Miesięcznik "Dwa Kwadranse". Wydanie lipiec 2020 by Park Śląski

Wybierz Śląskie, tak jak Golcowie!

LIPIEC 2020 | wydanie nr 5

Wystartowała ogólnopolska kampania #WybieramŚląskie, której patronuje samorząd województwa. Akcja ma wymiar ogólnopolski, zachęca również Ślązaków, aby urlop spędzili w swoim regionie. – Mamy świetnie przygotowane kurorty: Ustroń, Wisłę, Żywiecczyznę, Śląsk Cieszyński, Jurę Krakowsko-Częstochowską, nieodkrytą jeszcze w mojej ocenie Krainę Górnej Odry i oczywiście centralną część województwa, w której znajduje się Szlak Zabytków Techniki. Śląsk jest piękny, różnorodny, a mieszkańcy są gościnni – zaprasza marszałek Jakub Chełstowski. Wśród ambasadorów kampanii #WybieramŚląskie są bracia Paweł i Łukasz Golcowie. – Nas, braci Golców, nie trzeba było dwa razy namawiać, żebyśmy wzięli udział w tej kampanii, całym sercem wspieramy tę inicjatywę. Góry są piękne o każdej porze roku! – przekonuje Łukasz Golec. /PM/ Więcej o akcji promującej #WybieramŚląskie przeczytacie na stronie 9

WYBORY 2020

Reelekcja!

mocje związane z wyborami prezydenckimi już za nami. Na drugą kadencję głową państwa został Andrzej Duda, który uzyskał 51,03% głosów. Tegoroczne wybory były prawdziwym świętem demokracji. Do urn poszła rekordowa liczba 68,18% uprawnionych do głosowania. Jak wyglądało to w Województwie Śląskim? Na mapce można zobaczyć, w których powiatach wygrał starający się o reelekcję Andrzej Duda.

GAZETA BEZPŁATNA

ROZMOWA MIESIĄCA  4

Nowa tożsamość Śląska

Jest jednym z najaktywniejszych i najbardziej rozpoznawalnych polityków Województwa Śląskiego. Mówią, że Śląsk ma we krwi. Jako wiceminister energii skutecznie zreformował polskie górnictwo. Dziś troszczy się o nasz region z perspektywy Brukseli. Rozmawiamy z Grzegorzem Tobiszowskim – posłem do Parlamentu Europejskiego.

#PODYSKUTUJMY  7

Rynek pracy łapie drugi oddech – Śląsk jest piękny, różnorodny, a mieszkańcy gościnni. Na wakacje wybierzcie Śląskie! – zachęcają Łukasz Golec i marszałek województwa Jakub Chełstowski.

Pandemia wpłynęła na rynek zatrudnienia, co widać chociażby po wzroście stopy bezrobocia do poziomu 4,5%. To jednak wciąż plasuje nasze województwo w czołówce tych, gdzie ten wskaźnik jest najniższy – podkreśla Izabela Domogała, członek zarządu województwa w rozmowie z miesięcznikiem Dwa Kwadranse.

SPORT  24

Memoriał pełen gwiazd

Gwiazdy światowej lekkoatletyki potwierdziły swój udział w LOTTO Memoriale Kamili Skolimowskiej, który po raz pierwszy odbędzie się w ramach prestiżowego cyklu World Athletics Continental Tour Gold. Wstęp na imprezę będzie bezpłatny.

#KURIEREM PRZEZ ŚLĄSKIE

Dwa Kwadranse | lipiec 2020

KATOWICE

Kolejami Śląskimi pojedziemy do Grodu Kraka

Koleje Śląskie uruchomią regularne połączenia na trasie Katowice–Kraków. Nowa oferta zacznie obowiązywać od 13 grudnia.

ak będzie wyglądała i przebiegała ta podróż, można było przekonać się 20 czerwca. Konferencji prasowej, podczas której ogłoszono nowe połączenie KŚ, towarzyszył przejazd trasą do Krakowa pociągiem Powstaniec Śląski. Przejazd był bezpłatny. Trzeba jednak było odpowiednio szybko się zapisać. – Z usług Kolei Śląskich skorzystało w ubiegłym roku 20 mln pasażerów i śląski przewoźnik cały czas wzbogaca swoją ofertę. Połączenie z Krakowem to doskonała wiadomość dla mieszkańców regionu, którzy w komfortowych warunkach będą mogli odwiedzić stolicę Małopolski, dojechać do pracy, na uczelnię czy odwiedzić

bliskich – przekonuje marszałek Jakub Chełstowski. Regularne połączenia z Krakowem mają zostać uruchomione wraz z nowym rozkładem jazdy, od 13 grudnia. Według zapewnień przedstawicieli spółki, najszybsze połączenie ze stolicą Małopolski może potrwać zaledwie 62 minuty, a z obsługą stacji pośrednich 72 minuty. – Zależy nam na tym, by to połączenie było znacznie szybsze niż dotychczasowa oferta innych przewoźników i wierzę, że kolej stanie się realną alternatywą dla podróży samochodem – dodaje członek zarządu województwa, Beata Białowąs.

Konferencji prasowej, podczas której ogłoszono nowe połączenie KŚ, towarzyszył przejazd trasą do Krakowa pociągiem Powstaniec Śląski.

– To historyczny moment, który pokazuje, że strategia przyjęta przez Województwo Śląskie i Koleje Śląskie jest skuteczna. Uruchamiamy codzienne połączenia z Krakowem i wierzę, że ta oferta spotka się z ogromnym zainteresowaniem pasażerów, o czym może świadczyć fakt, że wszystkie miejsca na dzisiejszy przejazd specjalny rozeszły się w dwie minuty – mówi prezes Kolei Śląskich, Aleksander Drzewiecki.

Według zapewnień przedstawicieli spółki najszybsze połączenie ze stolicą małopolski może potrwać zaledwie 62 minuty, a z obsługą stacji pośrednich 72 minuty. Prezes Kolei Śląskich wspomniał także o specjalnej ofercie dla osób posługujących się legitymacją „Honorowy Dawca Krwi – Zasłu-

żony Dla Zdrowia Narodu”, którzy w tegoroczne wakacyjne weekendy będą mogli podróżować pociągami Kolei Śląskich z 50% zniżką. /MAR/

[KR 01]

DWA KWADRANSE wydanie nr 5 Wydawca: Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku S.A. w Chorzowie Redakcja: aleja Różana 2, 41-501 Chorzów Tel. 694 594 633 E-mail: dwakwadranse@parkslaski.pl

Redaktor naczelny: Marcin Król Dział reporterski: Przemysław Malisz Redaguje: Zespół Reklama: Dagmara Piskorz

Drukarnia: POLSKA PRESS sp. z o.o. Oddział Poligrafia Drukarnia Sosnowiec

Projekt: Marcin Król/KaT-Graphic

Nakład: 100 000 egzemplarzy

o tym się mówi

Dwa Kwadranse | lipiec 2020

SESJA SEJMIKU

Uchwałami Sejmiku zwiększono w trakcie roku przychody budżetu o prawie 150 mln zł wolnych środków z roku 2018 oraz zmniejszono plan kredytów do zaciągnięcia o 36 mln zł.

Zarząd województwa otrzymał absolutorium Sejmik większością 26 głosów udzielił absolutorium zarządowi województwa za 2019 rok. Regionalna Izba Obrachunkowa pozytywnie zaopiniowała wykonanie budżetu. W ubiegłym roku po raz pierwszy od 18 lat realizacja zadań przekroczyła próg 90%. Nie zaciągnięto nawet złotówki kredytu, choć uchwała zakładała taką możliwość.

ochody w uchwale budżetowej oszacowano na kwotę 1 mld 608 mln 300 tys. 130 zł, a wydatki uchwalono w wysokości 1 mld 622 mln 374 tys. 49 zł. Dla zrównoważenia budżetu zaplanowano na pokrycie potrzeb wydatkowych sumę 132 mln 105 tys. 607 zł przychodów, w tym 128 mln 79 tys. 607 zł z tytułu kredytów bankowych oraz 4 mln 26 tys. zł ze spłat rat pożyczek udzielonych zakładom opieki zdrowotnej. Trzeba zaznaczyć, że w trakcie roku budżetowego uchwalony na 2019 rok budżet ulegał zmianom tak po stronie dochodów, jak i wydatków. Stało się to wskutek decyzji ministerstw: Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej, Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Otrzymaliśmy również dotacje z Narodowego i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Uchwałami Sejmiku zwiększono w trakcie roku przychody budżetu o prawie 150 mln zł wolnych środków z roku 2018 oraz zmniejszono plan kredytów do zaciągnięcia o 36 mln zł. Wykonanie dochodów 2019 roku utrzymało Województwo Śląskie na drugim miejscu wśród reszty regionów. Najwyższe dochody w 2019 roku osiągnęło tylko Woje-

wództwo Mazowieckie, ponad 3,3 mld zł. Pod względem nakładów na oświatę, nasz region zajmuje drugie miejsce w Polsce po Województwie Mazowieckim. Śląskie wydało 150 mln zł. Mazowieckie o 21 mln zł więcej. W zakresie ochrony zdrowia plasujemy się na czwartym miejscu w kraju (106 mln zł w 2019 roku), a w polityce społecznej – na trzecim (71 mln zł). Pod względem nakładów na kulturę utrzymaliśmy drugie miejsce z wydatkami rzędu 186 mln zł. Najwięcej na opiekę zdrowotną, politykę społeczną i kulturę wydało Mazowsze. Śląskie jest liderem w zakresie sportu i kultury fizycznej – utrzymaliśmy się na pierwszym miejscu z kwotą prawie 36 mln zł. Podczas obrad radni podjęli m.in. uchwały o pomocy gminie Bestwina w związku trąbą powietrzną, jaka przeszła nad miejscowością na początku czerwca oraz dofinansowano Ochotnicze Straże Pożarne w regionie. Jednostki otrzymają nowy sprzęt, w tym pojazdy ratowniczo-gaśnicze.

/MAR/

Jakub Chełstowski marszałek województwa

Analizując wydatki w poszczególnych województwach, widzimy, że nasz region wypada dobrze. Warto zwrócić uwagę na dwie kwestie. Od 2002 roku wykonanie wydatków, a więc realizacja zadań, po raz pierwszy przekroczyło próg 90% i wyniosło prawie 94%. Uchwała budżetowa na 2019 rok zakładała zaciągnięcie 128 mln zł kredytu i tym samym wzrost zadłużenia województwa, niemniej nie było takiej potrzeby i nie wzięliśmy ani złotówki kredytu. Rok ubiegły zamknęliśmy wynikiem dodatnim. Od 2008 roku budżet zamykał się deficytem, teraz jest, po raz czwarty z rzędu, nadwyżka budżetowa w kwocie prawie 170 mln zł. Uzyskaliśmy również tzw. wolne środki wynikające z rozliczenia przychodów i rozchodów budżetowych w wysokości ok. 55 mln zł. Łączny wynik budżetu za 2019 rok to kwota prawie 225 mln zł.

ROZMOWA MIESIĄCA

Dwa Kwadranse | lipiec 2020

NOWA TOŻSAMOŚĆ ŚLĄSKA Jest jednym z najaktywniejszych i najbardziej rozpoznawalnych polityków Województwa Śląskiego. Mówią, że Śląsk ma we krwi. Jako wiceminister energii skutecznie zreformował polskie górnictwo. Dziś troszczy się o nasz region z perspektywy Brukseli. Rozmawiamy z Grzegorzem Tobiszowskim – posłem do Parlamentu Europejskiego. Jakie obecnie stoją wyzwania przed naszym regionem?

ajwiększym wyzwaniem jest oczywiście jego transformacja, która da mu nową tożsamość. Ma to związek m.in. z ideą Europejskiego Zielonego Ładu, łączącą wiele procesów mających spowodować, ze Europa stanie się do 2050 r. pierwszym klimatycznie neutralnym kontynentem. Trzeba wyraźnie zaznaczyć, że neutralność europejska nie jest tym samym, co neutralność każdego kraju z osobna. Jeden kraj wyemituje mniej CO2, a pochłonie więcej niż np. Polska. W interesie naszego kraju oraz naszego regionu jest więc to, aby dokonać rozsądnej transformacji. Takiej, która nie zlikwiduje przemysłu tradycyjnego, a poprzez innowacje uczyni go bardziej ekologicznym. Trasa do neutralności nie jest jednakowa dla wszystkich, choć trzeba podkreślić, że powinna być równie ważna. Dla Województwa Śląskiego oznacza to ogromne wyzwania. Region z pewnością otworzy się jeszcze mocniej na innowacje, niemal w każdej sferze życia jego mieszkańców. To już się u nas dzieje, bez względu na Europejski Zielony Ład.

Co to oznacza?

yzwania związane z ochroną klimatu to jedne z najważniejszych stojących dziś przed Unia Europejską i światem. Dla wszystkich jasne jest, że musimy troszczyć się i skutecznie działać na rzecz środowiska. Ale w tym działaniu nie możemy zapominać o bezpieczeństwie energetycznym, które jest fundamentem każdego państwa. Bezpieczeństwie rozumianym jako prawo dostępu do energii w każdym czasie, energii dającej możliwości rozwoju gospodarczego. Jej rola jest bezcenna i ma szczególne znaczenie dla interesu narodowego, jak i regionalnego. Pamiętajmy o tym, że Polsce bezpieczeństwo energetyczne gwarantują paliwa tradycyjne, takie jak węgiel i gaz. To one będą fundamentem rozwoju odnawialnych źródeł energii. Dodatkowo przemysł tradycyjny to ta gałąź gospodarki, na której można oprzeć programy ponownego wejścia na ścieżkę wzrostu. Dlatego należy troszczyć się o polskie górnictwo. Ma to znaczenie nie tylko z punktu widzenia ochrony miejsc pracy (a szacuje się, że w przemyśle wydobywczym zatrudnionych jest ok. 250 tys. osób), ale także polskiej niezależności energetycznej. Dlatego, będąc w komisji przemysłu ITRE głośno mówię o tym, że każde z państw, każdy z regionów ma swoją specyfikę i droga do neutralności klimatycznej będzie w związku z tym przebiegać inną trasą, gdzie na plan pierwszy powinniśmy wysunąć racjonalność i sprawiedliwość.

Na początku roku sporo mówiło się o Sprawiedliwej Transformacji i korzyściach jakie płyną z tego tytułu dla Polski. Czy pandemia spowolni finalnie realizację założeń z niej wynikających?

andemia zmieniła niemal wszystko w naszym życiu. Od najbardziej prozaicznych czynności związane z funkcjonowaniem człowieka po zmiany dotyczące europejskich procesów, w tym transformacji kontynentu. O tym, jak duży negatywny wpływ na

Grzegorz Tobiszowski jest obecnie jednym z najbardziej rozpoznawalnych i popularnych śląskich polityków.

Skala działań marszałka Chełstowskiego jest imponująca, czego przykładem jest Śląski Pakiet dla Gospodarki gwarantujący realne wsparcie biznesu w naszym regionie w kwocie 1.4 mld zł. Tak duża pomoc to ewenement w skali kraju. gospodarkę Europy dopiero się przekonamy. Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że dziś należy przedefiniować ambitne cele klimatyczne. Dokonać restartu gospodarki, a następnie dokonywać jej przemian.

Polski rząd bardzo szybko zareagował na pandemię, uruchamiając Tarczę Antykryzysową, idąc z pomocą przedsiębiorcom, których firmy ucierpiały wskutek pandemii koronawirusa. Z pozycji naszego regionu, duże znaczenie miał także Śląski Pakiet dla Gospodarki sygnowany przez Województwo Śląskie i marszałka Jakuba Chełstowskiego. Co sądzi Pan o tej inicjatywie?

kala działań marszałka Chełstowskiego jest imponująca, czego przykładem jest Śląski Pakiet dla Gospodarki gwarantujący realne wsparcie biznesu w naszym regionie w kwocie 1,4 mld zł. Tak duża pomoc to ewenement w skali kraju. Pochwalić należy także bardzo szybkie doposażenie szpitali powiatowych w walce z COVID-19, a także wsparcie dla innych placówek medycznych czy laboratoriów badających próbki.

Czeska granica długo wskutek pandemii pozostawała zamknięta dla Polaków. Zarówno Pan, jak i marszałek Jakub Chełstowski bardzo stanowczo zareagowaliście w tej kwestii. Co ważne, skutecznie.

la mnie, dla Ślązaka włączenie się w tę sprawę było niezwykle istotne! Cieszę się, że dzięki szerokiemu wsparciu, a także opanowaniu sytuacji w regionie granica bardzo szybko została zniesiona. To ważne, by w tym trudnym czasie żadne z państw, żaden z regionów nie powinien mieć poczucia niesprawiedliwego odseparowania. Problem z chorobą ma dziś cała Europa i powinniśmy wspólnie, solidarnie go rozwiązać, bez niepotrzebnych aktów, które można odczytać jako nieprzychylne i dyskryminujące pewne grupy mieszkańców. Bez sztucznego stawiania barier i granic. Dziękuję wszystkim, którzy włączyli się w tę sprawę, a także wszystkim europarlamentarzystom i pracownikom Parlamentu Europejskiego, którzy w geście solidarności nosili maseczki z logo „Śląskie”. rozmawiał MARCIN KRÓL

NASZE INWESTYCJE

Dwa Kwadranse | lipiec 2020

POTRÓJNE UDERZENIE

Ważne umowy w Parku Śląskim podpisane!

Ogród Japoński, poldery i świątynia Petrycha – trzy ważne umowy dla Parku Śląskiego na kwotę ponad 15 mln zł zostały podpisane z wykonawcami pod koniec czerwca.

ozpoczęcie tych inwestycji jest wejściem w decydującą fazę realizacji szeroko zakrojonego programu modernizacji Parku Śląskiego. Także w czerwcu park podpisał umowę ze spółką Tauron, w ramach której ma powstać inteligentna infrastruktura, system ładowarek elektrycznych i transportu elektrycznego m.in. kolejka alejkowa, sieć hulajnóg i rowerów elektrycznych wraz z systemem ładowania, a także inteligentne ławki i oświetlenie. Na parkingach wokół parku powstanie infrastruktura do ładowania pojazdów elektrycznych, a parkowe budynki zyskają energię ze źródeł odnawialnych.

