Cwestiwn ac Ateb

Dyma eich cyfle i ofyn unrhyw gwestiynau sydd gennych. Ar gyfer y rhifyn cyntaf hwn, byddwn yn ymateb i rai cwestiynau sy'n ymddangos yn aml yn ein cyfrifon e-bost TGAU a TAG; fodd bynnag, yn y dyfodol, os oes gennych gwestiwn yr hoffech chi ei ofyn i ni ac rydych yn credu y byddai o ddiddordeb i bobl eraill hefyd, yna anfonwch e-bost at: giraldus@cbac.co.uk

Pam nad yw Bywydau Duon o Bwys yn CBAC Hanes? Maen nhw. Wrth gwrs eu bod nhw. Ac mae llwybrau drwy gydol TGAU ac UG/Safon Uwch hanes sy'n golygu bod modd astudio materion yn gysylltiedig â phrofiad pobl Ddu, profiad pobl Asiaidd, profiad mewnfudwyr, a phrofiad menywod a grwpiau lleiafrifol. Fodd bynnag, mae'n amlwg y gallwn ni ac y dylen ni wneud mwy i gynnwys hanes o bob math. Un ffactor sy'n cyfyngu ar newid ar unwaith yw'r ffaith bod y manylebau – i raddau helaeth – yn sefydlog nes y byddwn yn diwygio'r manylebau yn orfodol. Eto i gyd, rydyn ni'n gwneud ein gorau i ehangu apêl y pwnc a'i wneud yn fwy perthnasol i bob un o'n dysgwyr. Un ffordd allweddol o wneud hyn fydd drwy’r Asesiad Di-arholiad TAG (gweler isod).

Pa bryd mae cylchred yr Asesiad Di-arholiad yn newid a beth yw'r rheolau? Mae cylchred nesaf yr Asesiad Di-arholiad yn rhedeg o ddechrau cyfnod addysgu Medi 2021 nes cyflwyno'r Asesiad Di-arholiad ym mis Mai 2024. Ar gyfer Safon Uwch, mae'r gylchred yn rhedeg o ddechrau cyfnod addysgu Medi 2022 nes cyflwyno'r Asesiad Di-arholiad yn 2025. Bydd sesiwn datblygiad proffesiynol Safon Uwch yr hydref hwn yn canolbwyntio ar yr Asesiad Di-arholiad yn barod ar gyfer rhyddhau'r teitlau awgrymedig ar gyfer y gylchred newydd. Bydd ein dull gweithredu ar gyfer y teitlau newydd hyn yn wahanol i'r cylchredau blaenorol a bydd y canllawiau cysylltiedig yn pwysleisio (ond ni all fynnu) rhoi ystyriaeth i faterion fel hanes pobl Ddu, hanes menywod, hanes LHDTC+, yn ogystal â chanolbwyntio ar ddimensiynau Cymreig, Prydeinig, Ewropeaidd a’r Byd. Byddwn yn datgelu rhagor yn nes ymlaen eleni.

Pa mor hir ddylai'r atebion fod ac a oes fformat yn cael ei ffafrio? Ymateb yr athro yn aml iawn i gwestiwn fel hyn yw "Pa mor hir yw darn o linyn?" ac mae llawer i'w gymeradwyo ynglŷn â’r ateb hwnnw. Yn y pen draw, nid yw hyd yr ymateb yn bwysig cyn belled â’i fod yn ateb y cwestiwn a osodwyd yn llawn a, lle bo'n berthnasol, yn cynnwys tystiolaeth ategol. Mae rhai ymatebion yn gryno, wedi'u dadlau yn dda ac i'r pwynt (ac yn sgorio'n well) ac mae eraill yn fyr, yn gyfyngedig a ddim yn ymgysylltu (a ddim yn sgorio'n dda). Yn yr un modd, gall ymatebion fod yn fanwl, gyda dadansoddiadau a gwerthusiadau hir neu gallan nhw fod yn ddisgrifiadol, gyda naratif hir a dim llawer o ffocws. Does dim fformat yn cael ei ffafrio – mae pobl yn ysgrifennu mewn ffyrdd gwahanol. Mae'n well gan rai ddechrau â gosodiad cadarn sy'n ateb y cwestiwn yn uniongyrchol cyn mynd ymlaen i gyfiawnhau a beirniadu'r safbwynt hwnnw, mae'n well gan eraill ysgrifennu rhywbeth yn debyg i nofel ddirgelwch gan ddatgelu'r cyfan ar y diwedd. Mae'r naill ddull a'r llall yn iawn cyn belled â bod yr ymateb yn cynnwys trafodaeth ac yn ateb y cwestiwn. Yn y bôn, dylai ymatebion fod mor hir ag y mae angen iddyn nhw fod er mwyn ateb y cwestiwn (o fewn cyfyngiadau amser yr arholiad). Pa mor bwysig yw hanesyddiaeth? Cwestiwn anodd. Os ydych yn gallu dangos dealltwriaeth dda o'r hanesyddiaeth ac yn gallu gwneud defnydd da ohono, yna gall ychwanegu gwerth i'ch ymateb. Fodd bynnag, yn amlach na pheidio, nid yw'n cael ei ddeall yn dda ac mae'n cael ei gymhwyso yn wael. Ar gyfer CBAC, y cyfan sydd ei angen mewn gwirionedd yw dangos dealltwriaeth o fodolaeth safbwyntiau gwahanol a'r gallu i esbonio pam mae yna wahaniaethau: yn seiliedig ar y dystiolaeth sydd ar gael i'r bobl sy'n gwneud y dehongliad a'u credoau a syniadau, os ydynt yn hysbys. A oes ots pa opsiynau/llwybrau sy'n cael eu hastudio yn TGAU ac UG/Safon Uwch hanes? Yn y pen draw, nac oes. Mae'r holl opsiynau a'r llwybrau yn arwain at yr un canlyniad – TGAU neu UG/Safon Uwch mewn Hanes. Fodd bynnag, gall yr opsiynau effeithio ar fwynhad o'r broses addysgu a dysgu, yn ogystal â chael eu heffeithio gan yr adnoddau sydd ar gael yn yr ysgolion a'r colegau.