2017 20 april Jelko Arts De opmars van het getekende verhaal 25 mei Lisa Weeda Show me a good story 21 september Wout Waanders Het theatrale 26 oktober Willem Claassen De boerenerfernis 16 november Marjolein Visser De andere verteller
Jonge schrijvers ontmoeten hun helden op nieuwe plekken in de stad. Wintertuinsessies is een reeks literaire talkshows in Nijmegen. Elk programma is samengesteld door een talentvolle Nijmeegse schrijver, die ook de presentatie op zich zal nemen. Van april tot en met november 2017 staan er vijf sessies op de agenda. Meer informatie over de Wintertuinsessies en de kaartverkoop: wintertuin.nl/sessies De entree per sessie is € 7,50 (€ 5 voor studenten).
Met dank aan Lira Fonds en Gemeente Nijmegen.
Sessie 1 | 20 april Jelko Arts De opmars van het getekende verhaal Jelko Arts presenteert zijn WintertuinÂsessie: De opmars van het getekende verhaal. Strips en graphic novels bereiken een steeds groter publiek. Wat is de kracht van getekende verhalen? En wat kan de vermenging van tekst en beeld opleveren? Jelko Arts schrijft proza en mengt literatuur met theater. Hij tekent verhalen en beeldessays en is oprichter van literair festival Boek op de Bank.
Sessie 2 | 25 mei Lisa Weeda Show me a good story Lisa Weeda presenteert haar Wintertuinsessie: Show me a good story. Een verhaal komt niet altijd goed tot zijn recht in boekvorm. Games, apps, virtual reality; er zijn tal van andere mogelijkheden om een verhaal te vertellen. Wat betekent een vertelvorm voor de beleving van het verhaal? Repeat, Automatic and Safe [...] De rode lampen lichten op, feller dan daarnet. Mannen lopen met gebogen hoofd, handen in de zakken, langs de ruiten. Meisjes in ondergoed draaien halve rondjes met hun billen, duwen soms hun handen tegen de ramen. Als barbies die uit hun verpakking gehaald willen worden. Ze glimlachen, kijken naar de grond, slaan hun ogen op naar Engelsen die tegen de gevelpuien schreeuwen. Ik stoot een Italiaanse jongen in een blauw trainingspak aan. ‘You want to film what I am going to do?’ Ik leg de loop van de colt op de leuning van de brug, druk mijn schouder tegen het geweer, haak mijn vinger om de trekker en richt op een van de ramen. De jongen pakt de
hengsels van zijn rugtas vast en kijkt over mijn schouder met me mee. ‘Is it a real one?’ ‘Yes. Look, semiautomatic. It has three positions: repeat, automatic and safe.’ De jongen frummelt in zijn jaszak en haalt zijn telefoon tevoorschijn. ‘Turn on the sound of your phone,’ zeg ik, ‘I want to hear it, when you start filming.’ ‘Is this a live performance,’ vraagt een meisje dat links van me over me heen buigt. ‘I like the music. Are you an artist?’ Ik kom overeind, houd mijn vinger losjes om de trekker en haal mijn schouders op. ‘Do you think I am an artist?’ ‘It depends.’ ‘Depends?’ De Italiaanse jongen laat zijn camera een moment zakken. Hij kijkt naar de Chinezen die nog steeds voor Café de Zeevaart staan. ‘Are these people our audience?’ ‘Do we need an audience? You play games like this at home?’ ‘Games?’ ‘Call of Duty, GTA, Battlefield.’ Hij haalt zijn schouders op. ‘I think we should do it live,’ zeg ik. ‘So maybe yes, this is our audience.’
Er komt een stoet fietsers voorbij. Ze bellen en sissen naar toeristen die in de weg lopen, hun ogen tegen lenzen drukken, schrikken van de fietsers, selfies maken. Een man met een aktetas aan zijn stuur roept dat we niet zo achterlijk moeten doen en heft zijn hand naar me op. Hij stopt niet. Hij stapt niet af. Het meisje geeft me een zet in mijn zij. ‘Excuse me, can you tell me if this is real or if this is a performance?’ vraagt ze. […] Fragment uit ‘Repeat, Automatic and Safe’. Het geheel werd gepubliceerd op de site van SSBA Salon. Lisa Weeda publiceerde in november 2016 het chapbook De benen van Petrovski nadat ze in 2015 afstudeerde aan ArtEZ Creative Writing. Daarnaast verscheen haar werk onder meer in Das Magazin, De Dakhaas, Revisor en op De Optimist.