Dwa razy większy Ogród Japoński Ogród Japoński, który znajduje się w centralnej części Parku Śląskiego, przejdzie niezwykłe przeobrażenie. Po zakończeniu prac jego powierzchnia powiększy się dwukrotnie, docelowo ogród zajmie 12,5 tys. metrów kwadratowych. Ogród Japoński po przeprowadzeniu modernizacji będzie prawdziwą perłą Parku Śląskiego. Niezwykle innowacyjnego charakteru nabierze układ wodny. Powstanie dwupoziomowy zbiornik, a także wodospad. Nad wodospadem zaprojektowano częściowo przeszklony taras widokowy o powierzchni około 28 m2, umożliwiający oglądanie wodospadu z góry. Z tarasu będzie można podziwiać widok na cały ogród. W części wschodniej i południowo-wschodniej zaprojektowano „wiśniowy sad”, z wykorzystaniem różnych gatunków oraz odmian wiśni. Dodatkową atrakcją będzie przestronna altana wykonana w stylu orientalnym. Najbardziej atrakcyjną cenowo ofertę na realizację tej inwestycji złożyło przedsiębiorstwo Garden Designers z Lublina. Firma działa na rynku od 12 lat i ma swym koncie zrealizowanych kilkaset inwestycji publicznych, w tym modernizację Parku Krakowskiego, Parku Gminnego w Starych Babicach, Parku Żeromskiego w Krakowie, czy budowę Parku Miejskiego oraz plenerowego Ośrodka Edukacji Ekologicznej w Siewierzu. – Ogród Japoński tak naprawdę nigdy w parku nie został dokończony. W tej formie funkcjonuje od końca lat 60. Cieszymy się, że roślinność Kraju Kwitnącej Wiśni wkrótce zajmie w nim należne i odpowiednie miejsce – zaznacza prezes parku, Agnieszka Bożek. Całość prac będzie w tym przypadku kosztować prawie 11,4 mln zł. Mają się one zakończyć 30 czerwca przyszłego roku.

Regulacja systemu wodnego Nowy polder, który powstanie na terenie zlokalizowanym pomiędzy stawem Hutnik a stawem Perkoz, to inwestycja, której celem jest uregulowanie systemu wodnego na terenie Parku Śląskiego. Przetarg wygrało konsorcjum AGC Bytom Sp. z o.o. Jego zadaniem będzie wykonanie robót polegających na budowie zbiorników retencyjnych oraz meandrów cieku Michałkowickiego II. W ramach

W parku trwają już intensywne prace związane z modernizacją i przebudową ogrodu japońskiego. Jak będzie wyglądał już po ich zakończeniu, można zobaczyć na wizualizacji.

tego przedsięwzięcia powstanie przepompownia wód deszczowych w rejonie stawu „Przystań”. To za jej pośrednictwem woda zarówno z Dużego Stawu jak i Kanału Regatowego będzie trafiała właśnie do nowego polderu. System będzie w pełni zautomatyzowany. Chodzi o to, aby przygotować Duży Staw i Kanał Regatowy na przyjęcie większej ilości wody w trakcie intensywnych opadów. Lustro wody na wyżej wymienionych zbiornikach zostanie obniżone o około 40 cm. Śledząc na bieżąco alerty

pogodowe, głównie te związane z nadejściem obfitych opadów deszczu, będzie można natychmiast zareagować, przepompowując wodę do polderu i robiąc tym samym miejsce spływającej wodzie opadowej w wyżej wymienionych zbiornikach. Czas realizacji tej inwestycji to 30 tygodni od dnia zawarcia umowy. Koszt tego przedsięwzięcia to niespełna 3 mln zł. – Dzięki tym pracom park zyska hydrologiczne bezpieczeństwo. Woda, która w czasie dużych opadów stanowiła spory problem, tym razem zostanie właściwie zagospodarowana – wyjaśnia prezes Agnieszka Bożek.

Świątynia Petrycha w nowym wydaniu

Agnieszka Bożek prezes Parku Śląskiego

Przed nami bardzo intensywny czas w kontekście inwestycji. Można powiedzieć, że wkraczamy w decydującą fazę realizacji Programu Modernizacji Parku Śląskiego. To wszystko się wiąże z ogromnym nakładem pracy. Ale cel, który obraliśmy, jest nadrzędny: poprawa jakości przestrzeni parku, stworzenie idealnego miejsca dla wszystkich osób, które go odwiedzają.

Dzięki renowacji świątyni Petrycha i terenów przyległych to miejsce zyska nowe funkcje. Prace będą polegały m.in. na oczyszczeniu kolumn świątyni, a także odnowieniu jej przez zastosowanie farb krzemianowych w kolorze jasnoszarym lub białym, rozbiórkę konstrukcji drewnianej i jej odtworzenie z drewna modrzewiowego impregnowanego. Ponadto wykonane zostanie przyłącze prądu, oświetlenie i stacjonarne nagłośnienie. Dawne oczko wodne zostanie zlikwidowane, co oznacza, że zostanie zasypane, a teren wyrównany i pokryty piaskowcem. Na tym obszarze planowana jest organizacja koncertów plenerowych. Prace mają się zakończyć w październiku tego roku. Ich koszt to prawie 900 tys. zł. – Świątynia Petrycha to jedno z najpiękniejszych miejsc w parku. Ustronne, zaciszne i klimatyczne. Na pewno nie straci tych atrybutów.

Jednak teraz, dzięki renowacji, będzie z pewnością chętniej odwiedzane – podkreśla prezes Agnieszka Bożek. – Doprowadzenie prądu, instalacja oświetlenia oraz nagłośnienia, a także scena umożliwią nam organizację niewielkich imprez o charakterze muzycznym i piknikowym. – Park Śląski przez lata miał swoje deficyty. Dziś zaczyna się to zmieniać. To ważny dzień w kontekście najbliższej przyszłości „zielonych płuc” Śląska, bo tak określany jest nasz park. Trzy umowy na trzy inwestycje, które przyczynią się do kreowania wizerunku parku zupełnie w nowej odsłonie. A warto przypomnieć, że zarząd Parku Śląskiego podpisał umowę ze spółką Tauron i Funduszem Górnośląskim na realizację proekologicznej inwestycji. Dzięki niej pojawi się tutaj alejkowa kolejka, na parkowej ławce będzie można doładować telefon i podłączyć laptopa, zaś budynki wchodzące w skład jego infrastruktury, zaczną wykorzystywać odnawialne źródła energii. Park zamieni się w plac budowy, ale to znaczy, że ten organizm żyje, zmienia swoje oblicze, z korzyścią dla każdego mieszkańca. Duże znaczenie ma w tym kontekście zaangażowanie prezes Agnieszki Bożek i wiceprezesa Macieja Gabrysia w realizowane już projekty. Wymagało to olbrzymiej wiedzy i determinacji. Ze swej strony będziemy wspierać dalsze działania związane z rozwojem parku. Posłużą temu między innymi środki unijne. Cieszę się, że jest to dziś możliwe. Wykonawcom pozostaje życzyć, aby dotrzymali wszystkich terminów. Podobnie jak wszyscy miłośnicy Parku Śląskiego, z niecierpliwością czekam na efekty – podsumowuje marszałek Jakub Chełstowski. PRZEMYSŁAW MALISZ MARCIN KRÓL

aktualności

Dwa Kwadranse | lipiec 2020

#ŚLĄSKIE DLA ZDROWIA

Konkretnie i efektywnie

Placówki służby zdrowia w powiatach otrzymają od województwa do podziału kwotę 11 mln 314 tys. złotych. Środki zostaną przeznaczone na zakup potrzebnego sprzętu, niezbędnego do walki z ciągle nękającą nas pandemią koronawirusa. Uchwałę podjęli radni Sejmiku.

ieniądze zostały zabezpieczone w budżecie Województwa Śląskiego w ramach dotacji celowych na pomoc finansową udzielaną między jednostkami samorządu terytorialnego na dofinansowanie zadań własnych i zakupów inwestycyjnych. Środki zostaną rozdysponowane wśród szpitali w kilkunastu miastach i powiatach: Mysłowicach, Rudzie Śląskiej, Kłobucku, Bielsku-Białej, powiecie gliwickim (szpitale w Pyskowicach i Knurowie), Katowicach, Świętochłowicach, Pszczynie, Lublińcu, Będzinie, Piekarach Śląskich, Chorzowie, Dąbrowie Górniczej, Wodzisławiu i Zabrzu. Miasta i powiaty są w tym przypadku wnioskodawcami. Argumentowały swoje prośby koniecznością zakupu dodatkowego sprzętu: aparatów USG i RTG, respiratorów, defibrylatorów, kolumn endoskopowych. W Szpitalu Miejskim nr 3 w Pie-

karach Śląskich niezbędne są prace modernizacyjne na potrzeby oddziału obserwacyjno-kwarantannowego. Z kolei do Zakładu Opieki Zdrowotnej w Kłobucku trafi ambulans sanitarny typu C wraz z kompletną zabudową medyczną oraz noszami. Warto przypomnieć, że podczas obrad, Sejmik przyjął uchwałę intencyjną w sprawie woli powołania Solidarnościowego Funduszu Wsparcia dla szpitali powiatowych. – To konkretna forma pomocy dla szpitali w regionie. Szpitale powiatowe pełnią ważną rolę w systemie ochrony zdrowia i niejednokrotnie stanowią pierwszą linię zabezpieczenia pacjentów wymagających hospitalizacji, szczególnie w okresie walki z koronawirusem. Utworzony fundusz jest również wsparciem dla lokalnych samorządów – akcentuje marszałek województwa, Jakub Chełstowski. /MAR/

CZAS NA NISKOEMISYJNY TRANSPORT

RAZEM PRZECIWKO PANDEMII

UMOWY Będzie tanio, do DLA SZPITALI tego nowocześnie Zarząd województwa wybrał do dofinansowania projekty w ramach niskoemisyjnego transportu miejskiego. Łączna wartość dofinansowania to prawie 54 mln zł.

onkurs dotyczył realizacji pilotażowego programu, łączącego środki Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014–2020. – Stawiamy na ekologiczny, niskoemisyjny transport. Komunikacja publiczna musi być atrakcyjną alternatywą dla transportu samochodowego, stąd inwestycje w nowoczesny tabor, który będzie poruszał się po drogach województwa i służył mieszkańcom – tłumaczy marszałek Jakub Chełstowski. Pierwszym z projektów jest zakup elektrycznych pojazdów komunikacji miejskiej (elektrobusów) wraz

z budową i modernizacją systemu zasilania dla Tyskich Linii Trolejbusowych. Wartość projektu to 23,3 mln zł, a unijne dofinansowanie to niespełna 10 mln zł. Zakupione pojazdy będą dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych, będą posiadały ekologiczny napęd, co pozwoli ograniczyć emisję zanieczyszczeń. Budowa i modernizacja systemu zasilania ma na celu stworzenie infrastruktury pozwalającej na ograniczenie zużycia energii elektrycznej, niezbędnej do zasilania i ładowania pojazdów. Zakład Komunikacji Miejskiej w Zawierciu zakupi 3 autobusy elektryczne wraz z infrastrukturą ładowania oraz wykona niezbędne prace związane z dostosowaniem przyłącza energetycznego na terenie zajezdni.

Wartość to 9,5 mln zł, a dofinansowanie unijne wyniesie ponad 4 mln zł. Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia planuje zakupić 32 pojazdy elektryczne (27 autobusów typu BN i 5 autobusów typu CN) wraz z 16 dwustanowiskowymi mobilnymi stacjami ładowania. Powstanie również niezbędna infrastruktura, obejmująca 9 punktów szybkiego ładowania. Zakupione pojazdy obsługiwać będą obszar całej aglomeracji, w szczególności linie w Gliwicach, Katowicach, Sosnowcu i Tarnowskich Górach. Projekt zwiększy atrakcyjność publicznego transportu i korzystnie wpłynie na jakość powietrza. Wartość przedsięwzięcia to ponad 120 mln zł, a dofinansowanie z Unii Europejskiej wynosi 40 mln zł. /MAR/

czerwcu i lipcu w Urzędzie Marszałkowskim wręczono pierwsze umowy dla szpitali, dzięki którym został zakupiony sprzęt na walkę z pandemią. Opiewały one na 70 mln zł. To środki pochodzące z Budżetu Państwa i z Unii Europejskiej w ramach przesunięć w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Śląskiego. Łącznie na ten cel przeznaczone zostaną 123 mln zł. – Bardzo się cieszę, że udało się pozyskać te środki. Chciałbym z tego miejsca podziękować wszystkim pracownikom służby zdrowia, za pracę i wielkie poświęcenie w walce z koronawirusem. Dysponujemy największym Regionalnym Programem Operacyjnym w Europie i staramy się o kolejne środki, które pozwolą doposażyć szpitale z województwa w niezbędny sprzęt – podkreśla wicemarszałek Wojciech Kałuża.

#podyskutujmy

Dwa Kwadranse | lipiec 2020

Rynek pracy łapie drugi oddech

– Pandemia wpłynęła na rynek zatrudnienia, co widać chociażby po wzroście stopy bezrobocia do poziomu 4,5%. To jednak wciąż plasuje nasze województwo w czołówce tych, gdzie ten wskaźnik jest najniższy – podkreśla Izabela Domogała, członek zarządu województwa w rozmowie z miesięcznikiem Dwa Kwadranse. Jest Pani specjalistką w dziedzinie funduszy unijnych. W jaki sposób dzięki nim zmienia się rzeczywistość naszego regionu?

W ramach dofinansowania do wynagrodzeń, WUP w Katowicach przyznał pomoc w wysokości 1,3 mld zł. Od samego początku widać dużą determinację przedsiębiorców w staraniu się o te środki. Sytuacja wcale nie jest taka zła, jak wielu prognozowało”

zięki środkom z Europejskiego Funduszu Społecznego możemy poprawić dostęp do opieki nad najmłodszymi, rozwijać talenty dzieci i młodzieży, aktywizować osoby poszukujące pracy, podnosić kwalifikacje zatrudnionych, czy integrować mieszkańców o szczególnych potrzebach np. osoby wykluczone społecznie, seniorów, czy osoby z niepełnosprawnościami. Ważnym celem EFS jest dążenie do wysokiego poziomu zatrudnienia i zapewnienia dobrej jakości miejsc pracy.

Nie możemy także zapominać o projektach realizowanych przez samo Województwo

Rozwój pandemii COVID-19 spowodował znaczne zmiany w światowych gospodarkach. Czy w naszym regionie odnotowano znaczny wzrost bezrobocia oraz zmniejszenie ofert pracy?

– mówi Izabela Domogała

Na obszar rynku pracy przeznaczyliśmy już ponad miliard złotych. ompetentni pracownicy to siła regionalnej gospodarki, w którą zainwestowaliśmy ponad 730 milionów złotych. Jako region, w którym nasila się problem depopulacji i starzenia się społeczeństwa, musimy szczególnie dbać o młodych, aby zapewnić im dostęp do wszechstronnej edukacji. Z drugiej strony troszczymy się także o osoby starsze, aby mogły aktywnie i w zdrowiu cieszyć się jesienią życia. Na działania edukacyjne przeznaczyliśmy ponad 850 milionów, zaś na włączenie społeczne prawie 1,2 miliarda złotych. O zmianach zachodzących w naszym regonie najlepiej jednak świadczą liczby – 14 tys. przedszkolaków uczestniczyło w dodatkowych zajęciach; 100 tys. uczniów rozwinęło swoje kompetencje, ponad 700 szkół doposażono w sprzęt komputerowy do prowadzenia zajęć; 8,5 tys. uczniów szkół kształcenia zawodowego odbyło staże i praktyki u przedsiębiorców, a ponad 250 szkół i placówek kształcenia zawodowego zostało doposażonych w sprzęt i materiały do nauki zawodu; ponad 40 tys. osób bezrobotnych otrzymało pomoc w powrocie na rynek pracy, w tym prawie połowa z nich podjęła zatrudnienie lub założyła własną działalność; 7 tys. osób założyło firmę dzięki wsparciu z programu;15 tys. mikro, małych i średnich przedsiębiorstw otrzymało wsparcie na rozwój kompetencji swoich pracowników; 26 tys. osób dorosłych rozwinęło kompetencje cyfrowe; 2,5 tys. miejsc świadczenia usług społecznych, w tym w dziennych domach opieki dla seniorów, zostało wspartych w ramach programu.

petencje po zakończeniu projektu. Dodatkowo zostało utworzonych 2254 miejsc pracy w przedsiębiorstwach społecznych.

Śląskie. Mówimy tutaj m.in. o przedsięwzięciach obejmujących wzrost aktywności zawodowej osób pozostających bez zatrudnienia, wsparciu usług adopcyjnych, wsparciu stypendialnym dla najzdolniejszych uczniów czy najnowszym projekcie mającym niwelować niedostosowanie systemów kształcenia i szkolenia do potrzeb rynku pracy. W chwili, gdy cały świat zmaga się ze stanem pandemii oraz kryzysem ekonomicznym, wsparcie w postaci ponad 81 milionów złotych w bardzo sprawny sposób zostało przeznaczone na wzmocnienie bezpieczeństwa zdrowotnego poprzez zapewnienie pomocy podmiotom leczniczym oraz seniorom, osobom niepełnosprawnym i przewlekle chorym przebywającym w domach pomocy społecznej, czy innych placówkach zapewniających opiekę osobom najbardziej narażonym na zakażenie i jego negatywne skutki. Dostrzeżono także konieczność utrzymania – w tym trudnym dla wszystkich czasie – miejsc pracy w przedsiębiorstwach społecznych.

