Gazeta Parkowa - Listopad 2017

24 listopada 2017

Bezpłatny miesięcznik Parku Śląskiego w Chorzowie

CZAS NA ŚWIĘTO ROCKA Guns N’ Roses to pierwsza z muzycznych legend, których koncert będzie rozbrzmiewał ze sceny odnowionego Kotła Czarownic, wysoko ponad drzewami Parku Śląskiego. Axl, Slash i spółka odwiedzą Chorzów 9 lipca przyszłego roku.

Bilety już w sprzedaży.

2

rozmowa miesiąca

gazetaParkowa nr 11/2017 //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Wojciech Zamorski

rozmawiał: Łukasz Respondek – Na czym polega projektowanie?

– W tworzeniu obiektów nie chodzi o to, aby zmieniaç, ale ˝eby wiedzieç, do czego si´ dà˝y. Nale˝y wytyczyç cel i wtedy okreÊliç, co najbardziej nadaje si´ do jego realizacji.

Przed projektowaniem trzeba wiedzieç, jak dany obiekt ma działaç i do czego słu˝yç. To, czy uda si´ stworzyç coÊ ładnego, nie jest sprawà drugorz´dnà, ale na pewno kwestià wzgl´dnà.

– Jaki jest Pana stosunek do własnych dzieł?

– Jestem skromnym wyrobnikiem. Nie patrz´ wstecz, nie zastanawiam si´, co dzieje si´ teraz z moim obiektem, np. czy ˝arówki sà tam wkr´cone. Moje póêniejsze zwiàzki z budynkami sà bardzo luêne, wiele ich zbudowałem. Wszystkie to jednak moje dzieci, których nigdy si´ nie wypr´.

– Czy zawsze rewitalizacja jest dobra dla budynków?

Czy może warto czasem zostawić je w stanie takim, jaki właśnie jest?

– To trudne zadanie, z ograniczonymi mo˝liwoÊciami. Jednak wcale nie wyklucza, ˝e uda si´ wymyÊliç rzeczy ciekawe i nowatorskie. Najlepsza architektura broni si´ sama.

Czasem rzecz, która ju˝ istnieje, jest bardziej przekonujàca ni˝ ta, którà si´ dopiero zaprojektuje. A to dlatego, ˝e jest ju˝ sprawdzona.

– Ślązacy kojarzą Pana nazwisko przede wszystkim z „Kapeluszem”…

– Hala Kwiatów, która stała w parku od 1968 do 1982 roku, była obiektem ekspozycyjnym, który Êwietnie wpisywał si´ w otoczenie.

Póêniej, po jego po˝arze, dyrekcja zdecydowała, ˝eby dodaç tam jeszcze korty tenisowe.

Dlatego drugi projekt, który jest w sporej cz´Êci kopià pierwowzoru, ma dodatkowe funkcje i nowe przestrzenie. Niektóre obiekty sà zauwa˝alne i niezwykłe dopiero po pewnym czasie – stajà si´ ikonami. Te trzeba ceniç najwy˝ej, bo same w sobie sà atrakcjà. „Kapelusz” wpisał si´ w parkowy krajobraz jako budynek. Stał si´ jego charakterystycznym znakiem, o który trzeba dbaç, szanowaç go. Aby nie podzielił losu na przykład katowickiego dworca. Obecnie hala wy-

Jerzy Gottfried uznawany jest za jednego z najwybitniejszych polskich architektów XX wieku

CHROŃCIE PARKOWE BUDOWLE ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

W PAŹDZIERNIKU ZMARŁ JERZY GOTTFRIED, JEDEN Z NAJWYBITNIEJSZYCH POLSKICH ARCHITEKTÓW XX WIEKU. BYŁ AUTOREM WIELU PROJEKTÓW NA ŚLĄSKU I W ZAGŁĘBIU, M.IN. HALI WYSTAW „KAPELUSZ” ORAZ PAWILONU CG I KOPUŁ RUROWYCH NA TERENIE OŚRODKA POSTĘPU TECHNICZNEGO W KATOWICACH. KILKA TYGODNI PRZED ŚMIERCIĄ, PRZEPROWADZILIŚMY Z NIM WYWIAD. APELOWAŁ W NIMM, M.IN. O SZACUNEK DLA WARTOŚCIOWYCH OBIEKTÓW ARCHITEKTONICZNYCH. GAZETA PARKOWA wyd. 11/2017 Wydawca: Park Śląski w Chorzowie Redakcji: aleja Różana 2, 41-501 Chorzów Tel. 601 472 618, fax. 032 790 53 76

maga ochrony, tym bardziej, ˝e została uznana za obiekt konserwatorski.

– Na czym polega problem z rewitalizacją takich budynków jak „Kapelusz”?

– Aby nie popełniaç zbyt wielu bł´dów, nale˝y czerpaç z cudzych doÊwiadczeƒ, patrzeç, co robià inni. I właÊnie na nich si´ wzorowaç.

Tylko tak mo˝na stworzyç realny i sensowny projekt. Marzenia bywajà dojrzałe, ale mogà te˝ byç dziecinne. DoroÊli powinni mieç marzenia przemyÊlane. Niestety, dobre decyzje same nie przychodzà. Dlatego nie warto spieszyç si´ z popełnianiem bł´dów.

Najlepsza architektura broni si´ sama. Czasem rzecz, która ju˝ istnieje, jest bardziej przekonujàca ni˝ ta, którà si´ dopiero zaprojektuje. ///////////////////////////////////////////////////// – Czy każdy obiekt warto ratować?

– Uwa˝am, ˝e ka˝dy obiekt nale˝y ratowaç tak długo, póki to si´ opłaca. Nie mo˝na tego robiç za wszelkà cen´. Pchaç na przykład styropian zamiast drewna. Je˝eli chcemy coÊ zachowaç, to z szacunku dla jego wartoÊci. Nie warto go łataç za pomocà plastiku czy gliny.

Obiekt zawsze powinien pozostaç autentyczny.

– W Parku Śląskim było kiedyś wiele budynków, nie wszystkie przetrwały. O które należy teraz szczególnie zadbać?

– W ciàgu kilku lat, w parku zgin´ło mnóstwo rzeczy. Ale tylko niewiele z nich było wartych utrwalenia. WÊród nich, moim zdaniem, na pewno była wie˝a Ruthnera. Teraz koniecznie trzeba zadbaç o wyró˝niajàce si´ Planetarium Âlàskie, Galeri´ Rzeêby Âlàskiej oraz bram´ Zoo. One, wspólnie z ˚yrafà i „Kapeluszem”, budujà to˝samoÊç tego miejsca. ■

Jerzy Gottfried żył prawie 95 lat. Urodził się w 1922 roku we Lwowie. Był przedstawicielem modernizmu, urbanistą, wieloletnim prezesem katowickiego oddziału Stowarzyszenia Architektów Polskich. Brał udział w powstaniu warszawskim. W latach 1949 – 1990 był głównym projektantem i kierownikiem pracowni w Biurze Projektów Budownictwa Ogólnego „Miastoprojekt”. W okresie od 1949 do 1958 roku współpracował z Aleksandrem Frantą i Henrykiem Buszko. Najciekawsze samodzielne realizacje Jerzego Gottfrieda, przypadają na lata 60. XX wieku. Zaliczane są do nich między innymi hale, w których projektant zastosował wiszące, samosprężone dachy, wsparte na przestrzennych kozłach. Wśród nich należy wymienić m.in. Ośrodek Postępu Technicznego w Katowicach, Halę Kwiatów, Halę Widowiskowo-Sportową w Jastrzębiu Zdroju i „Kapelusz”.

E – mail: gazeta@parkslaski.pl Redaktor naczelny: Łukasz Buszman Sekretarz redakcji: Łukasz Respondek Zespół: Ewa Kulisz, Wojciech Zamorski Redakcja i korekta: Aneta Bergieł

Projekt: EMILDESIGN Redakcja graficzna: Marek Michalski Dział sprzedaży reklam: Katarzyna Zazgórnik-Sitz, tel. 666 031 465

Miesięcznik w nakładzie: 50 tys.egzemplarzy Gazeta Parkowa także w internecie na: www.parkslaski.pl Kolejny numer Gazety Parkowej ukaże się: 22 grudnia 2017 r.

Zdjęcie na okładce: Materiały prasowe

Śląskie zoo //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

nr 11/2017

gazetaParkowa

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

3

Dawid Markysz/Edytor.net

Nowy pawilon również dla nosorożców

MAŁPI PAŁAC W CHORZOWSKIM ZOO

Już w przyszłym roku ma się rozpocząć budowa nowego obiektu dla nosorożców, który ma się przysłużyć do stworzenia stada. Jest na to szansa, ponieważ niedawno z ogrodu zoologicznego w Kolmarden w Szwecji do Chorzowa przyjechała Nambi, samica nosorożca białego.

Ma zostać partnerką naszego Zulusa.

Chorzowski ogród o pozyskanie samicy starał się od dawna. Na decyzję koordynatorów hodowlanych z EEP wpływ miały z pewnością plany inwestycyjne śląskiego zoo.