Sessie 3 | 21 september Wout Waanders het theatrale De Wintertuinsessie van Wout Waanders gaat over het theatrale. We horen dagelijks veel mensen spreken. Een radiocolumn, een politieke speech of een gedicht: sommige voordrachten zijn goed te volgen, terwijl bij andere je gedachten gelijk afdwalen. Ligt dat aan de spreker? Of bestaat er zoiets als een ‘lekkere spreektekst’ - waar iedereen mee weg kan komen? toekan op de vrijmibo schoot een collega me aan en vertelde me met een verse bel wijn in haar hand dat ze het vermoeden had dat ik een toekan was. ik liet haar mijn handen en mijn neus zien. niet bepaald toekandingen, zei ik haar, maar ze haalde haar schouders op. ik weet het ook niet zeker, zei ze. ze verklapte dat er op werk een weddenschap was over mij: toekan of mens. het was een beetje 50/50.
ze zat in het toekankamp, want de mensen uit het andere kamp hadden te weinig overredingskracht. ze dronk van haar wijn. ik nipte van mijn bessenjus. tonight: in een werkelijk waar aandoenlijk hoekpand had ik indertijd eventjes een theater. alle zaterdagen wisselde ik eigenhandig de letters in de lichtbak elk weekend een andere show. iemand uit de straat, die goed goochelen kon, of van horen zeggen, iemand met een gouden strot. maar het leukst was opera. brullende mensen in grote soepjurken die achter de coulissen al rennend elkaars pruiken vastspeldden. en dan de muziek. in dat hoekpand had ik mijn theater. iemand zei ooit: het is bergafwaarts gegaan toen al die opera’s kwamen, daarom heeft-ie het moeten verkopen. maar zo is het niet gegaan.
wat er nu zo anders is er zijn zoveel manieren om verschillen aan te wijzen. op je hurken of staand op je gloednieuwe schoenen, lopend, door een donker steegje, of daar, langs dat maïskolvenveld. of op je scootmobiel natuurlijk, langs snackbar baby blue rijdend, met een sigaret in je ene hand en ook je mobiele telefoon. er zijn zoveel manieren om verschillen aan te wijzen maar altijd gaan ze volgens hetzelfde patroon: hier is dit, daar is dat. anders dan hier, gaat het daar zo. er zijn geen uitzonderingen op de manieren van spreken over verschillen. geen mens is daar ooit over begonnen. Wout Waanders schrijft gedichten en droeg voor op verschillende festivals, zoals Onbederf’lijk Vers, Zwarte Cross en Lowlands. In november 2015 verscheen zijn chapbook Olifantopia, een dichtbundel die leest als een pretpark.
Sessie 4 | 26 oktober Willem Claassen de boerenerfenis Willem Claassen presenteert zijn Wintertuinsessie: De boerenerfenis. Hij spreekt met schrijvers en muzikanten over de rol van hun boerenachtergrond in hun teksten en muziek. Oude boer Een tijdje terug las ik in de krant een stuk over boeren en tuinders. Uit cijfers van het CBS blijkt dat bijna een kwart van alle actieve boeren in Nederland ouder is dan vijfenzestig. In diezelfde week ging ik naar Beuningen, naar de Hosterdstraat, en vond daar een oude boer aan de keukenÂtafel. Met een leesbril op zijn neus loste hij een puzzel op uit dezelfde krant waar het artikel in had gestaan. Het zag er allemaal heel gepensioneerd uit, maar even later riep hij de hond, trok bij de achterdeur zijn laarzen aan en liep het erf op. Met mijn moeder maakte ik daarna een rondje door de buurt. Tijdens de wandeling vertelde ze wie er allemaal
zijn huis en grond had verkocht om kleiner te gaan wonen. Een huis van een tuinder hadden ze met de grond gelijk gemaakt en daar was een strakke, zielloze woning voor in de plaats gekomen. Mijn moeder vertelde dat de tuinder voor de verkoop nog alles had geschilderd, niet wetende dat het toch plat ging. Ik vroeg of zij al plannen hadden om te verhuizen. ‘We hebben het er nog niet over gehad.’ Toen we het erf op liepen, keken we naar binnen en zagen we mijn vader weer aan tafel zitten. ‘De kromme zit al aan de koffie,’ zei mijn moeder. ‘De kromme?’ zei ik. ‘Ja, hij zit er een beetje krom bij.’ Volgende week is mijn vader jarig. Zesenzestig staat er dan op de teller. Eergisteren ben ik weer eens langs geweest. Hij zat er niet krom bij. Op de iPad keek hij naar livebeelden uit de stal. Een koe liep onrustig heen en weer. ‘Die moet zeker kalven,’ zei ik. Hij knikte. Even later stond hij op om het dier te gaan helpen.
Willem Claassen publiceerde de roman Park, de verhalenbundel De koe die de Waal over zwom en het luisterboek Sommige bomen houden hun blad langer vast dan andere. Hij heeft een column in De Gelderlander.