Kto może aplikować po środki pochodzące z Europejskiego Funduszu Społecznego?

plikować o środki z Europejskiego Funduszu Społecznego mogą wszystkie podmioty – z wyłączeniem osób fizycznych. Nie dotyczy to osób prowadzących działalność gospodarczą lub oświatową na podstawie przepisów odrębnych.

Każda osoba może napotkać trudności z podjęciem zatrudnienia. Indywidualne okoliczności sprawiają jednak, że sytuacja poszczególnych osób na rynku pracy jest diametralnie różna.

rojekty aktywizacji zawodowej Europejskiego Funduszu Społecznego są realizowane zgodnie z zasadą indywidualizacji wsparcia. Każda osoba, która bierze w nich udział, opracowuje – wraz z doradcą zawodowym – indywidualny plan działania (IPD), który zawiera informacje na temat specyficznych potrzeb oraz predyspozycji, na podstawie których określa się tzw. ścieżkę wsparcia. Europejski Fundusz Społeczny odgrywa – poprzez dopasowywanie kwalifikacji i doświadczenia zawodowego potencjalnych pracobiorców do potrzeb pracodawców – ważną rolę w zmniejszaniu poziomu bezrobocia. Województwo realizuje również projekt „Śląskie. Zawodowcy”. Projekt jest odpowiedzią na zapotrzebowanie przedsiębiorców oraz szkolnictwa zawodowego, którego głównym celem jest przygotowanie młodych ludzi do ich przyszłego zawodu. W latach 2019-2022 na różne inicjatywy w ramach projektu zostanie przeznaczonych ponad 18 mln zł.

W jakim stopniu środki z Europejskiego Funduszu Społecznego przyczyniły się do poprawy sytuacji na rynku pracy w naszym regionie?

ylko od uruchomienia Śląskiego Pakietu dla Gospodarki, Wojewódzki Urząd Pracy wsparł: 58 109 firm na kwotę 172 969 807 zł. Wymieniona kwota dotyczy świadczeń wypłaconych przez Powiatowe Urzędy Pracy na dofinansowanie wynagrodzeń pracowników MŚP oraz części kosztów prowadzenia działalności dla mikroprzedsiębiorców. Do tego dochodzą inne działania, takie jak szkolenia zawodowe dla osób bezrobotnych, czy dofinansowanie do wynagrodzeń. Od 1 kwietnia przedsiębiorcy mogą ubiegać się o środki w związku z przestojem ekonomicznym lub obniżonym wymiarem czasu pracy. Bez środków EFS w praktyce byłoby to bardzo trudne lub niemal niemożliwe. Nasze województwo jest w czołówce tych, w których rynek pracy ma się najlepiej. W ramach Osi VII Regionalny rynek pracy wsparcie otrzymało 80 924 bezrobotnych (w tym długotrwale bezrobotnych), a 51 744 osób pracuje po zakończeniu projektu. Z kolei w ramach Osi IX Włączenie Społeczne wsparcie otrzymało 58 218 osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, z czego: 5 140 osób poszukuje pracy, 5 476 osób pracuje, a 8 950 osób uzyskało kwalifikacje lub nabyło kom-

ie jest źle. Oczywiście pandemia dość istotnie wpłynęła na rynek zatrudnienia, co widać chociażby po wzroście stopy bezrobocia do poziomu 4,5%. To jednak wciąż plasuje nasze województwo w czołówce tych, gdzie ten wskaźnik jest najniższy. Nie notowaliśmy od marca lawiny osób, które rejestrowały się w Powiatowych Urzędach Pracy. Liczba ta w każdym miesiącu wahała się w okolicach 10 tys. To mniej więcej tyle samo, co w czasach przed pandemią. Zauważalnie mniejszy był natomiast odpływ osób z bezrobocia i mniejsza ilość ofert pracy. W maju odnotowano niewielki wzrost zgłoszonych ofert, natomiast w czerwcu wpłynęło już 8 376 ofert, czyli o 1 356 więcej niż miesiąc wcześniej. Z każdym miesiącem coraz więcej bezrobotnych wraca na rynek pracy. Z naszych szacunków wynika, że w czerwcu było ich prawie 2,5 tys. więcej niż w maju. Liczymy, że ten trend będzie się utrzymywał. Liczba ofert pracy również z miesiąca na miesiąc jest wyższa. Opisując regionalny rynek pracy, warto również przyjrzeć się danym dotyczącym zwolnień grupowych. W pierwszym półroczu 2020 roku w ramach zwolnień grupowych pracę straciło 1 589 osób, w analogicznym okresie ubiegłego roku było to 498 osób. Czerwiec to pierwszy miesiąc, w którym pracodawcy dokonali dużo mniej zgłoszeń zwolnień grupowych. Na koniec czerwca br. liczba zagrożonych zwolnieniami grupowymi wynosi 2 140 osób. Można śmiało powiedzieć, że rynek pracy w województwie, pomimo lekkiej zadyszki, nie załamał się i wszystko wskazuje na to, że łapie drugi oddech. Jest tak również dzięki instrumentom przewidzianym w Tarczy Antykryzysowej. W ramach dofinansowania do wynagrodzeń, WUP w Katowicach przyznał pomoc w wysokości 1,3 mld zł. Od samego początku widać dużą determinację przedsiębiorców w staraniu się o te środki. Sytuacja wcale nie jest taka zła, jak wielu prognozowało. rozmawiał TOMASZ KNAPIK

AKTUALNOŚCI

Dwa Kwadranse | lipiec 2020

WSPARCIE WOJEWÓDZTWA

Strażacy ochotnicy

dostaną nowy sprzęt

Gminy Województwa Śląskiego otrzymają środki na zakup sprzętu, w tym wozów ratowniczo-gaśniczych dla Ochotniczych Straży Pożarnych.

ojewództwo przekaże w formie dotacji celowej kwotę ponad 3 mln zł na Fundusz Wsparcia Komendy Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej. Środki zostaną przeznaczone na zakup samochodów specjalnych, gaśniczych i ratowniczych, a także do transportu sprzętu ochrony układu oddechowego oraz osprzętu wykorzystywanego w łączności. Uchwałę podjęli radni Sejmiku. – Strażacy ochotnicy często jako pierwsi docierają na miejsce, stając do walki nie tylko z pożarami. Niosą również pomoc podczas klęsk żywiołowych i katastrof. Doposażenie jednostek w konieczny sprzęt do ratowania ludzkiego życia i dobytku

zwiększa efektywność ich działań – akcentuje marszałek województwa Jakub Chełstowski. Nową siedzibę – przy ulicy Łużyckiej – ma bytomska PSP. Strażnica posiada 18 stanowisk, szatnie, sale wykładowe, magazyny, pomieszczenia techniczne, warsztaty aparatów ODO (ochrony dróg oddechowych). W budynku znajduje się Wydział Zarządzania Kryzysowego Urzędu Miejskiego. Ponad 23 mln zł na budowę strażnicy PSP pochodzi z budżetu państwa w ramach „Programu modernizacji służb mundurowych 2017–2020”. /MAR/

                          

MÓWIĄ LICZBY

Bielsko-Biała (OSP Straconka) 100 000 zł Popów (OSP Popów) 70 000 zł Pawonków (OSP Łagiewniki Wielkie) 60 000 zł Tworóg (OSP Świniowice) 70 000 zł Mszana (OSP Mszana) 70 000 zł Kroczyce (OSP Kroczyce) 100 000 zł Żywiec (OSP Żywiec-Oczków) 100 000 zł Skoczów (OSP Pierściec) 160 000 zł Strumień (OSP Zabłocie) 70 000 zł Bobrowniki (OSP Sączów) 160 000 zł Wisła (OSP Wisła–Malinka) 100 000 zł Kruszyna (OSP Lgota Mała) 125 000 zł Dąbrowa Górnicza (OSP Dabrowa Górnicza–Kuźniczka Nowa) 100 000 zł Jaworzno (OSP Ciężkowice) 105 000 zł Radziechowy Wieprz (OSP Juszczyna) 100 000 zł Koziegłowy (OSP Mysłów) 100 000 zł Czerwionka Leszczyny (OSP Szczejkowice) 60 000 zł Ogrodzieniec (OSP Ryczów Kolonia) 60 000 zł Porąbka (OSP Bujaków) 110 000 zł Bytom (OSP Sucha Góra) 140 000 zł Pszczyna (OSP Pszczyna) 100 000 zł Mykanów (OSP Rybna) 100 000 zł Nędza (OSP Zawada Książęca) 80 000 zł Gilowice (OSP Gilowice) 150 000 zł Rajcza (OSP Zwardoń) 100 000 zł Wręczyca Wielka (OSP Truskolasy) 250 000 zł Łazy (OSP Niegowonice) 260 000 zł

aktualności

Dwa Kwadranse | lipiec 2020

SPORTOWE ŻYCIE

klubom BĘDZIE LŻEJ!

Województwo Śląskie ogłosiło otwarty konkurs ofert w ramach wspierania przedsięwzięć z zakresu upowszechniania kultury fizycznej dzieci i młodzieży. Pula dofinansowania wynosi 800 tys. zł. Pieniądze zostaną przekazane na zakup sprzętu sportowego, opłatę trenerów i organizację obozów sportowych. – To środki, których celem jest wsparcie funkcjonowania klubów sportowych z regionu, które ze względu na epidemię koronawirusa nie mogły funkcjonować w normalny sposób – tłumaczy marszałek Jakub Chełstowski. – Śląsk jest pionierem wśród samorządów jako inicjator Programu Klub. Cieszy mnie to, że województwo z którego pochodzę i które kocham, podjęło się jako pierwsze tego zada-

nia – akcentuje Witold Bańka, szef Światowej Agencji Antydopingowej WADA i jednocześnie ambasador Marki #Śląskie. – Jeszcze niedawno te kilka lub kilkanaście tys. zł to był roczny budżet niejednego z młodzieżowych i dziecięcych klubów. Dziś ta sytuacja się zmienia i to wszystkich nas bardzo cieszy. – Dziś te kluby funkcjonują w oparciu o społeczników. Osoby które pracują na ich rzecz, robią to

W konferencji dotyczącej wsparcia klubów przez województwo wziął udział m.in. Witold Bańka, szef Światowej Organizacji Antydopingowej WADA

z dobrego serca, bo brakuje pieniędzy na ich należyte wynagrodzenie – dodaje Henryk Kula, prezes Ślą-

skiego Związku Piłki Nożnej. Kluby jednosekcyjne mogą otrzymać 10 tys. zł zł dotacji, a wielosekcyjne 15

WYBIERZ ŚLĄSKIE W konferencji inaugurującej projekt, która odbyła się w Parku Śląskim, obok marszałka Jakuba Chełstowskiego, wziął także udział Łukasz Golec. – Naszym celem jest odbudowanie potencjału turystycznego regionu. Kampania #WybieramŚląskie ma pokazać, że wbrew krzywdzącym informacjom, które pojawiały się w niektórych mediach, Województwo Śląskie jest bezpieczne. Jesteśmy najbardziej przebadanym regionem w kraju pod względem COVID-19. Mamy świetnie przygotowane kurorty: Beskidy, Jurę Krakowsko-Częstochowską, Śląsk Cieszyński, nieodkrytą w mojej ocenie krainę Górnej Odry i oczywiście centralną część województwa, w której znajduje się Szlak Zabytków Techniki, kulinarny Szlak Śląskie Smaki i powstający Szlak Paulinów. Tych lokalizacji, które warto odwiedzić, jest bardzo dużo. Województwo Śląskie jest piękne, różnorodne, a mieszkańcy gościnni. Wybierzcie Śląskie. Serdecznie zapraszam – przekonywał marszałek Jakub Chełstowski.

Marszałek Województwa Śląskiego – Jakub Chełstowski

Wśród bohaterów kampanii „Wybieram Śląskie” znaleźli się: bracia Golec, Adam Małysz, Tomasz Rożek, Witold Bańka, Justyna Święty-Ersetic, Remigiusz Rączka, zespół Carrantouhill, Krzysztof Wielicki, Beskidzka i Jurajska Grupa GOPR oraz Ojcowie Paulini z Jasnej Góry.

Celem kampanii jest pokazanie bogactwa kulturowego, przyrodniczego i turystycznego Województwa Śląskiego i zachęcenie do spędzenia tegorocznego urlopu w naszym regionie. – Czujemy się góralami, studiowaliśmy w Katowicach, całym sercem wspieramy tę akcję. Turystyka ucierpiała w trakcie pandemii, dlatego podejmujemy rękawicę i zachęcamy, by odwiedzić nasz region. Góry są piękne o każdej porze roku, mamy świetne jedzenie, piękne widoki i niepowtarzalny klimat – mówi Łukasz Golec. Kampania obejmuje promocję naszych marek: Beskidów, Śląska Cieszyńskiego, Jury Krakowsko-Częstochowskiej i Krainy Górnej Odry oraz szlaków turystycznych i kulturowych – Szlaku Zabytków Techniki, Szlaku Śląskich Smaki, Europejskiego Szlaku Paulinów. Kampania jest częścią Śląskiego Pakietu dla Turystyki, który wspiera branżę turystyczną w regionie. Wartość projektu to 3,5 mln zł. Pakiet zakłada nie tylko wsparcie

tys. zł. Które z klubów otrzymają środki, przekonamy się 28 sierpnia. /MAR/ [KR 02]

Ruszyła kampania „Wybieram Śląskie”. Znane osoby z regionu zachęcają do odpoczynku w Województwie Śląskim.

finansowe, ale i promocję obiektów oraz atrakcji znajdujących się na terenie Województwa Śląskiego. Celem jest przyciągnięcie turystów,

odbudowanie rynku turystycznego i pokazanie, że Śląskie jest bezpieczne, atrakcyjne, ponadto urozmaicone geograficznie i kulturowo.

KALEJDOSKOP MIEJSKI

Dwa Kwadranse | lipiec 2020

Nowa scena Opery Śląskiej

bytom

Około 60 mln zł ma kosztować modernizacja Opery Śląskiej w Bytomiu. – Jedna z najważniejszych instytucji kultury w województwie zostanie zmodernizowana i zyska nowe oblicze. Dzięki tej inwestycji Opera Śląska zyska nowe możliwości, co przełoży się na bogatszą ofertę kulturalną – podkreśla marszałek Jakub Chełstowski.

artość projektu szacuje się na ok. 60 mln zł, z czego 20 mln zł to środki mające pochodzić z Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego. Projekt ma być zrealizowany do 30 czerwca 2023 roku. – Wiele pracy kosztowało nas przygotowanie tego projektu. Musimy zatroszczyć się o finanse, ale także dbać o tkankę historyczną obiektu. Wierzę, że dzięki tej inwestycji artyści Opery Śląskiej będą mogli pracować w komfortowych warunkach – przekonuje Izabela Domogała, członek zarządu województwa. Przedmiotem projektu jest przeprowadzenie prac w zakresie mechaniki sceny dolnej, mechanizacji górnej, elektroakustyki, oświetlenia scenicznego, instalacji wewnętrznych, instalacji elektrycznej. W ramach projektu zostaną wykonane roboty budowlano-konserwatorskie, roboty budowlane związane z przebudową infrastruktury technicznej, w tym prace związane ze sceną i jej technologią, prace

Podpisanie umowy na modernizację Opery Śląskiej, od lewej, poseł Wojciech Szarama, członek zarządu województwa Izabela Domogala, marszałek Jakub Chełstowski i dyrektor Łukasz Goik

W ramach projektu zostaną wykonane roboty budowlano-konserwatorskie, roboty budowlane związane z przebudową infrastruktury technicznej.

instalacyjne i zabezpieczające substancję zabytku. Obiekt zostanie dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych. – Ten projekt ewoluował, ale dopiero wsparcie marszałka Jakuba Chełstowskiego sprawiło, że zostanie zrealizowany. Remont Opery Śląskiej jest niezbędny przede wszystkim ze względów bezpieczeństwa. Pełna przebudowa sceny i zaplecza sceny, umożliwi nam dalszy rozwój i podnoszenie poziomu artystycznego – podsumowuje Łukasz Goik, dyrektor Opery Śląskiej. /MAR/

W ramach projektu zostaną wykonane roboty budowlano-konserwatorskie, roboty budowlane związane z przebudową infrastruktury technicznej, w tym prace związane ze sceną i jej technologią, prace instalacyjne i zabezpieczające substancję zabytku.

KATOWICE

Paczki dla organizacji polonijnych na Ukrainie W ramach „Solidarni w walce z COVID-19” organizowanej przez Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego, Fundusz Górnośląski i Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów, wysłano na Ukrainę blisko 200 paczek ze środkami ochrony osobistej, a także artykuły szkolne i słodycze dla dzieci.

ransport zostanie przekazany organizacjom oraz szkołom polonijnym działającym w obwodach lwowskim i żytomierskim, które od wielu lat zrzeszają Polonię i działają na rzecz Polaków na Ukrainie. W ramach akcji wysłano paczki – Żytomierskiemu Obwodowemu Związkowi Polaków na Ukrainie, Szkole Średniej nr 24 im. M. Konopnickiej we Lwowie, Polskiej Sobotniej Szkole im. św. Królowej Jadwigi w Drohobyczu oraz Klasztorowi w Drohobyczu pw. Jezusa Dobrego Samarytanina. – Pokazujemy solidarność z naszymi regionami partnerskimi. Na Śląsku jest sta-

W inauguracji akcji pomocy dla Ukrainy udział wziął minister środowiska Michał Woś.

bilnie, bezpiecznie, dlatego chcemy pomagać innym. Choroba nie wybiera, dlatego ważne jest wsparcie – podkreśla marszałek Jakub Chełstowski.

