Nowy
Język francuski łatwo i przyjemnie
Anthony Bulger Adaptacja polska Izabela Majcher
Skład: Trevo – Martins Redakcja: Karina Mańka, Emilia Zwoniarska Ilustracje: Nico Nowela sp. z o. o. ul. Żmigrodzka 41/49 60-171 Poznań www.nowela.pl Dział handlowy tel.+48 61 847 40 40 e-mail: zamowienia@nowela.pl ISBN 978-83-67029-38-4 © Copyright Assimil 2020 © Copyright Nowela, Poznań 2022
Spis treści Przedmowa .............................................................................................................. VII
Lekcje 1–100 1 Comment allez-vous ?................................................................................1 2 Le café..........................................................................................................3 3 Présentations...............................................................................................7 4 L’heure.........................................................................................................9 5 Je cherche le métro...................................................................................13 6 À l’hôtel.....................................................................................................17 7 Révision –Lekcja powtórkowa...................................................................19 8 Une visite...................................................................................................25 9 À la mairie.................................................................................................29 10 C’est très simple !......................................................................................31 11 Au marché (Première partie).....................................................................35 12 Au marché (Deuxième partie)..................................................................37 13 Un cadeau.................................................................................................41 14 Révision –Lekcja powtórkowa...................................................................45 15 Un tour dans Paris (Première partie)........................................................51 16 Un tour dans Paris (Deuxième partie)......................................................55 17 Quels sont vos projets ?............................................................................59 18 Prenons rendez-vous avec le banquier.....................................................63 19 Un bel endroit pour une fête ...................................................................69 20 Un monde idéal........................................................................................73 21 Révision –Lekcja powtórkowa...................................................................79 22 Réfléchissez, choisissez, jouez...................................................................85 23 Comment réussir au loto..........................................................................89 24 Je ne vais pas bien du tout.......................................................................95 25 Déjeunons ensemble................................................................................99 26 Déjeunons ensemble (suite)...................................................................105 27 « Hôtel complet »....................................................................................109 28 Révision –Lekcja powtórkowa.................................................................115 29 Comment vas-tu ?...................................................................................123 30 J’ai un truc à te demander…...................................................................127 31 J’en ai besoin rapidement.......................................................................133 32 Je ne peux plus continuer comme ça....................................................137 33 Je n’ai rien dans ma garde-robe..............................................................143 • III
34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 IV •
Les randonneurs......................................................................................149 Révision –Lekcja powtórkowa.................................................................153 J’espère que je n’ai rien oublié…............................................................161 J’ai réfléchi à la question du loyer….......................................................167 C’est de la part de qui ?..........................................................................173 Le septième art........................................................................................179 Tu es si impatient !..................................................................................187 Un accueil désagréable...........................................................................193 Révision –Lekcja powtórkowa.................................................................199 Le foot féminin........................................................................................207 Perturbations dans les transports….......................................................213 Il n’y a pas de métiers inutiles................................................................219 Depuis, je n’ai aucune nouvelle..............................................................225 Un déménagement.................................................................................231 Ça ne me dit rien....................................................................................239 Révision –Lekcja powtórkowa.................................................................245 Je m’ennuie….........................................................................................255 Hâtez-vous lentement !...........................................................................261 Nous nous sommes bien amusés !........................................................267 Je ne ferai plus jamais ça !......................................................................275 Votez pour moi : vous ne le regretterez pas…........................................281 Mais c’est horrible, ton film !..................................................................287 Révision –Lekcja powtórkowa.................................................................293 Vive les Bretons !.....................................................................................301 Un grincheux...........................................................................................307 Il ne gagnait (presque) jamais.................................................................315 Le voisinage est de plus en plus dangereux !.........................................323 La célébrité ne me dit pas grand-chose..................................................329 J’ai mis le doigt sur ton problème….......................................................337 Révision –Lekcja powtórkowa.................................................................343 Je crains le pire…....................................................................................353 Cent pour cent des gagnants ont tenté leur chance !...........................359 Président d’un jour..................................................................................367 L’encre la plus pâle…...............................................................................373 La visite de la petite-fille..........................................................................381 « Les animaux ne mentent pas… »........................................................387 Révision –Lekcja powtórkowa.................................................................395 « La Dame de fer »...................................................................................403 Ça ne se fait pas !.....................................................................................411
73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100
Je n’en peux plus !..................................................................................417 Les soldes ................................................................................................425 Le Prix « Accord majeur ».......................................................................431 « Culture générale » : le jeu radiophonique...........................................439 Révision –Lekcja powtórkowa.................................................................445 « Les voyages forment la jeunesse ».......................................................455 Il faut que je trouve une bonne excuse…..............................................463 « Notre action ne dépend que de vous. »...............................................469 La réaction des patrons...........................................................................477 Qu’ils sont idiots !...................................................................................485 Du beurre dans les épinards…...............................................................491 Révision –Lekcja powtórkowa.................................................................499 Comment ça, je massacre le français ?..................................................509 Un entretien avec un chasseur de têtes.................................................515 Le commissaire Périer mène l’enquête..................................................523 Le commissaire Périer mène l’enquête (suite).......................................531 Il faut le faire !..........................................................................................539 « Le » ou « la » ? –Les deux !...................................................................545 Révision –Lekcja powtórkowa.................................................................553 Un magazine littéraire ...........................................................................563 Un cours d’histoire : « Le jour de gloire est arrivé ! ».............................571 Les inconvénients du travail à domicile.................................................579 Le JT du soir............................................................................................585 Une émission-débat : « Réinventons le rire ».........................................593 En plein dans le mille !............................................................................601 Révision –Lekcja powtórkowa.................................................................609 Incroyable mais vrai….............................................................................621 La langue française..................................................................................627
Aneks gramatyczny .................................................................................................636 Słowniczek francusko-polski....................................................................................666 Słowniczek polsko-francuski....................................................................................736
•V
1 / Première leçon Przed rozpoczęciem nauki przeczytaj Przedmowę – nawet jeśli wcześniej uczyłeś/-aś się francuskiego. Pomoże ci to zrozumieć, jak działa metoda Assimil.
1
Première leçon
[prymjer lysą]
Comment‿allez-vous ? 1 2 3 4 5
– Bonjour 1 Jeanne, comment‿allez-vous 2 ? – Bien, et vous ? – Ça va 3 très bien, merci. Je vous présente 4 ma fille, Chloé. – Bonjour, Chloé. Comment ça va 5 ?
