SCHIP AHOY! V

Iedere vissersboot is het boegbeeld van een kleine onderneming. Ook bij de familie Savels, die je vast wel kent uit de serie 'Een jaar op zee'. Kenneth en Jason visten jaren samen met vader Steve voor ze het roer van de 'Van Eyck' overnamen. Ga mee aan boord op de beroemdste vissersboot van België en kijk samen met de familie uit naar de duurzame toekomst. Nieuw schip ahoy!

Vissersboten die hun vangst binnenbrengen in Zeebrugge, kunnen aanmeren aan de kade van de visveiling. Zo blijft de afstand van ruim tot koper ultrakort. De 'Van Eyck' van de familie Savels ligt aan, bijna voor de laatste keer. Vanaf deze winter vissen Kenneth en Jason met hun gloednieuwe duurzame boot. ‘We hebben er al onze spaarcentjes ingestoken’, vertelt Jason, ‘en een zware lening afgesloten bij de bank. Maar het loont de moeite. Alles wordt beter met de nieuwe boot. De vangsten, het verbruik, de milieu- en klimaatimpact, onze werkomstandigheden. Met de oude boot hadden we nog vijf jaar kunnen vissen, met de nieuwe zijn we vertrokken voor veertig jaar! De zee is ons leven.’

Je moet je mensen soigneren

Hoe de nieuwe boot zal heten? 'Van Eyck' natuurlijk! Vissers koesteren hun geschiedenis. Maar de tijd raast voort, en Kenneth en Jason willen meezeilen. Samen met vijf crewleden maken ze de boot klaar voor de vaart. Ze tuigen de netten op en laden vracht en proviand in het ruim. Ze zullen de hele dag in de weer zijn. Morgen vertrekken ze voor een week op zee.

Vader Steve rijdt op de kade heen en weer met de vorklift. Hij heeft jaren met zijn zonen gevaren en zijn passie voor de zee doorgegeven, maar schikt zich nu in zijn rol van visser aan wal. De ideeën van zijn zonen doen hem soms fronsen, zo gaat dat als de jonge generatie het roer overneemt in een familiebedrijf. Voor de nieuwe boot is Steve helemaal

KENNETH

“We hebben al onze spaarcenten in de nieuwe boot gestoken. Maar het loont de moeite. De vangsten, klimaatimpact, onze werkomstandigheden: alles wordt beter.” mee aan boord. Hij moet nog afgebouwd worden, maar is al wel te water gelaten op de werf in Rotterdam. Van dat plechtige moment maakten de drie gezinnen Savels een familie-uitstap. Steve toont de foto’s op zijn telefoon. ‘Het comfort aan boord gaat spectaculair verbeteren’, glundert hij. ‘Airconditioning, een echte badkamer, alles ergonomisch ontworpen. We werken al heel lang met dezelfde bemanning. Je moet je mensen soigneren.’

Hondstrouw en dol op dieren

Steve neemt ons mee naar de grote schuur waar hij al het materieel van zijn rederij bewaart. En waar papegaai Eugène op zijn ontbijt wacht. ‘Het klinkt misschien raar’, zegt hij, ‘maar veel vissers zijn grote dierenvrienden. Je kan niet geloven hoeveel liefde je van zo’n vogel krijgt. Hé, Eugène?’

De visserij is een mannenwereld, maar geen machowereld. Onder vissers wordt gegrapt, gegrold en geroddeld, maar ook gedeeld, geluisterd en getroost. Op zee ontstaan hechte kameraadschappen. Ook aan wal bouwen ze langdurige relaties op, bijvoorbeeld met leveranciers. ‘Ik ben hondstrouw’, zegt Steve. ‘In onze wereld helpen we elkaar. Padmos, het familiebedrijf dat onze nieuwe boot bouwt, heeft me ooit gered. Ik zat op zwart zaad en de 'Van Eyck' had zware averij opgelopen. “Ik kan niet betalen”, zuchtte ik. De zaakvoerder zei: “En toch ga je betalen, Steve. Niet nu, maar later.” En zo is het gelopen. We hebben hard gewerkt, goed gevist en onze schuld afbetaald. Scheepsherstellingen zijn duur, alles voor het schip is aan dubbele prijs.’

'Dat heb je met gespecialiseerde producten', bevestig ik. 'Ik zou het niet weten’, grinnikt Steve. ‘Ik ken de prijzen aan land niet, ik doe nooit boodschappen. Behalve pijnboompitjes voor Eugène.'

Van fax tot FaceTime

Steve maakt, onderhoudt en herstelt zelf visnetten voor de 'Van Eyck'. ‘Mijn werk is altijd mijn hobby geweest’, zegt hij. ‘Dat is de essentie van het leven: doen wat je graag doet. Ik ga pas naar huis als ik krom loop van vermoeidheid.’ De visserswereld is een warm, lichtjes gepekeld bad. Oude scheepsmakkers en gepensioneerde vissers springen binnen bij Steve in de schuur of komen Jason, Kenneth en de crew groeten op de 'Van Eyck'. De jonge vissers spenderen minder dagen per jaar op zee dan hun ouders of grootouders. Ze proberen een betere balans te vinden tussen werk en privé. Steve heeft een foto opgehangen van een familietrip naar Disneyland Parijs. Samen met zijn volwassen zonen poseert hij bij het galjoen uit 'Pirates of the Caribbean'.