W inauguracji akcji udział wzięli także: minister środowiska Michał Woś, wicemarszałek Wojciech Kałuża i wiceminister rodziny, pracy i polityki społecznej Alina Nowak. /MAR/

aktualności

Dwa Kwadranse | lipiec 2020

mówią liczby

UMOWA O WSPÓŁPRACY

Co łączy Śląskie z kawowym imperium Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna rozpoczęła współpracę z brazylijską Agencją Promocji i Handlu INDI z regionu Minas Gerais!

INDI

Janusz Michałek prezes KSSE

To ogromna szansa dla firm i przedsiębiorców z obu krajów. Rynek brazylijski ma ogromny potencjał: 200 milionów ludzi, w tym wielu naszych rodaków mieszkających tam na stałe. Poza tym Minas Gerais, to region bardzo zbliżony do naszego województwa, w przeszłości również oparty na górnictwie, dziś szukający nowych szans rozwoju. Mamy już sygnały ze strony naszych firm, chcących właśnie tam rozpocząć swoje inwestycje.

to jedna z największych agencji promocji i handlu w Brazylii, zarazem jedna z dwóch funkcjonujących w tym kraju agencji rządowych, m.in. z siedzibą w Belo Horizonte, a jej misją jest przyciąganie inwestorów i wsparcie eksportu. Minas Gerais to stan położony w środkowo-wschodniej części Brazylii. Od wschodu graniczy ze stanami Espirito Santo i Rio de Janeiro, od południa ze stanem Sao Paolo, od północy ze stanem Bahia, a od zachodu z Goias. Minas Gerais specyfiką zbliżone jest do Województwa Śląskiego. To także region, w którym kiedyś dominowało górnictwo, obecnie słynie z silnego rynku motoryzacyjnego i największej na świecie fabryki Fiata. Z oczywistych względów – pandemii koronawirusa oraz sporej odległości pomiędzy oboma krajami, symboliczną umowę podpisano podczas konferencji online zorganizowanej w Urzędzie Marszałkowskim. Stronę brazylijską reprezentowali: Juliano Alves Pinto – podsekretarz regionu Minas Gerais, Thiago Toscano – szef agencji INDI, Ronaldo Barquette – dyrektor biznesowy agencji oraz Carlos Romualdo – główny menedżer INDI.

INDI. Mam nadzieję, że przyniesie ona wiele korzyści dla obu regionów, szczególnie w zakresie wymiany gospodarczej oraz inwestycji – mówi marszałek województwa, Jakub Chełstowski. – Umowę ze stroną brazylijską Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna podpisuje w momencie, który z powodu pandemii jest niełatwy nie tylko dla nas, ale dla całego świata. Mam nadzieję, że przedstawiciele Minas Gerais przyjadą na wrześniowy kongres gospodarczy do Katowic, gdzie nadarzy się okazja do kolejnej wymiany doświadczeń i zacieśnienia współpracy. Wierzę, że będzie to już możliwe – dodaje wicemarszałek Wojciech Kałuża. W najbliższych planach jest utworzenie dwóch regionalnych przedstawicielstw w Minas Gerais. /MAR/

Środki na rewitalizację zabytków techniki

ZABRZE

Muzeum Górnictwa Węglowego otrzyma na ten cel 3 mln zł. Pieniądze pochodzą z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. – To miejsce symboliczne dla wszystkich, którzy chcą zobaczyć jak wyglądał Śląsk i co jest na Śląsku dla nas wszystkich ważne – przekonuje minister środowiska, Michał Woś. – Sztolnia Królowa Luiza i cały kompleks poprzemysłowy w Zabrzu to flagowe produkty turystyczne regionu, każdego roku odwiedzane przez tysiące osób. Nie ma lepszej lekcji historii, tradycji i kultury Śląska, niż wizyta w takim miejscu. Cieszę się, że współpraca rządu z samorządem pozwala ocalić i zmodernizować takie obiekty – dodaje marszałek Jakub Chełstowski. Według zapewnień zarządców obiektu prace budowlane mają potrwać do końca bieżącego roku.

Duże zainteresowanie Śląskim Pakietem dla Gospodarki 1 miliard złotych plus dodatkowe 367 milionów i funkcjonujące Centrum Wsparcia Małych i Średnich Przedsiębiorstw. To uzupełnienie rządowej Tarczy Antykryzysowej oferowane przez województwo, z którego wciąż mogą korzystać zainteresowane firmy, których działalność ucierpiała wskutek pandemii koronawirusa.

D Warunki umowy to ustanowienie partnerstwa, strony będą wspierać wzajemne projekty inwestycyjne, wymieniać informacje dotyczące przepływów rynkowych, organizować wspólne programy szkoleniowe i dzielić się doświadczeniami w tym zakresie. Dla strony brazylijskiej ważna jest znacząca pozycja Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, która jest największym tego typu podmiotem w Europie. Uważana jest za główny ośrodek przemysłu motoryzacyjnego i stalowego w Polsce. – Cieszę się, że zainicjowana przez Województwo Śląskie współpraca z regionem Minas Gerais z Brazylii zaowocowała podpisaniem umowy pomiędzy Katowicką Specjalną Strefą Ekonomiczną oraz Agencją Promocji Inwestycji i Handlu Minas Gerais –

Następnie zostaną przygotowane wystawy, a cała inwestycja powinna zostać udostępniona odwiedzającym w 2021 roku. /MAR/

Zakres projektu obejmuje remont m.in. budynku Muzeum Górnictwa Węglowego przy ul. 3 Maja 19, dawnej maszynowni szybu Prinz Schonaich, warsztatu elektrycznego i cechowni przy ul. Wolności oraz zabytkowej maszyny parowej.

la przypomnienia, Śląski Pakiet dla Gospodarki, którego inicjatorem jest marszałek Jakub Chełstowski, został zaprezentowany 6 kwietnia. Pakiet wsparcia dla gospodarki to kompleksowa oferta działań i realna pomoc dla przedsiębiorców, w dużej mierze realizowany w oparciu o środki unijne zarządzane z poziomu województwa. Objął pięć filarów: pożyczki obrotowe i płynnościowe, wsparcie pracodawców, wsparcie bezzwrotne, działania wspierające i wejścia kapitałowe. W pierwszym filarze, Fundusz Górnośląski od uruchomienia ŚPdG udzielił łącznie 28 pożyczek na kwotę 11 967 500 zł, w tym 10 pożyczek z RPO WSL 2014–2020 na kwotę 10 070 000 zł. TISE łącznie: 19 sztuk na kwotę 2 598 110 zł, Bank Pekao przyznał 28 pożyczek i kredytów na sumę 14 924 400,00 zł. Drugi filar został uzupełniony o dodatkowe 317 mln zł, a kwota pakietu wynosi obecnie 640 mln zł. Wsparto do tej pory 26 tys. 106 firm na kwotę blisko 98 mln zł i są to świadczenia wypłacone przez Powiatowe Urzędy Pracy na dofinansowanie wynagrodzeń pracowników MSP oraz części kosztów prowadzenia działalności dla mikroprzedsiębiorców. W trzecim filarze pierwotna alokacja wynosiła 162 mln zł, została uzupełniona dodatkowymi środkami w wysokości 198 mln zł. Wnioski przyjmowano w czterech rundach i napłynęło ich aż 2300. W tej chwili trwa formalna i merytoryczna ich ocena. Wzrost ilości składanych wniosków w rundach, przekraczających wstępną alokację 76 mln złotych, skłoniła zarząd województwa do wynegocjowania z Komisją Europejską zgody na przesunięcie dodatkowych środków na dotacje dla przedsiębiorców. Pula na konkurs została tym samym zwiększona o 148 mln złotych i ostatecznie wyniosła 224 mln złotych. Najwięcej złożonych do Śląskiego Centrum Przedsiębiorczości projektów dotyczyło inwestycji w sektorze przetwórstwa przemysłowego, natomiast duża część odpowiada bieżącej sytuacji gospodarczej regionu, ponieważ o dofinansowanie ubiegały się także przedsiębiorstwa związane z gastronomią, hotelarstwem, turystyką oraz tzw. przemysłem czasu wolnego – rozrywką i kulturą. W czwartym filarze do rozdysponowania była kwota 57 mln zł. W ramach tej części programu odbyło się 19 webinariów. W ramach piątego filaru do dyspozycji była kwota 20 mln zł. W ostatnim filarze chodziło o wejścia kapitałowe zwiększające zaangażowanie inwestorów w regionie. Wiadomo już, że Śląski Fundusz Rozwoju zainwestuje 8,7 mln zł w fabrykę baterii do pojazdów, w fabrykę magazynów energii, w fabrykę biomasy. Łącznie ŚFR zainwestuje 22,7 mln zł. /MAR/

nasza historia

Dwa Kwadranse | lipiec 2020

W tym roku Park Śląski świętuje 70-lecie istnienia. W miesięczniku Dwa Kwadranse – już w marcu rozpoczęliśmy cykl publikacji o jego historii. To gratka zwłaszcza dla mieszkańców regionu młodszych wiekiem, którzy z oczywistych względów nie mogą pamiętać jak nasz park prezentował się w latach 50., 60., 70, czy 80. Wsiadamy zatem kolejny raz do wehikułu czasu i ruszamy w podróż do przeszłości. A jest co wspominać!

Wehikułem czasu przez 1

parkowe dekady

Schron przeciwlotniczy w… Planetarium

Trudno znaleźć w regionie osobę, która nigdy nie była w Planetarium Śląskim. Skrywa ono jednak miejsce, o których wiedzą nieliczni – schron przeciwlotniczy. Planetarium Śląskie jest najstarszym tego typu obiektem w Polsce. Było budowane kilka lat po II wojnie światowej. Ze względów bezpieczeństwa, poza ogromnym projektorem, obserwatorium oraz stacjami klimatologiczną oraz meteorologiczną, pomyślano w nim również o schronie przeciwlotniczym. Aby dostać się do wnętrz, trzeba otworzyć ciężkie drzwi, z napisem „Auert – Berlin”. Wyprodukowano je w Niemieckiej Republice Demokratycznej. Ich uchylenie wymaga siły. Tuż za nimi znajduje się schron przeciwlotniczy. Podobne schrony mają wszystkie budynki użyteczności publicznej, stawiane w latach 50. ubiegłego wieku.

Ten w Planetarium Śląskim ma wzmocniony strop. To żelbetowa konstrukcja sporej grubości. Zaprojektowano w nim, zgodnie z ówczesnymi

wymaganiami, nawet ubikację. Posiada dwa wyjścia. W razie zawalenia jednego z nich, zawsze można opuścić jego wnętrze drugim.

Planetarium Śląskie było budowane od 1953 do 1955 roku. To jego specjalne pomieszczenie, na całe szczęście, nigdy nie musiało spełniać swojej roli. I miejmy nadzieję nigdy nie będzie musiało jej spełniać.

Lew dla Marino Mariniego

W latach 60. Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku był miejscem wielu ważnych wydarzeń kulturalnych, w których zoo również starało się aktywnie uczestniczyć. W październiku 1962 r. z okazji rozbudowy Parku, w dużym kręgu tanecznym odbył się koncert zespołu bardzo popularnego w tym czasie, włoskiego muzyka – Marino Mariniego. Jako wyraz wdzięczności, dyrekcja ogrodu zoologicznego postanowiła podarować muzykowi jedno z lwiątek, które przyszły na świat we wrześniu. Prezent bardzo spodobał się artyście, który spośród 5 maluchów wybrał czterotygodniowego samca – przychówek Neli i Festiwala. Maluch otrzymał imię Marino Drugi.

nasza HISTORIA

Dwa Kwadranse | lipiec 2020

jest jednak taka, że nie jest to spotkanie wigilijne, tylko ogromna wieczerza faktycznie odbywająca się 24 grudnia. Wcześniej Rykowski przygotowywał taką Wigilię dla wielu osób w domu, potem – głównie z powodu ogromnego zainteresowania – w swojej restauracji w Parku Śląskim. Jednak ogromny rozmach zyskała dopiero w 2012 roku. Akcja formą nawiązuje do wieczerzy na krakowskim Rynku, którą od kilkunastu lat przygotowuje filantrop i znany restaurator Jan Kościuszko. Ta dedykowana jest jednak głównie bezdomnym. Rykowski zaprosił osoby samotne. Niezależnie od statusu materialnego i społecznego. Chodziło o to, aby nikt nie pozostał w wigilijny wieczór sam. I to był strzał w dziesiątkę. „Kapelusz” zapełnił się po brzegi. Były kolędy, inscenizacja, świąteczne potrawy, a nawet prezenty. Uczestnicy mogli dotrzeć na to wydarzenie bezpłatną komunikacją publiczną. Impreza w Parku Śląskim odbyła się jeszcze kilka razy. W 2015 roku zorganizowano ją już w kilku śląskich miastach. Obecnie „Wigilia dla samotnych” odbywa się w wielu miejscach naszego kraju, a nawet poza jego granicami. Stała się jednym z ważniejszych społecznych wydarzeń, odbywających się w okolicy Świąt Bożego Narodzenia.

5 Marino opiekę nad lwiątkiem potraktował jak wychowanie dziecka. Początkowo karmił swojego wychowanka 4 razy dziennie, za każdym razem podając mu 200 g mleka w proszku, wzbogaconego o tran i witaminy. Gdy lew podrósł, zmienił jego dietę na typowo mięsną. Artysta zabrał lwa do swojego domu we Włoszech (przekraczając granicę musiał opłacić cło w wysokości 50 zł), gdzie przygotował mu lokum na tarasie. Nietypowy prezent pozostał z Marinim przez dwa lata, po tym czasie artysta przekazał lwa do ogrodu zoologicznego w Mediolanie. Planował również poświęcić mu kilka swoich utworów.

Słynna „Sztuczna Fala”

Historyczny kompleks basenów w WPKiW cieszył się ogromnym zainteresowaniem. Naj-

większą popularnością cieszyła się „Sztuczna Fala”. Uroczyste otwarcie „Fali” nastąpiło 12 czerwca 1966 roku. Latem tego roku kąpielisko odwiedziło aż 230 tys. osób. Kompleks szybko zdobył renomę i opinię najlepszego tego typu ośrodka w województwie. Tuż po oddaniu do użytku w skład kąpieliska wchodziło osiem basenów: pięć dla dorosłych i trzy dla dzieci (dosyć szybko zmieniła się funkcja jednego z brodzików – został elementem placu zabaw dla dzieci). Obok nich utworzono trawiaste i piaskowe plaże, a także tarasy, szatnie, kabiny, natryski, kawiarnię i bar samoobsługowy, boiska do siatkówki i koszykówki. Już od początku swojego istnienia największą popularnością cieszył się basen „Sztuczna Fala”, który usytuowano na samej górze. Tworzyło ją specjalne urządzenie, które składało się z dwóch prostokątnych tłoków poruszających się w dwóch cyklicznych ruchach góra – dół, co tworzyło wzburzenie wody, bardzo podobne do tego z nadmorskich plaż. Basen o powierzchni lustra wody 1300 metrów kwadratowych

i głębokość wody wynosiła nawet 3 metry był jedynym takim zbiornikiem w Polsce. Słynne wzburzenie wody odbywało się w nim z częstotliwością raz na godzinę. Wtedy zbiornik szczelnie wypełniał się ludźmi. W zamyśle urządzenie miało ułatwiać naukę pływania osobom, które wybierały się nad morze. Fala w Parku Śląskim nie działa od 2014 roku. Jednak odtworzenie kąpieliska w tym samym miejscu jest planowane w Programie Modernizacji Parku Śląskiego.

Pierwsza Wigilia była w Kapeluszu

„Wigilia dla samotnych” to społeczna inicjatywa Fundacji Wolne Miejsce, która obecnie ma charakter ogólnopolski. Pierwsza taka impreza odbyła się w Hali Wystaw „Kapelusz”. Był 2012 rok. Mikołaj Rykowski, inicjator „Wigilii dla samotnych”, zaraził swoją ideą ówczesny zarząd Parku. Wzięło w niej udział ponad tysiąc osób. Różnica w porównaniu do tego typu imprez, które odbywały się wcześniej,

Parkowe kwiaty jeździły pod Lenino

Ogrodnicy z Parku Śląskiego przez kilka dni jechali do Lenino, żeby obsadzać kwiatami mauzoleum upamiętniające poległych tam polskich żołnierzy. Parkowe ogrodnictwo było niegdyś jednym z najlepiej prosperujących w kraju. Działało od początku lat 60. ubiegłego stulecia. Największy rozkwit przeżywało w latach 80. W 30 szklarniach pracowało wtedy około 50 osób. Wówczas aż roiło się tam od różnych roślin – hodowano i uprawiano m.in. goździki, gerbery, tulipany, sałatę, kalarepę. Na wszystko był zbyt. W drugiej połowie lat 70. pracownicy parkowego ogrodnictwa mieli do wykonania bardzo ważne zlecenie. Na polecenie I sekretarza PZPR oraz Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej wyjeżdżali do Lenino. Jak wiadomo, w październiku 1943 roku miała tam miejsce słynna bitwa, w której polskie oddziały 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, dowodzone przez płk. Zygmunta Berlinga, przełamały obronę 89 korpusu 4 armii niemieckiej, tracąc 25 procent stanu osobowego. W 1968 roku w Lenino odsłonięto pomnik-mauzoleum oraz muzeum polsko-radzieckiego braterstwa broni. Właśnie tam corocznie parkowi ogrodnicy jechali przez kilka dni w jedną stronę wypełnionymi kwiatami ciężarowymi samochodami. /MAR/

PARK ŚLĄSKI POLECA

Dwa Kwadranse | lipiec 2020

[KR 03]

WYSTARCZY POŁĄCZYĆ SIĘ ONLINE!

