¹ 12 (36) 2011
ÄÁÕÑ-ãèéí Ìîíãîë äàõü õºòºëáºðèéí ãàçàðò øàãíàëûí õóð áóóëàà Í.ÝÍÕÁÀßÐ Ìîíãîëä áàéãàëü îð÷íûã õàìãààëàõ ÷èãëýëýýð ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã îëîí òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãà áèé. Ýäãýýðèéí äîòðîîñ õàìðàõ õ¿ðýý, õèéæ áàéãàà ¿ð ä¿íòýé àæëààðàà ãîö ÿëãàðäàã áàéãóóëëàãà áîë Äýëõèéí áàéãàëü õàìãààëàõ ñàíãèéí Ìîíãîë äàõü õºòºëáºðèéí ãàçàð õýìýýí æèðèéí èðãýäýýñ ýõëýýä òºð çàñãèéí óäèðäëàãà õ¿ëýýí çºâøººðäºã áèëýý.¯¿íèé íîòîëãîî áîëñîí ¿éë ÿâäàë áîëæ òóñ áàéãóóëëàãûí õàìò îëíû õºäºëìºðèéã òºð çàñàã ¿íýëëýý. Ìîíãîë óëñûí Áàéãàëü îð÷èí, àÿëàë æóóë÷ëàëûí ñàéäûí òóøààëààð Äýëõèéí áàéãàëü õàìãààëàõ ñàíãèéí Ìîíãîë äàõü õºòºëáºðèéí ãàçðûã ÿàìíû “Õ¿íäýò ºðãºìæëºë”-ººð øàãíàëàà. Ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä òóñ áàéãóóëàãûí íýð õ¿íä áàéíãà ºñ÷ Ìîíãîëä áàéãàëü îð÷íûã õàìãààëàõ ÷èãëýëýýð ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã òýðã¿¿ëýõ áàéãóóëëàãûí íýã áîëñíûã ÿàìíû ñàéä îíöëîí õýëæ áàéâ. ̺í ýíý ºäºð òóñ áàéãóóëëàãûí Çàõèðãàà, Ñàíõ¿¿ãèéí àñóóäàë ýð-
ÝÍÝ ÄÓÃÀÀÐÒ Á.Ëõàãâàñ¿ðýí: Íàãîÿãèéí ãýðýý ò¿¿õýí à÷ õîëáîãäîëòîé áîëñîí
III í¿¿ðò
õýëñýí çàõèðàë Ì.Ýíõòóÿà, Ç¿éëèéí õºòºëáºðèéí ìåíåæåð ¨.Îíîí, Ç¿¿í á¿ñèéí õºòºëáºðèéí çîõèöóóëàã÷ Á.Áàòõóÿã, õºòºëáºðèéí ìåíåæåð Ì.Õóëàí, Ãàçàð ç¿éí ìýäýýëëèéí ñèñòåìèéí ìýðãýæèëòýí Ä.Ñàíæìÿ-
òàâ, õºòºëáºðèéí àæèëòàí Á.̺íõ÷óëóóí, Áºõºíãèéí ìåíåæåð Á.×èìýääîðæ,Àëòàé Ñî¸íû á¿ñèéí çàõèðàë Ä.Öýâýýíðàâäàí, “Èðâýñ-3” áàãèéí àõëàã÷ Ø.Ãàíòóëãà íàðûã “Áàéãàëü îð÷íû òýðã¿¿íèé àæèëòàí” öîë òýìä-
ãýýð øàãíàëàà. Ò¿¿í÷ëýí Óñíû àñóóäàë õàðèóöñàí àæèëòàí Á.Îþóíìºíõ,Õºòºëáºðèéí ãàçðûí æîëîî÷ Æ.Á¿ðãýä,Áºõºí õàìãààëàã÷ Á.Æàìö,Ö.Áóÿíáàò íàðûã ÿàìíû æóóõ áè÷ãýýð øàãíàñàí áàéíà.
