Duurzame uitvaart

Groene bril

Tekst Marjolein Bezemer

Wat is het probleem?

We denken er liever niet aan, maar iedereen gaat een keer dood. Meer dan de helft van de mensen kiest voor een crematie – de meest vervuilende uitvaartoptie. Naast de impact van het type uitvaart, spelen als je kijkt naar duurzaamheid ook de keuze voor het materiaal van de kist, vervoer, bloemen, catering en grafsteen een rol. Gelukkig zijn er veel milieuvriendelijke alternatieven. En als je op een zo natuurlijk mogelijke manier afscheid wilt nemen, kun je dat het beste bij leven goed regelen.

Hoe erg is het?

In 2023 stierven in Nederland meer dan 170.000 mensen. Ongeveer 65 procent van de overledenen werd gecremeerd. Volgens onderzoek van TNO is dat de meest vervuilende optie. Alleen al de CO2-uitstoot van een crematie met een gasgestookte oven is vergelijkbaar met een vlucht van Amsterdam naar Madrid. Daarnaast hebben giftige stoffen die vrijkomen bij de verbranding van verlijmde kisten, protheses en synthetische kleding een negatief effect op de luchtkwaliteit. Begraven is iets beter, maar heeft ook nadelen. Zo is een grafsteen meestal niet milieuvriendelijk. Natuursteen van miljoenen jaren oud maakt een lange reis per vrachtschip vanuit China of India. Daar wordt het vaak onder erbarmelijke omstandigheden gewonnen.

Wat kun je zelf doen?

1. Leg wensen vast
   Zeker bij onverwacht overlijden is er weinig tijd voor nabestaanden om duurzame opties zorgvuldig af te wegen. Verdiep je er nu al in en leg je wensen vast.

2. Een gerecyclede steen
   Wil je graag een grafmonument van natuursteen? Bestel dan geen nieuwe, maar laat een oude, afgeschreven steen opnieuw slijpen en graveren.

3. Op de fiets of lopend
   Een rouwstoet kan ook op de fiets of lopend. En de kist kan met een speciale bakfiets worden vervoerd.

4. Onbewerkt Nederlands hout
   Wil je een houten kist? Ga dan voor onbewerkt FSC-hout van Staatsbosbeheer. Daar zitten geen giftige stoffen in verwerkt en voor elke gekapte boom plant Staatsbosbeheer een nieuwe terug in een Nederlands bos.

5. Onbespoten bloemen
   Kies voor onbespoten bloemen van het seizoen. Bij voorkeur bloemen uit de tuin of biologische bloemen van een pluktuin uit de buurt. De boeketten kan je na afloop bij het Inkt Atelier laten verwerken tot herinneringspapier.

Duurzame uitvaart

Hoe kan het ook?

Iets minder dan de helft van de Nederlanders wil een duurzaam afscheid, zo blijkt uit onderzoek van uitvaartverzekeraar en -verzorger DELA. Om aan de wens van deze groep tegemoet te komen, sluiten steeds meer uitvaartondernemers zich aan bij GreenLeave. Dit is een samenwerkingsverband dat streeft naar 100 procent duurzame uitvaarten.

Sommige crematoria beschikken over elektrisch verwarmde crematieovens die op zonne-energie draaien. De as kan dienen als voeding voor een nieuw te planten boom. Verder kun je kiezen voor een kist van onbehandeld, lokaal hout, een wilgentenen mand en een lijkwade van natuurlijke materialen.

Wil je echt duurzaam afscheid nemen? Dan zijn er een paar opties. Zo wordt natuurbegraven populairder. Hierbij word je op een gemarkeerde plek in een speciaal natuurgebied ter ruste gelegd in enkel natuurlijke materialen. De milieuimpact is nagenoeg nul en uiteindelijk word je voeding voor het bodemleven. Ook kun je begraven worden in een kist gemaakt van schimmels zodat je na je dood iets waardevols teruggeeft aan de natuur. De Loop Living Cocoon maakt dit mogelijk. Deze doodskisten en urnen zijn gemaakt van mycelium, een sterk netwerk van schimmeldraden dat ervoor zorgt dat je in 45 dagen opgenomen wordt in de grond en daar de bodemkwaliteit verbetert.

Je lichaam laten composteren kan in sommige landen, maar is in Nederland nog niet mogelijk. Het platform Humusator doet er onderzoek naar en pleit voor wederkerigheid van het menselijk lichaam: één met de wormen.