Zespół „Śląsk” zagości w twoim domu

Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk” im. Stanisława Hadyny wrócił do wspólnych prób na sali – oczywiście z zachowaniem zasad bezpieczeństwa. Na razie jednak nie koncertuje na żywo z udziałem publiczności, ale to nie oznacza, że zawiesił artystyczną i edukacyjną działalność. Zespół „Śląsk” przeniósł swą aktywność do Internetu. W mediach społecznościowych można zobaczyć ich w akcji, razem z nimi pośpiewać, pobawić się i potrenować… Wystarczy wejść na stronę internetową (zespolslask.pl w zakładkę Edukujemy artystycznie) lub na profil Zespołu Śląsk na Facebooku, aby dotrzeć do bardzo wielu atrakcyjnych treści. A co dokładnie tam się znajduje? Poniżej przedstawiamy niektóre z materiałów.

O swoich spotkaniach z Hadyną opowiadają także m.in. prof. Daniel Kadłubiec, Bogusław Kaczyński, Kazimierz Kutz czy Wiesław Ochmann. Fragmenty tekstów autorstwa Stanisława Hadyny czyta Henryk Talar.

Wesele na Górnym Śląsku

Zabawa ludowa „Hop, ciup, Hanula!”

Widowisko oparte na oryginalnym tekście, napisanym przez Stanisława Ligonia w 1929 roku. Przedstawia stylizowany na potrzeby sceny autentyczny obrzęd górnośląskiego, wiejskiego wesela z początków XX wieku. Ligoń

W materiale filmowym zaprezentowano zabawę zręcznościową do piosenki rozpoczynającej się od słów „Hop, ciup, Hanula!”. Zabawa pochodzi z miejscowości Gilowice na Śląsku. Był to popis zręczności wykonywany przez dwóch chłopców w formie rywalizacji. Ich zadaniem było rytmiczne przekładanie pałeczki z ręki do ręki pod nogami przy jednoczesnym śpiewaniu humorystycznej piosenki o dziewczynie – Hanuli. Muzyka przyśpieszała, a wygrywał rywalizację ten, któremu noga się nie powinęła. Ta wesoła zabawa ożywi zarówno niejedno rodzinne popołudnie, jak i szkolną lekcję, warsztat tańca oraz wszelkie inne spotkania grup dziecięcych i młodzieżowych.

Prezentacje muzyczne: Instrumenty – Skrzypce Jakie są inne nazwy skrzypiec w kapelach ludowych? Jak wygląda budowa tego instrumentu i jaką pełnią rolę w kapelach podhalańskich? O tym wszystkim opowiada Oskar – Artysta Orkiestry Zespołu „Śląsk”.

Zabawa ludowa „Szewc” W materiale filmowym zaprezentowano zabawę taneczną pt. „Szewc” znaną w całej Polsce. Wykorzystana w tej zabawie melodia pochodzi z Górnego Śląska. Zarówno warstwa wokalna, jak i taneczna nawiązuje do coraz rzadziej znanego dzieciom rzemiosła, jakim jest szewstwo.

„Zatańcz z nami” projekt edukacyjny To cykl lekcji edukacji regionalnej w formie zajęć muzyczno-tanecznych dla dzieci. Zapoznacie się z melodiami, piosenkami oraz podstawowymi krokami i figurami tanecznymi. Tańce śląskie, jakie zaprezentowano, to „Litery”, „Grozik”, „Obracany”, „Zwodzony”.

Prezentacje muzyczne: Instrumenty – Altówka

Zabawa ludowa „Kapusta”

W materiale filmowym artystka orkiestry Zespołu „Śląsk”, Urszula Mizera prezentuje instrument – altówkę. W przystępny, zwięzły i zrozumiały sposób przekazuje istotne informacje dotyczące budowy instrumentu, jego pochodzenia oraz znaczących różnic w stosunku do skrzypiec.

Materiał filmowy, uczący zabawy górali Beskidu Śląskiego „Kapusta”, na którą składa się warstwa wokalno-muzyczna oraz taneczna. „Kapusta” to popularny w tym regionie taniec, który występuje tam w wielu odmianach lokalnych. Materiał umożliwia wspólną naukę śpiewu i tańca, która jest prosta i nie wymaga przygotowania.

Prezentacje muzyczne: Instrumenty – Puzon Materiał filmowy nagrany przez artystę orkiestry Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”, Marcina Respondka, w którym prezentuje instrument blaszany – puzon. Wykonawca, humorystycznie, w gwarze śląskiej, opowiada o budowie instrumentu oraz o jego przeznaczeniu i funkcji w orkiestrze Zespołu „Śląsk”.

Zabawa z kijonkami Kijonka to specjalna łopatka z drewna, która służyła do prania grubszych tkanin. Kobiety spotykały się nad rzeką, wspólnie robiły pranie i śpiewały piosenki dla umilenia czasu. Zabawa, którą przygotowali Ania i Krystian, wykorzystuje te przedmioty jako instrumenty muzyczne do akompaniamentu popularnej piosenki beskidzkiej „Hanka, czorne oczka”. Bardzo prosta forma zabawowa dla dzieci, by rozwijać poczucie rytmu i koordynację.

„Zaczarowany świat muzyki” To program dla dzieci zrealizowany przez TVP ABC. W przystępny sposób zapoznaje najmłodszych widzów z działalnością Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk” im. Stanisława Hadyny. Główna bohaterka – Łucja – z bliska przygląda się, jak wygląda praca i życie artystów, a także osób, zajmujących się przygotowaniem ich do występów.

Jak wygląda praca dyrygenta Zespołu „Śląsk” Materiał filmowy, będący opowieścią o specyfice działalności Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”, a zwłaszcza pracy dyrygenta, w narracji jednego z nich – Zygmunta Magiery. Maestro kreśli ponadto postać założyciela, wieloletniego dyrektora, a obecnie patrona Zespołu „Śląsk” – Stanisława Hadyny.

Tylko taniec – portret filmowy Elwiry Kamińskiej Film dokumentalny prezentujący sylwetkę współzałożycielki Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”, pedagoga i choreografa – Elwiry Kamińskiej. O jej życiu i pracy artystycznej opowiadają współpracownicy i kontynuatorzy jej dzieła w Zespole „Śląsk”, rodzina Elwiry Kamińskiej oraz ona sama – głosem z nielicznych wywiadów, jakich udzieliła Polskiemu Radiu.

W pogoni za wiosną – filmowy portret Stanisława Hadyny Film dokumentalny, prezentujący sylwetkę założyciela i patrona Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk” – Stanisława Hadyny. „W pogoni za wiosną” opowiada o inspiracjach i przeżyciach kompozytora, które odcisnęły piętno zarówno na jego życiu, jak i działalności Zespołu „Śląsk”. Sylwetkę bohatera budują wspomnienia najbliższych mu osób: żony i córki, a także byłych i obecnych artystów Zespołu „Śląsk”.

odtwarza w nim wszystkie elementy regionalnej ceremonii, z całą jej barwnością i oryginalnością. To widowisko ludowe, w którym odnajdziemy pochwałę rodzinnych tradycji, wiary w Boga i etosu pracy.

A to Polska właśnie – Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk” w Roku Stanisława Hadyny Koncert zatytułowany „A to Polska właśnie” prezentuje piękno kultury narodowej za pośrednictwem bogactwa spuścizny regionalnej. Całokształt widowiska stanowią muzyka, pieśni oraz tańce narodowe oraz charakterystyczne dla poszczególnych regionów Polski. Artyści Zespołu „Śląsk” występują w kostiumach stylizowanych na stroje ludowe z regionów całego kraju. Przeważającą część tego programu stanowią kompozycje lub opracowania muzyczne Stanisława Hadyny – kompozytora, który pomógł ocalić i spopularyzował dorobek kulturalny Śląska – oraz układy choreograficzne Elwiry Kamińskiej. przygotował PRZEMYSŁAW MALISZ

Dwa Kwadranse | lipiec 2020 [KR 04]

park śląski poleca

Pamięci Powstań

śląskich

Cykl koncertów plenerowych, wystawa, publikacje historyczne to jedne z wielu atrakcji przygotowanych w Muzeum Śląskim w ramach obchodów 100-lecia Powstań Śląskich.

to lat temu zakończyło się zwycięstwem II Powstanie Śląskie. Tłem działań bojowych były przygotowania do plebiscytu, który miał przesądzić o przynależności państwowej Śląska. Głównym celem walki powstańców było wyparcie niemieckiej policji z obszaru plebiscytowego i zastąpienie jej strażą obywatelską, a następnie utworzenie policji plebiscytowej. W krótkim czasie powstańcom udało się zająć niemal cały Górnośląski Okręg Przemysłowy, z wyjątkiem nieatakowanych większych miast, w których stacjonowały wojska alianckie bądź silne oddziały niemieckiej policji bezpieczeństwa. Akcja zakończyła się 25 sierpnia 1920 roku na rozkaz jej dowódców. Warto przypomnieć, że historia śląskich zrywów narodowowyzwoleńczych ma swoje szczególne miejsce w działalności Muzeum Śląskiego, które powołało w 2005 roku Pracownię Powstań Śląskich. Na stronie internetowej instytucji widnieje od kilku lat wykaz powstańców śląskich zweryfikowanych przez Związek Powstańców Śląskich, zawierający blisko 25 tysięcy nazwisk. W 2017 roku została wydana publikacja „Archiwum Powstań Śląskich” (tom I), będąca początkiem serii poświęconej powstaniom śląskim. Poza najliczniej występującymi spisami osobowymi wydawnictwo zawiera także archiwalne meldunki, zawiadomienia, rozkazy, raporty czy inne dokumenty źródłowe. Pozycja dostępna jest w internetowym sklepie muzealnym. W ubiegłym roku w Muzeum Śląskim prezentowana była ekspozycja „Niezapomniane. Kobiety w czasie powstań i plebiscytu na Górnym Śląsku”, skupiająca się na roli kobiet w powstaniach śląskich i wydarzeniach okołoplebiscytowych – tematyce do tej pory praktycznie nieznanej i nie dość opracowanej. Podjęte wówczas wątki kontynuuje publikacja pod tym samym tytułem wydana przez Muzeum Śląskie w czerwcu bieżącego roku. Książka przybliża historię kobiet, które można odnaleźć niemal w każdej z form działalności powstańczej. Walczyły z bronią w ręku – chociaż były to sytuacje epizodyczne – organizowały pomoc rannym, były kurierkami czy tłumaczkami, obsługiwały telefony i telegrafy, a także szyły opaski powstańcze i sztandary. Były przy tym uznawane za niezwykle odpowiedzialne i zdyscyplinowane, a także zachowujące spokój i zimną krew.

MUZEUM ŚLĄSKIE ZAPRASZA

Wydarzeniem kulminacyjnym dla sierpniowych obchodów II Powstania Śląskiego będzie koncert plenerowy współorganizowany z Filharmonią Śląską w niezwykłym otoczeniu industrialnej zabudowy połączonej z nowoczesną architekturą Muzeum Śląskiego. W programie wydarzenia planowanego na 22 sierpnia o godz. 19.00 usłyszymy Śląską Orkiestrę Kameralną w repertuarze dzieł kompozytorów polskich, w tym również śląskich. Pod gołym niebem, w uroczystej atmosferze zabrzmią – „I Koncert fortepianowy e-moll op. 11” Fryderyka Chopina, „Czas” na orkiestrę smyczkową Adama Wesołowskiego współtworzony przez melomanów oraz w finale „Koncert na fortepian i orkiestrę smyczkową op. 40” Henryka Mikołaja Góreckiego. Koncert odbędzie się w ramach cyklu „Usłysz nas w Muzeum Śląskim” – w każdą wakacyjną sobotę aż do 22 sierpnia plac Fajrant za budynkiem łaźni głównej zamieni się w muzyczną scenę, na której gościć będą filharmonicy śląscy. Tym wszystkim, którzy chcą poznać lepiej dzieje naszego regionu z całą jego złożoną historią i bogatą tradycją, polecamy wystawę stałą „Światło historii. Górny Śląsk na przestrzeni dziejów”. Stanowi ona opowieść o Górnym Śląsku od czasów najdawniejszych do przełomu ustrojowego w 1989 roku. Część ekspozycji dotyczy również okresu plebiscytowego i Powstań Śląskich, które doprowadziły do ważnych przemian na Górnym Śląsku. Podczas oglądania tej części wystawy przenosimy się do klasy szkolnej z początku lat 20. XX wieku. Atmosferę tego miejsca oddaje stara ławka służąca jako gablota, w której znajdują się oryginalne przedmioty z epoki: francuskie i niemieckie bagnety, ładownice do karabinów, pistolety oraz lornetka. Na wyświetlanym czarno-białym filmie zobaczymy rekonstrukcję powstańczych potyczek dopełnioną piosenką powstańczą „Już zachodzi czerwone słoneczko…”. Dodatkowo na jednej ze ścian prezentowane są reprodukcje fotografii z walk powstańczych z objaśnieniami oraz mapa, na której w przystępny sposób przedstawiono cel walki założony przez górnośląskiego przywódcę III powstania – Wojciecha Korfantego. Tę wystawę oraz inne ekspozycje w Muzeum Śląskim można zwiedzać od wtorku do niedzieli w godzinach od 12.00 do 18.00. /MAR/ Materiał powstał we współpracy z Muzeum Śląskim

Tym wszystkim, którzy chcą poznać lepiej dzieje naszego regionu z całą jego złożoną historią i bogatą tradycją, polecamy wystawę stałą „Światło historii. Górny Śląsk na przestrzeni dziejów”. | Fot. R. Wyrwich

W ubiegłym roku w Muzeum Śląskim prezentowana była ekspozycja „Niezapomniane. Kobiety w czasie powstań i plebiscytu na Górnym Śląsku”, skupiająca się na roli kobiet w powstaniach śląskich i wydarzeniach okołoplebiscytowych.

„Usłysz nas w Muzeum Śląskim” – w każdą wakacyjną sobotę aż do 22 sierpnia plac Fajrant za budynkiem łaźni głównej zamieni się w muzyczną scenę, na której gościć będą filharmonicy śląscy. | Fot. S. Szeląg

park śląski poleca

Dwa Kwadranse | lipiec 2020

Drugi powstańczy zryw [KR 05]

W myśl postanowień traktatu wersalskiego na Górnym Śląsku przeprowadzony miał zostać plebiscyt, który miał przesądzić o przebiegu polsko-niemieckiej granicy państwowej. Miała przedzielić obszar Górnego Śląska. Przybyłe tu wojska angielskie, francuskie i włoskie wzięły na siebie odpowiedzialność za utrzymanie porządku w okresie przygotowań do plebiscytu.

Korfantego, że trzeba wydać broń przeznaczoną dla Polskiej Organizacji Wojskowej natychmiast na Górny Śląsk członkom POW, ponieważ grozi niebezpieczeństwo, że zielona policja razem z niemieckimi bojówkami wymorduje bezbronną ludność polską Górnego Śląska”. W reakcji na to stojący na czele Polskiej Organizacji Wojskowej Alfons Zgrzebniok wydał rozkaz mobilizacji szeregów organizacji i wydania jej członkom spoczywających w konspiracyjnych magazynach broni.

kcji propagandowej poprzedzającej plebiscyt towarzyszyły liczne akty przemocy, przy czym niemiecka policja – Sicherheits-polizei (Sipo), a także niemiecka administracja terenowa zajmowały jednoznacznie antypolską postawę, występując jako strona w sporze. Tymczasem, jak wiemy, w połowie sierpnia 1920 roku wojska bolszewickiej Rosji dotarły do wrót Warszawy. My dziś wiemy, że bitwa ta zakończyła się wielkim triumfem Wojska Polskiego, ale wówczas tego nie wiedziano. Zamieszkujący Górny Śląsk Niemcy, nie kryli swych sympatii do Armii Czerwonej, licząc na to, iż odrodzone Państwo Polskie padnie pod jej ciosami. Wiarę w klęskę Polaków podsycała niemiecka prasa.

Nasi górą!

Przedwczesna radość Niemców Tak oto. gdy nasze wojska ruszały znad Wieprza do natarcia, które doprowadziło do wielkiego zwycięstwa Wojska Polskiego, na Górnym Śląsku rozeszła się wieść: „Warschau gefallen”. Wielka radość wstąpiła w serca Niemców, którzy tłumnie wylegli na ulice, by zamanifestować swą radość, że żadnego plebiscytu nie będzie, że wszystko pozostanie po staremu. Manifestacje przekształciły się w rozruchy, w trakcie których pobito wielu polskich działaczy, demolowano należące do Polaków sklepy i warsztaty. 17 sierpnia w Katowicach zamordowany został przez Niemców znany polski lekarz dr Andrzej Mielęcki, którego ciało wrzucono do Rawy. Następnego dnia Niemcy zaatakowali budynek hotelu „Deutsches Haus”, gdzie swoją siedzibę miał Polski Komitet Plebiscytowego w Katowicach. W obliczu tych wydarzeń Polacy uznali, że trzeba działać. Jan Emil Stanek, który to ówcześnie był komendantem rejonowym POW w okręgu katowicko-pszczyńskim, wspominał w swej relacji: „W dniu 16 VIII

Powstańcy kontrolujący dokumenty osobiste w Katowicach. | Fot. Encyklopedia Powstań Śląskich, wydana przez Instytut Śląski w Opolu w 1982 roku pod redakcją Franciszka Hawranka.

w sklepie u kolegi Romana Popiołka wydałem moim bojówkom rozkaz rozpoczęcia w dniu 18 VIII 1920 r. powstania. Przedtem powiadomiłem Komitet Plebiscytowy w Bytomiu”. Tymczasem jednak już 17 sierpnia 1920 r. w podległym Stankowi IV rejonie okręgu katowicko-pszczyńskiego przystąpiono do akcji – w Szopienicach rozbrojono miejscowe posterunki policji i wstrzymano ruch kolejowy, równocześnie niemieckich naczelników stacji w Siemianowicach i Małej Dąbrówce zastąpiono powstańcami.