*
Wymowa
komąt-ale wu 1 bążur żan komąt-ale wu 2 bję e wu 3 sa wa tre bję mersi 4 jy wu present ma fij kloe 5 bążur kloe komą sa wa
Uwagi do wymowy
(1) W większości francuskich słów ostatnia spółgłoska nie jest wymawiana. Na przykład vous brzmi jak [wu]. Comment jest zwykle wymawiane [komą] – jak w wersie 5. Jednak jeśli następne słowo zaczyna się od samogłoski, wówczas zwykle niema końcowa spółgłoska pierwszego słowa jest wymawiana i „łączy się” z następnym słowem: comment‿allez: [komąt-ale]. To połączenie nazywa się liaison. Zaznaczamy je za pomocą łącznika ‿ między dwoma słowami. Posłuchaj różnicy w wymowie comment w wersach 1 i 5.
Objaśnienia 1
1•
Bonjour znaczy dosłownie dobry (bon) dzień (jour). Jest używane jako formalne powitanie przez cały dzień, mniej więcej do godziny 18. un [ę]
Lekcja pierwsza / 1 W tłumaczeniu dialogów na język polski w nawiasach [ ] podajemy słowa, które są pominięte w języku francuskim, a niezbędne w języku polskim. Kursywą w nawiasach ( ) zapisujemy dosłowne tłumaczenie, aby pomóc ci zrozumieć strukturę języka.
1
Lekcja pierwsza Jak się pani ma? 1 2 3 4 5
– Dzień dobry Jeanne, jak się pani ma ( jak pani idzie)? – Dobrze, a pani? – (To idzie) Mam się bardzo dobrze, dziękuję. – Przedstawiam pani moją córkę, Chloé. – Dzień dobry Chloé. Jak się masz (to idzie)?
2 Allez pochodzi od nieregularnego czasownika aller, iść używanego w pytaniu o czyjeś zdrowie lub samopoczucie (odpowiednika polskiego: Jak się masz?). Allez to forma drugiej osoby liczby mnogiej (vous) używana w sytuacji formalnej, tj. w rozmowie z osobami innymi niż bliscy przyjaciele lub rodzina. 3 Va to forma trzeciej osoby liczby pojedynczej (on/ona/ono) od aller. 4 Présenter oznacza przedstawiać, w tym kontekście kogoś komuś. Je vous présente to odpowiednik Przedstawiam panu/pani... 5 Comment ça va ? Jak leci? to nieco mniej formalny odpowiednik Comment allez-vous ? Tutaj Jeanne (żeńska wersja męskiego imienia Jean) mówi do córki swojej znajomej, więc używa mniej formalnego zwrotu.
[dy] deux
•2
2 / Deuxième leçon Exercice 1 – Traduisez
Ćwiczenie 1 – Przetłumacz ➊ Bonjour, comment allez-vous ? ➋ Ça va très bien. ➌ Comment ça va, Jean ? ➍ Je vous présente ma fille. ➎ Chloé va très bien.
Exercice 2 – Complétez
Ćwiczenie 2 – Uzupełnij (Każda kropka oznacza literę lub inny znak: apostrof, łącznik itp.) ➊ Ja się pan/i ma?
. . . . . . . allez-vous ? ➋ Bardzo dobrze, dziękuję.
Ça . . très bien, . . . . . .
➌ Przedstawiam pani/u Jeanne i Chloé.
Je vous . . . . . . . . Jeanne . . Chloé. ➍ Dobrze, a pan/i?
. . . . et vous ? ➎ Moja pierwsza lekcja.
Ma . . . . . . . . leçon. 2
Deuxième leçon
[dyzjem lysą]
Le café 1 – Monsieur, madame, vous désirez ?
Wymowa
ly kafe 1 mysjy madam wu dezire 3•
trois [trła]
1
Lekcja druga / 2 Klucz do ćwiczenia 1
➊ Dzień dobry, jak się pan/i ma? ➋ Mam się bardzo dobrze. ➌ Jak się masz, Jean? ➍ Przedstawiam panu/i moją córkę. ➎ Chloé ma się bardzo dobrze.
Klucz do ćwiczenia 2
➊ Comment – ➋ – va – merci ➌ – présente – et – ➍ Bien – ➎ –
première –
W języku francuskim możemy się do kogoś zwrócić w sposób formalny lub nieformalny. Zaczynamy od nauki form grzecznościowych, czyli formalnego sposobu zwracania się do innych osób, ponieważ zapewne zetkniesz się z nimi, odwiedzając Francję i wchodząc w interakcje z nieznanymi osobami. Formy grzecznościowe są używane z zaimkiem vous, natomiast zwracając się do kogoś w sposób nieformalny, używamy zaimka tu. Ta forma jest częściej używana w innych krajach francuskojęzycznych, takich jak Kanada. W jakich sytuacjach używać form vous i tu? Przyjmujemy zasadę, że nieformalne tu stosujemy w kontaktach z rodziną I przyjaciółmi. Gratulacje! W krótkim czasie i bez większego wysiłku nauczyłeś/-aś się kilku ważnych – i przydatnych – słów i zwrotów. Pamiętaj, że najlepszym sposobem na robienie postępów jest codzienna nauka. To jest sekret metody Assimil!
Lekcja druga Kawa 1 – Proszę pana, proszę pani, [czego] państwo sobie życzą? Objaśnienia 1
To najłatwiejszy sposób zadania pytania po francusku: użyj zdania twierdzącego (vous désirez, państwo sobie życzą), ale z intonacją wznoszącą.
[katr] quatre
•4
2
2 / Deuxième leçon
2 – Deux cafés 2 et deux croissants, s’il vous plaît 3. 3 – Non, en fait je préfère une tartine beurrée 4 pour le petit-déjeuner 5. 4 – Donc, deux‿expressos, un croissant et une tartine 6 ? 5 – Oui, c’est ça. Le croissant est pour moi et la tartine pour elle. * 2 dy kafe e dy krłasą silwuple 3 ną ą fet ży prefer iun tartin byre pur ly pyti deżyne 4 dąk dyz-ekspreso ę krłasą e iun tartin 5 łi se sa ly krłasą e pur mła e la tartin pur el
Uwagi do wymowy
(2) Pamiętaj, że końcowe s w rzeczownikach zwykle nie jest wymawiane, więc forma liczby mnogiej często brzmi dokładnie tak samo jak forma liczby pojedynczej. Podobnie końcowe x w deux i końcowe z w désirez są nieme: [dy] i [dezire]. (4) Zwróć uwagę na liaison: deux‿expressos są wymawiane jak jedno słowo. X jest wymawiane jak [z]: [dyz-ekspreso]. (5) Zauważ, że est, jest oraz et, i są wymawiane tak samo.
