zalen in geheel verschillende stijlen, barok, jugendstil, maar ook strak. De diepe tuin in Franse stijl is uniek voor de Groninger binnenstad. Minstens even uniek is de geschiedenis van het hotel.

112 Daarom Groningen

Het pand heeft sinds de 80-jarige oorlog vele vermaarde bewoners gekend. We noemen luitenant-generaal Jean Baptista du Monceau van het Bataafse leger, de stadsadvocaat Lambert Sijlman met zijn Engelse lady Elisabeth Schotte en de eerste tandheelmeester in Groningen, de Duitse dokter Otte. In de tijd van Sijlman werd de achterkamer in Lodewijk XIV-stijl verbouwd. Zoals de naam al doet vermoeden, was het huis eind achttiende en begin negentiende eeuw domicilie van een Schimmelpenninck, om precies te zijn Raadpensionaris van de Bataafse Republiek, Rutger Jan Schimmelpenninck. In de prachtige Barokzaal, die in volledig authentieke staat bewaard is gebleven, hield Schimmelpenninck zijn geheime vergaderingen met mede-revolutionairen. Die sfeer is nog steeds te proeven. Vooral het indrukwekkende plafond is zeer de moeite waard, met motieven van de Franse Revolutie en portretten van staatslieden uit die periode.

Het is de grote verdienste van mevrouw P. Karistinos-Smit geweest, dat zij het initiatief nam om Hotel Schimmelpenninck Huys te bewaren voor de toekomst. Het was een geliefd object voor krakers, maar de projectontwikkelaars waren ook geïnteresseerd. Met grote zorgvuldigheid en smaak is het complexe pand in de fraaie klassieke oorspronkelijke stijl gerestaureerd. Het resultaat is een uniek patriciërshuis, complex en verrassend, met onverwachte doorgangen, zalen in alle soorten en maten: het is een nostalgische reis terug in de tijd. Een aanwinst voor de stad en van grote toegevoegde waarde. Groningers komen er graag, maar ook bezoekers van elders, waaronder veel bekende Nederlanders, waarderen Hotel Schimmelpenninck Huys om zijn unieke sfeer.

Op de gevel staat Hotel Schimmelpenninck Huys, maar eigenlijk is het veel meer dan dat. Je kunt er heerlijk slapen, in kamers die variëren van een economy single met douche, tot en met een penthouse of executive suite. Maar behalve slapen kun je je laten verwennen in de professionele schoonheidssalon. Je kunt er fantastisch ontbijten, lunchen en dineren, in het aanpalende Restaurant De Parelvisser, bijvoorbeeld, zeer geliefd om de verse vis- en schaaldieren, die worden bereid door chefkok Carlos Jansen en zijn culinaire team. In de uit 1723 daterende Empirezaal is het Restaurant Classique gesitueerd, waar de chefkok zijn gasten graag tracteert op Frans-klassieke gerechten. Je eet er als een vorst, wat nog wordt versterkt door de voorname sfeer van de zaal. Ook is er in de Jugendstilzaal een brasserie gevestigd, waar je voor weinig heerlijk kunt koffie drinken, borrelen, lunchen en dineren.

Voor recepties, bruiloften, feesten, partijen of zakelijke bijeenkomsten biedt Hotel Schimmelpenninck Huys een onvergelijkelijke, klassieke ambiance. Ook verzorgt men desgewenst (lunch)buffetten, borrels, high tea’s, lunches en diners. Daarnaast heeft Hotel Schimmelpenninck Huys als vergaderlocatie veel meerwaarde, door de combinatie van serene rust en de dynamiek van de drukke en levendige binnenstad. Men kan kiezen uit drie vergaderzalen: de besloten Torenkamer, voor maximaal tien personen; de Oranjerie, waar 30 mensen kunnen vergaderen en de Regentzaal, die ruimte biedt aan 50. Ook worden regelmatig trainingssessies georganiseerd in het hotel.

Hotel Schimmelpenninck Huys heeft diverse meerdaagse arrangementen, zoals het lente- en het stadarrangement, het culinaire arrangement en ‘alles wat ademt’. Achter deze intrigerende benaming schuilt een combinatiearrangement met het buitenresort Landgoed Westerlee. Eerst shoppen en genieten, dan de stadsdynamiek in Hotel Schimmelpenninck Huys, daarna een paar dagen ontspannen in de rust van het Ommeland, bij Hotel Resort Landgoed Westerlee. Hotel Schimmelpenninck Huys biedt een warm en stijlvol onthaal in een unieke ambiance. Het is een belangrijk element in het imago van de stad Groningen.

Daarom Groningen 113

(h) Eerlijk smullen Erik en Jorijn Franken begonnen in augustus 2010 met hun croissanterie, gelegen op het hoekje van de Oostersingel en de Kruitlaan. En in korte tijd heeft Chez Nous al een groot deel van de stad veroverd. In eerste instantie het nabijgelegen UMCG, waarvan vele medewerkers maar al te graag in hun pauze een lekker versgemaakt broodje bij Chez Nous komen halen. Inmiddels volgen vele bedrijven in de omgeving.

Het zijn niet zomaar broodjes bij Chez Nous, maar Spaanse varianten, zoals een faluche; een mooie grote bol die de Italiaanse overtreft. Alles wordt zelf gemaakt met verse ingrediĂŤnten van hoge kwaliteit. De kipkerriesalade, bijvoorbeeld, van zelf gebraden kipfilet. Of de zelfgemaakte makreel- en tonijnsalade. Verse sapjes, smoothies, heerlijke koffie en broodjes, van de beste ingrediĂŤnten en met liefde bereid.

Chez Nous werkt bovendien zoveel mogelijk met fair trade- en biologische producten en vanzelfsprekend kan men bij Chez Nous online bestellen. Dat nieuws heeft zich snel door de stad verspreid, getuige de groeiende populariteit van de croissanterie.

Chez Nous komt ook naar u toe. Het bedrijf verzorgt met succes catering op maat voor grote en kleine gezelschappen, bedrijven en verenigingen, zoals buffetten, hapjes, ontbijt & lunch. Met diezelfde hoge kwaliteit. En de locatie aan de Oostersingel is goed gekozen, vlakbij het UMCG en diverse scholen.

Erik Franken is een geboren stadjer en is na enige omzwervingen weer neergestreken in de stad. Als echte Groninger weet hij hoe belangrijk de verhouding tussen prijs en kwaliteit is. Als je dat niet uit het oog verliest, volgt succes. In zijn creaties volgt Erik zoveel mogelijk de seizoenen en gebruikt hij biologische en streekproducten. We raden iedereen aan om eens langs te gaan bij deze (h)eerlijke croissanterie, mooi en strak ingericht in feestelijk rood en met onbewerkt stijgerhout. Bon appetit.

114 Daarom Groningen

Onthaasten tijdens diner of lunch Wat vijf jaar geleden is begonnen als een kruiden- en specerijenwinkel in de Oude Ebbingestraat, is uitgegroeid tot een volwaardig restaurant aan de Turfsingel. Restaurant House of Spice is eigendom van Sharon Doelwit en René Braaksma. Vol verve en passie hebben zij de dagelijkse leiding in de zaak. En die hartstocht en passie is overal in het restaurant terug te vinden. Van de gezellige, kleurrijke inrichting tot de persoonlijke service aan de klant. Want, zo vinden Sharon en René, door de drukte van alledag kun je bij House of Spice even helemaal onthaasten tijdens de lunch of het diner.

Genieten van de atmosfeer om je heen en van de zelfgemaakte producten. Van scones tot tapas, alles is er te verkrijgen. Er wordt veel met biologische producten gewerkt en dat proef je door de (h)eerlijke, pure smaak. Het restaurant trekt een breed publiek, zowel studenten als papa’s en mama’s schuiven regelmatig even aan om zich te goed te doen aan een vers broodje of een heerlijk, uitgebreid drie gangen menu. De kok laat zich inspireren door de seizoenen, vreemde landen, culturen en bijzondere smaken.

Een leuk uitje plannen? Ook dat is mogelijk! Kom langs voor een kookworkshop, high tea of een wijnproeverij in combinatie met hapjes. Door bij de wijn kleine tapas te serveren, kun je de smaakpupillen optimaal benutten. En bij de high tea of zomaar als tussendoortje kun je kiezen uit overheerlijke, zelfgemaakte taarten. Vers gemaakt en met een eigen, bijzondere twist erin verwerkt. Maar ook bijvoorbeeld een bruiloftsfeest kan natuurlijk geregeld worden. In overleg zijn er dus vele mogelijkheden bij House of Spice. Trek gekregen en zin in wat tijd voor jezelf? Schuif dan aan bij House of Spice en laat je culinair verwennen.

Daarom Groningen 115

Van bloemen naar horeca Bert Westerhof startte zo’n 25 jaar geleden met The Palace. Een oude Bioscoop in de Gelkingestraat die werd omgebouwd tot discotheek. Vanaf de eerste dag in 1987 was het een succes. Maar Bert kwam uit de bloemen. Ooit begonnen in de Savorin Lohman had hij daarna 20 jaar een bloemenstal op het Hereplein. Naar de veiling gaan en met de klok kopen vond hij het leukste. Maar de kraam moest vernieuwd en de gemeente had eisen.

Daarna kwam ook de Kostery te koop. Een mooi bedrijf met een mooi terras van 250 stoelen en van een heel ander type. Vervolgens heeft hij nog een aantal zaken gekocht, maar die worden weer verpacht of verhuurd.

Bert is nog wel druk bezig met Het Zwarte Schaap aan het Schuitendiep en Ocean 41 op de Grote Markt. Hij noemt zich geen horecaman, maar meer een ondernemer in de horeca. “Ik heb nog nooit achter de bar gestaan of een biertje getapt. En ik kan ook niet koken. Ik laat water nog aanbranden.

Maar ik weet wat ik wil en hoe ik het wil hebben.

Je doet het echter met een heel team. Het zijn vaak de details, die het resultaat bepalen en je moet goed voor ogen houden dat de gasten met een goed gevoel weg moeten gaan. Dus recht hebben op een correcte bediening en service. Het is nooit af”.

The Palace werd weer grondig verbouwd en is nu de Kokomo Beach Club. Met een heuse speedboot binnen en alles in de stijl van een strandvakantie. Je wordt al vrolijk als je binnenstapt. Ook Het Zwarte Schaap is aangepast en weer bij de tijd.

Ocean 41 is ook een mooi verhaal. Vier dagen per week geopend als nachthoreca en vier nachten vol.

Zelf treedt hij niet zo op de voorgrond. Ook niet in zijn zaken. Bert is bescheiden en niet op zoek naar nog meer zaken, maar als er wat langskomt in de stad en het is de moeite waard...

116 Daarom Groningen

Stadshotel met grandeur en stijl

bij de open haard in de lounge. Een oase van rust en modern comfort midden in de dynamiek van de stad.

Een viersterrenhotel op een steenworpafstand van het bruisende stadshart van Groningen, de Martinitoren, de cafĂŠs en restaurants, de bioscopen en de culturele instellingen. Met een unieke sfeer, traditioneel, stijlvol en comfortabel, met alle moderne voorzieningen: dat is het NH Hotel De Ville. De naam is een woordgrap (Frans voor stadhuis), maar manager Egbert Brinks en zijn team nemen de gastvrijheid uiterst serieus.

NH Hotel De Ville geeft aan het begrip gastvrijheid een heel eigen invulling, waarmee het hotel een zeer goede naam heeft opgebouwd. De hele wereld kan rekenen op een warm (en duurzaam) onthaal.

De gast wordt verwelkomd met Hola!- NH Hoteles is immers een Spaanse organisatie. Maar NH Hotel De Ville biedt Nederlandse gastvrijheid in de beste zin van het woord. Met 66 elegante kamers, waaronder enkele zeer fraaie suites, en drie multifunctionele vergaderzalen, ontvangt NH Hotel De Ville haar gasten uit binnen- en buitenland. De binnendoor bereikbare, aangrenzende Bistro ‘t Gerecht ademt de atmosfeer van een authentieke Parijse bistro. De kreeft en de steak frites uit de frans-mediterraan getinte keuken zijn fameus. Bistro ‘t Gerecht ontving in 2010 de Bib Gourmand.

Voor de bezoeker van de stad Groningen is NH Hotel De Ville een ideale uitvalbasis. Een lekker ontbijt, met mooi weer op het patiotuinterras, en dan erop uit. Het hotel heeft een aantal aantrekkelijke arrangementen samengesteld, onder meer met het Groninger Museum. Met een beschikbaar gestelde fiets is het verkennen van alle verrassende kanten van de stad een aangename en ontspannen bezigheid.

Het hoofdgebouw van de RijksUniversiteit Groningen ligt om de hoek en het is dan ook niet verwonderlijk dat de vele (internationale) relaties van de universiteit kiezen voor NH Hotel De Ville. Een echt stadshotel, met een grandeur en stijl die er wezen mag, maar dat tegelijkertijd uitnodigt voor een genoeglijk uurtje Daarom Groningen 117

Single Malt Horecagelegenheid Voor een goede single malt whisky of een mooi glas bier moet u in Groningen bij De Toeter zijn.

Het café aan de Turfsingel is twintig jaar geleden van start gegaan als muziekcafé en heeft in de loop der jaren het accent verlegd naar kwaliteitsdrank en professionaliteit. Eigenaar Maik van Heerd heeft De Toeter gevormd tot wat het vandaag de dag is, een trefpunt voor de liefhebbers van whisky en bier. Zijn inspanningen zijn niet onopgemerkt gebleven; De Toeter is eind 2010 officieel verkozen tot “Beste Single Malt Whiskyhorecagelegenheid van Nederland”. Wie in dit gezellige bruine café binnenkomt, kan altijd wel een plekje vinden aan de ruim opgezette bar of een van de keurige tafel-

tjes. Vervolgens heeft u de keus uit maarliefst veertien tapbieren, meer dan 100 bieren op fles en ruim 300 single malt whisky’s. Dé plek voor liefhebbers en nieuwsgierigen, een lastige plek voor twijfelaars.

Een aanrader op de kaart is de eigen Toeter whisky. Dit is een heerlijke turfige Bunnahabhain, die op vatsterkte gebotteld is. Voor de bierliefhebber stroomt Toeter Blond uit de tap, een mooi goudglanzend bier van hoge gisting met een licht bittertje en een fris zoetje.

Maik van Heerd organiseert veel activiteiten rondom De Toeter, waarbij de gezelligheid en service van het café weer centraal staan. Rondvaarten, quizzen, een jaarlijks bierfestival in de Martinikerk, whisky- en bierproeverijen en in samenwerking met ‘Pat’s Wine & Spirit Store’ en ‘Hein Post Wijn & Delicatessen’ periodiek de ‘Whisky Nosing & Tasting XL’. ‘s Zondags tussen 22.00 en 01.00 uur vindt de Special Sunday plaats. Deze avond kunt u tegen een gehalveerde prijs kennismaken met de single malts & speciaalbieren.

Maik van Heerd weet met succes een club van liefhebbers te creëren rond zijn zaak. Alle activiteiten en proeverijen, dragen er aan bij dat De Toeter niet alleen een walhalla is voor de liefhebber van kwaliteitswhisky en -bier, maar ook een waardevolle toevoeging op het horecagerelateerde entertainment in de stad. Dit alles met als uitgangspunt altijd een topproduct. Café De Toeter, Groninger horeca op z’n best.

118 Daarom Groningen

Het meest uitgebreide whisky aanbod van het noorden De liefhebber van de betere whisky heeft Groningen de laatste jaren duidelijk op de kaart staan, onder meer door het drukbezochte jaarlijkse whiskyfestival en de regelmatige proeverijen. Een belangrijke plek in deze betrekkelijk nieuwe Groninger whiskycultuur heeft de speciaalzaak Pat’s Wine & Spirit Store aan de A-weg. In 2007 ging eigenaar Patrick van Sluis van start met zijn speciaalzaak, waar voor de kenner een assortiment is te vinden van niet alleen meer dan 750 soorten whisky, voor het merendeel uiteraard single malts, maar ook een boeiend aanbod van 350 kwaliteitswijnen en vele bijzondere soorten gedistilleerd.

Het aanbod van Pat’s Wine & Spirit Store is niet alleen boeiend, het is ook het grootste van de stad Groningen en behoort bij de meest uitgebreide van het noorden. Van Sluis is in de afgelopen vijf jaar al herhaaldelijk genomineerd voor prestigieuze onderscheidingen in zijn branche. De keus is breed: naast de sortering single malts, cognacs (tegen ‘normale’ prijzen maar ook een Cuvée uit 1888 van ruim € 4000,-) en jenevers (ook spelt- en roggejenevers en een Franse van het merk Wambrechies) biedt Pat’s Wine & Spirit Store calvados, rum, tequila, gin, speciaalbieren, grappa, brandy, sake, wodka, cider en absinth.

Daarnaast kan men kiezen uit accessoires, glazen en geschenken.

Groningers zijn altijd een kwaliteitsbewust volk geweest, bereid om iets meer te betalen voor een goede kwaliteit. Om de kennis van de whisky op een hoger peil te brengen organiseert Pat’s Wine & Spirit Store naast zijn eigen Nosing & Tastings ook drie maal per jaar whiskyproeverijen, onder de naam Whisky Nosing & Tasting XL, in café De Toeter aan de Spilsluizen, in samenwerking met collega Hein Post en een aantal importeurs.

De deelnemers proberen (minimaal) een dertigtal whisky’s van hoog niveau te presenteren! Dat lijkt ons een uitstekende manier om het nuttige met het aangename te verenigen. Dan kan men nog meer genieten van wat Pat’s Wine & Spirit Store te bieden heeft.

Daarom Groningen 119

Het Goudkantoor Het Goudkantoor met zijn markante gevels in typisch karakteristieke Hollandse renaissancestijl is in 1635 gebouwd. Het heette destijds het Collectehuis, een belastingkantoor voor Stad en Ommeland. De naam Goudkantoor is in de volksmond ontstaan in de periode 1814-1887, toen het een Waarborgbureau was voor goud- en zilverwerken. Het Goudkantoor heeft als één van de weinige historische panden in het centrum zonder schade de oorlog overleefd en valt daardoor tussen de nieuwe architectuur op het Waagplein extra op.

Sinds de restauratie heeft het pand weer de historische pracht van weleer. Sinds 1996 is het Goudkantoor een restaurant. Dus is het pand ook, mede door ruime openingstijden, gemakkelijk eens van binnen te bekijken.

120 Daarom Groningen

Hanze Sociëteit Groningen, een ontmoetingspunt Dienstbaar aan de kracht en dynamiek van Noord Nederland. Dat is de slogan waar de Hanze Sociëteit in 2005 mee startte. Toenmalig minister van binnenlandse zaken Johan Remkes opende als Groninger het karakteristieke pand in de Oude Boteringestraat.

Het pand uit 1913 huisvestte lang de gemeentelijke belastingontvanger en heeft veel elementen die afkomstig zijn van een middeleeuws wijnhuis aan de Grote Markt.

Op initiatief van Jan Bos stortten een aantal zogenaamde “founding members” geld en het pand werd rigoureus verbouwd onder leiding van architect Jurjen van der Meer van bureau De Zwarte Hond. Er kwam een fraai restaurant aan de voorzijde, er zijn twee bars, er is vergaderruimte, een bibliotheek en een grote zaal voor lezingen of andere bijeenkomsten.

Na een flitsende start bleek toch na verloop van tijd dat het onderscheidend vermogen met andere clubs niet groot genoeg was. Reden voor het bestuur van de vereniging om het roer om te gooien. Men zet nu in op een platform waar alle soorten groeperingen elkaar tegen komen. Dus niet alleen het bedrijfsleven, maar ook kunst en cultuur, politiek, wetenschap, kennisinstellingen, de zorgsector en de overheid . Zo’n platform waar alle geledingen van de maatschappij met elkaar in contact kunnen komen bestaat nog niet in Groningen en kan daarom in een behoefte voorzien.

Een gezellige plek om uit eten te gaan Het is altijd een goed teken als een restaurant, ook na de startfase, veel gasten blijft trekken. Het betekent dat alle elementen kloppen: menukaart, culinair niveau, sfeer, aankleding, locatie en natuurlijk ook de prijs. Dinercafé Diep heeft door deze aantrekkelijke mix sinds 2005 een vaste clientèle opgebouwd, voornamelijk uit Stad en Ommeland. Een gezellige plek om goed uit eten te gaan met familie en vrienden.

Maar ook veel gasten van grotere organisaties zoals de Rijksuniversiteit Groningen, Gasunie of het UMCG komen regelmatig dineren in Diep.

De locatie is perfect. Gesitueerd aan het Schuitendiep, een van de mooiste grachten rond het Groninger centrum, waar ooit de turfschepen uit het Ommeland hun lading losten. Diep is gehuisvest in een karakteristiek, monumentaal pand waar vroeger monniken woonden. Oorspronkelijk waren het twee panden, waarvan het rechter gedeelte het smalste huisje van de stad is, later samengevoegd tot een mooi geheel.

Je zit er prima op het terras aan de voorzijde, midden in de levendige binnenstad met uitzicht op de Martinitoren, of in de beschutte binnentuin. Een rustig, stijlvol en strak vormgegeven interieur met de tafels niet te dicht op elkaar. Wisselende kunst aan de muur, van gevestigde kunstenaars, maar ook van aankomend talent.

Het draait natuurlijk ook om de keuken. Een afwisselend en gevarieerd menu, klassiekers maar ook boeiende eigen creaties, zoveel mogelijk de seizoenen volgend. Ingrediënten uit de hele wereld, maar ook producten uit eigen regio.

Een constante kwaliteit, een toegewijd keukenteam en een attente, gastvrije bediening zorgen dat de gasten genieten van hun avond. Daardoor weten veel stadjers de weg naar Dinercafé Diep goed te vinden. Maar ook toeristen, congresgangers en andere bezoekers van de stad, die na bijeenkomst of museumbezoek op hoog niveau, maar wel relaxed, willen dineren. Diep is een echte aanrader.

Daarom Groningen 121

Uitgaan in Europa’s grootste café Het is de huiskamer van Groningen, pal aan de Grote Markt. Met een geschiedenis die teruggaat tot het jaar 1798. Bekende en onbekende Nederlanders, cabaretiers zoals Youp van ’t Hek, buitenlanders overal vandaan, iedereen voelt zich welkom in Hotel de Doelen in het hart van de stad Groningen. En ze hadden zich geen mooiere plek kunnen wensen.

Want het karakteristieke hotel grenst letterlijk aan de grootste kroeg van West-Europa, om het maar eens oneerbiedig te zeggen. Dat mag best, want ongedwongenheid en gezelligheid zijn in deze gastvrije bedrijven van oudsher vanzelfsprekend.

Want naast Hotel de Doelen vinden we daar Café Hoppe, de Groote Griet, De Drie Gezusters, de Blauwe Engel en de Drie Gezusters Pub. Met een capaciteit van 3750 klanten (naar beneden afgerond) kun je gerust spreken van een toonaangevend element in de Groninger binnenstad. De wildste geruchten doen de ronde, en die kunnen we hier onderbouwen. Want inderdaad ligt er in het Grote Markt Zuid Zijde complex een gigantische tankbierinstallatie met 18 tanks van 1000 liter. Om het even plastisch voor te stellen: alleen al in de bierleidingen van deze cafécombinatie zit meer bier dan menig ander café in zijn totale voorraad heeft.

“Zegt het u ook iets, dat een bloeiende zaak op het lief en leed van vijf geslachten kan terugzien?” Dat staat te lezen in de jubileumbrochure, uitgegeven ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van Hotel de Doelen, het oudste onderdeel van dit horecacomplex. En als we zeggen ‘oud’, dan is dat ook oud. Bij de oprichting in 1798 was het Stadhuis aan de overkant in wording – een proces dat decennia lang heeft geduurd. Hotel de Doelen heeft het allemaal meegemaakt. Hotel de Doelen heeft een lange geschiedenis 122 Daarom Groningen

wijze doorbraken. Een gezellig café, met veel oude reclames aan de muur. Café Hoppe, het smalste pand in het rijtje, heeft een heel bijzondere sfeer, met een mooie mozaïekvloer. Een prima plek voor een feest. Dit gedeelte van de zuidkant van de Grote Markt heeft iedereen wat te bieden. ’s Zomers is het een zee van terrassen, in elk seizoen is het een plek om in het hartje van de stad een kop koffie of een borrel te pakken, vergezeld van een lekkere snack of uitgebreider. Ook voor de lunch een aanrader. Op een plek waar al eeuwenlang studenten, zakenlui, stadjers, boeren en buitenlui een warm onthaal vinden, midden in het bruisende centrum van de stad.

en heeft de sfeer van het verleden weten te bewaren, maar wel op een moderne manier. De Drie Gezusters heeft ook een historie die er mag wezen. Gehuisvest in het pand waar ooit de invloedrijke familie Gelkinge (de aangrenzende straat is er naar genoemd) woonde, nu het bekendste Grand Café van Groningen, met mooie hoge plafonds en kroonluchters. De Zusjes, zo wordt het café door de Groningers ook wel genoemd, is een naam die verwijst naar de drie dochters van de legendarische stichter van New York, Peter Stuyvesant. Rebelse meiden, die in het Victoriaanse tijdperk niet pasten. Ze hielden van feesten, nieuwe dingen, uitbundigheid. En dat vind je nog steeds in De Drie Gezusters. Een vleugje Parijs in Groningen. Ernaast, in een oude zaal van Hotel De Doelen, is de Drie Gezusters Pub ondergebracht, met een unieke Jugendstil inrichting. Een begrip bij vooral studerend Groningen is De Blauwe Engel, gevestigd in de kelder. Bijzonder populair om het happy hour, en heel geschikt voor een leuk feest.

De Groote Griet. Nog zo’n begrip in Stad en Ommeland. De naam is afgeleid van het legendarische kanon waarmee in 1672 de Groningers het beleg van Bommen Berend (de Bisschop van Münster) op krachtige Daarom Groningen 123

Cateraar en traiteur Groningen heeft op horecagebied eigenlijk alles in huis. De stad biedt voor stappers en shoppers de keus uit honderden lunch- en eetcafés, drinklokalen, trendy en minder trendy tentjes, voor elke smaak en leeftijd. Temidden van al die zeer gevarieerde horeca zijn er gelukkig ook nog eerlijke bruine kroegen te vinden. Bruiner dan bruin, zelfs, met als boegbeeld het Café de Sleutel aan de Noorderhaven. Door de vroegere barman/eigenaar Koos Huizenga tot grote bloei gebracht, met spraakmakende kunst en authentieke optredens. Een prachtcafé, dat door de nieuwe eigenaar Ineke de Boer op ambitieuze wijze wordt voortgezet, met behoud van de unieke traditionele scheepvaartsfeer.

Ineke de Boer is directeur-eigenaar van s’ Amuse Cateraar en Traiteur Groningen, een bedrijf dat

124 Daarom Groningen

met veel gevoel voor entourage, kwaliteit en professionaliteit full-service catering verzorgt. Maatwerk, bij evenementen, maar ook aan huis. “Lekker geregeld”, zoals de 11 vaste medewerkers van s’ Amuse dat zelf noemen. s’ Amuse heeft drie unieke basislocaties. s’ Amuse is gevestigd aan de Pottebakkersrijge vlakbij het Lage der A, een benaming die terugvoert naar de tijd dat de binnenstad nog te maken had met eb en vloed.

Een prachtplek.

Vlakbij vinden we locatie nr. twee: Café de Sleutel,aan de Noorderhaven, met een treffende historie: zout en zoet water ontmoeten elkaar. In de kelder van het pand is een oude bron waar nog steeds vers water van de rivier de Aa (naamgever van het A-Kwartier) geput kan worden. Het café kijkt uit op de Plantsoenbrug, ooit de toegangspoort voor de omvangrijke Groninger zeevaart en vertrekpunt van de boot naar Ameland.

Ook in de keuze voor de derde basislocatie speelt het natte element een belangrijke rol: de Buitensociëteit Paterswolde, gesitueerd aan het “Loosdrecht van het noorden”, het Paterswoldsemeer. Het mooiste clubgebouw van Nederland, voor zeilliefhebber Ineke de Boer heel inspirerend, waar het gedreven vakmanschap van s’ Amuse optimaal uit de verf komt.

Gastvrijheid en Livemuziek Buckshot Café bestaat sinds 15 oktober 1999. Eigenaren Marc Groenewoud en Maarten Burger kenden elkaar van voormalig Café de Unie in de Gelkingestraat en besloten samen een muziekcafé te beginnen.

Een Buckshot is een geweerpatroon dat vooral gebruikt wordt bij de jacht. Maar in de jaren vijftig en zestig werden de beste Amerikaanse jazzmusici ook wel aangeduid met deze naam. Veel van de beste Nederlandse musici hebben al eens in Buckshot gespeeld. Iedere zondagmiddag is er livemuziek van lokale bands, maar ook grote namen uit de Nederlandse muziek hebben op het podium gestaan. De zondagmiddagen zijn inmiddels een vast gegeven in het Groningse uitgaansleven. De concerten zijn overigens gratis toegankelijk en het programma is te vinden op de website.

Oudere Groningers weten nog dat in het pand vroeger restaurant la Cremailliere gevestigd was. Nu kun je er nog steeds eten maar dan alleen “barfood” zoals dat genoemd wordt, kleine hapjes die prima passen bij drankjes. Kwaliteit van de producten en een uitstekende service staan voorop. Buckshot hanteert een ruim assortiment aan bieren en wijnen, maar ook een dertigtal whisky’s en een keur aan koffiesoorten. De bediening is getraind en vakkundig, zij adviseren u graag.

soul en funk draaien. En regelmatig worden de Buckshot Specials georganiseerd, DJ’s draaien dan muziek met een thema. Boven is ook beschikbaar voor borrels en feestjes. Sinds kort is het terras van het café fors uitgebreid. Het is nu, zowel binnen als buiten, goed toeven in Buckshot Café aan het Zuiderdiep.

Buckshot beschikt over twee verdiepingen. Beneden is een gezellig café met een podium, waar op zondagen de bands spelen. Boven kan gedanst worden, ieder weekend zijn er DJ’s die vooral veel dansbare jazz,

Daarom Groningen 125

Van koksmuts tot complete keuken Al meer dan 25 jaar bestaat Techno Horeca. In de jaren tachtig gestart door vijf technici komende uit Van der Borg & Heslinga. Aan de Pelsterstaat, in de binnenstad van Groningen, vond zo de start van Techno Horeca als servicebedrijf plaats. Het bedrijf groeide en in 1990 werd naast de technische afdeling gestart met een verkoopafdeling. Ook verhuisde Techno Horeca naar een mooi pand aan de Rigaweg op het industrieterrein Driebond.

De twee kleuren in het logo symboliseren nog steeds de afdelingen verkoop (grijs) en techniek (blauw). De heel korte lijnen zijn kenmerkend voor het bedrijf. Een onderscheidend feit is, dat gewerkt wordt met mensen die weten waar ze het over hebben. Zowel in de buitendienst als in de ver-

126 Daarom Groningen

koop binnendienst zitten mensen die al jaren meelopen. Kees Poelstra heeft al 40 jaar ervaring in het vak en deelt zijn uitgebreide kennis met zijn collega’s. Collega Bert Hofsteenge werkt er al 23 jaar en ook Lammert Geersing is inmiddels al 22 jaar bij de zaak. Zij zijn volwaardige gesprekspartners voor facilitaire diensten en andere opdrachtgevers. Zo kun je snel tot zaken komen en problemen oplossen. Over problemen gesproken: 24 uur per dag 365 dagen per jaar is een storingsdienst actief, zodat klanten meteen geholpen kunnen worden, als er onverhoopt iets niet functioneert.

Directeur Menno Zuydervliet legt uit dat het succes van het bedrijf is gebaseerd op een paar pijlers. In de eerste plaats werken er kwalitatief heel goede technische mensen met veel ervaring. Hij is er trots op dat diverse mensen al heel lang bij het bedrijf werken en er weinig verloop is. Ook van groot belang is hun verbinding met Pentagast. Een inkoopcombinatie van 23 bedrijven die door hun omvang niet alleen alles kunnen aanbieden, maar dat ook nog tegen concurrerende prijzen. Techno Horeca is mede-eigenaar van deze groep. Door deze inkoopcombinatie is het mogelijk een mooi aanbod te maken naar de wensen van de klant. “De kick is, om binnen het budget van de klant zodanig creatief te zijn, dat er een optimale oplossing komt die toch net even anders of beter is dan die van de concurrentie,” zegt Menno.

Techno Horeca heeft Noord Nederland als werkgebied, maar is een landelijke speler als het gaat om technische oplossingen en service. Ze werken voor zorginstellingen, hotels, horeca, scholen, bedrijfsrestaurants en overal waar professionele keukenapparatuur nodig is. Het begint met de wensen en het budget

van de klant. Aan de hand daarvan worden voorstellen gemaakt in driedimensionale tekeningen, zodat je kunt zien hoe het echt wordt. Als alles akkoord is wordt het geplaatst en onderhouden.

Omdat ze via Pentagast inkopen, dat de grootste inkoopcombinatie van Europa is, met meer dan 100 miljoen omzet, kunnen ze niet alleen concurrerend aanbieden, maar ook een productenpalet aanbieden dat ongekend is. Van steamer tot servies. Van pollepel tot porselein. Alles kan. Dus ook turn key projecten waarin Techno Horeca alles regelt.

Belangrijk is ook dat de monteurs continu worden geschoold, want de technische ontwikkelingen gaan door. Techno Horeca kan veel A-merken aanbieden maar ook een private label. Voor beide staat vast dat er onderhoudsmensen zijn, die weten waar ze mee bezig zijn en voor elk probleem een oplossing hebben.

Negen servicebussen zijn dagelijks op de weg, om iedereen zo snel mogelijk van dienst te kunnen zijn.

Dat levert trouwe klanten op die soms al hun tweede of derde keuken bestellen. Ook grote namen zijn klant en daar zijn ze trots op: Gasunie, Noorderpoort, Suikerunie, Van Mesdag, UMCG, Novo’s, ‘t Feithhuis, KaapHoorn en tal van andere mooie namen. Om bekend te raken met de nieuwe apparatuur geven ze ook kookworkshops. Zo staan ze dicht bij hun klanten en zijn ze blij dat ze een klein steentje kunnen bijdragen aan lekker, verantwoord en gezond eten. Het bedrijf is dan wel oer-Gronings, het heeft zijn vleugels uitgeslagen naar een groter gebied, omdat kwaliteit gekoppeld aan een scherpe prijs gewoon een prima

formule is. De Noordelijke nuchterheid zorgt er dan voor dat klanten echt krijgen wat het beste voor ze is. Qua advies, qua service en qua prijs en producten. Of het nou gaat om een pan, een pollepel of plaatsing van een complete keuken.

Daarom Groningen 127

Winkelen in Groningen De Herestraat. Bijna synoniem voor winkelen in Groningen. En dat is niet onlogisch. Wie in vroeger tijden vanuit Drenthe naar de stad reed, ging via de Verlengde Hereweg, de Hereweg, onder de Herepoort door alvorens de Herestraat werd bereikt. Eén rechte lijn, dus. En dat is eigenlijk nog steeds zo. Het is een fraai gezicht, wanneer je op de Herestraat aan komt rijden. Hij kruipt geleidelijk langs de Hondsrug omhoog, totdat op het hoogste punt de Grote Markt wordt bereikt. Kleding, muziek, schoeisel, horeca, warenhuizen, boekhandelaren en drogisterijen. De Herestraat biedt het allemaal.

Vlak achter het statige Hoge der Aa staan bijna alle historische panden nog overeind. Hier, in het oudste en meest authentieke deel van de Groninger binnenstad, ligt de Ellebogenbuurt. Daar is het prettig flaneren door de smalle straatjes, veelal bestraat met klassieke kinderkopjes. Achter de fraaie gevels schuilt vooral horeca, maar ook kleine speciaalzaken hebben er hun plek. Grenzend aan de Ellebogenbuurt loopt de Oude Kijk in ’t Jatstraat, met aanpalend de schitterende gebouwen van de Rijksuniversiteit Groningen. Het geeft de buurt een relaxte studentikoze sfeer.

Exotische kruiden, mediterrane muziek en bont uitgestalde producten vlak voor de winkels. In de Folkingestraat zie je niet de grote landelijke concerns, die de bekendere winkelstraten domineren. Het is kleinschaligheid troef, wat de straat een heel eigen sfeer en dynamiek geeft. Anders dan elders, staan de uitbaters van de winkels hier niet in de winkel op hun klanten te wachten. Ze zitten voor de winkel in de zon, rommelen wat in de uitgestalde producten of praten druk gebarend met elkaar. De Folkingestraat is voer voor fijnproevers, die ‘winkelen’ net even op een andere manier beleven.

De Herestraat

128 Daarom Groningen

Tachtig jaar tabak en meer De naam Homan hoort bij de Herestraat. Dat is al ruim tachtig jaar lang het geval. Sinds de jaren twintig van de vorige eeuw was de tabakszaak daar gevestigd. De Firma J.P. Homan en Zoon verhuisde in 1960 naar de hoek Herestraat-Zuiderdiep, 107 stappen verder, zoals bij het openingsfeest werd gememoreerd.

En daar zit Homan nog steeds. Dat is knap, want vele sigarenwinkeliers hebben het loodje gelegd. Veel vakkennis, een uitgebreid assortiment met veel accessoires, zorgden voor veel klantenbinding. En ook de talloze contacten in het verenigings-, branche- en bedrijfsleven, lokaal maar ook landelijk, hebben de reputatie van Homan gevestigd.

Andere tijden. Diverse prominenten kochten in Groningen hun rokertje bij Homan. Het waren de tijden van het onbekommerde roken, Homan had op een gegeven moment wel 150 sigarettenautomaten in de stad. Ook deed men de voorverkoop voor theatervoorstellingen en sportevenementen. Later ook voor de FC Groningen, de trots van het noorden. Het Europese avontuur tegen Inter Milaan zorgde bij Homan voor een rij wachtenden die via de Drift tot in de Prinsenstraat reikte. Er is veel veranderd. De sigaret verliest terrein aan de sigaar en de voorverkoop van FC Groningen is (misschien tijdelijk) elders ondergebracht.

Maar Homan blijft een vast element in de Herestraat.

Omdat sigaren een belangrijk onderdeel vormen van het assortiment van Homan en de mensen nog steeds van heinde en ver, ja zelfs vanuit het hele land, naar Homan komen om hun sigaren te kopen is de winkel daar specifiek op ingericht.

Als ĂŠĂŠn van de weinigen in Nederland heeft Homan namelijk een speciale klimaatkamer voor de sigaren, waar de luchtvochtigheid altijd constant gehouden kan worden. Zo heeft Homan zich verzekerd van een constante kwaliteit, zoals men dat al sinds jaar en dag gewend is!

Daarom Groningen 129

Een historisch verhaal...

Onder het toeziend oog van d’Olle Grieze opent Arend Lubbertus Scholtens in 1841 zijn winkel aan de zuidzijde van de Grote Markt. Op de gevel prijkt de naam Boekhandel Scholtens & Zoon. De eerste steen voor wat later de grootste boekhandel van het Noorden zal worden, is gelegd.

Arends zonen Arend Lubbertus II en Willem bouwen de zaak uit en in 1879 wordt er naast boeken ook kunst verkocht, waaronder werk van de dan nog onbekende Vincent van Gogh. Vele generaties Scholtens volgen, maar in 1970 houdt de laatste telg van de familie Scholtens het voor gezien.

Arend Lubbertus Scholtens IV verkoopt zijn zaak, maar de naam Scholtens blijft behouden, ook na een fusie met collega Wristers. Samen gaan zij in het huidige pand aan de Guldenstraat verder als Academische Boekhandel Scholtens Wristers. Diverse verbouwingen volgen en de Boekhandelsgroep Nederland komt aan het roer te staan.

In 2006 wordt een nieuw hoofdstuk aan de rijke geschiedenis van de winkel toegevoegd. De boekhandels met *) worden omgedoopt tot Selexyz, een naam die staat voor kwaliteit, kennis en klantvriendelijkheid. Ook dit keer blijft de naam Scholtens behouden, er wordt gekozen voor de naam Selexyz Scholtens. Arend Lubbertus één tot en met vier zullen tevreden toekijken hoe er – óók in de toekomst – verder geschreven zal worden aan het verhaal dat zij ooit begonnen. Boekhandel Selexyz Scholtens is dus al ruim 150 jaar een begrip in Groningen en het Ommeland. Maar het verhaal gaat verder dan de geschiedenis. Op het gebied van boeken is Selexyz Scholtens een autoriteit en vooral de boekverkopers hebben overal een goed verhaal bij. Kortom: Selexyz Scholtens laat zich lezen als een mooi boek waaraan de komende jaren nog vele mooie, spannende, grappige, schokkende, verrassende, praktische, hete en inspirerende hoofdstukken zullen worden toegevoegd.

130 Daarom Groningen

Een begrip in Groningen Voor heerlijke, verse, gevulde koeken, de bekende pecanpie, de Groninger koek, saucijzenhapjes, handgemaakte bonbons en vers seizoengebak gaan Groningers naar Banketbakkerij Rozenveld aan het Overwinningsplein. Rozenveld heeft altijd een goede mix gemaakt van traditie en moderne ontwikkelingen in het banketbakkersvak. Met andere woorden, handhaven van bekende successen, maar tegelijkertijd introduceren van het ‘light’ bakken, door koolhydraten te vervangen door noten.

Een echt traditioneel Gronings bedrijf, met veel service en gevoel voor authentieke recepten, maar modern opgezet met een webwinkel en banketbakkersmaatwerk voor het bedrijfsleven (logo’s op taart en gebak, en dergelijke.). Neem eens een kijkje op de site, of beter nog, loop eens binnen bij de gezellige winkel aan het Overwinningsplein. Want al dat lekkers moet je gewoon in het echt zien. En proeven.