Walenty Fojkis rusza do boju Okoliczności, w jakich doszło do wybuchu II Powstania Śląskiego, są niezwykle trudne do odtworzenia. Zacznę od relacji Rudolfa Ochmana, który opisując

Walenty Fojkis

urodził się 12 lutego 1894 r. w Wełnowcu. Przed I wojną światową był członkiem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Podczas I wojny służył w armii niemieckiej. Po skierowaniu na leczenie do Wielunia nawiązał tam kontakt z POW i brał udział w rozbrajaniu Niemców. W 1919 roku – w szkole podchorążych w Warszawie, skąd przydzielono go do 17 Pułku Piechoty. W lutym 1920 roku został skierowany na Górny Śląsku, gdzie otrzymał funkcję dowódcy V okręgu (bytomsko-tarnogórskiego) Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, a po reorganizacji w czerwcu 1920 r. – dowódcy okręgu VII (pszczyńsko-katowickiego). W III Powstaniu Śląskim był dowódcą 1 Pułku Piechoty im. Józefa Piłsudskiego, na czele którego walczył o Kędzierzyn i pod Górą św. Anny. W okresie międzywojennym był naczelnikiem gminy Michałkowice, gdzie przed wybuchem II wojny światowej spośród byłych powstańców zorganizował oddział samoobrony, którym dowodził w walkach o kopalnię „Michał” w dniu 1 września 1939 r. Po kampanii wrześniowej pełnił służbę w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie. Zmarł w Edynburgu w Wielkiej Brytanii w 1950 roku.

obronę siedziby Polskiego Komitetu Plebiscytowego w Katowicach, stwierdza: „Komendant Okręgu na Katowice, Pszczynę i Król. Hutę, Fojkis, przebija się do koszar i zmusza straż ogniową do gaszenia pożaru. Ówczesny francuski komendant miasta pik. Blanchard odmówił innej interwencji i zagroził Fojkisowi aresztowaniem, jeżeli poczyni kroki obronne. W tej sytuacji wydaje Fojkis rozkaz mobilizacji do powstania”. Nie ulega wątpliwości, że kluczową rolę w rozpoczęciu akcji powstańczej odegrał por. Walenty Fojkis, komendant Okręgu VII POW obejmującego powiaty katowicki i pszczyński. Nie do końca jasne jest natomiast to, czy uzyskał on formalną zgodę swych przełożonych i kiedy dokładnie owe walki wybuchły. Sam Fojkis w jednej ze swych relacji pisze: „Jako komendant okręgu POW znalazłem się w sytuacji bez wyjścia. Brak łączności z główną komendą i Komisariatem Plebiscytowym, nakazał mi działać samodzielnie. Byłem wszakże odpowiedzialny za obronę podległego mi okręgu. Zabrałem więc mój szczupły sztab i bez długiego namysłu postanowiliśmy zmobilizować wszystkie nasze siły i wywołać powstanie”. Ale jeszcze przed niemieckim atakiem na Deutsches Haus, Walenty Fojkis (liczący sobie wówczas ledwie 25 lat) zainicjować miał podjęcie akcji zbrojnych w Małej Dąbrówce, Roździeniu, Szopienicach, Bogucicach i Mysłowicach. Działaniami tymi kierować miał dowódca rejonu, wspomniany już, Jan Emil Stanek. Ruch ten w ciągu dnia 18 sierpnia rozszerzył się na całą wschodnią część powiatu katowickiego. Tego też dnia, około godziny 16.00 na dziedzińcu koszar im. Romualda Traugutta w Sos-

nowcu pojawić się miał 400-osobowy oddział pod dowództwem por. Fojkisa, który to w innej swojej relacji stwierdza: „Narady toczyły się w burzliwej atmosferze. Usiłowano mnie nawet zmusić pod groźbą użycia broni, do wydania rozkazu rozejścia się. Delegat pos. Korfantego porozumiał się z nim telefonicznie, po czym zaproponował walkę tylko w granicach samoobrony, a poza tym, za wszystko co mogło zajść, miałem ponieść osobistą odpowiedzialność. Po podpisaniu odpowiedniej deklaracji, wręczył mi dr Matuszczyk, klucze do magazynu broni, informując mnie poufnie, że choć zezwolenie wydania broni opiewa na 400 karabinów, to jednak w magazynie jest wielka ilość broni i zależy od naszego sprytu, ile broni tą, czy inną drogą wydostaniemy”. W tym momencie stało się jasne, że musi dojść do walki. Gdy na dziedzińcu koszar im. Romualda Traugutta w Sosnowcu przebywał wspomniany 400-osobowy oddział pod dowództwem por. Fojkisa, dr Matuszczyk, przedstawiciel Polskiego Komisariatu Plebiscytowego, wysłał pismo do por. Zgrzebnioka następującej treści: „Wobec groźnej sytuacji na G. Śląsku uważam za koniecznie potrzebne i żądam w tym wypadku w imieniu komisarza

W nocy 19 na 20 sierpnia na Górnym Śląsku wybuchł strajk generalny. Równolegle członkowie Polskiej Organizacji Wojskowej przystąpili do rozbrajania Niemców. Dochodziło przy tym do wielu większych i mniejszych zbrojnych potyczek. W okresie do 22 sierpnia niemal cały powiat katowicki znalazł się w rękach oddziałów powstańczych, które na zajętych terenach zorganizowały straż obywatelską składającą się z miejscowej ludności. Polacy nie podejmowali prób zajęcia samych Katowic, by uniknąć konfrontacji z wojskami sojuszniczymi. W powiecie pszczyńskim powstańcy opanowali Mikołów, Murcki i Hołdunów. Zajęto też znaczną część powiatów rybnickiego, bytomskiego, lublinieckiego, tarnogórskiego oraz toszecko-gliwickiego. W kolejnych dniach toczyły się walki pozycyjne, w których Niemcy bezskutecznie próbowali wyprzeć powstańców z zajętych przez nich pozycji. 24 sierpnia Komisja Międzysojusznicza ogłosiła dwa rozporządzenia, skutkiem których było rozwiązanie znienawidzonej przez Polaków niemieckiej policji Sipo oraz powołanie do życia policji mieszanej, polsko-niemieckiej, Apo. W tej sytuacji 25 sierpnia centrale największych śląskich organizacji związkowych wezwały do zakończenia strajku, zaś następnego dnia komendant główny POW wezwał do zakończenia powstania. WOJCIECH KEMPA Zdjęcia Walentego Fojkisa i Alfonsa Zgrzebnioka, a także zdjęcie „Powstańcy kontrolujący dokumenty osobiste w Katowicach” pochodzą z Encyklopedii Powstań Śląskich, wydanej przez Instytut Śląski w Opolu w 1982 roku pod redakcją Franciszka Hawranka

Alfons Zgrzebniok

urodził się 16 sierpnia 1891 r. w Dziergowicach. W czasie I wojny światowej służył w armii niemieckiej. Był trzykrotnie ranny i zdobył stopień porucznika. Pod koniec 1918 r. z polecenia Józefa Dreyzy organizował struktury POW w powiatach kozielskim i raciborskim. W lutym 1919 roku wszedł w skład Komitetu Wykonawczego POW, a na początku lipca 1919 mianowany został komendantem głównym POW. Stał na czele wojsk powstańczych w I i II Powstaniu Śląskim. W czasie III Powstania Śląskiego był szefem oddziału personalnego Naczelnej Komendy Wojsk Powstańczych, a następnie został doradcą wojskowym przy sztabie 1. Dywizji Wojsk Powstańczych. Od 1934 roku był wicewojewodą białostockim. Zmarł 31 stycznia 1937 roku podczas urlopu w Marcinkowicach k. Nowego Sącza, pochowany został w Rybniku.

PARK ŚLĄSKI POLECA

Dwa Kwadranse | lipiec 2020

CZAS NA RELAKS

Muzyczne bukiety róż i śniadania na łonie natury

W Parku Śląskim rozpoczęła się kolejna edycja popularnej, cyklicznej imprezy. – Jest mi niezmiernie miło otworzyć kolejną edycję „Muzycznego Bukietu Róż”. Wiem, że wielu z Państwa czekało, aby móc w parku po raz kolejny posłuchać szlachetnych dźwięków. W tym roku współorganizatorem tego wydarzenia jest Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego, w ramach projektu „Śląskie dla Seniora”. Dziękuję panu marszałkowi Jakubowi Chełstowskiemu za przychylność – powiedziała do licznie zgromadzonej publiczności Agnieszka Bożek, prezes Parku Śląskiego, w trakcie inauguracyjnego koncertu.

NA PARKOWĄ NUTĘ

nami występy zespołu „Recital Bal u Posejdona”, który odbył się 12 lipca oraz Maes-trio (grupa wystąpiła 19 lipca). Kolejne będą organizowane co niedzielę (o godz. 16) aż do 23 sierpnia w Ogrodzie Różanym. W ramach tegorocznego cyklu, Park Śląski zorganizuje 7 koncertów, w których przygotowaniu uczestniczy Zespół Państwowych Szkół Muzycznych I i II stopnia im. Wojciecha Kilara w Katowicach. W kilku koncertach na parkowej scenie pojawią się zarówno uczniowie, jak i nauczyciele tej placówki. Park Śląski to miejsce do piknikowania. „Śniadania na trawie” były już zaplanowane od maja, ale pandemia uniemożliwiła ich realizację. Nic jednak straconego. Cykl tych imprez plenerowych zostanie wznowiony. – Dostajemy ogromną ilość sygnałów, miłośnicy Parku czekają na „Śniadania na trawie”. Wspólnie z zarządem posta-

26.07 Kwartet Smyczkowy Crystal 2.08 Piotr Kudełka „Pedro et Maria”, letnia bossa nova

„Śniadanie na trawie” to popularna cykliczna impreza mająca wielu wielbicieli. | Fot. R. Zduńczyk

nowiliśmy, aby w wakacje ten cykl jednak się odbył, oczywiście zgodnie z zaleceniami – mówi prezes Agnieszka Bożek. – Na śniadania do parku zapraszamy w każdą sobotę, oczywiście jest to uzależnione od

warunków atmosferycznych. O dokładnej dacie będziemy informować na bieżąco na naszych kanałach informacyjnych. Park Śląski oczywiście dostosuje się do zaleceń i obostrzeń sanitarnych doty-

Pogotowie na kulturalnym sygnale kilkanaście spotkań kulturalnych dostępnych online. Filmy te będą udostępniane sukcesywnie na stronach internetowych, w mediach społecznościowych zarówno instytucji, jak i szpitala, a od listopada dodatkowo zostaną one wprowadzone na przenośny sprzęt i dostarczone tym pacjentom, którzy zmuszeni są dłużej korzystać z hospitalizacji bez możliwości dostępu do internetu. Wśród prezentowanych filmów chorzy będą mogli wybrać tematy związane z przyrodą, sztuką, etnografia, historią czy archeologią. Zajrzą również do miejsc na co dzień niedostępnych zwykłym zwiedzającym. Poznają pracownie konserwacji zabytków, podejrzą prace związane z przywracaniem piękna dziełom sztuki oraz tajniki ochrony zabytków archeologicznych pochodzących z wykopalisk. Będą mieli możliwość również zajrzeć

16.08 Muzyka dawna w wielu odsłonach 23.08 Wieczorek Guitar Trio

[KR 06]

Jak zbawiennie natura działa na nasz umysł i ciało odczuł z pewnością nie raz każdy z nas. A co zrobić, jeśli kontakt zarówno z naturą, jak i artefaktami kultury mamy utrudniony? Na to pytanie spróbowali odpowiedzieć pracownicy Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, którzy we współpracy z Uniwersyteckim Centrum Klinicznym im. prof. K. Gibińskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach i Śląskim Towarzystwem Muzycznym, organizują „Pogotowie kulturalne”. – Choroba, leczenie i rekonwalescencja są nieodzownym elementem życia. Mierzenie się z nimi pod względem psychicznym nie zawsze jest proste, a aktywny kontakt z kulturą i przyrodą jest dla nas nie tylko wskazany, ale wręcz konieczny – przekonuje Iwona Mohl, dyrektor Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. – Taka forma relaksu ma terapeutyczny wpływ na pacjenta i sprzyja jego leczeniu. Wielodniowe, a często wielotygodniowe pobyty w szpitalu będzie można przełamać, chociażby wirtualną wycieczką, warsztatem czy koncertem online. Chcemy pomóc pacjentom otoczyć się pięknem sztuki – mówi Joanna Chłądzyńska, rzeczniczka prasowa Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego w Katowicach. Muzeum Górnośląskie w Bytomiu i Śląskie Towarzystwo Muzyczne do końca grudnia 2020 roku zorganizują

czących organizacji imprez. Meble piknikowe zostaną rozłożone w odpowiednich odległościach od siebie, a uczestnikom zaleca się zachowanie dystansu. PRZEMYSŁAW MALISZ

9.08 TODO ART TRIO, koncert muzyki filmowej

do ogromnych magazynów muzealnych i dowiedzieć się więcej o przechowywanych i opracowywanych w nich skarbach. Specjalistyczne pracownie pomogą im zrozumieć, w jaki sposób naukowcy datują eksponaty, a nawet określają ich pochodzenie. Nie zabraknie też tematów sentymentalnych związanych z tradycją regionu, specyfiką śląskiego domu i stroju. Chętni będą mogli również bezpośrednio „dotknąć dzieła”, a to za sprawą specjalnie przygotowanej tyflografiki obrazu Stanisława Wyspiańskiego „Portret Wandy Siemaszkowej w stroju scenicznym Panny Młodej”. Praca ta i przygotowana do niej dźwiękowa audiodeskrypcja zostaną udostępnione nie tylko osobom niewidzącym i słabowidzącym. /MAR/ Więcej na na naszej stronie www.dwakwadranse.pl

Za rok bawimy się o jeden dzień dłużej! Tegoroczna edycja festiwalu w Parku Śląskim dołączyła do listy odwołanych wydarzeń z powodu globalnej pandemii COVID-19. Organizatorzy FEST Festivalu ogłosili nową datę, przedłużoną o kolejny dzień. W 2021 roku impreza potrwa cztery, a nie trzy dni! – Po zakończeniu pierwszej edycji festiwalu rozpoczęliśmy pracę nad kolejną. Wszystkie pozytywne reakcje z Waszej strony jeszcze bardziej motywowały nas do ciężkiej pracy. Postanowiliśmy, że damy Wam jeszcze więcej wspaniałej muzyki oraz niezapomnianych przeżyć i emocji. Do ostatniej chwili wraz z artystami, którzy mieli wystąpić w tym roku, wierzyliśmy, że uda nam się spotkać i bawić podczas tegorocznej edycji FEST Festiwalu.

Niestety, musieliśmy się zatrzymać i w tym roku się nie spotkamy. Już teraz zapraszamy Was na FEST Festival 2021, który odbędzie się między 11 a 14 sierpnia w chorzowskim Parku Śląskim. Tym razem będziemy bawić się przez 4 dni z nowym line up’em, ale nie martwcie się – wielu tegorocznych artystów pojawi się także w przyszłym roku. Pamiętajcie, że zachowując swój bilet, wspieracie osoby pracujące przy wydarzeniu, w tym również artystów! Obserwujcie nasze kanały, bo szykujemy całą masę niespodzianek i atrakcji! W przyszłym roku wrócimy ze zdwojoną siłą – czytamy w oświadczeniu. Wszystkie bilety zachowują swoją ważność na kolejną edycję. Karnety trzydniowe automatycznie staną się karnetami czterodniowymi. /MAR/

18 [KR 07]

park Ĺ&#x203A;lÄ&#x2026;ski poleca

Dwa Kwadranse | lipiec 2020

„Korfanty” Dwa Kwadranse | lipiec 2020

park śląski poleca

rusza w podróż

19 [KR 08]

DRUGI POCIĄG POWSTAŃCZY

Na śląskie tory wyjedzie „Korfanty” – drugi, po ubiegłorocznym „Powstańcu Śląskim”, pojazd typu ELF, symboliką nawiązujący do setnej rocznicy zrywów narodowowyzwoleńczych, dzięki którym Góry Śląsk wrócił do macierzy. Premiera Korfantego splotła się z prezentacją nowoczesnego symulatora, na którym w katowickiej centrali Kolei Śląskich będą szkoliły się kadry przyszłych maszynistów. kolejowego, drzwi wejściowych jak również ergonomiczną obsługę urządzeń sterowania i kontroli pojazdu znajdujących się wewnątrz. Sterowanie pojazdem jest w pełni zautomatyzowane i odbywa się w całości

Inicjatorem projektu pociągów powstańczych jest marszałek województwa, Jakub Chełstowski.

– Centralną postacią tego projektu jest Wojciech Korfanty – człowiek, który jest niezwykle ważny dla śląskiej i polskiej historii. W ubiegłym roku jego zasługi uhonorowano pomnikiem w Warszawie, dziś oddajemy mu hołd w taki sposób. Faksymile, portrety tego wybitnego polityka, bo takim przecież był Wojciech Korfanty, umieszczone na zewnątrz i w środku pociągu, będą przypominały o drodze Górnego Śląska do macierzy. Podróż tym pociągiem będzie jednocześnie krótką lekcją historii, upamiętnieniem tamtych lat – akcentuje marszałek województwa, Jakub Chełstowski.