Objaśnienia 2 Un café to zarówno napój (kawa), jak i miejsce, w którym się go pije (kawiarnia). Jeśli zamówisz un café we Francji, dostaniesz espresso bez mleka, zwane także un expresso lub un express.
3 Chociaż s’il vous plaît (dosł. jeśli się panu/pani podoba) może wydawać się bardzo formalne, tak nie jest. Oznacza to po prostu proszę.
4 Une tartine beurrée (lub po prostu une tartine) to kromka chleba z masłem, popularna alternatywa śniadaniowa dla rogalika. Beurré to
*** Exercice 1 – Traduisez ➊ Je préfère un croissant pour le petit-déjeuner. ➋ Un café, s’il vous plaît. ➌ Oui, c’est ça. ➍ La tartine est pour elle. ➎ Et l’expresso est pour moi. 5•
cinq [sęk]
Lekcja druga / 2 2 – Poproszę dwie kawy i dwa rogaliki ( jeśli się panu/pani podoba). 3 – Nie, właściwie wolę kromkę chleba z masłem na śniadanie. 4 – A więc dwa espresso, jeden rogalik i jeden kawałek chleba z masłem? 5 – Tak, zgadza się (to jest to). Rogalik jest dla mnie, a kromka chleba dla niej.
przymiotnik pochodzący od le beurre, masło. W tym zdaniu jest uzgodniony z rzeczownikiem une tartine, który jest rodzaju żeńskiego, więc dodajemy kolejne -e: beurée. Więcej o uzgadnianiu powiemy później.
5 Le déjeuner oznacza obiad, lunch, więc le petit-déjeuner (dosł. mały obiad) to śniadanie. Logiczne!
6 Wszystkie francuskie rzeczowniki mają rodzaj męski lub żeński. Rzeczownik rodzaju męskiego jest poprzedzony rodzajnikami un/le, a rzeczownik rodzaju żeńskiego – une/la. Zawsze gdy uczysz się nowego rzeczownika, zapamiętaj jego rodzaj. Un/une to rodzajniki nieokreślone, le/la – określone. Zwróć uwagę, że w języku francuskim nie istnieje osobne słowo jeden, więc un café może oznaczać kawę lub jedną kawę, w zależności od kontekstu.
*** Klucz do ćwiczenia 1
➊ Wolę rogalika na śniadanie. ➋ Poproszę kawę. ➌ Tak, zgadza się. ➍ Kromka chleba jest dla niej. ➎ A kawa dla mnie.
[sis] six
•6
3 / Troisième leçon Exercice 2 – Complétez
➊ Jedna kawa i jedna kromka chleba z masłem.
. . café et . . . tartine . . . . . . . .
➋ Rogalik i kromka chleba z masłem.
. . croissant et . . tartine. ➌ Poproszę dwa rogaliki.
. . . . croissants, . . . . . . . . . . . . . .
3
Troisième leçon
[trłazjem lysą]
Présentations 1 – Je me présente : je m’appelle 1 Sophie Mercier. 2 Et voici mon‿ami Loïc Le Gall. Il est breton. 3 – Et vous, êtes-vous 2 bretonne 3 aussi ? 4 – Pas du tout, je 4 suis de Nîmes, dans le Midi de la France. 5 Mais maintenant nous sommes 5 parisiens. * Wymowa
prezątasją 1 ży my preząt że mapel sofi mersje 2 e własi mąn-ami loik ly gal il e brytą 3 e wu et wu bryton osi 4 pa diu tu ży słi dy nim dą ly midi dy la frąs 5 me mętną nu som parizję
Objaśnienia 1
Appeler, wołać, nazywać. Je m’appelle oznacza ( ja) się nazywam, ( ja) mam na imię. Zauważ, że w języku francuskim, inaczej niż po polsku, zawsze używamy z czasownikami zaimków osobowych.
2 Widzieliśmy w poprzedniej lekcji, że można zadać pytanie, stosując intonację wznoszącą w zdaniu twierdzącym. Oto bardziej formalny – ale bardzo prosty – sposób formułowania pytania z czasownikiem être, być: po prostu zamieniasz miejscami czasownik i zaimek w zdaniu Vous êtes Breton ? Wersja bardziej formalna brzmi więc Êtes-vous Breton ? 7•
sept [set]
Lekcja trzecia / 3 ➍ Nie, właściwie wolę espresso.
. . . , . . . . . . , je . . . . . . . un expresso. ➎ Dzień dobry pani i panu.
Bonjour, . . . . . . . . . . . . . . . . .
Klucz do ćwiczenia 2
➊ Un – une – beurrée ➋ Le – la – ➌ Deux – s'il vous plaît ➍ Non, en fait – préfère – ➎ – madame et monsieur
3
Lekcja trzecia Przedstawianie 1 – [Pozwól mi] się przedstawić (przedstawiam się): nazywam się Sophie Mercier. 2 A oto mój przyjaciel Loïc Le Gall. On jest Bretończykiem. 3 – A ty, czy ty też jesteś Bretonką? 4 – Nie, pochodzę z Nîmes na południu Francji. 5 Ale teraz jesteśmy paryżanami. Uwagi do wymowy
(1) Większość końcowych spółgłosek nie jest wymawiana. Dlatego drugie r w Mercier jest nieme: [mersje]. (2) Zwróć uwagę na liaison: mon‿ami wymawia się [mąn-ami].
3 Pamiętaj, że każdy rzeczownik jest rodzaju męskiego lub żeńskiego. Ale niektóre rzeczowniki, szczególnie te oznaczające mężczyzn i kobiety, mają dwie formy: bretonne jest żeńską formą breton.
4 Teraz znasz najważniejsze formy czasownika être, być: je suis, il est, vous êtes, nous sommes, ( ja) jestem, (on) jest, forma grzecznościowa pan/pani jest, (my) jesteśmy.