Banketbakkerij Rozenveld is een begrip in Groningen. Op 1 april 1971 begon Klaas Rozenveld, die zijn vrouw tijdens zijn opleiding bij Bakkerij Van Esch in Norg had leren kennen, op het Overwinningsplein.

Daar heeft hij veel zien veranderen. Het plein is ingrijpend aangepast (eindelijk kan er fatsoenlijk geparkeerd worden), de inrichting is verbeterd en de aankleding eveneens.

Klaas Rozenveld heeft zijn zaak in de afgelopen decennia vier maal aangepast aan de eisen van de tijd.

Ondertussen is hij voortdurend bezig met vernieuwende patisserie, gebaseerd op natuurlijke grondstoffen van het hoogste niveau, zodat het in combinatie met zijn recepten leidt tot hoogwaardige verwennerij. Een leuk en succesvol initiatief was het opnieuw introduceren van het ROZCO-taartje, ontwikkeld voor de heropening in 1982 en nu weer leven ingeblazen.

Klaas Rozenveld heeft nadrukkelijk gekozen voor het banketbakkersvak. Hij ‘brandt’ zich niet aan het bakken van brood: dat is bij Rozenveld vanzelfsprekend te koop, maar wordt gebakken bij Van Esch, heerlijk vers en zonder broodverbeteraar. Het past prima in het ambachtelijke en natuurlijke assortiment van Banketbakkerij Rozenveld.

Daarom Groningen 131

Bemiddelaar tussen mensen en boeken Literatuur en kunst zijn goed te combineren, zo blijkt in boekhandel Godert Walter. Op de begane grond ademen de boeken in de winkel een rustige sfeer en op de eerste verdieping van het rijksmonumentale pand worden regelmatig exposities gehouden. De boekhandel bestaat al sinds 1942 en na de overname in 1977 door Erik Kweksilber werd de algemene collectie steeds meer gespecialiseerd. Nu bepalen vooral boeken over architectuur en uitgaven over Groningen, de zogenoemde ‘Groningana’, het gezicht van de zaak. Volgens eigenaar Erik Kweksilber waarderen klanten er vooral de zorgvuldigheid en betrokkenheid bij het vak.

“We brengen boeken en mensen bijeen, als een soort makelaar.”

132 Daarom Groningen

Van de kook Op een prachtige locatie, namelijk op de A-brug (aan de Brugstraat), bevindt zich Kamphuis Kookgereedschap. Een magnifiek pand met een divers assortiment, voor zowel beroeps- als hobbykoks. Iedereen die kan koken valt in de doelgroep van deze winkel. En ook zij die niet kunnen koken, kunnen hier volop inspiratie opdoen.

Eigenaresse Hinderika Kamphuis heeft jarenlang een dames- en een herenmodezaak gehad, maar vond het op een gegeven moment tijd worden voor iets nieuws. En Kamphuis Kookgereedschap was geboren.

Elke klant wordt persoonlijk geadviseerd en krijgt een uitgebreide gebruiksaanwijzing voor elk product.

Van bakvormpje tot fornuis en van pannen tot espresso apparaat. En wat niet op voorraad is, kan uiteraard besteld worden.

Alle inkoop wordt door de eigenaresse zelf gedaan en inmiddels kan ze zelf ook behoorlijk goed koken. De sfeer in de winkel is ontspannen en gezellig. Heerlijk snuisteren langs interessante artikelen. De eigenaresse geniet van haar winkel, maar ook van de klanten. Zo vroeg eens iemand of er ook een harmonica te koop was. Na even nagedacht te hebben bedoelde de klant een mandoline! Want buiten een muziekinstrument is dit ook een keukenrasp. Elke dag is weer compleet anders en zo ook elke klant.

Medisch, modisch, meesterlijk... Haarwerk Het lijkt zo simpel. Maar het in stand houden van een familiebedrijf over drie generaties is een pittige uitdaging. En om het te laten doorgroeien tot een onderneming met een niet alleen lokale maar ook landelijke en internationale cliëntèle is een prestatie van formaat. Frans Koopal Haarwerken is een begrip in stad en ommeland. Layla Koopal, kleindochter van de oprichter, bouwt voort op de principes van het bedrijf: vakmanschap, klantgerichtheid en een goede teamspirit bij de medewerkers in het atelier.

Eigenlijk kennen alle Groningers Frans Koopal, op het hoekje van de Nieuwe Kijk in ’t Jatstraat en de Noorderhaven. Met heel veel liefde en vakkennis worden daar haarwerken gecreëerd. Vroeger heette dat “pruiken”, maar de moderne technologie heeft dat begrip naar een veel hoger niveau getild.

De klantenkring van Layla Koopal is divers en valt ruwweg uiteen in twee categorieën: de mode, trends, theater, toneel, televisie en vergelijkbare toepassingen, en daarnaast de medische kant. Bijvoorbeeld mensen die een chemokuur volgen of op een andere manier hebben te maken met haaruitval, plaatselijke kaalheid (alopecia), mensen met brandwonden. Mensen kunnen bij Frans Koopal een begrijpend oor, persoonlijke aandacht en een mooie oplossing vinden. Dat geeft weer zelfvertrouwen en gevoel voor ei-

genwaarde. Heel belangrijk. Oog voor de nieuwste trends is al vanaf het begin de leidraad geweest in het bedrijf. Frans Koopal was een van de weinige gediplomeerde toneelkappers/grimeurs in ons land; Layla Koopal trad in zijn voetsporen door het toonaangevende Duitse Maskenbildner Diploma te behalen. En dat ook nog met zeer hoge scores.

Zij levert ook een belangrijke bijdrage aan de landelijke grimeursopleiding.

De familie Koopal reisde voor de oorlog van stad naar stad, in het kielzog van de toneelgezelschappen. In de jaren vijftig streek men neer in Groningen. En sinds die tijd heeft de stad er een uniek bedrijf bij gekregen, belangrijk voor de uitstraling van ondernemend Groningen. Een onderneming met een lange historie – mogelijk gemaakt door een constante blik op de toekomst.

Daarom Groningen 133

Tot in de kleinste details verzorgd...

Luigi Borrelli, Ermenegildo Zegna, Raffaele Caruso. Voor kenners van Italiaanse maatpakken zijn dit geen onbekende namen. Ze worden in Groningen verkocht bij Harvie Herenmode, synoniem met eigentijdse exclusiviteit, smaak, elegantie en oog voor detail.

Eigenaar Rudolf Kort nam ruim tien jaar geleden met zijn vrouw de zaak over, waarbij hij bewust koos voor het hogere segment. Daar stelt de cliënt hoge eisen: perfect gesneden pakken met een uitstekende pasvorm, vaak met de hand gemaakt en tot in de kleinste details verzorgd. Niet alleen voor maatpakken en maatshirts is men bij Harvie welkom, ook voor kousen (lange, zoals het hoort), stropdassen, schoenen en accessoires. En zelfs voor zeer exclusieve parfums, zoals Puredistance.

De cliënten van Harvie komen uit heel Nederland. De ontvangst is warm en vriendelijk, in een huiselijke sfeer. Er brandt een openhaardvuur, een mooi glas wijn wordt aangeboden. Er klinkt klassieke muziek. Alle tijd om kennis te nemen van de collectie, met een goed persoonlijk advies. Harvie organiseert regelmatig weekenden waarbij Italiaanse kleermakers naar Groningen komen. Een unieke manier om kennis te ma-

ken met hun ambachtelijke vakmanschap. Rudolf Kort bezoekt natuurlijk ook zelf Italië om steeds op de hoogte te blijven van de laatste ontwikkelingen op modegebied en zijn contacten met de ateliers te verstevigen. Mannen worden steeds modebewuster, willen perfect gekleed voor de dag komen.

Het klassieke Italiaanse maatpak is tijdloos, al dan niet gecombineerd met traditionele of modernere accessoires.

Rudolf Kort weet zijn cliënt perfect te kleden. En nog belangrijker: hij leert hem de juiste etiquette.

Want een pak van Harvie, een das of een shirt, dat moet men weten te dragen. En juist door deze persoonlijke aandacht voor de cliënt heeft deze zaak zo’n prima naam opgebouwd bij die Nederlanders die zich goed durven te kleden.

Daarom Groningen 135

Verstand van voeten!

Musea in Groningen

Torenbeek Schoenen bestaat al sinds ongeveer 1850. De familie had vroeger drie zaken in Groningen. In 1967 nam vader Veenma de zaak over en zijn zoon zit er nu sinds 1990. Het pand aan de A-weg 7 staat er vanaf 1901 en sinds die tijd is de zaak daar ook gevestigd. Het is een gespecialiseerde schoenenzaak, dus niet te vergelijken met een “gewone” schoenenwinkel van een keten. Torenbeek Schoenen is namelijk gespecialiseerd in breedtematen en voeten die correctie nodig hebben. Vandaar dat er ook een podotherapeut en een pedicure aan de zaak verbonden zijn.

De voeten worden altijd eerst opgemeten, want meten is weten, en dan wordt gekeken welke schoenen passend zijn. “De meeste mensen met smalle voeten dragen bijvoorbeeld vaak te kleine schoenen, wat altijd bepaalde klachten geeft” zegt de heer Veenma. Torenbeek Schoenen staat voor modisch comfort. Daar bedoelen we mee, dat we graag schoenen willen verkopen die goed zitten, waar correctiezolen in kunnen en die er gewoon leuk uitzien! Niet elke schoen is dan ook geschikt om correctiezooltjes te kunnen dragen.

“Als mensen blij zijn dat het goed gelukt is en het ziet er ook nog mooi uit, dan heb je plezier van je vak! Het komt wel aan op nauwkeurigheid, vandaar dat we al die breedtematen in huis hebben. Het is een flinke voorraad, maar we zijn nu bijna de enige in het Noorden die de mensen, ook in de toekomst, zo vakkundig kunnen bedienen”.

Het Scheepvaartmuseum

Groningen kent een aantal interessante en unieke musea. Iedereen kent het Groninger Museum, gevestigd in een aansprekend gebouw. Maar het Stripmuseum aan de Westerhaven is eveneens uitzonderlijk. Er is geen ander museum dat Nederlandse striphelden als Oliver B. Bommel, Kuifje, Jan Jans en kinderen, Sjors en Sjimmie, Agent 327 en vele anderen centraal stelt. In het universiteitsmuseum staan mens, natuur en wetenschap centraal.

Het Grafisch museum in een oude school laat steendruk zien, een ambachtelijke boekbinderij en een expositie van grafiek. Het Noordelijkscheepvaartmuseum in de Brugstraat laat alles zien van nautisch Noord Nederland vanaf de middeleeuwen en is gevestigd in twee prachtige oude panden. De Niemeyer tabakscollectie, die er vanaf 1978 huisde, is er helaas niet meer.

136 Daarom Groningen

Tot in de kleinste details Een complete verrassing. Dat is vaak de eerste indruk van mensen die binnenlopen bij de boekhandel van familie Riemer op de hoek van de Turfsingel en de Nieuwe Ebbingestraat aan de rand van de Groningse binnenstad.

In 1992 gingen ze van start aan de Oude Kijk in ’t Jatstraat en in 2007 was de tijd rijp voor een flinke uitbreiding. Dat werd een echte familieklus. Vele handen maken licht werk, maar ondanks het feit dat Jan en Janny Riemer konden beschikken over de inzet van vijf zonen en een dochter was de verbouwing aan de Turfsingel een ingrijpend project. Sinds 2011 is de winkel nog verder uitgebreid met een ingang aan de Nieuwe Ebbingestraat. Het resultaat is prachtig: een grote, gezellige winkel met verschillende niveaus in een mooie klassieke en rustige kleurstelling.

Boekhandel Riemer heeft een zeer breed assortiment. Boeken in alle genres, CD’s, e-books en DVD’s.

Thrillers, romans, literatuur, reisboeken, muziekboeken, (educatieve) kinderboeken en kookboeken. Daarnaast is er een zeer ruime keuze uit bordspellen, puzzels, educatieve spelletjes voor kinderen, wenskaarten

en schrijf- en cadeauartikelen. Naast dit complete en gevarieerde aanbod specialiseert Boekhandel Riemer zich in een uitgebreide en actuele collectie boeken op theologisch gebied. ’s Avonds zijn er in de winkel regelmatig lezingen, miniconcerten, thema-avonden en cursussen, bijvoorbeeld een cursus schrijven. Een breed publiek uit heel Noord-Nederland ontmoet elkaar hier op een ongedwongen en gezellige manier.

De brasserie zorgt voor de inwendige mens. Een vers kopje koffie, een appeltaart of een lekkere lunch.

Neem gerust de kinderen mee. Die kunnen lekker spelen in de kinderboekenhoek met de blauwe Trabant en het kleine winkeldeurtje. Boekhandel Riemer heeft een heel eigen karakter en neemt een unieke plaats in binnen het Groningse winkelaanbod.

Daarom Groningen 137

De winkel van de toekomst Is het de winkel van de toekomst? Een mooie, compacte showroom met daarachter een webshop? ZO living laat zien hoe aantrekkelijk dat kan zijn. In deze mooie zaak aan de Steentilstraat zijn fraaie, strak vormgegeven (TV)kasten, meubelen en haarden te bewonderen. De sfeerhaarden van het Nederlandse merk Safretti zijn een groot succes, geen gezeur meer met schoorstenen en afvoer, gewoon aansluiten en klaar. Stijlvol en een heel mooie optie voor de flatbewoner met een trendy interieur, maar ook wonderwel in te passen in een klassiekere setting.

Dat geldt misschien nog meer voor de schitterende kasten. Wandkasten, modulair in te delen, naar wens in hoogglanslak gepolijst, zijdeglans of structuurlak mat, in bijna 200 verschillende kleuren, al dan niet met geïntegreerde haard. TV-audiomeubelen, roomdividers en dressoirs, in een vergelijkbaar aantal uitvoeringen. Een prachtzaak en een aanwinst voor de stad. De westerling weet ZO living al goed te vinden.

Stijlbewuste Groningers komen vanzelf wel.

Lunchen en loungen aan het Zuiderdiep Eigenaar Johan Roorda van ZO living heeft goede ideeën, die inspelen op wat de mensen willen. Johan Roorda startte een nieuwe en succesvolle zaak aan het Zuiderdiep. Daar kan de bezoeker genieten van de bijzondere koffie- en theesoorten van Simon Lévelt, begeleid door brood en gebak van echte Groninger bakkers. Tegenwoordig biedt Harrodz eerlijk en lekker eten aan. Verse en biologische groenten en vlees maken een diner bij Harrodz tot een feest.

Voor een lekker ambachtelijk broodje van de beste ingrediënten, vers gebak van om de hoek, een heerlijke lunch, tapas en andere verwennerij is iedereen van harte welkom aan het Zuiderdiep. Italië is de inspiratiebron voor Harrodz, met een passie voor de eerlijke keuken. Maar ook de appeltaart van Oma Annie, de chocoladetaart of de lemoncake zijn onovertroffen.

138 Daarom Groningen

Sfeervolle wijn In een gracieus pand in de Oude Boteringestraat is Jos Beeres Wijnkoperij Groningen gevestigd. De winkel vindt zijn oorsprong reeds in 1879 en is in september 2010 voor de tweede keer tot Wijnspeciaalzaak met het beste assortiment gehuldigd bij de presentatie van de nieuwe Wijnalmanak. De deur staat voor elke klant open en een ieder kan rekenen op een staaltje hoffelijke aandacht. Eenmaal over de drempel valt het oog meteen op het uitgebreide assortiment dat de wijnkoperij herbergt. Er worden 1100 wijnsoorten verkocht, variërend in prijs en smaak. Er is een exclusieve wijn als Bâtard Montrachet te vinden (vanaf 200 euro), maar ook een prima huiswijn van net boven de 5 euro. Zo is er voor ieder wat wils. De uitstraling van het pand is, zowel van buiten als van binnen, uniek te noemen. Het straalt warmte en sfeer uit en je waant je in een heel andere wereld.

De wijnkoperij richt zich zeker niet alleen op het hogere segment, maar heeft in de klantenportefeuille zowel particulieren, horeca als business to business. Directeur Wietze Snaak is in 1997 begonnen als winkelbediende en staat vandaag de dag aan het roer van Jos Beeres Wijnkoperij, samen met zijn vrouw Anouschka Snaak – van der Wal. Het echtpaar woont op Terschelling, waar ook een vestiging van de winkel gerund wordt.

Meedenken met de klant en servicegerichtheid staan hoog in het vaandel in de zaak. Ook de werknemers vormen een belangrijke schakel in het geheel. De wijnkoperij heeft natuurlijk veel kennis over wijnen

en heeft dan ook een website per wijnhuis ontwikkeld. Hier is alle informatie terug te vinden voor de liefhebber. Door de toenemende online bestellingen is er door de mensen van Jos Beeres op de eigen website ook een filmpje terug te vinden met extra uitleg. Nieuwsgierig? Goede wijn behoeft geen krans.

Daarom Groningen 139

Comfortabel wonen

Complete Woninginrichting. Geen zaak van de allernieuwste trends, maar wel een winkel waar goede service een doodgewone zaak is. In een wereld waar Ikea en aanverwante bedrijven de mensen naar huis sturen met een bouwpakket, biedt Nijland een alternatief dat sterk wordt gewaardeerd, vooral bij de senioren.

Nijland heeft een mooi assortiment van meubels, woningtextiel (raamdecoratie, vloerbedekking) en bedden. Eigenaar Hans Nijland (geen familie) heeft in de loop der jaren veel zien veranderen. Nijland Woninginrichting richt zich op de oudere doelgroep, die is gesteld op gemak, goede dienstverlening en een mooi stijlvol product, dat desgewenst ook aan huis of in de serviceflat wordt geleverd. Kundigheid en ervaring zijn vanouds pijlers van het bedrijf. Men is dealer van het Deense merk Farstrup en de merken Recor en Easyfit zitcomfort. Want het gemak dient de mens, zullen we maar zeggen.

Een heel gezellige buurt die dicht tegen de binnenstad aan ligt, is de Badstratenbuurt. Er is veel veranderd, veel afgebroken, ook zijn veel winkels verdwenen. Maar er is één zaak die de jaren trotseert en prominent aanwezig is, op de hoek van de Eeldersingel en de Paterswoldseweg: Nijland & Zn

140 Daarom Groningen

Van Vroomshoop en Norma levert Nijland de bekende comfortabele slaapkamers en matrassen, terwijl men ook de dekbedden van Texeler Polydaun veel verkoopt. De noorderling is over het algemeen kwaliteitsbewust. Voor een belangrijke aanschaf die men niet zo vaak doet, is vaak de prijsvechter geen optie.

Immers, de service van een zaak als Nijland is een steeds zeldzamer wordend fenomeen. In onze vergrijzende samenleving is die echter van doorslaggevend belang.

Dat wil niet zeggen dat Nijland niet met zijn tijd meegaat. Een goed ingerichte website biedt op toegankelijke wijze een mooi overzicht van wat men allemaal te bieden heeft. Daarnaast heeft de winkel voor zowel Marmoleum als Luxaflex een shop-in shop, dat betekent dat zij voor deze merken volledig uitgerust zijn. Een no-nonsense winkel, die precies biedt wat de cliëntèle verwacht.

Groninger specialiteiten: Knols Koek, iets aparts In 1923 nam grootvader Egge Knol een bakkerij over aan het Zuiderdiep en ging brood, banket en koek verkopen. Er werden wat pandjes bijgekocht en zoon Durandus kwam in de zaak die voortaan E.Knol & Zn heette. In 1957 werd het allemaal wat te krap en verhuisde het bedrijf naar het Hoendiep in een pand, waar altijd een wasserij had gezeten. In 1970 kwamen de broodfabrieken op, de kleine bakkerszaken verdwenen en er werd besloten alleen nog koek te maken. Dat ging goed en men leverde aan speciaalzaken, de markt en via een bode aan de rest van het land.

In 1982 kwam Edwin in de zaak. De derde generatie Knol. Het beleid werd voortgezet maar nu werd ook geleverd aan supermarkten in heel Groningen en een beetje verder. Ook de marktkooplui zijn nog steeds afnemers van de koeken. Wat vroeger de bakkerij aan het Zuiderdiep, was is nu de eigen winkel waar het hele assortiment wordt verkocht.

Gelukkig gaat het bedrijf weer terug naar het Hoendiep. Er is toch wel veel geschiedenis daar.

Naast reguliere koeken maken ze ook geschenkverpakkingen of speciale koeken. Uiteraard volgens geheim recept. De ingrediënten zijn bekend maar de juiste verhouding is iets van de familie.

Er worden vandaag de dag zo’n 11 soorten koek gemaakt volgens nog steeds hetzelfde recept als van grootvader Egge. Het gaat nog steeds heel ambachtelijk. De koeken worden met de hand door bijvoorbeeld de noten gerold en aangelegd. Alleen met een stukje koekdeeg aan de kant (wat later kantkoek wordt) en dan 70 minuten de oven in. Er wordt geen voorraad gehouden, dus vrijdagmiddag is de koek écht op. Knol’s koek is echt iets aparts en hoort bij de stad. Toen het pand aan het Hoendiep afbrandde, waren er ook hartverwarmende reacties, want Knol is een beetje van iedereen. Dat bewijst ook het groen witte logo met de Martinitoren.

Knol’s koek hoort bij Groningen, het is heerlijk en nog gezond ook, want er zit bijna geen vet in en alles wordt gemaakt met alleen maar natuurlijke producten. De vijf bakkers zorgen voor dagelijks verse koek, een koekje van eigen deeg dus.

Daarom Groningen 141

Van regionaal naar internationaal

Er gaan meer dan 14 miljoen potjes mosterd per jaar de deur uit. Dat is elke 3 seconden één. Mosterd vindt zijn afzet via bijna alle supermarkten in Nederland, maar ook in heel veel andere landen. Op alle continenten kun je tegenwoordig De Marne mosterd tegenkomen.

In 1895 begon het allemaal in Kloosterburen. De heren Hegge (landbouwer), Leima (burgemeester) en Wiersum (onderwijzer) startten De Marne mosterdfabriek. Leima wilde als burgemeester activiteit in zijn gemeente en Wiersum wilde werk voor zijn leerlingen. De kwaliteit was goed evenals de prijs en in 1926 werd verhuisd naar Groningen.

Mosterd is al heel oud. De Chinezen kenden mosterdzaad al in 3000 voor Christus. De Marne gebruikt drie soorten zaad. Geel dat pittig is, bruin dat extra pittig is en oriëntaals dat heel krachtig is. De mosterd die we kopen is meestal een mix van deze drie soorten. Vroeger werd mosterdzaad in Nederland geteeld maar nu is het op een paar plekjes in het Noorden na verdwenen. Het zaad komt nu uit Canada en het voormalige Oostblok.

Geleidelijk werd heel Nederland voorzien van mosterd in de bekende bierglazen. In 1990 kreeg het bedrijf het predicaat hofleverancier. Het laatste wapenfeit speelde in 2001 toen Gulpener mosterd werd overgenomen.

Nu is De Marne de grootste mosterdproducent van Nederland en draait op volle toeren 24 uur per dag.

142 Daarom Groningen

Ook met de soort azijn kun je de smaak van mosterd veranderen. Er zit geen kleurstof in de mosterd en het helpt vet voedsel makkelijker te verteren. Daarom eten we het zo graag bij bitterballen of een blokje kaas.

Het bevat etherische oliën en zo is het niet alleen lekker, maar ook gezond.

Omdat mosterdzaad voor 30% uit olie bestaat werd er vroeger ook wel zeep of lampolie van gemaakt.

Ook voor ontgeuren van flessen en potjes en als conserveringsmiddel worden mosterdzaadjes gebruikt.

Pythagoras (u weet wel van die stelling) dacht zelfs dat het een medicijn was en dat het eten van mosterd je geheugen vergrootte.

Wat Holland Hoog Houdt Augustus 1888 begon het allemaal in een keldertje in de Oosterstraat. Daar werden voornamelijk likeuren gemaakt door Hooghoudt. Via de Nieuwe Ebbingestraat verhuisde het bedrijf in 1985 naar het huidige moderne pand aan de Hooghoudtstraat in Euvelgunne. Met een echt Hoogholtje voor de deur. De vierde generatie Hooghoudt is nog steeds actief aan het bedrijf verbonden, nu in de rol van commissaris. Ook worden er nog steeds vele likeuren gemaakt, maar de grote nationale bekendheid dankt het bedrijf toch aan de beroemde jonge dubbele graanjenever. Hooghoudt was de eerste die op landelijke televisie reclame ging maken, in 1960 om precies te zijn. Daarmee zette Hooghoudt het product landelijk neer als ambachtelijk met een hoog kwaliteits- en smaakniveau en vooral: “ut Grunn”. Daarmee werd het een beetje van alle Groningers, die best wel trots zijn op dit product.

In 1988 kreeg het bedrijf voor haar 100-jarig bestaan het predicaat hofleverancier en alle medewerkers van Hooghoudt proberen dat nog elke dag waar te maken. Hooghoudt is groot geworden door altijd goed naar de klant te luisteren en haar producten aan te passen aan de smaak die op dat moment wordt gevraagd zonder authenticiteit, ambacht en kwaliteit uit het oog te verliezen. Hooghoudt is een modern bedrijf dat al vanaf zijn prille begin uitstekend in staat is geweest continu in te spelen op de actuele trends in de markt. Marktonderzoek, smaakpanels, smaakdeskundigen en laboranten worden continu ingezet om

nieuwe smaken en toepassingen te ontwikkelen.

Zo is Hooghoudt anno 2011 nog steeds trendsettend in de markt voor alcoholische dranken.

Door een goede samenwerking tussen de verschillende disciplines binnen het bedrijf is Hooghoudt in staat om flexibel in te spelen op de wensen van afnemers. Dat kunnen supermarkten zijn, maar ook slijters en horeca zaken. Elke groep heeft zo zijn eigen wensen en het fijnmazige distributienet zorgt er voor dat iedere afnemer op tijd zijn producten krijgt. En die zorgen er op hun beurt weer voor dat tegenwoordig praktisch overal wel ergens genoten kan worden van de heerlijke producten van Hooghoudt. Daarnaast is het natuurlijk ook mogelijk om zelf een kijkje te komen nemen in de distilleerderij tijdens één van de vele rondleidingen die Hooghoudt wekelijks geeft.

Kwaliteit en klantgerichtheid gecombineerd met een stevige dosis eigenheid zijn de kernbegrippen die staan voor het bedrijf. De Groningse nuchterheid en de betrokkenheid van de medewerkers zorgen voor kwaliteitsproducten die al bijna 125 jaar hun weg vinden naar heel Nederland en ver daarbuiten. Kortom: een Gronings bedrijf om trots op te zijn!

Daarom Groningen 143

Speciaal allemaal De Groningse Stadsbrouwerij bestaat al een aantal jaren. Onder leiding van Jaap van der Weide wordt een groot aantal speciaalbieren gebrouwen. De bekendste zijn Grunn bier en Kruisheren bier.

Grunn wordt geleverd in wel 8 verschillende soorten en is een typisch Gronings biertje. Jaap legt uit dat het geen makkelijke tijden zijn. Want de grote bierbrouwers hebben ook de Speciaalbieren ontdekt omdat hier een hogere marge wordt gemaakt en dit een groeisegment is. De Groningse Stadsbrouwerij richt zich naast de Horeca steeds meer op Slijterij en Retail. De verschillende BierKa-

144 Daarom Groningen

dodozen zijn of regionaal of thematisch georiënteerd en worden via verschillende groothandels door heel Nederland heen gedistribueerd. De introductie van verschillende six-packs zorgt ervoor dat de opname in de supermarkt ook tot de mogelijkheden gaat behoren.

Het aantal cafés dat met Grunn en Kruisherenbier werkt neemt sinds 2010 erg toe. Niet alleen het Speciaalbier maar ook het Grunn Pilsner valt steeds meer in de smaak. Sinds een paar jaar is het segment Speciaalbier nu ook in het noorden groeiend, en neemt het aantal cafés met méér dan zes speciaalbieren van de tap enorm toe. Een mooie kans voor de Stadsbrouwerij. Daarnaast worden er nog meer niches opgezocht zoals kerstpakketten en cadeaupakketten. Dat laatste leidt tot een enorme piek met Vaderdag, met Sinterklaas, Kerst en Oud en Nieuw. Dan wil iedereen wat anders en zeker in Stad: ieder zijn “eigen” biertje.

Maar ook de kerstpakketten lopen lekker. Dat komt doordat je het biertje kunt krijgen zoals je wilt. Met elk etiket dat je wilt of in een andere flesvorm, alles is mogelijk. Het is alleen mogelijk om te proeven in “besloten gelegenheden”. Dus het kan wel bij Makro, Sligro, Hanos of Deli XL, maar niet bij een gewone slijter of supermarkt helaas. Toch is het meer dan de moeite waard, want de schrijver kan uit eigen ervaring zeggen dat “een Grunntje er lekker in glijdt”.

Van alle markten thuis Groningen is een echte marktstad. En dat al heel lang. Want in het centrum van de stad is al generaties lang de warenmarkt. Elke zaterdag zorgt dat voor veel volk op de Grote markt en Vismarkt. Maar er zijn veel meer markten. Hoogkerk heeft elke donderdag van 13.00 tot 18.00 uur een gezellige markt. Evenals Vinkhuizen overigens. Leeuwenborg heeft hetzelfde op woensdagmiddag. Het Overwinningsplein is ook op woensdag maar dan de hele dag. Paddepoel houdt het die dag alleen ‘s ochtends. We kunnen overal terecht.

Maar er zijn ook bijzondere markten. De boekenmarkt, uiteraard de bekende bloemenmarkt en nog veel meer wisselende markten. Zo’n markt geeft veel gezelligheid, want iedereen is op zoek naar koopjes of spulletjes die je ergens anders niet kunt krijgen. Of gewoon een bos bloemen, vers van de veiling. Kramen genoeg met de fleurigste flowers, die je heel blij kunnen maken. Of u wilt heel speciale olijven of een heel bijzonder kaasje? Of die aparte honing die nergens anders te krijgen is. Of gewoon verse vis. Nou ja gewoon, juist ook heel ongewone vis. Waar? Op de Vismarkt natuurlijk. Het heet niet voor niks zo!

Veel Groningers maken er een gewoonte van om even een marktje te doen. Of het nou in een wijk is of in het centrum maakt niet uit. Het is allemaal gezellig en die “marketeers” staan er altijd. In regen of sneeuw. In tropische hitte of intense kou. En ze blijven vrolijk hun waar aanprijzen. Altijd een vriendelijk woord en heel veel kennis van hun waar, die ze maar wat graag gratis met u willen delen.

De markt is ook een magneet voor de omliggende plaatsen. Want die gezelligheid en al die mensen zorgen voor een unieke sfeer. Of het nou een buurtmarkt is of een centrummarkt.

Weekmarkt aan de Vismarkt

Daarom Groningen 145

Dirk Nijdam

Rubriek Mijn Groningen

De leukste provinciestad van Nederland....

Dat vindt Dirk Nijdam van Groningen.

Hij is directeur van Marketing Groningen, de organisatie die in 2003 is opgericht om pro-actief te zorgen voor een toeristisch profiel. Meer bezoekers dus, die meer uitgeven. Maar al snel bleek dat het eigenlijk alleen goed werkt als je een integraal profiel hebt. Cultuur, onderwijs en economie kun je niet los zien van de toeristische marketing.

Dirk vindt dat je Groningen niet moet vergelijken met steden als Amsterdam of Rotterdam, maar met andere provinciesteden, met een vergelijkbare omvang en positie.

En dan is Groningen echt uniek. Door de ligging bijvoorbeeld. Er is in de buurt niet echt veel concurrentie en dus zijn er relatief veel voorzieningen.

Maar ook door de 42.000 studenten die de stad dynamisch maken. Zij hebben wat meer tijd, doen veel, geven geld uit en zorgen voor gezelligheid. Zo zijn er meer dan 160 cafés en disco’s en dat geeft een heel aparte sfeer. Daardoor wil je ook graag in Groningen studeren.

Groningen is ook een mooie stad volgens Dirk. Dat komt door het compacte karakter maar ook door de samenhang van mooie oude en verrassende nieuwe gebouwen. “Het is soms wat eigenzinnig, maar dat is net de Groninger Twist die het bijzonder maakt. Je bent als stad toch wat afhankelijk van het lef en het initiatief van

146 Daarom Groningen

bestuurders en investeerders. Hoe meer je naar de massa luistert hoe meer gemiddeld het wordt. Dus ik hoop dat ze ook in de toekomst apart en vernieuwend willen blijven” Het komt uit zijn hart, want als je niets doet gaat de rest wel door. Neem een stad als Enschede. Daar gebeurt ook veel. Nu is dat door de ligging geen concurrent maar Assen, Zwolle en noem maar op, gaan ook door. Bijvoorbeeld gratis parkeren, winkelvoorzieningen, initiatieven. Je moet er hard voor werken, het is nooit af. Altijd alert blijven.

De schaal van Groningen maakt het ook bijzonder. Het is groot genoeg om een weekend naar toe te gaan, maar compact genoeg om het te belopen. “Want vergis je niet, de stad heeft een heel groot autoluw gebied. Dat is echt heel bijzonder en nodigt uit om te wandelen of te fietsen. Rondom het centrum kun je prima de auto kwijt”. Toeristen vinden het ook een relaxte stad. Prima bediening overal en letterlijk echt een “city that never sleeps”, vanwege het ontbreken van een sluitingsuur, zoals een journalist van de New York Times schreef. En hij kwam uit de stad die daardoor bezongen wordt! Maar er is ook een keerzijde uiteraard. En dat is dat de economische motor wat eenzijdiger is. Er zijn maar een paar grote bedrijven met een hoofdkantoor in Groningen en juist veel nevenvestigingen. Jammer, want er zijn arbeidskrachten genoeg en van hoge kwaliteit en mentaliteit. Gelukkig heeft Groningen wel een enorme potentie op het gebied van de kennisindustrie en energie.

“Groningen,

een ‘city that never sleeps’”

Een kleine Grote markt. Als Dirk wat zou willen veranderen dan zijn dat twee zaken. In de eerste plaats de Grote markt aanpakken. Zowel de Oostwand als de Noordwand verdienen een oppepper. Het plein zelf mag ook wel wat worden. Denk aan beplanting en bijvoorbeeld een fontein. Het hoort een plek te zijn waar je het liefste bent. Het loopt nu achter bij andere ontwikkelingen in de stad want het is saai en sfeerloos, juist in tegenstelling tot andere pleinen in de stad. Geen bijzonder strak tekentafel plein, maar een warm plein vol sfeer, waar mensen graag vertoeven. En als we dan toch bezig zijn, zou ik er voor zijn om het marktwezen structureel een nieuwe, goede plek te bieden. Nu moeten ze elke keer wijken als er een evenement is en dat doet hun geen recht. Ze verdienen een vaste plek waar ze altijd kunnen staan, wat er ook gebeurt. Wellicht dat ze permanent terecht kunnen op het Kwinkeplein of straks op het nieuwe Damsterdiep. Dan kan de autoluwe Steentilstraat misschien net zo leuk worden als de Folkingestraat. Zelf vindt hij de Oosterhaven nog steeds een van de mooiste en meest onderschatte plekjes van de stad. Hij heeft als geboren Fries (Sneek) ook iets met bootjes. Stel je voor dat je daar aan de kade een mooie brasserie krijgt, een soort Kaap Hoorn, en wat leuke cafés, dat zou geweldig zijn. Het is ook uniek dat je tot vlak bij het centrum kunt varen en aanleggen.

Tenslotte wijst Dirk er nog op dat Marketing Groningen ook bedoeld is om versnippering tegen te gaan.

Dat het in zekere mate gelukt is, blijkt ook uit tal van erkenningen: beste fietsstad, beste binnenstad, gezelligste studentenstad, duurzame stad, fair trade stad en ga zo maar door. Dat alles onder de paraplu van “Er gaat niets boven Groningen”. Dat is natuurlijk zeker niet alleen de verdienste van Marketing Groningen, maar ook van vele andere partijen, maar het geeft wel aan dat de focus in de stad sterk verbeterd is. Dat is best een prestatie als je weet dat bestuurders logischerwijs bezig zijn met hun portefeuille. Maar je moet vanuit de consument redeneren, anders wordt het niets. Gelukkig wordt dat ook vaak ingezien en kunnen we samen een sterke vuist maken.

Daarom Groningen 147

h5 Sport en groenvoorziening

Intro Als je aan sport in Groningen denkt komen er meteen twee namen naar boven: de FC en Donar. Oftewel het eredivisie elftal FC Groningen, dat in de Euroborg zijn thuis heeft en basketbalclub de Gasterra Flames die vanuit MartiniPlaza Nederland bestormt.

Hoewel iedereen deze namen kent en met trots meeleeft, is er nog veel meer op sportgebied om trots op te zijn. Zoals het volleybal met Lycurgus als hoogdraver. Of korfbal met Nic dat ook landelijk sterk speelt.

En er zijn sporten die wat minder bekend zijn maar waar ook aansprekende resultaten worden behaald. Zoals met golf. Zowel dames als heren ĂŠĂŠn van de NoordNederlandse spelen in de hoogste klasse.

Er zijn maar liefst drie roeiverenigingen die scoren. De 4 mijl van Groningen trekt 20.000 lopers die van Haren naar de Grote Markt lopen. Maar er is ook een bloeiende schaakvereniging, er wordt op meer dan 10 tafels tegelijk gebiljart in de Harmonie, er zijn open en overdekte zwembaden, er is de schaatstempel Kardinge en daar vlakbij kun je karten en klimmen en pitch en putt golf spelen.

En er is nog zoveel meer. Iedereen van jong tot oud en van stram tot sportief kan de sportclub vinden die bij hem past.

NK Sprint Kardinge, Marrit Leenstra

148 Daarom Groningen

Daarom Groningen 149

Veelzijdig sportaccommodatie-aanbod De Werkmaatschappij Sport en Recreatie (WSR) van de gemeente valt onder de dienst OCSW (onderwijs, cultuur sport en welzijn) en beheert en exploiteert bijna alle sportaccommodaties. De WSR heeft als doel om mensen in beweging en aan het sporten te krijgen.

Mensen kunnen gebruik maken van de volgende sportaccommodaties: - 2 ijsbanen, namelijk een ijshal en de 400 meter baan in Kardinge, - 4 zwembaden: Sportcentrum Kardinge, Openluchtbad De Papiermolen en de wijkbaden de Parrel in Paddepoel en het Helperzwembad in Helpman, - 18 sportparken met voetbalvelden, hockeyvelden, atletiekbaan etc - 8 sporthallen, verspreid over de stad - 25 gymzalen vaak vlakbij of in een school - 10 openbare tennisbanen - 2 recreatiegebieden (Ruskeveen bij Hoogkerk en Kardinge) - 1 draf- en evenementencentrum in het Stadspark

Daarnaast verhuurt de WSR de sportaccommodaties voor de gemeente Ten Boer, waarmee wordt samengewerkt. Behalve de sportaccommodaties verzorgt de WSR ook instructie en les zoals: schaatsles, zwemles, duikles, aquajogging en meer. Bij elkaar werken er ongeveer 100 mensen bij de WSR. Daarnaast worden veel gespecialiseerde bedrijven ingeschakeld voor onderhoud.

Veel sportaccommodaties bieden ook arrangementen aan. Dat kan ook in samenwerking met andere partijen. Denk in recreatiegebied Kardinge bijvoorbeeld aan een combinatie van curling, klimmen, golfen en zwemmen. Voor bedrijven zijn er speciale arrangementen, gericht op gezondheidsbevordering van de medewerkers en het tegengaan van ziekteverzuim.

De sportfaciliteiten zijn gelijkelijk verspreid over de stad. Zo heeft bijna elke wijk wel een sporthal, vernoemd naar de wijk. De gymzalen zijn vaak verbonden aan scholen en dragen de naam van de straat.

Naast recreatieve bezoekers van al die faciliteiten zijn er uiteraard ook veel sportverenigingen die gebruik maken van alle mogelijkheden. Evenals scholen weten ze de weg naar de sportaccommodaties goed te vinden.

De gymzalen en sporthallen zijn vooral voor Stadjers. Maar de ijsbaan in Kardinge trekt bezoekers die zelfs tot uit Duitsland komen. Er worden ook geregeld nationale kampioenschappen gehouden. Ook de recreatieve zwembaden trekken bezoekers van buiten de stad.

150 Daarom Groningen

GLTB De avondzon schijnt over de stad. Het voorjaar is ingetreden en de temperatuur is aangenaam. Het verkeer lijkt te zijn verdwenen en de stilte is welhaast tastbaar aanwezig. Een merel zingt. Twee fietsers naderen. Druk pratend rijden zij met sporttassen op hun rug over de Savornin Lohmanlaan. Een brede straat gelegen in de wijk Helpman. Ter hoogte van een lommerrijke parkeerplaats slaan zij af naar hun bestemming. Tennispark Vorenkamp. Verscholen tussen de uit de jaren `30 daterende huizen en omgeven door oude hoge bomen liggen hier 21 klassieke gravelbanen, die ook deze avond druk bespeeld worden.

Op het terras wordt nagepraat. De dag wordt doorgenomen en er wordt wat gedronken. Er klinkt gelach.

Enkele toeschouwers volgen aandachtig de verrichtingen van de spelers op baan 18. De beslissende set is vergevorderd. Op belendende banen trachten trainers beginnende spelers de geheimen van de forehand en backhand bij te brengen. Met vermoeide gezichten verlaten spelers de baan. Hoewel de zon nu al geruime tijd achter de huizen is verdwenen, nemen andere spelers hun plaatsen in. De verlichting gaat aan.