Dawid Markysz/Edytor.net

Gibon Jantan relaksuje się w nowym pawilonie

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Chorzowskie gibony mają nowy dom, a teraz starają się o potomstwo. Śląski Ogród Zoologiczny stworzył dla nich prawdziwy egzotyczny pałac. Jest więc duża szansa, że niedługo doczekamy się maleńkich gibonów. To bardzo ważne, ponieważ ten gatunek małp jest zagrożony wyginięciem. Każdy maluch jest więc na wagę złota! Łukasz Respondek o chorzowskiego zoo dziewi´cioletni Jantan przyjechał pod koniec paêdziernika z Zurychu. W nowym obiekcie zaaklimatyzował si´ dosyç szybko. Nie ma co si´ dziwiç, ˝e jest zadowolony. W zoo stworzono mu doskonałe warunki. Jego dom sàsiaduje z niewielkà wyspà. Aby si´ na nià dostaç, gibon musi wyjÊç na wybieg i przejÊç na zawieszonych nad wodà linach. Gwarantuje mu to sporo atrakcji i pozwala poczuç si´ niemal jak

D

w prawdziwej d˝ungli. Widaç, ˝e bardzo mu si´ to podoba.

Nowy pawilon gibonów to obiekt parterowy, przykryty dachem wielospadowym. Elewacja wykonana została z desek Êwierkowych. Powierzchnia u˝ytkowa to ponad 86 metrów kwadratowych. W cz´Êci przeznaczonej dla zwierzàt, znajdujà si´ naturalne konary drzew, oplecione linami, co ma imitowaç naturalne warunki panujàce w d˝ungli. Jantan na razie jest tam jedynym lokatorem, ale i tak Êwietnie si´ bawi.

– Sprawia wra˝enie osobnika bardzo ciekawskiego. Jest zainteresowany wszystkim, co dzieje si´ wokół. Mamy ogromnà nadziej´, ˝e b´dzie czuł si´ tutaj szcz´Êliwy, a zwiedzajàcy zatrzymajà si´ przy nim na dłu˝ej. Zwłaszcza, ˝e ju˝ niebawem do Jantana dołàczy sprowadzona z Niemiec samica. Walli przyjedzie do nas ze Schwerin – mówi Wojciech Bielatowicz ze Êlàskiego zoo, opiekun Jantana.

W naturze osobniki gibona czapnika mo˝na spotkaç tylko w południowo-wschodniej Tajlandii oraz niektórych cz´Êciach Kambod˝y i La-

osu, w g´stych i wilgotnych lasach monsunowych.

Sà obj´te ochronà gatunkowà i uczestniczà w Europejskim Programie Hodowlanym. To dlatego zarzàd województwa nie skàpi na nie pieni´dzy.

– Wspieramy zoo i staramy si´, aby było ono coraz bardziej atrakcyjne – mówi Henryk Mercik, członek zarzàdu województwa. – Tutaj mamy niezwykle ciekawà inwestycj´ w sensie architektonicznym, ale te˝ wygodnà dla zwierzàt. Ten wybieg pokazuje zupełnie nowe trendy, je˝eli chodzi o ekspozycj´ zwierzàt i o zapewnienie im dobrych warunków do ˝ycia. Takie wzorce mo˝emy obserwowaç w najlepszych ogrodach na Êwiecie. Cieszymy si´, ˝e nasz stara si´ dotrzymaç im kroku.

Całkowity koszt budowy obiektu, wraz z przepustem i konstrukcjami wspinaczkowymi, to 440 tysi´cy złotych. CałoÊç została sfinansowana z bud˝etu województwa Êlàskiego. ■ Michał Legierski/Edytor.net

HIPOLIT ZOSTAŁ EKSPONATEM NAUKOWYM ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Szkielet jednego z symboli śląskiego zoo posłuży jako przedmiot do badań i zajęć edukacyjnych.

Nie jest łatwo rozstaç si´ ze słynnym Hipolitem – hipopotamem, który mieszkał w naszym ogrodzie od 1964 roku i był najdłu˝ej ˝yjàcym lokatorem Êlàskiego zoo. Miał około 2,5-metra długoÊci i 1,3 metra wysokoÊci w kł´bie, a wa˝ył blisko 4,5 tony. Po tym, jak do˝ył swoich zwierz´cych dni, zdecydowano, by jego szkielet stał si´ eksponatem chorzowskiego ogrodu. To jedyny taki egzemplarz w Polsce, skonstruowany w celach edukacyjnych. Składa si´ z 206 kostnych elementów. Jego wykonanie było bardzo skomplikowane ze wzgl´du na wiek osobnika oraz koÊci

nadwyr´˝one osteoporozà. Kilkumiesi´czna praca polegała kolejno na zdj´ciu skóry, oczyszczeniu koÊci z mi´Êni, wypreparowaniu i poskładaniu elementów w jednà całoÊç.

Szkielet Hipolita zostanie porównany ze szkieletem dwóch samców (10-cio i 34-letniego), pochodzàcych z innych ogrodów zoologicznych w Polsce, zatem b´dzie mo˝na przeÊledziç zmiany, jakie zachodzà w szkielecie hipopotamów w czasie jego rozwoju osobniczego. Po analizie pierwiastkowej szkieletu, ustalone zostanie tak˝e, czy np. w z´bach lub koÊciach znajdujà si´ metale ci´˝kie.

Prace naukowe prowadzone sà na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu, we współpracy z dr Zbigniewem Zawadà, który dokonał preparacji i monta˝u szkieletu. Śląskie zoo

Szkielet słynnego Hipolita można oglądać w śląskim zoo

4

Stadion Śląski

gazetaParkowa nr 11/2017 /////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

CZARNY SPORT WRACA DO KOTŁA CZAROWNIC Dawid Markysz/Edytor.net

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Zawody żużlowe to historia Stadionu Śląskiego. Już we wrześniu gwiazdy światowego speedwaya wrócą do Chorzowa. Właśnie na śląskim gigancie odbędą się Indywidualne Mistrzostwa Europy na żużlu oraz mecz żużlowej reprezentacji Polski. Łukasz Respondek wielkich tradycjach czarnego sportu na Âlàsku przypomina Wojciech Saługa, marszałek województwa.

– Pierwsze zawody o mistrzostwo Polski na ˝u˝lu, odbyły si´ w Mysłowicach w 1932 roku, a w 1973 roku Jerzy Szczakiel, właÊnie na Stadionie Âlàskim, został pierwszym polskim mistrzem Êwiata w tej dyscyplinie.

W ostatnich latach Âlàski ˝u˝el troch´ podupadł. Mam nadziej´, ˝e te zawody przyczynià si´ do tego, aby zawodnicy z naszego regionu walczyli o najwy˝sze Êwiatowe tytuły – zaznacza marszałek.

Stadion Âlàski b´dzie w przyszłym roku gospodarzem a˝ dwóch imprez ˝u˝lowych. Na 15 wrzeÊnia zaplanowana jest finałowa runda cyklu Speedway Euro Championship, a wi´c rozgrywek o tytuł Indywidualnego Mistrza Europy na ˝u˝lu. Z kolei dwa tygodnie póêniej, swój mecz na Âlàskim rozegra ˚u˝lowa Reprezentacja Polski.

O

Zawody zostanà przygotowane we współpracy z firmà One Sport. – To dla nas olbrzymie wyzwanie, do którego przygotowujemy si´ ju˝ od kilku miesi´cy. Zamierzamy Êciàgnàç do Chorzowa najlepszych ˝u˝lowców Êwiata – tłumaczy Karol Lejman, prezes One Sport. – W tym regionie miłoÊç do ˝u˝la jest bezgraniczna. To ogromny potencjał, który chcemy koniecznie wykorzystaç – dodaje.

Wkrótce zostanie zaprezentowana wizualizacja toru, który ma byç wybudowany na Âlàskim. W przyszłym roku poznamy list´ startowà i pozostałe szczegóły, dotyczàce wrzeÊniowych imprez. Zadowolenia z faktu powrotu zawodów ˝u˝lowych na Stadion Âlàski, nie kryje równie˝ Prezydent FIM Europe, Wolfgang Srb – Chorzów to niesamowite miejsce, ten stadion zrobił na mnie ogromne wra˝enie. FIM Europe przykłada du˝à wag´ do jakoÊci organizowanych imprez. Polska jest pod tym wzgl´dem silnà federacjà. Macie mocnà dru˝yn´ narodowà oraz dobrà organizacj´ w zwiàzku – twierdzi. ■

We wrześniu przyszłego roku najlepsi żużlowcy pojawią się na śląskim gigancie

Jerzy Szczakiel PIERWSZY POLSKI MISTRZ ŚWIATA NA ŻUŻLU

Stadion Śląski mi imponuje. To ogromny obiekt i widać duże zaangażowanie władz regionu w to, aby żył na nowo. W moich czasach żużel, zaraz po piłce nożnej, był najpopularniejszą dyscypliną w naszym kraju. Mam nadzieję, że ten okres znów powróci. Zwłaszcza, że „czarny sport” to dyscyplina szczególnie widowiskowa – jest szybka jazda, czasem zdarzają się kraksy. To wszystko przyciąga publikę. Sądzę, że we wrześniu przyszłego roku ten stadion na pewno się zapełni. Ludzie z ciekawości przyjdą zobaczyć, jak stadion prezentuje się podczas zawodów żużlowych. Jestem przekonany, że nasi zawodnicy osiągną tu dobre wyniki i nawiążą do tych, które notowano tutaj dawniej. W kadrze mamy kilku naprawdę dobrych i obiecujących żużlowców. Niewykluczone więc, że to właśnie Polak w przyszłym roku zostanie indywidualnym mistrzem Europy.