[łit] huit
•8
4 / Quatrième leçon Exercice 1 – Traduisez ➊ Je m’appelle Loïc. ➋ Et voici mes deux amis. ➌ Êtes-vous parisien ? ➍ Pas du tout ! Je suis breton. ➎ Il est de Nîmes aussi.
***
Exercice 2 – Complétez
➊ Jestem Bretończykiem i ona też jest Bretonką.
Je suis . . . . . . et elle est . . . . . . . . . . . . . .
➋ Jesteśmy paryżanami.
. . . . . . . . . . parisiens. ➌ Czy jest pan/i z Nîmes?
. . . . . . . . . de Nîmes ?
4
Quatrième leçon
[katrjem lysą]
L’heure 1 1 – Pardon, est-ce que 2 vous‿avez l’heure ? Wymowa
lyr 1 pardą es ky wuz-awe lyr
Objaśnienia 1
9•
Wiemy, że le i la są rodzajnikami określonymi, odpowiednio, rodzaju męskiego i żeńskiego. Ale jeśli rzeczownik zaczyna się od samogłoski lub h, rodzajnik ma postać l’. Widzisz teraz, jak ważne jest uczenie się rodzaju rzeczowników! L’heure (rodzaj żeński) oznacza godzinę. Avezvous l’heure ? Która godzina (Czy ma pan/i godzinę)? neuf [nyf]
Lekcja czwarta / 4 Klucz do ćwiczenia 1
➊ Nazywam się Loïc. ➋ A to są moi dwaj przyjaciele. ➌ Czy jest pan paryżaninem? ➍ Nie! Jestem Bretończykiem. ➎ On też jest z Nîmes.
***
➍ Mam na imię Sophie. A pan/i?
. . . . . . . . . . . Sophie. . . . . . . ? ➎ Jestem teraz przy trzeciej lekcji.
. . . . . . maintenant à la . . . . . . . . . leçon. Klucz do ćwiczenia 2
➊ – breton – bretonne aussi ➋ Nous sommes – ➌ Êtes-vous – ➍ Je m'appelle – Et vous ➎ Je suis – troisième –
***
Francja to ogromny kraj – największy w Europie Zachodniej – z niezwykle zróżnicowanymi krajobrazami, od surowych granitowych klifów la Bretagne (Bretanii) po bujne gaje oliwne w południowej Francji. W dalszej części kursu dowiemy się więcej o francuskich regionach. Dziś spotkaliśmy Bretonkę i kobietę z le Midi (południa Francji). (Jeśli przyjeżdżasz pociągiem do stolicy Belgii, Brukseli, możesz zauważyć, że jeden z dwóch głównych dworców w mieście to Bruxelles-Midi. Został tak nazwany, ponieważ znajduje się na południu miasta).
Lekcja czwarta Godzina 1 – Przepraszam, która godzina (czy ma pan/i godzinę)? Uwagi do wymowy
(1), (3), (4) Końcowe -z w avez i savez jest nieme. Ta sama zasada obowiązuje w rendez w następnym zdaniu.
2 Innym bardzo powszechnym sposobem zadawania pytań jest umieszczenie est-ce que (dosł. czy to jest) przed czasownikiem. Tak więc Avezvous l’heure ? i Est-ce que vous avez l’heure ? znaczy to samo.
[dis] dix • 10
4
21 / Vingt et unième leçon (obiad) lub -ier, le quartier (dzielnica). Obie te końcówki często występują w rzeczownikach oznaczających zawody: un boulanger (piekarz), un banquier (bankier) i tak dalej. Wreszcie rzeczowniki kończące się na -in są zwykle rodzaju męskiego: un jardin (ogród), le matin (poranek). Prawdopodobnie najczęściej spotykanym wyjątkiem jest la fin (koniec). – Większość rzeczowników kończących się na -ion i -té jest rodzaju żeńskiego: une région (region), l’éducation (edukacja), la santé (zdrowie), la liberté (wolność). Dwa wyjątki to le côté (bok) i l’avion (samolot). Podobnie końcowka -ée najczęściej oznacza rodzaj żeński, na przykład la soirée (wieczór), une idée (pojęcie, myśl). Jednym z nielicznych wyjątków jest un musée (muzeum). Kilka innych typowych końcówek poznamy w lekcji 28.
2.2 Przymiotniki Poznaliśmy podstawowe zasady uzgadniania przymiotników, jednak niektóre z nich mają nieregularną formę żeńską. Oto trzy przykłady: le lait frais (rodzaj męski, świeże mleko) → une fraise fraîche (rodzaj żeński, świeża truskawka) – zwróć uwagę na accent circonflexe (tzw. „daszek”) nad i; le vin blanc (rodzaj męski, białe wino) → une carte blanche (rodzaj żeński, biała karta); un long moment (rodzaj męski, długi czas) → une longue avenue (rodzaj żeński, długa aleja). Aby utworzyć formy liczby mnogiej, po prostu dodaj końcówkę -s. W lekcji 19 zauważyliśmy, że kilka przymiotników występujących przed rzeczownikiem ma dwie formy w rodzaju męskim, używane w zależności od pierwszej litery następującego słowa: samogłoski (lub h niemego) lub spółgłoski. Oprócz beau i nouveau takim przymiotnikiem jest vieux: un vieux monument (stary pomnik), ale un vieil ami (stary przyjaciel). Zwróć uwagę, że bel wymawia się dokładnie tak samo, jak forma żeńska belle: un bel endroit (ładne miejsce). Wreszcie około dwudziestu przymiotników kończących się na -e ma taką samą formę w rodzaju męskim i żeńskim. Oprócz superbe, facile, malade i moderne (lekcja 16), vide (lekcja 18) i honnête (lekcja 20), trzy inne warte poznania to faible, słaby/-a, pauvre, biedny/-a i triste, smutny/-a. Dodajmy jeszcze często używane confortable, wygodny/-a (uwaga na n – w odróżnieniu od polskiego komfortowy), drôle, zabawny/-a i sincère, szczery/-a. 81 • quatre-vingt-un [katrywęę]
Lekcja dwudziesta pierwsza / 21
3 Dni, miesiące i daty • Dni tygodnia lundi mardi mercredi
poniedziałek wtorek środa
jeudi vendredi samedi dimanche
czwartek piątek sobota niedziela
Ciekawostka: ostatnia sylaba w nazwie większości dni tygodnia, -di, pochodzi od łacińskiego dies, dzień. Jeśli chodzi o weekend, we Francji (i Belgii) powszechnie używa się słowa le week-end (zwróć uwagę na łącznik), natomiast w Kanadzie – wyrażenia la fin de semaine (dosł. koniec tygodnia). • Miesiące janvier février mars avril mai juin
styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec
juillet août septembre octobre novembre décembre
lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień
Wszystkie nazwy miesięcy są rodzaju męskiego. Podając datę po francusku, używamy liczebników głównych, a nie porządkowych jak po polsku, i stawiamy rodzajnik określony rodzaju męskiego przed nazwą dnia: le lundi dix mai, poniedziałek, dziesiątego maja, le jeudi vingt et un août, czwartek, dwudziestego pierwszego sierpnia. Wyjątkiem jest pierwszy dzień miesiąca, który jest wyrażany liczebnikiem porządkowym: le samedi premier juin, sobota, pierwszego czerwca. Opanowanie sposobu podawania daty wymaga praktyki. Przeglądaj kalendarz na biurku lub w telefonie, wypowiadając głośno daty, najpierw powoli, a potem coraz szybciej. Zobaczysz, że w ten sposób szybko się nauczysz.