Het is ook deze avond weer plezierig op het park. Op de banen en om de banen, bij tennisvereniging GLTB.

Stadspark Open Een heuse golfbaan voor ÊÊn dag? Ja het kan. In navolging van het Vondelpark heeft ook Groningen zijn eendaagse golftoernooi in het Stadspark. De opbrengst komt ten goede aan zaken die het Stadspark verfraaien. Dankzij een groot aantal zakelijke sponsoren en veel vrijwilligers ligt er nu al voor het derde jaar een lastige 18 holes golfbaan. Er zijn gratis clinics voor beginners en er is van alles te doen. Je kunt gratis terecht op de driving range of leren putten onder leiding van heuse pro’s, zoals ze leraren bij het golf noemen.

Michiel van der Vaart van Jol golf design maakt van de grootste eendags golfbaan in Europa een echte uitdaging voor de golfers.

Daarom Groningen 151

Een supersportstad Groningers mogen het graag van de hoogste trans van de (Martini)toren blazen, ze wonen in de metropool van het Noorden. Het geeft aan hoe trots de stadjers , zoals de inwoners van Groningen zichzelf noemen, zijn op hun Groningen. Die trots is voor een groot deel te danken aan een rijke, kleurrijke en opwindende sporthistorie die in Groningen ligt opgeslagen.

Want sinds de sport zijn intrede heeft gedaan in ons maatschappelijke leven, zo rond het breukvlak van de negentiende en twintigste eeuw, eiste Groningen meteen een voortrekkersrol op. En die is tot en met de dag van vandaag eigenlijk in tact gebleven.

Een bloemlezing van spraakmakende evenementen die zich binnen de poorten van Gruno’s Veste hebben afgespeeld. Het begon met de wereldkampioenschappen schaatsen in 1905. Een ode aan Jaap Eden, een van de allergrootste sporters die Nederland heeft voortgebracht. De meervoudige wereldkampioen schaatsen en wielrennen zag in 1873 het levenslicht in Groningen. Coen de Koning werd er gekroond als zijn opvolger.

Max Euwe deed Groningen in 1935 aan, tijdens zijn succesvolle jacht op de wereldtitel schaken.

In het vermaarde hotel-restaurant Frigge was het likkebaarden voor de schaakliefhebbers toen Euwe er met zijn Russische rivaal Aljechin was neergestreken voor de door ons land ‘reizende tweekamp’. Sindsdien is Groningen altijd een schaakstad gebleven en waren er mondiale grootheden als Smyslov, Botwinnik, Najdorf, Timman en Karpov te bewonderen.

Ook alle vooroorlogse wielervedetten, zoals de sprinter Piet Moeskops, Jan ‘kanonbal’ Pijnenburg en stayer Piet Dickentman, vertoonden hun kunsten in Groningen, op een houten velodrôme aan Gasterra Flames

152 Daarom Groningen

Volleybal vereniging Lycurgus

IJshockeyclub de Grizzlies

Korfbal vereniging Nic

de Paterswoldse weg. Ook staat Groningen als een van de (weinige) zesdaagsesteden ter wereld op de kaart en behoort het tot de plaatsen die het vaakst zijn aangedaan door de Ronde van Nederland. Maar dé klapper van Groningen Wielerstad was toch wel de komst van de Giro d’Italia in 2002 naar Groningen. Dat plan werd in Nederland met ongeloof ontvangen, maar toen de eigenzinnige Groningers dit kunstje na zes jaar lobbyen toch écht hadden geflikt, was er volop bewondering. Nog nooit had het startschot voor de Italiaanse wielerronde zo ver buitenshuis geklonken.

en kegelen staan op het Groninger sportmenu. Als er ergens voor elk wat wils is op sportgebied, is het wel in Groningen.

’s Werelds allerbeste biljarters vertoonden zich eveneens in Groningen, waar de Belgische matadoren René Vingerhoedt (Europees kampioen bandstoten) en Raymond Ceulemans (WK driebanden 1971) het groene laken betoverden met oogstrelend spel.

In het inmiddels gesloopte Oosterparkstadion straalden tal van voetbalsterren. Was het niet in competitieverband, dan wel tijdens historische, doordeweekse lichtwedstrijden. De Braziliaanse wondervoetballer Pele, de Engelse dribbelkunstenaar Stanley Matthews en de legendarische Russische keeper Lev Yashin hebben Groningen aangedaan. Ook draflegendes als Quicksilver S, en Theo Messidor schitterden in de Martinistad. Net als Prins Bernhard, die traditioneel Groningen bezocht om in het drafparadijs in het Stadpark een Gouden Zweep uit te reiken.

Het zegt veel over het aangename sportklimaat dat sinds jaar en dag in Groningen heerst. Zeer divers ook. Geen sport of hij wordt in de hoofdstad van Noord-Nederland beoefend. Niet alleen alledaagse disciplines als voetbal, hockey, judo en atletiek, maar ook frisbee, bridge, curling, cricket, kanopolo, snooker

Met dank ook aan de studenten, die door de jaren heen een substantiële bijdrage hebben geleverd aan de ontwikkeling van de bruisende sportstad Groningen. Een van die bruistabletten luistert naar de naam Donar, de basketbaltrots van de stad.

Deze club, in 1951 ontsproten in de kringen van corpsclub Vindicat, is er debet aan dat Groningen anno 2010 als dé basketbalstad van Nederland staat aangeschreven.

Een andere sport waarmee Groningen scoort, is volleybal. Met Lycurgus als primus inter pares.

Maar Groningen staat ook voor korfbal van de beste soort. De vaandeldrager in dezen heet Nic. en is vernoemd naar de grondlegger van het gemengde spel van man en vrouw, de onderwijzer Nico Broekhuizen. Nic. is eenmalig kampioen van Nederland Daarom Groningen 153

op het veld. Een identieke erelijst heeft de kwakkelende ijshockeyclub GIJS(1986), in haar gloriejaren ook altijd een attractie van formaat.

Het handbal is zelfs in Groningen ‘uitgevonden’.

Nou, geïmporteerd is een beter woord. Want Groninger gymleraren hebben deze sport in de jaren twintig van de twintigste eeuw meegenomen uit Duitsland en voor de introductie in Nederland gezorgd. Met als gevolg dat de Martinistad jarenlang te boek stond als een handbalbolwerk. In de jaren vijftig werd er zelfs vier keer per week ge(zaal)handbald. In het weekeinde door de reguliere handbalclubs, in de week voor de destijds zeer populaire bedrijvencompetitie. Dat was zelfs een publiekstrekker van formaat.

Handbal heeft echter in Groningen de publieksslag met basketbal verloren. Dat gebeurde in de jaren zeventig van de vorige eeuw. Waar roemrijke handbalclubs als Olympia, Vlugheid en Kracht, de eerste officieuze landskampioen, en Voorwaarts in de vergetelheid raakten en zelfs ter ziele zijn gegaan, is Donar, zoals de club in de volksmond wordt genoemd (de club speelt sinds 1908 onder de sponsornaam Gasterra Flames), een ware publieksattractie. MartiniPlaza wordt bij thuiswedstrijden van de Flames die ertoe doen, door minimaal 3000 toeschouwers bezocht. Nergens in Nederland wordt basketbal beter bekeken en zelfs veel Europese clubs van niveau halen de publieksmoyennes van Donar niet. De club heeft inmiddels drie landstitels op haar palmares bijgeschreven: 1982, 2004 en 2010.

Trouwens, ook hardlopers zijn in Groningen graag gezien. De Vier Mijl van Groningen, een loop van Haren naar hartje Stad, brengt jaarlijks tienduizenden mensen op de been. Deelnemers, toeschouwers en hotemetoten, iedereen wil dan gezien worden.

Maar, net als in eigenlijk alle steden, staat ook in Groningen voetbal met afstand op nummer één.

FC Groningen, voortgekomen uit GVAV, is het onFC Groningen

betwiste boegbeeld van de Groninger sport. Voor de oorlog was dat nog Be Quick, dat zelfs nog staat genoteerd op de exclusieve lijst der landskampioenen. De Good Old verrichtte dat huzarenstukje, goed voor eeuwige roem, in 1920.

Met de invoering van het profvoetbal in 1954 verloor Be Quick haar status van beste club van Groningen. De honneurs werden overgenomen door GVAV, dat, op voorspraak van de gemeente, door financiële perikelen overging in het breder gedragen FC Groningen. Die visie bleek juist. FC Groningen mag zich verheugen in een grote populariteit. Niet alleen in de stad, maar vooral ook in het ommeland. De amusementswaarde van de club werd nog groter toen in 2006 het Oosterpark werd ingeruild voor de eigentijdse Euroborg, ook wel De Groene Kathedraal genoemd. In dit bastion is FC Groningen, steevast gesteund door 23000 supporters, bijkans onverslaanbaar.

Ooit hoopt Stad en Ommeland dat FC Groningen de prestatie van Be Quick nog eens zal evenaren.

Het kampioenschap van FC Twente in 2010 heeft die hoop versterkt. Wat in Enschede kan, moet ook in Groningen een keertje lukken. In de fraai gevulde prijzenkast is één plaatsje nog vrij. Daar ligt een kaartje met daarop deze even gortdroge mededeling: gereserveerd voor de Cup met de Grote Oren, die van de Champions League dus.

Mocht het niet lukken, dan blijft één ding kaarsrecht overeind: Groningen is een supersportstad.

Daarom Groningen 155

Ons werk werkt Adtent reclame is een compact creatief reclamebureau met een heel lange ervaring. Naamgever Ad van Rooy was 15 jaar lang directeur van het grootste bureau van het Noorden en had daarvoor zijn reclamesporen al in het westen verdiend. Hij ziet reclame als een verkoopmiddel waarbij de opbrengst hoger moet zijn dan de kosten.

Door de lange ervaring is het mogelijk snel en flexibel te schakelen in grote betrokkenheid met de klant. Door compact te blijven is het ook mogelijk om creatieve kwaliteit te leveren tegen een betaalbare prijs. Het bekende gezegde dat de helft van het reclamegeld weggegooid is maar dat je niet weet welke helft vindt Ad grote onzin. “Als je je huiswerk goed doet kun je heel erg effectief zijn”.

Als het op moet vallen In 1978 startte Michael Hoffman zijn bedrijf. In die tijd waren er alleen in Amsterdam driehoeksborden van Publex. Michael introduceerde dit medium in Groningen voor de stadsschouwburg. Daarna voor de Jaarbeurs, en later in het hele land. Zo werd hij het eerste landelijke bedrijf voor buitenreclame op A0 driehoeksborden. Hij bedacht zelf de naam Driehoeksbord. Maar zoals zo vaak als iets goed loopt, komt er concurrentie. Ook in driehoeksborden, want elke stad had opeens een bedrijfje dat er in deed. Met als gevolg wildgroei, zodat gemeenten het gingen reguleren. Er kwamen aanbestedingen, waarbij de gemeenten geld ontvangen in ruil voor het recht borden te plaatsen. En dat gaat om veel geld. Het vak is dan ook veranderd. Vroeger moest je een klant bewijzen dat je goed was, nu moet je dat in eerste instantie aan een gemeente bewijzen.

Hoffman Outdoor Media behoort tot de twee grootste aanbieders van buitenreclame op A0 affichedisplays. Met zo’n 30 medewerkers worden in het hele land displays gevuld vanuit 5 vestigingen. Op een milieuvriendelijke manier. Want de displays zijn gemaakt van gerecycled kunststof en er wordt geplakt op gerecycled karton. Alles wordt vele malen gebruikt waarna het weer opnieuw wordt gerecycled. Michael is er trots op dat de kosten van een bord voor een klant in 30 jaar gelijk zijn gebleven. Was het toen 30 gulden voor 10 dagen, nu is dat € 14,50.

156 Daarom Groningen

Een ( golf )balletje slaan Groningen heeft maar één golfclub en die ligt nog in Drenthe ook, want hoewel Glimmen via Haren aan Groningen is vastgebouwd, is het een andere provincie. De NNG&CC (Noord Nederlandse Golf & Countryclub) is een bijzondere club. Waar andere golfclubs schreeuwen om leden, hanteren zij een ballotagesysteem en een wachtlijst. Het is dan ook een prachtige 18 holes parkbaan met een sfeervol historisch clubhuis, de Poll.

De club heeft net het twaafde lustrum gevierd, want in 1950 begon het allemaal op een terrein naast de luchthaven Eelde. In 1952 werd landgoed De Poll aangekocht. Het terrein omvat nu zo’n 60 hectare waar de ongeveer 900 leden kunnen spelen en oefenen. Zowel het eerste dames- als het eerste herenteam speelt competitie in de hoogste landelijke klasse. Dat is een enorme prestatie, want de concurrentie is groot. De club heeft zich ten doel gesteld mee te doen op het hoogste vlak. Daarnaast zijn er nog talloze andere competitieteams die actief zijn.

Het clubhuis dateert van 1914 en is als zodanig in gebruik sinds 1954. In 1991 werd het uitgebouwd. De keuken heeft een faam tot ver buiten de baan. De par 72 baan wordt nog steeds geoptimaliseerd. Nieuwe

bunkers, meer water, anders en minder maaien van de rough maken de baan steeds spannender.

Ook de greens, zeker op de nieuwere holes kennen veel beweging en zijn snel. Recht slaan is op sommige holes echt een vereiste, want de vele bomen zijn genadeloos en maken het zoeken niet simpel.

De baan heeft lange holes (een par 5 van 506 meter), korte holes, smalle holes maar ook weidse holes. De rododendrons, die in de baan zijn, kenmerken de natuur en het gehele landgoed valt, ook na de vele uitbreidingen en aanpassingen, onder de natuurschoonwet van 1928.

Het spoor naar het westen ligt naast de baan en de aanvliegroute voor Eelde gaat ook vlak langs de baan. Daar storen de ooievaars zich echter niet aan die nestelen bij hole 10. Een birdie slaan is leuk, maar deze statige vogels raak je liever niet.

Daarom Groningen 157

Zwembad De Papiermolen De Papiermolen is een openluchtzwembad in Groningen, geschikt voor zowel jong als oud. De roots van het zwembad liggen in 1955 en het bad ligt centraal in de stad, naast de Zuidelijke Ringweg.

Het zwembad bestaat uit vijf aan elkaar geschakelde bassins: drie, die speciaal voor zwemles geschikt zijn, een pierenbadje en een 50 meter bad. Langs dit stuk loopt een vaste tribune en er is tevens een verdiept duikbassin met drie duikplanken. Ook is er een orkestbak voor livemuziek en een 35 meter lange glijbaan.

des: een kleine en een grote. Het zwembad is ontworpen door architect Jacobus Koolhaas. Deze man haalde zijn inspiratie onder meer uit het Olympische zwembad van Helsinki. De baden van zwembad De Papiermolen bevatten samen 4,5 miljoen liter leidingwater en het vullen van het gehele zwembad duurde destijds een week.

De miljoen liter van de drie ondiepe baden wordt voor de zuivering rondgepompt tussen glijbaan en hellingbaan; de 3,5 miljoen liter van de twee diepe baden stroomt overdwars door de bassins.

Sinds 1965 wordt het water van de twee grote bassins verwarmd (24 graden). De bouw heeft toen 1,4 miljoen gulden gekost. Saillant aspect van het zwembad is de entree. Vanuit het hoofdgebouw loopt een ovaalvormige, betonnen constructie die de zwemmer vanuit het hoofdgebouw naar het pierenbadje voert.

Ook kan deze route via het trappenhuis gevolgd worden. De Papiermolen trekt jaarlijks van mei tot en met augustus zo’n 90.000 bezoekers. Leuk om te weten is, dat Erica Terpstra er in 1964 onder andere haar record op de 4 x 100 meter wisselslag behaald heeft. Nu worden er geen wedstrijden meer gehouden, want het bad voldoet niet meer aan de eisen hiervoor.

Naast zwemmen kun je bij De Papiermolen ook prima zonnebaden, want er zijn twee zonnewei-

Luchtfoto Papiermolen

158 Daarom Groningen

Werken in het zwembad Het is een eiland in de stad. Bovenin zwembad De Papiermolen is een aantal bedrijven gehuisvest, waaronder architectenbureau Onix. (Moederbedrijf in Groningen en een vestiging in Zweden). Op de plek waar nu belangrijke concepten worden bedacht, zaten ooit de kleedruimtes.

Het is een unieke locatie met een even bijzondere omgeving. Het ligt centraal, is low profile en is zelfs een officieel monument. De Papiermolen is bekend in heel Groningen en omstreken en Haiko Meijer, architect en medeoprichter van Onix, vindt het prettig werken door de rustgevendheid van de achtergrond. Met veel groen en meer dan genoeg ruimte ademt het frisheid en sereniteit uit. Het is geen luxe plek, maar dat hoeft ook niet, vindt Haiko Meijer. Toen het opgekocht werd, is het verdeeld in ateliers en het heeft daardoor een arsenaal van mogelijkheden om uit te putten.

Ook de geschiedenislaag is voelbaar en de context is ruw in gebruik. Onix heeft ooit een van de (toen lege door het seizoen) zwembaden gebruikt om een borrel- en boekpresentatie in het diepe bad te houden.

Kern van het verhaal: hoe een plek ook een andere betekenis kan hebben. In het zwemseizoen kijken de werknemers van Onix uit over de zonaanbiddende- en zwemmende mensen, iets dat zeker motiverend werkt.

Het internationaal georiënteerde architectenbureau legt de nadruk op gelaagdheid en thema’s voortvloeiend uit specifieke kenmerken van de opdracht. Met de zeer sterke identiteit van Onix staat proactief denken hoog in het vaandel.

Er wordt gewerkt vanuit de opdrachtgever en er wordt een op maat gesneden product gefabriceerd. De klant is medeauteur van de opdracht.

Onix’ aanpak onderscheidt zich door de bijzondere sensitiviteit voor de praktische dimensie van ieder individueel project. Doordat openbare ruimte wordt gecombineerd met private, is het bedrijf eigenlijk te gast in De Papiermolen, aldus Haiko Meijer. De cirkel tussen werken en omgeving is op deze manier weer rond.

Daarom Groningen 159

Ook voor niet-golfers

Grenzen verleggen Klimcentrum Bjoeks-eigenaar Gert van der Veen maakte met de oprichting van Klimcentrum Bjoeks halverwege de jaren negentig van zijn hobby zijn beroep. Tien jaar later werd daar de hoogste vrijstaande klimtoren ter wereld aan toegevoegd.

Als geboren Groninger heeft Van der Veen wel een verklaring waarom Bjoeks, dat in zijn soort één van de meest uitgebreide en meest veelzijdige voorzieningen ter wereld is, het zo goed doet in een stad als Groningen. ’’Hoewel het marktgebied hier op zich niet enorm is, hebben we een grote groep scholieren, studenten en werkende jongeren die in een compacte stad als Groningen makkelijk de weg naar Bjoeks vinden.”

De bedoeling van het klimmen is dat je via diverse grepen en treden in een zo moeilijk mogelijke route boven probeert te komen. Tegelijk is het een sport die creativiteit, kracht en concentratie vereist. Steeds jezelf uitdagen en verbeteren gaat het beste in een ontspannen sfeer, waar ieder zijn eigen persoonlijke avontuur kan beleven in alle vrijheid. Van der Veen is er dan ook trots op dat het Klimcentrum een plek is waar een ruime verscheidenheid aan mensen zijn eigen ding kan vinden.

Zo heeft klimmen in Groningen dus een nieuwe invulling gekregen. Als een moderne soort van persoonlijke fitness voor jonge en oude Stadjers. En het moet gezegd worden dat het een opvallend gezicht is. De rotsblokken rond Bjoeks waarop ook geklommen wordt, zijn van een andere orde als de zwerfkeien die het Noorden al wél heel lang kent en ze zijn de enige binnen een straal van een paar honderd kilometer. En de klimtoren trekt bezoekers van over de hele wereld die zich verbazen over de vanzelfsprekendheid waarmee zo’n uniek object in Groningen is gerealiseerd. Kennelijk is het een stad die inspireert en vertrouwen geeft.

Vlakbij Kardinge ligt de uitdagende Pitch & Putt baan waar iedereen van 1 maart tot 1 december een golfballetje kan slaan.

Het leuke van Pitch & Putt is dat je het zo kunt doen, ook al heb je nog nooit een golfclub in je hand gehad. Er zijn geen papieren nodig of zoiets.

Het is gewoon 15 euro neerleggen en 18 fraaie holes spelen in een uurtje of twee. Uiteraard is het mogelijk om er ook les te nemen. Maar het hoeft niet. De golfclubs en balletjes krijgt u als u betaalt.

Na afloop kunt u bijkomen in het gezellige clubhuis, waar u ook groot of klein kunt eten. Er zijn tal van arrangementen beschikbaar en er zijn veel kortingsregelingen.

160 Daarom Groningen

Raceplezier voor jong & oud Tot 2006 was Euro Kartracing & Bowling Groningen slechts voorbehouden aan het mannelijke publiek.

Nadien koos het bedrijf dat tien jaar eerder werd opgericht bewust voor een koerswijziging. Het resultaat is ernaar aan de Kardingerweg 50, waar jong & oud tegenwoordig niet alleen in de gelegenheid zijn om te karten, maar eveneens kunnen bowlen in een buitengewoon sfeervolle ambiance.

muziek presenteren. Naast uitgebreide horecaaccommodaties beschikt het bedrijf ook over een uitstekende keuken. De keukenbrigade draagt zorg voor de heerlijkste buffetten, diners of eenvoudige snacks, waarbij vanzelfsprekend rekening wordt gehouden met de persoonlijke wensen. Kortom, de kortste route naar totale ontspanning brengt je al gauw bij Euro Kartracing & Bowling Groningen.

In 1996 kwam eigenaresse Lidy van der Wal naar eigen zeggen toevallig in de branche terecht. Dat het haar niet meer losliet onderstreept het plezier dat wordt beleefd met een bezoek aan Euro Kartracing & Bowling Groningen. ’’Vandaag de dag ontvangen we een zeer gevarieerd publiek, waarvan de leeftijd sterk uiteenloopt. Naast jonge kinderen verwelkomen we ook mensen op hoge leeftijd, want we kunnen iedereen wel iets bieden’’, vertelt Lidy.

Karten is een kwestie van gas geven en remmen. Iedereen vanaf 14 jaar die op zoek is naar actie, kan er individueel of met een groep terecht; voor kinderen zijn er aangepaste karts. Tevens beschikt Euro Kartracing & Bowling Groningen over speciale karts voor lichamelijk gehandicapten. Deze karts hebben de bediening van het gaspedaal en de rem op het stuur zitten, maar er is eigenlijk veel meer, dat zeker niet onopgemerkt mag blijven. Het bedrijf beschikt eveneens over 10 professionele bowlingbanen, waarbij MTV-bowling met een stevig geluid en spetterende lichteffecten een absolute aanrader is. MTV Bowling voegt bewegende lichteffecten toe, die een waaier van kleuren en figuren op het ritme van de

Daarom Groningen 161

Topsport Noord Nederland De tweede zondag van de maand oktober is voor Groningers, en voor hardlopers over de hele wereld, een bijzondere dag. Want dan word het grootste loopevenement in het noorden georganiseerd. De 4 Mijl van Groningen, in 2011 voor de 25ste maal georganiseerd, is uitgegroeid van een bescheiden wedstrijdloop tot een fantastische happening. Al maanden van tevoren wordt er uitgebreid getraind op of in de buurt van het parcours, alleen of in teamverband, en als de dag van de wedstrijd nadert, stijgt de spanning. In 2011 kende de 4 Mijl 20.000 deelnemers. Wedstrijdlopers, met altijd een belangrijke inbreng uit Afrika.

Maar ook recreatielopers, scholieren, bedrijven, vreemd uitgedoste studenten. Jong en oud, fit en minder fit, in een unieke setting met tienduizenden toeschouwers langs het traject dat van Haren naar de Vismarkt voert. Veel vrijwilligers, veel opbrengsten voor goede doelen, veel medewerking van overheden en sponsors. De 4 Mijl is het project van directeur Grietje Pasma van Topsport Noord

Streetball Groningen

162 Daarom Groningen

GasTerra Ladies Run Groningen

Nederland. Via DONAR, waaruit later de topbasketbalploeg GasTerra Flames voortkwam, heeft Pasma zich ontwikkeld tot een getalenteerd organisator van topevenementen op sportief gebied.

De Nacht van Groningen, de basketbalhappening Streetball Groningen, de GasTerra Ladies Run, de Bommen Berend Loop en de Plantsoenloop worden gerealiseerd door Topsport Noord Nederland. Pasma heeft laten zien dat Groningen meer is dan de Martinitoren. Door vrijwilligers, het bedrijfsleven en de Stichting Atletiekevenementen Groningen nauw bij de evenementen te betrekken, weet Grietje Pasma met een relatief klein team grote prestaties te leveren. Met toch als top of the bill de 4 Mijl. Wie op de tweede zondag van oktober naar Groningen komt, treft een stad aan in rep en roer. In positieve zin, wat het is een feestelijk evenement, perfect georganiseerd. Waar het niet zozeer gaat om de prestaties, maar meer om samen sporten en gezondheid. De volgende keer gewoon meedoen!

4 Mijl

Parken en plantsoenen Groningen kent een aantal parken en plantsoenen. Niet allemaal zijn ze nog in de staat zoals ooit bedoeld.

De parken en plantsoenen die nu tot de bekendste horen, zijn het Noorderplantsoen en het Stadspark. Het Noorderplantsoen werd aangelegd in 1879 toen de stadswallen niet meer nodig waren. De natuurlijke hoogteverschillen werden gebruikt voor de aanleg van een park in Engelse stijl. In plaats van een stadsgracht kwamen er nu vijvers. Het duurde uiteindelijk nog tot 1994 voordat al het autoverkeer uit het park werd geweerd. Daarna werd het een cultuurpark. Want elk jaar is er Noorderzon, een dans- en theaterfestival, dat heel populair is bij de Stadjers. Het ligt ook mooi centraal, tegen het centrum aan.

Het Stadspark is weer van een heel andere orde. Met de beroemde drafbaan, een monumentaal gebouw waar nu een bekende Chinees in is gevestigd, en grenzend aan het Gasunie gebouw. Hier is nog wel beperkt autoverkeer mogelijk, maar het ligt dan ook iets verder van het centrum. Toch is het een plek waar geschiedenis is geschreven. De Rolling Stones en Tina Turner traden er op, er zijn de spannende draverijen en op 28 augustus is er het Peerdespul. Ook het bekende vuurwerk kwam vaak vanuit het Stadspark. Maar er is zoveel meer. Een grote camping, een speeltuin, een kinderboerderij. Het stadspark is veelzijdig. Er is dertien jaar gedaan over de aanleg en het was een initiatief van Jan Evert Scholten. In 1926 werd het geopend. De grondlegger is daarvoor geĂŤerd met en standbeeld in de Concourslaan.

Maar er zijn ook andere parken. Alleen is het groen daar ver te zoeken. Het Zuiderpark bijvoorbeeld. Ook op de stadswallen gesitueerd, maar het zijn statige herenhuizen. Het Oosterpark is een hele woonwijk, waar vroeger het Oosterpark stadion was van wat nu FC Groningen heet. Maar toen was het GVAV (Groninger Voetbal en Atletiek Vereniging).

Het Noorderplantsoen

Het Stadspark

Daarom Groningen 163

Hans Nijland Groningen is een topsportstad...

Rubriek Mijn Groningen

Hans Nijland is een Groninger maar eigenlijk ook weer niet helemaal. Hij is namelijk geboren in Amstelveen.

Zijn moeder komt uit Sappemeer en zijn vader uit Zuidhorn en hij heeft er slechts een half jaar gewoond.

Hans heeft op veel plaatsen gewoond. In Nuenen in Brabant, Niekerk, Zuidlaren, Annen en nu alweer een tijdje in Meerwijck, Kropswolde.

Samen met vrouw en dochtertje van zes. Uit een eerder huwelijk heeft hij nog 4 kinderen, waarvan de oudste tegen de 30 is. In 1996 begon hij bij de FC. Eerst als commercieel manager maar al snel als directeur. En nu is hij de langst zittende directeur van het betaalde voetbal. Daarvoor had hij samen met Jelte Hut een uitgeverij genaamd Ad Rem. Met 14 vestigingen en 300 medewerkers verzorgden zij sponsored magazines, clubbladen en andere uitgaven. Vanuit zijn woonplaats Nuenen kon Hans ZuidNederland en BelgiĂŤ bedienen.

Hans heeft in dienst gezeten en was een verdienstelijk trompettist van de militaire kapel. Maar eigenlijk wilde hij van jongs af aan profvoetballer worden. Hij was gek van het spelletje, maar niet talentvol genoeg om het ook echt te worden. In tegenstelling tot zijn zoon Stef, die via de FC naar PSV ging en gezien wordt als een groot talent.

Hij heeft een mooie baan, vindt hij

164 Daarom Groningen

zelf. Uitdagend, gevarieerd en altijd anders. Zo is Hans nu weer druk bezig met het verduurzamen van het stadion. Eigenlijk lag het voor de hand. Het stadion wordt ook wel de Groene Kathedraal genoemd omdat alles groen is. Muren, stoeltjes en het veld. Ook in de shirts van FC Groningen komt de groene kleur terug.

En groen is milieu, dus dachten ze bij FC Groningen aan bedrijven, die bezig zijn met het milieu. Nou is het ook zo dat Groningen zich graag wil profileren als de energiehoofdstad van Noord-Europa. En dus was de link naar shirtsponsoring snel gelegd met Essent en Energy Valley. Want FC Groningen is wel een club, die je veel op televisie en in de bladen ziet. En op een positieve manier.

Er wordt gesponsord via het “Barcelona-model”. Dus Energy Valley is ook verbonden aan het basketbal, volleybal en korfbal. Zo krijg je bij diverse doelgroepen toch aandacht. “Misschien moeten we het stadion straks wel Energieborg gaan noemen” grapt Hans met een serieuze ondertoon. Er zijn plannen om te gaan werken met zonnecollectoren en windmolens om zo energie op te wekken en ook een stukje Stad van energie te voorzien. Hans rijdt nu ook op groen gas, wat bespaart qua milieu maar ook qua kosten.

“Ik reed laatst nog langs het stadion van AZ. Dat straalt je van verre al vriendelijk tegemoet.”

Hans vindt Groningen een topsportstad. Naast bovengenoemde sectoren waar ploegen in de top meedraaien, zijn er nog tal van sporten waar Groningen zich goed laat zien.

Hij noemt zich “een beetje verslaafd aan de regio”. Want hoewel hij de stad echt geweldig vindt, is Hans eigenlijk niet zo’n stadsmens. Nuenen ligt vlak bij Eindhoven en de andere woonplaatsen, inclusief Krops, liggen rond de stad. Hij is er wel vaak. Binnen 5 minuten sta je vanuit Kropswolde met de trein in de stad.

De stad, die bruist en waar veel gebeurt. Toch zou Hans wel meteen wat veranderen als hij het even voor het zeggen had in de stad. Hij zou meteen het stadion en de omgeving aanpakken. “Ik reed laatst nog langs het stadion van AZ. Dat straalt je van verre al vriendelijk tegemoet. En hier zitten we met een betonkolos in een omgeving waar de brandnetels tegen het dak groeien. Als dat nou eens mooi werd opgeknapt en het stadion wat kleuriger en fleuriger werd gemaakt, dan zou het er heel anders uitzien. Maar ja alles kost geld, dus ik snap het wel” zegt Hans. “Maar het blijft jammer dat er rondom het stadion niet veel aan de aankleding is gedaan, waardoor het allemaal heel rommelig overkomt”.

De mooiste plekjes van de stad vindt Hans uiteraard het stadion, maar ook het NS hoofdstation en de Grote Markt. En vergeet het Academiegebouw en het gebouw van de Gasunie niet. Fenomenaal en een verrijking voor de stad. Mooi dat bestuurders en bedrijven durven. Denk maar eens aan het Noordlease gebouw. Ook Euroborg was heel gedurfd. Het was nodig om een nieuwe basis onder FC Groningen te leggen. En met de betaling van 1,5 miljoen huur per jaar hebben we dat vertrouwen nog nooit beschaamd.

Daarom Groningen 165

Intro

h6 Leven in Groningen

Groningen is een wat aparte stad.

Dat is te merken aan heel veel zaken.

De Groningers zijn toch een beetje eigengereid en dat heeft voor- en nadelen.

Zo kun je er terecht voor de meest innovatieve zaken op het gebied van de zorg. Tandartsen, ziekenhuizen, laboratoria, alles wat met zorg te maken heeft in de eerste lijn of nog wat lijntjes daarachter, maar met een doel: hoe krijgen we het beste voor de klanten. Een heel goede instelling die past bij de Groningers. Ze willen geen poeha, maar wel goed bediend worden. Geen opsmuk maar realiteit.

Wat in andere delen van het land een uitzondering is geworden, is in Groningen nog steeds (gelukkig) regel: de klant is koning en we gaan haar/hem verwennen. Die bevlogenheid kenmerkt veel bedrijven. Groningers houden niet van de buitenkant maar van de binnenkant. Niet dat ze huiverig zijn van wat theater, maar het moet wel ergens om gaan.

En die trots op wat er is en wat bereikt is, zullen ze nooit zo uitspreken maar intussen is het er wel degelijk.

Van Julsinghastraat

166 Daarom Groningen

Daarom Groningen 167

Wonen in Groningen Groningen is een stad van diversiviteit. Dat geldt zeker ook voor het wonen. Echt alles is mogelijk.

Van een historisch pand tot aan het modernste appartement. Plus alles wat daar tussen zit.

Een aantal jaren geleden trokken mensen die een leuk huis wilden voor een acceptabele prijs weg uit Groningen. Dat werd de opkomst van plaatsen als Roden, Leek, Winsum en zelfs Assen. Maar daar is een einde aan gekomen, doordat men besefte dat mensen de voorkeur geven aan de stad als de mogelijkheden er maar zijn. Vandaar dat er vanaf toen heel gevarieerd werd gebouwd en vooral ook herbouwd. Want op al die lege plekken in de stad kan

iets nieuws komen of iets hersteld worden. Ook hele nieuwe wijken werden er gebouwd. Met weer veel variatie. Geen aaneenschakeling van rijen hetzelfde. Zo kwam het Reitdiep er. Met veel mooie woningen aan het water. En over water gesproken, onlangs is het grootse project Meerstad gestart. Een wijk die eigenlijk een heel groot stuk stad wordt, want uiteindelijk moeten er zo’n 10.000 mensen gaan wonen.

Groningen Zuid, de wijk Helpman, is van oudsher een chique wijk met veel huizen die gebouwd zijn in de stijl van de Amsterdamse School. Tegenhanger zijn de moderne appartementen in hoogbouw. Zoals de Brander en Stoker bij de Euroborg. De Tasman toren en de flat La Liberté tegenover het Gasunie gebouw.

Dat alles samen met het nieuwe Duo gebouw heeft in korte tijd de skyline van Groningen aanzienlijk veranderd.

Het leuke van Groningen is dat men durft. Het Waagstraat project, het Forum, de Oostwand van de Grote Markt, dat alles draagt bij aan een levende stad met een bruisend centrum. Aparte vermelding verdient de studentenhuisvesting. Die wonen namelijk overal, verspreid over de gehele stad en niet geïsoleerd op een campus. Van echte containers die wat zijn aangepast, tot en met prachtige jugendstil huizen in de schildersbuurt. Maar ook in flats of speciale studentenhuizen zijn ze te vinden.

Modern wonen in het groen in de Barkmolenstraat

168 Daarom Groningen

Zorgeloos in Groningen De stad kent vele vormen van zorg. Er zijn twee grote ziekenhuizen namelijk het Martini en het UMCG, waarvan het laatste midden in de stad staat. Maar daarnaast is er ook Thuiszorg Groningen. Zij bieden een compleet pakket van diensten en cursussen. Van de bekende huishoudelijke hulp tot en met gespecialiseerde verpleging. De bekende autootjes van TGZ kom je overal tegen. Ook is er een doktersdienst en een bloedbank op het Damsterdiep. Bijzonder is het Zorgloket van de stad. Daar kan iedereen terecht voor informatie en advies op het gebied van Zorg, Wonen en Welzijn. Het is een soort wegwijzer, waar je elke vraag kunt stellen en waar je snel en vakkundig wordt geholpen.

Naast medische zorg is er tevens geestelijke gezondheidszorg. U kunt terecht bij tal van hulpverleners. Ook alternatieve hulpverlening is in grote mate in de stad aanwezig.Er is jeugdzorg, er zijn consultatiebureaus, er is gehandicaptenzorg, mantelzorg, kraamzorg, voetzorg, logopedistische zorg, revalidatie, psychologische en psychiatrische hulp, er zijn telefonische hulpdiensten, er is ambulancezorg, verslavingszorg, er zijn verpleeghuizen en verzorgingshuizen, er zijn tal van vrijwilligersorganisaties op het gebied van specialistische zorg, er zijn werk- en reïntegratiebedrijven, er zijn verloskundigen, er zijn psychotherapeuten

en pgb-bemiddelaars, er zijn oefentherapieën, er is maatschappelijke dienstverlening, er zijn organisaties van lotgenoten, er is kinderopvang en er zijn peuterspeelzalen, er zijn indicatieorganen, er zijn haptotherapeuten, fysiotherapeuten, ergotherapeuten, diëtisten, patiëntenorganisaties, alarmdiensten en uiteraard een groot aantal huisartsen.

Er is zelfs een klussendienst, waar je geholpen kan worden met werken in of aan huis.

Kortom, er is met al deze diensten in Groningen op het gebied van de zorg geen enkele reden om u zorgen te maken. Integendeel, er is volop verzorging, letterlijk van de wieg tot het graf. Meer dan mensen weten en daarom is zo’n zorgloket een goede zaak.

Daarom Groningen 169

Groot is goed In een werkelijk schitterend pand aan de Heresingel is Tandartsencombinatie Geertsema gevestigd.

In het pand zat vroeger een gerechtshof en ooit heeft de dochter van de bekende heer Scholten er gewoond.

Met zes tandartsen, zes mondhygiënisten en een aantal assistenten is het een grote praktijk. Peter Geertsema legt uit dat het tegenwoordig bijna niet meer anders kan. De protocollen worden steeds strenger en je moet als tandarts aan steeds meer eisen voldoen. Het is bijna onmogelijk om dat in je eentje met een assistent te kunnen doen. Je ziet dan ook dat bij inspectie soms een praktijk wordt gesloten.

Het vak is veranderd. Zijn vader huurde het pand in 1950 en kocht het later. Op dezelfde plek waar hij ooit stond, staat Peter nu, maar dan wel met een ultramoderne scan en alle informatie gedigitaliseerd. Er komt ook meer techniek bij kijken, wat het vak interessanter maakt.

De ervaring van 75 jaar is belangrijk, en het meegaan met nieuwe ontwikkelingen is nog veel belangrijker.

Zo hoeft er bijvoorbeeld niet meer “gehapt” te worden, omdat er een scan wordt gemaakt. Daarnaast kun je er ook terecht voor cosmetische tandheelkunde, het bleken van tanden, het plaatsen van implantaten en 3D röntgendiagnostiek en uiteraard voor andere problemen met het gebit of het tandvlees.

Hoewel de praktijk groot is, heb je dat als patiënt niet door. Je hebt en houdt immers je eigen tandarts.

Alleen in het geval dat een collega meer gespecialiseerd is voor een bepaald probleem, wordt er na overleg doorverwezen. De behandelkamers zijn groot en licht. Dat helpt bij de ongeveer 20 % van de mensen die angstig zijn. Heel bijzonder is ook dat de praktijk van ‘s ochtends half negen tot ‘s avonds negen uur geopend is. Ook op zaterdag kun je er tot vijf uur terecht. Er is nog plaats voor nieuwe patiënten, dus als je mee wilt in de laatste inzichten en ontwikkelingen, dan weet je waar je moet zijn!

170 Daarom Groningen

Een allround tandtechnisch laboratorium De geschiedenis van het bedrijf gaat terug tot 1942. In de oorlog richtten de broers Prummel een tandtechnisch laboratorium op. Maar na de oorlog kwam de groei er in. Dat had mede te maken met een visie die ze hadden, namelijk de ontwikkeling van kronen. Dat was wat in die tijd, toen bijna iedereen een kunstgebit had en dat ook de normaalste zaak van de wereld was.

In 1984 kwam Wiebren Nieuwenhuis erbij en ging het bedrijf samen met zoon Prummel voortzetten.

Ook dat was een visie, want hij had bedrijfskunde gestudeerd. Het was echter een slimme stap, want er was op dat terrein heel veel te winnen. De automatisering deed zijn intrede en dat had in eerste instantie gevolgen voor de administratie. Wiebren vertelt echter dat ze nu ook in een technische digitaliseringsslag zitten. Het is al mogelijk dat mensen niet meer hoeven te happen, maar dat er een scan wordt gemaakt.

Van het handwerk is nu ook al veel overgegaan naar werken achter het scherm. En het einde is nog niet in zicht.

specialismes nodig. Maar ook dat je slechts ĂŠĂŠn aanspreekpunt hebt voor meerdere handelingen is makkelijk. Er werken ruim veertig mensen bij Prummel en dat is al jaren stabiel.

Dental Prummel denkt mee met tandartsen. Ze denken in oplossingen in plaats van in problemen.

Dienstverlening is belangrijk. De tandarts actief met raad en daad behulpzaam zijn is de meerwaarde ten opzichte van andere of zelfs buitenlandse aanbieders. En natuurlijk worden tegenwoordig ook patiĂŤnten in nauw overleg met de tandarts gezamenlijk behandeld. Goede samenwerking voor het beste resultaat.

