Wintertuin jaarverslag 2010 by Literair Productiehuis Wintertuin

jaarverslag

Nu u! met F. Starik

inhoud

5 inleiding 13 producties en uitvoeringen Poetracks It folds into ... Fauser Nu u! Short Story Cinema De Uren Wintertuin als Poëziecurator Helias Ich bin ein Holländer 21 festivals en evenementen De geest moet waaien Wintertuinfestival Nijmeegs Boekenfeest 25 educatie Nijmeegs Kinderboekenfeest Cool Poetry Lezen met de Sterren 3×Niks

27 werkplaats Literaturjugend Kersentuin 29 internationaal Brachensiedlung Dortmunder Lyriktag Stimmenwechsel HIER: Stadsverhalen 31 publicaties Schrap me WE DO MUSIC, 40 jaar Doornroosje HIER Helias Ich bin ein Holländer 34 overzicht activiteiten balans baten en lasten 38 colofon

Characterdesign van Fauser. Ontwerp: Olivier Heiligers

Fauser is een nieuw Wintertuinconcept. Schrijvers en tekenaars onderzoeken de Nederlandse man als reaguurder.

inleiding

Daarnaast ontwikkelt Wintertuin educatieve programma’s voor scholieren en coördineert Wintertuin de eerste Nederlandse literaire schrijfopleiding aan een hogeschool voor de kunsten. Deze vierjarige bachelor Creative Writing start september 2011 aan Artez hogeschool voor de kunsten, Arnhem. Het jaar 2010 was een zeer geslaagd jaar. Ten eerste qua bereik. In totaal bereikten de Wintertuinactiviteiten 30.481 bezoekers. Ten tweede was de spin-off van de activiteiten groot. In België reikte onze productie Poetracks, een bewerking van het gedicht Envoi van Hugo Claus door de band Absynthe Minded, twee weken lang tot de nr. 1 positie van de nationale hitlijst. In Duitsland ontving de door Wintertuin georganiseerde Lyriktag lovende recensies in kranten als Ruhr-Nachrichten en de Westfälische Rundschau. En in Nederland wist het nieuws over Wintertuinproducties door te dringen tot het NOS Journaal en De Wereld Draait Door. Verder was 2010 ook artistiek geslaagd. Onze prachtige poëziebundel Schrap me was een wereldpremière want de eerste bundel met Newspaper blackout poetry. Deze bundel werd, evenals onze ander uitgaven zeer goed ontvangen. Ook zagen we de waardering van de pers, en de belangstelling van het publiek en van afnemers als podia en festivals voor onze producties groeien. Tenslotte stemde 2010 ook financieel tot tevredenheid. De stichting boekte een positief resultaat.

Wintertuin is het eerste Nederlandse literaire productiehuis. Wintertuin houdt kantoor in Nijmegen en in Arnhem. Daar worden jaarlijks nieuwe programma’s en producties op het snijvlak van literatuur en andere kunsten bedacht en ontwikkeld. Uitvoeringen vinden plaats op diverse podia, in musea en tijdens festivals in Nederland, België en Duitsland. De Wintertuinproducties zorgen ervoor dat literatuur een vitaal onderdeel is van de hedendaagse cultuurbeleving. Wintertuin injecteert literatuur in beeldende kunst, in (pop)muziek, in strips en in mode. Een voorbeeld van één van de succesvolle lopende producties is Poetracks, waarin popmuzikanten beroemde klassieke poëzie bewerken. Recent haalde Poetracks het NOS Journaal, DWDD, het podium van Lowlands en in 2010 scoorde Wintertuin met deze productie een nummer 1 hit in België. Wintertuin organiseert jaarlijks in Nijmegen het Wintertuinfestival, het grootste Nederlandse literatuurfestival en jaarlijks in Arnhem het festival De geest moet waaien, een vierdaags festival voor het Gesproken Woord. Naast de twee eigen festivals verzorgt Wintertuin programmering van diverse regionale en (inter) nationale literaire evenementen. Wintertuin is zowel zichtbaar en aanwezig in Oost Nederland als op de landelijke podia en in de landelijke media. Mediapartners van het Wintertuinfestival zijn nrc.next en Cultura. Als talentontwikkelaar heeft Wintertuin een werkplaats waarin jonge schrijvers, dichters en theaterschrijvers zowel artistiek als zakelijk worden begeleid.

doelstelling & missie Literair Productiehuis Wintertuin vindt dat de literaire cultuur een vitale en relevante rol moet spelen in de cultuurbeleving van jonge mensen.

INLEIDING

Optreden van Donskoi (met Tommy Wieringa) tijdens De geest moet waaien

Literair Productiehuis Wintertuin begeleidt en presenteert literair talent, faciliteert en initieert experiment, stimuleert netwerkvorming tussen de letteren en andere disciplines, en draagt op verschillende manieren bij aan disciplinaire verdieping. Literair Productiehuis Wintertuin legt zich toe op het produceren en ontwikkelen van genreverbindende literaire producties, voor足 stellingen en evenementen, op het verstrekken van productieopdrachten en op het actief ondersteunen van jonge schrijvers.

manier waarop we teksten maken, verspreiden, bewaren en gebruiken. En de digitale mogelijkheden vernieuwen nog steeds in hoog tempo. Het is dan ook ongewis wat in de toekomst de meest gangbare vorm zal worden waarin we literaire teksten lezen. Wat wel al duidelijk is: de traditionele leescultuur gaat steeds meer op in een breder vertakte literaire cultuur. Enkelvoudige geletterdheid, alleen gericht op het lezen van boeken, wordt vervangen door een meervoudige geletterdheid die ook gericht is op nieuwe digitale, theatrale en interdisciplinaire verschijningsvormen van teksten. In de literatuur ontstaat hierdoor een nieuwe dynamiek. Schrijvers, bibliotheken, uitgevers, verkopers, organisaties en publiek komen in een netwerkverband te staan, verschillende disciplines verkeren gelijktijdig in dezelfde ruimte en diverse media worden door en naast elkaar gebruikt. Ook de wijze waarop literaire teksten verschijnen verandert door het online publiceren, door de komst van het e-book en door de digitalisering van de distributie. Dit alles is van grote invloed op de status van de tekst, die niet langer exclusief tot het traditionele domein van de literatuur behoort. Ook de werking op het podium, de bruikbaarheid

meervoudige geletterdheid Achtergrond: ontwikkeling in de literatuur

Binnen de literatuur en het literaire bedrijf vinden ingrijpende veranderingen plaats. Vernieuwingen in de informatie- en communicatietechnologie hebben een impact die wel wordt vergeleken met de uitvinding van de boekdrukkunst. Die uitvinding was niet alleen van beslissende betekenis voor de verspreiding en toegankelijkheid van teksten, maar ook voor de artistieke ontwikkeling van de schrijfcultuur. Even ingrijpend verandert tegenwoordig de 6