4 Podawanie godziny Aby dokładnie podać czas, le temps, będzie nam potrzebny rzeczownik rodzaju żeńskiego l’heure, godzina. Aby zapytać o godzinę, zazwyczaj używa się konstrukcji z inwersją: Quelle heure est-il ? [katrywędy] quatre-vingt-deux • 82
21 / Vingt et unième leçon Która ( jest) godzina? (Il jest tutaj zaimkiem bezosobowym, którego używamy również w odpowiedzi na to pytanie). – Gdy podajemy pełne godziny, po odpowiednim liczebniku głównym dodajemy słowo heures (heure w przypadku godziny 1.00): Il est une heure, Jest (godzina) pierwsza; Il est quatre heures, Jest (godzina) czwarta. Możemy też dodać słowo pile, dokładnie: Il est douze heures pile, Jest punkt dwunasta. – Jeśli chcemy podać minuty po godzinie, dodajemy odpowiedni liczebnik główny po słowie heure(s): Il est trois heures dix, Jest dziesięć po trzeciej; Il est six heures vingt-cinq, Jest dwadzieścia pięć po szóstej. – Podając minuty przed następną godziną, używamy moins (mniej, minus): Il est une heure moins dix, Jest za dziesięć pierwsza (dosł. pierwsza minus dziesięć), Il est onze heures moins vingt, Jest za dwadzieścia jedenasta. – Gdy chodzi o kwadrans, stosujemy wyrażenia et quart i moins le quart, umieszczone po słowie heure(s): Il est deux heures et quart, Jest kwadrans / piętnaście po drugiej, Il est huit heures moins le quart, Jest za kwadrans / za piętnaście ósma. – Wyrażenie et demie oznacza pół godziny i stawiamy je po określeniu godziny. Demi oznacza połowę, a ponieważ rzeczownik une heure jest rodzaju żeńskiego, dodajemy -e (ale nie -s): Il est neuf heures et demie, Jest wpół do dziesiątej (dosł. dziewiąta i pół). – Słowa oznaczające południe i północ to midi [midi] i minuit [minłi]. – Zauważ, że po francusku zawsze najpierw podajemy godzinę, a dopiero później minuty czy też określenia kwadransa i pół godziny. Trzeba się do tego przyzwyczaić. – W języku francuskim, podobnie jak po polsku, zegar 24-godzinny jest używany nie tylko w sytuacjach formalnych, takich jak służbowe spotkania czy harmonogramy podróży, lecz także w codziennych rozmowach. treize heures trzynasta quatorze heures czternasta quinze heures piętnasta
dix-neuf heures vingt heures vingt et une heures vingt-deux heures
dziewiętnasta dwudziesta dwudziesta pierwsza seize heures szesnasta dwudziesta druga dix-sept heures siedemnasta vingt-trois heures dwudziesta trzecia dix-huit heures osiemnasta vingt-quatre dwudziesta heures czwarta 83 • quatre-vingt-trois [katrywętrła]
Lekcjadwudziesta pierwsza / 21 W systemie 24-godzinnym po godzinie następuje po prostu liczba minut (wtedy et quart, moins le quart i et demie nie są używane): Il est seize heures trente, Jest szesnasta trzydzieści; Il est dix-neuf heures quarante, Jest dziewiętnasta czterdzieści.
*** Dialogue de révision 1 – Je veux descendre du bus à la place de la Concorde. 2 C’est un bel endroit pour faire une belle photo de ce beau bâtiment et, en face, de cette grande église. 3 – Mais nous n’avons pas beaucoup de temps. 4 – Pourquoi ? Quelle heure est-il maintenant ? 5 – Il est déjà cinq heures et quart, presque cinq heures et demie. 6 – Dix-sept heures quinze ! Ce n’est pas vrai ! 7 Nous devons attendre demain matin, je pense. 8 Nous avons la soirée libre. 9 – Qu’est-ce que vous voulez faire maintenant ? 10 – On peut aller regarder la Tour Eiffel : c’est gratuit ! Tłumaczenie dialogu
1 – Chcę wysiąść z autobusu na placu Zgody. 2 To piękne miejsce, by zrobić piękne zdjęcie tego pięknego budynku i, naprzeciwko, tego dużego kościoła. 3 – Ale nie mamy dużo czasu. 4 – Dlaczego? Która jest teraz godzina? 5 – Jest już piętnaście po piątej, prawie wpół do szóstej. 6 – Siedemnasta piętnaście! Żartujesz! 7 Myślę, że musimy zaczekać do jutra rana. 8 – Mamy wolny wieczór. 9 – Co chcecie teraz robić? 10 – Możemy iść popatrzeć na wieżę Eiffla: to jest za darmo! Możesz odnieść wrażenie, że w dzisiejszej lekcji powtórkowej jest wiele szczegółów. Jednak w rzeczywistości wracamy do rzeczy, których już się uczyłeś/-aś, i pomagamy ci je uporządkować. Z wyjątkiem rodzajów rzeczowników na razie nie próbuj uczyć się niczego na pamięć. Po prostu baw się dobrze: nie masz przecież żadnych egzaminów do zdania! [katrywękatr] quatre-vingt-quatre • 84
22
Vingt-deuxième leçon Réfléchissez, choisissez, jouez 1 – Je n’aime pas les jeux 1 de hasard, parce qu’ils sont tous 2 risqués. Et vous ? 2 – Je suis comme vous. Mais il y a un jeu que j’aime bien. 3 – Vraiment ? Lequel ? Les machines à sous ? 4 – Mais non ! 3 Ce sont les courses de chevaux 1. 5 Je regarde tous les journaux spécialisés, surtout un journal intitulé Mille gagnants, 6 et j’établis 4 une petite liste. 7 Je réfléchis 4 pendant quelques secondes, et quand je suis prêt, Wymowa
refleszise szłazise żłe 1 … ży dy azar … tus riske … 3 … lykel … maszinasu 4 … kurs dyszywo 5 ... rygard tu … spesjalize siurtu … żurnal ątitule mil ganją 6 żetabli … list 7 … refleszi pądą … sygąd …
Objaśnienia 1
Większość rzeczowników kończących się na -eu w liczbie mnogiej przyjmuje końcówkę -x: un jeu, des jeux (gra, gry), un feu, des feux (ogień, ognie). W rzeczownikach, które kończą się na -al, w liczbie mnogiej końcówkę tę zastępujemy przez -aux: un cheval, des chevaux (koń, konie), un journal, des journaux (gazeta, gazety). Później poznasz jeszcze kilka takich nieregularnych form liczby mnogiej.