Prummel is het enige tandtechnisch laboratorium in Groningen dat allround is, dat wil zeggen dat ze alle tandtechnische producten kunnen maken. Bij implantologie heb je bijvoorbeeld de expertise van alle

Daarom Groningen 171

Stad van uitersten Groningen heeft veel klassieke gebouwen, maar ook heel moderne. Het mooie is dat het ĂŠĂŠn soms letterlijk naast het ander staat. Zoals bijvoorbeeld in het centrum het Goudkantoortje en het Waaggebeuren. Oud en nieuw. Maar dan niet alleen op 31 december maar het hele jaar door en dat jaren achter elkaar.

Als we kijken naar de klassieke kant van de stad dan is er heel veel prachtigs te benoemen. De bekende zaken als de der A kerk, Martinitoren, stadhuis, Provinciehuis en nog een aantal bekende gebouwen laten we er even buiten. Maar dan blijft er nog genoeg over. Kijk eens in de Boteringestraat naar het oude gerechtsgebouw. Iets waar je stil van wordt, zo mooi. Aan het eind zit Corps du Garde. Waar vroeger de wacht stond bij de stadspoort.

Er is in de stad ook zoveel Amsterdamse School. In Helpman, in de Schilderswijk op zoveel plaatsen.

En het is ook nog vaak heel goed geconserveerd.

Huize Tavenier

De hofjes. Er zijn er veel van. Alleen Leiden en Amsterdam hebben ook van die hofjes. Nou ja, in Groningen heet het gasthuis. Het Anthony gasthuis, het Pepergasthuis of Pelstergasthuis, een bezoek meer dan waard. Wat ook beslist genoemd moet worden is het academiegebouw op het Broerplein. Talloze studenten hebben hier hun bul gehaald en dat alleen al maakt het tot een gebouw met een lange historie.

Als je met de trein naar Groningen gaat, kom je aan op het hoofdstation. Onlangs geheel gerenoveerd en hersteld in de oude stijl, zoals de architect Gosschalk het bedoelde. Een miniatuur staat zelfs in Madurodam. Het Peerd van Ome Loeks staat voor de ingang. Maar lopend door de stad zie je zoveel gevels en panden die de moeite waard zijn, dat je nooit vermoeid wordt door de aanblik.

Groningen verrast steeds weer.

Het Waagplein

172 Daarom Groningen

Naast veel klassieke gebouwen heeft Groningen ook een aantal moderne landmarks. En nog steeds is men bezig. In het centrum werd het nieuwe stadhuis uit de jaren zestig gesloopt, om plaats te maken voor een complete Italiaans georiënteerde nieuwbouw, met winkels beneden en kantoren erboven.

De Tasmantoren

Zo ging het door, want als er nieuwbouw is, dan moet het wel bijzonder zijn, is het idee. Dus kwam er een bijzonder Gasuniegebouw (de Apenrots in de volksmond) bij de ingang van de stad. Tegenover het ook al bijzondere gebouw van Vos en gecompleteerd door een nieuwe woonflat, genaamd la Liberté. Alles qua hoogte net even onder d’Olle Grieze (Martinitoren). Maar dat is geen absolute wet.

Want het nieuwe Duo gebouw van 24 verdiepingen dat al snel de bijnaam het Cruiseschip kreeg, steekt er boven uit. Evenals de Tasman toren, een woonflat in de vorm van een omgekeerde letter U aan het water. En vergeet de woonflats Stoker en Brander niet, die hoog boven de Euroborg uitsteken. Vlakbij staat het Menzis gebouw dat ook heel bijzonder is door een verspringing, waardoor het lijkt alsof het niet goed gestapeld is. Apart is ook het beroemde “wall house” aan het Paterswoldse meer, waar steeds wisselende kunstenaars huizen.

Op kleinere schaal wordt in de binnenstad ook gerenoveerd of nieuw gebouwd. Maar dan wel op een bijzondere wijze. Zoals Het Kasteel, dat een bijzondere betonconstructie koppelt aan een klassiek gebouw. Op het Damsterdiep verrijst een groots kantoorgebouw. Maar ook een bioscoop op het Zuiderdiep is bijzonder qua vorm. Het zijn niet alleen gebouwen die bijzonder zijn. Zo is de Griffebrug bijvoorbeeld een unieke combinatie van design en functionaliteit.

Groningen wil zich graag onderscheiden met nieuwbouw. Het Groninger Museum is daar het ultieme voorbeeld van. Er staat nog veel meer op stapel want een stad die leeft, vernieuwt zich continu.

Het Cruiseschip

Daarom Groningen 173

Vertegenwoordiger van waarden

dag tegen het licht worden gehouden. Stijlvol, maar toch laagdrempelig. Zo zou je BoutOveres Advocaten kunnen karakteriseren. Met een hechte betrokkenheid bij de regio.

De locatie is schitterend, daar kunnen maar weinig beroepsbroeders tegenop. Aan de Ossenmarkt, in het monumentale pand waar lange tijd het Groninger Kantongerecht was gehuisvest, houdt sinds 2009 het advocatenkantoor BoutOveres Advocaten kantoor. Het is het resultaat van een fusie van twee gerenommeerde Groninger advocatenfirma’s, die hiermee hun krachten bundelen.

De vennoten (u weet wel, zo heten de juristen die samen een kantoor runnen) nemen actief deel in de verschillende netwerken van de stad Groningen. Sport, cultuur, bedrijfsleven, media – BoutOveres Advocaten is er op alle niveaus bij betrokken. Goed geïnformeerd, om de dienstverlening optimaal te kunnen invullen. Zoals BoutOveres Advocaten het zelf formuleert: praktisch, veelzijdig en nuchter. Met altijd het streven, dat voorkomen beter is dan genezen. Om in juridische termen te blijven: je kunt beter een zaak oplossen in een vroeg stadium, voor het een rechtszaak wordt. BoutOveres Advocaten heeft als fundament een uitgebreide expertise en streeft altijd naar vlotte oplossingen. Het kantoor staat bekend om haar soepele en aangename werkwijze.

BoutOveres is een advocatenkantoor dat niet alleen alle relevante disciplines biedt, maar ook de waarden vertegenwoordigt die je als ‘Gronings’ zou kunnen omschrijven. Recht door zee, vakkundig, no nonsense. Begrippen die te pas en te onpas worden gebezigd, maar die bij BoutOveres elke

In het monumentale pand aan de Ossenmarkt vertegenwoordigen 18 advocaten alle juridische disciplines, zoals onder meer familierecht, ondernemersrecht, erfrecht, insolventie-, schuldsanering, arbeids-, agrarisch en strafrecht. Letselschade, overheidszaken, zorg, mediation, onroerend goed: alles waar mensen tegen aan lopen. Een gedegen vakkennis, een duidelijk advies, actieve ondersteuning, een persoonlijke aanpak en een sterke band met Groningen kenmerken BoutOveres Avocaten. Gevestigd in het centrum, midden in de levendige context van de Stad. Met een hoofdletter.

174 Daarom Groningen

Gespecialiseerde kennis en ervaring Er zijn heel veel advocatenkantoren. Maar Martini Advocaten heeft zich gespecialiseerd in zowel ambtenaren- als arbeidsrecht. Daarmee heeft het een unieke positie. De specialisatie ambtenarenrecht is juist van belang omdat er best veel ambtenaren in het noorden zijn, mede door de spreiding van rijksdiensten die in het verleden heeft plaatsgevonden.

Bij Martini Advocaten zijn drie partners werkzaam, Arianne Boogaart (oprichter van het kantoor), Leo Rijpkema en Ageeth Kootstra, die alle drie gespecialiseerd zijn in ambtenaren- en arbeidsrecht. Hoewel het kantoor nog niet zo heel lang bestaat hebben ze alle drie een lange ervaring op dit terrein.

De opzet van Martini Advocaten is om een relatie die ooit goed was, ook goed af te wikkelen. Dat hoeft niet per se ontslag te betekenen. Zowel Leo Rijpkema als Ageeth Kootstra zijn naast advocaat ook nog gecertificeerd NMI-mediator en hun doel is om door middel van mediation ontslag, met alle gevolgen van dien, te voorkomen. Martini Advocaten werken zowel voor werkgevers als voor werknemers. Het begint bij commitment en het uitgangspunt is om oplossingsgericht te werken.

Ook qua financiĂŤn probeert Martini Advocaten de drempel zo laag mogelijk te houden. Door de hoge mate van specialisatie kunnen zij klanten snel en met grote kennis van zaken helpen en dat scheelt veel.

Dat doen ze vanuit een prachtig pand aan de Ubbo Emmiussingel, recht tegenover het Groninger Museum. Het pand dateert uit 1886 en er zijn nog tal van historische elementen aanwezig. Zo is er een tegeltje ingemetseld van de Martinitoren (Dei Olle Grieze Toren), er is een imposant trappenhuis en er zijn gebrandschilderde ramen, waarop onder meer de Martinitoren op de vooroorlogse Grote Markt.

Het pand is dan ook als het ware op het lijf van Martini Advocaten geschreven. Het is sfeervol en voelt goed.

Daarom Groningen 175

Makelaars met aandacht Overduin & Casander Bedrijfsmakelaars is gevestigd in een statig pand aan het Zuiderpark. De villa is in 1905 ontworpen door de architect P.M.A. Huurman en is tegenwoordig een rijksmonument.

Meteen bij binnenkomst vallen de bezoeker prachtige details op: ramen van glas in lood, historische tegeltjes in het portaal en een hoge hal waar in de nok een spiraal hangt van strak vormgegeven verlichting. Ook de rest van het pand straalt grandeur uit. Het is zorgvuldig gerestaureerd en goed onderhouden.

Een jaar of twintig geleden raakte de buurt van het Zuiderpark langzaam in verval. Er is zelfs enige tijd sprake van geweest van sloop. Sinds die tijd zijn alle panden echter grondig opgeknapt. Eerst vooral door bedrijven die zich er vestigden. Later is er ook veel bewoning bij gekomen. Dat maakt het ook ‘s avonds een buurt met een prettige sfeer. Al met al is het Zuiderpark een ideale uitvalsbasis voor het makelaarskantoor: Het is niet alleen een mooie locatie, maar het is ook ideaal gelegen. Theo Overduin legt uit: “We zitten vlakbij het centrum van Groningen en zijn tegelijkertijd goed bereikbaar. Ons pand ligt vlakbij het station en hiervandaan zit je zo op de ring en de uitvalswegen. Bovendien kunnen we hier beschikken over een eigen parkeerterrein.”

Theo Overduin en Paul Casander zijn een sterk team. Na vele jaren ervaring in de makelaardij - zowel op het gebied van bedrijfspanden als van woningen en recreatiewoningen- besloten ze in 1999 compagnons te worden. “Dat bevalt heel goed”, zegt Paul Casander. “We zijn een klein kantoor en daar kiezen we heel bewust voor. Op grote kantoren met veel medewerkers ben je op een gegeven moment meer manager dan makelaar. Terwijl wij ons het liefst echt met ons vak bezighouden.”

Kantoor overduincasander anno 1907

176 Daarom Groningen

Dat Overduin en Casander een klein en hecht team zijn, komt de relatie met opdrachtgevers ook ten goede. Overduin: “Voor ons is de band met onze opdrachtgevers heel belangrijk. We bouwen een langdurige relatie met hen op, waarbij in de loop van de jaren vaak meerdere transacties worden gesloten. Dan is het belangrijk dat mensen ons kennen en weten dat ze altijd bij ons terecht kunnen.” Uit die betrokkenheid bij de klant blijkt, net als bijvoorbeeld uit de sfeer die het statige pand ademt, een grote zorgvuldigheid. Als je naar de toekomst vraagt, blijkt die zorgvuldigheid in contact met de opdrachtgever ook het voornaamste doel. “Groei is natuurlijk mooi, maar dat mag niet ten koste gaan van de toegankelijkheid en de aandacht die we als kleiner kantoor kunnen bieden. De relatie met de opdrachtgever is echt de kracht van dit kantoor. Het is wat ons onderscheidt van de meeste andere bedrijfsmakelaars.”

Volgens de eigen website biedt het kantoor ‘adviseurs- en intermediairschap ten behoeve van projectontwikkelaars, beleggers en gebruikers van bedrijfsonroerendgoed’. Onder dat onroerend goed vallen bij Overduin & Casander voornamelijk kantoren, winkels en bedrijfsruimtes. Verder biedt het kantoor beleggingen en levert het deskundige begeleiding bij alle aspecten van taxatie, koop en verkoop, huur en verhuur. Overduin & Casander is aangesloten bij de NVM.

contact met de opdrachtgever weer terug als rode draad in het verhaal.

Paul Casander omschrijft het werkgebied van het makelaarskantoor als ‘heel Noord-Nederland’.

“Maar omdat we in de stad Groningen gehuisvest zijn, ligt ons grootste aanbod ook hier. We hebben een flink aandeel in de winkelpanden in de Groninger binnenstad. Ik heb zoveel goede contacten onder winkeliers dat ik nooit ‘even snel’ de stad in kan voor een boodschap. Ik raak voortdurend met bekenden aan de praat.” Hij lacht. “Daarom hebben we nu een elektrische scooter aangeschaft. Daarmee gaat het een stuk sneller”. Overduin voegt eraan toe: “Paul heeft er laatst een Harley-Davidson mee ingehaald.”

Als het over de krenten in de pap gaat, komen er vooral voorbeelden op tafel van transacties die voldoening geven. Dat kunnen natuurlijk heel grote transacties zijn, maar ook bijvoorbeeld transacties die eerst een flinke uitdaging zijn en uiteindelijk doorgang vinden. Toch komt naast die winst ook hier het goede Daarom Groningen 177

Buurten en wijken Groningen is als stad verdeeld in een aantal wijken en buurten. De een is wat meer aansprekend dan de ander. Door historie, door bouw, door ligging of door andere factoren. In totaal zijn er wel 18 wijken en/of buurten. De Schilderswijk is bijvoorbeeld zo’n bekende wijk. Prachtige straatjes met mooie oude gebouwen, soms in de stijl van de Amsterdamsche School. Een gezellige wijk en dat hebben studenten ook ontdekt, want die wonen er veel. Er is veel vertier maar het is ook relatief dicht bij het centrum.

Vlakbij ligt Kostverloren. Ook een mooie buurt met een geschiedenis. De Zeeheldenbuurt met mooie pakhuizen en statige woningen en de Oranjebuurt grenzen ook aan de Schildersbuurt. Een aparte plek neemt de Oosterpoortbuurt in. Gelegen tussen het spoor, de Diepenring en het Winschoterdiep is het een unieke buurt met veel kleinschalige woningen, wat de gezelligheid bevordert en waardoor veel mensen er graag willen wonen. Alles is aanwezig, weliswaar op kleine, maar overzichtelijke schaal.

Aan de andere kant van de A7 ligt de nieuwe wijk de Linie en het Europapark.

Eveneens een bijzondere buurt is Helpman. Nog steeds zeer gewild, omdat het niet te ver van het centrum ligt en veel statige grote huizen heeft.

Ook alle winkelvoorzieningen zijn in Zuid aanwezig en daar wonen betekent ook een beetje op stand wonen. De statige huizen, de boomrijke lanen, het is allemaal chique en gewild. Maar het kan nog chiquer. In de Villabuurt met namen als Kamplaan, Quintuslaan enzovoorts. Grenzend aan de Rijksstraatweg woon je hier echt heel bijzonder.

Met uiteraard een bijzonder prijskaartje.

In het noorden zijn de nieuwere wijken Beijum en Lewenborg, heel divers. Kardinge met zijn activiteiten als schaatsen, karten, klimmen, golfen en nog veel meer, ligt er mooi tussenin. De Kardingeplas en het sportpark, recreatiepark en wijkpark zorgen Wijk Reitdiephaven

178 Daarom Groningen

Wijk Helpman

Goeverneursstraat

voor een groene zone. Ruischerwaard tussen het Damsterdiep en Eemskanaal is ook een recente ontwikkeling, grenzend aan het industriegebied Oosterhogebrug, wat op zijn beurt weer grenst aan Ulgersmaborg. De Korrewegwijk, naast De Hoogte is ook een heel Groningse wijk. Ook hier veel kleinschalige detailhandel en een geweldige sfeer. Wat natuurlijk ook zeker geldt voor de Oosterparkwijk. Waar vroeger de FC zetelde en waar veel is gedaan aan renovatie. Met mooie parken en een ruime opzet.

plan, maar dat past ook precies bij de stad. Je kunt hier alles vinden. Van schipperswoninkjes aan het Noorderplantsoen tot een huisje in Amsterdamse School. Of een mooie flat in de Wijert of een groot huis in Helpman. In Groningen kun je qua wonen alle kanten op.

Er zijn de laatste jaren ook uitbreidingswijken gekomen. Zo is Piccardthof vrij recent. Gelegen aan de Piccardthofplas en vlak bij het Hoornse Meer woon je vrij en buiten maar toch vlakbij. De nieuwe wijk Terborgh wordt eraan vastgebouwd, maar die valt onder de gemeente Tynaarlo en dat is Drenthe.

Hoornse park en Hoornse Meer grenzen er aan en liggen ook weer vlak bij het Hoornse Meer. Nieuwe huizen zonder eentonigheid.

Die veelzijdigheid tref je zeker aan in De Wijert, Corpus de Hoorn en De Wijert Zuid. Alle soorten woningen zijn hier vertegenwoordigd. Ook het Martini ziekenhuis is hier gevestigd. Er zijn ook veel scholen in deze wijken en het is best een gewild gebied. Niet te ver van het centrum, alle voorzieningen aanwezig en gezelligheid. En dan is er natuurlijk Hoogkerk. Met Ruskenveen Minerva en andere buurten een apart stukje stad. Groningen is veelzijdig en je kunt er op allerlei manieren wonen. De laatste ontwikkeling is Meerstad. Een wijk aan een plas waar uiteindelijk 10.000 mensen moeten gaan wonen. Een gedurfd

En de stad vernieuwt zich ook steeds. Daaruit blijkt dat het een levendig geheel is. Geconcentreerd rondom een compact centrum en met veel voorzieningen. Wonen in de stad is zo gek nog niet, want er is voor elk wat wils. En het mooie is dat iedereen zijn eigen voorkeur heeft, zodat we elkaar niet in de weg lopen.

Daarom Groningen 179

Delicatessen, wijn en whisky Sinds Hein Post in 1983 zijn speciaalzaak aan het Overwinningsplein opende, later gevolgd door vestigingen in de Ebbingestraat en Haren, is de onderneming uitgegroeid tot een begrip bij fijnproevers in Groningen en wijde omtrek. Als we de zaak aan het Overwinningsplein bezoeken kunnen we recht voor de deur parkeren en dat is tegenwoordig een zeldzaamheid. Hier treffen we een keur van wijnen en delicatessen aan.

Heerlijke vers belegde broodjes, een grote keuze uit kaasspecialiteiten en vleeswaren, patés, worst, pesto, noten, chocolades, koffies, noem maar op.

Olijven, tapas, sushi, tapenades, Leonidas bonbons.

De kenners – en dat zijn er in Groningen nogal wat – weten de weg naar Hein Post goed te vinden.

Ook voor kerstpakketten.

Hein Post was ooit bedrijfsadministrateur. Dat is wel even wat anders dan het verkopen van al dat heerlijks. Maar ook in een winkel die voorziet in de goede dingen des levens, moeten de cijfers kloppen, dus komt dat goed van pas. Al met al heeft Hein Post drie mooie zaken opgebouwd, waarvan de vestiging in de Nieuwe Ebbingestraat gespecialiseerd is in whisky (een aanbod van 550 soorten), grappa’s en andere distillaten en natuurlijk wijn.

Hein Post biedt een breed scala aan kwaliteitswijnen van 3 tot 300 euro, is aangesloten bij Gastrovino Wijnkopers, een in – en verkoopcombinatie van zo’n tachtig ondernemers, maar importeert ook zelf rechtstreeks van de producent.

Met regelmaat organiseert Hein Post goed bezochte wijnproeverijen. Als mede-organisator van de Whisky Nosing & Tasting proeverijen in Café De Toeter zorgt Hein Post ervoor dat de Groningers (en anderen) kennis kunnen maken met de allerbeste single malts. De klantenkring van Hein Post is, zoals hij het zelf zegt ‘Groot Groningen’. Particulieren, de plaatselijke horeca, maar ook bedrijven kiezen voor 180 Daarom Groningen

de prima prijs-kwaliteit, maar ook voor het enthousiasme en de vakkennis. Hein Post en zijn medewerkers houden van hun vak, helpen graag bij het maken van een keuze. En wie het wijnbrevet d.m.v. een cursus wil behalen is ook van harte welkom.

Voor de liefhebber van whisky (en whiskey, want zo spel je de Ierse variant) is de winkel aan de Nieuwe Ebbingestraat een bezoek meer dan waard. Producten van meer dan veertig verschillende Schotse distilleerderijen en onafhankelijke bottelaars zoals onder meer Cadenhead, Murray McDavid, Chieftains en Blackadder. Maar ook uit minder bekende whiskylanden zoals België, Zweden en Japan. Daarnaast een uitgelezen selectie van eersteklas grappa´s, van Jacobo Poli, Nonnino, Nardini, Collavini en Sibona. Ook een breed en boeiend aanbod van rum, likeuren, jenevers, eaude-vies en cognacs. Regelmatig worden proeverijen georganiseerd, niet alleen van whisky´s, maar ook van andere soorten gedistilleerd en wijn. Men vindt er de prachtproducten van de firma Rutte en de befaamde eau-de-vies van Lubberhuizen en Raaff. Ook is er veel lezenswaardigs te vinden, en is er een mooi aanbod van glaswerk en andere accessoires.

Hein Post heeft sinds de start in de jaren tachtig een gestaag groeiende klantenring opgebouwd.

Het motto van Hein Post is, dat elke klant tevreden de deur uit moet gaan. Dat is een wet die eigenlijk overal geldt, maar zeker opgaat voor het kwaliteitsbewuste Groningse publiek. Hein Post realiseert een heel goede prijs-kwaliteitsverhouding, heeft de nodige variatie in zijn assortiment en een gastvrij team van medewerkers.

De vestiging aan het Overwinningsplein heeft een meer traditionele sfeer, de zaak aan de Nieuwe Ebbingestraat is wat strakker en moderner opgezet.

Maar de vakkennis, het enthousiasme en de klantvriendelijkheid zorgen dat de bezoeker zich welkom voelt. Hein Post is synoniem met gastheerschap, kwaliteit, Het percentage vaste klanten ligt zeer hoog en dat is niet voor niets het geval.

Daarom Groningen 181

Als het goed moet zijn Foto’s maken, dat kunnen we tegenwoordig zelf heel goed. Denken we. Maar als het er op aan komt, bijvoorbeeld bij een huwelijk of een andere belangrijke gebeurtenis, dan kiezen de meeste

mensen voor de zekerheid van de vakfotograaf.

Foto Bouchier is al generaties lang een begrip in Groningen. Wie een jubileum heeft, een feest, een trouwerij of een ander belangrijk evenement, die schakelt Foto Bouchier in.

Er is heel veel veranderd in de fotobranche. De fotovakzaak zoals we die lange tijd hebben gekend, bestaat vrijwel niet meer. In de markt is behoefte aan meerwaarde en vakmanschap en dat is precies waar Bouchier op focust, om in vaktermen te 182 Daarom Groningen

blijven. Foto Bouchier besteedt zeer veel aandacht aan de individuele wensen van de klant. Reportages worden van tevoren doorgesproken en kunnen op verschillende manieren worden aangeleverd, op CD of in een foto-album of – boek waarin de klant precies de wensen kenbaar kan maken.

Vele Groningers hebben zichzelf en hun gezin of familie al laten portretteren in de intieme studio van Foto Bouchier aan de Nieuwe Ebbingestraat. De sfeer is er ontspannen, de fotografie is professioneel en de klant is koning: afdrukken in zwart-wit, glas, sepia of canvas: alles is mogelijk. Foto Bouchier doet ook

speciale opdrachten zoals zwangerschapsfoto’s, met prachtig resultaat. Op de website van Foto Bouchier is een mooie collectie te zien, het maakt meteen duidelijk dat vakmanschap meesterschap is.

Foto Bouchier gaat, vanzelfsprekend, ook naar de klant toe. Bijvoorbeeld voor schoolfoto’s, waarbij men de kunst verstaat om basisschoolgroepen in al hun dynamiek in leuke shots te vangen. Of, iets heel anders, bejaardentehuizen, waar Foto Bouchier ter plekke pasfoto’s maakt: een service die zeer op prijs wordt gesteld. Op die pasfoto’s mag wettelijk niet meer gelachen worden. Bij Bouchier wel: naast de reguliere pasfoto’s krijgt de klant desgewenst een set spontane foto’s. Want het leven is al serieus genoeg.

Midden in de samenleving Hij is zo Haags als het maar kan, maar heeft in Groningen zijn plekje gevonden: directeur Evert de Niet van Algemeen Belang. Een uitvaartverzorger en -verzekeraar die als zelfstandige coรถperatie een belangrijke plaats inneemt in de noordelijke uitvaartsector en ook landelijk tot de top tien behoort. Sinds de oprichting in 1933 is Algemeen Belang gestaag doorgegroeid tot een toonaangevende dienstverlener, die jaar-

lijks ruim 500 uitvaarten verzorgt en 54.000 polishouders telt. Algemeen Belang staat op alle mogelijke manieren midden in de samenleving. In de stad Groningen, waar Algemeen Belang haar vestiging heeft, maar ook in Noord Nederland. Dat geeft de gelegenheid om voeling te houden met wat er leeft onder de mensen. Daardoor kan men op uitvaartgebied een maatproduct leveren, helemaal afgestemd op de persoonlijke wensen van de overledene en de familie.

Het maatwerk van Algemeen Belang manifesteert zich in begrafenissen en crematies op vele verschillende manieren. De vervoermiddelen, van boerenkar tot Amerikaanse slee. Kisten van alle mogelijke materialen, soms zelfs beschilderd door de overledene, speciale rouwkaarten, de kleding van de overledene, livemuziek, sierurnen met speciale steunen, begeleiding bij het toespreken van het publiek, thanatopraxie (een moderne manier van balsemen), groene uitvaarten. Heel speciaal is de Museum Suite in het uit-

vaartcentrum, een door conservator Mark Wilson van het Groninger Museum ingerichte rouwkamer.

Algemeen Belang telt een kleine vijftig medewerkers en heeft door haar schaalgrootte de mogelijkheid, altijd een goede match te maken. Heel belangrijk in het traject rond een uitvaart. Ook de grote keuzevrijheid in het samenstellen van de

aankleding van de uitvaart is een gevolg hiervan.

Maar de maatschappelijke betrokkenheid is volgens Evert de Niet doorslaggevend. De Niet maakt zelf deel uit van verschillende netwerken en Algemeen Belang steunt tal van verenigingen en instellingen, van Cliniclowns tot Happietaria, sportclubs, studentenclubs, culturele instellingen en nog veel meer. Algemeen Belang is hecht verbonden met de Groningse samenleving.

Daarom Groningen 183

Haskia Kramer Ik adem Groningen‌.

Rubriek Mijn Groningen

Haskia Kramer is een rasechte Groningse.

Geboren aan de Paterswoldse weg en nu wonend hartje stad, aan het Lage der Aa. Haar ouders zijn ook Groningers en ze is hier op school geweest.

Na het gymnasium is ze naar Londen gegaan en daar heeft ze in een hotel gewerkt. Daarna in Leiden Vakschool voor Toerisme gedaan, maar de stad trok toch. Toen een beetje van alles gedaan. Gewerkt bij Martiniplaza, op een reclamebureau en uiteindelijk een intern reisbureau opgezet bij de Gasunie.

Haar vader had een reisbureau met ooit vestigingen in Assen, Emmen, Leeuwarden en Groningen. In 1987 was het de tijd dat alles geautomatiseerd moest worden en daar had hij geen zin meer in. Er was veel belangstelling om de zaak over te nemen.

Dus dachten Haskia en Getie dat kunnen we dan zelf ook wel. En zo namen zij het in 1988 van hun ouders over.

Haskia was toen 26, maar ze had al veel contacten doordat ze bij veel bedrijven had gewerkt. Als je zo oud bent, is Groningen ook helemaal je stad.

Ze werden ook gelijk sponsor van de FC, wat ze nu al 21 jaar zijn. Ook daar heeft ze functies vervuld voor de ondernemers rond de voetbalploeg. En nu kent ze vrijwel iedereen en iedereen kent haar.

184 Daarom Groningen

Het moet hier geen Assen of Winschoten worden.

Haskia is heel erg betrokken bij de stad. Het blijft een beetje een “dorp” door de omvang van het binnenste stadsgedeelte, maar het heeft wel de potentie om het groots te doen. Het ligt een beetje geïsoleerd en dan heb je de neiging om veel met elkaar te doen. Ook de studenten spelen een grote rol. Ze worden bij de stad betrokken en zijn onderdeel van een heel levendige cultuur. “Geen sluitingstijd, en je gaat niet, net als in het westen, elk weekend naar je ouders. Dus is het ook dan een gezellige boel in de stad. Elke doelgroep heeft zo zijn eigen kroegen en naarmate je ouder wordt, schuif je wat op. Uniek toch?”

“Maar je ziet ook dat nu bedrijven als Gasterra of Energy Vally aangeven dat ze echt Gronings zijn. Dat is mooi, want het is ook wel eens anders geweest. Er is een goede band tussen wat er zo allemaal gaande is en de ondernemers. We mogen dan ook best een beetje trotser zijn. Kijken wat er is, in plaats van zeuren over wat er niet is. Groningen is een beetje gelijkmatig. Je ziet het ook bij de crisis, geen grote dalen maar ook geen hoge pieken. Dat mag van mij best wat uitgesprokener”.

Hoewel er heel veel gebeurt dat meer dan de moeite waard is. Noorderslag, Noorderzon en nu ook weer Swingin’ Groningen zijn van die unieke evenementen. Er is een prachtig cultureel aanbod, het bruist aan alle kanten en toch zijn er best nog wel wat wensen.

“Groningen is gelijkmatig. Je ziet het ook tijdens de crisis, geen grote dalen, maar ook geen grote pieken”

Die baanverlenging in Eelde, waar ze als reisbureau uiteraard vlakbij staat, zou er nu toch eindelijk eens moeten komen. Het Forum met een juiste invulling en een kabelbaan is een prima zaak. Misschien wat meer naar voren, zodat het aan de Grote Markt grenst. Maar we kunnen ook nog veel meer met water. Daar achter bij Ikea is water genoeg. Gooi er maar watertaxi’s in. Alles beter dan een tram. “Als we Groningen een “dorp” vinden, met alle positieve lading die daarbij hoort, dan moet je er geen grootsteedse tram doorheen jagen. Zo’n ding is 36 meter lang, dus je kunt gewoon achter instappen en dan droog de Oosterstraat door, als je voor weer uitstapt” zegt ze lachend. Maar ze hoopt dat de crisis de redding is, omdat er financieel de nodige gaten zijn.

Internoord Reizen is in de Oosterstraat. Een leuke straat met allemaal bijzondere winkels. Ze hoopt, dat het nieuwe Damsterplein een verbetering wordt voor de gehele oostkant van de stad. Haar eigen bedrijf heeft natuurlijk ook de bakens moeten verzetten als gevolg van internet en crisis, maar met de kennis van het vak en de contacten in het bedrijfsleven (ook veel bedrijven zijn klant van Internoord) zal Internoord een begrip blijven in het Groningse.

Daarom Groningen 185

Intro Groningen is een centrum voor allerlei soorten onderwijs. Door de ligging als grote stad in een weids gebied, zijn vele opleidingen geconcentreerd in de stad. Van peuterspeelzaal tot universiteit en alles wat er tussen zit, is aanwezig. Uiteraard de reguliere opleidingen op mbo en hbo gebied.

Maar ook meer gespecialiseerde opleidingen, die je alleen in deze stad aantreft.

Ook is het vaak nog mogelijk om opleidingen in deeltijd te doen, zodat iedereen kan vinden wat bij haar of hem past.

h7 Onderwijs

Al die studenten komen in aanraking met DUO, dat de studielening of -financiering regelt en ook in de stad is gevestigd.

De studerenden zorgen met zijn allen voor een grote verplaatsing. Elke ochtend rijden er vele bussen bijvoorbeeld van het hoofdstation naar Zernike. En dat gaat ‘s middags weer terug. Maar het meest populair is toch de fiets. Groningen is een echte fietsstad.

En heel veel studenten proberen wat bij te verdienen. Je komt ze overal tegen, maar vooral in de horeca. Daar geven ze de verdiende centjes overigens ook wel weer uit.

Studenten in Groningen

186 Daarom Groningen

Daarom Groningen 187

Leren met de menselijke maat Het Noorderpoort is een groot Regionaal Opleidingscentrum(ROC), want als je 1800 medewerkers hebt, verdeeld over 40 vestigingen en zo’n 20.000 leerlingen en cursisten, mag je dat wel stellen. Het biedt een heel gamma aan opleidingen en cursussen zowel in voltijd als deeltijd. Van MBO, VMBO, HAVO, VWO tot omscholingsonderwijs en educatie- en inburgeringstrajecten.

Er zijn 22 Noorderpoort-scholen, die allemaal hun eigen couleur locale hebben en dat is meteen een belangrijk punt van onderscheid als je het vergelijkt met andere ROC’s. Rob Schuur, voorzitter van het college van bestuur, legt uit dat ze die diversiteit juist heel belangrijk vinden. In Zwolle bij-

188 Daarom Groningen

voorbeeld heeft het Deltion alles geconcentreerd in een gebouw met 17.000 leerlingen. “Maar wij kiezen juist voor kleinschaligheid in een groter geheel, verankerd in de plaatselijke samenleving. Een plaats als bijvoorbeeld Stadskanaal is heel anders dan de stad, dus krijg je ook een andere sfeer en cultuur op zo’n school. We vinden het juist mooi dat je dan een lokale invulling kunt kiezen en niet alles centralistisch regelt. Er is uiteraard wel een kader van kwaliteit, maar daarbuiten mag elke school heel veel zelf invullen.

De sociale controle is bij kleinere scholen veel sterker, maar ook de sfeer en gezelligheid heeft dan meer kans dan in een grootschalig gebouw”.

Het Noorderpoort levert elke 4 jaar opnieuw zo’n 16.000 arbeidskrachten af. Dan hebben we het wel over zo’n 6 % van de regionale beroepsbevolking. Dat past ook prima in de visie van het Noorderpoort die stelt dat je pas echt belangrijk bent in je relatie met anderen. Het Noorderpoort wil dan ook de regio versterken. Het wil een ontwikkelingspartner zijn. Bij de beroepsvorming, loopbaan, onderwijs en kennis. Uiteraard gaat dat in samenwerking met het bedrijfsleven. Hoewel Rob meteen duidelijk maakt dat het een containerbegrip is, want met 250 beroepsopleidingen bedienen ze wel tientallen verschillende branches.

Die zijn heel verschillend en ook de grootte van de bedrijven kan een onderscheidende rol spelen. Ook hier is dus de menselijke maat een voordeel, want dan kun je veel gerichter aansluiting vinden. Met Driebond bedrijventerrein in de stad bijvoorbeeld, of het chemiepark in Delfzijl. Geheel verschillend, maar beide van waarde voor de aansluiting van de theorie met de praktijk.

Ook Noorderpoort wordt geconfronteerd met continue wijzigingen die in de maatschappij plaats vinden en waar het zich op moet aanpassen. Ruim 3000 gediplomeerden per jaar lijkt een mooi aantal, maar toch zijn er al gebieden zoals de zorg of de techniek, waar de vraag niet meer kan worden bijgehouden. Andere zorg is dat er op niet al te lange termijn zo’n 400 docenten wegvallen door pensionering. En dat vul je niet zomaar aan. Vandaar dat er in toenemende mate een beroep gedaan zal worden op ervaren mensen uit het bedrijfsleven die les kunnen geven. Wellicht naast hun eigen werk. Zo combineer je de theorie ook met de praktijk en lever je vakmensen af met kennis die up to date is.

Het onderwijs zal de komende jaren steeds meer in een digitale omgeving worden aangeboden. Leerstof wordt steeds meer gedigitaliseerd, leerlingen en deelnemers willen meer online leren, het liefst 24 uur per dag en 7 dagen per week. Traditionele onderwijsgebouwen zijn steeds minder nodig. Leren vindt steeds meer plaats op de werkplek, bij de toekomstige werkgever. Toch denkt Rob dat er wel behoefte zal blijven aan een soort ontmoetingsplek, waar je met elkaar kunt overleggen, ontspannen of gewoon wat sociaal bezig zijn.

Maar het aantal locaties zal kleiner en minder worden. Een nieuwe ontwikkeling is, dat jongeren sport en bewegen weer belangrijk vinden. Het Noorderpoort gaat de komende jaren leerlingen weer van een sportaanbod voorzien. Wel wat meer op individuele basis. Maar juist omdat het individueler wordt, zal er behoefte zijn aan wat sociaal contact.

Maar het vereist wel anders denken. Geen traditionele klassen meer. Iedereen studeert in het tempo dat hij of zij aankan en waar men zich lekker bij voelt. Het competentiegerichte onderwijs past hier heel goed bij. Het Noorderpoort is dat volop aan het implementeren. Vol trots, met elan en op zijn Gronings, dus gewoon vanuit een nuchtere realiteit.

Daarom Groningen 189

Eigenzinnig en authentiek In 1798 werd de Academie van teken,- bouw,- en zeevaartkunde opgericht en werd er les gegeven in een verbouwde woning met een tuin. Via het genootschap Pictura ging het vanaf 1837 financieel iets beter. Zes jaar eerder, in 1831, kwam de naam Minerva, Romeinse godin en patrones van de kunsten en ambachten, voor het eerst voor. Tal van ontwikkelingen volgden en in 1984 werd het huidige gebouw aan het Zuiderdiep in gebruik genomen. Het is een ontwerp van Piet Blom, die bekend is geworden door de kubus-paalwoningen in Rotterdam. Je verwacht niet dat het gebouw zo groot is als je de gevel ziet. Maar de oppervlakte is enorm en het is gebouwd in een stijl die ruimtes met elkaar verbindt door gangen, trappen, straatjes, pleinen en terrassen.

De academie staat nu voor een volgende stap. Het oude Groninger Museum is geheel verbouwd en in de oude luister hersteld. Vanaf het studiejaar 2011/2012 wordt het in gebruik genomen. Waarna het gebouw aan het Zuiderdiep onder handen wordt genomen, want na 25 jaar is het wel toe aan groot onderhoud.

Bij Minerva kunnen tal van opleidingen in vele richtingen worden gevolgd. Zowel bachelor opleidingen als ook masteropleidingen. En opleidingen tot docent. Formeel bestaat Academie Minerva uit drie onderdelen. Beeldende Kunst en Vormgeving, Frank Mohr International Masters en in Leeuwarden Minerva Academie voor Popcultuur.

De 1000 studenten worden behalve op hun kunstenaarschap ook voorbereid op het ondernemerschap, zodat ze weten hoe ze hun producten moeten verkopen. Er worden projecten gedaan met bijvoorbeeld het UMCG, Menzis, zorginstellingen en bedrijven. Dat is voor alle partijen een mooie ervaring, zeker als de studenten het ook zelf moeten verkopen en beargumenteren.

190 Daarom Groningen

Je kunt je niet zomaar aanmelden voor de academie. Er is een toelatingstoets waarbij wordt gekeken naar je portfolio met werk en je motivatie. Maar als je de Vooropleiding hebt gevolgd en met positief resultaat hebt afgerond, ben je al toegelaten tot de academie en hoef je geen toelatingstoets meer te doen. Door te selecteren bij de poort krijg je wel gedreven studenten. “En”, zegt Dorothea van der Meulen, de Dean of directeur van Minerva, “ de studenten die zich aanmelden hebben een bepaald talent, anders ga je niet naar een academie”.

Heel bijzonder zijn de werkplaatsen. Daar wordt echt gewerkt onder leiding van instructeurs en docenten. In de opzet van het nieuwe gebouw worden die werkplaatsen verruimd, zodat meer mensen een eigen werkplek hebben. Het leuke is ook dat je van andere disciplines kunt leren. Dat past ook precies bij de academie, die als doelstelling heeft dat iedereen zichzelf moet ontwikkelen op een unieke manier. Of zoals Dorothea het zegt: ”je eigen handschrift ontwikkelen”. De academie is dan niet de grootste in het land, zij is wel erg individueel gericht. Toch wordt er ook gekeken naar wat de samenleving vraagt. Die wisselwerking is heel belangrijk.

Er is ook een gedegen theoretische opleiding op HBO niveau, dus met alleen wat talent kom je er niet.

Het is best een zware studie, maar gelukkig zijn de meeste studenten erg gemotiveerd. In het derde jaar is er ook uitwisseling met andere academies. Zoals met die in New York. Of in Talinn, Tampere, Barcelona, Nieuw Zeeland, Australië en ga maar door. Na de opleiding blijven veel studenten in het Noorden hangen.

Ze hebben de wereld gezien, maar ook ontdekt dat het hier nog zo slecht niet is.

Jesse Schaap, 2010

Amber Brouwer, 2010

Daarom Groningen 191

Wijs met onderwijs Groningen heeft als Noordelijk knooppunt een heel groot aanbod van onderwijs. Uiteraard met opleidingen die iedereen verwacht voor basis- en voortgezet (beroeps)onderwijs. Maar ook met heel specifieke opleidingen die alleen in Groningen te volgen zijn.

