Verslag monitoring “Proef vernatting Beerse Overlaet” Periode 2012 - 2014
In het voorjaar van de jaren 2013 en 2014 werden greppels op landbouwpercelen vol met water gezet. Dit gebeurde in het kader van het proef-project ‘Vernatting Beerse Overlaet’ onder coördinatie van het Waterschap Aa en Maas. De proef had als doel vast te stellen in welke mate vernatting van in agrarisch gebruik zijnde percelen te realiseren is. Dit met als achterliggend doel om het voedselaanbod voor weidevogels te verbeteren. De vrijwillige weidevogelbeschermers van WVG Maasdonk hebben onder begeleiding van het Coördinatiepunt Landschapbeheer de vestiging van de weidevogels gemonitoord. Kort nadat in februari 2013 de greppels voor het eerst volgepompt waren, verschenen weidevogels op de percelen. Het foerageergedrag concentreerde zich rond de greppels (binnen 2-3 meter). Dit foerageergedrag werd het gehele broedseizoen waargenomen en herhaalde zich in het tweede projectjaar. Dit is een duidelijk teken dat het voedselaanbod en de voedselbeschikbaarheid op de proefpercelen aantrekkelijker is dan op reguliere graslandpercelen. Op de foto’s hieronder zijn de weidevogels langs de greppels te zien (links) en zijn de talloze gaatjes van hun snavels duidelijk te zien (rechts).
Door grondige observatie en door de proefpercelen (witte kaders op de kaartjes in bijlage 1) & aangrenzende percelen (blauwe cirkels) twee keer in het seizoen volledig door te lopen is vastgesteld hoeveel legsels (broedpaar met nest) aanwezig waren. Het gebied is in 2012 – het jaar voor aanvang van het project - op dezelfde manier gemonitoord. Hierdoor kan een vergelijking gemaakt worden tussen het aantal legsels voor en na de vernattingsmaatregelen. Op de kaartbeelden in bijlage 1 is aangegeven waar de legsels zijn vastgesteld op en rond de proefpercelen. Niet alle nesten zijn op de meter nauwkeurig opgespoord, maar kon aan de hand van het gedrag van de oudervogels met zekerheid vastgesteld worden dat er een legsel in de nabije omgeving aanwezig was. Dit alles is tevens ingevoerd in de landelijke database voor weidevogelgegevens van Landschapsbeheer Nederland.
1
Verslag monitoring “Proef vernatting Beerse Overlaet” Periode 2012 - 2014
In de onderstaande tabel is het totaal aantal legsels weergegeven van de 7 belangrijkste weidevogelsoorten en van 1 akkervogelsoort voor de eerste twee proefpercelen. Proefperceel Soort Grutto Wulp Tureluur Kievit Scholekster Slobeend Krakeend Kwartel Subtotaal
(1) Eerste Hoefsteeg 2012 2013 2014 4 3 1 1 2 2 1 1 0 0 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 6 11 3
2012 0 1 0 0 0 0 0 0 1
(2) Kerkdijk 2013 2 2 2 7 2 0 1 1 17
2014 4 3 4 13 2 1 1 1 29
De proefpercelen 1 en 2 zijn direct in het eerste projectjaar gebruikt voor de proef. Op beide proefpercelen is ten opzichte van 2012 een duidelijke toename te zien in het aantal legsels. Rond het proefperceel langs de Kerkdijk was de toename het sterkst. In 2014 steeg dit aantal verder. Op het proefperceel langs de Eerste Hoefsteeg liep het aantal legsels in het tweede projectjaar echter flink terug. De verklaring hiervoor komt uit het feit dat precies in de periode dat de weidevogels begonnen te nestelen er parasailers op en rond deze percelen actief waren. Hierbij werden de parachutes met een lier opgetrokken en later werden de parasailers met quads uit de weilanden opgehaald (zie foto’s hieronder). Dit veroorzaakte veel verstoring waardoor de weidevogels zijn vertrokken.
Proefperceel 3 kon in 2013 niet worden gebruikt voor de proef omdat er een paar maanden eerder vaten met 400 liter XTC afval geloosd waren in de aangrenzende sloot. Door de verontreiniging en de opruimwerkzaamheden is dit beoogde proefperceel in 2013 niet gebruikt. In 2014 is in deze omgeving wel greppelplasdras uitgevoerd. Proefperceel 4 is ook in 2014 aan de proef toegevoegd, omdat er budgetruimte was voor een extra perceel en eenvoudig aangesloten kon worden op de reeds aanwezige greppelstructuur.
2
Verslag monitoring “Proef vernatting Beerse Overlaet� Periode 2012 - 2014
In de op de volgende pagina is te zien dat er tussen 2012 en 2013 nauwelijks verschil is te zien in het aantal legsels. Toen in 2014 greppelplasdras werd uitgevoerd stegen de legsels van 7 naar 11 en van 3 naar 7. Proefperceel Soort Grutto Wulp Tureluur Kievit Scholekster Slobeend Krakeend Kwartel Subtotaal
2012 1 3 0 4 0 0 0 0 8
(3) Ossendonk 2013 2014 3 2 1 1 0 1 3 6 0 0 0 0 0 0 0 1 7 11
2012 0 0 0 2 0 0 0 0 2
(4) Donkenweg 2013 2014 0 0 1 0 0 0 2 7 0 0 0 0 0 0 0 0 3 7
Als we totalen van alle 4 de proefpercelen bekijken zien we een flinke stijging in het aantal legsels. Het toepassen van greppelplasdras lijkt daardoor een goede methode om het aantal broedgevallen van weidevogels lokaal te stimuleren.
Totaal
2012
2013
2014
17
38
50
Speciale dank gaat uit naar weidevogelbeschermers Wim Schippers, Gerard van de Wouw, Wim van Nuland, Willy Hendriks, Rob Boumans, Adri Hanegraaf en Pierre de Kleijn die zich volledig vrijwillig hebben ingespannen om deze proef tot een succes te maken. Ze waren wekelijks tot dagelijks in het veld te vinden om het gedrag van de weidevogels te volgen, de pompen in stelling te brengen - zodat er altijd voldoende water in de greppels stond - en de invoer van gegevens met GPS goed uit te voeren. Samen met de betrokken deelnemers Harold van Nistelrooij, Ad van Pinxteren en Hein Elemans vormen zij de basis voor het succes van deze proef.
3
Verslag monitoring “Proef vernatting Beerse Overlaet� Periode 2012 - 2014
Bijlage 1 Ligging proefpercelen en geregistreerde legsels Eerste Hoefsteeg - 2012
Eerste Hoefsteeg - 2013
4
Verslag monitoring “Proef vernatting Beerse Overlaet� Periode 2012 - 2014
Eerste Hoefsteeg - 2014
5
Verslag monitoring “Proef vernatting Beerse Overlaet” Periode 2012 - 2014
Kerkdijk - 2012
Kerkdijk - 2013
6
Verslag monitoring “Proef vernatting Beerse Overlaet” Periode 2012 - 2014
Kerkdijk - 2014
7
Verslag monitoring “Proef vernatting Beerse Overlaet� Periode 2012 - 2014
Donkenweg - 2012
Donkenweg - 2013
8
Verslag monitoring “Proef vernatting Beerse Overlaet� Periode 2012 - 2014
Donkenweg - 2014
9
Verslag monitoring “Proef vernatting Beerse Overlaet� Periode 2012 - 2014
Ossendonk - 2012
Ossendonk - 2013
10
Verslag monitoring “Proef vernatting Beerse Overlaet� Periode 2012 - 2014
Ossendonk - 2014
11