2 Tous jest formą rodzaju męskiego liczby mnogiej zaimka tout, wszystko. Przed rzeczownikiem z rodzajnikiem jest wymawiany [tu], podobnie jak forma liczby pojedynczej (tous les jeux, wszystkie gry [tu le ży]). Ale jeśli tous występuje po czasowniku, znaczy wszyscy i jest wymawiane
85 • quatre-vingt-cinq [katrywęsęk]
Lekcja dwudziesta druga Zastanówcie się, wybierzcie, grajcie 1 – Nie lubię gier hazardowych, bo wszystkie są ryzykowne. A pan? 2 – Jestem jak pan. Lecz jest gra, którą lubię. 3 – Naprawdę? Która? Automaty do gry? 4 – Ależ nie! To wyścigi konne. 5 Przeglądam (patrzę na) wszystkie specjalistyczne gazety, zwłaszcza gazetę zatytułowaną „Tysiąc wygranych”, 6 i układam krótką (małą) listę. 7 Zastanawiam się przez kilka sekund, a gdy jestem gotów, [tus]: Je les aime tous, lubię ich wszystkich (lub je wszystkie, jeśli mówimy o zwierzętach czy przedmiotach) [żylez-em tus]. Zanim wymówisz tous, zastanów się, z jakim słowem się łączy! Formy rodzaju żeńskiego to toute i toutes.
3 Mais non ! (dosł. Ale(ż) nie!) jest stanowczym zaprzeczeniem, które może znaczyć Oczywiście, że nie! albo Wcale nie! Vous êtes malade ? – Mais non, je vais très bien ! Jesteś chory? – Wcale nie, czuję się bardzo dobrze! Innym często spotykanym wykrzyknieniem jest użyte w wersach 9 i 13 Au fait (dosł. w fakcie). Umieszczone na początku zdania, oznacza przy okazji. Au fait, quel est votre nom ? Przy okazji, jak się pan nazywa?
4 Etablis jest formą pierwszej osoby liczby pojedynczej czasownika établir, sporządzać należącego do drugiej grupy czasowników, które kończą się na -ir, a odmieniają następująco: j’établis, tu établis, il / elle établit, nous établissons, vous établissez, ils / elles établissent. Inne często używane czasowniki z tej grupy to choisir, wybierać, finir, kończyć, remplir, wypełniać i réfléchir, zastanawiać się (patrz lekcja 23 i powtórka – 28).
[katrywęsis] quatre-vingt-six • 86
22
22 / Vingt-deuxième leçon
8
je choisis 4 le cheval qui a une bonne chance de finir 4 en premier. 9 Puis je remplis 4 la grille de jeu… et je croise les doigts. 10 – Au fait 9, comment est-ce que vous choisissez 5 vos chevaux ? 11 Qu’est-ce que vous‿espérez ? 12 – Je suis comme tous 2 les joueurs ; nous‿avons tous 2 la même idée : 13 gagner 6 beaucoup d’argent et devenir très riche. 14 Au fait 9, est-ce que vous pouvez me prêter cinquante euros ? 15 Je n’ai pas un sou 7. * Wymowa
8 … szłazi … szywal … sząs ….finir … prymje 9 … rąpli … grij … krłaz … dła 10 o fet … 11 … espere 12 … tu … żłyr … tus … 13 ganje … dywynir … risz 14 … prete sękąt yro 15 … pa ęsu
Objaśnienia 5 Choisissez jest formą drugiej osoby liczby mnogiej i formą grzecznościową czasownika choisir (patrz wyżej). Zwróć uwagę na wymowę: [szłazise].
6 Gagner znaczy wygrywać: Elle gagne toujours quand elle joue, Zawsze wygrywa, kiedy gra. Oznacza to też zarabiać (pieniądze): Il gagne cinq mille euros par mois, Zarabia pięć tysięcy euro miesięcznie. Zwróć uwagę na kontekst za każdym razem, gdy napotkasz ten często używany czasownik. Un/e gagnant/e, zwycięzca/zwyciężczyni.
7 Un sou to nazwa starej francuskiej monety, która już nie istnieje, ale słowo pozostało w popularnych zwrotach – Je n’ai pas un sou, Nie mam
***
Exercice 1 – Traduisez ➊ Vous devez réfléchir avant de choisir. ➋ Je sais que tous les jeux de hasard sont risqués. ➌ Ils ont tous la même idée : devenir riche. ➍ Désolé, je ne peux pas vous prêter trente euros. ➎ Je suis comme vous, je n’ai pas un sou. 87 • quatre-vingt-sept [katrywęset]
Lekcja dwudziesta druga / 22 8
wybieram konia, który ma szansę, by skończyć [wyścig] jako pierwszy. 9 Później wypełniam kupon (do gry) i trzymam kciuki. 10 – Przy okazji, jak wybiera pan konie? 11 Na co ma pan nadzieję? 12 – Jestem jak wszyscy gracze; wszyscy mamy tę samą myśl: 13 Zarobić dużo pieniędzy i stać się bogatym. 14 Przy okazji, czy może mi pan pożyczyć pięćdziesiąt euro? 15 Nie mam [ani] grosza. Uwagi do wymowy
(8) Podwójne l wymawia się na kilka sposobów. Ciąg -ill poprzedzony spółgłoską zwykle wymawia się [ij]: znasz już fille [fij] i Bastille [bastij]. Ta sama zasada dotyczy grille [grij]. Ale są wyjątki: mille w wersie 5 to [mil], a znane ci już ville – [vil]. Prowadź listę zasad wymowy (i wyjątków), aby się nie pomylić.
ani grosza; Il est sans le sou, Jest bez grosza (przy duszy) – jak również w wyrażeniu une machine à sous, automat do gry. (Zwróć uwagę na kontekst: sous jest również przyimkiem oznaczającym pod).