Heel belangrijk is de universiteit RUG. Gevestigd op Zernike maar ook in de binnenstad. Heel veel studenten zorgen ervoor dat Groningen de jongste stad van het land is. En er is daardoor veel gezelligheid waardoor de stad wordt gezien als een van de meest aantrekkelijke van Nederland. Veel studenten betekent ook veel kroegjes en eettentjes. Maar ook veel denkkracht en activiteit. De vele studentenverenigingen zorgen ervoor dat iedereen zich thuis kan voelen. De universiteit kent faculteiten, onderzoekscholen en veel onderzoeksinstituten

Er zijn ook veel postacademische opleidingen, die worden aangeboden in samenwerking met de universiteit. Onder de naam Hanzeservice gebeurt hetzelfde op HBO niveau, verzorgd door de Hanzehogeschool.

De Hanzehogeschool kent behalve haar eigen opleidingen ook nog aparte opleidingen als de kunstacademie Minerva, het Prins Claus conservatorium, school voor informatica en communicatie, de academie voor popcultuur en het Frank Mohr instituut.

Andere bijzondere opleidingen zijn bijvoorbeeld de dansacademie, het agrarisch onderwijs, onderwijs voor ouderen, de academie voor verpleegkunde, opleidingen voor wegtransport en nog veel meer. Er zijn tal van beroepsopleidingen die bij veel colleges kunnen worden gevolgd, zoals het Noorderpoort en het Alfa college. Maar er zijn ook meer gespecialiseerde opleidingen zoals de opleiding fietsmonteur of de middelbare hotelschool.

Voortgezet onderwijs wordt eveneens in grote verscheidenheid aangeboden door bijvoorbeeld het Zernike college, het Reitdiepcollege, het Werkmancollege, Praedinius, Wessel Gansfortcollege of het Willem Lodewijk gymnasium.

En dan zijn er nog allerlei cursussen en trainingen die worden aangeboden door vele partijen. Van gitaarles tot glas in lood, van toneelopleiding tot handleeskunde. En er is een drumschool en een zwemschool en er is gericht talenonderwijs. Kortom, iedereen kan in de stad de opleiding vinden die haar of hem past.

Van het basisonderwijs tot en met het promoveren en alles wat er tussen zit.

Het Willem Lodewijk gymnasium

192 Daarom Groningen

Bibliotheken in Groningen De bibliotheken zijn verenigd in de organisatie Biblionet Groningen. De doelstelling is om mensen de kans te geven om te lezen, te luisteren, te kijken, te lenen en in aanraking te komen met kennis en cultuur.

Er wordt heel klantgericht gewerkt. Er zijn klantenpanels geweest en uiteindelijk resulteerde dat in een andere inrichting van de bibliotheken. Er worden jaarlijks zo’n 1,5 miljoen boeken uitgeleend. Ongeveer een derde daarvan gaat naar de jeugd. In totaal zijn er zo’n 55.000 leners. In de hele provincie gaat het om 6 miljoen boeken die worden uitgeleend aan 175.000 mensen. Er wordt samengewerkt met primair en voortgezet onderwijs, peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. Van brabbel tot babbel dus.

Biblionet telt meer dan 350 medewerkers en zo’n 650 vrijwilligers. Zij worden continu geschoold want met het digitale tijdperk verandert er het nodige. Zo worden leners via e-mail herinnerd dat de leentermijn afloopt of dat een gereserveerd boek beschikbaar is. Ook is het mogelijk een eigen interesseprofiel aan te maken op de site, waarna je alleen informatie krijgt die daarbij past. Al bijna 15.000 mensen hebben van deze mogelijkheid gebruik gemaakt.

Biblionet kost jaarlijks zo’n 20 miljoen. De collectie bestaat uit 1,5 miljoen boeken, 40.000 cd’s, 25.000 dvd’s en enkele duizenden games en daisyroms. De stad Groningen beschikt over 350.000 boeken, 20.000 cd’s en de nodige games, dvd’s en daisyroms.

Peter de Grote Festival Elk jaar wordt in de zomerperiode in Groningen, Friesland en Drenthe het Peter de Grote Festival georganiseerd. Gedurende een periode van tien dagen worden ca. veertig kamermuziekconcerten op karakteristieke locaties georganiseerd. Op deze concerten, verzorgd door internationaal gerenommeerde topmusici, kunt u divers kamermuziekrepertoire horen; van de grote werken van beroemde componisten tot aan onbekend werk van bijvoorbeeld Nederlandse componisten.

Gekoppeld aan de concertserie wordt een Summer Academy georganiseerd. De musici die de concerten verzorgen, geven overdag masterclasses aan ca. 100 jonge, getalenteerde musici van over de hele wereld. Deze jonge studenten presenteren zich dagelijks op gratis toegankelijke lunchconcerten.

Daarom Groningen 193

Klinkende kwaliteit!

Het Prins Claus Conservatorium van de Hanzehogeschool Groningen heeft een geleidelijke ontwikkeling doorgemaakt. De kleine muziekschool aan de Sint Janstraat, waar destijds voornamelijk amateurs werden geschoold, is 150 jaar later uitgegroeid tot een internationaal gerenommeerd instituut.

Ruim 350 studenten met zo’n 20 verschillende nationaliteiten volgen in Groningen de opleidingen Docent Muziek en Muziek (Klassieke Muziek, Jazz, Compositie, Muziek- en Studioproducties en Directie Koor & HaFaBra). Naast deze bacheloropleidingen worden een Vooropleiding, een Master Kunsteducatie, een Master Muziek en diverse post-hbo opleidingen aangeboden.

194 Daarom Groningen

In 2005 gaf de Koningin toestemming om de naam van het Noord-Nederlands Conservatorium te wijzigen in Prins Claus Conservatorium. Dean Chris Fictoor: “Prins Claus zette zich gedurende zijn leven in voor de betekenis van kunst en cultuur in Europees en internationaal perspectief. Hij was een groot muziekliefhebber en in veel opzichten vervulde hij een voorbeeldfunctie. Wij laten ons inspireren door de drijfveren van de Prins en organiseren eens in de vier jaar het Prins Claus Concert. In zowel 2006 als 2010 was de Koningin daarbij onze eregast.”

In 2010 werd het Gronings conservatorium door de Keuzegids Hoger Onderwijs voor het vierde jaar op rij verkozen tot beste conservatorium van Nederland. “Een prestatie waar we erg trots op zijn,” aldus Fictoor, “de beste zijn is natuurlijk geweldig, maar de beste blijven is iets waar je elke dag moeite voor moet doen.

Het dwingt ons om heel kritisch te zijn. Er is een strenge selectie, kandidaten moeten een toelatingsexamen afleggen en slechts een op de drie kandidaten wordt aangenomen”. Die kandidaten komen van over de hele wereld, aangetrokken door de docenten die in Groningen lesgeven. Zo is het mogelijk om les te krijgen van de top van de Amerikaanse Jazz scene binnen het programma New York comes to Groningen. De acht docenten wisselen elkaar af en geven een week lang les aan alle studenten, ongeacht hun instrument.

En iedere maandagmiddag geven ze een openbaar concert in de concertzaal van het conservatorium.”

De studierichting klassieke muziek kent een lange historie. Al vanaf het allereerste begin werd aan de toenmalige muziekschool piano- en vioolles gegeven. Fictoor: “Maar hier in Groningen hebben we ook

een rijke traditie op het gebied van koperblazers. Veel van onze studenten zijn ooit begonnen in een van de vele verenigingen die het Noorden rijk is. En een aantal van hen stroomt door naar de studierichting Dirigent voor Harmonie, Fanfare en BrassBand (HaFaBra).”

De Noord-Duitse en Noord-Nederlandse landsdelen beschikken over tientallen, vaak fantastisch gerestaureerde orgels. Een van de speerpunten van het conservatorium is dan ook de orgelafdeling. “Wij hebben zelfs studenten uit Japan die speciaal voor onze orgels in Groningen komen studeren. Het orgellandschap hier is uniek. Vandaar ook dat wij in september gaan starten met de studieroute “Historische Orgels” binnen de Master Muziek. Naast deze route kunnen studenten kiezen voor de Parijse School voor klassieke musici, New York Jazz en de innovatieve studieroute New Audiences and Innovative Practices.”

Het conservatorium start een nieuwe masteropleiding in september 2011. De opleiding is volledig geaccrediteerd maar wordt niet bekostigd door het Rijk. Ondersteuning van de Hanzehogeschool Groningen en private financiering zijn noodzakelijk om de master aan te bieden. Fictoor: “Studenten betalen nu hetzelfde collegegeld als voor een bacheloropleiding. Zonder externe financiering is dat helaas niet mogelijk.

Het kunstvakonderwijs staat, net als kunst en cultuur in het algemeen, bovendien onder grote druk. Wij hebben de ondersteuning van iedereen die het kunstvakonderwijs een warm hart toedraagt hard nodig, ook financieel. Bijvoorbeeld om het Peter de Grote Festival en de Summerschool mogelijk te maken, waar meer dan 100 jonge talenten uit de hele wereld op afkomen. Maar we initiëren ook vernieuwende maat-

schappelijke projecten zoals muziek voor ouderen.

Recent is de Stichting Vrienden van het Prins Claus Conservatorium opgericht. Vrienden vormen een klankbord voor ons en leveren jaarlijks een financiële bijdrage. Dat kan al vanaf 30 euro per jaar.“ Veel van de activiteiten van het Prins Claus Conservatorium zijn openbaar toegankelijk. Bijna dagelijks zijn er concerten in een van de eigen concertzalen of op locatie in de stad. Fictoor: “Iedereen is van harte welkom om onze concerten bij te wonen.

Op onze website is te vinden wanneer die concerten zijn en het merendeel is gratis toegankelijk.

Wij laten graag horen wat we aan kwaliteit in huis hebben!”

Daarom Groningen 195

Christelijk onderwijs voor elk talent Het Alfa-college is het christelijk regionaal opleidingencentrum (ROC) voor Noord- en Oost-Nederland. In totaal verzorgen ruim 1.100 medewerkers mbo-onderwijs en cursussen voor ongeveer 13.000 studenten en cursisten. Het ROC heeft een groot werkgebied, met vestigingen in Groningen, Leek, Assen, Hoogeveen, Emmen en Hardenberg. In de stad Groningen heeft het Alfa-college anno 2011 zeven vestigingen en ongeveer 6.500 studenten.

“Het Alfa-college is partner in ontwikkeling in de regio en verzorgt beroepsopleidingen en Leven Lang Leren-trajecten voor jongeren en volwassenen die hen als persoon en als vakman opleiden voor de samenleving van nu en straks”, zo citeert Engel Antonides, voorzitter College van Bestuur, de

196 Daarom Groningen

onlangs vernieuwde missie van het ROC. De zinsnede ‘partner in ontwikkeling in de regio’ uit de missie geeft aan dat het Alfa-college het mbo-onderwijs niet in zijn eentje vorm en inhoud wil geven. Integendeel: regionale partners zijn van wezenlijk belang. “Daarom zoeken we de samenwerking met scholen voor voortgezet onderwijs en hbo-instellingen, zodat de schoolloopbaan van leerlingen van het vmbo, via het mbo naar het hbo zo natuurlijk en soepel mogelijk verloopt”, zegt Antonides.

Bedrijven en instellingen zijn onmisbare partners voor mbo-onderwijs. Zo werkt het Alfa-college in Groningen samen met onder meer bedrijven in de technische sector, om het opleidingenaanbod af te stemmen op de arbeidsmarkt. Daarnaast participeert het Alfa-college in het Ondernemerstrefpunt Groningen, dat ondernemers informatie geeft over stages, stageopdrachten en mogelijke subsidies. Antonides: “Het Ondernemerstrefpunt heeft een aantal adviseurs in dienst, afkomstig uit het onderwijs, die zorgen voor de match tussen stageopdrachten bij bedrijven en stagiairs van verschillende onderwijsinstellingen. Ook namens het Alfa-college werkt een adviseur bij het Ondernemerstrefpunt.”

De regionale betrokkenheid van het Alfa-college komt ook tot uiting in het sponsorschap van twee Groninger sportclubs: korfbalvereniging Nic./Alfa-college en topvolleybalclub Lycurgus. Met dit sponsorschap benadrukt het Alfa-college de waarde die het hecht aan sport en bewegen. Antonides: “Sport heeft een prominente plaats binnen ons ROC. Topsporters kunnen bijvoorbeeld hun rooster aanpassen aan hun trainingstijden, zodat ze de opleiding goed kunnen combineren met sport. Daarnaast hebben we het project

Fit for Life, waarmee we medewerkers en studenten de kans bieden om meer te bewegen en gezonder te eten.”

De meest in het oog springende uiting van de ‘sportgezindheid’ van het ROC is wellicht het Alfa-college Sportcentrum aan de Kardingerweg in Groningen. Dit gebouw is in 2006 in gebruik genomen en huisvest de opleidingen Sport en Bewegen. Daarnaast heeft het een regionale functie als (top)sporthal voor verschillende sportverenigingen uit stad en ommeland. “Onze studenten hebben een schitterende opleidingslocatie. Ze volgen er lessen en workshops, maar lopen er ook stage, waarbij ze zich inzetten voor de diverse sportverenigingen”, vertelt Antonides.

Niet geheel toevallig gaat het Alfa-college een nieuw gebouw neerzetten bij dat andere grote sportcomplex in Groningen: pal naast het stadion van FC Groningen komt een gebouw van zeven verdiepingen waar diverse opleidingen, het College van Bestuur en de ondersteunende diensten gehuisvest worden.

“We gaan in dit nieuwe gebouw de principes toepassen van het nieuwe werken en het nieuwe leren.

Flexibiliteit en ontmoeting zijn daarbij belangrijke uitgangspunten.”

Met het opvallende ontwerp en de bijzondere locatie van het nieuwe gebouw zet het Alfa-college een ware blikvanger neer in Groningen. Dat is mooi meegenomen, maar geen hoofdzaak, stelt Antonides: “Uiteindelijk draait het bij het Alfa-college allemaal om onderwijs van hoge kwaliteit. Goede huisvesting

is daarbij voorwaardelijk, maar het zijn de mensen die het doen. Het zijn onze docenten en medewerkers die iedere dag weer goed onderwijs mogelijk maken voor onze studenten.”

Daarom Groningen 197

Academisch opleiden

publiek-private constructie. Vanuit de Stichting Academische Opleidingen Groningen, met Freia en de universiteit als aandeelhouders, mocht Postma zijn bedrijf ontwikkelen.

1614. Dat is het jaar dat de Rijksuniversiteit Groningen werd opgericht. De stad kent dan ook een rijke academische traditie, die zich sinds de jaren tachtig niet meer beperkt tot de klassieke universiteit. Want toen ging Albert Jan Postma, een ondernemende docent, managementopleidingen verzorgen in nauwe samenwerking met de Groninger Faculteit Bedrijfskunde.

De onderneming groeide uit tot een volwassen sparringpartner voor wetenschappers en academici, die ideeën hadden over nieuwe opleidingen. De commerciële ervaring van AOG School of Management gekoppeld aan academische initiatieven heeft inmiddels al veel succesvolle opleidingen opgeleverd, die goed op de carrièrewensen van de hoger opgeleide professionals aansluiten.

Zijn bedrijf Freia sloot duidelijk aan op een marktvraag, want er ontstonden bij verschillende faculteiten soortgelijke initiatieven. Dit zorgde voor een onoverzichtelijk landschap van opleidingsaanbieders. Onwenselijk, zo vond de universiteit. Daarom werd Postma door het College van Bestuur verzocht om het postinitiële onderwijs voor de hele universiteit te verzorgen. Er werd gekozen voor een unieke

De opleidingen vormen een belangrijke aanvulling op het reguliere onderwijs. Bij AOG School of Management kunnen mensen die tijdens hun studietijd in het verkeerde voorsorteervak stonden, alsnog de juiste afslag kiezen. Het gaat er vooral om, dat deelnemers de dingen gaan doen waar ze goed in zijn, waarbij gebruikt gemaakt wordt van diverse faculteiten en instituten.

198 Daarom Groningen

In de afgelopen twee decennia heeft AOG School of Management een steeds prominentere rol verworven. Inmiddels trekken duizenden deelnemers en alumni jaarlijks naar Groningen of één van de andere locaties.

Zeer belangrijk in dit keuzeproces is de rol van de studieadviseur. Wanneer iemand goed kan motiveren waarom hij na een master in facility management een HR-opleiding wil gaan doen, dan kan dat bij AOG School of Management.

De typische AOG-deelnemer bestaat dan ook niet. Consultants, directeuren, HR-managers, marketeers, ZZP-ers, beleidsadviseurs, burgemeesters en bestuurders: allemaal vinden ze hun weg in het opleidingsaanbod.

Er zijn organisaties die ervoor gekozen hebben om meerdere groepen zo’n maatwerktraject te laten doorlopen.

Er wordt een veelzijdig palet aan opleidingen georganiseerd, op het gebied van bijvoorbeeld bedrijfskunde, hr, marketing, general management en talentontwikkeling. AOG onderscheidt masterprogramma’s, leergangen en incompany-programma’s. Binnen het eerstgenoemde is de band met de universiteit het sterkst. Zo kunnen deelnemers aan de Master of Science Bedrijfskunde (MSc/BA) alsnog de felbegeerde mastertitel aan de Rijksuniversiteit Groningen halen. Opvallend is ook, dat alumni van de universiteit via AOG School of Management met veel plezier terugkeren naar hun ‘oude’ universiteit.

Eén ding hebben de verschillende opleidingsvormen gemeen. Er wordt recht gedaan aan de ervaring die deelnemers al hebben. Geen herhaling van zetten dus, met onderwijs over allerhande praktische vaardigheden. Ofwel: Verder denken.

De leergangen bekleden in het opleidingsaanbod een andere positie dan de masters. Het merendeel is vakoverstijgend, met bijvoorbeeld de richtingen overheid, HR of marketing. De rest richt zich op general management. Aansluitend op deze leergangen heeft AOG School of Management de Flexibele Masterstudie ontwikkeld. Met twee succesvol afgesloten leergangen kan de deelnemer instromen. Zo wordt een master gebouwd met de ingrediënten die de deelnemer zelf belangrijk vindt, in eigen tempo en met spreiding van de investering.

Het kan gebeuren, dat het voor organisaties niet volstaat wanneer één deelnemer een opleiding doorloopt. In zulke gevallen biedt AOG School of Management incompany- of maatwerktrajecten aan. In deze opleidingen staan de leer- en ontwikkelingswensen van de organisatie centraal. Het curriculum, de werkopdrachten en de collegevorm worden gerelateerd aan de doelstelling en context van de organisatie.

AOG School of Management merkt, dat het maatschappelijke belang van opleiden toeneemt. Door de vergrijzing en het opschuiven van de pensioenleeftijd volstaan briljante universitaire studenten niet om Nederland economisch gezien vitaal te houden. Ook de ‘gewone’ beroepsbevolking moet zichzelf blijven ontwikkelen. Alhoewel ‘moeten’, dat klinkt heel zwaar. Leren bij AOG School of Management is een belangrijke inspiratiebron.

Dikwijls stimuleert het deelnemers om toch die carrièremove te maken, die ze al jaren in hun achterhoofd hebben.

Daarom Groningen 199

Universiteit en studentenverenigingen De Rijksuniversiteit bestaat als onderwijsinstelling al sinds 1614, maar kreeg haar huidige naam als Rijksuniversiteit pas in 1876. In dat jaar ging de Wet op het Hoger Onderwijs in en daarmee verbeterde de positie van de universiteit aanzienlijk.

Zo werd er vanaf toen, behalve in het Latijn ook in het Nederlands gedoceerd. Daarnaast kreeg de universiteit behalve haar onderwijstaak er ook een onderzoekstaak bij.

De universiteit is tot op de dag van vandaag uitgegroeid tot een belangrijk begrip in de stad. Groningen en de Rijksuniversiteit zijn dan ook twee woorden die vaak samen gaan. Het is de wisselwerking van invloeden tussen de beide organisaties die de band zo sterk maakt. Hedendaags groeit de universiteit steeds verder, ook in de internationale sferen.

Zo mag de universiteit met trots zeggen dat er inmiddels 3500 internationale studenten uit 115 verschillende landen aan de RUG studeren.

De universiteit bestaat niet slechts uit één gebouw in de Broerstraat (het Academiegebouw), maar uit verscheidende locaties, verdeeld over de hele stad.

Dat is soms lastig met zoeken naar het juiste lokaal, maar dat maakt het tegelijkertijd ook heel interessant. De plaatsen, waar je colleges kunt volgen, documentatiemateriaal kunt vinden of rustig kunt studeren, variëren van historische gebouwen in de binnenstad tot aan het moderne Zernikecomplex.

De RUG is een uiteenlopende organisatie bestaande uit onder andere negen faculteiten, de Universiteitsbibliotheek, een museum, het Centrum voor Informatietechnologie, het Universitair Onderwijscentrum Groningen en het Kernfysisch Versneller Instituut. Voor zowel Bèta als Alfa studenten zijn er meer dan genoeg mogelijkheden om de studie zo interessant mogelijk te maken.

200 Daarom Groningen

Menige bekende Nederlander heeft gestudeerd aan deze universiteit. Aletta Jacobs is misschien wel de bekendste. Als eerste vrouwelijke studente van Nederland heeft zij een speciaal plaatsje, als borstbeeld, gekregen voor het Harmoniegebouw. Maar ook andere BN’ers zoals Job Cohen, Chris Zegers en Driek van Wissen hebben gestudeerd aan de RUG.

Soms is het ook mogelijk om je studie interessanter te maken door je breder te oriënteren met vakken van andere studies. Daarnaast kun je ook lezingen, debatten of symposia volgen die diverse onderwerpen belichten, vaak vanuit een ander perspectief dan de studie zelf. Studium Generale is een organisatie die veel van dit soort evenementen organiseert.

Dat het uitgaansleven in Groningen berucht is, hoeft wellicht niet vermeld te worden, maar de universiteit zelf biedt ook veel meer dan onderwijs alleen. Zo zijn er tientallen verenigingen, zoals sport-, studie-, en studenten verenigingen die zorgen voor ontspanning naast het studeren.

Studentenverenigingen, zoals Albertus, Vindicat, Cleopatra en Dizkartes, zijn er vooral voor ontspanning en het leren kennen van nieuwe mensen. Studieverenigingen zijn meer gericht op de desbetreffende studie, maar daardoor niet minder saai. Hierin kun je actief worden in een commissie, waardoor je ervaringen op kunt doen voor na de studie, maar feesten is ook een belangrijk punt in het programma. Veel studenten kiezen ervoor om lid te worden van een vereniging, omdat dit behalve een gewenste ontspanning ook een ideale mogelijkheid is om netwerken te creëren en te onderhouden.

Groningen wordt vaak gezien als een echte studentenstad en de ervaring leert dat het ook echt zo is.

De mogelijkheden voor studenten lijken soms eindeloos. Zo is er binnen en buiten de studie van alles te doen. Voor serieuze en hardwerkende studenten zijn er mogelijkheden om hun studie te verdiepen met het Honours College of een actieve deelname aan onderwijsvorming, door bijvoorbeeld deel te nemen aan de universiteitsraad.

Voor aankomende studenten die dit bovenstaande allemaal niet weten of gewoon eerst de Groningse studenten sfeer willen proeven voordat ze zich gaan richten op alle mogelijkheden, biedt de universiteit ieder jaar in augustus een introductieweek aan voor aankomende eerstejaars. Deze ‘Kei-week’ wordt georganiseerd door studenten voor studenten. Eigenlijk is het een ‘must’ omdat je op deze manier in één keer in contact komt met de ‘leuke’ kant van het studentenleven. Deze week draait dan ook vooral om het leggen van contacten, het leren kennen van de stad en het feesten!

Daarom Groningen 201

Frans Zwarts

Rubriek Mijn Groningen

De Stad is fantastisch!

Professor Frans Zwarts is een drukbezette man. Hij was iets later op het interview en verontschuldigde zich voor het feit dat hij nog even een telefoontje moest plegen, voordat we van start konden. Maar ondanks de drukte was er nog wel tijd genoeg om te vragen hoe je van een student uit Amsterdam het voor elkaar krijgt om rector magnificus te worden aan de Rijksuniversiteit Groningen. Naar eigen zeggen was het meer “toeval�, dan dat hij daadwerkelijk voor ogen had om rector magnificus te worden.

Professor Zwarts heeft tot zijn achttiende in Den Haag gewoond en is daarna gaan studeren in Amsterdam.

Als taalwetenschapper heeft hij altijd al een fascinatie gehad voor taalverwerving en taalontwikkeling. Zijn droom was dan ook om na zijn studie werkzaam te zijn aan een universiteit in Nederland. Na de nodige sollicitaties aan de universiteiten van Utrecht en Groningen, is hij uiteindelijk uitgenodigd om op gesprek te komen bij de RUG. Als 26 jarige medewerker aan de Rijksuniversiteit verdiepte professor Zwarts zich in de ontwikkeling van taal. Met name het verschil tussen het leren van een eerste en tweede taal en hoe het brein daar invloed op heeft was zijn onderzoeksgebied. Het is bekend dat jonge kinderen, tot ongeveer een jaar of tien anders leren dan kinderen die ouder zijn. Dit heeft

202 Daarom Groningen

weer invloed op iemands taalverwerving. Samen met onderzoekers binnen de psychologie en biologie heeft professor Zwarts onderzoek gedaan naar het verband tussen taalverwerving en hersenactiviteit.

Al snel begon professor Zwarts met het geven van colleges binnen de studies psychologie en biologie over deze bevindingen. Het balletje was begonnen te rollen en eind jaren tachtig is hij directeur geworden van het Behavioral and Cognitive Neurosciences (BCN). Niet veel later heeft hij het het Neuro-Imaging Center opgericht: het NIC. In datzelfde gebouw heeft ook dit interview plaats gevonden.

Met zijn onderzoeksgebied kreeg dr. Zwarts te maken met maar liefst vijf faculteiten van de universiteit.

Op deze manier kreeg hij veel inzicht in wat er zoal gebeurde op de universiteit. Op een gegeven moment was het College van Decanen op zoek naar een nieuwe rector magnificus en gezien professor Zwarts de nodige kennis en ervaring had op de verschillende faculteiten, was het bijna vanzelfsprekend dat hij de volgende rector magnificus zou worden.

“Studenten zie je overal, dat maakt de stad druk, maar wel gezellig druk.”

Dr. Zwarts kijkt met veel plezier terug naar de gehele periode van acht jaar als rector magnificus. Het leukste vindt hij het contact met de studenten. Daarom werd hij al snel beschreven als studentlid van het College van Bestuur.

Tijdens zijn periode als rector magnificus had professor Zwarts veel contact met onder andere de muziekverenigingen Gica, BRAGI en MIRA. Bij grote gelegenheden vroeg hij hun om muziek te maken. Vaak waren er bij zulke evenementen twee koren en twee orkesten, want dr. Zwarts pakt het graag groots aan. Het betrekken van deze muziekverenigingenen bij plechtigheden van de universiteit is inmiddels een traditie geworden.

Vreemd genoeg is professor Zwarts zelf geen musicus. Met eigen bescheidenheid vertelde hij dat hij niet verder gekomen is dan het spelen van een blokfluit. Het is de passie, de interesse en het doorzettingsvermogen van deze muzikale studenten, waar de heer Zwarts zoveel bewondering voor heeft.

Ondanks dat professor Zwarts geen geboren stadjer is en de eerste 26 levensjaren in het ‘Westen’ heeft gewoond, is hij dol op de stad. Niets minder dan lof en enthousiasme over Groningen.

Het bijzondere aan de stad is hoe ze zich ontwikkeld heeft. De ontwikkelingen binnen de universiteit en de hogeschool hebben in de loop der tijd een steeds groter stempel op de stad gedrukt. Veel studenten die hier studeren komen niet uit het Noorden en het is juist deze diversiteit van studenten en culturele invloeden die de stad heeft gevormd tot wat ze nu is. De hoeveelheid studenten die het stadsbeeld zo beïnvloeden is voor professor Zwarts fantastisch. “Studenten zie je overal, dat maakt de stad druk, maar wel gezellig druk.”

Daarom Groningen 203

h8 Bedrijvigheid en economie

Intro Groningen is een stad waar veel gebeurt. Op vele gebieden maar zeker ook op economisch gebied.

Talloze bedrijven zorgen ervoor dat Groningen een vooraanstaande positie inneemt ten opzichte van de verre omtrek. De ligging van “splendid isolation� maakt, dat er een stad is en er zijn ommelanden. Sommige bedrijven horen ook bij de stad. Ze hebben een geschiedenis en het is ondenkbaar dat ze zich ergens anders zouden vestigen. Hoe mooi en aanlokkelijk het aanbod ook is. Dat maakt dat de stad is vergroeid met veel bedrijven, die iedereen kent en waardeert.

Die bedrijven horen ook echt bij de stad en omgekeerd.

En Stadjers, zoals de inwoners van Groningen zich noemen, weten ook die bedrijven met historie te vinden en te waarderen. Maar ook heel nieuwe bedrijven kunnen rekenen op een kritisch, maar in beginsel warm welkom. Want de Groningers staan open voor nieuwe ontwikkelingen. Het moet echter wel wat nieuws brengen, want op meer van hetzelfde zit niemand te wachten. De creativiteit die iedereen wil, is meteen een maatstafvoor de bedrijven.

Wellicht daardoor is iedereen ervan overtuigd dat je moet uitblinken in hetgeen je doet. Groot of klein, alles is fijn als je het maar doet met verstand, gevoel en overtuiging.

Industrieterrein Kranenburg

204 Daarom Groningen

Daarom Groningen 205

Vastgoedonderhoud met visie In deze uitgave presenteren we de stad Groningen als trots van het noorden (net als de gelijknamige voetbalclub). Dat is terecht. De kwaliteit van de panden in de stad, oud en nieuw, van particulieren, bedrijven en instellingen, ligt op een hoog niveau.

De gemeente stelt hoge eisen aan nieuwbouwprojecten op het gebied van uitstraling, afwerking en architectonische afstemming. Ook de woningcorporaties in de stad leggen de lat hoog op het gebied van nieuwbouw, verbouw, renovatie en onderhoud. Boekema, visie op vastgoedonderhoud is een belangrijke partner van de gemeente, de corporaties en de verenigingen van eigenaren.

Boekema, visie op vastgoedonderhoud is vandaag de dag een toonaangevend onderhoudsbedrijf dat

206 Daarom Groningen

een totaalpakket verzorgt als het gaat om renovatie en onderhoud van allerlei vastgoedprojecten van verschillend formaat, van klein tot zeer groot. Boekema heeft ongeveer 85 vakmensen in dienst, werkzaam in de vijf verschillende disciplines die het bedrijf aanbiedt: verbouw & renovatie, mutatieonderhoud, schilderwerken, glasservice en raamfolies. Tussen deze onderdelen is een sterke onderlinge wisselwerking, een synergie die een sterk fundament vormt voor de effectieve bedrijfsvoering van Boekema.

Veel aandacht gaat uit naar de laatste ontwikkelingen in de branche, het professionaliseren, trainen en coachen van medewerkers. Boekema streeft naar een leidende positie in Noord-Nederland, een streven dat alleen waargemaakt kan worden met goed opgeleide en gemotiveerde medewerkers die een grote mate van verantwoordelijkheid dragen. Zij zorgen voor een goede integratie tussen de bedrijfsonderdelen van Boekema, waardoor ook grote en complexe vastgoedprojecten efficiĂŤnt en volledig naar de specificaties van de opdrachtgever worden uitgevoerd.

Een bedrijf, dat in haar sector toonaangevend is en in het noorden tot de grote spelers behoort. Maar dat is niet altijd zo geweest. Want in de jaren twintig van de vorige eeuw ging Boekema bescheiden van start als schildersbedrijf, in het woonhuis van oprichter Dirk Boekema. De jaren vijftig, met de grote boost in de woningbouw, vormde het toneel van de eerste groeispurt van Boekema, waarna zoon Popke Boekema een flinke schaalvergroting wist te realiseren, door een projectmatige aanpak te introduceren en die discipline verder uit te breiden. De huidige directeur, Hans Boekema, staat sinds 1996 aan het roer. Onder zijn

leiding namen de activiteiten van Boekema verder toe, ook in de breedte, waardoor een verhuizing naar het huidige bedrijfspand op het bedrijventerrein Eemspoort in 2001 zijn beslag kreeg.

Op de nieuwe locatie aan de Wasaweg bouwt het bedrijf verder aan de toekomst. De langdurige crisis in de bouw heeft op Boekema relatief weinig impact gehad. Dat is deels terug te voeren op de goede spreiding in activiteiten, zowel wat betreft de eigen disciplines maar ook over de verschillende branches. Daarnaast heeft het bedrijf altijd geïnvesteerd in continuïteit, langdurige klantrelaties, vernieuwende samenwerkingsvormen en hoge kwaliteit van haar diensten.

Boekema is een echt noordelijk bedrijf, waar vakmanschap en punctualiteit worden gecombineerd met korte lijnen en nuchterheid. Boekema heeft een grote, gevarieerde en uiterst loyale kring van opdrachtgevers: woningcorporaties, overheden, zorginstellingen en bedrijven in allerlei sectoren, waaronder de industrie. Het bedrijf hecht aan een goede samenwerking tussen de verschillende partijen in projecten, onder de noemer ketensamenwerking. Een samenwerkingsconcept tussen alle ketenpartijen waarbij projecten gerealiseerd worden met minder faalkosten, hogere opbrengsten, betere kwaliteit en hogere klanttevredenheid.

Boekema zal in de toekomst steeds meer projecten uitvoeren in het kader van resultaatgericht vastgoedonderhoud. Hierbij worden door Boekema onderhoudsscenario’s ontworpen met een vooraf vastgesteld resultaat. Op deze manier worden de onderhoudskosten en de kwaliteit beheersbaar en kunnen door de opdrachtgever enorme besparingen worden gerealiseerd.

Daarom Groningen 207

Hecht verbonden met de stad De tabaksfabriek Niemeyer is hecht verbonden met de stad Groningen. In de maand maart van het jaar 1819 opende Meindert Niemeyer zijn winkel in koloniale waren en tabak aan het Nieuwe Kerkhof in de stad. Dat liep voorspoedig. Maar de grote sprong voorwaarts vond in 1848 plaats, toen zoon Theodorus van start ging met een eigen tabaksfabriek. In 1905 vestigde Niemeyer zich aan de Paterswoldseweg en groeide uit tot een begrip, niet alleen in Groningen maar bij alle rokers in Nederland en wijde omstreken. Het bedrijf ontving in 1969 het predikaat ‘Koninklijk’ en maakt sinds 1999 deel uit van British American Tobacco, een toonaangevende speler in de internationale tabaksindustrie.

208 Daarom Groningen

Woelige tijden. Dat kun je wel zeggen in deze branche: de regelgeving is streng. Het roken is in de loop der jaren behoorlijk ‘onder vuur’ komen te liggen en de liefhebber van tabak mag op steeds minder plekken genieten van zijn of haar sigaretje. Aan de Paterswoldseweg weet men, ondanks alles, een gezond bedrijf neer te zetten, waarbij de prognose heel goed is.

Bij BAT Niemeyer wordt RYO en MYO gemaakt. RYO staat voor Roll Your Own. Wij noemen dat shag, maar in de Engelstalige landen is dat niet echt een deftig woord. MYO is de afkorting van Make Your Own, dat is tabak waarvan je zelf, met behulp van hulzen en een hulsautomaat, sigaretten kunt maken. De tabaksfabriek van Theodorus Niemeyer stond in 1905 min of meer aan de rand van de stad. De wijken hebben de fabriek letterlijk omarmd: tegenwoordig ligt BAT Niemeyer midden in de stad. Voor de lokale economie is BAT Niemeyer een zeer belangrijk bedrijf, dat direct werk biedt aan 340 medewerkers en indirect aan een veelvoud hiervan. Vanouds is het bedrijf een belangrijk onderdeel van het sociale leven in de buurt. Toeleveranciers van materialen, maar ook levensmiddelenwinkels, bakkers, slagers, kortom: het lokale MKB heeft veel baat bij zo’n belangrijke werkgever. Het feit dat BAT Niemeyer is gevestigd vlak bij de binnenstad levert een aanzienlijke bijdrage aan de levendigheid.

BAT Niemeyer is een bedrijf met een lange en interessante geschiedenis. Maar door alleen terug te kijken red je het niet als onderneming. Door de jaren heen is er voortdurend geïnvesteerd. Waar nodig zijn de

productieprocessen geautomatiseerd. Er is veel tijd besteed aan het trainen van de medewerkers en nog in 2010 werden de productie-ondersteunende afdelingen in de fabriek gehuisvest. Met andere woorden: klaar voor de toekomst.

In die toekomst is zeker plaats voor tabak. British American Tobacco hanteert het principe dat men hoogwaardige producten produceert voor de volwassen consument, die in staat is zijn of haar eigen verantwoordelijkheid te nemen. De ‘tabakkers’ van BAT Niemeyer zorgen ervoor, dat de consument kan rekenen op een goede en vooral consistente kwaliteit. Tabak is een natuurproduct, geen oogst is hetzelfde en ook lokaal zijn er verschillen. BAT koopt per jaar ongeveer 450.000 ton ruwe tabak in bij 300.000 tabaksboeren in 35 landen, waaronder China, de USA, Brazilië, India, Zimbabwe, Bangladesh, Indonesië en Turkije. BAT hecht veel waarde aan duurzame samenwerking, stelt expertise ter beschikking aan haar producenten, houdt een goede controle op milieutechnische zaken en arbeidsomstandigheden.

Pall Mall, Lucky Strike, Samson en Javaanse Jongens. Een greep uit de kwaliteitsmerken die worden geproduceerd aan de Paterswoldseweg in Groningen. BAT Niemeyer dankt haar succes aan enerzijds de Groningse roots, waarin zaken als teamspirit, inzet, nauwgezetheid en collegialiteit heel belangrijk zijn en anderzijds de no-nonsense mentaliteit van haar medewerkers. Geen woorden maar daden. Van ruwe tabak tot eindproduct, met veel vakmanschap en toewijding. BAT Niemeyer heeft, en dat is bij bedrijfsbe-

zoeken door internationale BAT-managers vastgesteld, een toegevoegde waarde voor het BAT concern en onderscheidt zich in positieve zin. En daar is Groningen trots op; er gaat immers niets boven Groningen.

Daarom Groningen 209

Trapsgewijs Zelfs het stadhuis in Groningen heeft een trap van Timmerfabriek Excelsior! Evenals menig winkel- en horecapand in Nederland. Het is een echt familiebedrijf. In de vijftiger jaren werd Excelsior overgenomen door Hendrik Zuidema. Na diens overlijden hebben zijn twee jongste zoons, Harry en Richard, het bedrijf voortgezet.

Dat de gehele familie Zuidema betrokken is bij Excelsior, blijkt wel uit de hoge opkomst van het eens per jaar gehouden klaverjastoernooi in de fabriekshal. Bijzonder is, dat het allereerste kasboek nog aanwezig is. Er wordt van alles gefabriceerd; van trap tot lijstwerk en kozijn. Het werken met hout is steeds weer uitdagend.

Zie het breed yellowBird is de naam van een Gronings bedrijf dat wereldwijd actief is en dat zich heeft gespecialiseerd in 360 graden video. Dat wil zeggen dat je alle kanten op kunt kijken en vanuit die hoek dan ook alles ziet.

Dus voorkant, achterkant, zijkant, bovenkant. Klanten zijn momenteel grote internationale bedrijven als Shell, Heineken, Virgin Australia, Nike en nog meer mooie namen. Zij hebben de budgetten om de techniek te gebruiken en te laten zien. In een later stadium kunnen uiteraard ook andere opdrachtgevers deze techniek gaan gebruiken. De toepassingen zijn eindeloos.

Het unieke van yellowBird is dat ze het filmen, de afspeelsoftware ontwikkelen en de nabewerking helemaal zelf doen. Daarnaast zijn ze bezig om hardware te ontwikkelen zodat ook anderen deze techniek kunnen gaan gebruiken.

Het filmen gebeurt met een klein kastje dat overal toegepast kan worden. Onder een helikopter, bij een skiÍr, bij een groot evenement enzovoorts. Het is net als een klein geel vogeltje dat in de lucht vliegt en alles ziet. De yellowBird camera wordt ook door Google Streetview gebruikt met het enige verschil, dat die foto’s maakt in plaats van video. Met 6 lenzen wordt een enorme datastroom gegenereerd die alles laat zien. En het kan op alle computers worden afgespeeld.

210 Daarom Groningen

Ga er maar even voor zitten Het hoort een beetje bij Groningse bedrijven, om te streven naar een rustige en gestage groei. Geen bokkensprongen, geen dolle investeringen maar nuchter en solide werken aan de toekomst. De Boer Industrietechniek is typisch zo’n bedrijf. Pragmatisch maar wel slagvaardig, met een breed en kwalitatief hoogstaand productenprogramma, waarmee vele doelgroepen worden bediend. Dat zijn de scheeps- en machinebouw, de agrarische sector, de transportbranche, de proces-, de petrochemische en de voedingsindustrie, de offshore en de bouw.

processen moeten doordraaien en dat onderdelen direct moeten worden aangeleverd, want daar zijn veel kosten aan verbonden. Door de eigenschap problemen snel en goed aan te pakken heeft De Boer Industrietechniek veel loyale klanten gekregen.

En wat levert men? Ga er maar even voor zitten: slangen, koppelingen en appendages, slang- en kabelhaspels, plaatmateriaal, afdichtingen (allerlei soorten pakkingen), glasweefselproducten en diversen, waaronder blustoestellen. Het bedrijf, tegenwoordig geleid door de broers Conraad en Johan Smith, heeft in de regio een goede naam door de oplossingsgerichtheid. Naast heel veel vakkennis en een uitgebreid netwerk in de branche wordt voor de klantvraag, als dat nodig is, zelf een oplossing gezocht door te assembleren.