STADION ŚLĄSKI ARENĄ OGÓLNOPOLSKICH OLIMPIAD SPECJALNYCH ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Ireneusz Dorożański/Edytor.net

Ruszają przygotowania do Ogólnopolskich Letnich Igrzysk Olimpiad Specjalnych Katowice – Chorzów – Mikołów 2018! Ponad 1000 zawodników z całego kraju rywalizować będzie m.in. na Stadionie Śląskim.

W czerwcu na Śląskim odbędzie się huczne świętowanie Letnich Igrzysk Olimpiad Specjalnych

9 czerwca przyszłego roku w Katowicach, Chorzowie i Mikołowie ruszà XI Ogólnopolskie Letnie Igrzyska Olimpiad Specjalnych. Impreza potrwa do 12 czerwca. Na Stadionie Âlàskim zostanie rozegranych szeÊç dyscyplin: piłka no˝na, lekka atletyka, kolarstwo, tenis ziemny, trójbój, bocce.

– Przyszłoroczne Igrzyska to ogromne wydarzenie sportowe, ale tak˝e organizacyjne i logistyczne – podkreÊla Dariusz Wosz, dyrektor Igrzysk. – Ponad 200 osób z komitetu organiza-

cyjnego ju˝ pracuje nad jak najlepszym przygotowaniem wydarzenia, abyÊmy wszyscy w czerwcu mogli kibicowaç zawodnikom Olimpiad Specjalnych, prze˝ywaç ich rywalizacj´ i wspólnie cieszyç si´ z ich medali – dodaje.

Od kilku lat na obiektach treningowych Stadionu Âlàskiego sà organizowane zawody dla szkół specjalnych z Katowic, Chorzowa i Siemianowic Âlàskich. – Ciesz´ si´, ˝e mo˝emy udost´pniç aren´ głównà dla potrzeb tej wyjàtkowej imprezy. Zale˝y nam na tym, aby pokazaç, ˝e Stadion Âlàski jest otwarty dla wszystkich, dlatego z przyjemnoÊcià włàczamy si´ w działania zmierzajàce do przełamywania stereotypów, pomagajàce zrozumieç osoby z niepełnosprawnoÊcià intelektualnà – zaznacza Krzysztof Klimosz, prezes spółki Stadion Âlàski. Łukasz Respondek

parkowa akademia wolontariatu ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

nr 11/2017

gazetaParkowa

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Rafał Zduńczyk

Rafał Zduńczyk

Najlepsze recepcjonistki świata 2017, czyli Emilia, Małgorzata i Jola

5

Halina (druga z prawej) w czasie kongresowej debaty o wolontariacie Park Śląski

WOLONTARIUSZ NIE USIEDZI ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Dynamiczni, gotowi do pomocy, pełni optymizmu – tacy są seniorzy, którzy swój czas poświęcają innym w ramach Parkowej Akademii Wolontariatu. Patrząc na nich, nie dasz się zwieść stereotypom na temat starości. Chcesz dołączyć do tej supergrupy? Zrób to teraz!

Ewa Kulisz, koordynatorka wolontariatu seniorów w Parku Śląskim est ich kilkudziesi´ciu. Wiek: 60-83 lata. Przewa˝ajà ˝wawe panie. Cecha charakterystyczna: nie usiedzà. Prowadzà cykliczne zaj´cia dla seniorów, pomagajà w organizowaniu imprez, wigilii dla samotnych, prowadzà Klub Ksià˝ki Mówionej dla chorych seniorów, piel´gnujà roÊliny… Jacy sà starsi wolontariusze Parkowej Akademii Wolontariatu przy Fundacji Park Âlàski?

Na pewno nie da si´ ich łatwo zaszufladkowaç.

Sprawdêcie, jakie stereotypy łamià.

J

STEREOTYP 1: CZĘŚCIEJ CHORUJĄ I MAJĄ GORSZĄ KONDYCJĘ Emilia (lat 80) zacz´ła marsze z kijami, bo cała rodzina robiła noworoczne postanowienia. Po kilku latach od postanowienia, codziennie ponad dwie godziny maszerowała przez Park Âlàski, pokonujàc 12-13 km. – Niech pani zwolni, policja stoi z radarem – usłyszała któregoÊ dnia. Chodziła sama, bo ani rówieÊnicy, ani rodzina nie nadà˝ali. – Mam aplikacj´ w moim smartfonie, która liczy kilometry, czas, spalone kalorie, pokazuje, jak si´ nawadniaç – chwali si´ Emilia.

Franciszek (70+) biega od kilkunastu lat – w maratonach, półmaratonach, biegach nocnych i dziennych, rekreacyjnie po parku. W Chorzowie, Katowicach, Wrocławiu, Atenach… Zdobywa medale, puchary. W Atenach nie zdobył, bo musiał tempo

dostosowaç do córki. Jeêdzi na rowerze, çwiczy fitness, nordic walking. Jako wolontariusz, fachowiec od sportu, prowadzi treningi biegowe i gr´ w boule.

Roman (60+) – kiedy nie masuje i nie pracuje jako wolontariusz – z kilkadziesiàt lat młodszà Tatianà bierze udział w rajdach rowerowych, zawodach nordic walking, marszonach, czyli marszach na bardzo długich dystansach, stepujà, taƒczà zumb´, zdobywajà szczyty górskie…

Czy rzeczywiÊcie majà gorszà kondycj´?

STEREOTYP 2: TRZEBA IM DŁUŻEJ TŁUMACZYĆ, BY WPROWADZIĆ ICH W DZIAŁANIA Wolontariusze-seniorzy przed ka˝dà pracà przechodzà szkolenie: co majà robiç, gdzie, kiedy, jak, dlaczego. Krystynie (60+) wystarczy informacja: pracujesz na kongresowej recepcji. Wie, ˝e przychodzi trzy, cztery godziny przed rozpocz´ciem Kongresu Obywatel Senior, kompletuje materiały (teczki z zawartoÊcià), przeglàda listy osób zgłoszonych, zaproszonych goÊci, przygotowuje tabliczki informacyjne, oglàda teren – ˝eby mogła odpowiadaç na pytania: gdzie co si´ odbywa. Jeszcze raz przeglàda program Kongresu – ˝eby mogła szybko znaleêç właÊciwe wydarzenie. Dwie godziny przed rozpocz´ciem imprezy jest gotowa do przyjmowania i informowania kongresmenów.

Skàd taka biegłoÊç? Krystyna od kilku lat zarzàdza recepcjà w czasie Kongresów. W tym roku zastàpiła jà Małgosia. Razem z Emilià i Jolà usłyszały, ˝e sà najlepszà recepcjà Êwiata.

Edward w każdy poniedziałek prowadzi zajęcia komputerowe

STEREOTYP 3: GORZEJ ZNAJĄ NOWOCZESNE TECHNOLOGIE Edward (70+) to przewodnik, ratownik górski, instruktor, nauczyciel akademicki, instruktor nordic walking… Co tydzieƒ prowadził te˝ w Parku Âlàskim zaj´cia komputerowe dla seniorów. ObjaÊnia, jak robiç dobre zdj´cia, obrabiaç je na komputerze, korzystaç ze smarfona… Lubi takie nowinki.

Franciszka (70+) miłoÊç do biegów doprowadziła na warsztaty komputerowe. Bo nie da si´ ju˝ zgłosiç do maratonu inaczej, ni˝ przez internet. Zało˝ył wi´c skrzynk´ pocztowà, profil na Facebooku i nauczył si´ korzystaç z wyszukiwarki.

STEREOTYP 4: NIE SĄ OTWARCI NA NOWE DOŚWIADCZENIA Adela (70+) przyjechała na Âlàsk po Êmierci m´˝a.

Nikogo nie znała, bo skàd? WczeÊniej wychowywała dzieci, szyła. DziÊ, jako wolontariuszka, pomaga i Êpiewa na wigiliach i Êniadaniach wielkanocnych dla samotnych. Jeêdzi na rowerze (koniecznie w długich, kolorowych spódnicach, ma ich 53) – wsz´dzie: po Âlàsku i innych zakàtkach Polski, chodzi z kijami, robi bi˝uteri´, taƒczy… Jest – jako wolontariuszka – przy ka˝dym działaniu. Mo˝na zmieniç wszystko po siedemdziesiàtce? Adela zmieniła i zmienia.

STEREOTYP 5: OSOBY STARSZE SĄ BIERNE Halina (lat 70) ciàgle pracuje zawodowo – egzaminuje, uczy j´zyka polskiego. Prócz tego chodzi do teatru, na koncerty, wyje˝d˝a, działa w radzie seniorów.

Od kilku lat jest wolontariuszkà, do czerwca uczyła j´zyka włoskiego, w maju i paêdzierniku prowadziła dwie cz´Êci Kongresu Obywatel Senior. Po co dodała sobie pracy, włàczajàc si´ w wolontariat? Bo na uniwersytecie trzeciego wieku nieco si´ nudziła: chciała działaç, a nie tylko słuchaç.