Klucz do ćwiczenia 1
***
➊ Musicie się zastanowić, zanim wybierzecie. ➋ Wiem, że wszystkie gry hazardowe są ryzykowne. ➌ Oni wszyscy mają jedną myśl: zostać bogatym. ➍ Przykro mi, nie mogę panu pożyczyć trzydziestu euro. ➎ Jestem jak pan, nie mam ani grosza.
[katrywęłit] quatre-vingt-huit • 88
23 / Vingt-troisième leçon Exercice 2 – Complétez
➊ Zastanawiam się kilka sekund i, kiedy jestem gotowy, wypełniam formularz.
Je . . . . . . . . . pendant quelques . . . . . . . . et quand je suis . . . . , je . . . . . . . le formulaire. ➋ Wszyscy gracze mają tę samą myśl: wygrać pieniądze.
. . . . les joueurs . . . la même idée : . . . . . . de . . . . . . . . .
➌ Czy może mi pan pożyczyć dwadzieścia dwa euro?
. . . . . . . . . vous . . . . . . . . . . . . . . vingt-deux euros ? ➍ Kupujemy trzy gazety każdego dnia, żeby grać na wyścigach konnych.
Nous achetons trois . . . . . . . . . . . . les jours pour jouer ... ....... .. ........ 23
Vingt-troisième leçon Comment réussir au loto 1 – Bonjour, qu’est-ce que je vous sers ? 2 – Je veux un café crème, un croque-monsieur et deux billets de loto, s’il vous plaît. 3 – Vous pouvez jouer au 1 loto en ligne, vous savez. C’est très simple. Wymowa reiusir … 1 … kesky ... wuser 2 … krok mysjy … bije … 3 … żłe … ą liń … sępl
Objaśnienia 1
Pamiętaj, aby zawsze uczyć się przyimka, z którym łączy się czasownik, szczególnie gdy w języku polskim występuje inna konstrukcja. Tutaj po jouer, grać następuje à la, jeśli używamy rzeczownika rodzaju żeńskiego (jouer à la loterie, grać na loterii), au – jeśli używamy rzeczownika rodzaju
89 • quatre-vingt-neuf [katrywęnyf]
Lekcja dwudziesta trzecia / 23 ➎ Ona nie lubi gier hazardowych, zwłaszcza gry zatytułowanej „Zostać bogatym”.
Elle . . . . . . . . . les . . . . de hasard, surtout . . . . . intitulé « . . . . . . . . . . . . ».
Klucz do ćwiczenia 2
➊ – réfléchis – secondes – prêt – remplis – ➋ Tous – ont – gagner – l'argent ➌ Est-ce que – pouvez me prêtez – ➍ – journaux tous – aux courses de chevaux ➎ – n'aime pas – jeux – un jeu – Devenir riche
Lekcja dwudziesta trzecia Jak wygrać w lotto 1 – Dzień dobry, czym mogę służyć (co panu podaję)? 2 – Poproszę (chcę) kawę ze śmietanką, kanapkę croquemonsieur i dwa kupony lotto (poproszę). 3 – Może pani też grać w lotto przez internet, wie pani. To bardzo proste.
męskiego (jouer au loto, grać w lotto) i aux, gdy stosujemy rzeczowniki obu rodzajów w liczbie mnogiej (jouer aux échecs, grać w szachy).
[katrywędis] quatre-vingt-dix • 90
23
23 / Vingt-troisième leçon
4
Et il n’y a pas de 2 queues au comptoir, comme ce matin. 5 – Je sais, mais je préfère venir ici : l’ambiance est sympa 3. 6 Je saisis l’occasion pour quitter mon appartement et voir d’autres 4 gens. 7 – J’ai des clients qui viennent jouer tous les jours. 8 Dites-moi 5: avez-vous un secret pour le loto ? 9 – Tout‿à fait 6. Je joue toujours 7 les mêmes numéros 8 : Wymowa
4 … ky … kątłar … 5 … prefer … ląbjąs … sępa 6 … sezi lokazją … kite … 7 … kliją … wjen … 8 ditmła… sykre … 9 tutafe… niumero
Uwagi do wymowy
(4), (8) Jeśli znasz angielski, uważaj na francuskie słowa zapisywane tak samo jak angielskie: wymowa jest zwykle inna. Na przykład la queue i le secret wymawia się odpowiednio [la ky] i [ly sekre].
Objaśnienia 2 Po przeczeniu używamy de (lub d’ przed samogłoską i h niemym) zamiast rodzajników nieokreślonych i cząstkowych, niezależnie od tego, czy rzeczownik jest w liczbie pojedynczej, czy mnogiej: Il n’a pas de billets, On nie ma biletów; Elle n’a pas d’argent, Ona nie ma pieniędzy.
3 Często używany w języku potocznym przymiotnik sympa jest skróconą formą sympathique, miły/-a, przyjemny/-a itd. Michel est une personne très sympa, Michel jest bardzo miłą osobą. Ponieważ to skrócona forma, nie uzgadnia się jej w liczbie pojedynczej, ale wymaga dodania końcówki -s w liczbie mnogiej: Ce sont des personnes très sympas, To naprawdę mili ludzie.
