4 minute read
In de frontlinie van de klimaatcrisis
In de frontlinie van de klimaatcrisis
Op veel plekken ter wereld vind je inheemse volken die eeuwenlang leven van, in en met de natuur. Vaak worden zij het hardst getroffen door de gevolgen van klimaatverandering. Voor hun boek Overleven bezochten journalist Yvonne Dudock en fotograaf Nicole Franken deze gemeenschappen en legden hun verontrustende verhalen vast.
Tekst: Yvonne Dudock, beeld: Nicole Franken
WIE: MALIK OLSVIG, INUIT
WAAR: OQAATSUT, GROENLAND
WAT: VISSERIJ EN JACHT
‘De enige ijsbeer die ik ooit heb gezien, was in de dierentuin’, zegt Malik Olsvig (10) zachtjes. Zittend op een houten bankje kijken we uit over Disko Bay, waar kleine ijsschotsen en talloze ijsbergen deinen op het donkere water. ‘Volgens mijn vader komen hier al meer dan 25 jaar geen ijsberen meer voor. Waarom?’ Hij wijst naar de ijsschotsen voor ons. ‘Er is geen zee-ijs meer. Daarom komen er geen zeehonden. En dus blijven ook de ijsberen weg, want die jagen op de zeehonden. Op school leer ik dat dat komt door de klimaatverandering.’
DE ENIGE IJSBEER DIE IK OOIT HEB GEZIEN, WAS IN DE DIERENTUIN
De afname van het zee-ijs is een van de ingrijpendste effecten van klimaatverandering. Behalve dat het per decennium met ongeveer 5 procent afneemt, wordt ook de periode dat er zee-ijs ligt korter. Het smelt steeds vroeger in het voorjaar en vormt zich veel later in de herfst. Niet alleen het leefgebied van de ijsbeer wordt hierdoor aangetast. De opwarming van de aarde en het zeewater verstoort het kwetsbare ecosysteem en dat heeft grote gevolgen voor de cultuur en de tradities van de Inuit.
EEN RENDIER KAN ZICH NIET AANPASSEN AAN ZO’N WARM KLIMAAT
WIE: MARJA SKUM, SAMI
WAAR: AMMARNÄS, ZWEDEN
WAT: RENDIERHOUDERIJ
‘Dertig graden... afgelopen zomer tikte het kwik hier, in het noorden, een onwaarschijnlijke dertig graden aan’, zegt Marja Skum (45) zuchtend. ‘Een rendier kan zich niet aanpassen aan zo’n warm klimaat. Het is een arctisch dier, gebouwd om koude temperaturen en barre omstandigheden te doorstaan. Wat ik zie als oorzaak van klimaatverandering? Overconsumptie. We nemen te veel van het land; het kan die groei niet bijhouden. We hebben maar één natuur en daar moeten we zuinig op zijn.’
De Sami zijn diep verbonden met de natuur. Volgens hun cultuur lenen ze het land van de toekomstige generaties. Daarom nemen ze alleen wat nodig is van hernieuwbare bronnen zoals vis, paddenstoelen of bessen. De rest laten ze over voor anderen. Maar de stijgende temperaturen en veranderende weerpatronen tasten de biodiversiteit aan en daarmee het levensonderhoud van de Sami.
WIE: LHAKPA WANGDI GURUNG, LOBA
WAAR: LO MANTHANG, NEPAL
WAT: AKKERBOUW
‘Ons grootste probleem? Een gebrek aan water’, vertelt Lhakpa Wangdi Gurung (32). ‘Zo’n vijftien jaar geleden waren de bergtoppen rond ons dorp nog bedekt met gletsjers en sneeuw. In de lente voedde het smeltwater de beken en rivieren. Tot ver in de zomer was er genoeg om onze akkers te irrigeren. Maar nu valt er al jaren nauwelijks sneeuw en zijn de rivierbeddingen opgedroogd. Het land is kaal en stoffig en brengt niet meer genoeg op om in ons levensonderhoud te voorzien.’
ER VALT AL JAREN NAUWELIJKS SNEEUW EN DE RIVIERBEDDINGEN ZIJN OPGEDROOGD
De eeuwige sneeuw en gletsjers in de Himalaya vormen de derde grote ijsvoorraad ter wereld. Om die reden wordt het hooggebergte ook wel ‘de derde pool’ genoemd. Onderzoek toont aan dat deze gletsjers in snel tempo smelten en dat is slecht nieuws voor de mensen in de directe omgeving en tot ver daarbuiten. In het droge seizoen is het smeltwater een belangrijke bron die rivieren zoals de Ganges, Indus en Brahmaputra van water voorziet. Het steeds sneller krimpen van de gletsjers zal binnen een aantal decennia leiden tot watertekorten in Azië – en daarmee uiteindelijk ook tot voedseltekorten.