INLEIDING

voor makers uit andere disciplines en de inzet baarheid in een nieuw medium zijn criteria waaraan literaire teksten moeten voldoen. Status en aard van het schrijverschap veranderen door deze ontwikkeling eveneens. Meer en meer dienen schrijvers over kennis van verschillende disciplines en verschillende media te beschikken. Daarnaast vraagt het actief omgaan met inhoud binnen de sociale media om vaardigheden als attenderen en door verwijzen. Dit zijn nieuwe artistieke competenties, die het traditionele domein van het autonome werk te buiten gaan. Wie in de literaire cultuur van de toekomst wil creëren en delen, heeft naast talent en stilistische vaardig heden ook een interdisciplinaire kijk nodig en competenties op het vlak van modereren en samenwerken. Het fenomeen van de meervoudige geletterdheid is op allerlei manieren in ons dagelijkse leven aanwezig. Vroeger kon je voor literatuur in de vertrouwde boekvorm naar de boekhandel en de bibliotheek. Nu worden we non-stop geconfronteerd met literaire teksten en verhalen die ons op verschillende manieren bereiken: gedrukt of als e-book, maar ook als animatie, graphic novel, als hiphoptekst, performance, als luisterboek, als tweet, als facebookstatus, als blog. De literaire cultuur, oftewel de kunst van het vertellen en het maken van teksten als kunstdiscipline, is in een nieuwe fase beland. Het is steeds meer een mengcultuur, die beïnvloed wordt door andere kunstvormen en waarin auteurs de samenwerking met makers uit andere disciplines opzoeken. “Vooral dat laatste”, schrijft Thomas Vaessens, “de steeds gewoner wordende samenwerking van schrijvers met verwante kunstenaars uit andere disciplines, draagt ertoe bij dat het besef begint door te dringen

dat het vervagen van de traditionele grenzen tussen vormen, genres en circuits ook winst oplevert; dat er op grote schaal allianties zijn ontstaan die in het relatief overzichtelijke literaire landschap van weleer niet alledaags waren en die in de mainstream literatuurbeschouwing weinig aandacht kregen. […] Wat we dus in de literaire cultuur van vandaag zien, is een tendens van verkaveling waarbij de grenzen van wat literatuur is, opgerekt worden.” [1] In deze veranderende literair culturele realiteit legt Wintertuin zich toe op het stimuleren van netwerkvorming tussen de letteren en andere sectoren, op het ontwikkelen van genreverbindende literaire producties, op het verstrekken van productieopdrachten en het actief ondersteunen en begeleiden van jonge schrijvers. De Raad voor Cultuur schreef in dit kader: “De activiteiten en producties van Wintertuin getuigen van kwaliteit en veelzijdigheid. De multidisciplinaire focus van Wintertuin heeft een grote meerwaarde, zowel voor toe schouwers als voor makers. Schrijvers krijgen door deelname aan multidisciplinaire experimenten de mogelijkheid op een nieuwe manier naar hun eigen werk te kijken. Daarnaast ondersteunt Wintertuin schrijvers en kunstenaars in de ontwikkeling van hun ondernemerschap. Regelmatig worden de nieuwe producties doorverkocht aan andere evenementen en festivals. Binnen de letterensector is er geen andere instelling die op deze manier de ontwikkelfunctie invult.”

[1]

Hoogleraar Moderne Taal en Letterkunde aan de UvA,

Thomas Vaessens , Leescultuur onder vuur, Thomas Vaessens e.a., Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, Amsterdam, 2006)

INLEIDING

De activiteiten van Literair Productiehuis Wintertuin zijn opgebouwd uit 6 onderdelen. Deze onderdelen worden toegelicht in de komende hoofdstukken. 1. PRODUCTIES Wintertuin is maker van artistieke, cross-disciplinaire literatuurproducties. 2. FESTIVALS EN EVENEMENTEN Wintertuin organiseert grote, goed bezochte literaire manifestaties. 3. EDUCATIE Wintertuin verzorgt educatieve programma’s op scholen en daarnaast is de directie van Wintertuin artistiek inhoudelijk coördinator van de bachelor Creative Writing aan de Hogeschool voor de Kunsten ArtEZ Arnhem. 4. WERKPLAATS (Research&Development) Wintertuin zet zich actief in voor talentontwikkeling en experiment. 5. INTERNATIONAAL Wintertuin is actief in Duitsland als Literaturwerkstatt Wintertuin. 6. PUBLICATIES Wintertuin is uitgever van gewaagde boeken en bijzondere cd’s.

INLEIDING

PRODUCTIES totaal aantal producties: totaal aantal productieopdrachten: totaal aantal publieksuitvoeringen: totaal aantal bezoekers producties:

FESTIVALS EN EVENEMENTEN aantal programma’s: aantal artiesten: aantal dagen: aantal locaties: aantal bezoekers:

BEREIK bezoekers: TV en digitale kijkers: websitebezoekers : website bezoeken:

9 43 47 11.160

PERS HIGHLIGHTS 2010 Mediapartnerschap met nrc.next en Cultura. Uitzendingen op Nederland 2 (Cultura, Vrw. Zkt. Knst.), Radio 1 (Casa Luna), Radio 6 (De Avonden). Recensies en artikelen in alle grote kranten: NRC, de Volkskrant, Trouw, nrc.next, AD, Nederlands Dagblad, het Parool. Brede aandacht in allerlei media: van RTL Boulevard, VIVA en De Telegraaf tot NOS, Poëziekrant, Boekblad en De Groene Amsterdammer. Ook veel buitenlandse media: Villa Vanthilt (tv, B), Mezzo (Radio 1, B), De Standaard, De Morgen, Ruhr-Nachrichten en Westfälische Rundschau.

72 300 10 14 11.096

EDUCATIE totaal aantal locatieprogramma’s: 4 totaal aantal uitvoeringen: 7 totaal aantal bezoekers programma’s: 4.470

WERKPLAATS aantal werkplaatsuitvoeringen: aantal deelnemers:

INTERNATIONAAL aantal projecten: aantal uitvoeringen: aantal bezoekers:

PUBLICATIES aantal uitgaves: oplage: bezoek presentaties:

30.481 327.000 89.500 235.000

20 1.096

ORGANISATIE vaste medewerkers: freelancers: stagiairs: bestuurders: leden Raad van Toezicht: vrijwilligers:

5 8 818

5 2.500 1.564

9 (5,5 fte) 3 9 2 3 145

4 Verkiezingsgedichten in nrc.next. 27 mei 2010 10

Spinvis neemt de Johnny van Doornprijs in ontvangst. Concert van Spinvis. Herman Brusselmans tijdens de Nieuwe Lente. De parade door Arnhemse binnenstad. 11

Optreden van de band Hard Black bij Poetracks

De meeste tekenen van leven bleek Elsschot nog te geven in de nachtclub Petrol, waar zeven muziekacts een gedicht van de meester tot een

Concert van Daily Bread bij Poetracks

song verpakten.

De Standaard 7 mei 2010

Willem Elsschot

producties en uitvoeringen

Poetracks maakte in 2010 een tour van twaalf concerten, van Groningen tot Utrecht en van Arnhem tot Amsterdam. Hoogtepunt was Poetracks op popfestival Lowlands. Ook ging de productie dit jaar de grens over, met concerten in Berlijn en twee keer in België. De media besteedden ruim aandacht aan Poetracks. De Vlaamse tv-programma’s De Rode Loper en Vlaanderen Vakantieland (beide VRT Één) maakten uitgebreide reportages, het programma vrw.zkt.knst van Cultura volgde Daily Bread en ATV Antwerpen filmde Luc de Vos. Radio-6-programma De Avonden zond meerdere malen Poetracks-uitvoeringen uit. Ook stonden er artikelen over Poetracks in De Groene Amsterdammer, De Standaard, De Morgen en de Gazet van Antwerpen.

Poetracks muzikale popbewerkingen van grote gedichten.

Poetracks is een muzikale ode aan de schoonheid van onze poëzie. In Poetracks worden Grote Gedichten uit de moderne Nederlandse literatuur bewerkt door gerenommeerde vertolkers uit de Nederlandse popmuziek. In 2010 ging Poetracks de zesde jaargang in. Eerder bewerkten onder meer Henk Hofstede, Henk Koorn en Anne Soldaat een gedicht van Gerard Reve. Zangeressen Ellen ten Damme, Anneke van Giersbergen (The Gathering) en Roos Rebergen (Roosbeef) maakten een lied van een gedicht van Harry Mulisch. W.F. Hermans werd gezongen door Bob Fosko, Rick de Leeuw en Lucky Fonz III. Hugo Claus werd bewerkt door onder meer Bert Ostyn, Torre Florim (De Staat) en Maurits Westerik. En een gedicht van Remco Campert werd op muziek gezet door onder andere Giovanca, Peter te Bos (Claw Boys Claw) en Leine. Voor de editie van 2010 werd gekozen voor drie gedichten van Willem Elsschot: ‘De klacht van den oude’, ‘Het Huwelijk’ en ‘’K heb in mijn jeugd gelijk een beest gezopen.’ De keuze viel op Elsschot vanwege het Elsschotjaar, precies vijftig jaar geleden overleed de Vlaamse grootmeester. De deelnemende artiesten waren: Luc de Vos (Gorki), Philip Bosschaerts (Mintzkov), The Bony King of Nowhere, Elle Bandita, De Anale Fase, Daily Bread, La Femme Belge en Hard Black (speciale formatie met o.a. Gregory Frateur van Dez Mona).