Czy to wolontariat zmienił Krystyn´, Małgosi´, Franka? Troch´ tak, troch´ nie. Krystyna czuje si´ potrzebna izachwycona pracà wgrupie. Halina mo˝e powiedzieç, co myÊli nadebatach kongresowych irobi to bez skr´powania. NieÊmiały Franek regularnie prowadzi zaj´cia z boulami, czasem treningi rowerowe i biegi. Adela obszywa kole˝anki z wolontariatu. Małgosia na swoich zaj´ciach poznała Leszka. Od kilku miesi´cy sà mał˝eƒstwem. 5 grudnia razem b´dà Êwi´towaç Mi´dzynarodowy Dzieƒ Wolontariusza. ■ Zapisy do Akademii Wolontariatu: tel. 666031514 oraz e-mail : ewa.kulisz@parkslaski.pl Projekt „Senior działa”, w ramach którego Fundacja Park Śląski szkoliła liderów lokalnych, rady seniorów i seniorów ciekawych obsługi tabletu i działań w wolontariacie, dofinansowany został ze środków Programu Rządowego na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014-2020

6

Śląskie innowacyjne

gazetaParkowa nr 11/2017 ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Rafał Klimkiewicz/Edytor.net

ŚLĄSKIE PRZESTRZENIE NAGRODZONE /////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Przedszkole, plac zabaw, iluminacja budynku – to tylko kilka przykładów laureatów tegorocznej nagrody w konkursie na najlepszą przestrzeń publiczną. Konkurencja była dosyć duża, co mieszkańców naszego województwa może tylko cieszyć. Dzięki temu widać, że nasz region zmienia się i pięknieje z dnia na dzień.

Nowoczesna aranżacja przestrzeni Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w tyskiej dzielnicy Jaroszowice Michał Legierski/Edytor.net

Michał Tabaka a tegorocznà ,18. edycj´ konkursu Najlepsza Przestrzeƒ Publiczna Województwa Âlàskiego 2017, wpłyn´ło a˝ 27 realizacji, zlokalizowanych na terenie 17 gmin. Jury postanowiło przyznaç dwie nagrody główne i cztery wyró˝nienia.

Nagrod´ Marszałka Województwa Âlàskiego w kategorii obiekt u˝ytecznoÊci publicznej otrzymała realizacja Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Tychach-Jaroszowicach. Jurorzy w uzasadnieniu docenili go za nowoczesne rozwiàzanie architektoniczno-przestrzenne, ujmujàce prostotà architektury, dyscyplinà doboru materiałów i elementów aran˝acji wn´trz, pozwalajàcych na kształtowanie poczucia estetyki u˝ytkowników obiektu w otoczeniu współczesnej, zrównowa˝onej architektury.

Z kolei w kategorii przestrzeƒ publiczna, nagroda trafiła do projektantów i architektów odpowiedzialnych za przebudow´ istniejàcego dworca autobusowego w Piekarach Âlàskich. Jury uznało, ˝e jest on nie tylko elegancki, ale tak˝e funkcjonalny.

Dlatego posypały si´ pochwały: odwa˝ne i wyraziste ukształtowanie formy w kompaktowym układzie i właÊciwej skali, stoso-

N

Wyrazista forma dworca autobusowego w Piekarach Śląskich zyskała uznanie jury wanej na potrzeby miast, to powód do wyró˝nienia piekarskiej inwestycji.

– Musimy pami´taç, ˝e przestrzeƒ nie jest dobrem odnawialnym. Tutaj nie ma miejsca na bł´dy. Organizacja przestrzeni po-

winna byç na bardzo dobrym poziomie – oceniał nagrodzonych Henryk Mercik, członek zarzàdu województwa Êlàskiego.

Wyró˝nienia otrzymały: Gminne Centrum Społeczno-Kulturalne i Biblioteka w podgliwickich SoÊnicowicach („za prawidłowe rozwiàzanie i strefowanie funkcji”); PARK 12C na terenie Sztolni Królowa Luiza w Zabrzu („za innowacyjne rozwiàzanie placu zabaw dla dzieci”), obiekt gastronomiczny „Promenada” nad Jeziorem Paprocaƒskim w Tychach („stanowi Êwiadectwo spójnego pomysłu zagospodarowania przestrzeni publicznych z wykorzystaniem współczesnych form architektoniczno-przestrzennych”) oraz projekt iluminacji Opery Âlàskiej („architektura Êwiatła w udany sposób prezentuje i przywraca wa˝ny dla miasta Bytomia budynek”).

Tradycyjnie, swojà nagrod´ mieli okazje przyznaç sami internauci. Nagroda Internautów przypadła w udziale autorom realizacji obiektu gastronomicznego „Promenada” nad Jeziorem Paprocaƒskim w Tychach.

Pula nagród w konkursie to 60 tysi´cy złotych brutto do podziału dla wszystkich wyró˝nionych obiektów. Fundowana jest tak˝e tablica pamiàtkowa, która zostaje zawieszona na nagrodzonym budynku. ■

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

konkurs To już ostatnie tygodnie (a może dni?) przed zmianą barwy Parku Śląskiego. Wystarczy kilka stopni poniżej zera, by chmury sypnęły śniegiem, a wówczas w parku zapanuje biel, wypierając wszystkie odcienie jesiennego brązu i żółci. Stałych Czytelników naszej gazety nie trzeba namawiać do spaceru parkowymi alejkami, ale tych, którzy nie zawarli jeszcze z nami bliższej znajomości, gorąco do takiej eskapady namawiamy. Po spacerze warto sięgnąć po ciekawą lekturę lub posłuchać dobrej muzyki. Książkę i płytę miesiąca dla naszych Czytelników, tradycyjnie funduje empik, który zaprasza do swojego katowickiego salonu w Silesia City Center przy ul. Chorzowskiej 107. A my zapraszamy do udziału w naszej kolejnej, comiesięcznej zgadywance. Wśród Czytelników, którzy na adres: gazeta@parkslaski.pl nadeślą prawidłowe odpowiedzi na oba pytania, rozlosujemy książkę oraz płytę miesiąca. Do odpowiedzi należy dołączyć jednozdaniowe uzasadnienie – „dlaczego to właśnie do mnie powinna trafić akurat ta nagroda”.

Oto aktualne pytania: 1. Jurek Owsiak jest gospodarzem popularnej audycji muzycznej. W którym radiu?

2. Z kim Andrzej Piaseczny nagrał wspólną płytę „Zimowe piosenki”?

Termin nadsyłania odpowiedzi: 16 grudnia, 2017. Prosimy także o podanie adresu pocztowego i numeru telefonu.

PŁYTA MIESIĄCA

KSIĄŻKA MIESIĄCA Jurek Owsiak Obgadywanie świata Jurek Owsiak pierwszy raz pisze o swoim życiu, podróżach i przygodach! Zawsze był w trasie. Kiedyś przejechał autostopem ludową ojczyznę od Tatr po Bałtyk. Potem wyruszył przed siebie, taszcząc kamerę, by pokazywać ciekawskim telewidzom dalekie kraje. W charakterystycznym dla siebie stylu zdradza, dlaczego postanowił przenieść do Polski festiwal Woodstock, przyznaje się do przemytu wódki przez libijską granicę i wyjaśnia, co może stać się z człowiekiem po spożyciu jedzenia w Indiach.

poleca:

Andrzej Piaseczny O mnie, o tobie, o nas Po melancholijnej płycie „Zimowe piosenki” i nagranym z holenderską Metropole Orkest albumie „Kalejdoskop”, Andrzej Piaseczny świętuje właśnie swoje ćwierćwiecze na scenie.

Zanim pojawi się typowa przy takiej okazji składanka best of… wokalista postanowił zaskoczyć zarówno swoich wiernych fanów, jak i tych, którzy do tej pory podchodzili do jego nagrań z dystansem. Album „O mnie, o tobie, o nas”, zawiera kompozycje Ani Dąbrowskiej. Jest płytą nie tylko dojrzałą, ale też zaskakująco pogodną.

Śląskie innowacyjne //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

nr 11/2017

gazetaParkowa

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

7

Silesia Film

WODA BEZ TAJEMNIC GPW

Zajęcia na wodnej ścieżce edukacyjnej

KLASYKA KUTZA PO CYFROWYM LIFTINGU

Kadr z filmu „Sól ziemi czarnej”

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Już niebawem będzie okazja, by w nowoczesnej, cyfrowej wersji, obejrzeć najbardziej znane obrazy najwybitniejszego reżysera ziemi śląskiej.

Michał Tabaka nstytucja Filmowa „Silesia-Film” zawarła umow´ ze Studiem Filmowym KADR w Warszawie. Dotyczy ona rekonstrukcji cyfrowej dwóch filmów Kazimierza Kutza i póêniejszego dysponowania tymi obrazami.

Co najmniej pi´ç razy w ciàgu roku, filmy pt. „Sól ziemi czarnej” i „Perła w koronie”, majà byç pokazywane w kinach studyjnych warszawskiego studia oraz raz w ciàgu 12 miesi´cy, w Muzeum Powstaƒ Âlàskich w Âwi´tochłowicach.

– To bardzo wa˝ne, abyÊmy dbali o histori´, o wspólnà przeszłoÊç, bo filmy Kutza wcià˝ sà i b´dà uto˝samiane z naszym regionem. „Sól ziemi czarnej” dotyczy powstaƒ Êlàskich, czyli wa˝-

I

nego rozdziału w historii Âlàska, dlatego tak istotne było, aby te filmy nie tylko zachowaç, ale ˝eby kolejne pokolenia zobaczyły je w takiej jakoÊci, w jakiej wymyÊlili to sobie ich twórcy – nie ma wàtpliwoÊci Patryk Tomiczek, dyrektor instytucji Silesia Film.

Cyfrowa rekonstrukcja dwóch filmów Kutza, to w sumie koszt około 500 tys. zł. Samorzàd Województwa Âlàskiegoprzekazał na ten cel 200 tys. zł.