Áàéãàëü õàìãààëàõ àðèóí ¿éëñèéí òºëºº áàíê ñàíõ¿¿, àÿëàë æóóë÷ëàë, áàéãàëü îð÷íû ñàëáàðûíõàí íýãäëýý
Áýë÷ýýðèéí òóõàé õóóëèéã ýõëýýä ìàë÷äààðàà õýëýëö¿¿ëýõ íü ç¿éòýé ãýâ
ÕàñÁàíê, Íîìàäèê ƺíèñ áîëîí Äýëõèéí áàéãàëü õàìãààëàõ ñàí (WWF)-ãèéí Ìîíãîë äàõü õºòºëáºðèéí ãàçàð õàìòðàí áàéãàëü îð÷íû õàìòûí ñàí áàéãóóëæ (2010.10.18) ãàðûí ¿ñýã
ÓÈÕ äàõü ÌÀÍ-ûí á¿ëãèéí õóðàëäààíààð çºâõºí Áýë÷ýýðèéí òóõàé õóóëèéí òºñëèéã àâ÷ õýëýëöëýý. Ýíý àñóóäëûí òàëààð á¿ëãèéí äàðãà Ä.Ë¿íäýýæàíöàí ìýäýýëýë õèéñýí þì. Òýðýýð “Íýð á¿õèé ãèø¿¿ä ñàíàà÷ëàí Áýë÷ýýðèéí òóõàé õóóëèéí òºñºë áîëîâñðóóëàí ÓÈÕ-ä ºðãºí áàðüñíûã á¿ëãèéí õóðàëäààíààð àâ÷ õýëýëöëýý. Ìîíãîë Óëñûí ¯íäñýí õóóëüä áýë÷ýýðýýñ áóñàä ãàçðûã Ìîíãîë Óëñûí èðãýíä ºì÷ë¿¿ëæ áîëîõ òóõàé çààëò áèé. Áýë÷ýýðèéí òóõàé õóóëèéã áàòëàõ øààðäëàãà áàéãàà òàëààð îëîí æèë ÿðüæ, áàñ îëîí òºñºë õºòºëáºð õýðýãæ¿¿ëñýí òóë òºñºë ñàíàà÷ëàã÷äûí õóâüä îëîí òàëààñ íü àñóóäëûã õàðæ, çîõèöóóëàõûã îðîëäñîí òºñºë îðóóëæ èðñýí áàéíà. Á¿ëãèéí ãèø¿¿ä ýíý àñóóäëûã òóéëûí õÿíóóð, íóõàöòàé õàíäàõ àñóóäàë ãýæ ¿çñýí. 1.5 ñàÿ õàâòãàé äºðâºëæèí êì ãàçðûí 1.1 ñàÿ íü áóþó 70 ãàðóé õóâü íü áýë÷ýýðò õàìààðíà. Ýäãýýðèéã çîõèöóóëíà ãýäýã àìàðã¿é. Àéìàã á¿ð ººðèéí îíöëîãòîé ãàçàð íóòàãòàé. Íèéò 330 ãàðóé ñóìûí õî¸ðîîñ ãóðâàí áàã íü áàéíãûí í¿¿äýë õèéõýýñ àðãàã¿é áàéäàëä áàéíà. Ýíý á¿õíèéã Áýë÷ýýðèéí òóõàé õóóëèàð çîõèöóóëàõ ãýæ îðîëäîæ áàéíà. Ãýñýí ÷ Áýë÷ýýðèéí òóõàé õóóëèéã ãàðãàíà ãýäýã àìàðã¿é áàéíà. Ìàíàé ãèø¿¿ä òàë òàëààñ íü ÿðèàä Áýë÷ýýðèéí òóõàé õóóëèéí òºñëèéí ãîë ¿çýë áàðèìòëàë, çààëòóóäûã óëñûí õýìæýýíä ìàë÷äààðàà õýëýëö¿¿ëýõ íü ç¿éòýé õýìýýí ¿çýæ, õîéøëóóëàõ ñàíàë ãàðãàñàí. Ãîë íü îäîîõîíäîî Áýë÷ýýðèéí òóõàé õóóëèéí òºñëèéã õýëýëöýõ íºõöºë õàðààõàí á¿ðäýýã¿é áàéíà” ãýæ ÿðüñàí þì.
çóðëàà. Õàìòðàã÷ òàëóóä òîäîðõîé õýìæýýíèé ìºíãèéã ÕàñÁàíêèíä äàíñ íýýæ õàäãàëàõ áºãººä õ¿¿ã íü äýëõèéä äàíñòàé Îíîí ãîëûí ñàâ ãàçàðò õóóëü áóñ àãíóóðòàé òýìöýõ, íóòãèéí èðãýäèéí áàéãàëü õàìãààëàõ ñàíàà÷ëàãûã
äýìæèõýä çîðèóëíà. ÕàñÁàíê ìºí òóí óäàõã¿é Íîãîîí Òºëáºðèéí Êàðòûã çàõ çýýëä íýâòð¿¿ëýõ áºãººä ýíýõ¿¿ êàðò íü ººðºº áàéãàëü îð÷èíä ýýëòýé ìàòåðèàëààð õèéãäñýí áºãººä äàíñ íü îíëàéí
áîëñíîîð öààñíû õýðýãëýýã áóóðóóëæ áàéãààãèéí çýðýãöýý êàðòààð õèéãäñýí íèéò õóäàëäàí àâàëòûí 0.3% íü Äýëõèéí áàéãàëü õàìãààëàõ ñàí (WWF)èéí áàéãàëü îð÷íû òºñë¿¿äèéã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõýä çàðöóóëàãäàõ þì.
Õóëñíû áààâãàéí õóâöàñ ºìñºæ áàìáaðóóøíóóäûã àð÷èëäàã ãýíý
VI í¿¿ðò
Ìîíãîë÷óóä 10.000 ãà ãàçàð ò¿ðýýñýëæ öàãààí áóäàà òàðèíà
XII í¿¿ðò
Äýëõèéí áàéãàëü õàìãààëàõ ñàí (WWF) 1961 îíä Øâåéöàðèéí Õîëáîîíû óëñûí õóóëü ¸ñíû äàãóó àíõ á¿ðòãýãäñýí, 5 ñàÿ ãàðóé ãèø¿¿í äýìæèã÷òýé, äýëõèéí 100 ãàðóé îðîíä áàéãàëü îð÷íûã õàìãààëàõ ÷èãëýëýýð ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã, îëîí óëñûí àøãèéí áóñ òîìîîõîí òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãà þì. Æèëä äóíäæààð 273 ñàÿ îð÷èì àì.äîëëàðòàé òýíöýõ õºðºíãèéã äýëõèéí ºíöºã áóëàí á¿ðò 1,200 ãàðóé áàéãàëü õàìãààëàõ òºñëèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä çàðöóóëæ áàéíà.