Poetracks heeft een onbetwistbare charme. Popmuzikanten, geworteld in de mythe van altijd cool en eeuwig jong, moeten daarin buigen voor de oude rotten, en jonge luisteraars maken kennis met de inhoud van de vergeelde bladzijden in de boekenkasten van hun ouders. Tegelijkertijd prikkelt het muzikanten op zoek te gaan naar hun eigenheid. Popmuziek en poëzie blijft vaak een kat-en-muisspel, of hoogstens een verstandshuwelijk. Maar wie bereid is de twee toch nader tot elkaar te brengen, houdt beide disciplines scherp, fris, en dus: jong.

Passionate Magazine mei/juni 2010

Aantal nieuwe poetrack songs: 8 Aantal uitvoeringen productie: 10 Aantal bezoekers: 5.300 13

producties en uitvoeringen

It folds into ...

Fauser

Muziek en poëzievoorstelling

STRIP OP PAPIER EN PODIUM

It folds into… is een betoverende collage van heldere liedjes en prachtige beelden, over een thuisreis die aan het eind van het lied over de liefde gaat. Op uitnodiging van de Wintertuin werkte oude rot Tom America samen met Klaske Oenema. America werkte volgens zijn beproefde procedé waarin hij interviews afneemt en gesprekken als klanken op muziek zet. Klaske Oenema maakte de voor haar karakteristieke beelden, geknipte en gescheurde figuren die ze met behulp van een overhead projector tot leven wekt. Uitgangspunt vormde een zin uit een gedicht van Martinus Nijhoff en het resultaat was een betoverende voorstelling waarin de poëtische muziek, teksten en beelden van Klaske Oenema samenkwamen met de op muziek gezette interviewfragmenten van Tom America. Zo vormden ze prachtige liedjes over teruggaan naar vroeger, je oude woonplaats, je eerste liefde, en het geluid van een merel in de tuin. It folds into… ging 17 juni in premiere voor een uitverkochte zaal op Habana aan de Waal, Nijmegen en is daarna meerdere malen succes vol uitgevoerd van Amsterdam tot Berlijn.

FAUSER is een stripproductie van Literair Productiehuis Wintertuin waarin tekenaars en schrijvers gezamenlijk aan een lopende strip werken. De productie wordt zowel op papier als op het podium uitgevoerd. Per jaar worden er drie strips geproduceerd van vier pagina’s die per aflevering voorgepubliceerd worden. Als er twaalf verhalen af zijn, worden deze gebundeld in een zelfstandige uitgave. Daarnaast is er een podiumvariant waarbij de tekeningen geprojecteerd worden en de strip door de schrijver wordt voorgedragen, al dan niet met acteurs die scènes en dialogen spelen. FAUSER ging van start in het voorjaar van 2010. Na de eerste aflevering van tekenaar Olivier Heiligers en schrijver Walter van den Berg zijn maakten Erik Jan Harmens en tekenaar Raccou de tweede editie. De derde aflevering wordt verzorgd door A .H.J. Dautzen berg en Bandirah. Aantal nieuwe teksten: 2 Aantal nieuwe strips: 2 Aantal uitvoeringen: 3 Aantal bezoekers: 225 Aantal lezers: 691

Aantal uitvoeringen: 9 Aantal bezoekers: 1650

Nu u!

Tom America en Klaske Oenema

klassieke gedichten opnieuw geschreven

Het is in de Lage Landen een trend om geschiedenis in een canon te vangen. Er is inmiddels een canon van Nederland, van de kinder televisie, het schaatsen, de wiskunde en zelfs van Harderwijk.

producties en uitvoeringen

Nu u! is het eigenzinnig en poëtisch antwoord van Literair Productiehuis Wintertuin op de canondiscussie. Om het gevaar te bezweren dat ook de poëziecanon een mausoleum wordt voor hoogtepunten uit het verleden, kregen zestien moderne dichters een klassiek gedicht, met als vraag: als u dit gedicht nu zou schrijven, hoe zou het dan klinken? Het resultaat: een boek, een theatervoorstelling en een lespakket. Het boek werd eind 2009 gepresenteerd. De verkoop liep van begin af aan goed. Er volgden veel positieve reacties van lezers en van de pers. In de theatervoorstelling van Nu u! brachten grote dichters als Astrid Lampe, K. Michel en Mark Boog een klassiek gedicht en hun nieuwe versie ten gehore. Het programma werd aan gevuld met live-muziek van singer-songwriters die van klassieke gedichten popsongs hebben gemaakt. In 2010 toerde dit poëzieprogramma door Nederland en stond onder andere in Perdu, Amsterdam, poëziefestival Het Tuinfeest in Deventer en De Nacht van de Geschiedenis in Nijmegen. Tot slot werd er voor Nu u! een lespakket opgezet voor bovenbouw havo en vwo en aan geboden aan docenten Nederlands en CKV. Dit kan gebruikt worden om leerlingen te helpen leren klassieke poëzie in de hedendaagse tijd te duiden en beter te begrijpen.

“Een opvallende bundel” Over het gedicht van Eva Gerlach: “je houdt als lezer een goede reden om weer bovenaan te beginnen en het gedicht nog eens te lezen en nog eens en nog eens.” En over het gedicht van F. Starik schreef diezelfde krant: “Van zoveel eer kon de werkster van Achterberg alleen maar dromen.”

Nederlands Dagblad 14 mei 2010 & 10 september 2010 Aantal uitvoeringen: 3 Aantal bezoekers: 980 Aantal lezers: 450

Short Story Cinema Filmverboeking: 3 verhalen, 1 film

Nu eens geen boekverfilming van een succesvolle literaire klassieker maar een ‘film verboeking’ bij een oorspronkelijke film. Short Story Cinema is een nieuwe Wintertuinproductie, waarbij een filmmaker gevraagd wordt een korte film te maken zonder narratief. Vervolgens krijgen drie schrijvers de opdracht een verhaal te schrijven bij deze film. Uiteindelijk komen film en verhaal samen in een per formance. Drie keer de vertoning van dezelfde film, die steeds een andere lading krijgt omdat er een ander verhaal wordt voorgedragen. Voor de eerste reeks van Short Story Cinema maakte regisseuze Hiba Vink een film. De verhalen werden geschreven door Els Moors, Maartje Wortel en Nyk de Vries.

De boeiende samenkomst van oud en nieuw, de poëtische pareltjes die erin te vinden zijn en de kritische uithaal naar het canon-idee maken het boek tot een aanwinst.

Het concept sloeg meteen aan. Nu.nl kopte: “Filmverboeking op literair Wintertuinfestival”

Cutting Edge 3 mei 2010

Nu.nl 2010 15

producties en uitvoeringen

“Boekverfilming wordt filmverboeking”

De Telegraaf 2010 Aantal nieuwe teksten: 3 Aantal nieuwe films: 1 Aantal uitvoeringen: 4 Aantal bezoekers: 145

De Uren

De Uren werd in 2010 op zeven culturele evenementen vertoond, waaronder Uitboulevard Arnhem, festival Geen Daden Maar Woorden in Rotterdam en festival Flux/S in Eindhoven. Aantal uitvoeringen: 7 Aantal bezoekers: 1.200 Aantal bezoekers films op site: 34.500

Wintertuin als Poëziecurator poëtische t oevoegingen aan exposities in musea

poëziefilms op Scherm

Twaalf dichters beschrijven ieder een afzonderlijk uur van dag en een dichter de uren van de nacht. Met deze gedichten proberen zij het onbenoembare in woorden te vangen; het verstrijken van de tijd. Beeldkunstenaar Joost II Sickenga transformeert de uurgedichten tot prachtige animaties. Het resultaat: dertien prachtige poëzieanimaties die de tijd even stilzetten. De animaties worden vertoond op computers, cityscreens en op grote schermen tijdens culturele festivals. De Uren is een langlopende Wintertuinproductie.