W złotym kolorze Koncepcja wizualna pociągu została stworzona przez Instytucję Kultury Ars Cameralis we współpracy z graficzką Martą Gawin. To kolejna wspólna realizacja odnosząca się do historii Górnego Śląska. Pociąg „Korfanty” odnosi się do ubiegłorocznej realizacji, jednak tym razem dominantem kompozycji jest dedykowany logotyp przedstawiający orła zamkniętego w sercu. Pociąg został oklejony na złoto. To metafora potencjału drzemiącego w regionie, ukrytego nie tylko w czarnym złocie, ale tutejszej kulturze i ludziach. Kolor ma również symboliczne znaczenie – znajduje się w godle województwa. W projekcie

wykorzystano zdjęcia pochodzące ze zbiorów Muzeum Historii Katowic oraz Narodowego Archiwum Cyfrowego. – Pojazd jest klimatyzowany, jednoprzestrzenny i bezprzedziałowy. Podróżuje się nim komfortowo – podkreśla prezes Kolei Śląskich, Aleksander Drzewiecki. Pociągi ELF są przystosowane do potrzeb osób o ograniczonych możliwościach ruchowych, posiadają szerokie drzwi, rampy wejściowe, miejsca do postawienia wózków, a także dużą toaletę. W pojeździe zabudowane są cztery silniki elektryczne asynchroniczne

zabudowane na wózkach napędowych. W pojeździe typu EN76 zastosowano wózki jezdne typu 26MNa (napędowe) i 40ANa (toczne). Wózki napędowe wyposażono w zestawy kołowe z kołami bezobręczowymi o średnicy okręgu tocznego 850 mm. Skład wyposażony jest w monitoring zewnętrzny i wewnętrzny oraz system informacji pasażera. Kabiny maszynisty zostały usytuowane na końcach członów skrajnych i wyposażone są w ergonomiczne pulpity sterownicze, fotele maszynisty i pomocnika maszynisty, klimatyzację oraz gaśnice. Rozmieszczenie kabin zapewnia prawidłową obserwację szlaku

Symulator Kolei Śląskich jest odwzorowaniem kabiny pojazdu PESA Elf 2.

z pulpitu maszynisty. Każdy człon pojazdu posiada indywidualne ogrzewanie części pasażerskiej poprzez przypodłogowe grzejniki konwekcyjne zabudowane w osłonach pod siedzeniami. Pociąg posiada nowoczesny system hamulcowy, który zapewnia bezpieczną i niezawodną eksploatację.

Symulator najnowocześniejszy w Europie Prezentacja pociągu była także okazją do przedstawienia symulatora, którym dysponują Koleje Śląskie. Co ważne, jest on odzwierciedleniem w skali 1:1, kabiny pojazdu najnowszej generacji – PESA Elf 2. – To jedyny symulator tego typu pojazdu kolejowego w naszym kraju, a jednocześnie najnowocześniejszy symulator w Europie. Warunki symulacji są niemal identyczne jak te panujące w prawdziwym pojeździe. Całkowicie odwzorowana została np. kabina, z której maszynista prowadzi pociąg. Realności symulacji dodaje system wizualizacji 4K UHD oraz system dźwięku przestrzennego – wyjaśnia prezes Aleksander Drzewiecki. Pulpit maszynisty jest odwzorowany w rzeczywistej skali wraz z urządzeniami znajdującymi się na nim. Manipulatory dla maszynisty zapewniają takie same jak w rzeczywistości warunki ich użycia, kierunek ich działania, czy towarzyszący przy ich użyciu dźwięk. Kabina symulacyjna jest

posadowiona na platformie ruchowej o sześciu stopniach swobody. Dzięki temu uzyskano odzwierciedlenie wrażeń związanych z prowadzeniem pojazdu trakcyjnego m.in. drgania, przyśpieszenie, hamowanie, przeciążenie a nawet wykolejenie pojazdu. Symulator posiada także stanowisko instruktora. Pozwala ono na podgląd bieżących parametrów jazdy pociągu, wgląd do kabiny maszynisty, jak również na bieżące zmiany parametrów symulacji (zdarzenia na szlaku, awarie pociągu, nagłe zmiany pogody, usterki infrastruktury kolejowej, etc.). Symulator umożliwia szkolenie z zakresu prowadzenia pojazdów z wykorzystaniem nowoczesnych systemów prowadzenia pociągu ETCS (Europejski System Sterowania Ruchem Pociągów), oraz szkolenia z wykorzystaniem łączności GSM-R, która od 2025 roku będzie podstawowym systemem łączności w naszym kraju. Oprogramowanie symulatora umożliwia przećwiczenie różnego rodzaju zdarzeń mogących pojawić się podczas pracy pociągowej czy manewrowej. Może to odbywać się przy udziale innych symulowanych pojazdów kolejowych i drogowych, a nawet maszyn rolniczych, które mogą pojawić się na torach w najmniej oczekiwanym momencie – na takie sytuacje maszynista również jest narażony w czasie wykonywania swoich obowiązków. Symulator pozwala również na odtworzenie całego wachlarza usterek pojazdu oraz zdarzeń nietypowych związanych z infrastrukturą kolejową. Został on wyposażony również w moduł eko-driving umożliwiający analizowanie zużycia energii podczas jazdy pociągu. Umiejętność ta pozwala maszyniście na optymalne wykorzystanie energii pobieranej podczas jazdy pociągu, co przekłada się na oszczędności dla przewoźnika, poprawia także komfort podróży. Symulator pozwala sprawdzić, czy maszynista prawidłowo obsługuje urządzenia sterowania i czujności pracy, oraz czy prawidłowo diagnozuje usterki pojazdów kolejowych. Ćwiczenia obejmują także prawidłową komunikację z innymi uczestnikami ruchu kolejowego. /MAR/

ŚLĄSKIEEKO

Dwa Kwadranse | lipiec 2020 [KR 09]

RUSZA PROGRAM „MOJA WODA”

Każdy może dostać po 5 tysięcy złotych

Do 5 tys. zł dotacji na przydomowe instalacje zatrzymujące wody opadowe lub roztopowe będzie można otrzymać z nowego programu „Moja Woda”. To kolejna inicjatywa Ministerstwa Klimatu oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, które zainwestują 100 mln zł w łagodzenie skutków suszy w Polsce. Nabór wniosków rozpocznie się w lipcu.

– Wszystkich bardzo zachęcam, by oprócz budowy wielkich i mniejszych zbiorników retencyjnych, budować także retencję podstawową, przydomową. Krótko mówiąc: zatrzymywać wodę wszędzie, gdzie się da. By wolniej płynęła, by nawadniała ziemię. Bo jest to dla nas, dla przyszłości naszego kraju, a także przyszłości naszego rolnictwa ogromnie ważne – podkreśla prezydent RP Andrzej Duda. Jak zaznaczył minister klimatu Michał Kurtyka, zmiany klimatu dodatkowo negatywnie wpływają na dostępność wody i pogłębiają jej deficyt w Polsce. – Program „Moja Woda” pozwoli sfinansować aż 20 tysięcy instalacji przydomowej retencji. Szacujemy, że przydomowe inwestycje spowodują zatrzymanie 1 mln metrów sześciennych

rocznie w miejscu opadu wody, a więc na prywatnych działkach. To oznacza, że milion metrów sześciennych bardzo cennej wody odciąży kanalizację i zmniejszy ryzyko podtopień w wyniku deszczów nawalnych – poinformował minister klimatu. Każdy właściciel domu jednorodzinnego będzie mógł otrzymać dotację do 5 tys. zł, przy czym nie więcej niż 80% kosztów, które zostaną poniesione po 1 czerwca 2020 r. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przekaże pieniądze do szesnastu wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej, w tym do WFOŚiGW w Katowicach. To one będą przyjmowały od początku lipca 2020 r. wnioski właścicieli domów jednorodzinnych na przydomowe mikroinstalacje wodne.

Wsparcie przewidziano na zakup, montaż i uruchomienie instalacji pozwalających na zagospodarowanie wód opadowych i roztopowych na terenie nieruchomości objętej przedsięwzięciem, w efekcie czego wody te nie będą odprowadzane na przykład do kanalizacji bytowo-gospodarczej, kanalizacji deszczowej, rowów odwadniających odprowadzających poza teren nieruchomości, na tereny sąsiadujące, ulice, place itp. Otrzymane pieniądze będzie można przeznaczyć na przewody odprowadzające wody opadowe (zebrane z rynien, wpustów do zbiornika nadziemnego, podziemnego, oczka wodnego, instalacji rozsączającej), zbiornik retencyjny podziemny lub nadziemny, oczko wodne, instalację rozsączającą oraz elementy do nawadniania lub innego wykorzystania zatrzymanej wody.

Program „Moja Woda” realizowany będzie w latach 2020–2024, przy czym podpisywanie umów na dotacje zaplanowano do 30 czerwca 2024 r., a wydatkowanie środków do końca 2024 r. Równolegle Ministerstwo Klimatu oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej pracują nad trzema innymi działaniami dotyczącymi retencji na wsi i w miastach. Programy będą skierowane do samorządów. Mowa o kolejnych 210 milionach zł, które będzie można przeznaczyć na inwestycje z zakresu zatrzymywania i retencjonowania wody. Resort klimatu i podlegający mu NFOŚiGW przypominają, że do 17 sierpnia br. można składać wnioski o finansowanie „wodnych” projektów w ramach środków norweskich, gdzie zarezerwowano pieniądze m.in. na realizację inwestycji w zakresie zielono-niebieskiej infrastruktury w miastach. Budżet działania wynosi 100 milionów zł.

KTO?

Kolejne 60 milionów zł z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014–2020 zostało przeznaczone dla samorządów miejskich na zmniejszenie problemu suszy i zminimalizowanie ryzyka podtopień podczas opadów nawalnych. 29 maja 2020 r. Narodowy Fundusz ogłosił nabór wniosków dla gmin miejskich i miejsko-wiejskich. Dostępne będą dotacje do 85% kosztów kwalifikowanych. Dodatkowo 50 milionów zł ze środków krajowych – w ramach zmodyfikowanego programu priorytetowego NFOŚiGW „Adaptacja do zmian klimatu oraz ograniczanie skutków zagrożeń środowiska” – zarezerwowano dla jednostek samorządu terytorialnego na realizację zdań z zakresu retencjonowania wody na terenach wiejskich. W tym przypadku dostępne będą dotacje do 70% kosztów kwalifikowanych. Narodowy Fundusz będzie wkrótce informował o tym naborze wniosków. /PM/

Program skierowany jest do właścicieli domów jednorodzinnych.

ILE? NA CO?

Do 5 tys. zł dotacji, nie więcej niż 80 proc. kosztów poniesionych po 1 czerwca 2020 r.

Środki mogą być przeznaczone na zakup, montaż i uruchomienie instalacji, takich jak m.in. zbiornik retencyjny lub podziemny, oczko wodne, instalacje do nawadniania lub innego wykorzystania zatrzymanej wody, pozwalających na zagospodarowanie wód opadowych i roztopowych na terenie danej nieruchomości.

GDZIE? Wojewódzki Fundusz Ochrony Srodowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach

Wnioski należy składać w WFOŚiGW w Katowicach.

KIEDY?

Od lipca 2020 r.

„Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska w Katowicach”

Dwa Kwadranse | lipiec 2020

Konkurs rozstrzygnięty!

[KR 09]

58 Zielonych Pracowni powstanie w placówkach oświatowych Województwa Śląskiego dzięki dotacji Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. To efekt rozstrzygniętego konkursu „Zielona Pracownia ‘2020”. Na konkurs wpłynęły 104 wnioski. Łączna suma dofinansowania na budowę wszystkich pracowni wynosi ponad 1,7 mln zł . – Pomysł, wykorzystanie przestrzeni, funkcjonalność, estetyka, kreatywność, innowacyjność rozwiązań, różnorodność pomocy dydaktycznych, wyposażenia i sprzętu – to główne elementy, które ocenialiśmy przy wyborze Zielonych Pracowni – wyjaśnia Tomasz Bednarek, prezes WFOŚiGW w Katowicach. Celem konkursu jest utworzenie szkolnej pracowni na potrzeby nauk przyrodniczych, biologicznych, ekologicznych, geograficznych, geologicznych i chemiczno-fizycznych. W konkursie mogły wziąć udział placówki oświatowe z terenu województwa śląskiego,

w tym te, nagrodzone we wcześniejszym konkursie „Zielona Pracownia_Projekt’2020”. Nadesłano 104 zgłoszenia, spośród których wyłoniono 58 najlepszych. Na stworzenie ciekawego i ekologicznego miejsca nauki w placówce oświatowej, można było uzyskać do 30 tys. zł dotacji. Podsumowując 6 edycji konkursów – „Zielona Pracownia_Projekt” oraz „Zielona Pracownia” – Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach przeznaczył ponad 10,2 mln zł na utworzenie 308 zielonych pracowni w województwie śląskim. /PM/

Na zdjęciu Zielona Pracownia w SP nr 2 w Knurowie

Pełna lista NAGRODZONYCH placówek oświatowych: • Gmina Bobrowniki – Zielona Pracownia w SP im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Siemoni – Strefa badacza 29 730,03 zł

• Gmina Dąbrowa Górnicza Zielona Pracownia w SP Nr 29 w Dąbrowie Górniczej – Klasa pełna lasu 30 000,00 zł

• Gmina Koziegłowy Zielona pracownia w ZS w Koziegłowach – W zgodzie z naturą 27 286,00 zł

• Gmina Siewierz Zielona Pracownia w ZSP w Żelisławicach – Pszczoły pracują i inspirują 30 000,00 zł

• Gmina Rudziniec Zielona pracownia w SP w Kleszczowie – Tellus – zielony labirynt 30 000,00 zł

• Gmina Miedźna Zielona Pracownia w SP im. B. Malinowskiego w Woli – Zielony Zakątek Śląska 30 000,00 zł

• Gmina Kozy Zielona Pracownia w SP Nr 2 im. Stanisława Staszica w Kozach – Żyj Eko-logicznie 30 000,00 zł

• Gmina Jaworzno Zielona Pracownia w ZSP Nr 3 w Jaworznie – Kraina przyrodniczej przygody 26 937,21 zł

• Gmina Bielsko Biała Zielona Pracownia w SP Nr 9 w Bielsku Białej – Laboratorium barw i światła 30 000,00 zł

• Gmina Katowice Zielona Pracownia w SP Nr 66 w Katowicach – Energetyczne Laboratorium 30 000,00 zł

• Gmina Kuźnia Raciborska Zielona Pracownia w SP im. Jana III Sobieskiego w Rudach – Leśna kraina wokół nas 30 000,00 zł

• Gmina Bieruń Zielona Pracownia w SP Nr 3 im. Orła Białego w Bieruniu – Fotosynteza 30 000,00 zł

• Gmina Popów Zielona Pracownia w GZSP nr 1 w Popowie – Pracownia Eko – Janek 30 000,00 zł

• Gmina Bytom Zielona Pracownia w SP Nr 21 w Bytomiu – Wiszące ogrody, odkrywamy świat 30 000,00 zł

• Gmina Opatów Zielona Pracownia w SP w Złochowicach – Zielona Ekobaza na Wesołej 30 000,00 zł

• Gmina Gaszowice Zielona Pracownia w SP im. Henryka Mikołaja Góreckiego w Czernicy – LABORATORIUM EKO-ZORIENTOWANYCH NA RZECZ ŚRODOWISKA 26 530,26 zł

• Gmina Bytom Zielona Pracownia w IV LO im. B. Chrobrego w Bytomiu – Zielony Sikorak 30 000,00 zł

• Gmina Krzepice Zielona Pracownia w SP w Starokrzepicach – Młody Odkrywca 30 000,00 zł

• Gmina Czerwionka-Leszczyny Zielona Pracownia w SP Nr 3 w Czerwionce-Leszczynach – Nucleus 30 000,00 zł

• Gmina Chorzów Zielona Pracownia w SP Nr 37 w Chorzowie – Zielone Laboratorium Einsteina 30 000,00 zł

• Gmina Kłobuck Zielona pracownia w SP Nr 1 im. Wł. Sebyły w Kłobucku – Las wiedzy – ekologiczna podróż 30 000,00 zł

• Gmina Istebna Zielona Pracownia w SP Nr 2 w Jaworzynce – Przystanek Głuszec 29 938,00 zł

• Gmina Kochanowice Zielona Pracownia w ZS w Kochanowicach – Młodzi ratownicy przyrody 30 000,00 zł

• Gmina Siemianowice Śląskie Zielona pracownia w SP Nr 16 im. B. Prusa w Siemianowicach Śląskich – Pracownia ekobadacza 30 000,00 zł

• Gmina Skoczów Zielona Pracownia w ZSP w Kiczycach SP im. Orła Białego – EKO+LOGIKA 29 999,75 zł

• Gmina Orzesze Zielona Pracownia w SP Nr 4 im. Franciszka Stuska w Orzeszu – Jaśkowicach – Zielony Zakątek 30 000,00 zł

• Gmina Mykanów Zielona Pracownia w SP im. Jana Brzechwy w Radostkowie – Kosmiczna Kraina 29 965,28 zł • Gmina Poczesna Zielona pracownia w SP im. Mikołaja Kopernika we Wrzosowej – Wrzosowisko to nie wszystko – Zakątek zapylaczy 30 000,00 zł

• Gmina Mikołów Zielona Pracownia w SP Nr 4 im. Marii Konopnickiej w Mikołowie – WODA ŹRÓDŁEM ŻYCIA 25 129,30 zł • Gmina Niegowa Zielona Pracownia w ZSP w Sokolnikach – Eko-odkrywcy 30 000,00 zł

Wojewódzki Fundusz Ochrony Srodowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach

• Gmina Ruda Śląska Zielona pracownia w SP Nr 16 im. Janusza Korczaka w Rudzie Śląskiej – Ekosystem człowieka 30 000,00 zł

• Gmina Sosnowiec Zielona Pracownia w SP Nr 33 w Sosnowcu – Bez smogu, bez dymu to sosnowiecki azymut 30 000,00 zł • Gmina Świętochłowice Zielona Pracownia w ZSO w Świętochłowicach – Laboratorium przyrody 30 000,00 zł • Zielona Pracownia w Zespole Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego im. 1000-Lecia Państwa Polskiego w Nakle Śląskim – Biolandia 27 675,98 zł • Gmina Krupski Młyn Zielona Pracownia

w ZSP w Potępie – Eko – Klasa w Zielonej Gminie 30 000,00 zł

Tadeusza Kościuszki w Mstowie – Ciekawi świata 30 000,00 zł

• Gmina Gorzyce Zielona Pracownia w SP w Bluszczowie – Zielony bluszcz 29 954,87 zł

• Gmina Częstochowa Zielona Pracownia w IX Liceum Ogólnokształcącym im. C.K. Norwida w Częstochowie – Laboratorium białego fartucha 30 000,00 zł

• Gmina Gorzyce Zielona Pracownia w ZSP w Olzie – W dolinie Odry i Olzy 29 983,10 zł • Gmina Zabrze Zielona Pracownia w III LO w Zabrzu – BIO – SFERA 30 000,00 zł • Gmina Ogrodzieniec Zielona Pracownia w SP w ZSP w Ogrodzieńcu – Myślimy i działamy ekologicznie w naszej zielonej pracowni, wśród białych skał 30 000,00 zł • Powiat Zawierciański Zielona Pracownia w LO im. Królowej Elżbiety z Pilczy w Pilicy – Zielona Jura 30 000,00 zł • Gmina Zawiercie Zielona Pracownia w SP Nr 9 w Zawierciu – Detektywi na tropie przyrody 28 000,00 zł • Zielona Pracownia w Prywatnej Szkole Podstawowej ŻOREK – Laboratorium przyrody 30 000,00 zł • Gmina Ujsoły Zielona Pracownia SP w Glince – Hydro-pracownia 30 000,00 zł • Gmina Porąbka Zielona Pracownia w Szkole Podstawowej z Oddziałami Przedszkolnymi w Bujakowie – Zielony Oddech Beskidu Małego 30 000,00 zł • Gmina Porąbka Zielona Pracownia w SP Nr 1 w Czańcu – Po co komu woda… 30 000,00 zł • Gmina Brenna Zielona Pracownia w SP w Górkach Wielkich – Zielona Pracownia pod Buczem 29 955,43 zł • Gmina Mstów Zielona pracownia w SP im.