– Nie mo˝emy myÊleç o przyszłoÊci, nie pami´tajàc o tym, co nas ukształtowało. Z niepokojem reagowaliÊmy na informacje dotyczàce złego stanu tych kopii i uznaliÊmy, ˝e warto przeznaczyç takie a nie inne pieniàdze na ich rekonstrukcj´. Udało si´, mamy ju˝ „Sól ziemi czar-

nej” i chcemy zaprosiç na premier´ tego filmu, obejrzenie go w nowej odsłonie – przekonuje Wojciech Saługa, marszałek województwa Êlàskiego.

Metryka obu filmów robi wra˝enie. Starszy (1969 r.), „Sól ziemi czarnej”, miał bardzo mocno zniszczonà taÊm´, nigdy do tej pory w ˝aden sposób nie rekonstruowanà. W nie lepszej formie jest młodsza jedynie o 2 lata „Perła w koronie” (1971 r.). Efekt pierwszych prac mo˝na b´dzie podziwiaç 27 listopada. Na ten dzieƒ, na godz. 18 zaplanowano uroczystà premier´ „Soli ziemi czarnej” w katowickim kinoteatrze „Rialto”. Z kolei „Perła w koronie” na drugie, cyfrowe ˝ycie, musi poczekaç do pierwszych tygodni przyszłego roku. ■

Każdy, kto jest ciekawy, jaką drogę pokonuje woda w rurach, jak wyglądają drapieżniki z Jeziora Goczałkowickiego albo ile brudu pozostaje po oczyszczeniu wody filtrem z piasku – koniecznie powinien przyjść na ekspozycję, połączoną ze ścieżką edukacyjną, do katowickich Wodociągów.

Lekcja o wodzie okazała się jednym z hitów podczas targów Expo Silesia. Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów przygotowało ją wspólnie ze swymi strategicznymi partnerami – wodociągami z Katowic, Sosnowca i Dąbrowy Górniczej. Chętnych do udziału było kilkakrotnie więcej, niż mogło pomieścić się na specjalnie utworzonej, 700-metrowej wyspie edukacyjnej. Najważniejszym jej elementem był labirynt wiedzy, pozwalający w arcyciekawy sposób poznać drogę, jaką pokonuje woda pobrana z rzeki lub jeziora, aby stać się zdatną do picia. Podążając wyznaczoną ścieżką, zobaczyć można było olbrzymie akwarium z żywymi drapieżnymi rybami z Jeziora Goczałkowickiego, o których mówi się, że są pierwszymi czyścicielami wody. Zainteresowanie wzbudzała także kolumna filtracyjna, demonstrująca proces filtrowania brudnej wody za pomocą piasku i węgla aktywnego. Uczestnicy lekcji oglądali specjalnie dla nich zrealizowane filmy o tematyce wodnej. Duże wrażenie robiły eksperymenty, pokazujące możliwości, jakie posiada woda oraz zabawy uczące jej wykorzystywania.

I tutaj dobra wiadomość dla tych, którym nie udało się skorzystać z lekcji o wodzie podczas targów.

Wspomniana ścieżka edukacyjna ma swoją stałą ekspozycję w budynku katowickich wodociągów, przy ul. Obrońców Westerplatte. Można ją zwiedzać od poniedziałku do piątku, w godzinach od 8 do 14.30 oraz w jedną sobotę w miesiącu. Taką sesję lekcyjną trzeba jednak zarezerwować pod numerem: (32) 78 82 696.

Oprac. luk

Viribus Unitis

UCZNIOWIE TEŻ CHCĄ CZYSTEGO POWIETRZA ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Prawie 600 uczniów, reprezentujących 26 szkół z 18 miast województwa śląskiego i 75 godzin warsztatów – taki jest bilans drugiej edycji Lekcji Obywatelskich.

Lekcje Obywatelskie, organizowane przez Urzàd Marszałkowski Województwa Âlàskiego, to projekt edukacyjny, majàcy na celu zapoznanie uczniów z wiedzà na temat samorzàdu, regionu i partycypacji społecznej oraz – co wa˝ne – w praktyczny sposób anga˝ujàcy młodych w bie˝àce sprawy najbli˝szego otoczenia. Tematem przewodnim tegorocznej edycji jest podejmowanie wspólnych działaƒ

na rzecz czystego powietrza w województwie Êlàskim i wszelkie mo˝liwe do podj´cia działania antysmogowe. Podczas kreatywnych warsztatów, ka˝da klasa pracowała nad antysmogowym projektem, na tyle realnym, by póêniej mo˝na było aplikowaç o Êrodki na jego realizacj´ z bud˝etów obywatelskich w danych miastach.

Kolejnym etapem Lekcji Obywatelskich b´dzie konkurs „Nasz pomysł na eko Êlàskie”. SpoÊród wypracowanych podczas warsztatów projektów, niwelujàcych niskà emisj´, komisja konkursowa wybierze 6 najciekawszych. FinaliÊci zaprezentujà swoje prace podczas gali, która odb´dzie si´ 11 grudnia br. w gmachu Sejmu Âlàskiego w Katowicach. (mit)

Kreatywne zajęcia obywatelskie to nowy pomysł edukacyjny

8

Śląskie w podróży

gazetaParkowa nr 11/2017 ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Artur Gierwatowski/Edytor.net

STUDENCI STAWIAJĄ NA POCIĄGI ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Rok 2017 to w Kolejach Śląskich „Rok Studenta”. W ramach akcji, śląski przewoźnik przygotował dla żaków dwie specjalne oferty – „Studenciak” i „Studenciak Weekend”.

Okazuje się, że podróże pociągami przypadły do gustu młodym. Łącznie z propozycji KŚ skorzystało prawie 3500 osób.

Z myślą o studentach, Koleje Śląskie uruchomiły bezpośrednie połączenia w relacji Katowice-Cieszyn Koleje Śląskie

Koleje Śląskie ilet „Studenciak” to propozycja stworzona specjalnie z myÊlà o osobach rozpoczynajàcych studia. W ramach oferty, studenci pierwszego roku mogli za 1 zł zakupiç bilet miesi´czny na dowolnà relacj´. Koleje Âlàskie chciały w ten sposób zach´ciç młodych ludzi do przetestowania, jak transport kolejowy sprawdza si´ w podró˝ach do, i z uczelni. Po sprawdzeniu frekwencji okazuje si´, ˝e testy wypadły całkiem pomyÊlnie.

– Porównujàc sprzeda˝ biletów z ulgà studenckà w paêdzierniku tego roku z paêdziernikiem 2016 r., widzimy wzrost o ponad 2200 biletów miesi´cznych. Wiele wskazuje zatem na to, ˝e „Studenciak” przyciàgnàł do kolei nowe grono pasa˝erów, które byç mo˝e nie rozwa˝ało wczeÊniej takiego Êrodka transportu. – mówi Wojciech Dinges, prezes Kolei Âlàskich. – Bardzo si´ cieszymy z tego

B

wyniku i mamy nadziej´, ˝e teraz znaczna cz´Êç tych osób zostanie z nami na dłu˝ej. W przyszłym roku zamierzamy powtórzyç całà akcj´ – podsumowuje.

W ramach akcji spółka przygotowała te˝ ofert´ dla studentów wy˝szych roczników. We wrzeÊniu mieli oni okazj´ zakupiç za złotówk´ bilet „Studenciak – Weekend”, który pozwalał na weekendowà podró˝ w wybranej relacji. Z takiej mo˝liwoÊci skorzystało prawie 3500 osób.

Promocja biletowa przewoênika była wspierana równie˝ przez inne działania podejmowane we współpracy ze Êrodowiskiem akademickim. Z myÊlà o studentach, Koleje Âlàskie uruchomiły bezpoÊrednie połàczenia w relacji Katowice-Cieszyn, uczestniczyły równie˝ w staraniach o utworzenie nowego przystanku w pobli˝u chorzowskiego kampusu UÂ. Od kilku lat KÂ organizujà te˝ specjalne połàczenia na Igry. ■

Starania Kolei Śląskich, ułatwiające żakom poruszanie się po regionie, docenił Samorząd Studencki Uniwersytetu Śląskiego. Przyznał on przewoźnikowi nagrodę Lauru Studenckiego w kategorii Organizacja Przyjazna Studentom. Nagrodę odbierał prezes Kolei Śląskich, Wojciech Dinges

Katowice Airport

KOLEJNY ŚLĄSKI GIGANT ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Ma 46 metrów wysokości i poziom operacyjny na wysokości 41 metrów. Wieża na lotnisku w Pyrzowicach będzie największa w Polsce. Właśnie kończy się jej budowa.

Nowa wieża pyrzowickiego lotniska będzie najwyższa w Polsce

DoÊç powiedzieç, ˝e kontrolerzy ruchu pyrzowickiego lotniska b´dà pracowali siedem metrów wy˝ej, ni˝ ich koledzy z Krakowa.

Tam, tzw. poziom operacyjny znajduje si´ na wysokoÊci 36 metrów. Budowa giganta weszła ju˝ w zasadniczà faz´ i ma si´ zakoƒczyç w przyszłym roku. Dlaczego musiała powstaç tak wysoka wie˝a? Dlatego, ˝e lotnisko stale si´ rozbudowuje i zmienia swój układ manewrowy (dysponuje ju˝ m.in. nowà drogà startowà o długoÊci a˝ 3,2 km). Nowa wie˝a usytuowana jest w południowo-wschodniej cz´Êci portu i zastàpi starà, która ma 23 metry.