Alfred Schaffer in het Middelheimmuseum

Wintertuin treedt op als poëziecurator van tentoonstellingen in musea. Dichters worden uitgenodigd om in poëzie te reageren op beeldende kunst. Ze bezoeken de tentoonstelling, spreken met curatoren en kunstenaars en schrijven vervolgens werk dat een poëtisch commentaar of een toevoeging is op het beeldend werk. Wintertuin brengt de nieuwe gedichten samen in een schaduwcatalogus. In 2010 werd het poëziecuratorschap uitgevoerd in vier musea. Voor het Middelheimmuseum in Antwerpen

Uitvoering van Helias in Het Badhuis

producties en uitvoeringen

schreven Maarten Inghels, Alfred Schaffer, Hélène Gelèns en Bernard Dewulf nieuw werk bij de beeldententoonstelling Nieuwe Monumenten. De gedichten werden op een zomerse zondag voorgedragen bij de sculp turen in de beeldentuin. Voor Museum Jan Cunen te Oss schreven Ivo Victoria en Nelleke Zandwijk proza naar aanleiding van de tentoonstelling Wolkendeken van Paul de Reus. May I show you my pictures was de titel van de solotentoonstelling van Berend Strik dit jaar in Museum Het Valkhof te Nijmegen. Astrid Lampe en Ellen Deckwitz schreven nieuw werk bij deze tentoonstelling. In het najaar trad Wintertuin op als poëziecurator door een poëziesuppoost, dichter en theatermaker Jack Weijkamp, rond te laten lopen in Museum Het Valkhof tijdens het Nijmeegs Uitfestival. Hij verraste de bezoekers met gedichten.

afgespeeld. Literair Productiehuis Wintertuin vroeg vier dichters deze oude legende nieuw leven in te blazen. Astrid Lampe, H.H. ter Balkt, Mustafa Stitou en Saskia de Jong schreven elk een nieuwe versie van het verhaal. Vervolgens maakten componisten Anthony Fiumara en Arnold Marinissen een muziekstuk waarin deze gedichten verwerkt werden en voerden het stuk uit met hun modern klassiek ensemble Lunapark. Het stuk ging in première tijdens de Muziekbiennale Niederrhein.

Verstilde en dramatische gedeelten, krachtige zang en een mooie mix van oud en nieuw, zowel in partituur als instrumentarium, kenmerkten deze boeiende muziekvoorstelling. Nijmegen heeft er naast Marieke en nieuwe held bij, Helias!

Ugenda 1 december 2010

Aantal uitvoeringen: 4 Aantal bezoekers: 810 Nieuwe teksten: 8

Aantal uitvoeringen: 2 Aantal bezoekers: 330 Nieuwe teksten: 4 Nieuwe composities: 1

Helias De sage van de Zwaanridder opnieuw verteld

Ich bin ein Holländer

Literatuur en retorica

producties en uitvoeringen

wederzijdse beĂŻnvloeding tussen retorische toespraken en literatuur getoond. Sinds de opkomst van Barack Obama is er wereldwijd veel belangstelling voor retorica. In de Nederlandse politiek is er beduidend minder aandacht voor welsprekendheid. Daarom vraagt Wintertuin jonge schrijvers om fictieve politieke toespraken te schrijven. Deze schrijfopdracht leverde in 2009 al drie speeches op die bol staan van de retoriek, speeches die aantonen dat stijl en welsprekendheid de beste voertuigen zijn voor ideeĂŤn.

3xNiks in Merleyn met een verrassingsconcert

De tweede serie fictieve politieke toespraken werd voorgedragen tijdens het De Geest Moet Waaien op vrijdag 28 mei. Deze toespraken werden geschreven door Ernest van der Kwast en Christiaan Weijts. De twee toespraken werden gedrukt als manifesten en tegen een kleine vergoeding verkocht.

Aantal nieuwe speeches: 2 Aantal uitvoeringen: 5 Aantal bezoekers: 520

La Femme Belge bij Poetracks

Short Story Cinema met Els Moors en een korte film van Hiba Vink

Nijmeegse Nachten (Wintertuinfestival)

Schrijvers in debat over het cultuurbeleid. V.l.n.r. Marcel Rรถzer (gespreksleider), Rodaan Al Galidi, Ellen Deckwitz, Adriaan van Dis en Erik Jan Harmens

festivals en evenementen

uitverkochte zalen en een enthousiast publiek. Hoogtepunten van het festival waren de vrijdagavond in festivalhart Showroom Arnhem en de zaterdagavond in Huis Oostpool. Op vrijdagavond werd het publiek verrast met een literair muzikaal variété in een carrousel van drie podia. Hierop waren afwisselend optredens te zien van schrijvers als Herman Brusselmans en Wilfried de Jong, muzikanten als Daily Bread en Luc de Vos (Gorki) en een groot aantal nieuwe producties van literair productiehuis Wintertuin. Zaterdagavond ontving Spinvis de Johnny van Doornprijs voor de Gesproken Letteren 2010. Zijn prachtige dankspeech werd voorgedragen door Tommy Wieringa. Spinvis betoverde het publiek met een geweldige show, samen met zijn voltallige band en zelfs een danseres. Verder waren er optredens van Ingmar Heytze, Hanco Kolk en Hank the Knife.

Jaarlijks organiseert Wintertuin het Wintertuinfestival. Voorheen werd dit festival tien dagen lang gehouden in Nijmegen en Arnhem. Sinds 2009/2010 is het festival opgesplitst naar een editie in Nijmegen en een in Arnhem. Meerdaagse literaire manifestaties: 5 Dagen Wintertuinfestival, eind november in Nijmegen, en 4 dagen festival De geest moet waaien, eind mei in Arnhem. De eerste editie van dit nieuwe festival was in 2010. Deze festivals kennen een landelijke uitstraling en media-aandacht, trekken publiek uit meerdere delen van Nederland en zijn de belangrijkste literaire platforms in OostNederland. De festivals verenigen de diverse poppodia, theaters, musea, bibliotheken en culturele instellingen in de binnensteden van Arnhem en Nijmegen. Een belangrijk onderdeel van de festivals is daarnaast de pro grammering op de campus van de Hogeschool voor de Kunsten ArtEZ en de campus van de Radboud Universiteit Nijmegen. De festivals hebben een goede binding met het publiek. Ze ontvangen samen jaarlijks ruim 5.500 bezoekers en behoren daarmee tot de best bezochte literaire evenementen van Nederland.

Een lawine van duizelingwekkend mooie optredens.

Spinvis over De geest moet waaien

De overige twaalf programma’s van het festival werden eveneens vol lof ontvangen door het publiek: van een poëzievoorstelling in het Museum voor Moderne Kunst, een literaire lunch met Ramsey Nasr en een schrijvers gesprek tussen Jan Siebelink en Franca Treur, tot een symposium Creative Writing op Artez, een late night met Martin Fondse en zijn Starvinsky Orkestra, een jamsessie met jazz en poëzie in de schouwburg en last but not least een Johnny van Doornparade door het centrum van Arnhem.