Sessie 5 | 16 november marjolein visser de andere verteller Marjolein Visser geeft in haar Wintertuinsessie het podium aan de andere verteller. De bubbel waarin we leven is lastig te doorbreken, waardoor we moeilijk met totaal verschillende verhalen in aanraking komen. Wat levert het op om goed te luisteren naar wat een kind te vertellen heeft? En hoe zit het met een vluchteling, een bejaarde of je tante? In deze sessie worden ze gehoord. Met het hele gezin zitten we op de bank voor de tv. Er is voetbal op: NEC Nijmegen tegen FC Twente. We kijken allemaal, behalve mijn broer Rutger. Hij zit in zijn kleurboek te kleuren. Vandaag heeft hij zijn A-diploma gehaald. In het boek tekent hij de oorkonde na. Iemand krijgt geel. ‘Wat is neuken?’ vraagt Rutger. Ik kijk naar mijn ouders. Mijn moeder kijkt naar mijn vader. Mijn vader legt een handje pinda’s terug in het pindabakje naast hem terwijl zijn blik op de tv gericht blijft. Even zit hij aan zijn snor. ‘Dat leg ik in de rust wel uit,’ mompelt hij dan. Mijn moeder schudt haar hoofd. ‘Dan moet hij al in bed
liggen.’ Mijn vader blijft naar de tv kijken. Bij de tweede geel die wordt uitgedeeld, doorbreekt mijn moeder het zwijgen. ‘Kom Rutger, we gaan.’ Rutger pakt zijn kleurboek en zijn A-diploma en loopt achter haar aan. Ik wacht even en sprint dan achter ze aan de trap op. Met de badkamerdeur open poets ik mijn tanden. Als ik mezelf tegen de wasbak druk zie ik aan de overkant van de gang nog net mijn moeder op de rand van Rutgers bed zitten. ‘Als een man en een vrouw veel van elkaar houden, dan kan het gebeuren dat ze hun kleren soms even uit willen doen.’ Mijn moeder kijkt in mijn richting. Vlug draai ik de kraan open. Terwijl het water klettert zie ik mijn moeder op haar vingers tellen. Ik vraag me af bij welk deel van de uitleg ze is. Langzaam draai ik de kraan dicht en stap over de gang naar de slaapkamerdeur. ‘En zo is het dus mogelijk dat hij via die opening haar lichaam binnenkomt, er wat zaad achterlaat en er uit dat zaad een baby gaat groeien,’ rond mijn moeder af. Ze kijkt Rutger aan. Haar hoofd is rood. Rutger haalt één hand onder de dekens vandaan en begint in zijn neus te peuteren. ‘Wat denk je?’ vraagt mijn moeder. Ze kijkt alsof ze net ruzie heeft gehad en hoopt dat het weer goed komt. ‘Ach,’ zegt Rutger en haalt zijn schouders op. ‘Dat lukt natuurlijk nooit.’ Dan gaat hij op zijn zij liggen met zijn rug naar haar toe.
‘Geef me mijn diploma,’ zegt hij. ‘Ik wil ernaar kijken.’ Mijn moeder legt het diploma op zijn kussen. ‘Mag de deur dicht?’ ‘Ja.’ Terwijl Rutger vervolgens traag alle letters leest die samen ‘n-a-m-e-n-s d-e b-e-o-o-r-d-e-l-i-n-g-s-c-o-mm-i-s-s-i-e’ vormen, kijkt mijn moeder zwijgend voor zich uit. Dan staat ze op en pakt Rutgers schooltas om die beneden alvast klaar te zetten voor morgen. ‘Rutger de Vries - Voortgezet speciaal onderwijs’ staat erop.
Marjolein Visser publiceerde in 2014 haar chapbook De Kleine Hol Club. Ze won verschillende schrijfwedstrijden, waaronder Writing for Succes en de VPRO Bagagedrager. Dit jaar doet ze mee aan het Slow Writing Lab, het ontwikkeltraject van het Nederlands Letterenfonds.
Wintertuin is een literair productiehuis. Dat betekent dat het bij ons gaat over schrijven. We organiseren literatuurfestivals, we maken literaire voorstellingen, we publiceren boeken en we geven workshops aan uiteenlopende doelgroepen, van middelbare scholieren tot bewoners van verzorgingstehuizen. Wintertuin biedt ontwikkeltrajecten aan jonge schrijvers richting een zelfstandige beroepspraktijk, en begeleidt hen op zowel artistiek als zakelijk niveau. Daarnaast zijn we initiator van de hbo-schrijfopleiding Creative Writing op ArtEZ. wintertuin.nl Wintertuin is onderdeel van De Nieuwe Oost, het interdisciplinaire productiehuis gevestigd in Oost-Nederland. De Nieuwe Oost scout belofte volle jonge theatermakers, choreografen, schrijvers en muzikanten, en begeleidt hen richting een zelfstandige beroepspraktijk. denieuweoost.nl
Illustraties: Marina Tadiç Fotografie: Gaby Jongenelen Sanne de Meijer Ontwerp: Jos Lenkens Maaike de Jager Redactie: Willem Claassen ©2017 Literair Productiehuis Wintertuin