Inwestycje w Pyrzowicach majà ułatwiç obsług´ wzrastajàcego corocznie ruchu, dzi´ki któremu Katowice Airport jest dzisiaj jednym z najwi´kszych polskich portów lotniczych i zajmuje pozycj´

lidera w zakresie obsługi ruchu towarowego oraz cargo. W szczycie tegorocznego sezonu, z Pyrzowic mo˝na było podró˝owaç na ponad 115 kierunkach regularnych i czarterowych do 31 paƒstw w Europie, Azji, Afryce i Ameryce Północnej. Rok 2017 ma szans´ staç si´ najlepszym w historii pyrzowickiego lotniska. Zarzàdzajàce portem GórnoÊlàskie Towarzystwo Lotnicze SA prognozuje, ˝e w 2017 roku zostanie obsłu˝onych rekordowe 3,85 mln podró˝nych (o ponad 600 tys. wi´cej w porównaniu z minionym rokiem).

Oprócz nowej wie˝y, ułatwieniem dla obsługi lotniska ma byç rozbudowana płyta postojowa cargo, przekształcenie starej drogi startowej w drog´ kołowania i dostosowania pola manewrowego portu do II kategorii operacji lotniczych, a tak˝e rozbudowa terminalu B. Do tej ostatniej inwestycji, lotnisko si´ przygotowuje.

Co wi´cej, w przyszłym roku wystartuje rozbudowa głównego parkingu. W ramach tego projektu, powstanie kilkaset nowych miejsc parkingowych.

Piotr adamczyk, gtl/luk

Śląskie kulturalne ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

nr 11/2017

9

gazetaParkowa

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

mat. prom.

GUNSI DOŁOŻĄ DO KOTŁA ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

To już pewne: pierwszy duży koncert na zmodernizowanym Stadionie Śląskim da zespół Guns N’ Roses. Muzycy z Los Angeles przyjadą do Chorzowa 9 lipca, a występ będzie częścią trasy „Not In This Lifetime Tour”. Łukasz Respondek a produkcj´ trasy odpowiada Live Nation, a rozpocznie si´ ona 3 czerwca na berliƒskim Olympiastadion z zaplanowanymi koncertami w Danii, Wielkiej Brytanii, Francji, Włoszech, Belgii, Hiszpanii, Holandii, Polsce, Norwegii, Szwecji i kilkoma datami w Niemczech. Po raz pierwszy w historii zespołu, rockowe ikony zagrajà w Estonii, na odnowionym Tallinn Song Festival Grounds. Bilety na koncert w Chorzowie sà ju˝ w sprzeda˝y. Mo˝na je nabyç na LiveNation.pl oraz Ticketmaster.pl.

– Zawsze podkreÊlaliÊmy, ˝e modernizujemy stadion przede wszystkim dla mieszkaƒców regionu, ale te˝, ˝e mamy ambicje, aby był to obiekt wielofunkcyjny, który wróci na map´ najwi´kszych i najwa˝niejszych miejsc dla gwiazd sportu i Êwiatowego rynku muzycznego – podkreÊla Wojciech Saługa, marszałek województwa Êlàskiego. – Dlatego informacja o tym, ˝e jeden z najbardziej popularnych zespołów rockowych – Guns N’ Roses – wystàpi na Stadionie Âlàskim, jest potwierdzeniem tego, ˝e cały czas pracujemy nad wykorzystaniem stadionu w jak najbardziej efektywny sposób.

Na pierwszà, europejskà cz´Êç trasy Not In This Lifetime Tour, sprzedano w 2017 roku ponad million biletów, co daje jej status najbardziej

Z

udanej trasy rockowej tego roku, udowadniajàc ponad wszelkà wàtpliwoÊç, ˝e postawa, duch i wpływ zarówno Guns N’ Roses, jak i rock’n’rolla, sà silne jak nigdy dotàd.

– To pierwszy krok w przywracaniu Âlàskiego fanom muzyki, ale nie ostatni. Planujemy zorganizowaç wi´cej wydarzeƒ muzycznych, które b´dà mogły przyjàç nie tylko Êwiatowe gwiazdy, ale te˝ polskich wykonawców – zapowiada marszałek Saługa. ■

Wojciech Zamorski, dziennikarz muzyczny

Guns N’ Roses – pierwsza z muzycznych gwiazd zmodernizowanego Stadionu Śląskiego

LIPCOWY EGZAMIN Cierpliwość fanów rocka, czekających na odrodzenie muzycznej legendy Stadionu Śląskiego, w końcu zostanie wynagrodzona. Niemal dziewięć lat po koncercie U2 i wizycie gigantycznego, metalowego pająka pośrodku murawy stadionu, w Chorzowie znowu pojawi się gwiazda światowego formatu. Czeka nas wielki i oby przełomowy egzamin, bo kibice AC/DC, Rolling Stonesów, Genesis, U2, Metalliki, The Police i innych byłych supergości stadionu, zechcą przekonać się, czy Śląski w nowym wcieleniu odzyska status najważniejszej i najlepszej rockowej areny w Polsce. To będzie także test adresowany do najpoważniejszych agencji koncertowych, które już wiedzą, że tutaj można sprzedać najwięcej biletów, ale będą też chciały ocenić funkcjonalność infrastruktury stadionu oraz jego akustykę w porównaniu do tej, która nie jest najmocniejszą stroną naszego głównego konkurenta. Jako uczestnik wszystkich poprzednich, rockowych wydarzeń na Stadionie Śląskim, przed koncertem Guns N’ Roses odczuwam radosną tremę. Chciałbym, aby po lipcowym egzaminie, w krajowym kalendarzu najatrakcyjniejszych koncertów, Chorzów pojawiał się 3-4 razy w roku. Tymczasem niech Axl i Slash przygotują się na wyjątkową przygodę z polskimi fanami.

KULTURALNIE PO REGIONIE //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

SZTUKA ZBUNTOWANA

„WUJEK" W SIECI EMPIK

SYLWESTER U CYGANA!

Utrwalona w rysunkach, grafikach i rzeźbie: awangarda polska dwudziestolecia międzywojennego – to temat interesującej wystawy w bytomskim Muzeum Górnośląskim. To podsumowanie okresu polskiej sztuki, w którym do głosu doszli Ekspresjoniści, Formiści, Bunt, Rytm, Zwornik, Jednoróg, Komitet Paryski, Szczep Szukalczyków Herbu Rogate Serce oraz inni zbuntowani twórcy, głoszący potrzebę natychmiastowej, artystycznej rewolucji. Malarskim urozmaiceniem wystawy jest kolekcja wybranych prac przedstawicieli tzw. Komitetu Paryskiego. Wystawę można zwiedzać od 21 listopada do kwietnia 2018. Szczegóły: www.muzeum.bytom.pl. WZ

Album „Wujek. 81. Czarna Ballada” trafił do ogólnopolskiej sprzedaży. Repertuar płyty, to szesnaście piosenek, stanowiących muzyczną ilustrację jednego z najważniejszych spektakli, prezentowanych w minionym sezonie przez Teatr Śląski w Katowicach, dotyczącego masakry w kopalni „Wujek” w 1981 roku. Spektakl powróci na scenę Teatru Śląskiego 8, 9 i 10 grudnia, a 11 grudnia o 20.20, będzie prezentowany w Teatrze Telewizji w TVP1.

Szczegóły: www.teatrslaski.art.pl. WZ

W tym roku chorzowski Teatr Rozrywki zaprasza w ostatni dzień roku na koncert złożony z piosenek z tekstami Jacka Cygana.

Ten znany autor współpracuje z najwybitniejszymi kompozytorami i jest twórcą kilkudziesięciu przebojów śpiewanych przez całą plejadę polskich wokalistów. Teatr Rozrywki dołoży do jego utworów oprawę choreograficzną, orkiestrową i wokalną, czego spektakularnym efektem będzie kilkugodzinny koncert. Wystąpi cały zespół artystyczny Teatru Rozrywki oraz gościnnie, niezrównana Elżbieta Okupska. A po koncercie huczny bal na dwóch parkietach… Więcej na: www.teatr-rozrywki.pl. WZ

I

gazetaParkowa nr 11/2017

śląskieeko

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Wojciech Radwański

PARKOWE WYNIKI 12 PAŹDZIERNIKA 2017 PUNKT ALEJA KLONOWA, w stronę ul. Siemianowickiej – zadrzewiony: ■ Pył zawieszony PM 2,5: 10,7 ■ Pył zawieszony PM 10: 19,4 PUNKT PRZY ULICY WSCHODNIEJ (w pobliżu ruchu samochodowego): ■ Pył zawieszony PM 2,5: 12,5 ■ Pył zawieszony PM 10: 17,8 9 LISTOPADA 2017 PUNKT ALEJA KLONOWA w stronę ul. Siemianowickie – zadrzewiony: ■ Pył zawieszony PM 2,5: 128 ■ Pył zawieszony PM 10: 205

PUNKT PRZY ULICY WSCHODNIEJ (w pobliżu ruchu samochodowego): ■ Pył zawieszony PM 2,5: 141 ■ Pył zawieszony PM 10: 232

Okolice restauracji „Łania”, to miejsce z najmniejszą ilością zanieczyszczeń powietrza w Parku Śląskim

Rafał Zduńczyk

ZIELONE PŁUCA FILTRUJĄ NAJLEPIEJ /////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Gdzie schować się przed smogiem? Najlepiej w Parku Śląskim. Wyniki prowadzonego przez Fundację Park Śląski projektu dowodzą, że właśnie w najbardziej zalesionych miejscach na jego terenie, latem i jesienią występują miejsca całkowicie wolne od zanieczyszczonego powietrza. Łukasz Respondek olska ma bardzo złà jakoÊç powietrza w porównaniu z innymi krajami Europy. B´dàc ostojà dzikiej przyrody, która w Europie Zachodniej na wi´kszoÊci obszarów została zniszczona, warunki do oddychania w naszym kraju sà katastrofalne. Kraków, Nowy Sàcz i Katowice, to – tu˝ po mieÊcie Pernik w Bułgarii – miejsca o najwi´kszej liczbie dni z przekroczeniami wskaêników jakoÊci powietrza w skali roku w Europie.