De geest moet waaien literatuurfestival in arnhem

Van donderdag 27 t/m zondag 30 mei 2010 vond in Arnhem eerste editie van De geest moet waaien plaats. Dit nieuwe festival voor het gesproken woord debuteerde met 21

festivals en evenementen

Maar liefst duizend mensen bezochten dit nieuwe festival voor het gesproken woord. De enorme belangstelling en de vele positieve reacties maken dat Wintertuin heeft besloten dat er in 2011, laatste weekend van mei, een nieuwe editie van De geest moet waaien komt.

van Eric Corton en Kader Abdolah. Donderdagavond werd er geknald in poppodium Doornroosje met Poetracks, de succesformule van Wintertuin waarin muzikanten gedichten van de oude meesters in een muzikaal en hip jasje steken. De vrijdag werd gestart met twee pro-

Aantal programma’s: 18 Aantal dagen: 4 Aantal bezoekers: 1.270

gramma’s gericht op het jongere publiek: Saar Koningsberger en Dennis Storm lazen schoolklassen voor uit hun favoriete boeken in Lezen met de Sterren. De vrijdag- en zaterdagavond waren goed gevuld met mooie programma’s, zoals het gesprek tussen Bernlef en Douwe Draaisma over afasie en vergeten, interviews met Adriaan van Dis en Peter Verhelst, en als klapstuk de Grote Gedoogquiz, een ludiek pleidooi voor de mooie dingen in het leven. We presenteerden veel nieuwe Wintertuin producties, die stuk voor stuk enthousiast werden ontvangen. Zo bewerkte het ensemble Lunapark gedichten van o.a. H.H. ter Balkt en Mustafa Stitou tot een prachtig klassiek muziekstuk en waren er de eenakters van Kersentuin, de teksttheaterwerkplaats van Wintertuin.

Wintertuinfestival 2010 literatuurfestival in nijmegen

Het Wintertuinfestival 2010 vond van 24 tot en met 28 november plaats. Op verschillende locaties in Nijmegen verkenden schrijvers, muzikanten en kunstenaars vijf dagen lang het thema ‘Het woord en het wit’, over het spanningsveld tussen de gebruikte en ongebruikte ruimte in de kunst en over de leegte in ons dagelijks leven. Op de Radboud Universiteit Nijmegen werd het festival afgetrapt met bijzondere colleges 22

festivals en evenementen

Zondag werd het festival afgesloten met een poëtische ingreep in Museum Het Valkhof. Dichters Astrid Lampe en Ellen Deckwitz droegen poëzie voor die zij schreven bij het beeldend werk van Berend Strik. Het festival eindigde écht met de boekpresentatie van WE DO MUSIC – 40 jaar Doornroosje, een uitgave van Wintertuin. De tiende editie van het jaarlijkse Wintertuinfestival was een groots succes met een recordaantal van ruim 4.000 bezoekers. Door de veelzijdige programmering en enkele grote namen is er een groot en vooral breed publiek getrokken, van middelbare scholieren tot studenten, van hippe twintigers en dertigers tot 50-plussers. De gevarieerde programmering met enkele literaire grootheden zorgden voor lange rijen en goed gevulde zalen. Nrc.next is mediapartner van het Wintertuinfestival, en stelde ruimte in de krant beschikbaar voor aandacht voor het festival, plus verzorgde de inrichting van een ‘nrc.next lounge’ op het festival. Ook Cultura is mediapartner van het festival, en maakte een reportage over het festival. VPRO’s radioprogramma De Avonden zond live uit vanaf het festival, en TV Gelderland gebruikte het festival als decor voor een cultuur- en uitgaansprogramma.

Op een gevarieerde avond als deze is van leegte absoluut geen sprake. Het publiek hoeft zich geen moment te vervelen en kan kiezen uit een gevarieerd aanbod van activiteiten. […]Ook het opzoeken van de grenzen tussen de kunst disciplines zorgt voor bijzonder mooie samenwerkingsverbanden.

- 8weekly 29 november 2010 Aantal programma’s: 42 Aantal dagen: 5 Aantal bezoekers: 4.576

Nijmeegs Boekenfeest HET BOEKENBAL VOOR LEZERS

Publiek, pers, schrijvers, dichters en muzikanten zijn zonder uitzondering laaiend enthou siast over het vierde Nijmeegs Boekenfeest, dat wederom ruim 1100 literatuurliefhebbers naar De Vereeniging trok, en zelfs Nico Dijkshoorn permanent een hele brede glimlach bezorgde. De concertzaal begon met een mooi gesprek tussen Jaap Robben en Thomas Rosenboom: “Hoe maak je nou zo’n ding, zo’n boek?” Er was een staande ovatie voor Ramsey Nasr die het publiek verraste met een geweldige voordracht van zijn Dichter des Vaderlands gedichten over Balkenende en de straattaal van 2059. Nico Dijkshoorn vertelde over zijn carrière sierwortelsnijden en had de zaal ouderwets Dijkshoorniaans plat. Laat op de avond vond er een intiem gesprek plaats tussen Thomas Verbogt en Joost Zwagerman, waarbij Zwagerman de rol

Een voldaan gevoel blijft achter. Wintertuin, de organisatie achter het festival, heeft als uitgangspunt het creëren van producties ‘op het snijvlak van literatuur en andere kunsten’. De inspirerende variatie van het programma en de grote opkomst van bezoekers toont het succes van deze formule. In een tijd van culturele recessie vult het Wintertuinfestival de culturele leegte overtuigend op.

Cultuurbewust 23 december 2010 23

festivals en evenementen

als interviewer overnam en voorlas uit zijn Boekenweekgeschenk Duel. Hij vertelde de Gelderlander: “Nijmegen is voor mij vooral de Wintertuin. Voortreffelijke lui en uitstekende organisatoren.” De kleine zaal was afgeladen vol bij succesvol debutante Franca Treur, die als ze hardloopt bijbelse teksten in zichzelf oproept, om een goed loopritme te krijgen. Aan de hand van fragmenten uit Het zwijgen van Maria Zachea vertelde Judith Koelemeijer hoe haar boek tot stand is gekomen. Tom Pintens bezorgde de volledige zaal kippenvel met zijn hit In Charleroi en zijn ver taling van Remco Camperts gedicht Jongeling (2). Ook Joris van Casteren had het publiek in zijn greep, met hilarische verhalen over zijn jeugd in Lelystad. Hij onthulde dat zijn volgende boek over drugs en liefde gaat. Mark & The Spies brachten met hun Beatleeske gitaarpop de jaren ’60 naar 2010, en gaven het publiek energie om nog tot in de late uurtjes te blijven dansen. In de Annazaal was veel belangstelling voor Theater Pluim, die Nescio’s Titaantjes bewerkte, en voor de filosofische discussie over opvoeding met literatuur door Jan Bransen en Maïte Tjon A Hie. Stiftdichter Dimitri Antonissen bewees eens te meer dat hij niet alleen qua lengte van de gedichten, maar ook qua voordracht als de Ramones van de poëzie mag gelden. Hij is de enige dichter die een powerpointpresentatie in een rockconcert weet te veranderen. De Nijmeegse Nieuwe en de Stadsdeel dichters bewezen dat er aan jong talent in Nijmegen geen gebrek is. Voor Alsnog Live deed Kerouac op z’n Brabants, en hoe! Die voorzichtige naam mag binnenkort veranderd worden in Hier Zijn We.

En een feest was het! …deze avond vol Titaantjes, muziek en gezellig heid een groot succes genoemd mag worden.

CJP 15 maart 2010

De Wintertuin kreeg a fgelopen zaterdag niet aflatende complimenten van schrijvers en bezoekers voor de organisatie van het Boekenfeest.

de Gelderlander 15 maart 2010

Aantal programma’s: 16 Aantal bezoekers: 1550

Cartoon: Erik Molkenboer 24

educatie

workshops van deejays en veejays. Zo kunnen ook die onderdelen bij de eindmanifestatie door leerlingen zelf ingevuld worden

Nijmeegs Kinderboekenfeest

Aantal scholieren: 1.520 Kinderboekenfeest

Jaarlijks organiseert Wintertuin met partners uit de stad het Nijmeegs Kinderboekenfeest. Een feestelijke middag met schrijvers, illustratoren, voorlezen en veel boekenplezier. Dit jaar was het thema De grote tekententoonstelling – beeldtaal in kinderboeken en waren onder meer Mirjam Oldenhave, Marit Tornqvist en Thé Tjong Khing te gast.