• Zielona Pracownia w I Szkole Społecznej w Gliwicach – Z przyrodą za pan brat 29 375,00 zł • Gmina Lubliniec Zielona Pracownia w SP Nr 4 w Lublińcu – Empiryczni Kreatywni Odkrywczy 30 000,00 zł • Gmina Mikołów Zielona Pracownia w SP Nr 12 w Mikołowie – Szkolne laboratorium bioróżnorodności EkoLogicznie! 29 968,40 zł • Gmina Pszczyna Zielona pracownia w ZSP w Studzionce – Pracownia przyrodniczo-geograficzna 29 959,00 zł • Gmina Świętochłowice Zielona Pracownia w SP Nr 4 w Świętochłowicach – Eko-logiczni 29 976,80 zł • Gmina Tychy Zielona Pracownia w SP Nr 24 im. Himalaistów Polskich w ZSP Nr 4 w Tychach Leśna pasieka 29 957,60 zł • Gmina Zabrze Zielona Pracownia w SP Nr 37 w ZSO Nr 5 w Zabrzu – Laboratorium młodego odkrywcy 30 000,00 zł • Powiat Zawierciański Zielona Pracownia w II LO im. Heleny Malczewskiej w Zawierciu – EKO-PASJA 30 000,00 zł • Gmina Czernichów Zielona Pracownia w SP Nr 1 w Międzybrodziu Bialskim – Śladami Przyrody 30 000,00 zł • Gmina Węgierska Górka Zielona Pracownia w SP Nr 2 w Cięcinie – Ekolaboratorium młodego badacza 24 465,00 zł

„Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska w Katowicach”

Dwa Kwadranse | lipiec 2020

[KR 09]

PROGRAM „CZYSTE POWIETRZE”

Mobilne biuro ruszyło w trasę po Śląsku

Chcesz uzyskać dotację na wymianę starego pieca węglowego lub na termomodernizację swojego domu, ale nie wiesz, jak to zrobić? Teraz będzie to znacznie prostsze. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska w Katowicach uruchomił mobilne biuro programu „Czyste Powietrze”. Eksperci busem przejadą niemal cały Śląsk, będą informować, doradzać, pomagać w wypełnieniu dokumentów. Ten objazd będzie trwał do końca sierpnia. – Spotkania na żywo z osobami, które doradzą w kwestii możliwych rozwiązań termomodernizacyjnych, czy też pokażą, jak wypełnić wniosek w programie, to kolejny krok w celu poprawy jakości powietrza nie tylko w wielkich aglomeracjach, ale również w małych miejscowościach – zaznaczył minister klimatu Michał Kurtyka podczas inauguracji działalności mobilnych biur programu „Czyste Powietrze”. Spotkania, prelekcje, odpowiedzi na pytania dotyczące termomodernizacji, czy też wymiany tzw. kopciuchów, kompleksowa pomoc w wypełnianiu wniosków – to wszystko czeka mieszkańców Śląska, ale też Małopolski. 8 lipca 2020 r. to pierwszy dzień funkcjonowania mobilnych biur programu „Czyste Powietrze”, które będą w trasie przez cały okres wakacyjny (do końca sierpnia). Jej przebieg będzie można sprawdzać co tydzień na dedykowanych podstronach WFOŚiGW w Katowicach. Mobilne biura przejadą ponad 4 tysiące kilometrów w każdym z województw. Jak podkreśla minister Kurtyka, mieszkańcy chętniej szukają pomocy w swojej okolicy, np. w urzędzie gminy, niż w odległej siedzibie WFOŚiGW w stolicy województwa. – Chcemy dotrzeć do jak największej liczby gmin i do jak najszerszej grupy mieszkańców. Jeśli ten pilotażowy wakacyjny projekt się sprawdzi, to rozważymy wprowadzenie wyjazdów mobilnego biura programu „Czyste Powietrze” na stałe. Dostajemy bowiem sygnały, że jest bardzo wiele osób, zaintere-

Jednym z udogodnień programu jest skrócenie terminu rozpatrywania wniosków z 90 do 30 dni. | Fot. WFOŚiGW w Katowicach.

sowanych wymianą starych kotłów i termomodernizacją swojego domu, które chętnie skorzystałyby z dofinansowania na ten cel, ale przyjazd do siedziby Funduszu w Katowicach lub naszych biur w Bielsku-Białej i Częstochowie, to dla nich często zbyt duże obciążenie – podkreślił Tomasz Bednarek, prezes WFOŚiGW w Katowicach.

TYCHY

Na początku roku (od 7 stycznia do 7 marca) NFOŚiGW zrealizował pilotażowy program z władzami dwóch gmin, usytuowanych na terenach o dużym zanieczyszczeniu powietrza: Zabierzowa (powiat krakowski, Województwo Małopolskie) i Wilkowic (powiat bielski, Województwo Śląskie). Kompleksowe wsparcie informacyjno-doradcze,

setki rozmów z mieszkańcami, którzy zostali poinformowani o właściwych sposobach walki ze smogiem w swojej gminnej społeczności, zaowocowało wzrostem liczby złożonych wniosków – mieszkańcy złożyli w sumie 269 wniosków – to znacznie więcej niż przez 1,5 roku funkcjonowania programu „Czyste Powietrze”. Od 15 maja nabór wniosków o dofinansowanie z programu „Czyste Powietrze” odbywa się na nowych zasadach. Najważniejsze zmiany to m.in.: uproszczenie kryteriów dochodowych, rezygnacja z powiązania intensywności dofinansowania z siedmioma grupami dochodowymi, zastosowanie nowego formularza wniosku o dotację, integracja z programem „Mój Prąd” przez możliwość uzyskania dotacji na montaż instalacji fotowoltaicznej, bez konieczności składania dwóch osobnych wniosków, bonus za niskoemisyjność i odnawialność, skrócenie terminu rozpatrywania wniosków z 90 do 30 dni. Wsparcie można uzyskać na przedsięwzięcia złożone nawet do pół roku przed datą złożenia wniosku o dofinansowanie. Od 10 czerwca istnieje także możliwość złożenia wniosku bez wychodzenia z domu. Wystarczy wejść na stronę www.gov.pl i znaleźć zakładkę „Skorzystaj z programu Czyste Powietrze”, wypełnić wniosek, dołączyć do niego wymagane załączniki i podpisać go, korzystając z podpisu zaufanego lub kwalifikowanego podpisu elektronicznego, potwierdzającego tożsamość wnioskodawcy. PRZEMYSŁAW MALISZ

Współpraca samorządu województwa z Komisją Europejską przynosi kolejne wymierne efekty. Tychy otrzymają ponad 20 milionów złotych na Odnawialne Źródła Energii.

Odnawialna K energia poprawi jakość życia

oszt całkowity inwestycji wynosi 23 233 551,50 zł, zaś dofinansowanie z Unii Europejskiej wynosi 20 562 052,07 zł. Dzięki tym środkom możliwy będzie montaż instalacji odnawialnych źródeł energii w domach jednorodzinnych, należących do mieszkańców gminy Tychy. Łącznie planowane jest przekazanie grantów na wybudowanie 960 instalacji wykorzystujących OZE, w tym: 647 szt. instalacji fotowoltaicznych o łącznej mocy 2972,925 kWp; 97 szt. instalacji solarnych o łącznej mocy 414,70 kW, 72 szt. powietrznych pomp ciepła ciepłej wody użytkowej o łącznej mocy 149,33 kW, 127 szt. powietrznych

Wojewódzki Fundusz Ochrony Srodowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach

pomp ciepła centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej o łącznej mocy 1667,40 kW, 17 szt. kotłów na biomasę o łącznej mocy 290,10 kW. OZE stanowią alternatywę dla tradycyjnych nieodnawialnych nośników energii (paliw kopalnych). Pozyskiwanie energii z tych źródeł jest, w porównaniu do źródeł tradycyjnych, bardziej przyjazne środowisku naturalnemu. – Wykorzystywanie OZE korzystnie wpływa na środowisko naturalne, głównie poprzez ograniczenie emisji szkodliwych substancji, zwłaszcza gazów cieplarnianych – przypomina Jakub Chełstowski, marszałek województwa. /MAR/

„Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska w Katowicach”

Dwa Kwadranse | lipiec 2020

park Ĺ&#x203A;lÄ&#x2026;ski poleca

23 [KR 10]

sport

Dwa Kwadranse | lipiec 2020

LEKKOATLETYKA

Memoriał pełen gwiazd

września na Stadionie Śląskim wystąpi mistrzyni świata i wicemistrzyni olimpijska na 200 m – Holenderka Dafne Schippers, będą także mistrzowie globu w rzucie dyskiem – Szwed Daniel Ståhl (Doha 2019) i Litwin Andrius Gudžius (Londyn 2017) oraz niemiecki oszczepnik Johannes Vetter – mistrz świata z Londynu. Do mityngu, który po raz trzeci zagości na legendarnym śląskim obiekcie, zostało dokładnie 50 dni. Dafne Schippers jest jedną z najważniejszych, najwszechstronniejszych i najszybszych postaci współczesnej lekkoatletyki. W biegu na 200 metrów w Rio de Janeiro w roku 2016 wywalczyła wicemistrzostwo olimpijskie, a w latach 2015 i 2017 zostawała mistrzynią świata. Od 2010 roku zdobyła 22 medale największych światowych imprez, nawiązując do sukcesów swojej słynnej rodaczki Fanny Blankers-Koen – gwiazdy powojennej lekkoatletyki. Holenderska mistrzyni na Stadionie Śląskim rywalizować będzie z najszybszą polską sprinterką Ewą Swobodą. Nie będzie to pierwszy pojedynek tych

zawodniczek. Kibice z pewnością pamiętają zwycięstwo Swobody nad Holenderką podczas halowych mistrzostw Europy w Glasgow (2019). Starcie tych znakomitych sprinterek podczas LOTTO Memoriału Kamili Skolimowskiej zapowiada się interesująco, bo Polka nie zwykła przegrywać na swoim ulubionym stadionie. Pasjonująco zapowiada się konkurs rzutu dyskiem mężczyzn. Piotr Małachowski, od ponad dekady stający na podium najważniejszych światowych imprez, wykorzystał przeniesienie igrzysk na przyszły rok i w maju przeszedł operację kolana. Rehabilitacja dwukrotnego wicemistrza olimpijskiego i byłego mistrza świata przebiega na tyle dobrze, że weźmie udział we wrześniowych zawodach. O zwycięstwo nie będzie jednak łatwo, bowiem występ w LOTTO Memoriale Kamili Skolimowskiej potwierdziły największe gwiazdy rzutu dyskiem ostatnich lat. Szwedzki gigant, mierzący dwa metry – Daniel Ståhl – aktualny mistrz świata – już w tym sezonie rzucił ponad 70 m, a jego rekord życiowy – 71,86 m – to czwarty wynik w historii światowej

lekkoatletyki. Litwin Andrius Gudžius z powodzeniem nawiązuje do sukcesów swojego wybitnego rodaka Virgilijusa Alekny. Wprawdzie 70 m w karierze jeszcze nie przekroczył, ale w 2017 roku został mistrzem świata, a rok później wywalczył w Berlinie mistrzostwo Starego Kontynentu. Mistrzów świata będzie więcej – kolejnym, który potwierdził start w LOTTO Memoriale Kamili Skolimowskiej, jest oszczepnik Johannes Vetter. Niemiec po złoto sięgnął w 2017 roku w Londynie, a przed rokiem w Dosze wywalczył brązowy medal. Imponujący jest jego rekord życiowy – trzy lata temu uzyskał 94,44, co jest drugim wynikiem w historii światowej lekkoatletyki. Rzut młotem to od lat polska domena. Na Stadionie Śląskim nie zabraknie zatem czterokrotnego mistrza świata Pawła Fajdka oraz mistrza Europy, trzykrotnego medalisty MŚ i trzeciego podczas igrzysk w Rio de Janeiro Wojciecha Nowickiego. Fajdek te zawody darzy wyjątkowym sentymentem – w 2014 roku aż sześciokrotnie podczas jednego konkursu posłał

KADRA W KOTLE CZAROWNIC

Towarzysko z Ukrainą, w Lidze Narodów z Holendrami

Mecz towarzyski z Ukrainą i w Lidze Narodów z Holandią – te spotkania reprezentacji Polski odbędą się w listopadzie na Stadionie Śląskim.

ecz towarzyski z Ukrainą na Stadionie Śląskim zostanie rozegrany 11 listopada, a spotkanie Ligi Narodów z Holandią 18 listopada – poinformował Polski Związek Piłki Nożnej. Początek obu spotkań o godzinie 20.45. Reprezentacja Polski miała pierwotnie zmierzyć się z Ukrainą 31 marca, ale to spotkanie zostało odwołane z powo-

du pandemii koronawirusa. O organizacji meczów na Śląskim w ramach Ligi Narodów mówił w lutym Zbigniew Boniek goszczący na obchodach stulecia Śląskiego Związku Piłki Nożnej. Dziś wiadomo, że w Chorzowie zagramy przeciwko ekipie „Oranjes”, natomiast mecze z Finlandią, Bośnią i Hercegowiną oraz Włochami odbędą się w Gdańsku i Wrocławiu. /MAR/

Paweł Fajdek, czterokrotny mistrz świata w rzucie młotem również we wrześniu wystąpi w Kotle Czarownic. Sportowiec został Ambasadorem Śląskiego Sportu.

młot na ponad 80 m. We wrześniu poza rolą faworyta zawodów wystąpi także jako Ambasador Śląskiego Sportu. – Wybrałem Śląsk, bo na każdym kroku widać, że lekkoatletykę traktuje tu się jak królową sportu. To tutaj jest najpiękniejszy stadion w Polsce i jeden z najnowocześniejszych w Europie. To tutaj są organizowane najważniejsze lekkoatletyczne wydarzenia. Tutaj zawsze jest super atmosfera, kibice dopisują, a doping jest znakomity. Wygrywałem tu 5 razy z rzędu, a w 2014 roku ustanowiłem swój pierwszy rekord Polski

– wspomina Paweł Fajdek. Memoriał zaliczany jest do cyklu World Athletics Continental Tour Gold – drugim po Diamentowej Lidze najważniejszym w światowej hierarchii cyklu – jest jednym z najważniejszych wydarzeń sportowych rozgrywanych na Śląsku. W Parku Śląskim na alei Żyrafy zamontowano potężny zegar, który odlicza czas do rozpoczęcia lekkoatletycznych mistrzostw świata sztafet World Athletics Relays Silesia 2021. To wydarzenie również odbędzie się na Stadionie Śląskim! /MAR/

TOUR DE POLOGNE

Kolarska Liga Mistrzów znów na Śląsku Ze względu na pandemię koronawirusa wyścig odbędzie się w dniach 5-9 sierpnia. Rywalizacja zapowiada się wyśmienicie, bowiem udział zapowiedziały gwiazdy kolarstwa.

wój udział w TdP zapowiedział mistrz olimpijski Greg van Avermaet z polskiej grupy CCC. Wcześniej udział w Tour de Pologne potwierdzili między innymi: Richard Carapaz (Ineos), Remco Evenepoel (Deceunick – Quick Step) mistrz świata Mads Pedersen (Trek-Segafredo), a także niezwykle utalentowany belgijski kolarz Remco Evenepoel.

Impreza odbędzie się w warunkach reżimu sanitarnego: bez kibiców na startach i metach etapów, bez kolumny reklamowej, a także bez miasteczka sponsorskiego. Nie odbędzie się również oficjalna prezentacja drużyn i nie będzie celebrowania podpisywania listy startowej – to za kolarzy będą robili dyrektorzy sportowi. /MAR/

 5 sierpnia (środa), Etap 1: Stadion Śląski Chorzów > Katowice (195,8 km)  6 sierpnia (czwartek) Etap 2: Opole > Zabrze (151,5 km)  7 sierpnia (piątek) Etap 3: Wadowice > Bielsko-Biała (203,1 km)  8 sierpnia (sobota), Etap 4: Bukovina Resort > Bukowina Tatrzańska (152,9 km)  9 sierpnia (niedziela), Etap 5: Zakopane > Kraków (188 km)