Biologische bestrijding van ziekten, insecten en onkruid

planten en stikstof vastleggende bloemen. Verder geeft het beschutting tegen vogels, lokt het bijen en misleidt het ongedierte. Ook veel conventioneel werkende wijnbedrijven laten steeds vaker gras, korenbloemen of klaprozen spontaan groeien. Ook zaaien ze soms bonen, haver of klaver tussen de wijnplanten. Een van de effecten hiervan is dat de natuurlijke vijanden van schadelijke insecten terugkomen in de wijngaard, zoals lieveheersbeestjes, die spinnetjes eten. In gebieden waar weinig regenwater valt, wordt soms gebruikgemaakt van tijdelijke bodembedekkers. Deze beschermen de bodem in de herfst en winter tegen erosie en leggen een watervoorraad aan voor de zomer. Zand-grond of een perceel met weinig humus heeft een arme bodem. Daar moet worden voorkomen dat de wijnstok te veel concurrentie krijgt van andere planten en tref je juist minder bodembedekking aan.

Ploegen is een natuurlijke manier om de bodem te beluchten en de wijngaard onkruidvrij te houden, maar in de biologische wijnbouw heeft ploegen een aantal nadelen. Ten eerste worden door het ploegen de wortels van eventuele bodembedekkers, die de grond luchtig houden, kapotgemaakt. Ten tweede kan ploegen de bodem juist verdichten, zeker wanneer er gebruik wordt gemaakt van een tractor. De uitlaatgassen van een tractor zijn bovendien milieubelastend. Een alternatief is het inzetten van een paard: dit is lichter dan een tractor en verdeelt zijn gewicht beter over de grond.

Biologische bestrijding van ziekten, insecten en onkruid

Een ziekte of plaag is te zien als een teken van onbalans. Bij biologische wijnbouw mag geen gebruik worden gemaakt van chemische middelen zoals pesticiden en herbiciden (onkruidverdel-gers) om ziekten en plagen te bestrijden. De behandeling is er in de eerste plaats op gericht om de balans te herstellen. Als het nog nodig is, wordt daarna de ziekte of plaag bestreden. Chlorose bijvoorbeeld (zie blz. 99) is te bestrijden door ijzersulfaat te injecteren in de bodem of op het blad te spuiten. Brandnetels bevatten veel ijzer en worden om die reden onder meer als preparaat gebruikt in de biologische wijnbouw. Echte meeldauw (oïdium) wordt bestreden met zwavel en kan voorkomen worden door loofwandbeheer. Sommige ziekten, schimmels en parasieten, zoals zwarte rot en de druifluis phylloxera, zijn echter niet biologisch te bestrijden.

Voor het bestrijden van schadelijke insecten wordt gebruikgemaakt van natuurlijke vijanden zoals lieveheersbeestjes en typhlodromes. Typhlodromes zijn een soort spinnetjes, die zich voeden met blad- en schildluis en met schadelijke spinnetjes, waardoor plagen zich minder makkelijk ontwikkelen. Ook worden er feromonen (geurstoffen) in de wijngaard verspreid, waardoor het voort-plantingsgedrag van schadelijke vlinders en motten (bijvoorbeeld de druivenbladroller) wordt verstoord. Daarnaast worden er biologische insecticiden gebruikt, zoals pyrethrum (uit chrysanten), rotenone (uit tropische planten) en de bacterie Bacillus thuringiensis.

Tussen de conventionele en biologische wijnbouw zijn inmiddels bestrijdingsmethoden en preventieve maatregelen uitgewisseld. Bij beide vormen van wijnbouw wordt gebruikgemaakt van een weerstation in de wijngaard om behandelingen snel op de plaatselijke weersomstandigheden af te kunnen stemmen. Het gebruik van feromonen wordt over en weer toegepast. Naar de stand van de zon, maan en planeten wordt ook gehandeld door niet-biologisch-dynamische boeren, omdat dat een zichtbaar gunstig effect heeft op de planten. Loofwandbeheer is van de conventionele wijnbouw overgenomen door de biologische wijnbouw.