Lezen met de Sterren jongeren leesclub-de-luxe

Deze leesclub-de-luxe voor Nijmeegse middel bare scholieren was een groot succes. De editie 2009/2010 werd in januari afgesloten met een grande finale, waarbij honderden jongeren met een Bekende Nederlander boeken lazen en bespraken. Marly van der Velden(van GTST) presenteerde het boek Echte mannen eten geen kaas van Maria Mosterd, rapper Yes-R koos voor Sonny Boy van Annejet van der Zijl en Dennis Weening (van So you think you can dance) las voor uit De man die werk vond van Herman Brusselmans. Voorafgaand aan het plenaire gedeelte in filmhuis LUX in Nijmegen, kwamen de jongeren in kleine clubs in de Nijmeegse bibliotheek (samenwerkingspartner van het project) bijeen om onder professionele begeleiding het boek te bespreken. In november 2010 startte de volgende editie, die liep tot februari 2011. Expeditie RobinsonVIP en oud-TMF vj Saar Koningsberger en BNN-presentatoren Dennis Storm (eerste bijeenkomst) en Zarayda Groenhart (slotbijeenkomst) waren de sterren van deze editie. De jongeren stelden vele vragen aan ‘hun’ sterren en voerden interessante gesprekken, waarbij vooral het thema van Van De Vendels ‘Dagen van de bluegrassliefde’ zorgde voor pittige discussies. Het boek over homoseksualiteit maakte bij de lezers duidelijk wat los. Verder werd er enthousiast gelezen in Red ons, Maria Montanelli van Herman Koch, Dorsvloer vol

Aantal bezoekers: 1.100

Cool Poetry poËzieworkshops op middelbare scholen

Met het project Cool Poetry haalt Literair Productiehuis Wintertuin de beste podium dichters van dit moment naar middelbare scholen. Leerlingen volgen workshops, zien poëzieoptredens en schrijven cool poetry. Cool Poetry is met name bedoeld voor de bovenbouw. Wintertuin biedt workshops aan van populaire jonge dichters. In deze workshops vinden schrijven en voordragen elkaar. De afsluiting van het project is een eind manifestatie voor leerlingen door leerlingen. De dichters die de workshops verzorgen, zijn ervaren voor de klas en ervaren op het podium. Het project Cool Poetry is een heel open project. Het kan op verschillende manieren worden ingevuld. In overleg met Wintertuin kan het plaatsvinden op een buitenschoolse locatie, bijvoorbeeld een poppodium, en eveneens in overleg kan het project uitgebreid worden met meerdere gastoptredens, of zelfs met 25

educatie

poppodium Doornroosje en productiehuis Oost Nederland. Tijdens 3×Niks krijgt het publiek een verrassingsmenu van nieuwe, vreemde, sappige en lekkere producties voorgeschoteld. Hoe het gaat smaken weet de bezoeker pas achteraf en misschien is het wel 3×Niks. Tijdens de eerste drie afleveringen in het najaar van 2010 waren er namens Wintertuin optredens van Els Moors en Maartje Wortel (première Short Story Cinema), Oscar Wyers (associatieve poëzie op soundscapes), De Onbekende Mens (teksttheater) en Andy and The Androids (literaire popband).

Dennis Storm bij Lezen met de Sterren

3×Niks is vier keer heel veel. […] Middels een serie van vier optredens geeft 3×Niks een vervreemde kijk op het dagelijkse leven en biedt tegelijk een alternatief.

confetti van Franca Treur en Joe Speedboot van Tommy Wieringa. Bibliothecarissen uit andere steden, waaronder Arnhem, kwamen kijken en raakten enthousiast, de eerste stappen naar uitbreiding van het project werden gezet. Ook Bibliotheekblad kwam kijken en schreef een groot artikel, getiteld: “Lezen met de Sterren ‘werkt’”.

3voor12 15 oktober 2010

Het is duidelijk dat de kwaliteit van de programmering dik in orde is. De vraag is daarom niet of de volgende editie van 3×Niks wel de moeite waard is, maar of je het r isico durft te nemen iets bij zonders te missen.

Aantal boeken: 3 Aantal bijeenkomsten: 6 Aantal deelnemende jongeren: 480

Universiteitsblad VOX 4 oktober 2010

3×Niks Culturele verrassingsavond

3×Niks is een nieuwe reeks avonden samengesteld door de curatoren van Literair productiehuis Wintertuin,

Aantal nieuwe teksten: 2 Aantal uitvoeringen: 3 Aantal bezoekers: 470 26

werkplaats

Literaturjugend SCHRIJVERSWERKPLAATS EN PODIUM

In en vanuit de Werkplaats van Literair Productiehuis Wintertuin worden verschillende activiteiten georganiseerd. Er zijn jaarlijkse workshops en schrijf wedstrijden als Stadsdeeldichters en De Nijmeegse Nieuwe. Ook nodigen wij elk jaar jonge schrijvers uit Nederland en Duitsland uit om elkaars werk te vertalen en samen te werken aan een boek. In 2010 was dat HIER: stadsverhalen, met werk van onder meer Maartje Wortel, David Pefko en Matthias Reuter.

Literaturjugend is een maandelijkse werkplek voor jonge schrijvers. In een informele setting dragen de schrijvers voor uit hun werk en krijgen ze feedback van andere schrijvers en redactieleden van de Wintertuin. Aantal uitvoeringen: 10 Aantal bezoekers programma’s: 460

Kersentuin Theaterwerkplaats op zondagmiddag

Een belangrijk onderdeel van de Werkplaats is de Literaturjugend, een club jonge schrijvers uit Nijmegen, Arnhem, Amsterdam, Antwerpen, Gent en Utrecht, die maandelijks bij elkaar komt in ons productiehuis in Nijmegen. Er wordt werk besproken, redactionele begeleiding geboden, en waar nodig zakelijk advies. Ook wordt jaarlijks een uitgave van schrijvers uit de Werkplaats gemaakt. In 2009 was dat Het Nieuwe Zwart, met verhalen van Dennis Gaens, Willem Claassen en Hanneke Hendrix.

Kersentuin is de teksttheaterwerkplaats van Literair Productiehuis Wintertuin. Vier keer per jaar twee nieuwe eenakters. Kersentuin biedt ruimte voor jonge professionele schrijvers, voor beginnende professionele acteurs, regisseurs en vooral voor bezoekers die houden van toneel. In Kersentuin wil Literair Productiehuis Wintertuin jonge theater makers naar de wereld laten kijken. Niet door versteende metaforen, maar met taal van schrijvers van nu.

Vanaf 2010 heeft de Literaturjugend een theateraal zusje: de Kersentuin, waarin elk kwartaal nieuwe eenakters door jonge schrijvers en regisseurs worden gepresenteerd.

De eerste Kersentuin was op zondagmiddag 25 april 2010, met teksten van Dirk van Pelt en Annabel van Ewijk. Spel van Derske van der Beek en Lonne Gosling. Regie door Ilse Schaminée.

Daarnaast is er een maandelijkse gedichten uitwisseling Nederland – Duitsland, Stemmenwissel op de websites van Literaturbüro Ruhr in Duitsland en Wintertuin.