Warto było sprawdziç, jak na tle tych niekorzystnych statystyk wypada Park Âlàski. Od czerwca do koƒca listopada, parkowa fundacja prowadzi projekt „Park Âlàski jako Zielone Płuca Âlàska – kampania antysmogowa dla mieszkaƒców Êlàskich miast z podkreÊleniem roli zieleni miejskiej jako rezerwuaru czystego powietrza”, który uzyskał dotacj´ w konkursie Urz´du Marszałkowskiego Województwa Âlàskiego. W paêdzierniku ukoƒczono pomiary czystoÊci powietrza na 40 stałych punktach w zalesionej cz´Êci Parku Âlàskiego, które co miesiàc wizytowano z dwoma przenoÊnymi odbiornikami do pomiaru st´˝enia pyłów zawieszonych PM 2,5 oraz PM 10, jak równie˝ dwutlenku w´gla i temperatury.

Badania dotyczyły smogu fotochemicznego typu „kalifornijskiego”, który pochodzi od spalin samochodowych

P

i zanieczyszczeƒ. – Mikroklimat lasu jest bardzo dobry i drzewa, dopóki majà liÊcie, Êwietnie radzà sobie z filtracjà powietrza – podkreÊla Emilia Grz´dzicka, która wymyÊliła i zrealizowała projekt. – Pyły zawieszone zdecydowanie bardziej gromadzà si´ w sàsiedztwie ulic oraz w miejscach, gdzie przestrzeƒ jest bardziej otwarta i niezalesiona. Ró˝nica wynosi nawet kilkadziesiàt procent – przyznaje.

Dzi´ki analizie wyników, udało si´ te˝ wytypowaç najczystsze miejsce w parku. To las gràdowy, który prowadzi od siedziby fundacji przy alei Gwiazd a˝ do Stawu Hutnik. – Mamy tam pi´knà alej´, gdzie rosnà graby, d´by, buki, punktowo modrzewie – mówi Grz´dzicka. – WłaÊnie te gatunki najlepiej filtrujà powietrze. Powodujà zacienie i stabilizacj´ wilgotnoÊci. To jednostajny, zwarty las. Parkowa enklawa czystoÊci – dodaje. – Ogromnà rol´ pełnià tutaj drzewa wiekowe i egzemplarze pomnikowe.

One oczyszczajà najlepiej i luk´ po nich bardzo trudno zapełniç.

Obecnie drzewa majà ju˝ mniej liÊci, a na stan powietrza wpływa głównie pył typu londyƒskiego, który pochodzi przede wszystkim z przydomowych pieców i jest efektem niskiej temperatury. – Im gł´biej w sezon grzewczy, tym gorzej. Doskonale widaç to po wynikach pomiarów – przyznaje Grz´dzicka. ■

CZY WIESZ ŻE… …100-letni buk, w ciągu doby potrafi wyprodukować tyle życiodajnego tlenu, co 2700 młodych drzewek? …60-letnia sosna, w trakcie doby produkuje – w procesie fotosyntezy – tlen wystarczający do oddychania dla trzech osób przez 24 godziny? …duże drzewo pochłania tyle dwutlenku węgla, ile w trakcie doby emitują trzy domy jednorodzinne?

Roman Koszowski/Edytor.net

„Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska w Katowicach”

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

śląskie eko

nr 11/2017

gazetaParkowa

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

II

Marek Michalski

WOJNA ZE SMOGIEM TRWA! //////////////////////////////////////////////////////

Walka o czyste powietrze w regionie trwa. Jednym z kolejnych kroków w tym starciu, są szkolenia dla strażników gminnych, które organizuje Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego wraz z Komendą Straży Miejskiej w Katowicach.

Michał Tabaka ajwa˝niejsza jest ÊwiadomoÊç zagro˝eƒ, jakie zanieczyszczone powietrze niesie dla naszego zdrowia. WłaÊnie dlatego cały czas prowadzona jest kampania „Mog´! #Zatrzymaç SMOG”. Obejmuje całe województwo, a jej charakter jest w pełni pozytywny i motywujàcy do działania.

Główny element hasła stanowi zawołanie „Mog´!”, które jest charakterystycznym motywem, jasno wskazujàc na fakt, ˝e ka˝dy z mieszkaƒców województwa jest w stanie przyczyniç si´ do zmian na lepsze. Przygotowano z tej okazji zestaw porad, stanowiàcych kompendium wiedzy i profesjonalnych informacji na temat êródeł problemu i potencjalnych rozwiàzaƒ. Tłumaczà m.in., jak zachowaç si´ w trakcie alarmu smogowego, dostarczajà informacji zwiàzanych z wymianà pieca na kocioł klasy 5 lub inne ekologiczne êródła ogrzewania. Wszystkie informacje dotyczàce kampanii, znajdà si´ na stronie: www.powietrze.slaskie.pl.

N

W walkę ze smogiem włączyli się samorządowcy i służby lokalne Do walki ze smogiem przygotowujà si´ tak˝e stra˝nicy gminni i miejscy. Ju˝ 1 grudnia reprezentanci tych słu˝b z terenu całego województwa Êlàskiego uczestniczyç b´dà w szkoleniu mo˝liwych do podj´cia procedur prawnych podczas kontroli antysmogowych. Dowiedzà si´ m.in. jak prawidłowo sporzàdziç protokół pokontrolny, jak powinna przebiegaç sama kontrola. Szkolenie jest pokłosiem wczeÊniejszej ankiety, w której sami stra˝nicy gminni akcentowali koniecznoÊç poszerzenia swojej wiedzy w tym zakresie. Przypomnijmy równie˝, ˝e we wrzeÊniu zorganizowano

konferencj´ regionalnà dla pracowników merytorycznych gmin i stra˝ników gminnych „Realizacja Programu ochrony powietrza oraz uchwały antysmogowej dla województwa Êlàskiego”, w ramach projektu zintegrowanego LIFE „Wdra˝anie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego – Małopolska w zdrowej atmosferze”.

Kolejnym etapem były dwudniowe warsztaty (26-27.09) zorganizowane przez Instytut Chemicznej Przeróbki W´gla, podczas których urz´dnicy i stra˝nicy gminni, mogli naocznie sprawdziç, jak wyglàda w´giel przeznaczony do palenia w domowych kotłach, a jak wyglàda ten zabroniony uchwałà antysmogowà. Mieli te˝ okazj´ do zapoznania si´ z technikami sprawdzania wilgotnoÊci poszczególnych materiałów palnych tak, by prowadzone póêniej przez nich kontrole były faktycznie efektywne i wpływały na jakoÊç powietrza, jakim oddychamy. Wszystko po to, by wraz z mieszkaƒcami, władze lokalne miały pełnà wiedz´ na temat skutecznego działania dla poprawy jakoÊci powietrza. ■

„Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska w Katowicach”

III

śląskie eko

gazetaParkowa nr 11/2017 //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

APARTAMENT DLA PUSZCZYKA

Witold Szwedkowski Z MIEJSKIEJ PARTYZANTKI OGRODNICZEJ (NR 12)

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Takiego domku dla ptaków nie było w całej historii Parku Śląskiego. Największa ptasia budka, została zawieszona w okolicy Leśniczówki. Zamieszka w niej puszczyk, który w Polsce jest pod ścisłą ochroną gatunkową. W parku nowe domki mają już inne ptaki, bo nad ich bezpieczeństwem i komfortem, czuwa koordynator projektu – ornitolog, dr Emilia Grzędzicka.

Rafał Zduńczyk

WYSPA JADAV PAYENG

Ponad 20 budek lęgowych umieściła w tym roku Fundacja Park Śląski. Największa z budek przeznaczona jest dla puszczyka szarego Łukasz Respondek udka została zakupiona w ramach realizacji projektu „O czym pisko i tyrliko ptok spod familoka?”, który od kwietnia realizuje Fundacja Park Âlàski, a dofinansowała go Fundacja PZU. Dzi´ki niemu zorganizowano warsztaty dla wszystkich bywalców parku, m.in. na temat ochrony ptaków w mieÊcie. Powstała te˝ baza ptasich dêwi´ków, którà mo˝na odnaleêç na fundacyjnym profilu na Facebooku. Projekt zakładał równie˝ rozmieszczenie ponad dwudziestu budek l´gowych w ró˝nych cz´Êciach Parku Âlàskiego. Wi´kszoÊç z nich ma ju˝ lokatorów, bo domki zostały powieszone wiosnà.