Een klantgerichte onderneming groeit, dat is altijd zo. De Boer Industrietechniek BV besloot daarom in 2001 te verhuizen naar het huidige pand op het businesspark Eemspoort, dat tegenwoordig een goede aansluiting heeft op de A7. Een mooie locatie. Goed bereikbaar: maar dat moet ook. Want veel van de opdrachtgevers van De Boer Industrietechniek zijn industriĂŤle bedrijven en daar geldt boven alles, dat Daarom Groningen 211

Ligging en bereikbaarheid De stad Groningen is het middelpunt van de provincie. Gelegen op de rand van de Hondsrug is een groot gedeelte hoger dan NAP. Het is tevens een knooppunt van autowegen, waterwegen en spoorwegen. Het wegvervoer kent het landelijk bekende Julianaplein, waar twee snelwegen elkaar door middel van stoplichten kruisen. De A7 en de A28 zorgen voor een goede bereikbaarheid over de weg, maar vormen een knelpunt bij de kruising. Er zijn echter geweldige plannen om het doorgaande en lokale verkeer te scheiden en de verkeerslichten te vervangen door fly-overs. Dit is mede mogelijk door het geld dat het rijk geeft, omdat de zweeftrein en later ook de hoge snelheidslijn naar de randstad niet doorgingen.

212 Daarom Groningen

Eveneens onderdeel van dat geld is de treinverbinding met Heerenveen via Leek en Drachten langs de A7. Dan ontbreekt alleen het stukje naar Lelystad en dan is die snelle treinverbinding naar de randstad er alsnog! Nu rijdt de trein drie keer per uur via Zwolle en Amersfoort. Maar Groningen is via Arriva ook verbonden met Leeuwarden, via Hoogezand met Winschoten en Nieuweschans en door naar Leer, via Winsum en Uithuizen met Roodeschool en via Appingedam met Delfzijl. En daar is recent de verbinding met Veendam bij gekomen.

Via het water kun je vanuit Groningen door de sluis en het van Starkenborgkanaal naar Friesland. Of via het Eemskanaal naar Delfzijl en de zee op. Of via het Winschoterdiep naar Winschoten. Het NoordWillemskanaal is de verbinding naar Assen, Smilde en verder. En het Reitdiep komt bij Zoutkamp in het Lauwersmeer en ook daar kun je door de sluis naar de Wadden.

Ook fietsend zit je goed in de stad. Niet voor niets een paar keer uitgeroepen als de beste fietsstad van het land. Er zijn zelfs enkele overdekte, bewaakte stallingen waar je geheel gratis, tot diep in de nacht, je fiets kwijt kunt.

Het juiste traject De geschiedenis van ESA (Elema-Stollenga’s Autobusdiensten) ving aan in het interbellum van de vorige eeuw. In het jaar 1927 startten de zwagers Klaas Michiel Elema en Martinus Stollenga in Marum een autobusbedrijf. Veel is er vanaf die tijd veranderd, maar de ervaring, service en aandacht voor het vak zijn door de jaren heen geen moment uit beeld verdwenen.

En dat zal in de toekomst niet anders zijn. Tegenwoordig wordt het familiebedrijf geleid door Klaas Elema, kleinzoon van één van de oprichters en Wim van Nispen, zoon van voormalig directeur Reinier van Nispen.

Dat het bedrijf de stad, en de provincie Groningen, trouw is gebleven onderstreept het huidige aantal bedrijfslocaties. Naast vestigingen op toplocaties in Marum, Delfzijl, Winschoten, Veendam en Drachten, streek het bedrijf eveneens neer aan de Bornholmstraat 54 in Groningen.

ESA begon als streekvervoerder, maar tegenwoordig ligt het zwaartepunt al het grootste deel van de bedrijfshistorie op de verkoop en het onderhoud van bedrijfsvoertuigen, leggen Elema en Van Nispen uit. ’’Wij richten ons vanaf alle locaties op de verkoop van zowel nieuwe als gebruikte bedrijfswagens en proberen om onze klanten van begin tot eind zo goed mogelijk te begeleiden. Natuurlijk gaat het bij ons om

grote investeringen. Daarom voeren we allereerst een oriënterend gesprek met onze klanten om de wensen en mogelijkheden zorgvuldig op een rij te zetten. Wij weten dat het geven van een onderbouwd advies een onmisbaar onderdeel is van het traject, vandaar dat we op dit punt maximaal investeren.’’

Autobedrijven ESA staat bekend als een toonaangevend autobedrijf en is ondertussen geautoriseerd dealer van DAF, FIAT en Mitsubishi. Volledige aandacht en service richting de klant zijn doorslaggevend voor het succes dat de onderneming opbouwde in Groningen en omstreken. Met de oprichting van een drietal vestigingen in Polen (Poznán, Konin en Iłowa) en een vestiging in Denemarken (Kolding) onderstreept het bedrijf ook haar internationale ambitie.

Daarom Groningen 213

Altijd zomer bij Winter Winter Autocentrum op de autoboulevard is al sinds 1993 een begrip. Op een mooie zichtlocatie vanaf de rondweg worden in een moderne garage de merken Chrysler, Jeep en Dodge verkocht. Zowel nieuw als gebruikt.

Fokko Winter is opgegroeid tussen de spuitcabine en de hefbrug, want zijn vader was Mazda en AMC dealer met modellen als de pacer, gremlin en jeep.

Omdat het in zijn bloed zat ging Fokko naar de autovakschool in Driebergen. Na zijn opleiding vertrok hij naar Amerika om daar te werken bij Mazda.

Hij is nog steeds wég van dat land en achteraf had hij er misschien langer moeten blijven. “Zet me op

een stoel midden op een kruispunt ergens in Amerika en ik geniet” zegt hij. In Nederland zocht Chrysler intussen dealers. Maar zijn vader wilde niet, ondanks sterk en herhaald aandringen. Hij belde of Fokko het niet wilde doen? Toen was hij binnen een maand dealer. Pas 24 jaar oud en opeens de jongste dealer van het land. Hij had een vliegende start in Eelde. De Voyager was ook een heel gewild model en na vijf jaar verhuisden ze naar de autoboulevard. Het pand hebben ze zelf gebouwd zonder aannemer.

Hij was toen nog maar 30 jaar, maar had wel 17 man lopen. In al die jaren heeft hij veel meegemaakt.

Daardoor zijn Chrysler dealers ook wat anders ingesteld. Ze hebben leren vechten voor hun zaak en de klanten. Straks zal dat weer gaan gebeuren, want er staat wederom een grote verandering op stapel.

Chrysler wordt in heel Europa namelijk Lancia, want Fiat heeft het bedrijf gekocht en gaat de nieuwe Chrysler modellen onder de naam Lancia verkopen. Maar Winter Autocentrum blijft gewoon Chrysler, Dodge en Jeep verkopen en onderhouden. Bij die drie Amerikaanse merken ligt het hart van iedereen.

Bovendien willen ze de bestaande en nieuwe klanten goed blijven bedienen. “Aan auto’s komen is geen probleem en we hebben wat met die merken en onze klanten denk ik ook” zegt Fokko.

Nog een nieuwe ontwikkeling is dat ze sinds kort zijn aangesloten bij “Cars & Joy”. Dat houdt in, dat ze ook van andere merken als VW, Volvo en bijvoorbeeld Skoda nieuw en gebruikt gaan verkopen. En onderhouden, want ze hebben twee machines aangeschaft waarmee ze alle merken kunnen uitlezen. Ook voor de monteurs is het leuk, want die zien ook weer eens andere auto’s langskomen. Zo ziet Fokko Winter de toekomst zoals altijd weer zonnig in.

214 Daarom Groningen

Specialist in mechanische aandrijftechniek Sinds 1926 is Köbo al in Groningen gevestigd. Eerst in het centrum als technische groothandel onder de naam Herman Swarte vlak bij het postkantoor, aan de Achterweg. Sinds 1990 is Köbo gevestigd aan de Rigaweg. In de jaren 70 werd het bedrijf overgenomen door Köbo, wat staat voor Köhler en Bovenkamp, een Duits bedrijf, waar precisierollenkettingen en transportkettingen en kettingwielen worden geproduceerd.

Zo’n 5 jaar geleden werd Köbo door een management buy-inn weer een zelfstandige onderneming . De hoofdreden was dat Köbo Nederland veel meer verkoopt dan alleen kettingen, en er vele mogelijkheden waren dit pakket uit te breiden en nog completer te maken. Je zou kunnen zeggen dat ze eigenlijk alles leveren en ontwikkelen wat met mechanische aandrijftechniek te maken heeft. En dat wordt in vrijwel elk bedrijf toegepast. Om een paar sprekende namen te noemen: de metro in Londen, de Efteling, BMW, Rijkswaterstaat, Schindler, Audi, Akzo Nobel, Tata Steel, vele handelaren in Nederland en nog veel meer.

De grootste kettingen zorgen er bijvoorbeeld voor dat de stuw in de Maas bij Lith bediend wordt. En bij de lange roltrappen in de metro komt het aan op precisiewerk. Een tiende millimeter speling per schakel zorgt boven voor een onacceptabele afwijking vanwege de lengte.

Behalve standaard kettingen, assen, V-snaren, lagers, koppelingen, spanbussen en nog meer zijn er ook specials die op maat worden gemaakt. “Van alle standaard artikelen hebben we alles op voorraad. In 3000 m2 magazijn ligt van alles en dat kan binnen 24 uur door heel Nederland worden geleverd” zegt directeur Smitshoek. “We zijn niet voor niets 7 dagen lang 24 uur per dag bereikbaar. Als het echt moet kan het zelfs binnen vier uur!”

Ander sterk punt is de expertise en ervaring die het bedrijf heeft en waardoor ze ook de engineering kunnen verzorgen. Samen met de kwaliteit die geleverd wordt, geeft dat een positie waar anderen op kunnen bouwen en vertrouwen, en dat inmiddels al meer dan 85 jaar.

Daarom Groningen 215

Gevestigd in het consulaat

Als je wilt netwerken in Zweden gaat dat beter van daaruit dan vanuit Groningen. Hij kreeg contacten met de kamer van koophandel daar, organiseerde trips naar Zweden en deed de promotiedagen. Hij verkocht het Noordelijk bedrijfsleven in Zweden en Zweden in het Noorden. Dat ging vanzelf, want organiseren zit hem een beetje in het bloed. Geheel onverwacht werd hem in 2008 gevraagd om honorair consul te worden voor Zweden in de drie Noordelijke provincies. Een hele eer en iets geheel anders dan auto’s verkopen.

Hoewel dat laatste wel heel leuk blijft. Zeker met mooie en betaalbare nieuwe modellen zoals de 9.5.

Hij had de auto als eerste in de showroom door gewoon aan Victor Muller te vragen of dat kon. En de toekomst ziet er ook weer wat rooskleuriger uit. Moderne modellen die kunnen concurreren met bijvoorbeeld Duitse merken.

Natuurlijk neemt hij ook tijd voor het consulaat, gelukkig kan hij veel overlaten aan zijn zoon, de vier monteurs, de magazijnman en de receptionist. Samen vormen ze een compact ingespeeld team. En ze werken in een echt consulaat. Want de garage is tevens de plaats waar het consulaat is gevestigd.

Lukas Joel is al vanaf 1974 Saab dealer. Zij het met een onderbreking, want toen de importeur wilde dat hij zich ging vestigen langs de A28 scheidden zich de wegen en ging hij in 2001 zelf auto’s en onderdelen importeren vanuit Zweden. Zijn voorkeur had de autoboulevard en dat was indertijd heel juist gezien.

Inmiddels is er veel gebeurd met Saab. Bijna was hij zelfs nog importeur geworden toen Kroymans failliet ging, maar uiteindelijk werden dat Belgen.

Lukas Joel is al die tijd wel het merk trouw gebleven. Hij heeft dan ook wat met Zweden. Omdat hij er veel kwam voor de import, kocht hij er een huis.

216 Daarom Groningen

Airport Eelde Op 23 mei 1931 werd de luchthaven in Eelde opgericht. De luchthaven ligt net op het randje van de provincie Drenthe. Gemiddeld maken 160.000 reizigers per jaar gebruik van de luchthaven. Het merendeel hiervan vliegt naar zonbestemmingen in Zuid Europa. Vanaf Groningen Airport Eelde kan gevlogen worden naar elf bestemmingen in Spanje, Portugal, Griekenland en Turkije. In de winter kan er tevens gevlogen worden naar de wintersportbestemmingen Innsbruck en Salzburg. Ook gaat er elke werkdag een lijndienstverbinding naar Aberdeen.

Groningen Airport Eelde beschikt over de modernste faciliteiten. De luchthaven staat bekend als overzichtelijk en ademt een gemoedelijke sfeer. De luchthaven is zeer goed bereikbaar, vanaf de stad Groningen is het slechts 15 minuten rijden. Tevens zijn er goede parkeermogelijkheden tegen lage tarieven. Er zijn twee landingsbanen: een van 1800 meter en een van 1500 meter. Groningen Airport Eelde wil graag uitbreiden en heeft dan ook toestemming aangevraagd voor een baanverlenging. De baan van

1800 meter zal verlengd moeten worden naar 2500 meter. Deze procedure duurt nu al meer dan 20 jaar. Naar verwachting wordt in 2011 de definitieve beslissing genomen door de Raad van State.

Wanneer de baanverlenging er ligt, zal Groningen Airport Eelde interessanter worden voor veel (low cost) carriers, die met de huidige baanlengte niet vanaf Eelde willen vliegen.

Tevens is het mogelijk een rondvluchten te maken vanaf Groningen Airport Eelde. Deze kunnen een toeristisch karakter hebben, maar ook kunnen ze ingezet worden voor promotionele doeleinden.

Ge誰nteresseerden kunnen een rondvlucht maken boven Noord-Nederland om hun stad, provincie eens vanuit een ander perspectief te bekijken. Er zijn op Groningen Airport Eelde drie luchtvaartscholen aanwezig. De KLM Flight Academy, Stella Aviation en de Dutch Flight Academy. Deze bieden opleidingen aan tot piloot.

Al met al is Groningen Airport Eelde een zeer complete luchthaven!

Daarom Groningen 217

Industrieterreinen Groningen telt een groot aantal industrieterreinen die als een schil om de stad heen liggen. De eerste industrieterreinen hebben wel tot discussie geleid, want moest Groningen nou een handelsstad worden of een industriestad? Maar ze kwamen er toch. In de jaren 30 werden ze aangelegd langs het Reitdiep bij de Wilhelminakade en Friesestraatweg, bij het Hoendiep, het NoordWillemskanaal, het Winschoterdiep en het Eemskanaal. Want het idee was dat een vaar- en spoorverbinding een voorwaarde was voor een goed industrieterrein.

Na de oorlog werd dat idee weer verlaten, want het bleek dat er nauwelijks gebruik werd gemaakt

Autoboulevard Driebond

van bijvoorbeeld de spoorverbinding. Er werden wel veel goederen overgeslagen, maar dat gebeurde op het Bodenterrein bijvoorbeeld. Leuk is, dat een oude melkfabriek als De Ommelanden nu weer dienst doet als verzamelgebouw voor ICT diensten en dus helemaal met de tijd is meegegaan. Latere industrieterreinen werden meestal in samenhang met woningbouw ontwikkeld. Zoals bijvoorbeeld Oosterhogebrug en de Hoogte. Of Damsterdiep.

Weer later kwamen er terreinen als Antillenstraat en De Vogels aan het van Starkenborghkanaal. En aan de overkant kwam Ulgersmaborg Noord en Ulgersmaweg. Ook Oosterhogebrug aan het Eemskanaal en Winschoterdiep en de Milieuboulevard werden ontwikkeld. Het Hoendiep kwam en dat sloot aan op het terrein van de Suikerunie en het gebied van de Peizerweg. Nog noordelijker kwam Noorderhogebrug.

Recenter werden industrieterreinen ingeschaald naar het soort bedrijven dat zich er mocht vestigen. Zo werden in Kranenburg langs de A7 alleen ICT verwante bedrijven toegelaten. En Driebond heeft alles met auto’s te maken nu. Euvelgunne is een groot industrieterrein aan het Winschoterdiep. Daarachter is Eemspoort ontwikkeld en daarnaast wordt nu een nieuw terrein, genaamd De Roode Haan, klaargemaakt.

Dat is ook het geval bij Westpoort dat tussen Hoogkerk en de A7 ligt en bedoeld is voor bedrijven die iets met transport en distributie te maken hebben.

Aan de andere kant van Hoogkerk ligt Vierverlaten dat weer grenst aan de CSM, de suikerfabriek die blijft staan. Nieuw is ook het Europapark, waar kantoren gepland zijn en waar de Euroborg staat, maar waar ook een woonfunctie met de flats Brander en Stoker is gecreĂŤerd. In Groningen kun je dus alle kanten uit.

Want oudere terreinen worden weer gevitaliseerd en zijn zo weer bij de tijd.

Industriegebied Ulgersmaweg

218 Daarom Groningen

Ouderwets de beste De zaak bestaat al sinds 1934. In 1970 nam de Amsterdamse familie Kuiter de zaak over van van Kalker en maakte er een begrip van in Groningen. Zo’n zeven jaar geleden namen de gebroeders Peter en Rob het weer over van hun vader. Peter werkte al jaren als compagnon in de zaak en Rob had expertise opgebouwd in hekwerken en bracht die kennis mee, zodat ze voortaan ook in hekwerken deden. Het pand aan de Paterswoldse weg staat er al heel lang en was vroeger een remise voor de paardentram van Groningen naar Eelde. Je voelt je er meteen thuis als je binnenstapt want het heeft de knusse sfeer van vroeger.

Kuiter is een echt ouderwetse zaak. Maar dan ouderwets in de goede zin van het woord. Met mensen die weten waar ze het over hebben en dus gericht advies kunnen geven. En ze hebben ook nog eens alles.

IJzerwaren, verf, hekwerken, een sleutelservice, gereedschap, machines en meer. De laatste ontwikkeling is een webshop genaamd tools4work, van waaruit ze bestellingen in het gehele land afleveren.

Ze werken zowel voor particulieren als voor professionele bedrijven en hebben ook een groothandelsfunctie. Het feit dat ze in de binnenstad zitten, is ook een pluspunt. Het is het enige overgebleven bedrijf van

zijn soort in de binnenstad en makkelijk bereikbaar.

In de loop der jaren is het bedrijf steeds wat groter geworden door buurpanden erbij te trekken. De laatste ontwikkeling is een heel strakke, moderne showroom met hang en sluitwerk, deurbeslag en brievenbussen. Daar kun je in alle rust kiezen en - mede door de jarenlange ervaring in ijzerwaren gericht advies krijgen.

De gebroeders Kuiter zijn van plan nog heel lang door te gaan op dezelfde wijze in hetzelfde pand.

De formule die ze hanteren en die al jaren aanslaat is eigenlijk heel simpel: ze weten alles, ze hebben alles en ze kunnen alles. Op moderne wijze georganiseerd, maar dan wel met ouderwetse service.

Daarom Groningen 219

Ambachtelijk Zink- en koperwerk

bouwd tot studentenhuis, waar Jochem zeven jaar later verbleef tijdens zijn biologiestudie. Omdat er moeilijk werk te vinden was in zijn vakgebied, trad Jochem in de voetsporen van zijn opa met het klussenbedrijf Idéfix.

“Het werk op het dak beviel mij best, lekker werken in de buitenlucht. Al snel haalde ik mijn vestigingsdiploma voor installatiebedrijf. Vanaf dat moment groeide het bedrijf snel, vooral in zink- en koperwerk.

Steeds meer bedrijven wisten Idéfix voor nieuwbouwprojecten en productiewerk te vinden. We leverden vooral maatwerk als goten en deklijsten voor zowel groothandels als eindgebruikers.”

Sinds 2005 is Idéfix gevestigd aan de Beckerweg 19. Steeds meer ruimte is nodig voor het machinepark om zink en koper te bewerken. De laatste jaren ziet Jochem een stijgende vraag uit de particuliere sector.

“De mond tot mond reclame van tevreden klanten is onze beste PR. Wij zijn uitgegroeid tot een professioneel bedrijf voor ambachtelijk zink- en koperwerk en opereren op het hoogste kwaliteitsniveau.”

Het is duidelijk dat de passie voor het vak in de familie bewaard is gebleven. “Ik ben er trots op dat Idéfix zo’n prachtig bedrijf is. Jammer alleen dat mijn opa misschien nooit geweten heeft dat ik zijn nalatenschap in ere houd.”

Bij Idéfix denkt men al gauw aan dat hondje uit de stripverhalen van Asterix en Obelix. Weliswaar is Jochem Duijts, eigenaar van Idéfix, hierdoor geïnspireerd, maar oorspronkelijk is de naam ontstaan uit de combinatie ‘klus idee’ en ‘snel gefixt’.

Jochem is trots, dat zijn opa het loodgietersbedrijf al sinds 1921 succesvol maakte. “Toen mijn opa Julius Duijts begon aan de Achterweg, had hij een helder doel: het vak loodgieter zo goed mogelijk aan de man brengen. Mijn opa was een bijzonder, aardig en sociaal mens. Tot ergernis van oma vergat hij rekeningen te sturen naar minder bedeelden in de samenleving. Geld interesseerde hem niet, het ambachtelijke vakmanschap vond hij des te belangrijk.”

In 1935 verhuisde het bedrijf naar Willemstraat 60. Toen in Slochteren aardgas werd gevonden, moesten in heel Groningen stadsgaskachels omgebouwd worden naar aardgaskachels. Dit waren gouden tijden voor de loodgieters in de stad. “Ook mijn opa’s bedrijf floreerde. Na zijn opa’s dood in 1985 werd de oude loodgieterswerkplaats ver220 Daarom Groningen

De Groninger economie, toen en nu Uiteraard bestaat Groningen al heel lang, maar de economie ging pas echt floreren met de komst van W.A. (Willem Albert) Scholten die een grote stempel heeft gedrukt op de ontwikkeling van de stad. Je zou hem de eerste landbouwindustrieel kunnen noemen, want hij stichtte in 1841 een aardappelmeelfabriek in Foxhol aan het meer, waar nu Avebe is. Nog wat later kwamen er in Sappemeer en Hoogezand nog meer fabrieken, voor stroop, moutwijn en sago. Allemaal op basis van aardappelmeel. In feite was hij de eerste multinational, want daarna bouwde hij fabrieken in Duitsland, Polen en zelfs Rusland. Tevens was hij grootaandeelhouder van wat nu de Holland America Line is en kocht hij grote veengebieden in Drenthe aan. Hij noemde een dorp naar zijn vrouw Klaassien en dat heet nog steeds Klazienaveen.

In de stad zijn nog veel gebouwen die aan zijn naam zijn verbonden. Villa Gelria bijvoorbeeld aan de Rijksstraatweg waar nu Koop holding zit, was van hem. Of de koepel onder het Hereweg viaduct, een soort theehuis, waar de trein voor hem kon stoppen. De Paalkoepel aan het Paterswoldse meer, dat van hem was, staat er ook nog steeds, evenals de loge vrijmetselaren aan de Diepenring.

Het Scholtenhuis aan de Grote Markt, waarvoor drie panden moesten wijken, is echter vernietigd, nadat in de oorlog de Sicherheitsdienst erin zat en vele Groningers daar veel ellende hebben beleefd. Willem

Albert werd opgevolgd door zijn zoon Jan Evert en ligt begraven op de Zuiderbegraafplaats, waar zijn grafmonument boven alles uittorent.

Daarna kwamen er ook andere bedrijven in de stad die onlosmakelijk ermee verbonden zijn. Zo zit Niemeyer er al sinds 1819, een familiebedrijf dat in koloniale waren deed. Ook hier nam Theodorus het van vader Meindert over en bouwde het bedrijf uit. Uiteindelijk werd het een onderdeel van British American Tobacco. Maar nog steeds komen de bekende merken Samson shag of Javaanse Jongens uit Groningen. Evenals sigaren en pijptabak.

Andere bedrijven die echt bij de stad horen, zijn bijvoorbeeld Hooghoudt, eveneens een familiebedrijf of Knols koek, ook al een familiebedrijf. Zo waren er veel. Denk aan Wola, Ford Boerhof, Ophtec, Tiktak, Gjaltema en vele, vele anderen.

Daarom Groningen 221

Economische groei Jarenlang presteerde het Groningse bedrijfsleven minder dan de rest van het land. Maar dat is gewijzigd. Groningen draait nu mooi mee. Er zijn zo’n 13.500 bedrijven in de stad en die hebben zo’n 135.000 mensen aan het werk. Het totale aantal inwoners van de stad is zo’n 190.000, dus dat houdt in dat er veel mensen uit de regio ook in de stad werken. Zij komen met de bus bijvoorbeeld, want die vervoert per dag zo’n 40.000 passagiers naar de stad. Of met de trein want die is goed voor zo’n 37.500 passagiers. Hoeveel er met de auto komen is niet bekend maar wel dat er jaarlijks zo’n 2500 verkeersongevallen zijn. De ambulance rukt dan ook in zo’n 12.000 gevallen met urgentie uit. Maar ook met de fiets gaan mensen naar de stad, want er staan dagelijks meer dan 200.000 fietsen in de bewaakte fietsenstallingen. En waarschijnlijk nog een heel groot aantal gewoon op straat of stoep.

De werkgelegenheidsontwikkeling loopt vrijwel parallel aan de landelijke trend. Er zijn wat meer zzp-ers en wat minder banen in de dienstverlening. De gemeente Groningen helpt ondernemers ook. Er is een bedrijvenloket, er worden informatiebijeenkomsten gehouden en men luistert naar de stem van de ondernemers. De detailhandel heeft zich verenigd in de Groninger City Club die de belangen van haar leden behartigd, maar ook met suggesties komt voor verbetering. Zo is de club al een tijd voorstander van een kabelbaan vanaf de Sontweg naar de Grote Markt, het UMCG en door naar Zernike. Het is niet alleen een prima vorm van vervoer, maar zou ook een mooie publiekstrekker zijn.

Ook de industrieterreinen hebben zich verenigd en komen op voor hun belangen. En dan zijn er nog de diverse ondernemersclubs zoals NCD, VNO/NCW, Handelaren, Commerciële club en nog veel meer, die ook weer leden vertegenwoordigen. Alles bij elkaar is Groningen ook economisch een pronkjuweel met een gouden randje, zoals het heuse volkslied bezingt.

222 Daarom Groningen

Modern met lange geschiedenis Rond 1821 begon het bedrijf met kalkovens aan het Reitdiep in Kostverloren. In 1875 stichtte Wigboldus een kalkbranderij, waar uiteindelijk metselkalk werd gemaakt die, vermengd met zand en water, diende als een mortel om te metselen. Tot in de zestiger jaren was de branderij actief. In 1971 werd Wigboldus overgenomen en werd door de heren Grezel en Millenaar Gembeton opgericht. Hun namen zitten in het voorvoegsel GEM. De productie vond plaats aan de Friesestraatweg. In 1988 werd het bedrijf overgenomen door Noppert, waarmee al geruime tijd werd samengewerkt. Om efficiencyredenen werd besloten de productie te centraliseren bij Noppert Beton in Burgum. Gembeton werd daarmee van productiebedrijf nu een handelsonderneming. Geheel zelfstandig, maar wel behorend tot Noppert Beton.

Gembeton richt zich op bestratingsproducten die gebruikt worden in de weg- en waterbouw. Een specifieke markt, waarvoor ze veel kennis en knowhow in huis hebben. Naast vele weg- en waterbouwbedrijven komen ook gemeenten uit Groningen en Drenthe bij Gembeton. Behalve dat de materialen rechtstreeks worden geleverd is er ook een afhaalpunt in Groningen tegenover de Makro. Op een groot opslagterrein wordt voorraad gehouden en kunnen klanten snel materialen afhalen.

In totaal werken er bij Gembeton en Noppert Beton circa honderd mensen. Door de schaalgrootte kan het bedrijf heel flexibel inspelen op de wensen van de klanten en de kosten beperkt houden. Daarnaast wordt er continu gewerkt aan de kwaliteit.

De meer dan dertig jaar ervaring en de grote diversiteit aan producten zorgt voor een gebalanceerd aanbod dat, indien mogelijk, wordt geleverd onder Komocertificaat.

Alle leveranties vallen onder het bouwstoffenbesluit. Gembeton levert naast bestratingsproducten ook prefab elementen. Met de NOPTOP producten heeft men een duurzaam product (kleur- en slijtvast) in huis, doordat er natuurlijke minerale grondstoffen in de bovenlaag worden toegepast.

Daarom Groningen 223

Alles onder één dak Thermaq installaties is een allround installatiebedrijf, waar een kleine veertig mensen werken onder leiding van Edwin de Vries en Edo Grave.

Het bedrijf is in 1997 opgericht aan de Narvikweg door vader Edu de Vries die zijn ‘sporen’ in installatieland al had verdiend. Het ging snel met Thermaq en na 2,5 jaar werd er een nieuwbouwpand betrokken aan het Grondzijl.

In 2001 werd het 100-jarige Installatiebedrijf Lammerts overgenomen door een gespecialiseerd loodgietersbedrijf met veel vaste relaties. In 2005 werd Loodgietersbedrijf Bolt overgenomen, wederom een aanvulling op de bestaande activiteiten. Met deze overname konden ze nu ook de dakbedekkingsmarkt bedienen.

Als laatste werd 2,5 jaar geleden Koops en Brakel installateurs overgenomen. Dat is een bedrijf dat zich richt op consumenten en dat was wel even wennen. Alle andere bedrijven richten zich namelijk op projecten en vaste relaties. Gelukkig zijn ze er wel mee, want het geeft een mooie spreiding in de markt. Zeker in deze tijd is dat belangrijk.

Samen met het vakkundig en zelfstandig werkend personeel zijn dat elementen die een bedrijf succesvol maken. Sinds kort is Thermaq gevestigd aan Felland Noord 1 A in Haren.

In het ruime pand hebben ze de beschikking over een showroom waar de klant een gerichte keuze kan maken. Alle bedrijven zitten nu onder één dak maar ze hebben wel hun goede naam behouden.

Thermaq als groep kan alle klussen op installatiegebied aan. Waterleiding, centrale verwarming, riolering, sanitair, dakbedekking, elektrotechniek, koeling en warmtepompen. De vakmensen van Thermaq zorgen dat het voor elkaar komt.

224 Daarom Groningen

Modern met lange historie De geschiedenis van het bedrijf gaat terug tot 1962. In de Kleine Leliestraat begon Gijsbert van der Graaf, de vader van Henk, de huidige directeur, voor zichzelf. Het bedrijf liep voorspoedig en al snel werden aan weerskanten huisjes erbij gekocht en doorgebroken. Maar het bleef natuurlijk behelpen.

Ook het parkeren was lastig. Toen de gemeente besloot om er een woonerf van te maken en het parkeren nog moeilijker bleek, werd besloten om in mei 2000 te verhuizen naar de Ulgersmaweg. In 1998 kwam Henk in het bedrijf.

Henk heeft gestudeerd als scheepswerkbouwkundige op de hogere zeevaartschool en heeft gevaren voor Wijsmuller als machinist. Daarna heeft hij HTS gedaan in Groningen en werd monteur bij zijn vader. Hij mocht een snuffelstage lopen bij GTI, kreeg een baan aangeboden en werkte zich daar op tot projectleider. Hij heeft er heel veel geleerd.

Toen ze hem vroegen om vestigingsleider in Groningen te worden ging hij nadenken. Uiteindelijk maakte hij de keuze om terug te gaan naar het familiebedrijf. Doordat zijn vader vlak daarna een ongeluk kreeg werd Henk in het diepe gegooid. Maar hij overleefde en toen zijn vader terugkwam zag hij dat het Henk goed af ging en trok zich terug. Twee kapiteins op een schip, waarvan een zelf heeft gevaren, dat werkt niet.

Het bedrijf groeide door en weer werd verhuisd (mei 2010). Nu naar een prachtige zichtlocatie aan de

A7. Ondertussen was Landegge te Sauwerd (1996) overgenomen en konden ze nu een compleet (E,B en W) installatiepakket aanbieden.

Nog is de groeiambitie niet gestild, want er is momenteel een sterke samenwerking met een collegabedrijf, met als uiteindelijk doel om landelijk te gaan werken. Zo is het eenmansbedrijfje uitgegroeid tot een landelijke installateur, die toch heel snel en adequaat kan beslissen en advies geven.

Niet alleen bij nieuwbouw, maar ook bij onderhoud of renovatie, zowel bij grote als kleine klussen.

Daarom Groningen 225

Klein inzicht in grote projecten Jaap Kraayenhof ( ja, de broer van Carel) is maquettebouwer. Ooit planologie gestudeerd en daarna in Engeland gitaren gaan bouwen. Terug in Nederland een meubelmakersopleiding gevolgd.

Door een buurman, die architect was, gevraagd om een maquette te maken en daar kwam alles bij elkaar. Zijn inzicht en zijn vak. Sinds 1989 doet hij dit nu voor gemeenten en architecten. In hout en met een geheel eigen stijl. “Een maquette moet je inzicht geven, maar er moet ook wat te fantaseren overblijven� zegt Jaap.

Hij zit ruim twintig jaar in een prachtig zeventiende eeuws koetshuis in de binnenstad.

Klein is fijn Peter Knol is een klein bouwbedrijf. Twee timmerlieden, Peter zelf en zijn vrouw die het backoffice doet. Je hebt het dan wel over drie vaklui. Mensen die weten, waar ze mee bezig zijn en echt alles kunnen aanpakken. Dat gebeurt dan ook.

Veel verbouwingen, onderhoud, renovatie en een enkele keer aparte nieuwbouw. Vaak als hoofdaannemer, want plannen kan Peter als de beste! Het begint elke dag aan de lange tafel in het mooie gebouw aan de Kielerbocht. Dan wordt in alle vroegte de dag doorgenomen. Zo weet iedereen van de ander waar die mee bezig is, zodat bij ziekte het werk meteen kan worden overgenomen.

Het voordeel van kleinschaligheid is dat de betrokkenheid hoog is. Samen met het vakmanschap zorgt dat voor heel tevreden klanten. Doordat ze alles aanpakken zijn de drie timmerlieden heel allround en gaan geen klus uit de weg. Ook niet als het heel ingewikkeld is.

Sinds 1998 bestaat het bedrijf en in 2002 trokken ze in het nieuwe pand. De crisis gaat een beetje aan hen voorbij, omdat bij weinig nieuwbouw er vaak wel veel verbouw is en dat is nou juist hun specialiteit.

Creativiteit en vakmanschap voor een aantrekkelijke prijs is een formule die aanslaat.

226 Daarom Groningen

Wereldwijd opererend NNZ is een wereldwijd opererende leverancier van verpakkingen. Het hoofdkantoor is sinds 2007 gevestigd in een modern nieuw gebouw aan de Aarhusweg. NNZ is een puur Gronings familiebedrijf, dat inmiddels door de derde generatie Boot wordt geleid.

In 1922 begon de geschiedenis van NNZ in het statige pakhuis ‘Libau’ aan de Hoge der A. Daar verhandelde de onderneming jutezakken, voornamelijk voor pootaardappelen. In 1956 nam Wim Boot de leiding van het bedrijf over van zijn vader. Het assortiment producten werd sterk uitgebreid met verpakkingen van karton, papier en polyethyleen.

Nadat in 2004 de huidige directeur Len Boot algemeen directeur werd, maakte het bedrijf een flinke groei door. De onderneming heeft nu 18 vestigingen in 12 landen en handelt wereldwijd in een breed scala verpakkingen. Verreweg het grootste deel van de omzet, zo’n 90%, maakt NNZ in de AGF-markt (aardappelen, groenten en fruit). Oorspronkelijk leverde NNZ voornamelijk verpakkingen voor de groothandel en voor transport. De laatste 20 jaar heeft het bedrijf zijn werkterrein met succes verbreed naar de retail.

Verpakkingen van NNZ zijn nu te vinden in supermarkten over de hele wereld.

NNZ heeft de afgelopen decennia een aantal inventieve nieuwe verpakkingsconcepten ontwikkeld.

Hiermee heeft het bedrijf regelmatig prestigieuze prijzen in de wacht gesleept, zoals de Gouden Noot en de World Star, de ‘Oscars’ van de internationale verpakkingswereld.

NNZ onderzoekt manieren om het ‘cradle to cradle’ principe van volledige recycling in praktijk te brengen. Bijvoorbeeld door bacteriën die restafval kunnen omzetten naar een grondstof voor polymeren.

Of er in de toekomst een vierde generatie Boot aan het hoofd zal staan van NNZ is volgens Len Boot nog geen uitgemaakte zaak. “Als de volgende generatie mee wil doen, zullen ze eerst ergens anders hun sporen moeten verdienen en dan gewoon de sollicitatieprocedure ingaan. Zo staat het in het familiestatuut.”

Daarom Groningen 227

We care for shoes Frans Muller Benelux bestaat al meer dan 150 jaar en is uitgegroeid van een regionaal bedrijf tot een internationaal opererend bedrijf in schoenverzorging, voetcomfort en schoenaccessoires. Het is een familiebedrijf, waar nu alweer de 5e en 6e generatie, Frans en Rutger Muller, actief is.

Vanaf 2011 is Rutger Muller het FMB team komen versterken. Zijn bedrijfskundige achtergrond, gecombineerd met zijn internationale ervaring als businessconsultant en entrepreneur, zorgt voor nieuwe ideeĂŤn en frisse impulsen.

Het bedrijf is in 1853 opgericht door Jan Muller, gevestigd aan de Oosterstraat in Groningen. Later verhuisde het bedrijf naar het Hoge der Aa, de W.A. Scholtenstraat en inmiddels is het gevestigd op een industrieterrein in Groningen waar logistiek en back-office gevestigd zijn. Showrooms van het bedrijf zijn gevestigd in Nieuwegein en Brussel.

Zoals in alle goede familiebedrijven is ook de betrokkenheid bij de klanten en de producten groot.

De bedrijfsvoering is gericht op continuĂŻteit en bij

228 Daarom Groningen

continuĂŻteit hoort een prima klantenrelatie, optimale service en samenwerking. Als marktleider en pure specialist biedt Frans Muller Benelux die, in samenwerking met een professioneel team.

Na de oorlog zochten de derde en vierde generatie het meer internationaal en ze verwierven exclusieve vertegenwoordigingen van toonaangevende Europese fabrikanten, zoals COLLONIL schoenverzorging en PEDAG voetcomfort. De schoenwinkelier professionaliseerde en segmenteerde sterk en dat gaf het bedrijf de kans om te groeien en marketingconcepten aan te bieden. Vele relaties, groot en klein, zijn al generaties lang trouwe afnemers van de geboden merken en private label artikelen.

Frans Muller Benelux levert inmiddels een compleet programma verzorgingsproducten voor schoenen en probeert steeds voorop te lopen door net wat meer te bieden dan wordt gevraagd, en door mee te denken met de klanten in de BeNeLux. Enkele jaren geleden is het bedrijf gestart met een online trainingsmodule voor verkooppersoneel van de klanten. Deze Shoe Care Academy bevat training en verkooptips inzake alle artikelen in het assortiment.

Ook EDI (elektronische datauitwisseling) is een modern systeem dat geboden wordt aan de klanten, waarin bestellingen en voorraadbeheer aanzienlijk eenvoudiger, efficiĂŤnter en professioneler geregeld zijn. Samen met een gemotiveerd FMB team worden relaties ontzorgd en zo worden er optimale resultaten behaald.

Deze ontwikkelingen maken leveranciers en afnemers partners in het gehele proces. De slogan had dus net zo goed kunnen zijn: we care for clients.

Daarom Groningen 229

Vakkennis uit voorraad In 1932 begint A.J. Wielens in Groningen een handel in kogellagers. De zaken gaan zo goed dat het bedrijf al snel uit zijn jasje groeit. Als de voorraden zich ook in de echtelijke slaapkamer beginnen op te stapelen, wordt het tijd voor de eerste verhuizing. Met Theo Wielens neemt de tweede generatie de zaak over. De onderneming groeit en er volgt een verhuizing naar een groter pand. Ook worden de voorraden verder uitgebouwd. Met de broers Andries en Edward Wielens is de derde generatie van het familie bedrijf een feit.

Zo’n tachtig jaar na de oprichting is A.J. Wielens uitgegroeid tot een bloeiend bedrijf in lagers, me-

230 Daarom Groningen

chanische en elektromechanische aandrijftechniek, pneumatiek en interne transporttechniek met uiteindelijk negen vestigingen in het hele land.

In 2008 is A.J. Wielens Aandrijftechniek onderdeel geworden van ERIKS bv, industrieel dienstverlener op het gebied van werktuigbouwkundige componenten. Het samengaan met ERIKS bv betekent een uitbreiding van industriële dienstverlening: stromingstechniek, kunststoffen, gereedschap en onderhoudsproducten. In 2011 fuseert A.J. Wielens volledig met ERIKS bv. Vanaf dat moment wordt er ook met hetzelfde ‘Enterprise Resource System’ (ERP) gewerkt. A.J. Wielens biedt het specialistische aandrijfpakket als geïntegreerd onderdeel van de technische en logistieke dienstverlening van ERIKS bv.

A.J. Wielens is al jaren een begrip in de branche. Het bedrijf werkt met specialisten voor het inregelen van frequentieregelingen en het inspecteren van motorreductoren. Op het gebied van intern transport bezit het bedrijf specialistische vakkennis voor het vulkaniseren van transportbanden op locatie en het opsporen en repareren van luchtlekkage. De buitendienstmedewerkers zijn hoogwaardige specialisten die op applicatieniveau meedenken over het verhogen van de productie. Door de uitzonderlijke voorraden in de regio kan A.J. Wielens op ieder gewenst moment nauwkeurig leveren. Daarmee neemt het bedrijf de klant niet alleen zorgen uit handen, maar helpt het ook kosten te besparen. De voorraad is afgestemd op

de verschillende klanten, in de eigen regio. Daarnaast ligt een deel van de voorraad van veel klanten in het magazijn van A.J. Wielens. Er zijn altijd meer dan 15.000 verschillende producten en componenten meteen beschikbaar. Ook logistiek maakt A.J. Wielens het de klant gemakkelijk. Met de uitgebreide voorraden kan A.J. Wielens levertijden, leveringen en afroeporders helpen bewaken en 24 uur per dag klaarstaan bij storingen. Daardoor kan bij stilstand de downtime voor de klant altijd tot een minimum beperkt worden.