Op de tweede editie van de Kersentuin, 4 juli 2010, werden twee eenakters over de vrouw van deze tijd gepresenteerd. De ene wil dood om te zien wat haar vrienden zeggen op haar begrafenis en de ander wil een ander lijf. En als dat allemaal niet kan, dan nog liever gewoon een ander leven. Ergens ver weg. 27

Actrice Derske van der Beek tijdens Kersentuin

De derde editie vond plaats op zondag 17 oktober 2010. Uitgevoerd werden Zolang de Walvis in aantocht is, een monoloog naar een tekst van Eva Mouton, gespeeld door Noa Verhofstad en regie Derske van der Beek en Meneer Olislagers komt tot een conclusie, een tekst van Nasja Cover gespeeld door Jilles Flinterman en geregiseerd door Wilhelmer van Efferink. De vierde edite vond plaats in het Wintertuinfestival, de drie beste eenakters werden op vrijdag 26 en zaterdag 27 novermber uitgevoerd.

die in 2010 voor de tweede keer werd 足gehouden. De wedstrijd richt zich op jongeren tussen de 12 en 21 jaar uit de gemeente 足Nijmegen. In 2010 was er een record aantal inzendingen. De winnaars waren Marleen 足Roncken in de categorie jong (12 t/m 16 jaar) en Marjolein Visser in de categorie oud (17 t/m 21 jaar). Tijdens de prijsuitreiking op het Wintertuinfestival ontving Marjolein Visser na stemming van de bezoekers ook de publieksprijs. Voorafgaand aan de deadline voor de wedstrijd werd op twee locaties in Nijmegen een workshop creatief schrijven gehouden.

Aantal uitvoeringen: 6 Aantal bezoekers: 410

De Nijmeegse Nieuwe is een project van Literair Productiehuis Wintertuin in samenwerking met Het Inter-Lokaal en Stichting Literaire 足Activiteiten Nijmegen (SLAN).

De Nijmeegse Nieuwe

Aantal uitvoeringen: 4 Aantal bezoekers: 226

WORKSHOPS EN schrijfwedstrijd voor jongeren

De Nijmeegse Nieuwe is een schrijfwedstrijd 28

internationaal

internationaal Grensliteratuur OP BEZOEK BIJ DE BUREN

Wintertuin was ook dit jaar weer over de grens in Duitsland actief. Er vonden zowel digitale als fysieke uitwisselingen plaats. Daar dit jaar het Ruhrgebied de culturele hoofdstad van Europa was, richtten de activiteiten zich vooral (maar niet uitsluitend) op die regio.

Lyriktag Dortmund POËZIE-AVOND IN HET TEKEN VAN NEDERLAND

Het festival Les.Art in Dortmund wordt van oudsher geopend met de Dortmunder Lyriktag. Voor de zeventiende editie op 11 november 2010 stelde de Wintertuin samen met de Verein für Literatur een Nederlands programma samen: Vrouwkje Tuinman, Tsead Bruinja en F. Starik vertegenwoordigden de Nederlandse poëzie. De gedichten werden in opdracht van het productiehuis vertaald en gebundeld in een klein boekje. De avond werd lovend besproken in zowel de Westfälische Rundschau als de Ruhrnachrichten.

Brachensiedlung RONDREIZENDE CULTUURKARAVAAN

Diverse culturele instellingen uit Arnhem en Nijmegen bundelden hun krachten onder de noemer Brachensiedlung. In de vorm van een rondreizend festival – een cultuurkaravaan met een mobiele podium, bar en exporuimte – stelden de culturele organisaties zich eind september voor aan hun oosterburen in het Ruhrgebied. Literair Productiehuis Wintertuin gaf acte de présence met HIER (Maartje Wortel en Jonas Jahn), Vrouwkje Tuinman, Poetracks (Solo), Transformer en Literaturjugend. 29

HIER STADSVERHALEN OP TOUR

Flachland Festival VLAAMSE EN NEDERLANDSE CULTUUR IN BERLIJN

Het Flachland Festival vond plaats van 27 t/m 29 augustus in Berlijn. Dit Nederlands-Vlaamse cultuurfestival speelde zich af op het terrein van Arena (Berlin-Treptow). Flachland presenteerde een opvallende combinatie van theater, muziek, film, beeldende kunst en literatuur. Literair Productiehuis Wintertuin was vertegen woordigd met Poetracks (Solo en Lea), HIER (Maartje Wortel en Martin Hyun) en It folds into…

Stemmenwissel/Stimmenwechsel POËZIEVERTALINGEN HEEN EN WEER

In het kader van Grenzliteratur sloeg Literair Productiehuis Wintertuin in samenwerking met Literaturbüro Ruhr een nieuwe digitale weg in. Elf maanden lang vond er gedichten uitwisseling plaats, waarbij er iedere maand een gedicht op de websites van beide literatuurbureaus in vertaling tentoongesteld werd. Het project werd uitgevoerd onder de titel ‘Stemmenwissel/Stimmenwechsel’ naar de gedichtenbundel Stimmenwechsel. Poesie längs der Ruhr (uitgegeven door Gerd Herholz). Inmiddels zijn er plannen om het project in 2012 voort te zetten en uit te bouwen met r esidencies, workshops en avondvoorstellingen.

internationaal

Het stiftgedicht Ambitie. Uit Schrap me van Dimitri Antonissen

publicaties

publicaties Bijtende, ontroerende en grappige versregels. […] Een debuut dat je doet nadenken over de werking van poëzie.

Schrap me

De Morgen 28 februari 2010

STIFTGEDICHTEN

Schrap me is zonder meer de succesvolste uitgave van de Wintertuin in 2010. De auteur, Dimitri Antonissen, is de eerste echte stiftdichter in het Nederlandse taalgebied. Overdag is hij, als chef nieuws bij Het Laatste Nieuws, bezig de krant te vullen. ’s Avonds pakt hij echter zijn zwarte stift om de poëzie uit de artikelen te redden. Schrap me is het resultaat van anderhalf jaar wegstrepen van overtollige woorden. Wat overblijft zijn charmante, grappige en bijtijds ontroerende gedichten. De Morgen, De Standaard, Trouw en het Dagblad van het Noorden besteedden aandacht aan de bundel, evenals diverse radio programma’s in België en Nederland. Daarnaast was Antonissen te gast in Villa Vanthilt om daar uit zijn bundel voor te dragen. Na een groot aantal optredens op diverse literaire festivals was de bundel binnen een mum van tijd uitverkocht.

Dit is literaire sampling waarvan wij anders naar de wereld gaan kijken, in de hoop dat ook wij plots die realiteit zien die achter alles verborgen lijkt.

Gonzo (circus) juni 2010

WE DO MUSIC 40 JAAR DOORNROOSJE

In opdracht van Poppodium Doornroosje maakte Wintertuin het boek WE DO MUSIC – 40 jaar Doornroosje. De productie, (beelden tekst)redactie en begeleiding waren in handen van het productiehuis. Popjournalist Alex van der Hulst nam de teksten voor zijn rekening en kreeg veel lof voor zijn werk. Daarnaast was er lof alom voor de fraaie vormgeving van het boek.

Als visuele poëzie krijgen ze een extra dimensie, zeker wanneer er nog iets zichtbaar is van de onderliggende krantenpagina, waarmee ze dan in gesprek raken. Een wonderlijk en vrolijk soort geboortes van het persoonlijke en subjectieve uit zogenaamde objectiviteit.

Een boeiende geschiedenis van de jeugdcultuur in Nederland.

de Volkskrant 3 dec 2010

de Volkskrant 01 mei 2010

Het boek schetst op een heldere en gedetailleerde wijze de levendige geschiedenis van Doornroosje.

Gonzo (circus) maart 2010 31

publicaties

HIER

Ich bin ein Holländer

STADSVERHALEN

Literatuur en retorica

Zes jonge auteurs uit Nederland, België en Duitsland waren in 2009 te gast in Nijmegen om te schrijven aan een verhalenbundel met als thema ‘De Stad’. De bundel zelf werd in januari 2010 gepresenteerd in Mönchen gladbach, Arnhem en Aken. Het boek is twee talig verschenen met verhalen van Maartje Wortel, David Pefko, Jan Aelberts, Martin Hyun, Marco Jonas Jahn en Matthias Reuter.