Lachen! De vorige generaties maakten minder tijd voor gezinsuitstapjes en hielden op zee weinig contact. ‘We zijn nog altijd lang van huis’, zegt Kenneth, ‘en moeten ons gezin vaak missen. Maar vroeger faxten we met thuis, nu zien we elkaar op FaceTime. Met Vaderdag was ik op zee. Mijn dochter heeft mijn cadeautje geopend terwijl ik toekeek. Zo hadden we toch ons momentje.’

Vrijheid van vissersvrouwen

In 'Een jaar op zee' drukken vissersvrouwen het Wim Lybaert op het hart: ook wij genieten van onze vrijheid. En als manlief op pensioen gaat, is dat flink wennen. Schip en wal zijn twee werelden apart. ‘Mijn moeder heeft alle afleveringen vier keer bekeken’, vertelt Kenneth. ‘Ze was verbaasd toen ze me zag zingen. Dat doe je thuis nooit, zei ze. Ze wist niet hoe ik ben op zee.’

Vrijheid moet het favoriete visserswoord zijn. ‘Je raakt het gewend om je eigen baas te zijn’, zegt Kenneth, terwijl hij tegen zijn schippersstoel op de brug leunt. Jason komt erbij. Ze zijn allebei opgeleid tot motorist en schipper. Als Kenneth rust, bestuurt Jason het schip. ‘Vanaf mijn twaalf ben ik iedere grote vakantie meegevaren’, vertelt hij. ‘De zee riep. Je voelt je vrij, bent één met de natuur en volgt je vissersinstinct om een mooie vangst binnen te halen. De stress die ik als schipper heb, is niet onplezierig. Ik ben dan verantwoordelijk voor het hele schip en wil presteren. De voldoening is groot als je volle netten ophaalt.’ ‘Na een succesvolle nacht kan ik helemaal tot rust komen’, vult Kenneth aan. ‘Dan zit ik hier in mijn stoel en geniet van de zonsopgang op zee.’

Hazenslaapjes op zee

De 'Van Eyck' vertrekt voor een reis van veertig dagen. Om de week zal hij aanmeren in een haven. Dat kan bijvoorbeeld in Ierland, Frankrijk of Denemarken zijn. Vrachtwagens vervoeren de vangst naar de Vlaamse visveiling. Van de zeven bemanningsleden blijven er twee aan wal. Zij komen tijdens de reis naar de 'Van Eyck' om hun collega’s af te lossen. Het werkritme aan boord moet haalbaar blijven.

Bij de visgrond kunnen Jason en Kenneth slechts kort slapen. Vissen lukt beter ’s nachts, en om de 2,5 uur haal je de netten binnen. De 'Van Eyck' gebruikt boomkorren, netten die over de bodem slepen. ‘Op de nieuwe boot schakelen we over op duurzamere technieken’, zegt Kenneth. ‘Daardoor zullen we ook in Noorwegen mogen vissen. Doordat we efficiënter werken, zullen we onze quota voor 100 % kunnen vangen.’

JASON

Visser, bioloog en boer

Duurzaamheid en vrijheid gaan mooi samen in de visserij. Laat je de boomkor te slordig over de bodem slepen en je net verslijt veel te snel. Vaar te grote afstanden met je vangst en de vis boet in aan kwaliteit. Dan geef je meer uit aan brandstof en verdien je minder aan je vis. ‘Ik geloof heel sterk in duurzaamheid’, zegt Kenneth. ‘Ook omdat de rekening klopt. Ik vang liever minder vis met lagere materiaal- en brandstofkosten dan meer met hogere uitgaven.’

Kleinschaligheid is de sterkte van onze visserij. Grote schepen die gulzig brandstof drinken, hebben we niet; nieuwe, zuinige, duurzame boten, zoals de volgende 'Van Eyck', steeds meer. Nagenoeg alle Belgische vissers volgen het traject van 'Visserij Verduurzaamt'. Ze sleutelen aan hun klimaatimpact en hun vissersmethoden, maar ook aan veiligheid en welzijn op het werk. Voor Kenneth, Jason en Steve is dat een natuurlijke ontwikkeling. Je wil je mensen soigneren. En je wil vissen waarvan je de gedragingen even goed kent als de beste wetenschappers, niet zomaar zien verdwijnen. Vissers volgen vissen, van seizoen tot seizoen. Het lijkt op jagen, maar Kenneth wilde vroeger boer worden. Dus oogsten klinkt juister. Een goede boer put zijn land nooit uit.