A.J. Wielens maakt gebruik van brancheteams en productspecialisten. Er staat voor iedere klant een team specialisten klaar. Zo kan iedere opdrachtgever met zo veel mogelijk expertise worden bediend. Die teams van technische en commerciĂŤle medewerkers zijn volledig gespecialiseerd. De klant krijgt altijd te maken met dezelfde contactpersoon, die rechtstreeks te bereiken is. Dat zorgt voor een korte, rechtstreekse lijn tussen het bedrijf en de opdrachtgevers. Bovendien zijn de specifieke omstandigheden en de wensen van de klant daardoor altijd direct bekend. Het brancheteam kent de situatie en spreekt de taal van de klant.

Ook de productspecialisten zijn altijd rechtstreeks bereikbaar.

A.J. Wielens verzorgt naast producten en specialistische dienstverlening ook trainingen en seminars. Het bedrijf organiseert regelmatig themabijeenkomsten over uiteenlopende onderwerpen uit de eigen vakgebieden, gericht op specifieke producten en toepassingen. De trainingen worden gegeven door eigen

specialisten of in samenwerking met experts van buitenaf.

Duurzaam ondernemen wordt in die nieuwe samenstelling steeds belangrijker. ERIKS bv voert duurzaamheid al jaren op grote schaal door in de bedrijfsvoering. Niet alleen op het gebied van energiebesparende producten en maatregelen, maar ook door het ontwikkelen van innovatieve nieuwe producten met een duurzaamheidlabel en het stroomlijnen van informatiestromen, verpakkingsmaterialen en transportbewegingen.

Zoals de slogan van het bedrijf al zegt: à lleen op vakidioten kun je 24 uur per dag rekenen’.

Daarom Groningen 231

Een glasheldere visie op onderhoud

Nico Kool Schilderwerken en Glasservice zijn al jaren bekend in Noord-Nederland. Met de typische groen-witte glasbussen wordt 24 uur glasservice verleent . Dit zowel in opdracht van zo’n beetje alle grote verzekeraars, woningcorporaties en de particuliere- en zakelijke markt. Hiernaast levert Nico Kool Schilderwerken al sinds 1988 vakwerk op het gebied van schilderwerk, waarbij het de laatste jaren is uitgebouwd tot een full-service onderhoudsbedrijf.

gedragen. Met Harrie Sterken als glasman, Arjan Vrij en Jan Heerspink op het schildersbedrijf zijn de Kool bedrijven klaar voor de toekomst. Jonge ondernemers met kennis van zaken en een duidelijke visie. Schitterend om te zien, hoe deze mensen de bedrijven klaar maken voor de toekomst, aldus Nico Kool. In de tussentijd heeft Nico en passant ook nog Uniglas en Uniplan opgericht. Wat ik bijzonder vind, is dat we met deze franchiseformules, waarbij in totaal 130 bedrijven uit geheel Nederland zijn aangesloten, echt iets hebben toegevoegd aan de branche. Uniglas is een landelijk coĂśrdinatiecentrum voor glasschadeherstel.

Nico Kool is de grondlegger van deze bedrijven. In de tijd dat hij actief sturing gaf aan de bedrijven richtte Nico zich met name op grote projecten zoals het schilderwerk voor de nieuwbouwwijk Lewenborg, Beyum, het oude RKZ, Martiniziekenhuis en de stadsschouwburg.

Univeste totaalconcept voor Verenigingen van Eigenaren. Nico heeft een feilloos gevoel voor wat er speelt in de markt. Zijn nieuwste bedrijf is Univeste. Dit bedrijf is echt uniek in de markt. Univeste biedt totaal onderhoud in de vorm van een abonnement aan verenigingen van eigenaren, onderwijs- en zorginstellingen. Hierbij gaat hij verder dan alleen schilder- en glaswerk. Liften, daken, cv-installaties etc. Kortom het gehele gebouw wordt 10 jaar in perfecte staat van onderhoud gehouden, waarbij ook nog even het eventuele achterstallige onderhoud wordt weggewerkt. En dat alles tegen een vast abonnementsbedrag.

De methode is wederom succesvol. Doordat Univeste landelijk werkt, zien we Nico wat minder vaak in Groningen, maar dat maakt het thuiskomen altijd weer extra aantrekkelijk.

Na bijna 20 jaar heeft Nico in 2007 de bedrijven over232 Daarom Groningen

Met Uniplan kunnen de aangesloten bedrijven abonnementen aan particuliere woningeigenaren bieden waarbij ze voor een vast bedrag per maand 10 jaar lang zijn ontzorgd van al het onderhoud, en dat wordt uitgevoerd door de eigen bekende schilder uit de regio.

Alles rondom het huis Al meer dan 25 jaar biedt Koster oplossingen voor de gevel van het huis. Ooit begonnen in de Ebbingestraat met daarbij een winkel in verf en behang levert Koster aan particulieren in de stad en provincie Groningen.

Ook met glas is het bedrijf gegroeid naar een groots aanbod. “Dat gaat een beetje vanzelf” zegt de heer Koster. “Mensen willen graag dat ze een aanspeelpunt hebben. Dus voor je het weet ben je ook bezig met zonneschermen, dakkapellen enzovoorts”.

Ze zitten nu zo’n 11 jaar aan de Lavendelweg. Eerst in één pand. Maar toen dat van de buurman te koop kwam, is ook dat ingelijfd. En weer later kwam nog een pand ernaast te koop en ook dat werd aangekocht, voor Altum, een hoogwerkerbedrijf. Koster is namelijk heel breed inzetbaar en dat komt zeker in deze tijden heel mooi uit. Er werken 14 mensen, waarvan 12 vakmensen buiten. Wat ze doen moet goed zijn, want tevreden klanten zijn de beste reclame.

Daarom hechten ze ook aan kwaliteit. Zo hebben ze bijvoorbeeld het serviceonderhoud in eigen beheer.

Je kunt zelfs een contract afsluiten. Het bedrijf is ook gecertificeerd. De fabriek en het bedrijf dat het

verzorgt, sluiten daartoe een soort partnerschap, zodat de klant een optimale garantie krijgt.

Koster kent een cultuur van hard werken, kwaliteit leveren, zodat je tevreden klanten krijgt en uiteraard dat alles in een goede sfeer. Dat laatste lukt zeker, want er is heel weinig verloop onder het personeel. Zijn broer werkt er al 28 jaar, een timmerman eveneens en de boekhouder is al 25 jaar in dienst.

Daarom Groningen 233

Partners in hygiĂŤne Ooit was WOLA gespecialiseerd in het leveren van schoonmaakmiddelen aan de in Groningen vanouds sterke agrarische sector. Ook produceerde het bedrijf zelf een groot aantal schoonmaakmiddelen.

Begin deze eeuw werd besloten om te focussen op een moderne bedrijfsvoering. Daarin werd het bieden van vakkennis en dienstverlening de core-business, ten koste van de productie. Ook verhuisde men van de inmiddels te groot geworden locatie aan de Rouaanstraat, waar voorheen ook productiefaciliteiten en opslag plaatsvonden. WOLA nieuwe stijl bestaat uit een klantgerichte verkoop- en adviesorganisatie met een zeer lage overhead en een hoog serviceniveau.

234 Daarom Groningen

Met haar nieuwe vestiging aan de Kieler Bocht op het businesspark Eemspoort beschikt WOLA over een mooie uitvalsbasis, vanwaar de hygiĂŤne adviseurs snel bij de klant ter plekke kunnen zijn. Die klanten bestaan uit MKB bedrijven en organisaties met name in de noordelijke regio, in allerlei branches, onder meer kinderopvang, dierenartsen en de recreatie. Tevens biedt WOLA reinigingsoplossingen in de niches van de markt, dat doen ze goed en met heel veel aandacht voor duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen.

WOLA heeft zichzelf, bijvoorbeeld, verbonden aan het Charter Sustainable Cleaning, waarin het hele proces van het bedrijf voldoet aan belangrijke voorwaarden op het gebied van duurzaamheid en MVO. Het bedrijf voert 3 ecolabels en heeft in alle onderdelen van de bedrijfsvoering, - papiergebruik, afvalzakken, motorisering van de bedrijfswagens en op nog veel meer terreinen - recycling, milieuvriendelijkheid en ecologische aspecten doorgevoerd.

Wij Ondernemen Letterlijk Alles, daar staat de afkorting WOLA voor. Een pay-off die anno nu nog steeds opgaat. En zoals het hoort bij goed ondernemerschap, heeft WOLA tijdig ingezien dat een bedrijf moet focussen op haar kracht en de andere zaken moet uitbesteden. Aan de Kieler Bocht staat een bedrijf dat gerund wordt door een jong team. Slagvaardig, vraaggestuurd, lean en mean, in goed Hollands. WOLA biedt heel veel vakkennis, deskundige advisering en korte lijnen naar de klant.

De vriendelijkste vloerenzaak Aan het grote kruispunt, dat de voornaamste entree vormt van de Groninger binnenstad, ligt het markante pand van Parket Tree. Een speciaalzaak, waar men over veel deskundigheid beschikt over alle soorten vloeren. Deze vakkennis, gecombineerd met een prima prijs-kwaliteitsverhouding, zorgt voor een uitstekende naam bij particulieren in Groningen en omstreken. Maar ook de grote verzekeraars werken samen met Parket Tree, en dat zegt veel.

Eigenaar Bert Rozema is ruim 20 jaar werkzaam in de vloerenbranche, waarvan de laatste zes jaar in de vestiging aan het Damsterdiep. Met zijn vaste team van vijf medewerkers heeft hij de afgelopen decennia duizenden huizen, kantoren en andere gebouwen voorzien van duurzame, mooie kwaliteitsvloeren die perfect op maat worden gelegd. In zijn showroom is een ruime keuze aan vloeren te zien. Laminaat in allerlei prijsklassen en uitvoeringen, inclusief de laatste trend – magnetische vloeren. Systeemvloeren, onder meer van het wereldmerk Kährs, en natuurlijk traditionele parketvloeren, planken vloeren, kurk en PVC, een materiaal dat volgens Rozema een grote toekomst heeft.

up-to-date kennis en praktijkervaring, goede garantie, tijdige levering en prima after-sales. Dat is belangrijk. Een vloer uitkiezen, dat doe je immers niet elke dag. En wie gaat voor stuntaanbiedingen komt vaak bedrogen uit. De vloeren van Parket Tree zijn geselecteerd op duurzaamheid en een goede prijs/kwaliteit. Ook voor een goede ondervloer, van vitaal belang voor het geluidsaspect, is veel aandacht. Parket Tree heeft een eigen topmerk ondervloeren en is ook het adres voor accessoires, zoals speciale plinten, rozetten, viltdoppen, deurstoppers en beschermmatten.

Voor een vloer naar uw wens – in elk opzicht – bent u bij Parket Tree welkom. Een echt Groningse zaak, waar men u eerlijk en rechtstreeks adviseert, deskundig en vriendelijk.

Parket Tree is een zelfstandig bedrijf binnen een landelijke keten, aangesloten bij het aan de Consumentenbond gelieerde CBW (Centraal Bureau Wonen), waardoor objectief advies gekoppeld wordt aan

Daarom Groningen 235

Van Maastricht tot Groningen Clerx van Roy Advocaten is gevestigd in Beek, dicht bij Maastricht – Aachen Airport. Als commercieel advocatenkantoor werken ze voor succesvolle ondernemers (zowel MKB als grotere bedrijven) en vermogende particulieren uit binnen- en buitenland Het opbouwen en onderhouden van duurzame relaties is daarin niet zozeer een uitgangspunt, dan wel een zekerheid die als basis dient voor een professionele en nauwgezette belangenbehartiging. Korte communicatielijnen tussen advocaat en cliënt leveren bovendien een wezenlijke bijdrage aan een voorspoedige gang van zaken, vandaar dat deze werkwijze bij Clerx van Roy Advocaten dan ook tot eenieders tevredenheid wordt gehanteerd.

236 Daarom Groningen

Het kantoor is oorspronkelijk opgericht door Edmond Clerx die in Philippe van Roy een uitstekend compagnon vond. De praktijk groeide in de voorbije twintig jaar uit tot een advocatenkantoor voor ondernemers en particulieren met grote financiële belangen. De juridische aspecten binnen het bedrijfsleven zijn namelijk divers en vaak ook complex. Vandaar dat gedegen kennis, advies en begeleiding voor menig ondernemer een vlekkeloze bedrijfscontinuïteit inhoudt, of de sleutel naar de oplossing voor vraagstukken en conflicten biedt.

Met veranderende wetgeving en de eventuele betrokkenheid van meerdere belangenpartijen is een betrouwbaar en deskundig intermediair noodzakelijk. Of dit nou projectontwikkeling, arbitrages, bedrijfsovernames, bouwrecht, contractenrecht, bestuursrecht of de handhaving van regelgeving betreft: als motto geldt het leveren van topkwaliteit aan het topsegment. Philippe van Roy: “Het vermijden van procedures is een van de speerpunten in onze dienstverlening, het belang van de cliënt staat altijd voorop.

Daarom kiezen wij voor de optie om in eerste instantie te proberen een geschil in goed overleg op te lossen, aangezien een juridische procedure soms tot een jarenlange strijd kan leiden met gevolgen en kosten die voor de cliënt niet meer te overzien zijn. Het initiëren van een oplossingsgerichte dialoog behoort tot de kerntaken van een advocaat die ervoor kiest om het vak goed uit te oefenen. We denken mee, proberen te voorkomen dat situaties escaleren en hopen zodoende een meerwaarde te kunnen leveren die de belangen van onze cliënten dient.”

Dat dit werkt, blijkt uit de ruime vertegenwoordiging van vooraanstaande landelijke bedrijven en particulieren die het kantoor tot haar cliënten mag rekenen. Voor specialistische know-how wordt indien gewenst beroep gedaan op een internationaal netwerk van contacten in zowel binnen- als buitenland, waaronder België en Duitsland.

Met de rechtbank Maastricht onderhoudt Clerx van Roy Advocaten een uitstekende relatie voor de zaken die niet met een regeling in der minne kunnen worden opgelost. De Maastrichtse wijze van geschillenbeslechting sluit namelijk perfect aan bij de werkwijze van het advocatenkantoor. “Een zakelijke benadering van feiten en gegevens is cruciaal voor het leveren van kwaliteit aan de cliënt.

Uiteindelijk is de ondernemer succesvol met een kostenefficiënt en praktisch resultaat”, aldus Clerx van Roy advocaten.

Daarom Groningen 237

Mooi, strak, levendig De Italianen hebben vanouds heel veel know-how op het gebied van natuursteen. Giulio Stefano, opgegroeid op SiciliĂŤ, verhuisde op zijn 18e naar Nederland en bracht die kennis over natuursteen mee naar Groningen, waar hij met veel succes in 2003

zijn bedrijf opzette aan de Hammerfestweg. Marmer, graniet, hardsteen, leisteen, composiet (kunstgraniet van 95% kwartspoeder) en kwartsiet vinden vanuit zijn werkplaats de weg naar vele interieurs in Groningen en wijde omgeving. Particulieren, allerlei bedrijven en organisaties kozen voor het vakmanschap en de materiaalkennis van Natuursteen Stefano, voor diverse accenten in hun interieur.

Natuursteen is in opmars en dat is niet verwonderlijk. Het is een prachtig materiaal voor een mooi, strak en levendig interieur. Duurzaam, leverbaar in vele mooie kleuren, tijdloos en gemakkelijk te onderhouden.

Natuursteen Stefano werkt met een klein team, waar vakkundigheid en moderne machines (zagerij) zorgen voor een perfecte afwerking van elke opdracht.

Groningers staan niet bekend om hun geldsmijterij. Maar oog voor kwaliteit, dat hebben ze wel. En dan zijn ze bij Natuursteen Stefano aan het goede adres. Voor een prachtige badkamer, een schouw, terras, aanrecht, tafel, vloer, trap, lambrisering of gevelbeplating heeft u hier een grote keuze. Met een uitgebreid advies, toegespitst op de situatie, de gebruiksmogelijkheden en het onderhoud. Natuursteen Stefano bewijst, dat het vakmanschap van de Italianen, ondanks de concurrentie uit China, onovertroffen is. En dat is belangrijk. Want je kiest natuursteen vrijwel altijd voor het leven, en dan neem je de vakman. Natuursteen Stefano combineert ambachtelijkheid met moderne gerobotiseerde machines.

Wie eens wil kennismaken met dit unieke natuurproduct is van harte welkom in de showroom, prima bereikbaar op bedrijvenpark Eemspoort in Groningen.

238 Daarom Groningen

Professioneel, correct en flexibel Stuken is een vak. Menig goedwillend hobbyist zal dat, na vertwijfelde pogingen, toegeven. Het is daarom aan te raden om voor een naadloze afwerking van wanden de vakman in te schakelen, en dat geldt ook voor plafonds en vloeren. Dit vakmanschap is de specialiteit van Afbouw Perdok. Een middelgroot bedrijf, gevestigd aan de Peizerweg te Groningen, dat met haar flexibele aanpak werkzaam is voor veel verschillende opdrachtgevers, particulieren, woningcorporaties en bedrijven, in nieuw- en verbouw, renovatie en restauratieprojecten.

Het werkgebied van Afbouw Perdok strekt zich uit over de drie noordelijke provincies. Winkels, woningen, bedrijfsgebouwen, parkeergarages, appartementencomplexen: waar gebouwd wordt, schakelt men vaak de expertise in van Afbouw Perdok. Voor stukadoorswerk, allerlei soorten pleisterwerk en - een specialisme van Afbouw Perdok - het aanbrengen van siergrind- en gietvloeren. Op vele manieren en in vele kleuren toepasbaar, passend in allerlei soorten ruimtes en daardoor ook steeds populairder.

Kwaliteit en vakmanschap gaan hand in hand met een goede planning, kennis van de (milieu)voorschriften en netjes werken. Dat zorgt voor een goed gevulde orderportefeuille, ook in tijden waarin de bouwgelieerde ondernemingen het niet makkelijk hebben. Een paar projecten waar Afbouw Perdok bij betrokken is/was: het Groninger Museum, het prestigieuze nieuwbouwproject Amicitia in het centrum van Leeuwarden. Ook in restauratie is men actief, in kerken, maar evenzeer bij het herstel van een Jugendstilpand in Groningen.

Men zegt wel dat stukadoors in de bouwwereld een heel eigen positie innemen. In het geval van Afbouw Perdok geldt dat in zoverre, dat men heel zelfstandig werkt. Juist bij de afwerking kom je vaak problemen tegen en je moet dan naar eigen inzicht goede en professionele oplossingen aandragen. Ook aan zaken als correct gedrag en kleding wordt bij Afbouw Perdok veel aandacht besteed. De vele mogelijkheden worden niet alleen in de showroom aan de Peizerweg fraai gepresenteerd, men kan er zeker van zijn dat ze snel, goed en vakkundig worden gerealiseerd.

Daarom Groningen 239

Dolf Vogd Groningen is een pareltje...

Rubriek Mijn Groningen

Dolf Vogd is voorzitter van de Commerciële Club Groningen en tevens directeur van Vesta Woonforum. Hij is een echte geboren en getogen Groninger die altijd wel een beetje de Martinitoren in de buurt moet hebben. Dan voelt hij zich thuis.

Hij vindt de stad uniek. Want waar kom je een stad tegen met Ommelanden? Die zijn heel betrokken bij de stad en dat kan alleen als zo’n stad ook bijzonder is. Er is van alles.

Cultuur, een prachtig winkelbestand, een reeks mooie historische gebouwen, mooie echt Groningse bedrijven en bestuurders met lef en visie.

In Groningen is bijvoorbeeld het grootste aantal meters verkoopvloeroppervlak per hoofd van de bevolking. Dat komt doordat de stad een groot verzorgingsgebied heeft. Tot ver over de grens. Dolf weet dat als geen andere want hij is honorair consul van Duitsland en heeft ook bij Vesta geregeld veel Duitse buren over de vloer. “En waarom dacht je dat de op een na grootste vestiging van Ikea in de stad staat? Er is in Ost Friesland en Emsland een heel groot gebied waar ze Groningen ook als hun hoofdstad zien. Die mensen zijn georiënteerd op Groningen en komen er geregeld.”

“Er is een basis van prachtige historische gebouwen. Denk aan het hoofdstation, het gerechtsgebouw in de Oude Boteringestraat, het Academie-

240 Daarom Groningen

gebouw of wat ik het mooiste plekje vindt: het Martinikerkhof. Geweldig dat daar een stadshotel komt in het oude Princenhof. Maar de gemeente heeft ook het lef om actueel bezig te zijn met spectaculaire nieuwbouw. Het Duo gebouw, Menzis gebouw, Tasman flat, Euroborg en ga zo maar door. Denk ook eens aan de Oostwand van de Grote Markt. Ook een verbetering, waarbij we het niet alleen over dat Forum moeten hebben, maar over de Oostwand. Ik hoop dat het een begin is van een heel andere Grote Markt.

Met fonteinen, bomen, banken en ook een nieuwe Noordwand. Het moet weer het centrum van de stad worden. En we moeten vooral niet afhaken met verfraaiing omdat er twee keer per jaar een kermis is”.

Een van de factoren die bijdragen aan de gezelligheid in de stad is ongetwijfeld het winkelbestand. Het is heel divers, er is niveau en er is assortiment. En je kunt vaak in de buurt parkeren. Er is heel wat afgemopperd op dat verkeerscirculatieplan en je zou kunnen stellen dat het toen wat te vroeg was, maar het was wel visionair en we plukken er nu al lang de vruchten van. Net zoals het P&R beleid een groot succes is.

Maar we moeten wel oppassen, want de tijden gaan veranderen. “

“Als geboren en getogen Groninger moet ik altijd wel een beetje de Martinitoren in de buurt hebben. ”

“De komende jaren gaan zo’n 25 tot 35 % van de winkels verdwijnen, ook in de binnenstad. De komst van webwinkels en technologie maakt dat het anders wordt in rap tempo. Daardoor zullen bijvoorbeeld aanvoerstraten onder druk komen te staan. Er zullen winkels naar de middengebieden gaan waar het afhalen van internetaankopen gefacliteerd zal worden en er zullen meer en grotere winkels komen in de buitenste ring. Winkels gaan minder alleen producten verkopen, ze gaan met meer sfeer persoonlijke aandacht en behaaglijkheid complete concepten verkopen. En dat op zo’n manier dat je het ze ook gunt en niet op internet loopt te zoeken naar uitsluitend de allergoedkoopste oplossing. “Eigenlijk ben ik te vroeg geboren want het is een mooie tijd en ik zou er best nog lange tijd aan mee willen doen” zegt de man die net voor kerst voor de eerste keer opa werd.

Korte lijnen en groot denken Apart is ook dat als je 250 mensen kent je heel Groningen kent. Het is een compact bedrijfsleven met heel korte lijnen en een soort “wij-gevoel”. Dat geldt ook naar de politiek toe, waar alles toegankelijk en laagdrempelig is. Helaas zijn de lijnen naar Den Haag wat langer. Dat is wel een verschil met Duitsland waar de lijntjes naar de deelstaat kort zijn. Misschien moeten we ons wat meer richten op het Oosten in plaats van het Westen.

Daarom Groningen 241

Intro

h9 Toekomst en energie

Groningen is als een bezige bij. Altijd bezig, altijd zoekend en zoemend.

Een stad die leeft, bruist van initiatief en oog heeft voor de diverse belangen die er spelen.

Economische activiteit is zo’n belang.

Door de kleinschaligheid zijn er snel contacten gelegd. En de wisselwerking tussen bedrijfsleven en opleidingen verloopt naar wens. Ook zijn de mensen nog loyaal en lopen ze niet zomaar weg vanwege een paar centjes meer. Toch blijven er nog wel wensen over.

Het Calimero-gevoel ten opzichte van de Randstad bestaat nog steeds.

Veel bedrijven willen zich nog steeds daar vestigen. Terwijl in Groningen de kwaliteit van leven veel beter is. Geen files, mooi en goedkoop ruim wonen, aardige mensen, prachtige natuur met water, bos, heel open landschap, waar je het onweer drie dagen van tevoren ziet aankomen, zover kun je kijken en ‘Tailand’, zoals ze Schier noemen.

Ook is er voldoende vestigingsplaats voor bedrijven. En er zijn betrokken werknemers in overvloed. Het is dus echt een pronkjuweel met een gouden randje, zoals het heuse Groningse volkslied het bezingt.

Energie opwekkende windmolens

242 Daarom Groningen

Daarom Groningen 243

Ondergronds goud Toen de Nederlandse Aardolie Maatschappij op zoek naar olie in 1959 nabij het Groningse Slochteren aardgas aanboorde, had niemand een beeld van de enorme waarde van deze vondst. Het duurde enige jaren voordat de geesten rijp waren voor de mogelijkheid aardgas voor industrie, maar vooral ook huishoudens als kracht- en warmtebron te gebruiken. Maar toen het besef doordrong, ging het rap. In circa 15 jaar raasde een karavaan van leidingbouwers door Nederland en werd stad na dorp, fabriek na centrale aangesloten. Het verwondert buitenlanders nog steeds hogelijk, als men hoort dat een land met een oppervlakte van 200 x 300 km een hoofdtransportnet heeft van circa 12.000 km. In 1963 werd Gasunie opgericht als beheersmaatschappij van dit netwerk en handelsbedrijf voor de in- en verkoop. De onderneming startte in Scheveningen, maar verkaste in 1968 naar Groningen, als het ware gehuisvest bovenop het aardgasveld, dat naar gaandeweg bleek bijna 3000 miljard m3 aardgas bevatte en dat in die tijd het grootste gasveld ter wereld was. Gasunie ging voortvarend te werk en bracht heel Nederland in de ban van aardgas, een ongekende marketingoperatie. Ga maar na: vrijwel alle fabrieken benutten aardgas en ongeveer 50% van de elektriciteit wordt met aardgas opgewekt. Later werd geïnteresseerde bezoekers uit binnen- en buitenland nog wel eens de volgende grap verteld, als men vroeg wie er aardgas gebruikte: we zullen u met naam en toenaam zeggen, wie er géén aardgas thuis verbruikt. Bijna 100 % van de Nederlandse huizen is op het netwerk aangesloten.

portie vormende gasvelden op land en onder de Noordzee. Nederland voer er wel bij. Miljarden euro’s, omgerekend naar nu, stroomden de schatkist in. Zozeer gingen wij leven met die in de schoot gevallen geldbron, dat de wereld werd verrijkt met een nieuwe ziekte: Dutch disease. Zo begon men in de jaren ’80 de welvaartsroes te noemen waarin Nederland leefde, dankzij de vlucht van de blauwe energie. Die bijzondere inkomsten gaan nog enige decennia door. Na de bedrijfsscheiding in een transportmaatschappij Gasunie en een handelsonderneming GasTerra in het begin van deze eeuw, groeide GasTerra uit tot één van de grootste ondernemingen in zijn soort in de hele EU. En Groningen is het centrum en de bron.

Tegelijk met die binnenlandse veroveringstocht begon Gasunie het gas te verkopen aan omringende landen. Duitsland, België, Frankrijk, Zwitserland en Italië en later ook Engeland kochten het Nederlandse aardgas in. Dit kwam allang niet meer alleen uit het immense Groninger veld, maar ook uit tientallen, kleinere, maar samen ook een fikse Het Gasunie gebouw

244 Daarom Groningen

Groningen als energiemiddelpunt Groningen is dĂŠ energiebron van het land. Zo was er in het verleden tot ongeveer 1870 de turf die werd afgegraven en waar het land op kookte en zich aan verwarmde. Toen kwam de steenkoolperiode en het stadsgas, waar Groningen niets in betekende. Maar vanaf 1959 was het de gasbel van Kolham die Nederland tot een rijk land maakte. In het begin geloofden we het nog niet zo, maar toen de werkelijk-

heid doordrong dat we zo’n 4.400 miljard kubieke meter gas hadden, waarvan 2.900 miljard kuub in Slochteren, werd het allemaal anders in het land.

Een van de grootste gasvelden ter wereld en het grootste in Europa zorgde ervoor, dat we ons veel konden veroorloven. We kregen televisies, koelkasten, wasmachines, keukenapparatuur en het kon niet op. De Gasunie, waar de staat voor de helft in zat, verhuisde van Scheveningen naar Groningen, aan de Laan Corpus den Hoorn. De oliecrisis en de autoloze zondagen stelden ons opeens voor het feit dat er grenzen waren. En vanaf toen werd alles anders. We gingen massaal isoleren (warm aanbevolen) en besparen op stookkosten.

We bouwden opslagplaatsen in Langelo en Grijpskerk om ook bij veel vraag te kunnen leveren. In 1994 werd de Apenrots in gebruik genomen en gingen we ons opmaken voor de gasrotonde van Europa en we gingen praten over groene stroom.

De tijd nadert dat we meer importeren aan gas dan dat we exporteren. Gasterra werd de handelspoot en we zitten nu in een overgangsfase naar duurzame energie. Dat wordt waarschijnlijk een combinatie van zonnecellen, windenergie en alle andere vormen van duurzame energie.

Nu de fossiele brandstoffen olie, kolen en gas langzaam zeldzamer worden betekent het ook: duurder worden. En dus meer kans voor alternatieven.

Een nieuwe energiemix komt er aan. Energy Vally is het samenwerkingsverband dat daar druk mee bezig is. Nu de regering heeft besloten dat het Noorden ook een Energyport wordt, houdt dat in dat de kennis, die hier is, ook optimaal kan worden benut. Van massale fossiele energie gaan we wellicht naar decentrale duurzame energie. Een nieuwe industriĂŤle revolutie? De eerste bracht kolen, stoom en rails samen met gedrukte massamedia. De tweede bracht telegraaf en telefoon met de interne verbrandingsmotor en olie. En de derde wordt wellicht duurzame energie met internettechnologie en communicatie.

Duurzaamheidsmarkt

Daarom Groningen 245

Gerrit van Werven

Rubriek Mijn Groningen

Groningen mist een rivier...

Gerrit van Werven is directeur van Energy Valley. Hij heeft ook nog een eigen bureau voor economische ontwikkeling. Hij is geboren in Kampen maar heeft in Groningen en Delft gestudeerd. Na zijn studie ging hij naar Londen, waar hij assistent werd van de latere burgemeester Ken Livingstone. Hij heeft een heel fietsplan gemaakt voor Londen, dat nog steeds functioneert. Daarna wilde de stad Groningen hem hebben. Eerst als medewerker verkeerszaken, toen als assistent van wethouder Gietema en later als hoofd economische zaken.

Ook voor de stad heeft hij een fietsenplan gemaakt. Dat kostte 170 miljoen guldens, die er niet waren. Dus moest er geld worden gegenereerd. Er kwam een velocitycongres met 500 mensen uit 75 landen. Zowel politici als actievoerders als deskundigen. Mevrouw Smit-Kroes had een landenpotje en alleen Delft en Groningen hadden een kant en klaar plan en konden dus profiteren.

Het gehele plan is dan ook uitgevoerd, wat later weer mede leidde tot de titel beste fietsstad. Dat was de aanleiding voor Gerrit om het Groninger Congresbureau op te richten. Zoals hij ook Energy Valley heeft opgericht. Hij zegt dat je de stad toch anders leert kennen als student dan als iemand die er werkt en woont.

Maar ja hij woont dan ook heel mooi met uitzicht over het Noorderplantsoen

246 Daarom Groningen

en de Noorderhaven. En toch mist hij iets: een rivier. Die zorgt voor bedrijvigheid en sfeer. In zijn visie heeft een stad iets stuwends nodig. Iets wat de stad verder tilt. Natuurlijk is er de universiteit en het UMCG enzovoorts, maar er is meer nodig. Energie kan dat zijn. Groningen als energiehoofdstad van Noord Europa. Groningen als regiespeler. Nog een jaar of 50 op gasgebied maar ook op het vlak van duurzame energie. Denk aan windmolens, zonne-energie, biobrandstof, groen gas, maar ook decentrale energie. Energie als nieuwe motor voor het Noorden en Groningen is de hoofdstad. Met alles wat er al is. Denk aan Gasunie, Gasterra, Nacap, TNO, KEMA, Bart, KDE en vele andere bedrijven. Zo wordt de stad meer dan een gezellige studentenstad, het wordt ook een stad van specifieke kennis en innovatie. Toonaangevend op energiegebied.

Groningen moet ambitie tonen Het zou goed zijn als we wat meer body kregen als stad. Er zijn al veel goede voorzieningen, maar met meer inwoners wordt dat alleen maar beter. De regio heeft ook steeds meer de stad nodig. Alle voorzieningen vallen daar langzaam weg en dus neemt de stad die functie over. De middenklasse zou ook meer gebonden moeten worden aan de stad met betrekking tot huisvesting. Zij zijn belangrijk, want ze zitten in clubs en verenigingen en geven geld uit en zijn dus goed voor de economie. Dus 100.000 inwoners er

“Groningen heeft iets stuwends nodig. Iets wat de stad verder tilt. Energie kan dat zijn.”

bij zou mooi zijn. De stad moet ook die ambitie tonen. Het moet de hoofdstad willen zijn van een gebied met een straal van 500 kilometer. Het centrum van Noord Nederland en Noord Duitsland. Invulling geven aan het internationale aspect en dan met enige doortastendheid. Denk aan het onderwijs, research, samenwerking op allerlei gebied. Als je wil excelleren moet je ambitie hebben en daadkracht. Niet alleen kijken naar het Oosten maar er ook echt wat mee doen. Het was ooit niet zo’n rijke regio, maar door de windmolenfabrikanten en de Meyer werf gaat het nu heel goed. Als je dominant wilt zijn, is dat ook goed voor het hele Noorden, want heel veel ontwikkelingen beginnen in een stad.

Gerrit is ook een liefhebber van architectuur. Zo vindt hij het middenschip van de Martinikerk van een unieke Europese kwaliteit. “Die muurschilderingen uit 1300 of zo, gewoon prachtig. Maar ook zo’n urinoir aan het lage der A en die hele omgeving is mooi. Of wat dacht je van die paviljoens? Of het bushokje van Koolhaas? Groningen heeft veel moois. Zowel oud als nieuw, want dat Duo gebouw vindt ook iedereen mooi en de Gasunie blijft uniek. Dat alles, plus al die studenten, maakt een stad interessant.”

Daarom Groningen 247

Intro Hoogkerk is sinds 1969 een wijk van de stad Groningen, maar was daarvoor een eigen gemeente in het Westerkwartier. Het is echter wel altijd een apart stukje Groningen geweest en ook gebleven.

De twee grote suikerfabrieken domineerden Hoogkerk lange tijd. Tijdens de campagne rijden de bietenauto’s uit de verre omtrek af en aan, terwijl de rookpluim van ver te zien is. Bij een bepaalde wind was ook te ruiken dat er suiker werd gemaakt.

h10 Hoogkerk

Er is nu nog één fabriek over, terwijl het terrein van de andere fabriek nog wacht op een invulling.

Hoogkerk is nu de westelijke poort van de stad. Een groot nieuw industrieterrein langs de snelweg A7, de verbinding met het westen via de polders, heet dan ook Westpoort.

Daar moeten de komende jaren bedrijven zich gaan vestigen, waarmee Hoogkerk omsloten wordt door de stad. Een nieuwe afslag van de snelweg, een nieuwe brug over het Hoendiep maken Westpoort toegankelijk vanuit meerdere richtingen.

Langs die zelfde A7 is ook al het ICT industrieterrein, waar alleen bedrijven zich mochten vestigen die iets met ICT te maken hadden. Zo is Hoogkerk een belangrijk stukje stad geworden.

Hoendiep

248 Daarom Groningen

Daarom Groningen 249

Een stukje apart Groningen Hoogkerk is een wijk van de stad Groningen. Maar het heeft altijd zijn eigen karakter behouden. Het hoort bij de stad en toch ook weer niet. Nog steeds wordt gesproken over de annexatie door de grote stad. Want in 1969 werd het ingelijfd bij Groningen.

Dat had daarvoor in 1912 ook al een stuk geannexeerd, dat nu bekend staat als Kostverloren.

Hoogkerk werd in 1373 voor het eerst genoemd in oorkonden. Tot ver in de 19e eeuw was het een eenvoudig boerendorp. Het heeft ook een eigen wapen. Namelijk twee krullelies op een azuurblauwe achtergrond en een gouden bel er boven. Ontleend aan het wapen van de heerlijkheid Dorkwerd, Hoogkerk en Leegkerk. De inwoners worden soms ook wel mouskoolstronken genoemd.

Belangrijk was de Spaanse bevelhebber Casper de Robles, die een vaarweg liet graven. Rond 1660 werd deze vaart van Groningen naar Friesland de trekvaart van Groningen genoemd. Nu kennen we die natuurlijk als Hoendiep. Een andere belangrijke verbinding was de spoorlijn van Groningen naar Leeuwarden die in 1866 werd aangelegd.

Kerkje te Leegkerk

Van 1811 tot 1969 was Hoogkerk een zelfstandige gemeente. Daarna werd het een stukje Groningen maar het heeft zijn geheel eigen karakter behouden.

De naam Hoogkerk is ontleend aan de kerk uit de 13e eeuw die wat hoger lag. In tegenstelling tot de kerk vlakbij, die lager lag, waardoor dat dorpje nog steeds Leegkerk heet. Die kerk is uit de 15e eeuw, maar wel op de fundamenten van een kerk uit de 13e eeuw, die is afgebrand. Vroeger hoorden Hoogkerk en Leegkerk bij elkaar en waren onderdeel van het Westerkwartier. Het oudste stukje Hoogkerk is dan ook de Kerkstraat en omgeving, die stamt uit de 13e en 14e eeuw.

Hoogkerk wordt ook gekenmerkt door een paar grote industriĂŤle bedrijven. Eind van de 19e eeuw Het Wapen van Hoogkerk

250 Daarom Groningen

Hoendiep

vestigde zich industrie in het dorp. Zo werd in 1896 de NV Noord Nederlandse Beetwortelsuikerfabriek opgericht. Hoogkerk stond altijd bekend als het suikerdorp vanwege de twee grote suikerfabrieken. Tijdens de campagne komen vanuit de verre omtrek dag en nacht vrachtauto’s met suikerbieten aan. Bij een bepaalde windrichting waait er dan een soort weeïge wolk over Hoogkerk en dan weet iedereen weer, dat de campagne loopt.

Meestal wordt de bietencampagne vlak voor kerst weer beëindigd. Dan is er weer genoeg suiker.

Onlangs is een van de twee fabrieken ontmanteld.

De reden was het samengaan van twee fabrikanten, waardoor de mededingingsautoriteit vond, dat één fabriek wel voldoende was. Er zijn ook grote vloeivelden aan beide zijden van de A7 snelweg, waar het water wordt geloosd en sedimenten achterblijven. De trein naar Leeuwarden rijdt er dwars doorheen. Iets verderop staat een grote betonfabriek, eveneens aan het water.

De Suikerunie

Maar ook Esha en Smurfit Kappa zijn grote bedrijven. Esha doet alles met bitumen dakbedekking en kende een roemrucht en bewogen verleden. Maar het bestaat nog steeds en veel platte daken in Nederland zijn voorzien van dakbedekking uit Hoogkerk. Via het Hoendiep komen de grondstoffen per boot aan en worden verwerkt tot hoogwaardige dakbedekking. Ook in die wereld heeft de tijd niet stilgestaan en zijn er tal van nieuwe producten gekomen.

Smurfit maakt karton en heeft een grote productiefaciliteit in Hoogkerk. Dat begon vroeg in de twintigste eeuw met strokartonfabriek De Halm.

Daar werd ook de Halmbuurt gebouwd in 1916, bestaande uit 90 arbeiderswoningen, een directeurswoning en drie vrijstaande huizen. Vanaf 1920 volgde de Suikerbuurt met 77 arbeiderswoningen met tuin.

Na de tweede wereldoorlog groeide Hoogkerk verder met rijen woningen in stroken. Zo kwam Hoogkerk Zuid tot stand.

Smurfit Kappa

Daarom Groningen 251

stad minder. Soms sta je vanaf de locatie van het transferium al in de file en dan is het handig om de bus te nemen die via een vrije baan je snel naar het centrum brengt. Er zijn busverbindingen naar het centrum, het UMCG, het Centraal Station, het Martini ziekenhuis en Zernike. Nieuw is ook het informatiesysteem met borden die aangeven wanneer een bus vertrekt en vanaf welk perron. Na het Centraal Station is dit met 7000 reizigers het tweede OV knooppunt geworden. Zo is Hoogkerk toch een belangrijke voorpost gebleven en een vooruit geschoven stukje stad dat ook op dit punt zijn waarde bewijst.

Het Transferium aan de A7

Recenter is de aanleg van de wijk Kranenburg tussen het Stadspark en de oude kern. Ook recent is de aanleg van een groot Transferium aan de A7.