B

– Każda budka musi zostać wykonana z zachowaniem odpowiednich parametrów i zasad – tłumaczy Anna Poraj, prezes Fundacji Park Śląski. Jak wyjaśnia, wielkość takiego domku powinna być dostosowana do gatunku ptaków. – Składane tam jaja muszą być bezpieczne. Aby żaden drapieżnik nie miał do nich dostępu. Z kolei niektóre budki mają dwa osobne wejścia, aby zarówno samiec i samica mogli jednocześnie karmić młode – dodaje. Puszczyk szary w Parku Śląskim bytuje od 2005 roku. Wówczas zaobserwowano go na wierzbach, nieopodal alei Klonowej.

W ostatnich latach drzewo, na którym przebywała rodzina tej najpospolitszej polskiej sowy, zostało trafione piorunem. Puszczyki

przeniosły się więc… do komina klubu Leśniczówka. Teraz będą mogły przenieść się do ptasiego apartamentu z prawdziwego zdarzenia. Tak dużej budki lęgowej w Parku Śląskim jeszcze nie było.

– Wybraliśmy odludną i spokojną lokalizację w pobliżu tego miejsca. Zazwyczaj wiesza się takie domki jesienią, aby ptaki na zimę mogły już się wprowadzić i zaadaptować, a wiosną rozpocząć okres lęgowy – mówi Anna Poraj.

Puszczyk szary jest gatunkiem leśno-parkowym. Zajmuje najczęściej dziuple starych drzew, rzadziej szczeliny skał i opustoszałe gniazda. Żywi się drobnymi gryzoniami i ptakami. ■

Jadav Payeng codziennie sadził drzewa na pustkowiu, a niemal wszyscy mówili mu, że chyba postradał zmysły. Cóż, wszak jedni piją piwo, inni łowią ryby, a jeszcze inni wydają pieniądze na kupowanie niepotrzebnych przedmiotów. Ludzie miewają różne hobby i różne rzeczy sprawiają im przyjemność. Jadav wziął się za coś, na czym skorzystało wiele osób i cała okolica. Pewnie dlatego ludzie, których spotykał, dyskretnie kręcili palcem kółko na skroni. Wszak żeby być branym za wariata, wystarczy robić to, co nakazuje rozsądek. Jadav Payeng głęboko przeżył to, jak okolica jego dzieciństwa została zdegradowana. Chodzi o wyspę na rzece Brahmaputra w indyjskim stanie Assam.

Jeszcze w latach pięćdziesiątych porośnięta była pier wotnym lasem tropikalnym. Dzięki temu odwiedzały ją dzikie słonie, nosorożce, tygrysy i jelenie.

Wszystko toczyło się tam naturalnym rytmem, ale do czasu. Ludzie zobaczyli w wycince łatwy sposób na podratowanie budżetu. Krótkowzroczna polityka zakończyła się ogołoceniem z drzew całej wyspy i… wyprowadzeniem się ludzi. Przecież nie było już czego wycinać. W roku 1979 Jadav zaczął obsadzać wyspę. Nie ustaje w wysiłkach do dziś – codziennie sadzi nowe drzewa, pielęgnuje te, które dorastają. W ciągu niespełna czterdziestu lat, sam zalesił obszar o obecnej powierzchni Parku Śląskiego (550 hektarów) kilkudziesięcioma tysiącami drzew i bambusami, które zajmują połowę wyspy. Na wyspie znów zatrzymują się dzikie zwierzęta, które od kilkudziesięciu lat omijały ten region. Dramatyczne jest przy tym oświadczenie Jadava, że gdyby ktoś chciał wyciąć sadzony przez niego las, najpierw musiałby go zabić. Raczej nie będzie tak źle. Jadav Payeng nie jest sam. W jego dziele wspiera go dumna rodzina: żona, córka i dwóch synów. Synowie mają już więcej lat, niż ojciec w chwili rozpoczęcia odbudowy dżungli. Zadziwiające? Pewnie tak. Ale w pewnym sensie też oczywiste – przecież nie odziedziczyliśmy Ziemi po naszych rodzicach, a pożyczyliśmy ją od naszych dzieci.

„Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska w Katowicach”

śląskie eko //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

nr 11/2017

gazetaParkowa

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

IV

Roman Koszowski/Edytor.net

DLACZEGO LIŚCIE ZMIENIAJĄ KOLORY ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Kolorowe liście sprawiają, że Park Śląski jesienią w niektórych miejscach przypomina bajkowy las. Zastanawialiście się kiedyś, dlaczego właśnie o tej porze roku jest tu tak pięknie? Zadaliśmy to pytanie parkowym specjalistom od zieleni, którzy wyjaśniają: – Chodzi głównie o dostęp do światła, glebę i barwniki. Przemiany trwają bardzo krótko i zapowiadają nadejście zimy. Warto się nimi cieszyć, dopóki są. Łukasz Respondek ajbardziej znanym barwnikiem, który sprawia, ˝e tak bujnie na naszej planecie rozwija si´ ˝ycie, jest chlorofil. WłaÊnie dzi´ki niemu, roÊliny mogà budowaç własne tkanki w oparciu o promieniowanie słoneczne, które stanowi podstawowe êródło energii do przemian chemicznych. Wa˝ne w tym procesie sà równie˝ woda i dwutlenek w´gla.

– WłaÊnie dzi´ki chlorofilowi te substancje zamieniajà si´ w cz´Êci organiczne roÊlin, a po ich Êmierci stajà si´ materià organicznà, która w dalszych etapach zmieni si´ w cz´Êci składowe gleby – tłumaczy Krystian Golasz, specjalista ds. zieleni w Parku Âlàskim.

Barwnik zielony ma najwi´kszy wpływ na bogactwo ˝ycia na naszej planecie. Wyst´puje właÊciwie w ka˝dej roÊlinie do jesieni. Gdy zmniejszajà si´ długoÊç dnia i intensywnoÊç promieniowania słonecznego, roÊlinom – z powodu zbyt małej iloÊci energii – nie opłaca si´ przeprowadzanie procesu fotosyntezy. WłaÊnie wtedy do-

N

chodzi do przemian w liÊciach, a chlorofil ulega uwstecznieniu i redukcji. – Wówczas do głosu dochodzà inne barwniki roÊlinne, które wprawdzie istniały, ale były przytłumione – wyjaÊnia Golasz. WÊród tych barwników jest ksantofil (barwnik ˝ółty), karoten (barwnik pomaraƒczowy) oraz wyst´pujàcy tylko jesienià antocyjan (barwnik czerwony).

– Ten ostatni powstaje w wyniku przemian chemicznych cukrów zawartych w liÊciach – zaznacza Golasz. – Naukowcy podejrzewajà, ˝e czerwony kolor odstrasza szkodniki, na przykład mszyce, które o tej porze roku składajà jaja, aby przetrwaç zim´ i wiosnà paso˝ytowaç na roÊlinach. Na tych przebarwionych na czerwono jest ich mniej lub nie wyst´puj´ w ogóle. Czerwonemu barwnikowi przypisuje si´ równie˝ zwi´kszanie odpornoÊci roÊlin na przemarzanie – dodaje.

WÊród roÊlin, które w Parku Âlàskim najefektowniej wyglàdajà jesienià, nale˝y wymieniç winobluszcz pi´ciolistkowy, sumak octowiec, azali´ pontyjskà, trzmielin´ oskrzydlonà, a tak˝e dereƒ kousa i kiÊcieƒ wawrzynolistny.

Jest kilka czynników, które wpływajà na konkretnà barw´ liÊcia. Wa˝ne sà zarówno uwarunkowania genetyczne roÊlin, jak i Êrodowisko, w tym równie˝ odczyn gleby. – Je˝eli chodzi o antocyjan, właÊnie odczyn podło˝a sprawia, ˝e dany liÊç jest bardziej lub mniej wybarwiony.

Na glebach kwaÊnych, roÊliny majà cz´sto zabarwienie jasnoczerwone, w oboj´tnym czerwono-fioletowe, a w zasadowym – zielone. Widaç to chocia˝by po czerwonej kapuÊcie, która w przypadku kwaÊniejszej gleby jest bardziej czerwona – mówi Golasz.

Przebarwienia liÊci i przemiany barwników trwajà dosyç krótko – zale˝à od temperatury jesienià. Po pierwszych przymrozkach liÊcie masowo opadajà.

– Cały ten okres nie trwa dłu˝ej ni˝ trzy, cztery tygodnie – twierdzi Golasz. – Póêniej barwniki ulegajà destrukcji. CzeÊç składników pokarmowych z liÊci wraca do roÊliny, aby wyrównaç jej bilans energetyczny. LiÊcie robià si´ wówczas szkliste, co jest objawem pierwszego przemro˝enia. A kiedy stajà si´ słomkowo-bràzowe, ich komórki obumierajà. ■

PORA NA AMBROWCA O tej porze większość liści już opadła, jednak jest jedna roślina, która zachowała swoje piękne, czerwone kolory.

To ambrowiec amerykański, który przebarwia się bardzo późno, a liście na nim utrzymują się dosyć długo.

W Parku Śląskim ambrowiec rośnie m.in. przy budynku dyrekcji oraz w Cichym Zakątku.

„Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska w Katowicach”

Park Śląski

10

gazetaParkowa nr 11/2017 /////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

reklama

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

reklama

nr 11/2017

gazetaParkowa

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

11

12

gazetaParkowa nr 11/2017 /////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

reklama

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////