Met de productie Ich bin ein Holländer geeft Wintertuin jonge schrijvers de kans om de politiek een spiegel voor te houden met literaire politieke toespraken. Enerzijds stimuleert Wintertuin met deze nieuwe productie schrijvers om te reageren op actuele maatschappelijke en politieke thema’s, anderzijds worden hiermee de raakvlakken en de wederzijdse beïnvloeding tussen politieke toespraken en literatuur getoond. Sinds de opkomst van Barack Obama is er wereldwijd veel belangstelling voor retorica. In de Nederlandse politiek is er beduidend minder aandacht voor welsprekendheid. Daarom vraagt Wintertuin jonge schrijvers om fictieve politieke toespraken te schrijven. Deze schrijfopdracht leverde in 2009 al drie speeches op die bol staan van de retoriek, speeches die aantonen dat stijl en welsprekendheid de beste voertuigen zijn voor ideeën. De tweede serie fictieve politieke toespraken werd voorgedragen tijdens het De Geest Moet Waaien op vrijdag 28 mei. Deze toespraken werden geschreven door Ernest van der Kwast en Christiaan Weijts. De twee toespraken werden gedrukt als manifesten en tegen een kleine vergoeding verkocht.

Helias De sage van de ZWAANRIDDER

De middeleeuwse sage van de Zwaanridder verhaalt over een raadselachtige held die aankomt langs de rivier in een bootje, getrokken door een zwaan. Hij redt een schone jonkvrouw in nood, huwt met haar dochter, maar hij verbiedt haar, ooit te vragen, naar zijn herkomst. Dat kan natuurlijk niet goed gaan. Er bestaan meerdere versies van het verhaal. Verschillende Europese steden (Antwerpen, Kleef, Nijmegen, Boulogne-sur-Mer, Tongeren) menen dat het verhaal zich bij hen heeft afgespeeld. Literair Productiehuis Wintertuin vroeg vier dichters deze oude legende nieuw leven in te blazen. Astrid Lampe, H.H. ter Balkt, Mustafa Stitou en Saskia de Jong schreven elk een nieuwe versie van het verhaal. Prof. Dr. Johan Oosterman, hoogleraar Oudere Nederlandse Letterkunde aan de Radbouduniversiteit schreef een inleiding over de geschiedenis van de sage. Deze uitgave werd gepresenteerd bij de première van de gelijknamige muziekuitvoering.

publicaties

overzicht

overzicht ACTIVITEITEN LITERAIR PRODUCTIEHUIS WINTERTUIN 2010

11.160

6.592

bezoekers 2010

EDUCATIE Nijmeegs Kinderboekenfeest Coolpoetry Lezen met de Sterren 3×Niks TOTAAL

5.300 1.650 225 980 145 1.200 810 330 520

programma’s

FESTIVALS EN EVENEMENTEN De geest moet waaien (do 27 - zo 30 mei) Wintertuinfestival (wo 24 - zo 28 november) Nijmeegs Boekenfeest (openingszaterdag Boekenweek) Diverse locatieprogramma’s (Flux/S/uitfestivals) TOTAAL

10 9 3 3 4 7 4 2 5

bezoekers 2009

TOTAAL

bezoekers 2010

podium podium internet/podium boek/podium film/internet internet/podium musea boek/podium internet/podium

uitvoeringen

uitvoeringsvorm

PRODUCTIES EN UITVOERINGEN Poetracks (muzikale bewerkingen poëzie) It folds into... (reisverhaal in muziek en beeld) Fauser (verhalen en strips over reaguurders) Nu u! (bewerking klassieke gedichten) Short Story Cinema (filmverhalen) De Uren (poëziefilms internet + presentatie) Poëziecurator (poëtische ingrepen in musea) Helias (poëzie en modern klassieke muziek) Ich bin ein Holländer (retorica en literatuur)

18 42 16 3

1.270 4.576 1.550 3.700

11.096

14 7 6 3

1.100 1.520 480 470

4.470

14.082

2.030

overzicht

overzicht ACTIVITEITEN LITERAIR PRODUCTIEHUIS WINTERTUIN 2010

10 6 4

460 410 226

1.096

INTERNATIONAAL (projecten in Duitsland) Brachensiedlung 4 Dortmunder Lyriktag 1 Stimmenwechsel (ism Literaturbüro Ruhr) internet mndelijks nvt HIER: Stadsverhalen (Nederlands-Duits) 4

810 125 nvt 160

TOTAAL

1.095

bezoekers 2009

bezoekers 2010

WERKPLAATS (R&D) Literaturjugend (werkplaats en optredens) maandelijks Kersentuin (theaterwerkplaats) tweemaandelijks De Nijmeegse Nieuwe (workshops/schrijfwedstr) kwartaal TOTAAL

uitvoeringen

uitvoeringsvorm

980

818

programma’s

bezoekers presentaties

bezoekers presentaties 2009

oplage

300 600 350 250 1000

1 1 1 1 1

120 240 210 154 463

2.500

1.564

1.012

TOTAAL AANTAL EVENEMENTEN/UITVOERINGEN 185 TOTAAL AANTAL BEZOEKERS

30.481

26.985

PUBLICATIES HIER (januari 2010) Schrap me (april 2010) Ich bin ein Holländer (mei 2010) Helias (oktober 2010) WE DO MUSIC (november 2010) TOTAAL

balans

ACTIVA

Balans per 31 dec 2010

Balans per 31 dec 2009

Materiële vaste activa

€ 23.822

€ 9.724

€ 23.822

€ 9.724

Voorraden Vorderingen Liquide middelen

€ 3.655

€ 8.862

€ 157.154

€ 115.483

€ 51.701

€ 74.216

€ 212.510

€ 198.561

€ 236.332

€ 208.285

Balans per 31 dec 2010

Balans per 31 dec 2009

TOTAAL ACTIVA

PASSIVA

Algemene reserve Bestemmingsreserves

€ 6.070

€ 21.794

€ 11.840

€ 8.617

€ 5.970

Totaal eigen vermogen

€ 36.481

€ 23.880

Kortlopende schulden

€ 199.851

€ 184.405

€ 236.332

€ 208.285

Bestemmingsfonds OCW

TOTAAL PASSIVA 30

baten en lasten

BATEN Huidig

boekjaar

Vorig boekjaar

Opbrengsten

€ 135.512

€ 107.014

Subsidies

€ 356.068

€ 407.297

Bijdragen

€ 181.776

€ 64.566

TOTALE BATEN

€ 673.356

€ 578.877

LASTEN Huidig boekjaar

Vorig boekjaar

Beheerlasten personeel

€ 250.873

€ 201.856

Beheerlasten materieel

€ 78.891

€ 89.590

Activiteitenlasten personeel

€ 237.562

€ 186.075

Activiteitenlasten materieel

€ 89.684

€ 80.107

€ 657.010

€ 557.628

€ 16.346

€ 21.249

TOTALE LASTEN

Saldo Bijzondere baten/lasten

€ -3.745

RESULTAAT

€ 12.601 37

€ 21.249

colofon

Literair Productiehuis Wintertuin Postbus 1009 6501 BA Nijmegen

medewerkers directie Frank Tazelaar Monique Warnier redactie Willem Claassen Dennis Gaens Noortje Kessels Lisanne Boomkamp ontwerp Jos Lenkens publiciteit Marlijn Hoefnagel productie Kim van Kaam Marit Veeneman bureauproductie Wendela van den Akker secretariaat Karin Tuinder redactieondersteuning (stage) Seb Andeweg Iset Bakker Elanor van Druenen Yolanda de Haan Nine Hoog Antink Steffy Jansen Gaby Kloosman Goran Pejcic Renske Pluimers

www.wintertuin.nl www.literairproductiehuis.nl

bezoekadres Nijmegen Van Beethovenstraat 4 6521 EN Nijmegen bezoekadres Arnhem Emmastraat 73 6828 HD Arnhem

fotografie in dit jaarverslag Dennis Gaens Menno van der Meulen Suzanne Ophof Monique Warnier

raad van toezicht Sef Maessen, voorzitter Simon Ponten, secretaris Marcel Rรถzer, lid

druk Geers offset, Gent-Zeehaven (B)