Net als andere transferia zoals Euroborg, Zernike, Haren en Kardinge zal het een succes worden en de bereikbaarheid van de stad wat verbeteren. Er is plaats voor 600 auto’s. Totaal zijn er 3000 plaatsen en dat zal nog worden uitgebreid naar 4.500 plaatsen. Met 2,5 miljoen bezoekers per jaar wordt de filedruk verminderd en is ook de parkeerdruk in de

Ook bijzonder is de proef in Hoogkerk met een slim energienet, waar 25 woningen aan meedoen. In een laboratorium is al eens getest hoe het zit met zonne- en windenergie, maar de praktijk is wellicht toch anders. De meeste mensen hebben dezelfde behoefte aan energie op hetzelfde moment, maar dat wil nog niet zeggen dat het dan ook voorhanden is. KEMA voert het project uit, met ondersteuning van de Europese Unie en de Gasunie. De woningen zijn virtueel met elkaar verbonden en maken gebruik van een micro warmtekrachtcentrale, een hybride warmtepomp, slimme energiemeters enzovoorts. Zo gaat een wasmachine bijvoorbeeld pas lopen als er genoeg zonne-elektriciteit is en als de prijs het laagst is. De woningen nemen capaciteit af maar geven ook weer capaciteit terug en vormen zo een soort eigen centrale.

Maar er is nog een project, genaamd Hoogkerk, de duurzaamste wijk. Op initiatief van de Vereniging Wijkopbouw Hoogkerk wil men energie besparen en mensen bewust maken van duurzaamheid door laagdrempelige en gemakkelijke projecten uit te voeren. Zo zijn er zonnepanelen op de Vensterschool geplaatst, en is er een succesvolle energiemarkt georganiseerd. De winkelstraat in Hoogkerk wordt tijdens de feestdagen duurzaam verlicht , de huizen worden slim verwarmd en de scholieren zijn aan de slag met een energiemeter. Er zijn energiescans gemaakt van scholen en woningen en aan de hand daarvan zijn maatwerkadviezen gegeven voor besparing. De scholen hebben nu dubbel glas en energiezuinige verlichting. En het zwembad is voorzien van een zonnecollector. Tenslotte heeft de Suikerfabriek aangeboden te onderzoeken of de restwarmte die zij hebben iets kan betekenen voor zo’n 1000 woningen. Al met al een voorbeeldproject van hoe je met kleinschalige veranderingen toch grootschalig kunt besparen. Energie besparen is iets wat je met zijn allen doet, vandaar dat zo’n project, dat heel breed wordt gedragen zin heeft. Door de scholen en dus de jeugd erin te betrekken heeft het ook zijn impact op de toekomst.

Het centrum van Hoogkerk is behalve met duurzame verlichting, ook stevig aangepakt en nu geheel gemoderniseerd. Het kent een mooi en modern winkelaanbod, waarbij ook lokale winkels een rol spelen.

Daarnaast is er elke donderdagmiddag nog een kleine maar knusse markt op het parkeerterrein van Albert Heijn.

Ook het verenigingsleven bloeit. Er zijn twee voetbalclubs, een badmintonvereniging, een loopgroep, een volleybalvereniging, een judovereniging, een korfbalclub, een levendig dorpshuis en een prachtig verwarmd openluchtzwembad. En dan vergeten we de toneelvereniging en nog talloze andere verenigingen en clubs, want er is veel te doen op sport- en cultuurgebied.

Meest recente ontwikkeling is de aanleg van het industrieterrein Westpoort. De eerste fase is aangelegd en aan de tweede fase wordt hard gewerkt. Een nieuw viaduct over de A7 en een afslag maakt het terrein bereikbaar vanaf de snelweg. Als het industrieterrein gereed is en bezet door bedrijven, dan is Hoogkerk helemaal ingekapseld in industrie en grenst het geheel aan Groningen, wat waarschijnlijk ten koste zal gaan van het eigen karakter van Hoogkerk.

Sportclub CSVH Hoogkerk

252 Daarom Groningen

Kwaliteit is alles Fokko Kip is de eigenaar van de Albert Heyn in Hoogkerk. Het lag niet zo voor de hand met zijn opleiding MTS elektronica dat hij “in de appelmoes” zou gaan. Hoewel hij geboren is in Ruischerbrug heeft hij met Hoogkerk wel een binding. Dat gaat terug tot 1928 toen de vader van zijn schoonvader een slagerij begon. In 1968 is die weer verkocht en begon hij een buurtsupermarkt. In 1972 werd die verplaatst naar Hoogkerk Zuid en begon de zelfbediening. In 1979 begon hij weer een slagerij en eind jaren tachtig is alles weer verkocht.

Fokko werkte toen in Haren in Partito. Een kleine zaak, maar wel hard werken. Toen er iemand binnenkwam die wel belangstelling had, werd het verkocht en begon hij in 1991 na een haalbaarheidsonderzoek een AH franchise supermarkt in Hoogkerk. Hij begon ook hier klein, maar er werden mooie wijken gebouwd als de Held en Gravenburg, zodat de winkel in 2004 helemaal op de schop ging en twee keer zo groot werd. “En nu is het alweer krap” zegt hij lachend. Gelukkig is er parkeerruimte genoeg. Begonnen met 15 medewerkers zijn het er nu 145. Er zijn er nog vier die er al vanaf het begin zijn, nu dus 20 jaar geleden. Maar er zijn er ook die 18 jaar en 15 jaar in dienst zijn want er is heel weinig verloop. Er is een

hechte band. Er zijn zelfs twee huwelijken gesloten tussen medewerkers.

Hij was ook nog de eerste franchiser van Trekpleister. Dat kwam doordat hij toen een vrouwelijke chefslager had, die ook ondernemersbloed had.

Hij kocht een pand en zij werd bedrijfsleidster en Hoogkerk had er een Trekpleister bij. Toen het overgenomen werd door Kruidvat heeft hij het weer van de hand gedaan.

Hij vindt food nog steeds heel leuk. Hoewel het echte “kruidenieren” er door de automatisering een beetje af is. De basis verandert niet, maar je bestelt bijvoorbeeld niets meer. De computer regelt dat allemaal voor je. Maar daardoor heb je wel alles voldoende en vers. Want kwaliteit is alles.

Daarom Groningen 253

Een duurzame toekomst De economie van de stad Groningen heeft een sterk agrarische component. De jaarlijkse suikercampagne is een fenomeen dat een stempel op de stad zet. De suikerproductie wordt sinds 2008 geconcentreerd in de moderne fabriek in Hoogkerk, onder de rook van Groningen. Efficiency, ketensamenwerking en een zeer strakke organisatie hebben als resultaat dat elk jaar 400.000 ton suiker door Suiker Unie wordt geproduceerd. Opgeteld bij de productie van de zusterfabriek in Dinteloord zijn dat aantallen die in Europa ongeëvenaard zijn.

Vroeger telde ons land een groot aantal suikerfabrieken. Ook in deze sector heeft op grote schaal clustering plaatsgevonden. Zo nam Suiker Unie in

2007 CSM Suiker BV over. Een schaalvergroting die zorgt voor synergie, meer expertise door research & development en een grotere investeringskracht. Zodoende is de concurrentiekracht van Suiker Unie op de Europese markt gegroeid. Door moderne technologie en het focussen op duurzaamheid en energiebesparing gaat de fabriek in Hoogkerk een beloftevolle toekomst tegemoet.

Duurzaamheid staat dus centraal in de bedrijfsvoering van Suiker Unie. Niet als modewoord, maar als toetssteen voor het productieproces. Het goed managen van de hele keten, van de landbouw tot en met de eindproducten, heeft tot gevolg dat Suiker Unie in de top drie staat van meest energiezuinige suikerfabrieken van Europa. Het proces van biet tot suiker, rooien, verladen en transporteren, kent een strakke logistiek. Bijproducten, zoals biomassa worden succesvol hergebruikt. Voorbeeld: een nieuw te bouwen biomassavergister gaat 10 miljoen m³ groen gas produceren, een optimaal hergebruik van de eigen reststoffen en een reductie van het afval.

De aanvoer en verwerking van de suikerbieten, gerooid op een areaal van 35.000 ha, leidt door een effectieve planning tot het bekende eindproduct suiker, in allerlei vormen. Door te focussen op duurzaamheid, een efficiënte ketensamenwerking en uitgebreide research op het gebied van het hergebruik van de bijproducten gaat Suiker Unie in Groningen een nieuwe fase in als toonaangevende onderneming in de agro-technologie, maar ook op energiegebied

254 Daarom Groningen

Grensoverschrijdende kennis met sterke Groningse link De maak-industrie levert een belangrijke impuls voor de Groningse economie. Zoals in Hoogkerk waar beton wordt gemaakt. Het maken van een goed beton is niet zo eenvoudig als menigeen denkt. Want modern beton vraagt om maatwerk, dat aan verschillende eisen moet voldoen. Denk aan brandwerend beton, ultrahogesterkte beton of hoogvloeibaar beton. Mebin Groningen heeft al deze expertise in huis.

Mebin Groningen heeft haar roots in het Groninger Oosterpark. Oebele van der Veen, grootvader van de huidige vestigingsmanager Eduard van der Veen, startte daar met zijn partner Siebesma een zand- en grindhandel Siebesma & van der Veen, later een productiebedrijf van betonmortel. Het bedrijf groeide uit zijn jasje en verhuisde in 1958 naar de huidige locatie in Hoogkerk.

Eduard trad niet meteen in de voetsporen van zijn vader, Herman van der Veen, die ruim 35 jaar Betonmortelcentrale Zoutkamp heeft geleid, een van de drie centrales van dit familiebedrijf. Hij was eerst enige tijd in de horeca werkzaam, voordat hij de overstap maakte naar Mebin. De overstap was soepel. Het gaat immers om de aandacht voor de medewerkers, zorg voor de goede sfeer en de betrokkenheid, of het nu een horeca- of een betonmortelonderneming is.

Bij Mebin Groningen heerst een hechte teamgeest.

Men is dagelijks in de weer om betonmortel van hoge kwaliteit te produceren in de juiste samenstelling, voor o.a. hoog- en laagbouw, betonwegen, viaducten en bruggen.

Mebin Groningen is onderdeel van de toonaangevende multinational Heidelberg Cement Group en heeft alles in huis om een topproduct te leveren.

Hoogwaardige betontechnologie, mogelijk door de research & development activiteiten van een wereldleider, geproduceerd en in de markt gezet door een bedrijf met een sterke regionale binding zoals Mebin.

Het is een gouden formule. De mensen werken er graag. Eduard van der Veen is dan ook niet voor niets al de derde generatie van de familie die werkzaam is in de betonbranche. Ambachtelijk vakwerk in een gemoedelijke sfeer. Dat is Mebin Groningen.

Daarom Groningen 255

Shocking active Een makelaar wacht niet af tot er klanten komen, hij zoekt ze op. Door aanwezig te zijn in media, in sponsoring en vooral op het gebied van service, laat je zien dat je heel actief bent. En dat je dus ook heel actief voor je klanten aan de slag gaat. Dat kan zijn een taxatie, een verkoop, de aankoop van een bestaand of nieuwbouwpand, een hypotheek: je kunt op John Schokker rekenen. Hij zet zich volledig in en probeert het beste voor zijn klanten eruit te halen. Hij heeft een goed gevoel voor publiciteit en weet hoe hij dat voor zijn klanten kan inzetten.

Het begon allemaal zo’n jaar of 16 geleden in Zuidbroek bij Harm Smit. Daarna was hij deels eigenaar van een makelaarskantoor in Veendam.

Maar John is een Stadjer en elke dag heen en weer rijden zag hij niet zitten. Toevallig was er een vervallen pand te koop dat tien jaar had leeggestaan.

Maar John kon er doorheen kijken en kocht het.

Het is waarschijnlijk het oudste pand van Hoogkerk. Het dateert van 1860 en heeft een lange historie. Ooit neergezet als een doorrit, dat is een paardenwissel en een café. Maar daarna heeft het van alles geherbergd. De burgemeester had er een kantoor, er zat een bakkerij in, maar ook een smederij. Een viswinkel maar ook een autoshop.

Het is nu precies tien jaar geleden dat John er zijn makelaardij begon. Samen met zijn zus, en zeker in het begin, met ondersteuning van zijn vader en moeder. Zijn zus regelt nog steeds eigenlijk alles buiten hem om en dat is heel veel. In die tien jaar gebeurde van alles. Zo kwam het pand ernaast te koop. Zo’n kans komt niet zo vaak langs en dus kocht hij dat ook. Hij heeft het aan elkaar gebouwd en nu woont hij er sinds een jaar of twee zelf.

John is een sportliefhebber. Zijn club was altijd Velocitas. Daar werd hij later elftalleider en sponsor. Hij is er nu niet zoveel meer te zien, want hij is ook heel actief bij de FC. Hij ziet alle thuiswedstrijden 256 Daarom Groningen

en gaat geregeld naar uitwedstrijden. John is ook daar sponsor, heeft vaste plaatsen en is een hartstochtelijke fan. Datzelfde geldt voor basketbal. En hij heeft zelfs twee kaarten voor Werder Bremen, waar hij af en toe naar toe gaat. De nodige Champions League wedstrijden heeft hij ook gezien.

Als je het hebt over zijn vak dan is dat verweven met zijn andere activiteiten. Uiteraard is het vak heel anders geworden. Een groot kantoor is nu niet meer nodig. Mensen zoeken op internet. Klein en compact zijn de toverwoorden, waarbij je wel dicht bij de klant moet staan. Makelaardij John Schokker is een begrip geworden. Met zo’n 100 transacties en 150 taxaties per jaar is het een bedrijf dat meetelt.

En er is een nieuwe ontwikkeling. John maakt zich sterk voor mensen die teveel WOZ betalen. Hij heeft daarvoor een speciale site gemaakt waar mensen hun WOZ-waarde in kunnen vullen (www.bezwaarwozwaarde.nl).

Hij kijkt dan of dat wel terecht is en geeft zo nodig advies om bezwaar te maken. Het is een geautomatiseerd systeem maar hij heeft er wel het nodige werk aan. “De waarde van woningen is het laatste jaar zo’n 4 à 5 % gedaald. Maar de gemeente gaat uit van 1,6 %. Dat is nogal een verschil. Daarnaast heeft de gemeente Groningen dit jaar de OZB met maar liefst 10 % verhoogd en worden de huiseigenaren dus dubbel gepakt.” Hij is officieel WOZ gecertificeerd taxateur. Er zit ook veel vast aan de WOZ. Denk aan OZB,

waterschapslasten, erfbelasting etc. Hij voelt zich soms een beetje Robin Hood omdat hij niet goed tegen onrecht kan, daarom helpt hij de mensen graag. Diverse media besteedden er veel aandacht aan. Het past bij zijn strijdvaardigheid. En de mensen zijn blij dat hij helpt.

Het is ook een beetje zaaien en oogsten. Als hij het belangeloos doet voor mensen dan hoopt hij natuurlijk dat ze eerst aan hem denken wanneer ze een huis gaan kopen of verkopen. Dat is typisch John. Altijd bezig en vol initiatief.

Daarom Groningen 257

Gevelarchitectuur in beton Vroeger was Hoogkerk een dorp ten westen van de stad Groningen, tegenwoordig is het een onderdeel van de stad geworden (hoewel sommige Hoogkerkers daar anders over denken). In elk geval is het de plek waar je, naast de suiker, moet zijn voor beton. Elders in dit boek staat een verhaal over Mebin, producent van allerlei soorten betonmortels.

Naast de Mebin staat de vestiging van Hibex Industrie voor bouwelementen. Hibex is ook gespecialiseerd in beton, maar dan weer op een andere manier. Hibex fabriceert betonnen bouwelementen op maat (prefab beton). Een vakgebied waarin het bedrijf veel vakmanschap en ervaring heeft opgebouwd, met als gevolg een prima naam en een goed gevulde orderportefeuille, met opdrachtgevers in heel Nederland maar ook internationaal.

Hibex is overal actief, natuurlijk ook in de stad Groningen. Een paar voorbeelden. Als we in Groningen de Ringweg opgaan, zien we ter hoogte van de Hereweg de karakteristieke gevel van het Boschhuis, waar o.a. Trip Advocaten en BDO accountants kantoor houden, geproduceerd door Hibex. Aan het Hoendiep, op het kantoorgebouw waar voorheen KPN was gevestigd, is de markante betegelde gevel door Hibex gefabriceerd. We gaan nog even door: veel opdrachten in het UMCG, de wijk De Meeuwen waarin het kantoor van o.a. de ABN-AMRO Bank en het Waterbedrijf zijn gevestigd, Het Cityhotel, het Dagblad van het Noorden.

Een heel grote opdracht was het leveren en monteren van alle prefab beton voor de Eemscentrale in de Eemshaven. De opdrachtgever, het huidige Essent, eiste destijds een zeer gedegen certificering.

Hibex heeft dat goed voor elkaar.

Onder het management van directeur Piet Gorter en hoofd verkoop Jacqueline Meijer werkt het team van Hibex in een platte organisatie aan 258 Daarom Groningen

een mooi en uniek product. Architecten en bouwmeesters stellen steeds hogere eisen aan de materialen, op het gebied van prijs, kwaliteit, uitvoering en vormgeving. Hibex heeft als gespecialiseerd bedrijf veel aandacht voor innovatie, richt zich op maatwerk, waarbij de flexibiliteit en vakkennis van de medewerkers van doorslaggevend belang is.

Het enige standaardproduct van Hibex zijn transformatorhuisjes, die in verschillende formaten kunnen worden geleverd. Het uiterlijk kan in een gestraalde, uitgewassen grind of gladde betonnen uitvoering geleverd worden. Ommetselbaar is ook een mogelijkheid en ze zijn op vele bestemmingen te plaatsen.

De motivatie en het vakmanschap spiegelen zich af in de vele projecten waar Hibex trots op kan zijn. Zoals in Groningen, het noorden, heel Nederland – bijvoorbeeld het Science Park Amsterdam, de fraaie voetbalstadions van NEC en Heracles, maar ook in Londen (Parlementsgebouw), Coventry (Herbert Art Gallery en Museum), Sheffield (Sheffield Millennium Art Gallery) en het Belgische Mons, waar alle trappenhuizen voor het Cours de Justice voorzien zijn van antracietkleurig prefab beton en alle architectonische betonnen gevels voor het plaatselijke hospitaal. Hibex voorziet de betreffende projecten van gevels die niet alleen mooi zijn om te zien – ze blijven dat ook, en kenmerken zich door duurzaamheid.

Opdrachtgevers kunnen bij Hibex vrijwel onbeperkt kiezen; het aantal opties op het gebied van vormen, kleuren en structuren is gigantisch. Bij Hibex noemen ze dat het ‘recept’ van de opdrachtgever, dat men vervolgens gaat ‘draaien’. Men baseert zich op het behoud van de bouwkundige en constructieve functie van beton, waarbij van alles mogelijk is, zoals het toepassen van uiteenlopende gekleurde granulaten en verschillende behandelingsmethoden zoals stralen, wassen en polijsten, voor elke gewenste uitstraling.

Desgewenst kunnen de gevelelementen ook gemaskeerd worden door het instorten van tegels, glas, natuursteen en andere materialen.

Hibex kan ook kosten- en tijdsbesparing opleveren bij bouwprojecten. Een sterke troef daarbij zijn de geprefabriceerde gevelelementen die rechtstreeks als onderdeel van de dragende constructie kunnen worden geplaatst en bovendien over uitstekende isolerende eigenschappen beschikken. In andere projecten werkt Hibex regelmatig met een speciaal ontwikkeld productsoort, cement versterkt met glasvezel en polymeer, compact, licht en sterk. Graag wordt men in een zo vroeg mogelijk stadium bij de ontwikkeling van de plannen betrokken, om een zo goed mogelijk resultaat te kunnen garanderen op het gebied van tijd, kwaliteit en kostenefficiëntie. Het komt steeds vaker voor dat Hibex ook de montage van de elementen verzorgt.

Het zijn bedrijven als Hibex die zorgen voor een stuk behoud van werkgelegenheid in de maakindustrie, dat zie je tegenwoordig in Nederland niet zo vaak meer. Een bedrijf, dat sinds 1983 met succes ging opereren in een nichemarkt, die sindsdien voortdurend belangrijker wordt. Een sieraad voor het Groninger bedrijfsleven.

Daarom Groningen 259

Productie

Coördinatie

Colofon Daarom Groningen

Tekst

: WEAN International b.v., Wim Andela - Pascal Weidner

: Aart Merkelijn - Ad van Rooy - Beno Hofman - Dick Heuvelman - Esther K. Veerman - Renate Dokter - Martin Laning - Dymph van der Gun - Jorine de Bruin - Jeroen Kunst - Eric Bos - Ben Warner – Govert Tiddens

Eindredactie Fotografie

Acquisitie

: Leen Schmal

: Stef Steneker

Vormgeving

Druk

: Annette Kooiman

: Lidia Janevski (House of Communications) - Peter Veldman (RectoVerso) - Annette Kooiman

: WEAN International b.v., Johannes Schmal

: Tatra Media

: Gemeente Groningen - Marketing Groningen - Aukje Drewes - Jacob van Gelder – Luciano de Vries Met speciale dank aan Jan Flietstra - Monique Kremer - Jacques d’Ancona - Kees van Twist - Dirk Nijdam - Hans Nijland Haskia Kramer - Frans Zwarts - Dolf Vogd - Gerrit van Werven - Rudmer Nijman (fotografie Noorderpoort) Jur Kuipers (fotografie Boekema) - Siska Alkema (fotografie Noorderblik) - Gerhard Taatgen - Larissa Bakker (fotografie KvK Noord) - Erik Vos (fotografie Harvie)- Jeanine Altena Fotografie (fotografie Peter de Grote Festival) – Jan Willem van Vliet (fotografie opgravingen UMCG) - Gert Bron Pictures (ballonfotografie) – Tineke Akkerman (fotografie Stef Steneker) – Yentl en Ravi – Theater te Water - Stichting het Bevrijdingsbos - Galerie Muskee - Kunsthandel Hofsteenge Collectie RHC Groninger Archieven

: Plan van Bert Brouwer, Collectie RHC Groninger Archieven (1536-661)- Gravure door Hs. Numan, Collectie RHC Groninger Archieven (1536-3138) - Ontwerp door Jacob Otten Husly,gravure door H.L. Mijling, Collectie RHC Groninger Archieven (1536-3187) - Kaart door Egbert Haubois en Jan Lubberts langeweerd, Collectie RHC Groninger Archieven

Gehele of gedeeltelijke overname van artikelen en foto's uit deze uitgave (ook publicatie in het buitenland en/of internet), mag uitsluitend geschieden met schriftelijke toestemming van de uitgever. Mocht er in uw visie toch nog iets ontbreken, dan is daar een verklaring voor!

WEAN International b.v. stelt zich niet aansprakelijk voor eventuele druk- of zetfouten Uitgever ‘Daarom Groningen’

260 Daarom Groningen

WEAN International b.v.

Wilhelminasingel 127 6221 BJ Maastricht tel: +31(0)43-325.05.91 fax: +31(0)43-351.01.40 email: info@weaninternational.com web: www.weaninternational.com ISBN / EAN: 978-90-77914-29-8 NUR: 520

Zakenregister

Academie Minerva, Hanzehogeschool Groningen Gedempte Zuiderdiep 158 9711 HN Groningen 050-5951201 www.hanze.nl/academieminerva (pag.190)

Betoncentrale Mebin Groningen bv Aduarderdiepsterweg 8 9745 EL Groningen 050-5515736 www.mebin.nl (pag.255)

Chez Nous Oostersingel 118 9711 XH Groningen 050-3186320 www.croissanteriecheznous.eu (pag.114)

Afbouw Perdok Peizerweg 140 9727 AP Groningen 050-5280680 www.afbouwperdok.nl (pag.239)

Bjoeks Klimcentrum Bieskemaar 3 9735 AE Groningen 050-5491230 www.bjoeks.nl (pag.160)

Croissants Pigalle Stoeldraaierstraat 17 9712 BT Groningen 050-3137877 www.croissanteriepigalle.nl (pag.68)

Albert Heijn Hoogkerk Zuiderweg 27 9745 AA Groningen-Hoogkerk 050-5565616 www.ahhoogkerk.nl (pag.253)

Body Touch Oosterstraat 54 9711 NW Groningen 050-3600313 www.bodytouchgroningen.nl (pag.75)

De Boer Industrietechniek bv Jeverweg 6 9723 JE Groningen 050-3188870 www.deboerit.nl (pag.211)

Alfa-college Hora Siccasingel 312 9721 HZ Groningen 050-5973000 www.alfa-college.nl (pag.196)

Boekema, Visie op Vastgoedonderhoud Wasaweg 14 9723 JD Groningen 050-5730720 www.boekema.nl (pag.206)

De Drie Gezusters Grote Markt 39 9711 LV Groningen 050-3127041 www.driegezustersgroningen.nl (pag.122)

Algemeen Belang Uitvaartverzorging en -verzekering Esdoornlaan 187 9741 KC Groningen 050-5778999 www.algemeenbelang.nl (pag.183)

Boekhandel Godert Walter Oude Ebbingestraat 53 9712 HC Groningen 050-3122523 www.godertwalter.nl (pag.132)

De Kosterij Groningen BV Martinikerkhof 2 9712 JG Groningen 050-3141978 www.dekosterij.nl (pag.116)

AOG School of Management Radesingel 50 9711 EK Groningen 088-5561031 www.aog.nl (pag.198)

Bout Overes Advocaten Ossemarkt 7 9712 NZ Groningen 050-3140840 www.boutoveres.nl (pag.174)

De Marne’s Mosterd Van Der Hoopstraat 21 9716 JL Groningen 050-5770630 www.marnemosterd.nl (pag. 142)

Apotheek Venema A-Kerkhof 17-19 9712 BB Groningen 050-3184284 www.apotheek-venema.nl (pag.41)

British American Tobacco Niemeyer Paterswoldseweg 43 9726 BB Groningen 050-3664911 www.batnl.nl (pag.208)

De Schatkamer Juweliers bv Stoeldraaierstraat 3 9712 BT Groningen 050-3181111 www.deschatkamer.nl (pag.69)

Ariola Folkingestraat 54 9711 JZ Groningen 050-3181948 ariola-folkingestraat@hotmail.com (pag.48)

Buckshot Café Gedempte Zuiderdiep 58 9711 HK Groningen 050-5892758 www.buckshotcafe.nl (pag.125)

De Zwarte Hond BV Hoge Der A 11 9712 AC Groningen 050-3134005 www.dezwartehond.nl (pag.38)

Adtent reclame Verlengde Hereweg 155 9721 AM Groningen 06-53937532 www.adtent.nl (pag.156)

Café de Keyzer Turftorenstraat 4 9712 BP Groningen 050-3129194 www.cafedekeyzer.nl (pag.58)

Dental Laboratorium Prummel bv Schweitzerlaan 3 9728 NR Groningen 050-5268181 www.dentalprummel.nl (pag.171)

Autobedrijven ESA Groningen Bornholmstraat 54 9723 AZ Groningen 050-3132945 www.esatrucks.eu (pag.213)

Café de Pintelier Kleine Kromme Elleboog 9 9712 BS Groningen 050-3185100 www.pintelier.nl (pag.59)

Dinercafe Diep Schuitendiep 44 9711 RD Groningen 050-5890009 www.dinercafediep.nl (pag.121)

Autohuis Joel Rostockweg 9 9723 HG Groningen 050-5445770 www.joelbv.nl (pag.216)

Cafe de Sleutel en s’Amuse Cateraar en Traiteur Pottebakkersrijge 8 9718 AE Groningen 050-3129213 www.samuse.nl (pag.124)

Dinercafé Soestdijk Grote Kromme Elleboog 6 9712 BK Groningen 050-3145050 www.cafesoestdijk.nl (pag.61)

Banketbakkerij Rozenveld Overwinningsplein 15-17 9728 GP Groningen 050-5250567 www.rozenveld.nl (pag.131)

Café Wolthoorn & Co Turftorenstraat 6 9712 BP Groningen 050-3120282 www.cafewolthoorn.nl (pag.60)

ERIKS bv Groningen - A.J. Wielens Rouaanstraat 8 9723 CD Groningen 050-3684949 www.eriks.nl/www.wielens.nl (pag.230)

Daarom Groningen 261

Euro Kartracing & Bowling Groningen Kardingerweg 50 9735 AH Groningen 050-5474747 www.kartbaangroningen.nl (pag.161)

Groninger Museum Museumeiland 1 9711 ME Groningen 050-3666555 www.groningermuseum.nl (pag.82)

Het Kasteel Congres- en vergadercentrum Melkweg 1 9718 EP Groningen 050-3688434 www.hetkasteel.com (pag.91)

Excelsior Timmerfabriek Koningsweg 15/1 9731 AN Groningen 050-5410377 www.timmerfabriekexcelsior.nl (pag.210)

Groninger Stadsbrouwerij bv Rouaatstraat 23 9723 CC Groningen 050-3183563 www.speciaalbier.nl (pag. 144)

HIBEX bv Industrie voor bouwelementen Aduarderdiepsterweg 6 9745 EZ Groningen 050-5515555 www.hibex.nl (pag.258)

f.a.x. Translations b.v.

Energieweg 9a 9743 AN Groningen 050-3039730 www.fax-translations.com (pag.86)

Groote Griet Grote Markt 37 9711 LV Groningen 050-3127041 (pag.122)

Hoffman Outdoor Media Johan Van Zwedenlaan 2 9744 DX Groningen 050-5250525 www.hoffman.info (pag.156)

Zakenregister

Fa. Vrind Oosterstraat 38 9711 NV Groningen 050-3122358 www.vrindoptiek.nl (pag.77)

H. Nijland en Zn. Ideaal Wonen Paterswoldseweg 2 Eeldersingel 44-48 9726 BC Groningen 050-3123566 www.nijlandwonen.nl (pag.140)

Hotel Corps de Garde Oude Boteringestraat 74 9712 GN Groningen 050-3145437 www.corpsdegarde.nl (pag.109)

Forum Notarissen Mr. D.B.H. van der Laan Noorderhaven 34 ZZ 9712 VL Groningen 050-3185188 www.forumnotarissen.nl (pag.36)

Hanzehogeschool Groningen-Prins Claus Conservatorium Veemarktstraat 76 9724 GA Groningen 050-5951318 www.hanze.nl/prinsclausconservatorium (pag. 194)

Hotel de Doelen Grote Markt 36 9711 LV Groningen 050-3127041 www.hotel-dedoelen.nl (pag.122)

Foto Bouchier Nieuwe Ebbingestraat 3 9712 NC Groningen 050-3124206 www.foto-bouchier.nl (pag.182)

Harrodz Gedempte Zuiderdiep 13 9711 HA Groningen 050-3135958 www.harrodz.nl (pag.138)

Hotel Schimmelpenninck Huys Oosterstraat 53 9711 NR Groningen 050-3189502 www.schimmelpenninckhuys.nl (pag.112)

Frans Koopal Haarwerken Noorderhaven NZ 1 9712 VE Groningen 050-3122722 www.franskoopal.nl (pag.133)

Harvie Herenmode Munnekeholm 6 9711 JA Groningen 050-3138173 www.harvie.nl (pag.135)

House of Spice Turfsingel 18-20 9712 KR Groningen 050-3111726 www.houseofspice.nl (pag.115)

Frans Muller Benelux B.V. Rouaanstraat 29 9723 CC Groningen 050-3139900 www.fransmuller.com (pag.228)

Hein Post Wijn & Gastronomie Overwinningsplein 20-22 9728 GT Groningen 050-5250897 www.heinpost.nl (pag.180)

Huis de Beurs A-Kerkhof 4 9711 JB Groningen 050-3120333 www.huisdebeurs.nl (pag.50)

Galerie Muskee Munnekeholm 5 9711 HT Groningen 050-3116112 www.galeriemuskee.nl (pag.51)

Hein Post Wijn & Whisky Nieuwe Ebbingestraat 104 9712 NP Groningen 050-3187030 www.heinpost.nl (pag.180)

IdĂŠfix Loodgieters & Dakdekkers Beckerweg 19 9731 AX Groningen 050-5279099 / 06-53263018 www.idefixzink.nl (pag.220)

Gembeton Groningen BV Jeverweg 8 9723 JE Groningen 050-5757222 www.gembeton.nl (pag. 223)

Het Binnenste Buiten Folkingestraat 22 9711 JW Groningen 050-3112659 hetbinnenstebuiten@hotmail.com (pag.49)

Internoord Reizen Oosterstraat 21 9711 NN Groningen 050-3180844 www.internoordreizen.nl (pag.76)

Great Pianos Oosterstraat 33 9711 NP Groningen 050-7115325 www.greatpianos.nl (pag.74)

Het Goudkantoor Waagplein 1 9712 JZ Groningen 050-5891888 www.goudkantoor.nl (pag.120)

Jaap Kraayenhof & Co Maquettebouwers Pausgang 4 9712 EZ Groningen 050-3133683 www.jaapkraayenhof.nl (pag.226)

Groningen Congres Bureau Ubbo Emmiussingel 37b 9711 BC Groningen 050-3168877 www.groningencongresbureau.nl (pag.90)

Het Hanze Huis A-Kerkhof 2 9711 JB Groningen 050-3188280 www.hethanzehuis.nl (pag.42)

John Schokker Makelaardij Hoendiep 212 9745 ED Hoogkerk 050-5590230 www.johnschokker.nl (pag.256)

262 Daarom Groningen

Jos Beeres Wijnkoperij bv Oude Boteringestraat 66 9712 GN Groningen 050-3132241 www.josbeeres.nl (pag.139)

Lichtpunt Theatertechniek B.V. Oosterhamrikkade 102 9714 BJ Groningen 050-5973991 www.lichtpunt.nl (pag.84)

NNZ The packaging network Aarhusweg 1 9723 JJ Groningen 050-5207800 www.nnz.nl (pag.227)

Juwelier Hazekamp A-Kerkhof 41 9712 BC Groningen 050-3121607 www.juwelierhazekamp.nl (pag.45)

Lighthouse Groote Kromme Elleboog 18-20 9712 BK Groningen 050-3130796 www.lighthouse-groningen.nl (pag.53)

Noord Negentig Paterswoldseweg 813 9728 BM Groningen 050-5205300 www.noordnegentig.nl (pag.37)

Kaashandel van der Ley Oosterstraat 61 9711 NS Groningen 050-312933 www.kaasvanderley.nl (pag.72)

Linneman Opticiens Oosterstraat 3 9711 NN Groningen 050-3134189 (pag.71)

Noorderpoort Verzetstrijderslaan 4 9727 CE Groningen 050-5977400 www.noorderpoort.nl (pag.188)

Kamphuis Kookgereedschap en Apparatuur Brugstraat 34 9711 HZ Groningen 050-3116800 kamphuis.hinderika@hetnet.nl (pag.132)

Makelaardij van Santen de Hoog BV Gedempte Zuiderdiep 42 9711 HJ Groningen 050-3120991 www.vansantendehoog.nl (pag.63)

Onix Papiermolenlaan 3-15 9721 GR Groningen 050-5290252 www.onix.nl (pag.159)

Knol’s Koek Hoensdiep 93 9718 TE Groningen www.knolskoek.nl (pag.141)

Martini Advocaten Ubbo Emmiussingel 27 9711 BC Groningen 050-2030504 www.martiniadvocaten.nl (pag.175)

OverduinCasander Bedrijfsmakelaars B.V. Zuiderpark 25 9724 AJ Groningen 050-3116666 www.overduincasander.nl (pag.176)

Knols koekwinkel Gedempte Zuiderdiep 154 9711 HN Groningen www.knolskoek.nl (pag.141)

Martini Hotel Gedempte Zuiderdiep 8 9711 HG Groningen 050-5886555 www.martinihotel.nl (pag.110)

Parket Tree Damsterdiep 66 9713 EJ Groningen 050-3180025 www.parkettree.nl (pag.235)

Mercado Delicatessen A-Kerkhof 29 9712 BB Groningen 050-3185252 www.mercado-delicatessen.nl (pag.44)

Pat’s Wine&Whisky Aweg 2 9718 CS Groningen 050-3110648 www.patswine.nl (pag.119)

Mevlana Folkingestraat 41 9711 JT Groningen 050-3130925 www.mevlana.nl (pag.49)

Peter Knol Bouwbedrijf Kielerbocht 37 9723 JA Groningen 050-4042428 www.peterknolbouwbedrijf.nl (pag.226)

Mulder Feestartikelen Gedempte Zuiderdiep 47 9711 HB Groningen 050-3121729 www.mulderfeestartikelen.nl (pag.64)

Pitch & Putt Golf Groningen Bieskemaar 10 9735 AE Groningen 050-3080123 www.pitchenputtgroningen.nl (pag.160)

Natuursteen Stefano Hammerfestweg 8 9723 JH Groningen 050-5492125 www.natuursteenstefano.nl (pag.238)

Restaurant de Pauw Gelkingestraat 52 9711 NE Groningen 050-3181332 www.depauw.nl (pag.65)

NH Hotel De Ville Oude Boteringestraat 43-45 9712 GD Groningen 050-3181222 www.nh-hotels.com (pag.117)

Riemer Boekhandel Nieuwe Ebbingestraat 1 9712 NB Groningen 050-3134041 www.boekhandelriemer.nl (pag.137)

Nico Kool Bedrijven Osloweg 124 9723 BX Groningen 050-5420666 www.nicokool.nl (pag.232)

Rondvaartbedrijf Kool Stationsweg 1012 9726 AZ Groningen 050-3128379 www.rondvaartbedrijfkool.nl (pag.107)

Zakenregister

Koster Glas & Kozijnen Lavendelweg 19 9731 HR Groningen 050-5714915 www.koster-glas-kozijnen.nl (pag.233) Kuiter Groningen Paterswoldseweg 20 9726 BD Groningen 050-3123826 www.kuitergroningen.nl (pag.219) Kunsthandel Hofsteenge Gedempte Zuiderdiep 146 9711 HN Groningen 050-3136496 www.hofsteenge.com (pag.66) Köbo Nederland BV Rigaweg 24 9723 TH Groningen 050-5417100 www.kobo.nl (pag.215) Le Souk Folkingestraat 21 9711 JT Groningen 050-3126936 www.winkellesouk.nl (pag.49) Leuk & Lekker Grote Kromme Elleboog 8 9712 BK Groningen 050-3188451 www.leuklekker.nl (pag.57)

Daarom Groningen 263

Scholma Lingerie de Luxe Zwanestraat 39 9712 CK Groningen 050-3124159 www.scholmalingeriedeluxe.nl (pag.57)

Torenbeek Schoenen A-Weg 7 9718 CS Groningen 050-3128362 www.torenbeekschoenen.nl (pag.136)

Wolff Groningen BV Boumaboulevard 53 9723 ZS Groningen 050-7504222 www.mustsee.nl/groningen (pag.94)

Selexyz Scholtens Guldenstraat 20 9712 CE Groningen 050-3172500 www.selexyz.nl (pag.130)

TOY TOY Folkingestraat 11 9711 JS Groningen 050-3146281 www.toytoygroningen.nl (pag.48)

xsMODELMAKERS Kleine Peperstraat 8 9711 PB Groningen 050-3600313 mendrento@live.nl (pag.75)

Simon LĂŠvelt Groningen Zwanestraat 38 9712 CN Groningen 050-3114333 www.simonlevelt.nl (pag.54)

Ugly Duck Zwanestraat 28 9712 CN Groningen 050-3123192 www.eetcafeuglyduck.nl (pag.56)

yellowBird Brugstraat 32 9711 HZ Groningen 050-8222822 www.yb.nl (pag.210)

Stef Steneker fotografie Groningen 06-33724107 stefsteneker@gmail.com www.stefsteneker.nl (pag.77)

Uniplan Osloweg 124 9723 BX Groningen 050-542066 www.uniplan.nl (pag.232)

ZO living Steentilstraat 34 9711 GN Groningen 050-8518254 www.zoliving.nl (pag.138)

Stichting Het Bevrijdingsbos Noorddijkerplein 1 9734 AV Groningen www.bevrijdingsbos.nl (pag.22)

Van der Graaf Installatietechniek Kieler Bocht 49 9723 JA Groningen 050-5470500 www.vandergraaf.nl (pag.225)

Zakenregister

Suiker Unie Vierverlaten Fabriekslaan 12 9745 AG Groningen 050-5561911 www.suikerunie.nl (pag.254)

Van Erp Dranken Grote Kromme Elleboog 16 9712 BK Groningen 0503126414 www.vanerpdranken.nl (pag.55)

Tabaksspeciaalzaak A-Kerk A-Kerkhof 31 9712 BC Groningen 050-3122291 www.a-kerk.nl (pag.40)

Werkmaatschappij Sport en Recreatie Gemeente Groningen Europaweg 8 9723 AS Groningen 050-3676366 www.groningen.nl/sport (pag.150)

Tabaksspeciaalzaak Homan Herestraat 80 9711 LL Groningen 050-3120093 tabaksspeciaalzaak@homangroningen.nl (pag.129)

Whisky & Biercafe De Toeter Turfsingel 6 9712 KP Groningen 050-3124499 www.cafedetoeter.nl (pag.118)

Tandartsencombinatie Geertsema Heresingel 30 9711 EV Groningen 050-3181381 www.tandartsencombinatie.nl (pag.170)

Wijsneus Folkingestraat 17 9711 JS Groningen 050-3112080 www.wijsneusgroningen.nl (pag.48)

Techno Horeca Rigaweg 26a 9723 TH Groningen 050-5425677 www.technohoreca.nl (pag.126)

Winter Autocentrum BV Koldingweg 29 9723 HL Groningen 050-5493456 www.winterautocentrum.nl (pag.214)

Thermaq Installaties Felland-Noord 1a 9753 TB Haren-Gn 050-5493348 www.thermaq.nl (pag.224)

Witting & Zn Oosterstraat 51 9711 NR Groningen 0503121180 www.witting.nu (pag.73)

Topsport Noord Nederland Verzetsstrijderslaan 4 9727 CE Groningen 050-3603895 www.topsportnoordnederland.nl (pag.162)

Wola BV Kielerbocht 37 9723 JA Groningen 050-3129685 www.wola.nl (pag.234)

264 Daarom Groningen