4 Autre, inny/-a to zaimek nieokreślony przymiotny, podobnie jak tout: Choisissez un autre chiffre, Wybierzcie inną liczbę. Gdy występuje po nim rzeczownik w liczbie mnogiej, poprzedza go rodzajnik d’: 91 • quatre-vingt-onze [katryęąz]
Lekcja dwudziesta trzecia / 23 4 I nie ma kolejek do kontuaru, jak dziś rano. 5 – Wiem, ale wolę przyjść tutaj: atmosfera jest miła. 6 Wykorzystuję okazję, aby wyjść (opuścić) z mieszkania i zobaczyć innych ludzi. 7 – Mam klientów, którzy przychodzą grać codziennie. 8 Proszę mi powiedzieć: ma pani sposób (sekret), na (by grać w) lotto? 9 – Jak najbardziej. Wybieram (gram) zawsze te same liczby (numery):
Choisissez d’autres chiffres, Wybierzcie inne liczby (porównaj: lekcja 16, zdanie 1 i lekcja 18, zdanie 5).
5 Dire (wymawiane [dir]) to ważny czasownik nieregularny, który znaczy mówić, powiedzieć. Jego formy to je dis, tu dis, il / elle dit, nous disons, vous dites, ils / elles disent. Sami dit qu’il est désolé, Sami mówi, że jest mu bardzo przykro. Dites-moi votre nom, Proszę mi podać (dosł. powiedzieć) pańskie nazwisko.
6 Tout à fait (dosł. wszystko do faktu), często stosowane do wyrażenia zgody lub potwierdzenia, oznacza oczywiście, jak najbardziej: Êtesvous prêt? – Tout à fait, Jest pan gotowy? – Oczywiście. Można go również użyć do podkreślenia znaczenia wypowiedzi: Je suis tout à fait d’accord, Całkowicie się zgadzam.
7 Toujours jest używane po czasowniku: Nous jouons toujours aux mêmes jeux, Zawsze gramy w te same gry. Zauważ, że toujours znaczy też ciągle, nadal: Est-ce que tu habites toujours à Toulouse ? Czy nadal mieszkasz w Tuluzie?
8 Un chiffre to cyfra, czyli znak służący do zapisywania liczb: le chiffre sept oznacza cyfrę 7. Słowo un numéro jest używane w takich wyrażeniach jak numer telefonu lub numer domu (numéro de téléphone / de maison), ale również przy grze w lotto: cochez 5 numéros, proszę skreślić 5 liczb. Istnieje też słowo un nombre, liczba, które poznasz lepiej trochę później.
[katrywęduz] quatre-vingt-douze • 92
23 / Vingt-troisième leçon
10
tous ceux finissant 9 par quatre, plus le soixante-deux, le quarante-trois, le dix-sept, et le cinquante-cinq, 11 ma date de naissance : le vingt-trois, douze, soixante-neuf, 12 et, évidemment, le treize, mon chiffre 8 préféré. 13 – Avec ça, vous réussissez à gagner ? Je vous applaudis ! 14 – Non, pas vraiment, mais j’investis pour l’avenir. Je vais gagner un de ces jours ! * Wymowa
10 … finisą … słasątdy … karąttrła … disset … dizłit … sękątsęk 11 … dat dy nesąs … 12 … ewidamą … szifr prefere 13 … reiusise … aplodi 14 … żęwesti …
***
Exercice 1 – Traduisez ➊ Je suis tout à fait d'accord : l'ambiance dans ce bar n'est pas très sympa. ➋ J’ai un client qui vient tous les jours à la même heure. Et il est toujours là quand je ferme ! ➌ C’est très simple de jouer en ligne, vous savez. ➍ Nous jouons toujours les mêmes numéros : le vingt-trois, le soixante-neuf et le treize. ➎ Qu’est-ce que je vous sers, madame ? Un café crème ? Exercice 2 – Complétez
***
➊ Inwestuję na przyszłość. – Gratuluję pani!
. . . . . . . . . . pour l’avenir. – Je vous . . . . . . . . . ! ➋ Mówi, że chce widzieć innych ludzi, ale nie zawsze mu się udaje.
Il . . . . . ’il veut voir . . . . . . . . gens, mais il . . . . . . . . . . . . toujours. ➌ Nie macie planów na wakacje? – Nie mamy pieniędzy.
Vous . . . . . . . . . . . projets pour les vacances ? – Nous . . . . . . . . . . . ’argent. 93 • quatre-vingt-treize [katrywętrez]
Lekcja dwudziesta trzecia / 23 10
wszystkie (te) kończące się na cztery plus sześćdziesiąt dwa, czterdzieści trzy, siedemnaście i pięćdziesiąt pięć, 11 moja data urodzenia: dwadzieścia trzy, dwanaście, sześćdziesiąt dziewięć 12 i oczywiście trzynaście, moja ulubiona liczba. 13 – W ten sposób (z tym) udaje się pani wygrać? Gratuluję pani (oklaskuję panią). 14 – Nie, niezupełnie (nie naprawdę), ale inwestuję na przyszłość. Wygram wkrótce (w jeden z tych dni)!
Objaśnienia 9 Czasowniki drugiej grupy kończące się na -ir tworzą imiesłów czasu teraźniejszego z końcówką -issant (finir → finissant, applaudir → applaudissant, réussir → réussissant itp.): Il choisit tous les numéros finissant par huit, Wybiera wszystkie liczby kończące się na osiem.
***
Klucz do ćwiczenia 1
➊ Całkowicie się zgadzam: atmosfera w tym barze nie jest zbyt miła. ➋ Mam klienta, który przychodzi codziennie o tej samej godzinie. I jest tu zawsze, gdy zamykam. ➌ To bardzo proste, grać przez internet, wie pani. ➍ Wybieramy zawsze te same numery: dwadzieścia trzy, sześćdziesiąt dziewięć i trzynaście. ➎ Czym mogę pani służyć? Kawa
ze śmietanką?
***
➍ Moje ulubione numery to 57, 29, 48 i 62.
Mes . . . . . . . . . . . . . . . sont le . . . . . . . . . . . . . . , le . . . . . . . . . . , le . . . . . . . . . . . . . et le . . . . . . . . . . . . . . ➎ Proszę wybrać inne nazwisko i inne daty. – Naprawdę?
. . . . . . . . . . . . . . . . . nom et . . . . . . . . dates. – . . . . . . . . ? Klucz do ćwiczenia 2
➊ J'investis – applaudis ➋ – dit qu – d'autres – ne réussit pas – ➌ – n'avez pas de – n'avons pas d – ➍ – numéros préférés – cinquantesept – vingt-neuf – quarante-huit – soixante-deux ➎ Choisissez un
autre – d'autres – Vraiment
[katrywękatorz] quatre-vingt-quatorze • 94